rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2022-12-12
rok: 2022
data dokumentu: 2022-12-12
rok: 2022
sygnatury akt.:
KIO 3153/22
KIO 3153/22
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 grudnia 2022 r. w Warszawie
odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej w dniu 28 listopada 2022 r. przez wykonawcę
„MP-PROLIFT” Sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu przy ul. Kościelnej 21 (60-536 Poznań)
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Centrum Kultury ZAMEK z siedzibą
w Poznaniu przy ul.
Św. Marcin 80/82 (61-809 Poznań)
przy udziale wykonawc
ów D. G. i J. G. prowadzących działalność gospodarczą w formie
spółki cywilnej pod nazwą EXWIND S.C. D.J. G. z siedzibą w Lesznie przy ul. Usługowej 14
(64-100 Leszno),
zgłaszających przystąpienie do udziału w postępowaniu odwoławczym po
stroni
e zamawiającego
odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej w dniu 28 listopada 2022 r. przez wykonawcę
„MP-PROLIFT” Sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu przy ul. Kościelnej 21 (60-536 Poznań)
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Centrum Kultury ZAMEK z siedzibą
w Poznaniu przy ul.
Św. Marcin 80/82 (61-809 Poznań)
przy udziale wykonawc
ów D. G. i J. G. prowadzących działalność gospodarczą w formie
spółki cywilnej pod nazwą EXWIND S.C. D.J. G. z siedzibą w Lesznie przy ul. Usługowej 14
(64-100 Leszno),
zgłaszających przystąpienie do udziału w postępowaniu odwoławczym po
stroni
e zamawiającego
orzeka:
1. Oddala odwo
łanie.
2
. Kosztami postępowania obciąża wykonawcę „MP-PROLIFT” Sp. z o.o. z siedzibą
w Poznaniu i
zalicza na poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7 500 zł 00 gr
(słownie: siedem tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez tego wykonawcę
tytułem wpisu od odwołania.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i 580 ust. 1 i 2 ustawy z d
nia 11 września 2019 r. Prawo
za
mówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1710 ze zm.) na niniejszy wyrok –
w terminie 1
4 dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izb
y Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Pr
zewodniczący:
………………………
Sygn. akt: KIO 3153/22
U z a s a d n i e n i e
Centrum Kultury ZAMEK
z siedzibą w Poznaniu zwane dalej: „zamawiającym”,
prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na podstawie przepisów
ustawy z dnia 11
września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz.
1710 ze zm.)
, zwanej dalej: „Pzp”, w trybie podstawowym pn.: Usługi przeglądów,
konserwacji i napraw urządzeń dźwigowych zainstalowanych w budynku Centrum Kultury
ZAMEK w Poznaniu o numerze referencyjnym: DA/XX/2022, zwane dalej
„postępowaniem”.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało zamieszczone w Biuletynie Zamówień Publicznych
w dniu 31
października 2022 r., pod numerem 2022/BZP 00417300/01.
Sza
cunkowa wartość zamówienia, którego przedmiotem są usługi, jest niższa od
kwot wskazanych w aktach wydanych na podstawie art. 3 ust. 3 Pzp.
W dniu 28 listopada 2022 r. wykonawca
„MP-PROLIFT” Sp. z o.o. z siedzibą w
Poznaniu (zwany
dalej: „odwołującym”) wniósł odwołanie wobec następujących czynności i
zaniechań zamawiającego:
- dokonania wybo
ru oferty wykonawcy „EXWIND S.C. D. i J. G.” (zwanego dalej jako:
„EXWIND”) jako najkorzystniejszej w ramach prowadzonego postępowania;
-
zaniechanie odrzucenia oferty EXWIND pomimo, iż oferta ta zawiera rażąco niską cenę w
stosunku do prze
dmiotu zamówienia.
O
dwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie następujących przepisów:
1) art. 226 ust. 1 pkt 8) Pzp i art. 224 ust. 5 i 6 Pzp przez brak odrzucenia oferty EXWIND z
uwagi na brak właściwego uzasadnienia zaoferowanej ceny, w szczególności nie zawarcie w
wyjaśnieniach
niezbędnych
czynników
kosztotwórczych,
których
uwzględnienie
spowodowałoby istotny wzrost kosztów realizacji, a tym samym spowodowałoby odrzucenie
oferty wykonawcy;
2) art. 16 pkt 1) w zw. z art. 17 ust. 2 Pzp przez naruszenie zasady prowadzenia
postępowania o udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej
konkurencji, równe traktowanie wykonawców oraz zgodnie z zasadami proporcjonalności i
przejrzystości.
Z uwagi na wska
zane wyżej zarzuty odwołujący wniósł o:
- nakazanie z
amawiającemu unieważnienia czynności wyboru najkorzystniejszej oferty w
ramach postępowania oraz przeprowadzenie ponownego badania i oceny ofert w ramach
której oferta EXWIND zostanie odrzucona jako zawierająca rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia;
-
zasądzenie od zamawiającego na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego (w tym
kosztów pomocy prawnej udzielanej przez radcę prawnego, przy czym stosowna faktura
VAT zostanie przedłożona na rozprawie).
Odwołujący wyjaśnił, że posiada interes we wniesieniu odwołania i uzyskaniu
zamówienia będącego przedmiotem postępowania. Ponadto wskazał, że zaskarżone
czynności pozbawiają go jakichkolwiek szans na uzyskanie zamówienia publicznego, co
prowadzi do ewidentnej szkody po jego stronie.
Odwołujący zwrócił uwagę, że gdyby
z
amawiający nie dopuścił się zaskarżonych naruszeń przepisów Pzp, to jego oferta mogłaby
zostać wybrana jako najkorzystniejsza i zawarłby umowę o udzielenie zamówienia
publicznego.
W uzasadnieniu
odwołujący wskazał, że EXWIND zaoferował łączną cenę w
wysokości 56 887,50 PLN brutto, która była o ponad 30% niższa niż wartość przedmiotu
zamówienia powiększona o należny podatek od towarów i usług (84 870,00 PLN) wobec
czego z
amawiający powziął wątpliwość, czy wskazana wyżej cena nie jest rażąco niska,
czego efektem było wezwanie EXWIND do złożenia stosownych wyjaśnień. EXWIND złożył
wyjaśnienia w dniu 17 listopada 2022 r (zwanej dalej jako: „Wyjaśnienia”). Złożone przez
EXWIND
wyjaśnienia zostały uznane przez zamawiającego za wystarczające, z czym nie
zgodzi
ł się odwołujący. Odwołujący zauważył, iż Wyjaśnienia złożone przez EXWIND zostały
objęte tajemnicą przedsiębiorstwa, stąd nie były znane odwołującemu szczegółowe wartości
dotyczące całkowitych kosztów realizacji zamówienia. Jednakże, nawet pomimo tego, że
szczegółowe dane (kwoty) zostały utajnione, odwołujący stwierdził, iż Wyjaśnienia te nie
mogą być uznane za prawidłowe, z uwagi na poniższe okoliczności:
1.
Wyjaśnienia EXWIND cechują się wyjątkową ogólnością oraz pomijają wiele istotnych
aspektów (generujących wzrost kosztów), które ostatecznie wypływają na całkowity koszt
realizacji zamówienia. W ramach Wyjaśnień, EXWIND powołuje się na realizowaną obecnie
umowę z zamawiającym (w ramach innego postępowania), kontakty handlowe,
doświadczenie czy należcie wyszkoloną kadrę pracowniczą, które łącznie wpływają na
obniżenie kosztów. Jednakże, nie sposób uznać by EXWIND wykazał dostatecznie w jakim
zakresie wyżej wymienione czynniki miały wpływ na oferowaną cenę. Odwołujący zwrócił
uwagę, że KIO wielokrotnie wskazywała w swoim orzecznictwie, że tego rodzaju ogólne
zapewnienia nie mogą być uznane za wystarczające dla wykazania, iż zaoferowana przez
wykonawcę cenę nie ma charakteru rażąco niskiej. Od profesjonalnego wykonawcy
wyma
gać należy w tym zakresie rzetelnych wyliczeń, przedstawiających dokładny wpływ
powołanych okoliczności na kalkulację cenową wraz z klarownym wyjaśnieniem jak dane
czynniki przekładają się na oszczędności.
2. W uzupełnieniu poprzedniego punktu odwołujący wskazał, że dostrzec należy, iż
argumenty powoływane przez EXWIND w pkt 1-8 Wyjaśnień nie są unikalnymi cechami,
które posiada tylko ten wykonawca. Odwołujący stwierdził, że jako podmiot profesjonalny
również dysponuje wszystkimi wymienionymi przez EXWIND atrybutami.
3. Niezależnie od uwag poczynionych w pkt 1 i 2 powyżej, zdaniem odwołującego,
bezsprzecznie uznać należy, iż złożone przez EXWIND Wyjaśnienia nie uwzględniają
wszystkich istotnych kosztów realizacji zamówienia. Jednym z najważniejszych czynników
wpływających na ostateczny koszt realizacji zamówienia jest koszt “jednej roboczogodziny
pracownika”. EXWIND w ramach oszacowania kosztu jednej roboczogodziny pracownika
określił zaś wynagrodzenie konserwatora w sposób nieprawidłowy. Wysokość
wynagrodzen
ia pracownika została ujęta z pominięciem kosztów pracodawcy związanych z
zatrudnieniem, bowiem koszt jednej roboczogodziny został obliczony na podstawie stawki
wynagrodzenia netto. Jednocześnie dostrzec należy, iż nawet przyjęcie w tym zakresie tzw.
„wynagrodzenia brutto” pracownika nie stanowi o całości kosztów zatrudnienia danej osoby.
Uwzględnić należy również dodatkowe koszty po stronie pracodawcy (ubezpieczenie
emerytalne, ubezpieczenie rentowe, ubezpieczenie wypadkowe, Fundusz Pracy, FGŚP,
PPK), które także nie zostały uwzględnione przez EXWIND w Wyjaśnieniach. Mając to na
uwadze, zakładana przez EXWIND stawka godzinowa osoby delegowanej do realizacji
zamówienia powinna zostać określona na zdecydowanie wyższym poziomie, aniżeli ujęto to
w Wyjaśnieniach. Niewątpliwie, prawidłowe obliczenie kosztu jednej roboczogodziny
przełożyłoby się na istotny wzrost kosztów po stronie wykonawcy.
4.
Z uwagi na długość obowiązywania umowy (37 miesięcy) odwołujący wskazał, że na
zmiany (stały wzrost) związane z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Począwszy od dnia 1 stycznia 2023 roku, nastąpi wzrost płacy minimalnej, która będzie
wynosić 3 490 zł brutto, a od lipca 2023 roku zaś 3 600 zł brutto. Powyższe również nie
zostało w uwzględnione przez wykonawcę w Wyjaśnieniach.
5. Uzupełniając uwagi z pkt 4 powyżej, odwołujący wskazał również, iż wysokość płacy
minimalnej jest uzależniona w szczególności od wskaźnika inflacyjnego, który na dzień
wniesienia
odwołania wynosił 17,9%. Pozwala to na przyjęcie, iż wobec panującej
niepewności gospodarczej oraz stałego wzrostu wskaźnika inflacji, zarówno wysokość
minimalnego wynagrodzenia, jak również wysokość średniego miesięcznego wynagrodzenia
jest poddana stałemu trendowi wzrostowemu. Powyższe oznacza niewątpliwy wzrost
kosztów realizacji zamówienia, co w zestawieniu z długim okresem realizacji umowy (37
miesięcy) istotnie wpływa na jego rentowność dla EXWIND.
5. Mając na względzie ww. czynniki odwołujący uznał, iż przyjęta przez EXWIND stawka za
jedną roboczogodzinę przekreśla prawidłowość całości kalkulacji. Błędne obliczenie kosztu
jednej roboczogodziny (podanie kwoty netto bez uwzględnienia wszystkich kosztów
zatrudnienia), a także nieuwzględnienie zmian gospodarczych (związanych ze wzrostem
wynagrodzenia na przestrze
ni trwania umowy) łącznie powodują, iż kalkulację sporządzoną
przez EXWIND należy uznać za nierzetelną i nie oddającą realiów kosztowych.
6. Przedstawiona przez EXWIND kalkulacja w całości zakłada, że wszystkie czynności będą
realizowane przez jednego pra
cownika. Należy jednak zauważyć, iż nie wszystkie czynności
konserwacyjno-
naprawcze wykonywane w ramach zamówienia są możliwe do zrealizowania
wyłącznie przy udziale jednego pracownika. Kalkulacja cenowa sporządzona przez EXWIND
w żaden sposób nie wyjaśnia (nawet hipotetycznie), w jaki sposób zabezpieczono
konieczność poniesienia dwukrotności kosztów pracowniczych.
7. W tym miejscu
odwołujący podkreślił, iż brak uwzględnienia przez EXWIND ryzyka
istotnego wzrostu cen towarów i usług w okresie realizacji umowy (37 miesięcy) nie może
być
usprawiedliwiona
postanowieniami
wzoru
umowy
do
tyczącymi
waloryzacji
wynagrodzenia. Trzeba bowiem zauważyć, że § 13 ust. 4 umowy przewiduje górną granicę
waloryzacji, określając ją na maksymalnym poziomie 10% kwoty pierwotnie ustalonego
wynagrodzenia. Oznacza to, iż przy obecnie panującej rzeczywistości gospodarczej, a także
projekcjach ekonomicznych dotyczących wzrostów inflacyjnych umowny limit waloryzacji
zostanie wykorzystany zapewne już przy pierwszorazowej próbie podniesienia stawki
wynagrodzenia.
8. Odnosząc się do Wyjaśnień, w dalszej kolejności odwołujący zauważył, iż wykonanie
wszystkich usług w ramach realizacji zamówienia wymaga każdorazowego dojazdu do
urządzeń objętych zakresem zamówienia. EXWIND w Wyjaśnieniach przedstawił co prawda
kalkulację tych kosztów; jednakże w tym zakresie pominięto wiele istotnych kwestii:
1) Zgodnie z rozdz
iałem III pkt 1 załącznika nr 1 do SWZ do obowiązków wykonawcy należy
m. in. wykonywanie przeglądów i konserwacji, które powinno odbywać się nie rzadziej niż raz
na 30 dni. Dodatkowo, w
ykonawca obowiązany jest dokonywać (niezależnie od konserwacji)
w miarę potrzeb dodatkowych przeglądów w celu utrzymania prawidłowego funkcjonowania
urządzeń, z uwzględnieniem ich stanu technicznego i specyfiki urządzeń rozdział III pkt 2
z
ałącznika nr 1 do SWZ. W ramach uzasadnienia obliczenia kosztów dojazdu wykonawca w
Wyjaśnieniach (pkt 4 Wyjaśnień) wskazał, iż dojazd do siedziby zamawiającego będzie
realizowany „z miejsca zamieszkania tego pracownika”, jednocześnie EXWIND nie wskazał
gdzie konkretnie (w jakiej miejscowości) mieszka dany pracownik. Brak tej informacji w
zupełności wyklucza możliwość kontroli poczynionych przez EXWIND założeń (delegowany
do realizacji umowy pracownik może równie dobrze mieszkać 20, 20 lub 300 km od miejsca
realizacji zamówienia). Ponadto, wykonawca w poczynionych Wyjaśnieniach nie uwzględnił
faktu, iż dojazd upoważnionego pracownika wiąże się z uprzednią koniecznością dotarcia do
siedziby wykonawcy celem odbioru samochod
u służbowego oraz poboru odpowiedniego
sprzętu/materiałów, a także innych części zamiennych, niezbędnych do wykonania
czynności konserwacyjno-naprawczych. Trudno bowiem zakładać, by pracownik posiadał
wszelkie niezbędne materiały oraz narzędzia w miejscu swojego zamieszkania.
2) Ab
strahując od nieprawidłowości założeń Wykonawcy przedstawionych w pkt 1) powyżej i
przyjmując założony przez niego w Wyjaśnieniach sposób kalkulacji kosztów dojazdu
(zakładający, iż pracownik-konserwator będzie dojeżdżał do siedziby zamawiającego
bezpośrednio ze swojego miejsca zamieszkania), należy zauważyć, iż wykonawca nie
uwzględnił jakichkolwiek przyczyn losowych takich jak np. urlop wypoczynkowy, urlop
chorobowy czy innych przyczyn powodujących niedyspozycyjność pracownika. W związku z
tym, każda nieobecność pracownika przeznaczonego do realizacji zamówienia
spowodowałaby zmianę kosztów dojazdu do siedziby zamawiającego.
3) Odnieść się również należy do kalkulacji cenowej kosztów dojazdu w zakresie
uczestnictwa w badaniach U
DT (pkt 7 Wyjaśnień). Wykonawca przyjmuje, iż koszty
uczestnictwa w badaniu zostaną obniżone o koszty związane z dojazdem do siedziby
z
amawiającego, bowiem realizuje on dla zamawiającego inne zamówienie polegające na
comiesięcznej konserwacji dźwigu nr 461/12/20/EX (umowa nr 26/2020/AA). Należy jednak
podkreślić, iż założenia EXWIND nie znajdują uzasadnienia z uwagi na fakt, iż badanie
techniczne przeprowadzane przez inspektora UDT jest przeprowadzane regularnie, co 12
miesięcy - odrębnie wg daty instalacji każdego urządzenia. Nie można zatem przyjąć, iż
termin badania UDT dźwigu nr 461/12/20/EX, będzie identyczny jak termin badania
wszystkich (8 urządzeń) urządzeń instalowanych w ramach realizacji zamówienia.
Niemożliwym jest zatem przyjęcie, że nie wystąpi w tym zakresie konieczność poniesienia
dodatkowych kosztów dojazdu.
4) Ponadto, w ramach uzasadnienia kosztów dojazdu, w pkt 8 Wyjaśnień, wykonawca
wskazał, iż: „[…] firma obecnie świadcząca obsługę urządzeń w wyżej wymienionym
zakresie w Centrum Kultury
Zamek przekaże urządzenia dźwigowe po zakończeniu
wykonywania usługi w pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej, stąd Wykonawca
zakłada, że nie będzie konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów w zakresie wyjazdów
w ramach pogotowia dźwigowego”. Założenia EXWIND w tym zakresie należy uznać za
całkowicie błędne i nietrafione z uwagi na fakt, iż przekazanie urządzeń w dobrym stanie
technicznym, nie stanowi jakiejkolwiek gwarancji bezawaryjności, a tym samym braku
konieczności dojazdu do siedziby zamawiającego. W tym miejscu podkreślić należy, iż brak
podania przez z
amawiającego informacji o statystykach awaryjności urządzeń nie może być
dla EXWIND usprawiedliwieniem przyjęcia założenia o zero-awaryjności urządzeń. EXWIND
miał pełne prawo skierować do zamawiającego pytanie (w trybie wyjaśnienia do SWZ) i w
ten sposób uzyskać przedmiotowe dane historyczne; Biorąc pod uwagę powyższe,
stwierdzić należy, iż obliczenia związane z kosztami dojazdu przedstawione przez
w
ykonawcę zostały oparte jedynie na jego własnych, gołosłownych twierdzeniach, których w
żaden sposób nie można zweryfikować.
9. Kalkulacja cenowa sporządzona przez wykonawcę nie zawiera kosztów wynikających z
obowiązku posiadania ubezpieczenia OC. Zgodnie bowiem z § 8 ust. 2 umowy
Ubezpieczenie mus
i pozostawać w mocy przez cały okres realizacji zamówienia. Obecne
ubezpieczenie w
ykonawcy OC kończy się zaś z dniem 31 grudnia 2022 r. Dotychczasowa
składka, którą ponosi EXWIND tytułem przedłużenia ubezpieczenia OC to ponad 4.000 zł.
Oznacza to, iż uwzględnienie kosztów składki obowiązkowego ubezpieczenia OC istotnie
przyczyniłoby się do wzrostu kosztów realizacji zamówienia (ponad 3 x 4.000,00 zł).
10. Zgodnie z § 3 ust. 5 umowy, zamawiający wymaga posiadania testera z aktualnym
oprogramowaniem celem przeprowadzania analiz rejestru
błędów i awarii wind: MPGO 630
FLEX, MPGO 525 FLEX, SCM-
GL 1600AA. EXWIND w ramach Wykazu wyposażenie
zadeklarował posiadanie przedmiotowego urządzenia, niemniej w ramach Wyjaśnień w
żaden sposób nie wyjaśnił, czy z tego tytułu ponosić będzie koszty (co jest możliwe przy
najmie, leasingu, zakupie na raty, zakupie na kredyt lub pożyczkę).
11. W ramach zamówienia, w myśl § 3 ust. 7 lit. o umowy, wykonawca obowiązany jest do
przeprowadzania bezpłatnych aktualizacji do najnowszych wersji oprogramowania, na
pods
tawie zaawansowanej diagnostyki urządzeń. Wyjaśnienia pomija koszt tych czynności.
12. Jednym z podstawowych obowiązków wykonawcy jest zapewnienie całodobowego
pogotowia serwisowego (na wypadek wystąpienia nieprawidłowości w działaniu lub awarii
dźwigu) dostępnego dla zamawiającego 7 dni w tygodniu. W tym zakresie EXWIND przyjął
(pkt 8 Wyjaśnień), iż jeden pracownik objęty będzie całodobowym dyżurem, na co zezwala –
zdaniem EXWIND - art. 151
5
KP („Wykonawca ma do dyspozycji pracownika-konserwatora,
którego to umowa o pracę obejmuje m.in. utrzymywanie całodobowego dyżuru”). EXWIND
pomija przy tym całkowicie drugie zdanie §2 art. 151
5
KP, zgodnie z którym „Czas pełnienia
dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i
133”. Jak wyjaśniają w tym względnie komentatorzy: „przy wyznaczaniu godzin dyżuru
należy uwzględniać, iż oprócz godzin pracy, w okresie doby pracownikowi przysługuje
minimum 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Na pełnienie dyżuru pozostaje więc od
pięciu godzin (w systemie podstawowego czasu pracy) do jednej godziny (w systemie
równoważnego czasu pracy).” (Art. 1515 KP red. Muszalski/Walczak 2021). „Pracodawca nie
może również zlecać pracownikowi dyżuru domowego "na telefon" z naruszeniem prawa do
odpoczynku
dobowego i tygodniowego, nawet za jego zgodą” (Kodeks pracy. Komentarz
red. prof. dr hab. Wojciech Muszalski, dr hab. Krzysztof Walczak). Oznacza to, że zlecenie
pracownikowi całodobowego dyżuru, jest wprost sprzeczne z Kodeksem Pracy, i nie może
być podstawą do prawidłowej kalkulacji ceny.
13. Konkludując, odwołujący stwierdził, że wykazane przez niego nieprawidłowości,
zaoferowane przez EXWIND Wyjaśniania nie mogą być uznane za wiarygodne. Co więcej,
odwołujący dostrzegł, iż forma ich przedstawienia nie pozwala na samodzielną (bez
dodatkowych objaśnień i uzupełnień ze strony EXWIND) weryfikację ich prawidłowości.
Wyjaśnienia EXWIND jako podmiotu doświadczonego i profesjonalnie powinny z kolei
cechować się szczegółowością oraz uwzględniać szereg zmiennych (w tym możliwość
wystąpienia kosztów uprzednio nieplanowanych), które mogą wystąpić w trakcie realizacji
zamówienia. Mając na uwadze cenę zaoferowaną przez wykonawcę (56 887,50 PLN),
całkowitą wartość zamówienia (84.870,00 PLN), a także mnogość błędów poczynionych w
kalkulacji pr
zez EXWIND, niewątpliwym jest, iż cena zaoferowana przez EXWIND jest rażąco
niska w związku z czym, uznać należy, iż zaoferowana przez EXWIND cena nie daje
gwarancji należytego wykonania zamówienia. Co więcej, cena ta w ogóle nie gwarantuje
wykonawcy pokry
cia kosztów realizacji zamówienia, nie mówiąc już o wygenerowaniu
jakiegokolwiek zysku.
Przyst
ąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego zgłosili
wykonawcy D. G. i J. G.
prowadzący działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod
nazwą EXWIND S.C. D.J. G. z siedzibą w Lesznie. Ww. wykonawcy piśmie zawierającym
zgłoszenie przystąpienia wnieśli o odrzucenie odwołania ewentualnie oddalenie odwołania.
W dniu 7 grudnia 2022 r.
zamawiający złożył do akt sprawy odpowiedź na odwołanie,
w której przestawił argumentację dla wniosku o oddalenie odwołania. W odpowiedzi na
odwołanie zamawiający przedstawił swoje stanowisko w punktach, które odpowiadały
systematyce prz
yjętej w uzasadnieniu odwołania.
Na podstawie dokumentacji przedmiotowego
postępowania oraz biorąc pod
uwa
gę stanowiska stron i uczestnika postępowania odwoławczego, Izba ustaliła i
zważyła, co następuje:
Wobec sp
ełnienia przesłanek określonych w art. 525 ust. 1-3 Pzp, Izba stwierdziła
skuteczn
ość zgłoszonego przystąpienia przez D. G. i J. G. prowadzących działalność
gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą EXWIND S.C. D.J. G. z siedzibą w Lesznie
(zwanych
dalej: „przystępującym”), do udziału w postępowaniu odwoławczym po stronie
zamawia
jącego. W związku z tym ww. wykonawca stał się uczestnikiem postępowania
odwoławczego.
Izba uznała, że odwołujący wykazał, że posiada interes w uzyskaniu zamówienia oraz
może ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy, czym
wy
pełnił materialnoprawne przesłanki dopuszczalności odwołania, o których mowa w art. 505
ust. 1 Pzp.
Izba
doszła do przekonania, że nie została wypełniona żadna z przesłanek
skut
kujących odrzuceniem odwołania na podstawie art. 528 Pzp i skierowała odwołanie na
rozprawę.
Tym samym Izba nie uwzględniła wniosku przystępującego o odrzucenie odwołania
na podstawie art. 528 pkt 6 Pzp w zw. z art. 514 ust. 2 Pzp w zw. art. 508 ust. 1 Pzp.
Prz
ystępujący wyjaśnił w tym zakresie, że odwołujący przekazał zamawiającemu kopię
odwołania (odwołanie w postaci elektronicznej nie jest opatrzone podpisem zaufanym, ale
jedynie informacją „podpis profilem zaufanym”). Przepis art. 514 ust. 2 Pzp stanowi expressis
verbis:
Odwołujący przekazuje zamawiającemu odwołanie wniesione w formie elektronicznej
albo postaci elektronicznej albo kopię tego odwołania, jeżeli zostało ono wniesione w formie
pisemnej, przed upływem terminu do wniesienia odwołania w taki sposób, aby mógł on
zapoznać się z jego treścią przed upływem tego terminu, co oznacza, że wystarczające jest
przekazanie zamawiającemu kopii odwołania tylko w przypadku, gdy zostało ono wniesione
w formie pisemnej, natomiast w pozostałych przypadkach (wniesienia odwołania w formie
elektronicznej albo postaci elektronicznej) wymagane jest przekazanie zamawiającemu
odwołania w oryginale (tj. jeżeli odwołanie jest wnoszone w postaci elektronicznej –
opatrzonego podpisem zaufanym), a nie w kopii.
Konkludując przystępujący stwierdził, że
odwołujący nie przekazał zamawiającemu odpowiednio odwołania.
Odwołujący w kontekście powyższego wniosku wyjaśnił, że przekazał
z
amawiającemu odwołanie w ustawowym terminie w dwóch wersjach: w pliku z
rozszerzeniem .pdf oraz pliku z rozszerzeniem .xml, kt
óry został podpisany podpisem
zaufanym.
Ponadto
odwołujący wskazał, że wniosek przystępującego wynika
prawdopodobnie z faktu przekazania p
rzystępującemu odwołania przez zamawiającego
wyłącznie w wersji zawartej w formacie .pdf. W tym zakresie powołał się na mail z dnia 28
listopada 2022r. i wskaz
ał, że zamawiającemu zostało przekazane odwołanie w formie pliku
z rozszerzeniem .xml.
Iz
ba analizując przedmiotową kwestię uznała wyjaśnienia odwołującego za
wyczerpujące i zgodne z faktycznym stanem sprawy. Ponadto na marginesie należało
zauważyć, że dyspozycja art. 514 ust. 2 Pzp decydujące znaczenie przypisuje okoliczności
związanej z możliwością zapoznania się przez zamawiającego z treścią odwołania przed
upływem terminu na jego wniesienie. W stanie faktycznym przedmiotowej sprawy skład
orzekający nie stwierdził żadnych wątpliwości co do tego, aby zamawiający mógł zapoznać
się z treścią odwołania przed upływem terminu na jego wniesienie, co skutkowało
oddaleniem wniosku o odrzucenie odwo
łania.
Izba
zaliczyła na poczet materiału dowodowego:
1) dokumentacj
ę przekazaną w postaci elektronicznej, zapisaną na dwóch płytach CD,
przesłaną do akt sprawy przez zamawiającego w dniu 5 grudnia 2022 r., w tym w
s
zczególności:
-
specyfikację warunków zamówienia (zwaną dalej nadal jako: „SWZ”) wraz z załącznikami;
-
ofertę złożoną przez przystępującego;
- wezwanie do
wyjaśnień rażąco niskiej ceny z dnia 10 listopada 2022 r. skierowane do
przystępującego;
-
wyjaśnienia rażąco niskiej ceny wraz z załącznikami złożone przez przystępującego w dniu
17 listopada 2022 r. w odpowiedzi na
powyższe wezwanie;
-
informację o wyborze najkorzystniejszej oferty w postępowaniu z dnia 23 listopada 2022 r.
Izba ustal
iła co następuje
Zamawi
ający pismem z dnia 10 listopada 2022 r. wezwał przystępującego na
podstawie na podstawie art. 224 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1) Pzp do udzielenia
wyjaśnień, w tym
złożenia dowodów w zakresie wyliczenia ceny. Ponadto w treści wezwania zamawiający
wskazał, że:
Zamawiający, w związku z zaproponowaną przez Wykonawcę ceną brutto za
realizację zamówienia w wysokości 56.887,50 zł, która jest o ponad 30% niższa (tzn.: o
32,97 %) niż wartość przedmiotu zamówienia powiększona o należny podatek od towarów i
usług (84.870,00 zł), powziął wątpliwości czy zaoferowana cena nie jest rażąco niska w
stosunku do przedmiotu zamówienia, a tym samym, czy możliwe jest wykonanie przedmiotu
zamówienia za zaoferowaną przez Wykonawcę cenę.
Wobec powyższego, Zamawiający zwraca się do Wykonawcy z wnioskiem o udzielenie
w
yjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących wyliczenia ceny, w szczególności w
zakresie:
1. zarządzania procesem produkcji, świadczonych usług lub metody budowy
2. wybranych rozwiązań technicznych, wyjątkowo korzystnych warunków dostaw, usług albo
związanych z realizacją robót budowlanych
3. oryginalności dostaw, usług lub robót budowlanych oferowanych przez Wykonawcę
4. zgodności z przepisami dotyczącymi kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia
ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki
godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o
minimalnym wynagrodzeniu za prac
ę lub przepisów odrębnych właściwych dla spraw, z
którymi związane jest realizowane zamówienie
5. zgodno
ści z prawem w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących
pomocy publicznej
6. zgodności z przepisami z zakresu prawa pracy i zabezpieczenia społecznego,
obowiązującymi w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie
7. zgodności z przepisami z zakresu ochrony środowiska
8. wypełniania obowiązków związanych z powierzeniem wykonania części zamówienia
Podwykonawcy.
Wyjaśnienia dotyczące ceny oferty powinny wyraźnie wskazywać na argumenty
potwierdzające realność, opłacalność i rynkowość dokonanej wyceny. W swoich
wyjaśnieniach dotyczących rażąco niskiej ceny Wykonawca musi wykazać, iż różnica
pomiędzy ceną ofertową oraz ceną oszacowaną przez Zamawiającego jest uzasadniona
względami obiektywnymi, które pozwalają na wykonanie zamówienia bez poniesienia straty
finansowej lub bez konieczności finansowania zamówienia z innych źródeł niż
wynagrodzenie umowne.
Zgodnie z poglądami doktryny oraz ugruntowanym orzecznictwem za cenę „rażąco
niską" uważa się cenę nieadekwatną do zakresu i kosztów wykonania przedmiotu
zamówienia, zakładającą wykonanie prac poniżej rzeczywistych kosztów wytworzenia, cenę
nierealistyczną, która nie pozwala na prawidłowe, niezakłócone i terminowe wykonanie
przedmiotu zamówienia oraz taką, która nie pozwoli na zbilansowanie kosztów oraz
osiągnięcie akceptowalnego zysku i cenę znacząco odbiegającą od cen przyjętych,
wskazującą na fakt realizacji zamówienia poniżej kosztów.
W złożonych przez Wykonawcę wyjaśnieniach należy wykazać, iż złożona przez
niego oferta nie zawier
a rażąco niskiej ceny, a dokonana wycena gwarantuje
Zamawiającemu prawidłowe wykonanie przedmiotu zamówienia, zgodne z wymogami
zawartymi w SWZ.
Prz
ystępujący złożył wyjaśnienia rażąco niskiej ceny wraz z dowodami w dniu 17
listopada 2022 r. Przy czym przy
stępujący zastrzegł część wyjaśnień rażąco niskiej ceny
jako tajemnicę przedsiębiorstwa. W związku z tym odwołującemu nie były znane
szc
zegółowe wartości dotyczące całkowitych kosztów realizacji zamówienia oraz załączniki
do wyjaśnień.
W dniu 23 listopada 2022 r.
zamawiający dokonał wyboru najkorzystniejszej oferty w
postępowaniu. Jako najkorzystniejsza została wybrana oferta przystępującego. Oferta
od
wołującego została sklasyfikowana na drugiej pozycji w rankingu.
T
reść przepisów dotyczących zarzutów:
- art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp
– Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli zawiera rażąco niską cenę
lub koszt w
stosunku do przedmiotu zamówienia;
- art. 224 ust. 5 i 6 Pzp
– 5. Obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny
lub kosztu spoczywa na wykonawcy.
6.
Odrzuceniu, jako oferta z rażąco niską ceną lub kosztem, podlega oferta wykonawcy,
który nie udzielił wyjaśnień w wyznaczonym terminie, lub jeżeli złożone wyjaśnienia wraz z
dowodami nie uzasadniają podanej w ofercie ceny lub kosztu.;
- art. 16 pkt 1 Pzp
– Zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie
zamówienia w sposób:
1) zapewn
iający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców;
- art. 17 ust. 2 Pzp
– Zamówienia udziela się wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami
ustawy.
Izba zważyła co następuje.
Bi
orąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy oraz stanowiska stron
i uczestnika postępowania odwoławczego Izba uznała, że odwołanie nie zasługiwało na
uw
zględnienie.
Na wstępie rozważań skład orzekający uznał za zasadne wskazać, że ocenę
wyjaśnień rażąco niskiej ceny należy przeprowadzić przez pryzmat wezwania skierowanego
do wykonawcy w tym zakresie. W ocenie Izby wezwanie do wyja
śnień rażąco niskiej ceny
skierowane do przystępującego pismem z dnia 10 listopada 2022 r. stanowiło przepisanie
treści zawartej w art. 224 ust. 3 Pzp oraz nie odnosiło do kwestii szczegółowych. Tym
samym
przystępujący miał znaczną swobodę w przygotowaniu składanych wyjaśnień
zarówno pod względem treści, założeń jak i sposobu ich przedstawienia. Przystępujący
zdecydował się sporządzić wyjaśnienia dzieląc je na 10 elementów odnoszących się do:
kosztu roboczogodziny pracownika, kosztu dostarczenia i wymiany elem
entów wyposażenia,
kosztu miesięcznej konserwacji, kosztu dojazdu na obiekt, kosztu jednorazowego
wewnętrznego przeglądu zero, kosztu generalnego przeglądu rocznego przygotowania
dźwigów do badania UDT wykonania pomiarów elektrycznych, kosztu uczestnictwa w
okresowych badaniach UDT
, całodobowego pogotowia serwisowego, podsumowania
zakresu godzin spędzonych na obiekcie przez pracownika oraz podsumowania kosztów
miesięcznych, rocznych oraz w trakcie trwania umowy. Do każdego z powyżej wymienionych
elementów przystępujący przedstawił argumentację oraz załączył do wyjaśnień dowody.
Mając na uwadze powyższe, w tym przede wszystkim treść wezwania oraz złożone
wyjaśnienia, Izba nie doszukała się naruszenia przepisów wskazywanych przez
odwołującego. W ocenie składu orzekającego wyjaśnienia rażąco niskiej ceny złożone przez
przystępującego były adekwatne w stosunku do treści wezwania i rozwiewały wszystkie
wątpliwości sygnalizowane przez zamawiającego. Wyjaśnienia wskazywały na argumenty
potwierdzające realność, opłacalność i rynkowość dokonanej wyceny. W swoich
wyjaśnieniach przystępujący wykazał, iż różnica pomiędzy ceną ofertową oraz ceną
oszacowaną przez zamawiającego była uzasadniona względami obiektywnymi, które
pozwala
ły na wykonanie zamówienia bez poniesienia straty finansowej lub bez konieczności
finansowania zamówienia z innych źródeł niż wynagrodzenie umowne.
Co istotne odwołujący nie znał kwot podanych w treści wyjaśnień złożonych przez
przystępującego oraz załączników do tych wyjaśnień, ponieważ zostały one zastrzeżone
jako zawierające tajemnice przedsiębiorstwa, a zamawiający nie odtajnił tych informacji. W
wyniku tego
odwołujący bazował wyłącznie na informacjach zawartych w części opisowej
wyjaśnień, co skutkowało tym, że kwestionował w zasadzie założenia przystępującego
dotyczące realizacji zamówienia złożone w kontekście wyjaśnień rażąco niskiej ceny. Tym
samym
odwołujący nie był w stanie zakwestionować najważniejszej okoliczności tj.
wysokości poszczególnych kosztów wskazywanych przez przystępującego w wyjaśnieniach,
składających się na całość zamówienia.
Izba nie znala
zła powodów do uznania, że zamawiający niesłusznie zaniechał
odrzucenia oferty
przystępującego jako zawierającej rażąco niska cenę, ponieważ
przytoczone powyżej okoliczności oraz stanowisko wyrażone w odpowiedzi na odwołanie
należało uznać za przekonujące. Zamawiający słusznie argumentował, że stanowisko
zawarte w uzasadnieniu odwołania nie zostało poparte żadnymi rzetelnymi informacjami.
Wskazany przez
odwołującego jako podstawowy koszt jednej roboczogodziny pracownika
jako koszt obliczony na podstawie stawki wynagrodzenia netto
należało uznać za
nieprawidłowy. Jak wskazano powyżej odwołujący otrzymał wersję wyjaśnień rażąco niskiej
ceny
, w której poszczególne składniki cen zostały objęte tajemnicą przedsiębiorstwa
przystępującego, w związku z tym nie mógł on przeprowadzić porównania wskazanego w pkt
1 wyjaśnień rażąco niskiej ceny tj. kosztu miesięcznego wynagrodzenia netto pracownika do
kosztu roboczogodziny pracownika bez narzutów. Porównanie stawki godzinowej
wynikającej z przeliczenia podanej kwoty miesięcznego wynagrodzenia netto (na rękę) ze
stawką podaną jako roboczogodzina bez narzutów pozwalało stwierdzić, że ta druga jest w
przybliżeniu dwukrotnością pierwszej, co oznacza, że jest to kwota odpowiadająca nie tylko
wynagrodzeniu brutto, ale wszystkim
kosztom pracodawcy związanym z wynagrodzeniem
pracownika.
P
odobnie zarzut odnoszący się do braku uwzględnienia rosnącej wartości minimalnego
wynagrodzenia za pracę okazał się chybiony, ponieważ w wyjaśnieniach złożonych przez
przystępującego wynagrodzenie pracownika jest wyższe od minimalnego wynagrodzenia,
zarówno obecnego, jak i planowanego w 2023 r.
Z
upełnie gołosłowna oraz lakoniczna okazała się argumentacja odwołującego odnosząca się
do poziomu inflacji.
Jak słusznie podniesiono w odpowiedzi na odwołanie, zamawiający bada
cenę na dzień składania ofert – jeżeli oferenci postanowią zabezpieczyć się przed
spodziewaną przez nich inflacją i w związku z tym podają wyższe ceny ofertowe, to ryzykują,
że ich oferta nie zostanie wybrana jako najkorzystniejsza cenowo, jednocześnie zapewniając
sobie dodatkowy zysk w przypadku wyboru oferty i spadku inflacji.
Niesłuszna okazała się też argumentacja odwołującego odnosząca się do kalkulacji kosztów
w związku ze świadczeniem usług przez jednego pracownika. Po pierwsze zamawiający w
SWZ nie wskaz
ał ile osób ma wykonywać usługi. Po drugie w punkcie 7 wyjaśnień
przystępujący zawarł wyliczenie dotyczące wykonywania usługi przez dwóch pracowników
(
co oznaczało, że uwzględnił w swojej kalkulacji sytuacje, w których potrzebna jest obecność
dwóch pracowników – o ile uznaje to za konieczne). Po trzecie odwołujący nie wskazał jakie
czynności wymagają obecności więcej niż jednego pracownika.
Izba nie znalazła także powodów do zakwestionowania stanowiska zamawiającego w
kon
tekście kosztów dojazdu. W ocenie składu orzekającego zamawiający zasadnie
arg
umentował, że koszt dojazdu dla comiesięcznej kalkulacji wskazany został w punktach 3 i
4 wyjaśnień, koszt dodatkowych dojazdów wskazany został w punkcie 8 w związku z
punktem 4
wyjaśnień. Przystępujący wskazał odległość miejsca zamieszkania pracownika od
miejsca świadczenia. Sposób organizacji pracy w przedsiębiorstwie przystępującego, dla
pracownika, który stale wykonuje usługi w miejscu oddalonym od siedziby przystępującego,
nie
mógł budzić wątpliwości zamawiającego, ponieważ niczym nadzwyczajnym jest praktyka
powierzania samochodu
pracownikowi zamieszkującemu poza miejscowością siedziby
pracodawcy, wraz z narzędziami i materiałami niezbędnymi do świadczenia usług. Podobnie
brak
uwzględnienia okresów nieobecności pracownika nie był argumentem przemawiającym
za uznan
iem wyjaśnień rażąco niskiej ceny za nieprawidłowe w części dotyczącej kosztów
dojazdu. Urlopy winny być zaplanowane, w związku z czym organizacja świadczenia usług
mo
że być również właściwie zaplanowana. Ewentualne nieobecności pracownika
spowodowane chorobą są, podobnie jak inflacja, na tyle nieprzewidywalne, że nie powinny
być brane pod uwagę. Koszt dojazdu w związku z uczestnictwem w badaniach wskazany
został w punkcie 7 wyjaśnień, a skład orzekający nie znalazł powodów do podważenia tej
argumentacji
, szczególnie wobec stanowiska zamawiającego, który wskazał, że przeglądy
UDT
są umawiane z Urzędem, więc przystępujący może rozplanować obecności
pracowników. Ostatnie twierdzenie odwołującego w tej grupie argumentów tj. odnoszące się
do
braku uwzględnienia ryzyka dodatkowych dojazdów było sprzeczne z treścią wyjaśnień,
ponieważ w ich punkcie 8 (strona 6, drugi wiersz od góry) wskazana została przewidywana
ilość wyjazdów i ich koszt.
Nie potwierdziły się też podnoszone przez odwołującego okoliczności dotyczące braku
uwzględnienia kosztu ubezpieczenia OC przez przystępującego. Warto podkreślić, że
zamawiający nie wzywał szczegółowo przystępującego do wyjaśnienia tej kwestii. Ponadto
k
oszty ubezpieczenia przedsiębiorstwa ponoszą niezależnie od świadczonych usług, co
oznacza, że po pierwsze koszt ubezpieczenia rozłożyć należałoby na wszystkie usługi
świadczone przez danego przedsiębiorcę (a to wymagałoby comiesięcznej aktualizacji ze
względu na nieprzewidywalność ilości świadczonych usług), po drugie koszt wyliczony przez
o
dwołującego odnosiłby się do sytuacji, w której zamawiający byłby jedynym klientem
przystępującego.
Kolejna
pozycja kwestionowana przez odwołującego odnosiła się do testera
oprogramowania.
Odwołujący zwrócił uwagę, że przystępujący deklarował posiadanie
testera oprogramowania, ale
w żaden sposób nie wyjaśnił, czy z tego tytułu ponosić będzie
koszty. Po pierwsze w
ydatek w tym zakresie także nie był przedmiotem wezwania
skierowanego
do przestępującego. Po drugie w tym zakresie zamawiający zasadnie zwrócił
uwagę, że odwołujący nie wskazał pozostałych możliwości wejścia w posiadanie takiego
urządzenia czyli wcześniejszego zakupu i całkowitego zamortyzowania urządzenia lub jego
użyczenia. W tym miejscu skład orzekający zdecydował się także dodać, że przystępujący
wskazał aktualizację oprogramowania jako część przeglądu rocznego (punkt 6 wyjaśnień
rażąco niskiej ceny).
Ostatni argument podnoszony przez
odwołującego odnosił się do kosztu dotyczącego
pogotowia serwisowego.
Głównie na tym koszcie odwołujący skupił się prezentując
stanowisko podczas rozprawy.
Odnośnie tego kosztu, podobnie z resztą jak przy okazji
wszystkich innych podnoszonych przez
odwołującego pozycji kosztowych należało wskazać,
że nie był on przedmiotem wezwania, tj. zamawiający nie wskazał w treści wezwania, że ta
szczegółowa pozycja budziła jego wątpliwości. Ponadto przystępujący w pkt 8 wyjaśnień
podał stanowisko dotyczące całodobowego pogotowia serwisowego. W stanowisku tym
przystępujący podał założenia dla wykonania tej usługi oraz wskazał koszty jej realizacji.
Odwołujący kwestionował jeden aspekt z założeń przystępującego przyjmując, że
przystępujący przewidział tylko jedną osobę dla tej czynności co – jego ocenie – narusza
normy z zakresu prawa pracy oraz
wiąże się z koniecznością zwiększenia wydatków o
jeszcze jednego pracownika
. Według wskazania odwołującego koszt takiego dodatkowego
pracownika wynosi
łby ok. 240 tys. zł mając na uwadze cały okres realizacji zamówienia.
Stanowisko
odwołującego w powyższej kwestii nie znalazło akceptacji składu orzekającego.
Po pierwsze odwołujący nie przedstawił żadnych dowodów, ani nawet konkretnych założeń
dla pod
anych wyliczeń. Ponadto Izba nie jest organem właściwym do orzekania o
naruszeniach
odnoszących się do przepisów z zakresu prawa pracy. Po trzecie porównanie
podanej przez
odwołującego kwoty związanej z ewentualnym zaangażowaniem drugiego
pracownika z
wartością oferty przystępującego oraz oszacowanymi w wyjaśnieniach
kosztami wskazuje,
że argumentacja odwołującego była znacznie przesadzona i w żadnym
wypadku nie
zasługiwała na uwzględnienie, gdyż należało uznać ją za gołosłowną i
sporządzoną wyłącznie na potrzeby toczącego się postępowania odwoławczego.
W z
wiązku z powyższym Izba uznała, że odwołanie podlegało oddaleniu i na
podstawie art. 553 zdanie pierwsze Pzp orzek
ła jak w sentencji.
O kos
ztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku, na
podstawie art. 557 i 575 Pzp oraz
§ 5 pkt 1 w zw. z § 8 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa
Rady Mini
strów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie szczegółowych rodzajów kosztów
postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odwołania (Dz. U. z 2020 r. poz. 2437), zaliczając na poczet niniejszego postępowania
odwoławczego koszt wpisu od odwołania uiszczony przez odwołującego.
Prz
ewodniczący:
…………………………
1. Oddala odwo
łanie.
2
. Kosztami postępowania obciąża wykonawcę „MP-PROLIFT” Sp. z o.o. z siedzibą
w Poznaniu i
zalicza na poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7 500 zł 00 gr
(słownie: siedem tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez tego wykonawcę
tytułem wpisu od odwołania.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i 580 ust. 1 i 2 ustawy z d
nia 11 września 2019 r. Prawo
za
mówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1710 ze zm.) na niniejszy wyrok –
w terminie 1
4 dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izb
y Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Pr
zewodniczący:
………………………
Sygn. akt: KIO 3153/22
U z a s a d n i e n i e
Centrum Kultury ZAMEK
z siedzibą w Poznaniu zwane dalej: „zamawiającym”,
prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na podstawie przepisów
ustawy z dnia 11
września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz.
1710 ze zm.)
, zwanej dalej: „Pzp”, w trybie podstawowym pn.: Usługi przeglądów,
konserwacji i napraw urządzeń dźwigowych zainstalowanych w budynku Centrum Kultury
ZAMEK w Poznaniu o numerze referencyjnym: DA/XX/2022, zwane dalej
„postępowaniem”.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało zamieszczone w Biuletynie Zamówień Publicznych
w dniu 31
października 2022 r., pod numerem 2022/BZP 00417300/01.
Sza
cunkowa wartość zamówienia, którego przedmiotem są usługi, jest niższa od
kwot wskazanych w aktach wydanych na podstawie art. 3 ust. 3 Pzp.
W dniu 28 listopada 2022 r. wykonawca
„MP-PROLIFT” Sp. z o.o. z siedzibą w
Poznaniu (zwany
dalej: „odwołującym”) wniósł odwołanie wobec następujących czynności i
zaniechań zamawiającego:
- dokonania wybo
ru oferty wykonawcy „EXWIND S.C. D. i J. G.” (zwanego dalej jako:
„EXWIND”) jako najkorzystniejszej w ramach prowadzonego postępowania;
-
zaniechanie odrzucenia oferty EXWIND pomimo, iż oferta ta zawiera rażąco niską cenę w
stosunku do prze
dmiotu zamówienia.
O
dwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie następujących przepisów:
1) art. 226 ust. 1 pkt 8) Pzp i art. 224 ust. 5 i 6 Pzp przez brak odrzucenia oferty EXWIND z
uwagi na brak właściwego uzasadnienia zaoferowanej ceny, w szczególności nie zawarcie w
wyjaśnieniach
niezbędnych
czynników
kosztotwórczych,
których
uwzględnienie
spowodowałoby istotny wzrost kosztów realizacji, a tym samym spowodowałoby odrzucenie
oferty wykonawcy;
2) art. 16 pkt 1) w zw. z art. 17 ust. 2 Pzp przez naruszenie zasady prowadzenia
postępowania o udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej
konkurencji, równe traktowanie wykonawców oraz zgodnie z zasadami proporcjonalności i
przejrzystości.
Z uwagi na wska
zane wyżej zarzuty odwołujący wniósł o:
- nakazanie z
amawiającemu unieważnienia czynności wyboru najkorzystniejszej oferty w
ramach postępowania oraz przeprowadzenie ponownego badania i oceny ofert w ramach
której oferta EXWIND zostanie odrzucona jako zawierająca rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia;
-
zasądzenie od zamawiającego na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego (w tym
kosztów pomocy prawnej udzielanej przez radcę prawnego, przy czym stosowna faktura
VAT zostanie przedłożona na rozprawie).
Odwołujący wyjaśnił, że posiada interes we wniesieniu odwołania i uzyskaniu
zamówienia będącego przedmiotem postępowania. Ponadto wskazał, że zaskarżone
czynności pozbawiają go jakichkolwiek szans na uzyskanie zamówienia publicznego, co
prowadzi do ewidentnej szkody po jego stronie.
Odwołujący zwrócił uwagę, że gdyby
z
amawiający nie dopuścił się zaskarżonych naruszeń przepisów Pzp, to jego oferta mogłaby
zostać wybrana jako najkorzystniejsza i zawarłby umowę o udzielenie zamówienia
publicznego.
W uzasadnieniu
odwołujący wskazał, że EXWIND zaoferował łączną cenę w
wysokości 56 887,50 PLN brutto, która była o ponad 30% niższa niż wartość przedmiotu
zamówienia powiększona o należny podatek od towarów i usług (84 870,00 PLN) wobec
czego z
amawiający powziął wątpliwość, czy wskazana wyżej cena nie jest rażąco niska,
czego efektem było wezwanie EXWIND do złożenia stosownych wyjaśnień. EXWIND złożył
wyjaśnienia w dniu 17 listopada 2022 r (zwanej dalej jako: „Wyjaśnienia”). Złożone przez
EXWIND
wyjaśnienia zostały uznane przez zamawiającego za wystarczające, z czym nie
zgodzi
ł się odwołujący. Odwołujący zauważył, iż Wyjaśnienia złożone przez EXWIND zostały
objęte tajemnicą przedsiębiorstwa, stąd nie były znane odwołującemu szczegółowe wartości
dotyczące całkowitych kosztów realizacji zamówienia. Jednakże, nawet pomimo tego, że
szczegółowe dane (kwoty) zostały utajnione, odwołujący stwierdził, iż Wyjaśnienia te nie
mogą być uznane za prawidłowe, z uwagi na poniższe okoliczności:
1.
Wyjaśnienia EXWIND cechują się wyjątkową ogólnością oraz pomijają wiele istotnych
aspektów (generujących wzrost kosztów), które ostatecznie wypływają na całkowity koszt
realizacji zamówienia. W ramach Wyjaśnień, EXWIND powołuje się na realizowaną obecnie
umowę z zamawiającym (w ramach innego postępowania), kontakty handlowe,
doświadczenie czy należcie wyszkoloną kadrę pracowniczą, które łącznie wpływają na
obniżenie kosztów. Jednakże, nie sposób uznać by EXWIND wykazał dostatecznie w jakim
zakresie wyżej wymienione czynniki miały wpływ na oferowaną cenę. Odwołujący zwrócił
uwagę, że KIO wielokrotnie wskazywała w swoim orzecznictwie, że tego rodzaju ogólne
zapewnienia nie mogą być uznane za wystarczające dla wykazania, iż zaoferowana przez
wykonawcę cenę nie ma charakteru rażąco niskiej. Od profesjonalnego wykonawcy
wyma
gać należy w tym zakresie rzetelnych wyliczeń, przedstawiających dokładny wpływ
powołanych okoliczności na kalkulację cenową wraz z klarownym wyjaśnieniem jak dane
czynniki przekładają się na oszczędności.
2. W uzupełnieniu poprzedniego punktu odwołujący wskazał, że dostrzec należy, iż
argumenty powoływane przez EXWIND w pkt 1-8 Wyjaśnień nie są unikalnymi cechami,
które posiada tylko ten wykonawca. Odwołujący stwierdził, że jako podmiot profesjonalny
również dysponuje wszystkimi wymienionymi przez EXWIND atrybutami.
3. Niezależnie od uwag poczynionych w pkt 1 i 2 powyżej, zdaniem odwołującego,
bezsprzecznie uznać należy, iż złożone przez EXWIND Wyjaśnienia nie uwzględniają
wszystkich istotnych kosztów realizacji zamówienia. Jednym z najważniejszych czynników
wpływających na ostateczny koszt realizacji zamówienia jest koszt “jednej roboczogodziny
pracownika”. EXWIND w ramach oszacowania kosztu jednej roboczogodziny pracownika
określił zaś wynagrodzenie konserwatora w sposób nieprawidłowy. Wysokość
wynagrodzen
ia pracownika została ujęta z pominięciem kosztów pracodawcy związanych z
zatrudnieniem, bowiem koszt jednej roboczogodziny został obliczony na podstawie stawki
wynagrodzenia netto. Jednocześnie dostrzec należy, iż nawet przyjęcie w tym zakresie tzw.
„wynagrodzenia brutto” pracownika nie stanowi o całości kosztów zatrudnienia danej osoby.
Uwzględnić należy również dodatkowe koszty po stronie pracodawcy (ubezpieczenie
emerytalne, ubezpieczenie rentowe, ubezpieczenie wypadkowe, Fundusz Pracy, FGŚP,
PPK), które także nie zostały uwzględnione przez EXWIND w Wyjaśnieniach. Mając to na
uwadze, zakładana przez EXWIND stawka godzinowa osoby delegowanej do realizacji
zamówienia powinna zostać określona na zdecydowanie wyższym poziomie, aniżeli ujęto to
w Wyjaśnieniach. Niewątpliwie, prawidłowe obliczenie kosztu jednej roboczogodziny
przełożyłoby się na istotny wzrost kosztów po stronie wykonawcy.
4.
Z uwagi na długość obowiązywania umowy (37 miesięcy) odwołujący wskazał, że na
zmiany (stały wzrost) związane z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Począwszy od dnia 1 stycznia 2023 roku, nastąpi wzrost płacy minimalnej, która będzie
wynosić 3 490 zł brutto, a od lipca 2023 roku zaś 3 600 zł brutto. Powyższe również nie
zostało w uwzględnione przez wykonawcę w Wyjaśnieniach.
5. Uzupełniając uwagi z pkt 4 powyżej, odwołujący wskazał również, iż wysokość płacy
minimalnej jest uzależniona w szczególności od wskaźnika inflacyjnego, który na dzień
wniesienia
odwołania wynosił 17,9%. Pozwala to na przyjęcie, iż wobec panującej
niepewności gospodarczej oraz stałego wzrostu wskaźnika inflacji, zarówno wysokość
minimalnego wynagrodzenia, jak również wysokość średniego miesięcznego wynagrodzenia
jest poddana stałemu trendowi wzrostowemu. Powyższe oznacza niewątpliwy wzrost
kosztów realizacji zamówienia, co w zestawieniu z długim okresem realizacji umowy (37
miesięcy) istotnie wpływa na jego rentowność dla EXWIND.
5. Mając na względzie ww. czynniki odwołujący uznał, iż przyjęta przez EXWIND stawka za
jedną roboczogodzinę przekreśla prawidłowość całości kalkulacji. Błędne obliczenie kosztu
jednej roboczogodziny (podanie kwoty netto bez uwzględnienia wszystkich kosztów
zatrudnienia), a także nieuwzględnienie zmian gospodarczych (związanych ze wzrostem
wynagrodzenia na przestrze
ni trwania umowy) łącznie powodują, iż kalkulację sporządzoną
przez EXWIND należy uznać za nierzetelną i nie oddającą realiów kosztowych.
6. Przedstawiona przez EXWIND kalkulacja w całości zakłada, że wszystkie czynności będą
realizowane przez jednego pra
cownika. Należy jednak zauważyć, iż nie wszystkie czynności
konserwacyjno-
naprawcze wykonywane w ramach zamówienia są możliwe do zrealizowania
wyłącznie przy udziale jednego pracownika. Kalkulacja cenowa sporządzona przez EXWIND
w żaden sposób nie wyjaśnia (nawet hipotetycznie), w jaki sposób zabezpieczono
konieczność poniesienia dwukrotności kosztów pracowniczych.
7. W tym miejscu
odwołujący podkreślił, iż brak uwzględnienia przez EXWIND ryzyka
istotnego wzrostu cen towarów i usług w okresie realizacji umowy (37 miesięcy) nie może
być
usprawiedliwiona
postanowieniami
wzoru
umowy
do
tyczącymi
waloryzacji
wynagrodzenia. Trzeba bowiem zauważyć, że § 13 ust. 4 umowy przewiduje górną granicę
waloryzacji, określając ją na maksymalnym poziomie 10% kwoty pierwotnie ustalonego
wynagrodzenia. Oznacza to, iż przy obecnie panującej rzeczywistości gospodarczej, a także
projekcjach ekonomicznych dotyczących wzrostów inflacyjnych umowny limit waloryzacji
zostanie wykorzystany zapewne już przy pierwszorazowej próbie podniesienia stawki
wynagrodzenia.
8. Odnosząc się do Wyjaśnień, w dalszej kolejności odwołujący zauważył, iż wykonanie
wszystkich usług w ramach realizacji zamówienia wymaga każdorazowego dojazdu do
urządzeń objętych zakresem zamówienia. EXWIND w Wyjaśnieniach przedstawił co prawda
kalkulację tych kosztów; jednakże w tym zakresie pominięto wiele istotnych kwestii:
1) Zgodnie z rozdz
iałem III pkt 1 załącznika nr 1 do SWZ do obowiązków wykonawcy należy
m. in. wykonywanie przeglądów i konserwacji, które powinno odbywać się nie rzadziej niż raz
na 30 dni. Dodatkowo, w
ykonawca obowiązany jest dokonywać (niezależnie od konserwacji)
w miarę potrzeb dodatkowych przeglądów w celu utrzymania prawidłowego funkcjonowania
urządzeń, z uwzględnieniem ich stanu technicznego i specyfiki urządzeń rozdział III pkt 2
z
ałącznika nr 1 do SWZ. W ramach uzasadnienia obliczenia kosztów dojazdu wykonawca w
Wyjaśnieniach (pkt 4 Wyjaśnień) wskazał, iż dojazd do siedziby zamawiającego będzie
realizowany „z miejsca zamieszkania tego pracownika”, jednocześnie EXWIND nie wskazał
gdzie konkretnie (w jakiej miejscowości) mieszka dany pracownik. Brak tej informacji w
zupełności wyklucza możliwość kontroli poczynionych przez EXWIND założeń (delegowany
do realizacji umowy pracownik może równie dobrze mieszkać 20, 20 lub 300 km od miejsca
realizacji zamówienia). Ponadto, wykonawca w poczynionych Wyjaśnieniach nie uwzględnił
faktu, iż dojazd upoważnionego pracownika wiąże się z uprzednią koniecznością dotarcia do
siedziby wykonawcy celem odbioru samochod
u służbowego oraz poboru odpowiedniego
sprzętu/materiałów, a także innych części zamiennych, niezbędnych do wykonania
czynności konserwacyjno-naprawczych. Trudno bowiem zakładać, by pracownik posiadał
wszelkie niezbędne materiały oraz narzędzia w miejscu swojego zamieszkania.
2) Ab
strahując od nieprawidłowości założeń Wykonawcy przedstawionych w pkt 1) powyżej i
przyjmując założony przez niego w Wyjaśnieniach sposób kalkulacji kosztów dojazdu
(zakładający, iż pracownik-konserwator będzie dojeżdżał do siedziby zamawiającego
bezpośrednio ze swojego miejsca zamieszkania), należy zauważyć, iż wykonawca nie
uwzględnił jakichkolwiek przyczyn losowych takich jak np. urlop wypoczynkowy, urlop
chorobowy czy innych przyczyn powodujących niedyspozycyjność pracownika. W związku z
tym, każda nieobecność pracownika przeznaczonego do realizacji zamówienia
spowodowałaby zmianę kosztów dojazdu do siedziby zamawiającego.
3) Odnieść się również należy do kalkulacji cenowej kosztów dojazdu w zakresie
uczestnictwa w badaniach U
DT (pkt 7 Wyjaśnień). Wykonawca przyjmuje, iż koszty
uczestnictwa w badaniu zostaną obniżone o koszty związane z dojazdem do siedziby
z
amawiającego, bowiem realizuje on dla zamawiającego inne zamówienie polegające na
comiesięcznej konserwacji dźwigu nr 461/12/20/EX (umowa nr 26/2020/AA). Należy jednak
podkreślić, iż założenia EXWIND nie znajdują uzasadnienia z uwagi na fakt, iż badanie
techniczne przeprowadzane przez inspektora UDT jest przeprowadzane regularnie, co 12
miesięcy - odrębnie wg daty instalacji każdego urządzenia. Nie można zatem przyjąć, iż
termin badania UDT dźwigu nr 461/12/20/EX, będzie identyczny jak termin badania
wszystkich (8 urządzeń) urządzeń instalowanych w ramach realizacji zamówienia.
Niemożliwym jest zatem przyjęcie, że nie wystąpi w tym zakresie konieczność poniesienia
dodatkowych kosztów dojazdu.
4) Ponadto, w ramach uzasadnienia kosztów dojazdu, w pkt 8 Wyjaśnień, wykonawca
wskazał, iż: „[…] firma obecnie świadcząca obsługę urządzeń w wyżej wymienionym
zakresie w Centrum Kultury
Zamek przekaże urządzenia dźwigowe po zakończeniu
wykonywania usługi w pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej, stąd Wykonawca
zakłada, że nie będzie konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów w zakresie wyjazdów
w ramach pogotowia dźwigowego”. Założenia EXWIND w tym zakresie należy uznać za
całkowicie błędne i nietrafione z uwagi na fakt, iż przekazanie urządzeń w dobrym stanie
technicznym, nie stanowi jakiejkolwiek gwarancji bezawaryjności, a tym samym braku
konieczności dojazdu do siedziby zamawiającego. W tym miejscu podkreślić należy, iż brak
podania przez z
amawiającego informacji o statystykach awaryjności urządzeń nie może być
dla EXWIND usprawiedliwieniem przyjęcia założenia o zero-awaryjności urządzeń. EXWIND
miał pełne prawo skierować do zamawiającego pytanie (w trybie wyjaśnienia do SWZ) i w
ten sposób uzyskać przedmiotowe dane historyczne; Biorąc pod uwagę powyższe,
stwierdzić należy, iż obliczenia związane z kosztami dojazdu przedstawione przez
w
ykonawcę zostały oparte jedynie na jego własnych, gołosłownych twierdzeniach, których w
żaden sposób nie można zweryfikować.
9. Kalkulacja cenowa sporządzona przez wykonawcę nie zawiera kosztów wynikających z
obowiązku posiadania ubezpieczenia OC. Zgodnie bowiem z § 8 ust. 2 umowy
Ubezpieczenie mus
i pozostawać w mocy przez cały okres realizacji zamówienia. Obecne
ubezpieczenie w
ykonawcy OC kończy się zaś z dniem 31 grudnia 2022 r. Dotychczasowa
składka, którą ponosi EXWIND tytułem przedłużenia ubezpieczenia OC to ponad 4.000 zł.
Oznacza to, iż uwzględnienie kosztów składki obowiązkowego ubezpieczenia OC istotnie
przyczyniłoby się do wzrostu kosztów realizacji zamówienia (ponad 3 x 4.000,00 zł).
10. Zgodnie z § 3 ust. 5 umowy, zamawiający wymaga posiadania testera z aktualnym
oprogramowaniem celem przeprowadzania analiz rejestru
błędów i awarii wind: MPGO 630
FLEX, MPGO 525 FLEX, SCM-
GL 1600AA. EXWIND w ramach Wykazu wyposażenie
zadeklarował posiadanie przedmiotowego urządzenia, niemniej w ramach Wyjaśnień w
żaden sposób nie wyjaśnił, czy z tego tytułu ponosić będzie koszty (co jest możliwe przy
najmie, leasingu, zakupie na raty, zakupie na kredyt lub pożyczkę).
11. W ramach zamówienia, w myśl § 3 ust. 7 lit. o umowy, wykonawca obowiązany jest do
przeprowadzania bezpłatnych aktualizacji do najnowszych wersji oprogramowania, na
pods
tawie zaawansowanej diagnostyki urządzeń. Wyjaśnienia pomija koszt tych czynności.
12. Jednym z podstawowych obowiązków wykonawcy jest zapewnienie całodobowego
pogotowia serwisowego (na wypadek wystąpienia nieprawidłowości w działaniu lub awarii
dźwigu) dostępnego dla zamawiającego 7 dni w tygodniu. W tym zakresie EXWIND przyjął
(pkt 8 Wyjaśnień), iż jeden pracownik objęty będzie całodobowym dyżurem, na co zezwala –
zdaniem EXWIND - art. 151
5
KP („Wykonawca ma do dyspozycji pracownika-konserwatora,
którego to umowa o pracę obejmuje m.in. utrzymywanie całodobowego dyżuru”). EXWIND
pomija przy tym całkowicie drugie zdanie §2 art. 151
5
KP, zgodnie z którym „Czas pełnienia
dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i
133”. Jak wyjaśniają w tym względnie komentatorzy: „przy wyznaczaniu godzin dyżuru
należy uwzględniać, iż oprócz godzin pracy, w okresie doby pracownikowi przysługuje
minimum 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Na pełnienie dyżuru pozostaje więc od
pięciu godzin (w systemie podstawowego czasu pracy) do jednej godziny (w systemie
równoważnego czasu pracy).” (Art. 1515 KP red. Muszalski/Walczak 2021). „Pracodawca nie
może również zlecać pracownikowi dyżuru domowego "na telefon" z naruszeniem prawa do
odpoczynku
dobowego i tygodniowego, nawet za jego zgodą” (Kodeks pracy. Komentarz
red. prof. dr hab. Wojciech Muszalski, dr hab. Krzysztof Walczak). Oznacza to, że zlecenie
pracownikowi całodobowego dyżuru, jest wprost sprzeczne z Kodeksem Pracy, i nie może
być podstawą do prawidłowej kalkulacji ceny.
13. Konkludując, odwołujący stwierdził, że wykazane przez niego nieprawidłowości,
zaoferowane przez EXWIND Wyjaśniania nie mogą być uznane za wiarygodne. Co więcej,
odwołujący dostrzegł, iż forma ich przedstawienia nie pozwala na samodzielną (bez
dodatkowych objaśnień i uzupełnień ze strony EXWIND) weryfikację ich prawidłowości.
Wyjaśnienia EXWIND jako podmiotu doświadczonego i profesjonalnie powinny z kolei
cechować się szczegółowością oraz uwzględniać szereg zmiennych (w tym możliwość
wystąpienia kosztów uprzednio nieplanowanych), które mogą wystąpić w trakcie realizacji
zamówienia. Mając na uwadze cenę zaoferowaną przez wykonawcę (56 887,50 PLN),
całkowitą wartość zamówienia (84.870,00 PLN), a także mnogość błędów poczynionych w
kalkulacji pr
zez EXWIND, niewątpliwym jest, iż cena zaoferowana przez EXWIND jest rażąco
niska w związku z czym, uznać należy, iż zaoferowana przez EXWIND cena nie daje
gwarancji należytego wykonania zamówienia. Co więcej, cena ta w ogóle nie gwarantuje
wykonawcy pokry
cia kosztów realizacji zamówienia, nie mówiąc już o wygenerowaniu
jakiegokolwiek zysku.
Przyst
ąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego zgłosili
wykonawcy D. G. i J. G.
prowadzący działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod
nazwą EXWIND S.C. D.J. G. z siedzibą w Lesznie. Ww. wykonawcy piśmie zawierającym
zgłoszenie przystąpienia wnieśli o odrzucenie odwołania ewentualnie oddalenie odwołania.
W dniu 7 grudnia 2022 r.
zamawiający złożył do akt sprawy odpowiedź na odwołanie,
w której przestawił argumentację dla wniosku o oddalenie odwołania. W odpowiedzi na
odwołanie zamawiający przedstawił swoje stanowisko w punktach, które odpowiadały
systematyce prz
yjętej w uzasadnieniu odwołania.
Na podstawie dokumentacji przedmiotowego
postępowania oraz biorąc pod
uwa
gę stanowiska stron i uczestnika postępowania odwoławczego, Izba ustaliła i
zważyła, co następuje:
Wobec sp
ełnienia przesłanek określonych w art. 525 ust. 1-3 Pzp, Izba stwierdziła
skuteczn
ość zgłoszonego przystąpienia przez D. G. i J. G. prowadzących działalność
gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą EXWIND S.C. D.J. G. z siedzibą w Lesznie
(zwanych
dalej: „przystępującym”), do udziału w postępowaniu odwoławczym po stronie
zamawia
jącego. W związku z tym ww. wykonawca stał się uczestnikiem postępowania
odwoławczego.
Izba uznała, że odwołujący wykazał, że posiada interes w uzyskaniu zamówienia oraz
może ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy, czym
wy
pełnił materialnoprawne przesłanki dopuszczalności odwołania, o których mowa w art. 505
ust. 1 Pzp.
Izba
doszła do przekonania, że nie została wypełniona żadna z przesłanek
skut
kujących odrzuceniem odwołania na podstawie art. 528 Pzp i skierowała odwołanie na
rozprawę.
Tym samym Izba nie uwzględniła wniosku przystępującego o odrzucenie odwołania
na podstawie art. 528 pkt 6 Pzp w zw. z art. 514 ust. 2 Pzp w zw. art. 508 ust. 1 Pzp.
Prz
ystępujący wyjaśnił w tym zakresie, że odwołujący przekazał zamawiającemu kopię
odwołania (odwołanie w postaci elektronicznej nie jest opatrzone podpisem zaufanym, ale
jedynie informacją „podpis profilem zaufanym”). Przepis art. 514 ust. 2 Pzp stanowi expressis
verbis:
Odwołujący przekazuje zamawiającemu odwołanie wniesione w formie elektronicznej
albo postaci elektronicznej albo kopię tego odwołania, jeżeli zostało ono wniesione w formie
pisemnej, przed upływem terminu do wniesienia odwołania w taki sposób, aby mógł on
zapoznać się z jego treścią przed upływem tego terminu, co oznacza, że wystarczające jest
przekazanie zamawiającemu kopii odwołania tylko w przypadku, gdy zostało ono wniesione
w formie pisemnej, natomiast w pozostałych przypadkach (wniesienia odwołania w formie
elektronicznej albo postaci elektronicznej) wymagane jest przekazanie zamawiającemu
odwołania w oryginale (tj. jeżeli odwołanie jest wnoszone w postaci elektronicznej –
opatrzonego podpisem zaufanym), a nie w kopii.
Konkludując przystępujący stwierdził, że
odwołujący nie przekazał zamawiającemu odpowiednio odwołania.
Odwołujący w kontekście powyższego wniosku wyjaśnił, że przekazał
z
amawiającemu odwołanie w ustawowym terminie w dwóch wersjach: w pliku z
rozszerzeniem .pdf oraz pliku z rozszerzeniem .xml, kt
óry został podpisany podpisem
zaufanym.
Ponadto
odwołujący wskazał, że wniosek przystępującego wynika
prawdopodobnie z faktu przekazania p
rzystępującemu odwołania przez zamawiającego
wyłącznie w wersji zawartej w formacie .pdf. W tym zakresie powołał się na mail z dnia 28
listopada 2022r. i wskaz
ał, że zamawiającemu zostało przekazane odwołanie w formie pliku
z rozszerzeniem .xml.
Iz
ba analizując przedmiotową kwestię uznała wyjaśnienia odwołującego za
wyczerpujące i zgodne z faktycznym stanem sprawy. Ponadto na marginesie należało
zauważyć, że dyspozycja art. 514 ust. 2 Pzp decydujące znaczenie przypisuje okoliczności
związanej z możliwością zapoznania się przez zamawiającego z treścią odwołania przed
upływem terminu na jego wniesienie. W stanie faktycznym przedmiotowej sprawy skład
orzekający nie stwierdził żadnych wątpliwości co do tego, aby zamawiający mógł zapoznać
się z treścią odwołania przed upływem terminu na jego wniesienie, co skutkowało
oddaleniem wniosku o odrzucenie odwo
łania.
Izba
zaliczyła na poczet materiału dowodowego:
1) dokumentacj
ę przekazaną w postaci elektronicznej, zapisaną na dwóch płytach CD,
przesłaną do akt sprawy przez zamawiającego w dniu 5 grudnia 2022 r., w tym w
s
zczególności:
-
specyfikację warunków zamówienia (zwaną dalej nadal jako: „SWZ”) wraz z załącznikami;
-
ofertę złożoną przez przystępującego;
- wezwanie do
wyjaśnień rażąco niskiej ceny z dnia 10 listopada 2022 r. skierowane do
przystępującego;
-
wyjaśnienia rażąco niskiej ceny wraz z załącznikami złożone przez przystępującego w dniu
17 listopada 2022 r. w odpowiedzi na
powyższe wezwanie;
-
informację o wyborze najkorzystniejszej oferty w postępowaniu z dnia 23 listopada 2022 r.
Izba ustal
iła co następuje
Zamawi
ający pismem z dnia 10 listopada 2022 r. wezwał przystępującego na
podstawie na podstawie art. 224 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1) Pzp do udzielenia
wyjaśnień, w tym
złożenia dowodów w zakresie wyliczenia ceny. Ponadto w treści wezwania zamawiający
wskazał, że:
Zamawiający, w związku z zaproponowaną przez Wykonawcę ceną brutto za
realizację zamówienia w wysokości 56.887,50 zł, która jest o ponad 30% niższa (tzn.: o
32,97 %) niż wartość przedmiotu zamówienia powiększona o należny podatek od towarów i
usług (84.870,00 zł), powziął wątpliwości czy zaoferowana cena nie jest rażąco niska w
stosunku do przedmiotu zamówienia, a tym samym, czy możliwe jest wykonanie przedmiotu
zamówienia za zaoferowaną przez Wykonawcę cenę.
Wobec powyższego, Zamawiający zwraca się do Wykonawcy z wnioskiem o udzielenie
w
yjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących wyliczenia ceny, w szczególności w
zakresie:
1. zarządzania procesem produkcji, świadczonych usług lub metody budowy
2. wybranych rozwiązań technicznych, wyjątkowo korzystnych warunków dostaw, usług albo
związanych z realizacją robót budowlanych
3. oryginalności dostaw, usług lub robót budowlanych oferowanych przez Wykonawcę
4. zgodności z przepisami dotyczącymi kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia
ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki
godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o
minimalnym wynagrodzeniu za prac
ę lub przepisów odrębnych właściwych dla spraw, z
którymi związane jest realizowane zamówienie
5. zgodno
ści z prawem w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących
pomocy publicznej
6. zgodności z przepisami z zakresu prawa pracy i zabezpieczenia społecznego,
obowiązującymi w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie
7. zgodności z przepisami z zakresu ochrony środowiska
8. wypełniania obowiązków związanych z powierzeniem wykonania części zamówienia
Podwykonawcy.
Wyjaśnienia dotyczące ceny oferty powinny wyraźnie wskazywać na argumenty
potwierdzające realność, opłacalność i rynkowość dokonanej wyceny. W swoich
wyjaśnieniach dotyczących rażąco niskiej ceny Wykonawca musi wykazać, iż różnica
pomiędzy ceną ofertową oraz ceną oszacowaną przez Zamawiającego jest uzasadniona
względami obiektywnymi, które pozwalają na wykonanie zamówienia bez poniesienia straty
finansowej lub bez konieczności finansowania zamówienia z innych źródeł niż
wynagrodzenie umowne.
Zgodnie z poglądami doktryny oraz ugruntowanym orzecznictwem za cenę „rażąco
niską" uważa się cenę nieadekwatną do zakresu i kosztów wykonania przedmiotu
zamówienia, zakładającą wykonanie prac poniżej rzeczywistych kosztów wytworzenia, cenę
nierealistyczną, która nie pozwala na prawidłowe, niezakłócone i terminowe wykonanie
przedmiotu zamówienia oraz taką, która nie pozwoli na zbilansowanie kosztów oraz
osiągnięcie akceptowalnego zysku i cenę znacząco odbiegającą od cen przyjętych,
wskazującą na fakt realizacji zamówienia poniżej kosztów.
W złożonych przez Wykonawcę wyjaśnieniach należy wykazać, iż złożona przez
niego oferta nie zawier
a rażąco niskiej ceny, a dokonana wycena gwarantuje
Zamawiającemu prawidłowe wykonanie przedmiotu zamówienia, zgodne z wymogami
zawartymi w SWZ.
Prz
ystępujący złożył wyjaśnienia rażąco niskiej ceny wraz z dowodami w dniu 17
listopada 2022 r. Przy czym przy
stępujący zastrzegł część wyjaśnień rażąco niskiej ceny
jako tajemnicę przedsiębiorstwa. W związku z tym odwołującemu nie były znane
szc
zegółowe wartości dotyczące całkowitych kosztów realizacji zamówienia oraz załączniki
do wyjaśnień.
W dniu 23 listopada 2022 r.
zamawiający dokonał wyboru najkorzystniejszej oferty w
postępowaniu. Jako najkorzystniejsza została wybrana oferta przystępującego. Oferta
od
wołującego została sklasyfikowana na drugiej pozycji w rankingu.
T
reść przepisów dotyczących zarzutów:
- art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp
– Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli zawiera rażąco niską cenę
lub koszt w
stosunku do przedmiotu zamówienia;
- art. 224 ust. 5 i 6 Pzp
– 5. Obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny
lub kosztu spoczywa na wykonawcy.
6.
Odrzuceniu, jako oferta z rażąco niską ceną lub kosztem, podlega oferta wykonawcy,
który nie udzielił wyjaśnień w wyznaczonym terminie, lub jeżeli złożone wyjaśnienia wraz z
dowodami nie uzasadniają podanej w ofercie ceny lub kosztu.;
- art. 16 pkt 1 Pzp
– Zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie
zamówienia w sposób:
1) zapewn
iający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców;
- art. 17 ust. 2 Pzp
– Zamówienia udziela się wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami
ustawy.
Izba zważyła co następuje.
Bi
orąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy oraz stanowiska stron
i uczestnika postępowania odwoławczego Izba uznała, że odwołanie nie zasługiwało na
uw
zględnienie.
Na wstępie rozważań skład orzekający uznał za zasadne wskazać, że ocenę
wyjaśnień rażąco niskiej ceny należy przeprowadzić przez pryzmat wezwania skierowanego
do wykonawcy w tym zakresie. W ocenie Izby wezwanie do wyja
śnień rażąco niskiej ceny
skierowane do przystępującego pismem z dnia 10 listopada 2022 r. stanowiło przepisanie
treści zawartej w art. 224 ust. 3 Pzp oraz nie odnosiło do kwestii szczegółowych. Tym
samym
przystępujący miał znaczną swobodę w przygotowaniu składanych wyjaśnień
zarówno pod względem treści, założeń jak i sposobu ich przedstawienia. Przystępujący
zdecydował się sporządzić wyjaśnienia dzieląc je na 10 elementów odnoszących się do:
kosztu roboczogodziny pracownika, kosztu dostarczenia i wymiany elem
entów wyposażenia,
kosztu miesięcznej konserwacji, kosztu dojazdu na obiekt, kosztu jednorazowego
wewnętrznego przeglądu zero, kosztu generalnego przeglądu rocznego przygotowania
dźwigów do badania UDT wykonania pomiarów elektrycznych, kosztu uczestnictwa w
okresowych badaniach UDT
, całodobowego pogotowia serwisowego, podsumowania
zakresu godzin spędzonych na obiekcie przez pracownika oraz podsumowania kosztów
miesięcznych, rocznych oraz w trakcie trwania umowy. Do każdego z powyżej wymienionych
elementów przystępujący przedstawił argumentację oraz załączył do wyjaśnień dowody.
Mając na uwadze powyższe, w tym przede wszystkim treść wezwania oraz złożone
wyjaśnienia, Izba nie doszukała się naruszenia przepisów wskazywanych przez
odwołującego. W ocenie składu orzekającego wyjaśnienia rażąco niskiej ceny złożone przez
przystępującego były adekwatne w stosunku do treści wezwania i rozwiewały wszystkie
wątpliwości sygnalizowane przez zamawiającego. Wyjaśnienia wskazywały na argumenty
potwierdzające realność, opłacalność i rynkowość dokonanej wyceny. W swoich
wyjaśnieniach przystępujący wykazał, iż różnica pomiędzy ceną ofertową oraz ceną
oszacowaną przez zamawiającego była uzasadniona względami obiektywnymi, które
pozwala
ły na wykonanie zamówienia bez poniesienia straty finansowej lub bez konieczności
finansowania zamówienia z innych źródeł niż wynagrodzenie umowne.
Co istotne odwołujący nie znał kwot podanych w treści wyjaśnień złożonych przez
przystępującego oraz załączników do tych wyjaśnień, ponieważ zostały one zastrzeżone
jako zawierające tajemnice przedsiębiorstwa, a zamawiający nie odtajnił tych informacji. W
wyniku tego
odwołujący bazował wyłącznie na informacjach zawartych w części opisowej
wyjaśnień, co skutkowało tym, że kwestionował w zasadzie założenia przystępującego
dotyczące realizacji zamówienia złożone w kontekście wyjaśnień rażąco niskiej ceny. Tym
samym
odwołujący nie był w stanie zakwestionować najważniejszej okoliczności tj.
wysokości poszczególnych kosztów wskazywanych przez przystępującego w wyjaśnieniach,
składających się na całość zamówienia.
Izba nie znala
zła powodów do uznania, że zamawiający niesłusznie zaniechał
odrzucenia oferty
przystępującego jako zawierającej rażąco niska cenę, ponieważ
przytoczone powyżej okoliczności oraz stanowisko wyrażone w odpowiedzi na odwołanie
należało uznać za przekonujące. Zamawiający słusznie argumentował, że stanowisko
zawarte w uzasadnieniu odwołania nie zostało poparte żadnymi rzetelnymi informacjami.
Wskazany przez
odwołującego jako podstawowy koszt jednej roboczogodziny pracownika
jako koszt obliczony na podstawie stawki wynagrodzenia netto
należało uznać za
nieprawidłowy. Jak wskazano powyżej odwołujący otrzymał wersję wyjaśnień rażąco niskiej
ceny
, w której poszczególne składniki cen zostały objęte tajemnicą przedsiębiorstwa
przystępującego, w związku z tym nie mógł on przeprowadzić porównania wskazanego w pkt
1 wyjaśnień rażąco niskiej ceny tj. kosztu miesięcznego wynagrodzenia netto pracownika do
kosztu roboczogodziny pracownika bez narzutów. Porównanie stawki godzinowej
wynikającej z przeliczenia podanej kwoty miesięcznego wynagrodzenia netto (na rękę) ze
stawką podaną jako roboczogodzina bez narzutów pozwalało stwierdzić, że ta druga jest w
przybliżeniu dwukrotnością pierwszej, co oznacza, że jest to kwota odpowiadająca nie tylko
wynagrodzeniu brutto, ale wszystkim
kosztom pracodawcy związanym z wynagrodzeniem
pracownika.
P
odobnie zarzut odnoszący się do braku uwzględnienia rosnącej wartości minimalnego
wynagrodzenia za pracę okazał się chybiony, ponieważ w wyjaśnieniach złożonych przez
przystępującego wynagrodzenie pracownika jest wyższe od minimalnego wynagrodzenia,
zarówno obecnego, jak i planowanego w 2023 r.
Z
upełnie gołosłowna oraz lakoniczna okazała się argumentacja odwołującego odnosząca się
do poziomu inflacji.
Jak słusznie podniesiono w odpowiedzi na odwołanie, zamawiający bada
cenę na dzień składania ofert – jeżeli oferenci postanowią zabezpieczyć się przed
spodziewaną przez nich inflacją i w związku z tym podają wyższe ceny ofertowe, to ryzykują,
że ich oferta nie zostanie wybrana jako najkorzystniejsza cenowo, jednocześnie zapewniając
sobie dodatkowy zysk w przypadku wyboru oferty i spadku inflacji.
Niesłuszna okazała się też argumentacja odwołującego odnosząca się do kalkulacji kosztów
w związku ze świadczeniem usług przez jednego pracownika. Po pierwsze zamawiający w
SWZ nie wskaz
ał ile osób ma wykonywać usługi. Po drugie w punkcie 7 wyjaśnień
przystępujący zawarł wyliczenie dotyczące wykonywania usługi przez dwóch pracowników
(
co oznaczało, że uwzględnił w swojej kalkulacji sytuacje, w których potrzebna jest obecność
dwóch pracowników – o ile uznaje to za konieczne). Po trzecie odwołujący nie wskazał jakie
czynności wymagają obecności więcej niż jednego pracownika.
Izba nie znalazła także powodów do zakwestionowania stanowiska zamawiającego w
kon
tekście kosztów dojazdu. W ocenie składu orzekającego zamawiający zasadnie
arg
umentował, że koszt dojazdu dla comiesięcznej kalkulacji wskazany został w punktach 3 i
4 wyjaśnień, koszt dodatkowych dojazdów wskazany został w punkcie 8 w związku z
punktem 4
wyjaśnień. Przystępujący wskazał odległość miejsca zamieszkania pracownika od
miejsca świadczenia. Sposób organizacji pracy w przedsiębiorstwie przystępującego, dla
pracownika, który stale wykonuje usługi w miejscu oddalonym od siedziby przystępującego,
nie
mógł budzić wątpliwości zamawiającego, ponieważ niczym nadzwyczajnym jest praktyka
powierzania samochodu
pracownikowi zamieszkującemu poza miejscowością siedziby
pracodawcy, wraz z narzędziami i materiałami niezbędnymi do świadczenia usług. Podobnie
brak
uwzględnienia okresów nieobecności pracownika nie był argumentem przemawiającym
za uznan
iem wyjaśnień rażąco niskiej ceny za nieprawidłowe w części dotyczącej kosztów
dojazdu. Urlopy winny być zaplanowane, w związku z czym organizacja świadczenia usług
mo
że być również właściwie zaplanowana. Ewentualne nieobecności pracownika
spowodowane chorobą są, podobnie jak inflacja, na tyle nieprzewidywalne, że nie powinny
być brane pod uwagę. Koszt dojazdu w związku z uczestnictwem w badaniach wskazany
został w punkcie 7 wyjaśnień, a skład orzekający nie znalazł powodów do podważenia tej
argumentacji
, szczególnie wobec stanowiska zamawiającego, który wskazał, że przeglądy
UDT
są umawiane z Urzędem, więc przystępujący może rozplanować obecności
pracowników. Ostatnie twierdzenie odwołującego w tej grupie argumentów tj. odnoszące się
do
braku uwzględnienia ryzyka dodatkowych dojazdów było sprzeczne z treścią wyjaśnień,
ponieważ w ich punkcie 8 (strona 6, drugi wiersz od góry) wskazana została przewidywana
ilość wyjazdów i ich koszt.
Nie potwierdziły się też podnoszone przez odwołującego okoliczności dotyczące braku
uwzględnienia kosztu ubezpieczenia OC przez przystępującego. Warto podkreślić, że
zamawiający nie wzywał szczegółowo przystępującego do wyjaśnienia tej kwestii. Ponadto
k
oszty ubezpieczenia przedsiębiorstwa ponoszą niezależnie od świadczonych usług, co
oznacza, że po pierwsze koszt ubezpieczenia rozłożyć należałoby na wszystkie usługi
świadczone przez danego przedsiębiorcę (a to wymagałoby comiesięcznej aktualizacji ze
względu na nieprzewidywalność ilości świadczonych usług), po drugie koszt wyliczony przez
o
dwołującego odnosiłby się do sytuacji, w której zamawiający byłby jedynym klientem
przystępującego.
Kolejna
pozycja kwestionowana przez odwołującego odnosiła się do testera
oprogramowania.
Odwołujący zwrócił uwagę, że przystępujący deklarował posiadanie
testera oprogramowania, ale
w żaden sposób nie wyjaśnił, czy z tego tytułu ponosić będzie
koszty. Po pierwsze w
ydatek w tym zakresie także nie był przedmiotem wezwania
skierowanego
do przestępującego. Po drugie w tym zakresie zamawiający zasadnie zwrócił
uwagę, że odwołujący nie wskazał pozostałych możliwości wejścia w posiadanie takiego
urządzenia czyli wcześniejszego zakupu i całkowitego zamortyzowania urządzenia lub jego
użyczenia. W tym miejscu skład orzekający zdecydował się także dodać, że przystępujący
wskazał aktualizację oprogramowania jako część przeglądu rocznego (punkt 6 wyjaśnień
rażąco niskiej ceny).
Ostatni argument podnoszony przez
odwołującego odnosił się do kosztu dotyczącego
pogotowia serwisowego.
Głównie na tym koszcie odwołujący skupił się prezentując
stanowisko podczas rozprawy.
Odnośnie tego kosztu, podobnie z resztą jak przy okazji
wszystkich innych podnoszonych przez
odwołującego pozycji kosztowych należało wskazać,
że nie był on przedmiotem wezwania, tj. zamawiający nie wskazał w treści wezwania, że ta
szczegółowa pozycja budziła jego wątpliwości. Ponadto przystępujący w pkt 8 wyjaśnień
podał stanowisko dotyczące całodobowego pogotowia serwisowego. W stanowisku tym
przystępujący podał założenia dla wykonania tej usługi oraz wskazał koszty jej realizacji.
Odwołujący kwestionował jeden aspekt z założeń przystępującego przyjmując, że
przystępujący przewidział tylko jedną osobę dla tej czynności co – jego ocenie – narusza
normy z zakresu prawa pracy oraz
wiąże się z koniecznością zwiększenia wydatków o
jeszcze jednego pracownika
. Według wskazania odwołującego koszt takiego dodatkowego
pracownika wynosi
łby ok. 240 tys. zł mając na uwadze cały okres realizacji zamówienia.
Stanowisko
odwołującego w powyższej kwestii nie znalazło akceptacji składu orzekającego.
Po pierwsze odwołujący nie przedstawił żadnych dowodów, ani nawet konkretnych założeń
dla pod
anych wyliczeń. Ponadto Izba nie jest organem właściwym do orzekania o
naruszeniach
odnoszących się do przepisów z zakresu prawa pracy. Po trzecie porównanie
podanej przez
odwołującego kwoty związanej z ewentualnym zaangażowaniem drugiego
pracownika z
wartością oferty przystępującego oraz oszacowanymi w wyjaśnieniach
kosztami wskazuje,
że argumentacja odwołującego była znacznie przesadzona i w żadnym
wypadku nie
zasługiwała na uwzględnienie, gdyż należało uznać ją za gołosłowną i
sporządzoną wyłącznie na potrzeby toczącego się postępowania odwoławczego.
W z
wiązku z powyższym Izba uznała, że odwołanie podlegało oddaleniu i na
podstawie art. 553 zdanie pierwsze Pzp orzek
ła jak w sentencji.
O kos
ztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku, na
podstawie art. 557 i 575 Pzp oraz
§ 5 pkt 1 w zw. z § 8 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa
Rady Mini
strów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie szczegółowych rodzajów kosztów
postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odwołania (Dz. U. z 2020 r. poz. 2437), zaliczając na poczet niniejszego postępowania
odwoławczego koszt wpisu od odwołania uiszczony przez odwołującego.
Prz
ewodniczący:
…………………………
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 395/23 z dnia 2023-02-27
- Sygn. akt KIO 419/23 z dnia 2023-02-24
- Sygn. akt KIO 408/23 z dnia 2023-02-24
- Sygn. akt 314/23 z dnia 2023-02-23
- Sygn. akt KIO 308/23 z dnia 2023-02-23
