rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2020-12-07
rok: 2020
data dokumentu: 2020-12-07
rok: 2020
sygnatury akt.:
KIO 2982/20
KIO 2982/20
po rozpoznaniu na rozprawie w Warszawie w dniu 2 grudnia 2020r.
odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 16 listopada 2020 r. przez odwołującego:
ERBUD S.A. ul. Franciszka Klimczaka 1, 02-797 Warszawa
w postępowaniu prowadzonym
przez
zamawiającego: Kujawsko-Pomorskie Inwestycje Medyczne sp. z o.o. Plac Teatralny
2, 87-
100 Toruń i Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. bł. ks. J. Popiełuszki we Włocławku
ul. Wieniecka 49, 87-
800 Włocławek
przy udziale przystępującego: Budimex S.A. ul. Siedmiogrodzka 9, 01-204 Warszawa po
stronie zamawiającego
odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 16 listopada 2020 r. przez odwołującego:
ERBUD S.A. ul. Franciszka Klimczaka 1, 02-797 Warszawa
w postępowaniu prowadzonym
przez
zamawiającego: Kujawsko-Pomorskie Inwestycje Medyczne sp. z o.o. Plac Teatralny
2, 87-
100 Toruń i Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. bł. ks. J. Popiełuszki we Włocławku
ul. Wieniecka 49, 87-
800 Włocławek
przy udziale przystępującego: Budimex S.A. ul. Siedmiogrodzka 9, 01-204 Warszawa po
stronie zamawiającego
orzeka
1.
Uwzględnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu unieważnienie czynności
wezwania o
dwołującego do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny
2.
Kosztami postępowania obciąża Kujawsko-Pomorskie Inwestycje Medyczne sp. z o.o.
Plac Teatralny 2, 87-
100 Toruń i Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. bł. ks. J.
Popiełuszki we Włocławku ul. Wieniecka 49, 87- 800 Włocławek
i
3.
zalicza w poczet kosztów postepowania odwoławczego kwotę 20.000 zł 00 gr.
(słownie: dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez ERBUD S.A. ul.
Sygn. akt KIO 2982/20
Franciszka Klimczaka 1, 02-797 Warszawa
tytułem wpisu od odwołania
4.
zasądza od Kujawsko-Pomorskie Inwestycje Medyczne sp. z o.o. Plac Teatralny 2,
87-
100 Toruń i Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. bł. ks. J. Popiełuszki we
Włocławku ul. Wieniecka 49, 87- 800 Włocławek kwotę 23.600 zł 00 gr (słownie:
dwadzieścia trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) na rzecz ERBUD S.A. ul.
Franciszka Klimczaka 1, 02-797 Warszawa
stanowiącą koszty postępowania
odwoławczego poniesione z tytułu wpisu od odwołania oraz wynagrodzenia
pełnomocnika odwołującego.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (j.t. Dz. U. z 2019 r., poz. 1843 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od
dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Toruniu
Przewodniczący: …………..…………………………
Sygn. akt KIO 2982/20
Uzasadnienie
Odwołanie złożono w postępowaniu dotyczącym: przetargu nieograniczonego
prowadzonego w celu udzielenia zamówienia publicznego oznaczonego „Podniesienie
jakości usług zdrowotnych oraz zwiększenie dostępu do usług medycznych (budowa
budynków nr B4A, B4, budynków technicznych wraz z zagospodarowaniem terenu) w
Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. bł. ks. J. Popiełuszki we Włocławku - Etap I
inwestycj
i” (Znak sprawy/postępowania: ZP/03/20).
I.
Odwołujący/ERBUD S.A. na podstawie art. 180 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004
r. Prawo Zamówień Publicznych (dalej „PZP”), wniósł odwołanie od niezgodnych z
przepisami ustawy czynności Zamawiającego od:
1) czynności wezwania ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej
ceny, dokonanej pismem Zamawiającego z 5 listopada 2020 r. (znak: KPIM/881/2020, nr:
DZP.38.3.2020.MS).
II.
Odwołujący uzyskał informację o zaskarżonych w niniejszym odwołaniu czynnościach
Zamawiającego w dniu 5 listopada 2020 r. W związku z tym niniejsze odwołanie zostało
wniesione w terminie.
III.
Zaskarżonym czynnościom Zamawiającego, zarzuca się:
1) w odniesieniu do czynności wezwania ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień w
przedmiocie rażąco niskiej ceny:
-
naruszenie art. 90 ust. 1 PZP poprzez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia
wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny mimo braku podstaw prawnych i faktycznych
uzasadniających wystosowanie takiego wezwania;
-
naruszenie art. 90 ust. 1a PZP w zw. z art. 90 ust. 1 poprzez wezwanie ERBUD S.A.
do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny mimo braku podstaw prawnych i
faktycznych uzasadniających wystosowanie takiego wezwania;
-
naruszenie art. 7 ust. 1 PZP p
oprzez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień
w przedmiocie rażąco niskiej ceny mimo braku podstaw prawnych i faktycznych
uzasadniających wystosowanie takiego wezwania;
Sygn. akt KIO 2982/20
-
naruszenie art. 90 ust. 1 PZP poprzez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia
wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny w sposób zmierzający do weryfikacji cen
jednostkowych elementów robót, a nie ceny ofertowej Wykonawcy ERBUD S.A.;
-
naruszenie art. 90 ust. 1a PZP w zw. z art. 90 ust. 1 poprzez wezwanie ERBUD S.A.
do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny w sposób zmierzający do
weryfikacji cen jednostkowych elementów robót, a nie ceny ofertowej Wykonawcy ERBUD
S.A.;
-
naruszenie art. 7 ust. 1 PZP poprzez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień
w przedmiocie rażąco niskiej ceny w sposób zmierzający do weryfikacji cen jednostkowych
elementów robót, a nie ceny ofertowej Wykonawcy ERBUD S.A.
IV.
Mając na uwadze powyższe, w imieniu Wykonawcy ERBUD S.A. wnoszę o
uwzględnienie odwołania w całości i nakazanie Zamawiającemu:
1)
unieważnienia czynności wezwania ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie
rażąco niskiej ceny.
V.
Odwołujący ma interes w uzyskaniu zamówienia publicznego, którego dotyczy
przedmiotowa sprawa i jest zainteresowany uzyskaniem tego zamówienia. W celu uzyskania
zamówienia Odwołujący złożył ofertę, której treść jest zgodna z wymaganiami postawionymi
przez Zamawiającego. Jednocześnie Odwołujący spełnia postawione przez Zamawiającego
warunki udziału w postępowaniu. Nadto oferta Odwołującego zawiera najkorzystniejszą
cenę. Jednocześnie cena Odwołującego jest na poziomie zbliżonym do cen innych
Wykonawców i na poziomie zbliżonym do kwoty, którą Zamawiający zamierza przeznaczyć
na sfinansowanie zamówienia. Oferta złożona przez Odwołującego powinna zatem otrzymać
najwyższą ze wszystkich ofert liczbę punktów w ramach oceny ofert. Pomimo tego
Odwołujący jest niezasadnie i bezpodstawnie wzywany do udzielenia wyjaśnień w
przedmiocie rażąco niskiej ceny. W przypadku uwzględnienia odwołania Odwołujący nie
byłby narażony na poniesienie ewentualnych negatywnych skutków niezasadnego i
bezpodstawnego weryfikowania jego ceny jako rzekomo rażąco niskiej, co potencjalnie
skutkować może powstaniem po stronie Odwołującego szkody m.in. w postaci utraty
korzyści i zysków wynikających z możliwości realizacji zamówienia, którego dotyczy
postępowanie przetargowe. W konsekwencji stanowi to wystarczającą przesłankę do
skorzystania przez Odwołującego ze środków ochrony prawnej przewidzianych w ustawie
PZP, w tym dla wniesienia nini
ejszego odwołania.
VI.
Jednocześnie w imieniu Odwołującego wnoszę o zasądzenie od Zamawiającego na
rzecz Odwołującego kosztów postępowania odwoławczego, w tym kwoty zapłaconej tytułem
Sygn. akt KIO 2982/20
wpisu od niniejszego odwołania oraz wynagrodzenia pełnomocnika Odwołującego na
podstawie przedłożonej faktury VAT, według norm przepisanych.
VII.
Kopia odwołania została przekazana Zamawiającemu.
Uzasadnienie
W postępowaniu przetargowym prowadzonym w niniejszej sprawie Zamawiający
bezpodstawnie i niezasadnie wezwał Odwołującego do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie
rażąco niskiej ceny (pismo Zamawiającego z 5 listopada 2020 - znak: KPIM/881/2020, nr:
DZP.38.3.2020.MS). Taka czynność Zamawiającego nie zasługuje na aprobatę, albowiem w
przedmiotowej sprawie brak jest podstaw prawnych i faktycznych do wystosowania przez
Zamawiającego wskazanego wezwania.
I.
W przedmiotowej sprawie nie zachodzą żadne przesłanki, które potencjalnie uzasadniałyby
wzywanie Odwołującego do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny.
W pierws
zej kolejności wskazać należy, że cena zaoferowana przez ERBUD S.A. stanowi
ok. 71% wartości zamówienia oszacowanej przez Zamawiającego, a zatem nie jest niższa o
30% od wartości zamówienia oszacowanej przez Zamawiającego. Zatem w przedmiotowej
sprawie w i
stocie nawet potencjalnie nie zachodzi wskazywana przez Zamawiającego w
piśmie z 5 listopada 2020 r. przesłanka rzekomo uzasadniająca weryfikowanie ceny jako
rażąco niskiej.
Dodatkowo wskazać należy, że wartość zamówienia oszacowana przez Zamawiającego
(21
2.616.773,49 zł), wskazana w wezwaniu z 5 listopada 2020 r., jest znacznie
przeszacowana. Do takiego wniosku prowadzi zarówno to, że ceny ze wszystkich złożonych
ofert są znacznie niższe od wskazanej kwoty (i zbliżone do ceny Odwołującego), jak i to, że
Za
mawiający ostatecznie sam zweryfikował wskazaną kwotę oszacowania i wskazał w dniu
otwarcia ofert, że kwota, jaką zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, to kwota
168.871.174,06 zł brutto, od której cena oferty Wykonawcy ERBUD S.A. jest niższa jedynie o
ok. 10%.
Nadto Wykonawca ERBUD S.A. zwraca uwagę, że zaoferowana przez niego cena
152.153.821,08 zł brutto jest zbliżona do cen pozostałych ofert i jest jedynie ok. 5% niższa
od średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert.
Wykonawca ERBUD
S.A. przypomina, że zgodnie z orzecznictwem KIO, obowiązek
wezwania do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny nie ma charakteru bezwzględnego nawet w
przypadku, jeżeli zaoferowana cena jest niższa o więcej niż 30% od wartości zamówienia
Sygn. akt KIO 2982/20
oszacowanej przez Zamawia
jącego. W szczególności Zamawiający nie ma obowiązku
wzywania do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny, w przypadku gdy rozbieżność pomiędzy ceną
a wartością zamówienia wynika z okoliczności, które nie wymagają dodatkowego
wyjaśnienia (tak KIO w uzasadnieniu wyroku z 21 grudnia 2018 r. - sygn. akt KIO 2516/18).
Nadto, jak wskazała KIO w uzasadnieniu wyroku z 16 czerwca 2020 r. (sygn. akt KIO
709/20), w kwestii wystosowania wezwania w przedmiocie wyjaśnienia dot. potencjalnego
wystąpienia rażąco niskiej ceny, „Nie chodzi (...) o sytuację, w której zamawiający według
swobodnego uznania stwierdza, że „ma wątpliwości”, ale o sytuację, w której zamawiający
wywodzi swoje wątpliwości z obiektywnych okoliczności. Okoliczności te (...) mogą być różne
w zależności od charakteru zamówienia i sytuacji zaistniałej w danym postępowaniu.
Niemniej jednak muszą one wskazywać na zasadność powzięcia przez zamawiającego
wątpliwości, i co za tym idzie - na zasadność wezwania do złożenia przez wykonawcę
wyjaśnień. ”.
Ponadto, jak wskaza
ła KIO w uzasadnieniu wyroku z 21 maja 2018 r. (sygn. akt KIO 864/18),
„Nie sposób (...) przedstawić dowody na okoliczność zastosowania metod pozwalających na
uzyskanie znacznych oszczędności, czy też pomocy publicznej lub sprzyjających dla
wykonawcy warun
ków realizacji zamówienia, jeżeli cena zawarta w ofercie jest zwykłą ceną
rynkową obliczoną przy wykorzystaniu standardowych metod bez wykorzystania
jakichkolwiek nadzwyczajnych okoliczności i technik. Wówczas wykonawca będzie musiał
zmierzyć się z koniecznością niejako „poszukiwania” dowodów na potwierdzenie faktów,
które nie stanowiły podstaw ustalenia i nie przesądzały o wysokości tego wynagrodzenia. ”.
Odnosząc powyższe do okoliczności sprawy wskazać należy, że w przedmiotowej sprawie
nie zachodzą żadne obiektywne okoliczności, które uzasadniałyby weryfikowanie względem
Odwołującego możliwości potencjalnego zastosowania rażąco niskiej ceny. W szczególności
cena Odwołującego jest zbliżona do cen ofert pozostałych Wykonawców i do kwoty, którą
Zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia.
II.
Niezależnie od powyższego Odwołujący wskazuje, że całkowicie chybiony jest sposób, w
jaki Zamawiający usiłuje dokonać weryfikacji ceny zaoferowanej przez Odwołującego. Nie
znajduje bowiem uzasadnienia po
stępowanie Zamawiającego polegające na wywodzeniu
rzekomego występowania w sprawie rażąco niskiej ceny z pojedynczych pozycji
jednostkowych z Formularza Cenowego. Jak bowiem KIO wskazała wielokrotnie w swoich
orzeczeniach, przedmiotem weryfikacji celem wyk
luczenia występowania rażąco niskiej ceny
jest całkowita cena za wykonanie przedmiotu zamówienia, a nie ceny jednostkowe za
wykonanie pojedynczych części danych elementów zamówienia. Przykładowo KIO w
Sygn. akt KIO 2982/20
uzasadnieniu wyroku z 24 listopada 2017 r. (sygn. akt K
IO 2361/17) wskazała, że „(...) aby
mówić o cenie rażąco niskiej, należy brać pod uwagę całkowitą cenę za wykonanie
przedmiotu zamówienia, a nie cenę za wykonanie danego elementu zamówienia.". Podobnie
KIO w uzasadnieniu wyroku z 7 czerwca 2016 r. (sygn. a
kt KIO 860/16) wskazała, że „Cena
jest sumą wszystkich elementów składających się na wartość danego zakupu, dlatego też
rażąco niską cenę należy odnosić do całkowitej ceny oferty, a nie do jej cen jednostkowych.
Twierdzenie, że niektóre pozycje kosztowe w ofercie są znacznie zaniżone nie uzasadnia
tezy, że cena całkowita oferty nosi znamiona ceny rażąco niskiej.”. Dodatkowo KIO w
uzasadnieniu wyroku z 24 listopada 2017 r. (sygn. akt KIO 2361/17) wskazała, że „Przy
cenie ryczałtowej załączone do oferty kosztorysy, czy formularze cenowe mają tylko
charakter informacyjny i jeśli nic innego nie wynika z treści specyfikacji istotnych warunków
zamówienia, wykonawcy mogą swobodnie przenosić koszty pomiędzy pozycjami
kosztorysu/formularza cenowego. Przy czym, aby mówić o cenie rażąco niskiej, należy brać
pod uwagę całkowitą cenę za wykonanie przedmiotu zamówienia, a nie cenę za wykonanie
danego elementu zamówienia.
Odnosząc powyższe do okoliczności niniejszej sprawy Wykonawca ERBUD S.A. wskazuje,
że Zamawiający w swoim piśmie z 5 listopada 2020 r. usiłuje wywodzić rzekome
występowanie rażąco niskiej ceny z pojedynczych pozycji Formularza cenowego, które
nawet nie obejmują pełnych zakresów robót i cen za dane zakresy/elementy robót. Jest to
całkowicie nieuprawnione działanie, które jest rażąco sprzeczne z treścią art. 90 ust. 1 (i
ewentualnie art. 89 ust. 1 pkt 4) PZP, albowiem Zamawiający takim działaniem w istocie
nawet nie weryfikuje ceny zaoferowanej przez Wykonawcę ERBUD S.A., a usiłuje
sprawdzać wyłącznie pojedyncze ceny jednostkowe z Formularza cenowego.
Odwołujący wskazuje, że w przypadku wynagrodzenia ryczałtowego nie jest wymagane, aby
w każdej cenie jednostkowej wszyscy Wykonawcy mieli ceny zbliżone kwotowo. Nie ma
bowiem generalnego obowiązku kalkulowania marż, zysków i kosztów w konkretnych
pozycjach. Nie daje to samo z siebie żadnych podstaw do wywodzenia zastosowania przez
Odwołującego rażąco niskiej ceny.
Odwołujący wskazuje, że jeżeli posługiwać się wskazaną przez Zamawiającego (całkowicie
błędną) metodologią, to dojdzie się do wniosku, że potencjalnie każdy Wykonawca w
niniejszej sprawie mógł zaoferować rażąco niską cenę, albowiem w swoim Formularzu
cenowym posiada elementy robót potencjalnie wycenione znacznie poniżej średniej
arytmetycznej ceny dla tych
elementów wynikającej ze wszystkich złożonych ofert.
Przykładowo:
Wykonawca BUDIMEX S.A.:
Sygn. akt KIO 2982/20
-
wycenił Odcinek Nr 1 - „Rozwiązania tymczasowe” na kwotę 397.343,46 zł brutto, tj.
na kwotę niższą o 70 % od średniej arytmetycznej wynikającej dla tych robót ze złożonych
ofert;
-
wycenił Odcinek Nr 6 - „Budynek Nr B4, B4A”, pkt 2.1 „Architektura Centralna
Sterylizacja i Dezynfyktoria” na kwotę 705.468,75 zł brutto, tj. na kwotę niższą o 44 % od
średniej arytmetycznej wynikającej dla tych robót ze złożonych ofert;
Wykonawca WARBUD S.A.:
-
wycenił Odcinek Nr 6 - „Budynek Nr B4, B4A”, pkt 1.1 „Konstrukcja Lądowiska” na
kwotę 800.073,64 zł brutto, tj. na kwotę niższą o 46 % od średniej arytmetycznej wynikającej
dla tych robót ze złożonych ofert;
-
wycenił Odcinek Nr 6 - „Budynek Nr B4, B4A”, pkt 2.3 „Konstrukcja Lądowiska” na
kwotę 373.902,48 zł brutto, tj. na kwotę niższą o 82 % od średniej arytmetycznej wynikającej
dla tych robót ze złożonych ofert;
Wykonawca Konsorcjum ALSTAL:
-
wycenił Odcinek Nr 6 - „Budynek Nr B4, B4A”, pkt 3.3 „Instalacje elektryczne
Lądowiska” na kwotę 388.098,52 zł brutto, tj. na kwotę niższą o 42 % od średniej
arytmetycznej wynikającej dla tych robót ze złożonych ofert;
-
wycenił Odcinek Nr 6 - „Budynek Nr B4, B4A”, pkt 4.1 „Instalacje Okablowania
Strukturalnego, w tym;” na kwotę 2.754.651,74 zł brutto, tj. na kwotę niższą o 41 % od
średniej arytmetycznej wynikającej dla tych robót ze złożonych ofert.
Na marginesie Odwołujący zwraca uwagę, że Zamawiający całkowicie zignorował
okoliczność, iż elementy robót, co do ceny których Zamawiający przedstawia rzekome
wątpliwości, są zgodnie z dokumentacją przetargową elementami szerszych zakresów robót,
które ERBUD S.A., jako dany zakres robót, wycenia na poziomie zbliżonym do pozostałych
Wykonawców. Elementy robót, co do których Zamawiający żąda wyjaśnień, nie są więc
istotnymi elementami zaoferowanej ceny.
Wykonawca wskazuje także, że w przedmiotowej sprawie występują rozbieżności pomiędzy
przygotowanym przez Zamawiającego projektem Formularza cenowego, a podziałem ceny
wynikającym z dokumentacji projektowej. W szczególności podział ceny wynikający z
projektu Formularza cenowego nie jest spójny w podziałem ceny wynikającym dokumentacji
projektowej. Wskazaną kwestię potwierdziła również KIO w uzasadnieniu wyroku z 13
października 2020 r. wydanego w sprawie KIO 2340/20 dot. niniejszego postępowania
przetargowego. Konsekwencją powyższych okoliczności jest m.in. to, że poszczególni
Sygn. akt KIO 2982/20
Wykonawcy do konkretnych pozycji Formularza cenowego przypisywali różne elementy
robót, w konsekwencji czego w odniesieniu do tych konkretnych pozycji cenowych z
Formularza cenowego występują rozbieżności pomiędzy cenami wynikającymi z ofert
poszczególnych Wykonawców.
W powyższych okolicznościach całkowicie nieuprawnione jest porównywanie przez
Zamawiającego pojedynczych, oderwanych od zakresów robót, cen jednostkowych z
Formularza cenowego. Takie działanie Zamawiającego jest całkowicie sprzeczne z
przepisami art. 90 ust. 1 i 1 a PZP i w rzeczywistości nie ma nic wspólnego z
weryfik
owaniem kwestii rażąco niskiej ceny.
III
Wskazane powyżej uchybienia w konsekwencji oznaczają, że Zamawiający naruszył w toku
postępowania przetargowego przepisy wskazane na wstępie. W okolicznościach sprawy
Odwołujący nie powinien bowiem być wzywany do wyjaśniania rażąco niskiej ceny.
Z powyższych względów w pełni uzasadnione jest postawienie zarzutów naruszenia
przepisów w sposób wskazany w niniejszym odwołaniu.
Mając na uwadze wszystkie wskazane powyżej okoliczności, odwołujący wnosi jak na
wstępie.
W d
niu 26 listopada 2020r. zamawiający wnosi odpowiedź na odwołanie
Zamawiający wnosi o oddalenie odwołania w całości.
Zamawiający w przedmiotowym postępowaniu wezwał w dniu 5.11.2020 r. Odwołującego do
złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny. Zamawiający w wezwaniu wskazał, że
kwota wskazana w ofercie Odwołującego jest niższa o ponad 30 % w stosunku do wartości
zamówienia w ww. postępowaniu. Podkreślić na wstępie należy, że wartość zamówienia
oszacowana przez Zamawiającego wynosi 212 616 773,49 zł.
DOWÓD: pismo Zamawiającego z 5.11.2020 r. zatytułowane „Wezwanie do wyjaśnień
rażąco niskiej ceny”
W treści wezwania Zamawiający zwrócił się w szczególności o wyjaśnienie w odniesieniu do
niżej wskazanych pozycji w formularzu cenowym (załącznik nr 8 do SIWZ):
-
odcinek 1 pkt 4 sieci sanitarne (cena niższa o 31% od średniej ceny złożonych ofert),
Sygn. akt KIO 2982/20
-
odcinek 2 w całości (cena niższa o 33% od średniej ceny złożonych ofert),
-
odcinek 2 pkt. 2 przebudowa linii kablowych kV (cena niższa o 85% od średniej ceny
złożonych ofert),
-
odcinek 6 pkt. 7.5 system obwodowy nawiewu powietrza na salach operacyjnych
(cena niższa o 81% od średniej ceny złożonych ofert),
-
odcinek 6 pkt 54. Instalacja centralnego ogrzewania, w tym (cena niższa o 38% od
średniej ceny złożonych ofert).
Odwołujący w odwołaniu wskazuje, że cena zaoferowana przez niego stanowi ok. 71 %
wartości zamówienia oszacowanej przez Zamawiającego, „a zatem nie jest niższa o 30 % od
wartości zamówienia oszacowanej przez Zamawiającego”.
Zamawiający wskazuje, że wartością zamówienia oszacowaną przez niego (212 616 773,49
zł) jest kwota netto zamówienia, zgodnie z art. 32. ust. 1 pzpz Szacowanie to stanowi sumę
wartości zamówienia oszacowanej na podstawie kosztorysów oraz zwiększona jest o 20 %
wartości zamówienia podstawowego zgodnie z art. 67 ust. 1 pkt 6 pzp.
DOWÓD: Zbiorcze zestawienie kosztów (kosztorysów), SIWZ rozdział IV pkt 2, protokół
zamówienia publicznego pkt. 2 ppkt. 4 w aktach postępowania.
Dlatego zgodnie z prawidłowym wyliczeniem, cena całkowita oferty Odwołującego jest niższa
o około 42 % od wartości zamówienia powiększonej o należny podatek VAT.
Zasadność wezwania do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny wynika z poniższych obliczeń:
Wartość zamówienia z należnym podatkiem VAT: 212 616 773,49 zł + 23% - 261 518 631,39
zł
cena oferty Odwołującego: 152 153 821,08 zł
Stosunek ceny oferty Odwołującego do wartości zamówienia powiększonej o VAT:
(152 153 821,08 zł 1261 518 631,39
58,18 %
100 - 58,18 % 41,82 0/0
Mając powyższe na uwadze należy wskazać, że zgodnie z art. 90 ust. 1a pkt. 1 pzp w
przypadku, gdy cena całkowita oferty jest niższa o co najmniej 30 % od wartości zamówienia
powiększonej o należny podatek od towarów i usług, ustalonej przed wszczęciem
post
ępowania zgodnie z art. 35 ust. 1 i 2 (...), Zamawiając zwraca się o udzielenie wyjaśnień,
Sygn. akt KIO 2982/20
o których mowa w ust. 1, chyba że rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, które nie
wymagają wyjaśnienia. Zatem Odwołujący porównał cenę brutto swojej oferty z oszacowaną
wartością zamówienia, która jest ceną netto. Nie uwzględnił on w swoim porównaniu, że
należy do wskazanej w wezwaniu kwoty doliczyć podatek VAT i dopiero do tak ustalonej
wartości zamówienia porównać swoją cenę.
Zamawiający wskazuje, że wszyscy pozostali Wykonawcy uczestniczący w postępowaniu
zostali wezwani do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny właśnie ze względu na fakt, że ceny ich
ofert są niższe o co najmniej 30 % od wartości zamówienia powiększonej o należny podatek
od towarów i usług.
Wszys
cy Wykonawcy złożyli wyjaśnienia dotyczące rażąco niskiej ceny.
Ceny ofert złożonych przez Wykonawców uczestniczących w postępowaniu:
Warbud S. A. -
166 181 753,84 zł
Budimex S. A. -
155 416 580,00 zł
Alstal Grupa Budowlana sp. z o. o. sp. k. - 167 901 777,
44 zł
DOWÓD: wezwania z 4.09.2020 r. do wyjaśnień rażąco niskiej ceny przesłane do Alstal
Grupa Budowlana sp. z o. o. sp. k., Budimex S.A. i Warbud S.A.; wyjaśnienia wyżej
wymienionych Wykonawców w aktach sprawy.
Wykonawcy, którzy zostali wezwani w dniu 4.09.2020 r. o wyjaśnienia rżąco niskiej ceny
zwracali się do Zamawiającego o wskazanie podstawy wezwania. Występowali telefonicznie
o informację dotyczącą wartości zamówienia lub składali wniosek o przesłanie protokołu
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Po otrzymaniu wnioskowanej
informacji, żaden z Wykonawców nie kwestionował otrzymanego wezwania od
Zamawiającego.
DOWÓD: Wniosek Warbud S.A. z 7.09.2020 r. o udostępnienie protokołu postępowania
złożony przed terminem na przesłanie wyjaśnień dotyczących rażąco niskiej ceny do dnia
10.09.2020 r.
Zamawiający wskazuje, że zgodnie z art. 90 ust. 1 pzp „jeżeli zaoferowana cena lub koszt,
lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu
zamówienia i budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu
zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z
odrębnych przepisów, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie
dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu (...)”. Co za tym idzie, ustawodawca w
ramach cytowanego powyżej przepisu wprost wskazał, że rażąco niska cena w danej ofercie
Sygn. akt KIO 2982/20
wygenerowana może zostać przez zaniżenie istotnej części składowej, która tym samym
również podlega ocenie przez pryzmat konieczności odrzucenia oferty w oparciu o art. 89
ust. 1 pkt 4 pzp.
Stanowisko powyższe nie budzi wątpliwości również w orzecznictwie KIO: „Ponadto badanie
ofert pod kątem rażąco niskiej ceny należy odnieść również do cen jednostkowych, czy
istotnych p
ojedynczych elementów kształtujących cenę oferty. Zatem o rażąco niskiej cenie
można również mówić, gdy rażąco niskie okażą się jedynie pewne ceny jednostkowe, czy
pewne ceny za poszczególne pojedyncze prace, niezależnie czy przekładają się na rażąco
niską cenę w odniesieniu do całego zamówienia ( KIO 2473/17 wyrok z 7.12.2017 r.).
Dlatego mając powyższe na uwadze, Zamawiający wskazał w wezwaniu Odwołującemu, co
w szczególności wzbudziło wątpliwości Zamawiającego odnośnie zaoferowanej ceny, oprócz
„zwykłego” porównania całkowitej ceny oferty z wartością zamówienia powiększoną o VAT.
Z powyższych względów zarzuty Odwołującego uznać trzeba za całkowicie chybione i
nieuzasadnione. Zamawiający podtrzymuje swoje stanowisko i uważa, że wezwanie
Odwołującego do wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny było zasadne, w związku z
tym Zamawiający wnosi jak na wstępie.
W dniu 2 grudnia 2020r. przystępujący po stronie zamawiającego przedstawił
stanowisko w sprawie
Działając w imieniu i na rzecz Przystępującego Budimex S.A., wnosząc o oddalenie
odwołania wniesionego przez Erbud S.A. w całości, wskazuję co następuje.
I. Zasadność wezwania do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny
1.
Na wstępie, Przystępujący podnosi, iż oderwane od stanu faktycznego związanego z
przedmio
towym Postępowaniem jest stwierdzenie Odwołującego, że w sprawie nie zachodzą
żadne przesłanki, które potencjalnie uzasadniałyby wzywanie Odwołującego do udzielenia
wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny. Przede wszystkim, co wynika wprost z
wezwania
Zamawiającego, jak również z odpowiedzi Zamawiającego na odwołanie z dnia 26
listopada 2020 r., wartość szacunkowa przedmiotowego zamówienia została ustalona na
łączną kwotę 212.616.773,49 zł netto (261.518.631,39 zł brutto), co determinuje, że cena
oferto
wa Odwołującego jest niższa aż o 41,82% od wartości szacunkowej zamówienia.
Odwołujący te drastyczne różnice procentowe próbuje w ramach uzasadnienia odwołania
Sygn. akt KIO 2982/20
negować — dokonując jednak porównania kwoty netto do kwoty brutto, które siłą rzeczy
prowadzić musi do niemiarodajnych wyników.
2.
Informacja o wartości szacunkowej zamówienia, która stanowiła dla Zamawiającego
wartość porównawczą była przy tym zakomunikowana Odwołującemu w ramach wezwania z
dnia 5 listopada 2020 r. w sposób czytelny i jednoznaczny. Zamawiający przekazał
Odwołującemu informację, że cena jego oferty jest o ponad 30% niższa w stosunku do —
ramach postępowania. Zamawiający podał jednocześnie tę wartość, która z uwagi na
brzmienie art. 32 ust. 1 ustawy Pzp każdorazowo musi być wartością bez podatku od
towarów i usług, o czym Odwołujący jako uczestnik postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego niewątpliwie musiał zdawać sobie sprawę.
3.
W takiej sytuacji, w której wartość szacunkowa zamówienia jest wyższa o ponad 30%
od wartości zaoferowanej przez danego wykonawcę w ramach oferty, zgodnie z art. 90 ust.
la ustawy Pzp wezwanie danego wykonawcy do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny jest nie tyle
uprawnieniem ale obowiązkiem Zamawiającego, co wynika z samej konstrukcji tego
przepisu, w ram
ach którego ustawodawca posługuje się sformułowaniem „zamawiający
zwraca się o udzielenie wyjaśnień”, nakładając w konsekwencji na Zamawiającego
imperatyw w tym zakresie. Odstąpienie od wezwania w takiej sytuacji może wynikać
wyłącznie z okoliczności oczywistych, nie wymagających wyjaśnienia, z tym, że jak
podkreśla się w orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej uprawnienie do odstąpienia od
wezwania w takiej sytuacji może mieć charakter wyjątkowy i nie może być traktowane
rozszerzająco.
W tym kontekście warto zwrócić uwagę na przykładowe, reprezentatywne stanowiska
Krajowej Izby Odwoławczej w tym zakresie:
• wyrok KIO z dnia 25 styczniar2017 r., sygn. akt 103/17
Stwierdzenie, że różnica między ceną całkowitą oferty a wartością zamówienia brutto jest
większa niż 30% stanowi obligatoryjną podstawę wezwania wykonawcy do wyjaśnień
dotyczących wyliczenia ceny w oparciu o art. 90 ust. la ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień publicznych (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 2164 ze zm.).
•
wyrok KIO z dnia 20 marca 2017 r., sygn. akt KIO 367/17
Z
przepisu art. 90 ust. la pkt 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 2164 ze zm.) wyraźnie wynika, że zamawiający
zwolniony jest z wezwania do
wyjasnień w zakresie zaoferowanej przez wykonawcę ceny,
gdy w żaden sposób jej wysokość nie budzi wątpliwości zamawiającego. Zamawiający
Sygn. akt KIO 2982/20
zwolniony jest z tego obowiązku tylko w wyjątkowej sytuacji, która nie może być
interpretowana rozszerzająco.
•
wyrok KIO z dnia 21 grudnia 2018 r., sygn. akt KIO 2516/18
Z treści art. 90 ust. 1a pkt 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych
wynika zatem wyraźny obowiązek Zamawiającego do wezwania wykonawców do złożenia
wyjaśnień o których mowa w ust. 1 art. 90 Prawa zamówień publicznych, w okolicznościach
określonych w tym przepisie, tj. w przypadku wystąpienia określonego w nim wskaźnika
matematycznego. Zamawiający zwolniony jest z obowiązku wezwania wykonawców w
zakresie rażąco niskiej ceny, w wyjątkowej sytuacji, tj. gdy rozbieżność pomiędzy ceną
całkowitą oferty a ubruttowioną wartością szacunkową zamówienia ustaloną przed
wszczęciem postępowania zgodnie z art. 35 ust, 1 i 2 lub średnią arytmetyczną cen
wszystkich złożonych ofert, wynika z okoliczności oczywistych, które nie wymagają
wy
jaśnienia. Zwolnienie zamawiającego z nałożonego treścią art 90 ust. la pkt 1 Prawa
zamówień publicznych obowiązku nie może być traktowane rozszerzająco,
• wyrok KIO z dnia 14 października 2019 r., sygn. akt KIO 1928/19
W ty
m miejscu podkreślić należy, iż odstąpienie przez zamawiającego od wezwania
wykonawcy w ww. trybie winno mieć charakter wyjątkowy i nie może być intepretowane w
sposób rozszerzający. Nie jest zatem tak, że znacząco wyższy szacunek zamówienia
dokonany przez
zamawiającego z należytą starannością przed wszczęciem postępowania
automatycznie zwalnia
zamawiającego z obowiązku, o którym mowa w art. 90 ust. la ustawy
Pzp zwłaszcza gdy jest on zestawiany z najniższą ceną oferty. Odstąpienie od wezwania do
wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny powinno być przedmiotem szczegółowej i
obiektywnej analizy, której cel sam w sobie-nie może sprowadzać się do wyboru oferty z
najniższą ceną.
5.
W okolicznościach przedmiotowej sprawy, Odwołujący wywodzi niezasadność
wystosowania w stosunku do jego oferty wezwania do wyjaśnienia-rażąco niskiej ceny,
opierając się włącznie na cenach konkurencyjnych ofert i automatycznie konstruując na tej
podstawie wniosek o oczywistym przeszacowaniu wartości zamówienia przez
Zamawiającego. W tym kontekście należy jednak podkreślić, że o ile nie jest wykluczone
powoływanie się przez wykonawców na okoliczności, które ich zdaniem uprawniałyby do
odstąpienia od składania wyjaśnień, to dane okoliczności, z których wykonawca wywodzi
korzystne dla siebie skutki prawne, muszą być przez niego udowodnione. Zastosowanie
znajduje w tym zakresie ogólna reguła dowodzenia wynikająca z art. 190 ust. 1 ustawy Pzp,
którą w odniesieniu do okoliczności mających decydować o odstąpieniu od wezwania do
wyjaśnień rażąco niskiej ceny; potwierdziła Krajowa Izba Odwoławcza przykładowo w
Sygn. akt KIO 2982/20
wyroku z dnia 24 czerwca 2015 r. (sygn. akt KIO 858/15), zgodnie z którym fakt :
przeszacowania zamówienia musi być przez wykonawcę udowodniony. Podobnie również w
wyroku z dnia 16 stycznia 2014 r. (sygn. akt KIO 3011/13), w ramach którego ten ciążący
na Odwołującym aspekt dowodowy również był usankcjonowany: „W ocenie Izby również nie
są uprawnione ogólne zarzuty co do prawidłowości wyceny szacunkowej zamówienia
sporządzonej przez zamawiającego, nieudowodnione przez odwołującego jest stwierdzenie
w odwołaniu, że wycena zamawiającego ma charakter historyczny i nie odzwierciedla
warunków rynkowych
6.
W przedmiotowym przypadku, Odwołujący w ogóle nie podejmuje nawet próby
jakiegokolwiek dowodzenia w tym zakresie
— nie konstruuje żadnych uwag do kosztorysu
sporządzonego przez Zamawiającego, nie próbując nawet zapoznać się z jego założeniami.
Jak wynika bowiem z odpowiedzi Zamawiającego na odwołanie z dnia 26 listopada 2020 r.
Odwołujący nie występował nawet do Zamawiającego o udostępnienie protokołu wraz z
załącznikami, nie podejmując więc nawet inicjatywy w poznaniu podstaw dokonanego
oszacowania wartości zamówienia, zakładając z góry, że nastąpiło jego przeszacowanie.
Zdaniem Przystępującego wbrew twierdzeniom Odwołującego nie można jednak takiego
założenia poczynić, a na pewno nie można uznać takiej okoliczności za oczywistą w
rozumieniu art. 90 ust. la ustawy Pzp. Jak wynika chociażby z. odpowiedzi Zamawiającego
na odwołanie z dnia 26 listopada 2020 r. podstawą dokonanego oszacowania wartości
zamówienia w ramach przedmiotowego postępowania były kosztorysy przygotowane na
poziomie szczegółowości odpowiadającym formularzowi cenowemu składanemu w ramach
ofert, k
tóre referują do wszystkich branż związanych z realizacją tej inwestycji. Już tylko ta
okoliczność obrazuje więc, że oszacowanie zamówienia nastąpiła z poszanowaniem
wytycznych ustawowych obciążających Zamawiającego w odniesieniu do ustalenia wartości
zamówienia.
7.
Cała inicjatywa dowodowa Odwołującego w tym zakresie skupia się natomiast na
fragmentów orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej, które potwierdza jedynie
niezasadność wniosków wyprowadzanych przez Odwołującego, W tym kontekście
podkreślić należy, że w przywoływanym przez Odwołującego wyroku z dnia 21 grudnia 2018
r. (sygn. akt KIO 2516/18) Izba wskazała wyraźnie, że: „Izba wskazuje, że w okolicznościach
niniejszej sprawy, Zamawiający nie wykazał zaistnienia oczywistych okoliczności,
niewymagaj
ących wyjaśnień, które uprawniałyby go do odstąpienia od wezwania
wykonawców NETIA S.A. oraz ”INFOMEX” Sp. z o.o. do wyjaśnienia ceny oferty. Uwadze
Izby nie umknęła okoliczność, że Zamawiający w notatce z dnia 13 listopada 2018 r.
stwierdził jedynie, że złożone oferty są na porównywalnym poziomie, a wartość szacunkowa
zamówienia przygotowana na podstawie cen wliczonych w ogólnie dostępnych wyjaśnień.
Sygn. akt KIO 2982/20
Brak jest w treści notatki szerszego wywodu merytorycznego w ww. zakresie, w
szczególności w kontekście przyjętej przez Zamawiającego metody kalkulacji szacunku
zamówienia. Nie jest bowiem tak, że każda, znacząca rozbieżność pomiędzy wartością
szacunkową zamówienia powiększoną o należny podatek VA T a cenami ofert złożonych w
danym postępowaniu świadczyć będzie o przeszacowaniu wartości zamówienia. Nie sposób
bowiem wykluczyć sytuacji, w której wszystkie oferty złożone w danym postępowaniu o
udzielenie zamówienia będą zawierały cenę rażąco niską. Podobnie, w kolejnym
przywoływanym przez Odwołującego wyroku z dnia 16 czerwca 2020) r. (sygn. akt KIO
709/20), gdzie niezasadność wezwania do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny wyprowadzona
została z kilkuprocentowego odchylenia ceny ofertowej od wartości szacunkowej
zamówienia, a nie jak w przedmiotowym przypadku w sytuacji kilkudziesięcioprocentowej
różnicy, przybierającej w wartościach bezwzględnych kwotę ponad 100 milionów złotych.
8.
Co za tym idzie, trudno przyznać rację Odwołującemu, iż w okolicznościach sprawy
nie zachodzą żadne obiektywne okoliczności, które uzasadniałyby weryfikację
zaoferowanej przez niego ceny. Zamawiający stanął w przedmiotowej sprawie przed
sytuacją, w której w odniesieniu do istotnego i wartościowego z perspektywy realizacji jego
statutowych zadań zamówienia otrzymał oferty znacznie odbiegające od zakładanego
szacunku i w konsekwencji w odniesieniu do każdej ze złożonych ofert zasadnie wszczął
procedurę wyjaśniającą. W okolicznościach sprawy nie zaszły żadne obiektywne
okoliczności, które mogłyby stanowić o odstąpieniu od wezwania, w szczególności nie
nastąpił żaden gwałtowny spadek cen materiałów budowlanych, nie nastąpiły też żadne
rynkowe uwarunkowania inwestycyjne, które automatycznie mogłyby w świadomości
Zamawiającego podważyć profesjonalnie i szczegółowo przygotowany szacunek tej
inwestycji, przeprowadzony zgodnie z dyspozycją art. 32 i nast. ustawy Pzp.
9.
O zasadności odstąpienia od wezwania nie można mówić tym bardziej, jeśli
uwzględnić, że już tylko na bazie zsumowanej wartości kosztów przedstawionych przez
Zamawiającego w ramach odpowiedzi na odwołanie powiększonej o podatek VAT, stwierdzić
można, że cena zaoferowana przez Odwołującego odbiega od tej wartości o blisko 30%
(28,57%), a więc o ponad 60 milionów złotych, Jak zostało wskazane na wstępie, w
odniesieniu do łącznej wartości szacunkowej zamówienia ta różnica wynosiła z kolei aż
ponad 41 %, a więc ponad 100 mln złotych. Wobec tak dużych różnic cenowych pomiędzy
dokonanymi przez Zamawiającego szacunkami, a ceną zaoferowaną przez Odwołującego,
Zamawiający nie mógł przejść obojętnie. Wydaje się, iż Odwołujący formułując zarzuty
odwołania skoncentrował się wyłącznie na cenach ofertowych zaoferowanych przez
konkurencyjnych wykonawców, pomijając, że ustawodawca jako dwa, niezależne od siebie
mierniki weryfikacji realności zaoferowanej ceny, wskazał zarówno wartość szacunkową
Sygn. akt KIO 2982/20
zamówienia, jak i średnią arytmetyczną ofert złożonych w postępowaniu. za tym idzie, oba
te mierniki muszą być przez Zamawiającego brane pod uwagę w toku badania i oceny ofert,
co słusznie miało miejsce również w przedmiotowym przypadku.
10.
Na marginesie, Przystępujący wskazuje też, że instytucja weryfikacji realności
zaoferowanej ceny znajduje szerokie zastosowanie i nie jest też ograniczana wyłącznie do
sytuacji 30% odchylenia odpowiednio od war
tości szacunkowej zamówienia bądź średniej
arytmetycznej złożonych ofert.
z dnia 28 marca 2019 r. (sygn. akt KIO 417/19), w którym wskazane zostało, że „regulacja
zawarta w art. 90 ust. la ustawy -
Prawo zamówień publicznych precyzyjnie określa poziom
c
en ofert oraz odniesienia porównawcze ceny oferty, w których zamawiający musi zwrócić
się do wykonawcy o wyjaśnienie, czy cena zaoferowana w ofercie nie jest rażąco niska.
Należy jednak zauważyć, że nawet jeżeli nie występuje 30 % różnica między cenami
of
erowanymi wykonawcę w stosunku do wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej
ofert, to nie oznacza,
że zamawiający nie posiada uprawnienia i obowiązku wezwania
wykonawców do wyjaśnień". Podobnie również w wyroku z dnia 24 czerwca 2015 r. (sygn.
akt KIO 858/15), g
dzie podniesiono, że „mogą istnieć też takie sytuacje uzasadnione
specyfiką zamówienia, że wątpliwości powinny u zamawiającego budzić również ceny
wyższe niż 30% od wartości szacunkowej czy średniej arytmetycznej ofert, wówczas
również zamawiający ma obowiązek wezwać wykonawcę do wyjaśnień.
II. Treść wezwania
11. Odwołujący negując treść samego wezwania wystosowanego przez Zamawiającego
pomija, że Zamawiający nie ograniczył się do weryfikacji cen jednostkowych zaoferowanych
przez danego
wykonawcę. Podstawą wezwania, co wyraźnie zaznaczone zostało w jego
treści, była globalna cena ofertowa, a więc fakt, że cena ofertowa Odwołującego wynosi
152.153.821,08 zł brutto przy szacunkowej wartości zamówienia na poziomie
212.616.773,49 zł netto (261.518.631,39 zł brutto).
12.
Obszary, które wskazane zostały przez Zamawiającego w treści wezwania jako
obszary do wyjaśnień zostały wskazane przez niego jedynie przykładowo (co równie
wyraźnie z treści wezwania wynika), nie wyczerpując treści oczekiwanych przez
Zamawiającego wyjaśnień w zakresie zaoferowanej ceny. To wskazanie Zamawiającego
było więc dla wykonawcy swoistą -„wskazówką”, która nie oznaczała bynajmniej, że
Zamawiający wyłącznie na bazie tych cen jednostkowych wyprowadza wniosek o zaistnieniu
w ofercie ceny rażąco niskiej. Takie stanowisko prezentowane przez Odwołującego jest
nadinterpretacją skierowanego do niego wezwania.
Sygn. akt KIO 2982/20
13.
Oczywistym jest przy tym, że skoro cena ofertowa zaoferowana przez wykonawców w
ramach tego postępowania stanowiła sumę cen jednostkowych przedstawionych w ramach
formularza cenowego, to te obszary składają się na cenę całkowitą, wpływając na jej
wysokość. Równie oczywistym jest, że wskazany przez wykonawców podział cenowy
zaprezentowany w ramach formularza cenowego,
bez względu na przyjęty charakter
wynagrodzenia, musi mieć swoje uzasadnienie i jest wynikiem założeń przyjętych przez
każdego z wykonawców. Fakt różnego podejścia przez wykonawców do lokowania zysku
czy kosztów pośrednich w każdej cen jednostkowych, na który to powołuje się Odwołujący
wskazując na niezasadność uzasadniania szczegółowych cen zaprezentowanych przez
niego w formularzu cenowym, stanowi właśnie materię, która zaprezentowana winna być
Zamawiającemu w toku wyjaśnień; potwierdzając więc de facto tylko zasadność oczekiwań
Zamawiającego w tym zakresie.
14.
Odwołujący przedstawiając uzasadnienie odwołania w tym zakresie „wskazuje, że
przez wzgląd na charakter ryczałtowy wynagrodzenia przewidziany dla przedmiotowego
postępowania określone przez niego samego rozbicie cenowe nie ma żadnego znaczenia, a
tym samym określone przez niego ceny za poszczególne odcinki nie mogą być w jakikolwiek
sposób weryfikowane. Z taką koncepcją nie można się jednak zgodzić, o tyle, że w zasadzie
w przypadku wynagrodzen
ia ryczałtowego Zamawiający musiałby zostać pozbawiony
możliwości poznania założeń kalkulacyjnych dokonanych przez danego wykonawcę. Te
założenia kalkulacyjne siłą rzeczy odnoszą się tak do globalnej ceny ofertowej, jak i
poszczególnych składowych na nią się składających. Nieprawidłowość koncepcji przez
Odwołującego potwierdza też orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej — przykładowo w
wyroku z dnia 25 kwietnia 2017 r. (sygn. akt KIO 661/17) wskazane zostało, że: „W
pierwszej kolejności wskazać należy, że Zamawiający jest uprawniony do badania
prawidłowości wyceny poszczególnych elementów przedmiotu zamówienia nie tylko w
przypadku ceny kosztorysowej, ale również w sytuacji, gdy cena za wykonanie przedmiotu
zamówienia ma charakter ryczałtowy. Ustalenie, czy poszczególne roboty składające się na
przedmiot zamówienia (a niemające nieistotnego znaczenia) zostały wycenione na
poziomie rynkowym może być, niezbędne do ustalenia realności całej ceny oferty - jeżeli
niektóre roboty zostały niedoszacowane, może okazać się, że niedoszacowana jest cała
cena. Przyjęcie stanowiska przeciwnego prowadziłoby de facto do uniemożliwienia
zamawiającym rzetelnego badania realności ceny w sytuacji, gdy ma ona charakter
ryczałtowy. W związku z powyższym ocena zaoferowanej ceny ryczałtowej, jakkolwiek
powinna uwzględniać charakter tej ceny, nie wyklucza badania prawidłowej wyceny jej
części składowych".
Sygn. akt KIO 2982/20
15.
Szerzej w kontekście zasadności weryfikacji ceny zaoferowanej przy konstrukcji
wynagrodzenia ryczałtowego i szczegółowości wyjaśnień, które winny zostać przedstawione
wypowiedziała się też Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 21 października 2019 r.
(sygn. akt KIO 1880/19, KIO 1895/19), gdzie wskazane zostało, że: „W pierwszej kolejności
Izba zauważa, że nie podziela twierdzeń odwołującego, jakoby możliwość weryfikacji ceny
oferty, w świetle art 90 ust. 1 ustawy Pzp, w przypadku wynagrodzenia ryczałtowego była
ograniczona. Twierdzenia te, zdaniem Izby, nie znajdują normatywnej podstawy. Żaden
przepis ustawy Pzp
nie prowadzi do wniosku, że zamawiający powinien w odmienny sposób
prowadzić procedurę udzielania wyjaśnień przez wykonawcę w przedmiocie rażąco niskiej
ceny, w zależności od charakteru oferowanego wynagrodzenia, a co za tym idzie, również
ich ocenę. Na próżno w powołanym przepisie poszukiwać odmiennego ukształtowania
procedury prowadzącej do badania ceny oferty do wynagrodzenia ryczałtowego i
kosztorysowego. Skoro tak, to w ocenie Izby, wolą ustawodawcy nie było ustalenie
odrębnych procedur ze względu na stosowane w postępowaniu wynagrodzenie. Nie mogą
również znaleźć aprobaty twierdzenia, że zamawiający badając wysokość zaoferowanej
ceny winien odnosić się wyłącznie do dwóch aspektów oferty odwołującego tj. ceny globalnej
oraz wyodrębnionego w "Wykazie płatności” elementu pod nazwą "Roboty”, Żądanie przez
zamawiającego "Wykazu Płatności”, który referuje jedynie do trzech głównych elementów
zamówienia, nie ma wpływu na obowiązek wykonawcy w przedmiocie wyjaśnień rażąco
niskiej ceny. Okoliczność, że ten nie jest szczegółowy i nie zawiera "rozbicia” na mniejsze,
bardziej szczegółowe elementy, nie ogranicza zamawiającego w badaniu ceny
zaoferowanej przez odwołującego i pozostaje bez wpływu na treść wyjaśnień, jakie
wezwany wykonawca winien złożyć, aby obalić domniemanie rażąco niskiej ceny. Co istotne
w każdym z elementów, które zostały w wykazie płatności wymienione mieści się zakres
jakiś zakres prac i kosztów, które poniesie wykonawca ubiegający się o to zamówienie, nie
jest przecież tak, ze wynagrodzenie ryczałtowe jest niezależne od rozmiaru wykonanych
prac i wartości poniesionych kosztów. oznaczałoby, że wynagrodzenie, które zostało
skalkulowane zostało w oderwaniu od przedmiotu zamówienia, zupełnie nieadekwatne do
zakresu zamówienia ,winno być przez zamawiającego przyjęte. Oczywiście z taką koncepcją
nie sposób się zgodzić, Przyjęcie w ofercie wynagrodzenia ryczałtowego wcale nie
powoduje, że cena nie musi być skalkulowana w sposób realny i żaden z działających na
rynku przedsiębiorców z pewnością tak nie czyni. Nie budzi wątpliwości, że każde
wynagrodzenie jest wynikiem kalkulacji; które w celu ograniczenia ryzyka niepowodzenia
danego przedsięwzięcia, dokonywane są na etapie przygotowania ofert i znajdują swoje
uzasadnienie w realiach życia rynkowego. Tym samym zamawiający ma prawo zbadać, na
mocy art. 90 ust. 1 ustany Pzp, czy zaoferowana cena lub koszt lub składowe tej ceny, są
adekwatne do przedmiotu zamówienia i czy zostały w sposób rynkowy skalkulowane.
Sygn. akt KIO 2982/20
16.
Powyższe potwierdza zasadność żądania i przedstawienia przez wykonawców
również w odniesieniu do kalkulacji ceny o charakterze ryczałtowym wyjaśnień obrazujących
w sposób szczegółowy w jaki sposób do danej globalnej ceny doszli. Przekładając to na
grunt przedmiotowego postępowania zasadnym było więc żądanie przedstawienia
Zamawiającemu szczegółowych kalkulacji i dowodów obrazujących co kryje się pod wyceną
poszczególnych odcinków, a w konsekwencji pod zaoferowaną ceną globalną, w tym
wykazanie czy wszystkie wymagane elementy w globalnej cenie o
fertowej zostały należycie
skalkulowane. Odwołujący w ramach wniesionego odwołania zasadność przedstawienia
wyjaśnień na takim poziomie szczegółowości neguje, wskazując, że wyceny poszczególnych
elementów robót są różne w ofertach poszczególnych wykonawców. Odwołujący pomija
jednak w tym aspekcie całkowicie, że te elementy zostały przez wszystkich innych
wykonawców w tym postępowaniu wyjaśnione. Każdy z wykonawców zobowiązany był do
złożenia szczegółowych kalkulacji i dowodów potwierdzających realność zaoferowanej ceny,
stąd w konsekwencji każdy z nich zobowiązany był do zobrazowania jakie elementy prac w
jakich pozycjach zostały skalkulowane i jakie jest uzasadnienie dla takiej kalkulacji, a w
konsekwencji jakie jest uzasadnienie dla łącznej ceny ofertowej na danym poziomie.
Przystępujący jako podmiot, który takie wyjaśnienia składał zaznacza przy tym, że
oczywistym jest, że szczegółowe kalkulacje potwierdzające realność zaoferowanej ceny
mają swoje źródło w przedstawionym uprzednio formularzu cenowym, stanowiąc jego
rozwinięcie i doszczegółowienie (w przypadku przystępującego materiał ten stanowił ponad
100 stronicowy dokument).
III.
Zasada uczciwej konkurencji
17.
Odwołujący akcentuje w swoim odwołaniu, iż wezwanie go do wyjaśnienia rażąco
niskiej ceny stanowi o naruszeniu zasady uczciwej konkurencji zdefiniowanej w art. 7 ust. 1
ustawy Pzp. Zdaniem Przystępującego w okolicznościach przedmiotowego przypadku mamy
do czynienia z sytuacją wręcz odwrotną — wezwanie wystosowane do Odwołującego dnia 5
listopada
2020 r. świadczy o tym, że Zamawiający zastosował tożsame standardy do
wszystkich Wykonawców ubiegających się o udzielenie tego zamówienia. Jak zostało to już
powyżej zasygnalizowane, wszyscy wykonawcy, którzy złożyli oferty w ramach
przedmiotowego postępowania wzywani byli do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny i wszyscy
do tego wezwania
się zastosowali. Żądanie przedstawienia wyjaśnień dotyczyło więc nie
tylko Odwołującego, ale też podmiotów, które skalkulowały swoją ofertę na poziomie od kilku
do kilkunast
u milionów wyższym niż Odwołujący. Co za tym idzie, wezwanie skierowane do
Odwołującego obrazuje właśnie to, że Zamawiający respektuje zasadę przejrzystości,
proporcjonalności, uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców.
Paradoksalnie to właśnie uwzględnienie odwołania i przychylenie się do żądania
Sygn. akt KIO 2982/20
spowodowałoby, że w ramach Postępowania doszłoby do naruszenia tej podstawowej
zasady prowadzenia postępowania. Zamawiający wyłącznie bowiem w odniesieniu do oferty
Odwołującego miałby uznać niezasadność swoich żądań w zakresie podstawowego
mechanizmu jaki przysługuje mu w ramach badania i oceny ofert.
18.
W kontekście zachowania zasad przejrzystości i uczciwej konkurencji, warto też
zwrócić uwagę, że przedmiotowe postępowanie odwoławcze jest kolejną sprawą dotyczącą
prawidłowości oferty złożonej przez Odwołującego w Postępowaniu. Odwołujący sygnalizuje
tę okoliczność w ramach uzasadnienia swojego odwołania, wskazując, że Krajowa Izba
Odwoławcza w sprawie o sygn. KIO 2340/20, uznała, że brak jest podstaw do odrzucenia
jego oferty z uwagi na przypisanie wartości 0 złotych do jednej z pozycji formularza
cenowego, co uzasadniała m.in. tym, że każdy z wykonawców mógł mieć inną koncepcję na
przypisywanie wartości cenowych do poszczególnych pozycji. Odwołujący pomija jednak
fakt, że w ramach rozprawy toczącej siew ww. sprawie, składał deklaracje „wskazujące na
wartość niewycenionej pozycji, którą rzekomo uwzględnił w swoim formularzu cenowym,
Odwołujący odwoływał się też do cen niewycenionej pozycji zaoferowanych przez innych
wykonawców, uznając wówczas (wbrew obecnemu stanowisku), że deklaracje składane w
ramach formularza cenowego są dla wykonawców wiążące i obrazują przyjęty przez nich
sposób wyceny. Obecnie, na dalszym etapie postępowania, kiedy Zamawiający wzywa
Odwołującego do wyjaśnienia treści oferty oraz wyjaśnień rażąco niskiej ceny, tego drugiego
mechanizmu weryfikacyjnego Odwołujący Zamawiającego pozbawia. Prowadzi to do
sytuacji, w której Odwołujący- uzurpuje sobie prawo wyłącznie do składania deklaracji co do
zakresu swojej oferty, unikając jednak ich poparcia szczegółowymi informacjami dotyczącymi
wyceny. W konsekwencji oznacza to, że Zamawiający tak naprawdę nie uzyska rzetelnej i
kompleksowej wiedzy co do tego czy dane elementy prac z
ostały przez Odwołującego
uwzględnione zgodnie z postanowieniami SIWZ i prawidłowo wycenione. Tylko bowiem
uzyskanie kompleksowej informacji o wycenie umożliwiłoby wykazanie gdzie dane
asortymenty zostały skalkulowane i czy założenia przyjęte przez Odwołującego umożliwiają
„zamknięcie" ceny ofertowej w globalnej kwocie wskazanej przez wykonawcę.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła co następuje
Sygn. akt KIO 2982/20
Do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego przystąpił wykonawca, który
złożył ofertę z ceną drugą pod względem konkurencyjności (BUDIMEX S.A.) to jest
bezpośrednio po cenie zaoferowanej w ofercie odwołującego (ERBUD S.A.). Na posiedzeniu
żadna ze stron nie złożyła wniosku w sprawie bezskuteczności przystąpienia jak i opozycji.
Izba rozpatrując wniosek przystąpienia nie stwierdziła naruszeń art.185 ust.2 i 4 po stronie
przystępującego i postanowiła dopuścić do postepowania odwoławczego po stronie
zamawiającego przystępującego BUDIMEX S.A.
Zamawiający jak i przystępujący po jego stronie nie zgłosili wniosku o odrzucenie odwołania
w związku z przepisami art.189 ust.2 ustawy. Izba nie znalazła podstaw do odrzucenia
odwołania i postanowiła o skierowaniu sprawy do merytorycznego rozpoznania na rozprawie.
Izba stwierdza, że odwołujący ma interes w uzyskaniu zamówienia publicznego, którego
dotyczy przedmiotowa sprawa i jest zainteresowany uzyskaniem tego zamówienia. W celu
uzyskania zamówienia Odwołujący złożył ofertę, której treść jak podnosi w odwołaniu, jest
zgodna z wymaganiami postawionymi przez zamawiającego i spełnia postawione przez
zamawiającego warunki udziału w postępowaniu. Nadto oferta odwołującego zawiera
najkorzystniejszą cenę. Jednocześnie cena odwołującego jest na poziomie zbliżonym do cen
innych wykonawców i na poziomie zbliżonym do kwoty, którą zamawiający zamierza
przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. Oferta, jak twierdzi odwołujący, powinna zatem
otrzymać najwyższą ze wszystkich ofert liczbę punktów w ramach oceny ofert.
Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego prowadzone w trybie przetargu
nieorganicznego dotyczy
„Podniesienia jakości usług zdrowotnych oraz zwiększenie dostępu
do usług medycznych (budowa budynków nr B4A, B4, budynków technicznych wraz z
zagospodarowaniem terenu) w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. bł. ks. J.
Popiełuszki we Włocławku - Etap I inwestycji” (Znak sprawy/postępowania: ZP/03/20).
Przedmiot zamówienia dotyczy robót budowlanych w systemie „buduj”, w oparciu o
przygotowaną przez zamawiającego kompletną dokumentację techniczną.
Ogłoszenie o zamówieniu zamieszczono w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu
12 czerwca 2020r. pod poz. 2020/S 113-273197 .
Co do zarzutów podniesionych w odwołaniu to sprowadzają się one do zaskarżenia
czynności zamawiającego z dnia 5 listopada 2020r., który w ocenie odwołującego
bezpodstawnie wezwał odwołującego do wyjaśnienia ceny pod zarzutem rażąco niskiej ceny.
Jak już powyżej, Izba przedstawiając zarzuty i żądania odwołania, sformułowano je w
odwołaniu jako naruszenie następujących przepisów ustawy, w związku z powyższym
wezwaniem:
Sygn. akt KIO 2982/20
-
art. 90 ust. 1 przez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco
niskiej ceny mimo braku podstaw
prawnych i faktycznych uzasadniających wystosowanie
takiego wezwania;
-
art. 90 ust. 1a w zw. z art. 90 ust. 1 przez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień
w przedmiocie rażąco niskiej ceny mimo braku podstaw prawnych i faktycznych
uzasadniających wystosowanie takiego wezwania;
-
art. 7 ust. 1 przez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco
niskiej ceny mimo braku podstaw prawnych i faktycznych uzasadniających wystosowanie
takiego wezwania;
- art. 90 ust. 1 przez wezwanie ERBUD
S.A. do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco
niskiej ceny w sposób zmierzający do weryfikacji cen jednostkowych elementów robót, a nie
ceny ofertowej Wykonawcy ERBUD S.A.;
- art. 90 ust. 1a w zw. z art. 90 ust. 1 przez wezwanie ERBUD S.A. do udzieleni
a wyjaśnień
w przedmiocie rażąco niskiej ceny w sposób zmierzający do weryfikacji cen jednostkowych
elementów robót, a nie ceny ofertowej Wykonawcy ERBUD S.A.;
-
art. 7 ust. 1 przez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco
niskiej c
eny w sposób zmierzający do weryfikacji cen jednostkowych elementów robót, a nie
ceny ofertowej Wykonawcy ERBUD S.A.
Z powyższego zestawienia wynika, że zarzuty odwołania oscylują wokół art.90 ust.1 i ust.1a
w zw. z art.7 ust.1 ustawy.
Sam zamawiający na rozprawie odpierając zarzuty co do braku określenia w wezwaniu
jednoznacznej podstawy prawnej wezwania
, doprecyzował ją do okoliczności wezwania
wynikających z art.90 ust.1 a ustawy, z powodu przekroczenia różnicy 30 % między wyceną
szacunkow
ą zamówienia a ceną oferty odwołującego. Przyznał, że cena szacunkowa
zawiera 20 % kwoty przewidzianej na roboty dodatkowe. Natomiast odwołujący powoływał
się na o wiele niższa kwotę do kwoty szacunku, podaną na otwarciu ofert, to jest kwotę jaką
zamawiający zamierza przeznaczyć na realizację zamówienia. W tej sytuacji kwota na
otwarciu ofert a kwota oferty
odwołującego to różnica zaledwie kilku procent. Natomiast
porównanie średniej arytmetycznej złożonych ofert z kwotą oferty odwołującego to różnica
nie wyższa niż kilkanaście procent. Poza tym zamawiający, który wszystkich pozostałych
wykonawców wezwał do wyjaśnień zastosował inna regułę do wyjaśnień niż odwołującego.
Zamawiający wzywając we wrześniu 2020r. pozostałych wykonawców wzywał do
wyjaśnienia ich cen całkowitych, które są cenami ryczałtowymi, a nie cen poszczególnych
pozycji ceny ryczałtowej to jest pozycji wymienionych w formularzu cenowym. Natomiast
Sygn. akt KIO 2982/20
zamawiający wzywając odwołującego w miesiącu listopadzie, wezwał do wyjaśnienia
poszczególnych pozycji z formularza cenowego, w przypadku przekroczenia średnich
arytmetycznych pozycji formularza cenowego
powyżej 30 procent wynikających z ofert. Jak
zamawiający wyjaśnił na rozprawie tworzenie w formularzu pozycji cenowych wynikało z
przydzielonych
płatności. Należy wskazać w tym miejscu, że dwóch zamawiających, którzy
tworzą porozumienie umówili się co do pozycji formularza, które będzie każdy z nich
regulował za poszczególną pozycję. Powyższy podział płatności między zamawiających nie
miał wprost przełożenia na podział robót objętych dokumentacją techniczną.
Podsumowując argumentacja faktyczna odwołującego oparta jest o kwotę jaką podał
zamawiający na otwarciu ofert, gdzie różnica między ofertą odwołującego a kwotą
zamawiającego to kilka procent. Następnie różnica między średnią arytmetyczną cen
złożonych ofert, a ceną oferty odwołującego to kilkanaście procent. Poza tym nierówne
traktowanie pozostałych wykonawców w stosunku do wykonawcy odwołującego w treści
wezwania.
Odwołujący miał za zadanie wyjaśnić poszczególne pozycje z formularza
cenowego wynagrodzenia
, a pozostali wykonawcy z ceny całkowitej, która jest ceną
ryczałtową.
Te wszystkie okoliczności faktyczne według odwołującego miały świadczyć o
zakwalifikowaniu zaistniałej sytuacji do oczywistych okoliczności (art.90 ust.1a ustawy) do
zwolnienia z wyjaśniania ceny.
Należy nadmienić, że argumentację zamawiającego stanowiła okoliczność, że wszyscy
pozostali wykonawcy dostosowali
się do wezwania zamawiającego, składając wyjaśnienia.
Natomiast
odwołujący jako jedyny, co prawda złożył wyjaśnienia, obejmując je tajemnicą
przedsiębiorstwa, ale jednocześnie w terminie przewidzianym ustawą, złożył odwołanie
zaskarżając podstawę prawną do wezwania wyjaśnienia rażąco niskiej ceny.
W tych okolicznościach odwołujący stawiając zarzut naruszenia art.90 ust.1 i ust 1a ustawy
domagał się unieważnienia czynności wezwania zamawiającego, jako bezpodstawnej w
oparciu o stan faktyczny i
treść przywołanych przepisów.
Odwołujący popierając odwołanie wskazywał także na przeszacowanie wartości zamówienia
w kontekście kwoty jaką zamawiający podał na otwarciu ofert, okoliczność wliczenia do
kwoty szacunkowej wartości robót dodatkowych oraz zbieżne kwoty wynagrodzeń
wszystkich wykonawców.
Izba rozstrzygając zaistniały spór wzięła pod uwagę okoliczność, że cena ma charakter
ryczałtowy i skutki z tego wynikające z art.632 i 649 k.c. w zw. z art. 14 ustawy, a
Sygn. akt KIO 2982/20
zamawiający żądał nie jej wyjaśnienia tylko wybranych pozycji z formularza cenowego, w
związku z podziałem płatności przez zamawiającego między uczestników porozumienia.
I
zba dokonując oceny argumentacji odwołującego oraz zamawiającego i przystępującego po
stronie zamawiającego, uwzględniając przeprowadzone na rozprawie postępowanie
dowodowe z dokumentacji post
ępowania przekazanej do akt sprawy przez zamawiającego,
jak i
złożonych na posiedzeniu i rozprawie wyjaśnień i oświadczeń stron i uczestnika,
uwzględniła odwołanie i orzekła jak w sentencji wyroku.
Powyższe Izba orzekła stwierdzając i podzielając argumentację odwołującego jako
wskazującą na naruszenie art. 90 ust.1 i ust.1 a oraz art.7 ust.1 ustawy uwzględniając art. 32
ust.1 i ust.3 ustawy oraz art.86 ust.3 ustawy,
które może mieć wpływ na wynik postępowania,
w sytuacji gdy oferta wykonawcy wybranego jest najk
orzystniejszą i gwarantuje jemu
uzyskanie zamówienia.
W związku z powyższym orzeczono jak w sentencji wyroku, na podstawie art.192 ust.2
ustawy.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy Pzp stosownie
do wyniku sprawy ora
z zgodnie z § 3 pkt 1 i 2 oraz § 5 ust.2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa
Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(j.t. Dz. U.
2018r. poz.972) zaliczając uiszczony wpis przez odwołującego w kwocie 20.000,00
zł. w koszty postępowania odwoławczego i zasądzając od zamawiającego na rzecz
odwołującego kwotę 20.000 zł 00 gr jako koszty postępowania odwoławczego poniesione z
tytułu wpisu od odwołania. Pełnomocnik odwołującego złożył fakturę vat za udział w
procesie, stąd zasądzono 3600.00, na rzecz zamawiającego z tytułu wynagrodzenia
pełnomocnika.
Przewodniczący: …………..…………………………
Sygn. akt KIO 2982/20
1.
Uwzględnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu unieważnienie czynności
wezwania o
dwołującego do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny
2.
Kosztami postępowania obciąża Kujawsko-Pomorskie Inwestycje Medyczne sp. z o.o.
Plac Teatralny 2, 87-
100 Toruń i Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. bł. ks. J.
Popiełuszki we Włocławku ul. Wieniecka 49, 87- 800 Włocławek
i
3.
zalicza w poczet kosztów postepowania odwoławczego kwotę 20.000 zł 00 gr.
(słownie: dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez ERBUD S.A. ul.
Sygn. akt KIO 2982/20
Franciszka Klimczaka 1, 02-797 Warszawa
tytułem wpisu od odwołania
4.
zasądza od Kujawsko-Pomorskie Inwestycje Medyczne sp. z o.o. Plac Teatralny 2,
87-
100 Toruń i Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. bł. ks. J. Popiełuszki we
Włocławku ul. Wieniecka 49, 87- 800 Włocławek kwotę 23.600 zł 00 gr (słownie:
dwadzieścia trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) na rzecz ERBUD S.A. ul.
Franciszka Klimczaka 1, 02-797 Warszawa
stanowiącą koszty postępowania
odwoławczego poniesione z tytułu wpisu od odwołania oraz wynagrodzenia
pełnomocnika odwołującego.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (j.t. Dz. U. z 2019 r., poz. 1843 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od
dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Toruniu
Przewodniczący: …………..…………………………
Sygn. akt KIO 2982/20
Uzasadnienie
Odwołanie złożono w postępowaniu dotyczącym: przetargu nieograniczonego
prowadzonego w celu udzielenia zamówienia publicznego oznaczonego „Podniesienie
jakości usług zdrowotnych oraz zwiększenie dostępu do usług medycznych (budowa
budynków nr B4A, B4, budynków technicznych wraz z zagospodarowaniem terenu) w
Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. bł. ks. J. Popiełuszki we Włocławku - Etap I
inwestycj
i” (Znak sprawy/postępowania: ZP/03/20).
I.
Odwołujący/ERBUD S.A. na podstawie art. 180 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004
r. Prawo Zamówień Publicznych (dalej „PZP”), wniósł odwołanie od niezgodnych z
przepisami ustawy czynności Zamawiającego od:
1) czynności wezwania ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej
ceny, dokonanej pismem Zamawiającego z 5 listopada 2020 r. (znak: KPIM/881/2020, nr:
DZP.38.3.2020.MS).
II.
Odwołujący uzyskał informację o zaskarżonych w niniejszym odwołaniu czynnościach
Zamawiającego w dniu 5 listopada 2020 r. W związku z tym niniejsze odwołanie zostało
wniesione w terminie.
III.
Zaskarżonym czynnościom Zamawiającego, zarzuca się:
1) w odniesieniu do czynności wezwania ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień w
przedmiocie rażąco niskiej ceny:
-
naruszenie art. 90 ust. 1 PZP poprzez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia
wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny mimo braku podstaw prawnych i faktycznych
uzasadniających wystosowanie takiego wezwania;
-
naruszenie art. 90 ust. 1a PZP w zw. z art. 90 ust. 1 poprzez wezwanie ERBUD S.A.
do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny mimo braku podstaw prawnych i
faktycznych uzasadniających wystosowanie takiego wezwania;
-
naruszenie art. 7 ust. 1 PZP p
oprzez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień
w przedmiocie rażąco niskiej ceny mimo braku podstaw prawnych i faktycznych
uzasadniających wystosowanie takiego wezwania;
Sygn. akt KIO 2982/20
-
naruszenie art. 90 ust. 1 PZP poprzez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia
wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny w sposób zmierzający do weryfikacji cen
jednostkowych elementów robót, a nie ceny ofertowej Wykonawcy ERBUD S.A.;
-
naruszenie art. 90 ust. 1a PZP w zw. z art. 90 ust. 1 poprzez wezwanie ERBUD S.A.
do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny w sposób zmierzający do
weryfikacji cen jednostkowych elementów robót, a nie ceny ofertowej Wykonawcy ERBUD
S.A.;
-
naruszenie art. 7 ust. 1 PZP poprzez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień
w przedmiocie rażąco niskiej ceny w sposób zmierzający do weryfikacji cen jednostkowych
elementów robót, a nie ceny ofertowej Wykonawcy ERBUD S.A.
IV.
Mając na uwadze powyższe, w imieniu Wykonawcy ERBUD S.A. wnoszę o
uwzględnienie odwołania w całości i nakazanie Zamawiającemu:
1)
unieważnienia czynności wezwania ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie
rażąco niskiej ceny.
V.
Odwołujący ma interes w uzyskaniu zamówienia publicznego, którego dotyczy
przedmiotowa sprawa i jest zainteresowany uzyskaniem tego zamówienia. W celu uzyskania
zamówienia Odwołujący złożył ofertę, której treść jest zgodna z wymaganiami postawionymi
przez Zamawiającego. Jednocześnie Odwołujący spełnia postawione przez Zamawiającego
warunki udziału w postępowaniu. Nadto oferta Odwołującego zawiera najkorzystniejszą
cenę. Jednocześnie cena Odwołującego jest na poziomie zbliżonym do cen innych
Wykonawców i na poziomie zbliżonym do kwoty, którą Zamawiający zamierza przeznaczyć
na sfinansowanie zamówienia. Oferta złożona przez Odwołującego powinna zatem otrzymać
najwyższą ze wszystkich ofert liczbę punktów w ramach oceny ofert. Pomimo tego
Odwołujący jest niezasadnie i bezpodstawnie wzywany do udzielenia wyjaśnień w
przedmiocie rażąco niskiej ceny. W przypadku uwzględnienia odwołania Odwołujący nie
byłby narażony na poniesienie ewentualnych negatywnych skutków niezasadnego i
bezpodstawnego weryfikowania jego ceny jako rzekomo rażąco niskiej, co potencjalnie
skutkować może powstaniem po stronie Odwołującego szkody m.in. w postaci utraty
korzyści i zysków wynikających z możliwości realizacji zamówienia, którego dotyczy
postępowanie przetargowe. W konsekwencji stanowi to wystarczającą przesłankę do
skorzystania przez Odwołującego ze środków ochrony prawnej przewidzianych w ustawie
PZP, w tym dla wniesienia nini
ejszego odwołania.
VI.
Jednocześnie w imieniu Odwołującego wnoszę o zasądzenie od Zamawiającego na
rzecz Odwołującego kosztów postępowania odwoławczego, w tym kwoty zapłaconej tytułem
Sygn. akt KIO 2982/20
wpisu od niniejszego odwołania oraz wynagrodzenia pełnomocnika Odwołującego na
podstawie przedłożonej faktury VAT, według norm przepisanych.
VII.
Kopia odwołania została przekazana Zamawiającemu.
Uzasadnienie
W postępowaniu przetargowym prowadzonym w niniejszej sprawie Zamawiający
bezpodstawnie i niezasadnie wezwał Odwołującego do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie
rażąco niskiej ceny (pismo Zamawiającego z 5 listopada 2020 - znak: KPIM/881/2020, nr:
DZP.38.3.2020.MS). Taka czynność Zamawiającego nie zasługuje na aprobatę, albowiem w
przedmiotowej sprawie brak jest podstaw prawnych i faktycznych do wystosowania przez
Zamawiającego wskazanego wezwania.
I.
W przedmiotowej sprawie nie zachodzą żadne przesłanki, które potencjalnie uzasadniałyby
wzywanie Odwołującego do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny.
W pierws
zej kolejności wskazać należy, że cena zaoferowana przez ERBUD S.A. stanowi
ok. 71% wartości zamówienia oszacowanej przez Zamawiającego, a zatem nie jest niższa o
30% od wartości zamówienia oszacowanej przez Zamawiającego. Zatem w przedmiotowej
sprawie w i
stocie nawet potencjalnie nie zachodzi wskazywana przez Zamawiającego w
piśmie z 5 listopada 2020 r. przesłanka rzekomo uzasadniająca weryfikowanie ceny jako
rażąco niskiej.
Dodatkowo wskazać należy, że wartość zamówienia oszacowana przez Zamawiającego
(21
2.616.773,49 zł), wskazana w wezwaniu z 5 listopada 2020 r., jest znacznie
przeszacowana. Do takiego wniosku prowadzi zarówno to, że ceny ze wszystkich złożonych
ofert są znacznie niższe od wskazanej kwoty (i zbliżone do ceny Odwołującego), jak i to, że
Za
mawiający ostatecznie sam zweryfikował wskazaną kwotę oszacowania i wskazał w dniu
otwarcia ofert, że kwota, jaką zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, to kwota
168.871.174,06 zł brutto, od której cena oferty Wykonawcy ERBUD S.A. jest niższa jedynie o
ok. 10%.
Nadto Wykonawca ERBUD S.A. zwraca uwagę, że zaoferowana przez niego cena
152.153.821,08 zł brutto jest zbliżona do cen pozostałych ofert i jest jedynie ok. 5% niższa
od średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert.
Wykonawca ERBUD
S.A. przypomina, że zgodnie z orzecznictwem KIO, obowiązek
wezwania do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny nie ma charakteru bezwzględnego nawet w
przypadku, jeżeli zaoferowana cena jest niższa o więcej niż 30% od wartości zamówienia
Sygn. akt KIO 2982/20
oszacowanej przez Zamawia
jącego. W szczególności Zamawiający nie ma obowiązku
wzywania do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny, w przypadku gdy rozbieżność pomiędzy ceną
a wartością zamówienia wynika z okoliczności, które nie wymagają dodatkowego
wyjaśnienia (tak KIO w uzasadnieniu wyroku z 21 grudnia 2018 r. - sygn. akt KIO 2516/18).
Nadto, jak wskazała KIO w uzasadnieniu wyroku z 16 czerwca 2020 r. (sygn. akt KIO
709/20), w kwestii wystosowania wezwania w przedmiocie wyjaśnienia dot. potencjalnego
wystąpienia rażąco niskiej ceny, „Nie chodzi (...) o sytuację, w której zamawiający według
swobodnego uznania stwierdza, że „ma wątpliwości”, ale o sytuację, w której zamawiający
wywodzi swoje wątpliwości z obiektywnych okoliczności. Okoliczności te (...) mogą być różne
w zależności od charakteru zamówienia i sytuacji zaistniałej w danym postępowaniu.
Niemniej jednak muszą one wskazywać na zasadność powzięcia przez zamawiającego
wątpliwości, i co za tym idzie - na zasadność wezwania do złożenia przez wykonawcę
wyjaśnień. ”.
Ponadto, jak wskaza
ła KIO w uzasadnieniu wyroku z 21 maja 2018 r. (sygn. akt KIO 864/18),
„Nie sposób (...) przedstawić dowody na okoliczność zastosowania metod pozwalających na
uzyskanie znacznych oszczędności, czy też pomocy publicznej lub sprzyjających dla
wykonawcy warun
ków realizacji zamówienia, jeżeli cena zawarta w ofercie jest zwykłą ceną
rynkową obliczoną przy wykorzystaniu standardowych metod bez wykorzystania
jakichkolwiek nadzwyczajnych okoliczności i technik. Wówczas wykonawca będzie musiał
zmierzyć się z koniecznością niejako „poszukiwania” dowodów na potwierdzenie faktów,
które nie stanowiły podstaw ustalenia i nie przesądzały o wysokości tego wynagrodzenia. ”.
Odnosząc powyższe do okoliczności sprawy wskazać należy, że w przedmiotowej sprawie
nie zachodzą żadne obiektywne okoliczności, które uzasadniałyby weryfikowanie względem
Odwołującego możliwości potencjalnego zastosowania rażąco niskiej ceny. W szczególności
cena Odwołującego jest zbliżona do cen ofert pozostałych Wykonawców i do kwoty, którą
Zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia.
II.
Niezależnie od powyższego Odwołujący wskazuje, że całkowicie chybiony jest sposób, w
jaki Zamawiający usiłuje dokonać weryfikacji ceny zaoferowanej przez Odwołującego. Nie
znajduje bowiem uzasadnienia po
stępowanie Zamawiającego polegające na wywodzeniu
rzekomego występowania w sprawie rażąco niskiej ceny z pojedynczych pozycji
jednostkowych z Formularza Cenowego. Jak bowiem KIO wskazała wielokrotnie w swoich
orzeczeniach, przedmiotem weryfikacji celem wyk
luczenia występowania rażąco niskiej ceny
jest całkowita cena za wykonanie przedmiotu zamówienia, a nie ceny jednostkowe za
wykonanie pojedynczych części danych elementów zamówienia. Przykładowo KIO w
Sygn. akt KIO 2982/20
uzasadnieniu wyroku z 24 listopada 2017 r. (sygn. akt K
IO 2361/17) wskazała, że „(...) aby
mówić o cenie rażąco niskiej, należy brać pod uwagę całkowitą cenę za wykonanie
przedmiotu zamówienia, a nie cenę za wykonanie danego elementu zamówienia.". Podobnie
KIO w uzasadnieniu wyroku z 7 czerwca 2016 r. (sygn. a
kt KIO 860/16) wskazała, że „Cena
jest sumą wszystkich elementów składających się na wartość danego zakupu, dlatego też
rażąco niską cenę należy odnosić do całkowitej ceny oferty, a nie do jej cen jednostkowych.
Twierdzenie, że niektóre pozycje kosztowe w ofercie są znacznie zaniżone nie uzasadnia
tezy, że cena całkowita oferty nosi znamiona ceny rażąco niskiej.”. Dodatkowo KIO w
uzasadnieniu wyroku z 24 listopada 2017 r. (sygn. akt KIO 2361/17) wskazała, że „Przy
cenie ryczałtowej załączone do oferty kosztorysy, czy formularze cenowe mają tylko
charakter informacyjny i jeśli nic innego nie wynika z treści specyfikacji istotnych warunków
zamówienia, wykonawcy mogą swobodnie przenosić koszty pomiędzy pozycjami
kosztorysu/formularza cenowego. Przy czym, aby mówić o cenie rażąco niskiej, należy brać
pod uwagę całkowitą cenę za wykonanie przedmiotu zamówienia, a nie cenę za wykonanie
danego elementu zamówienia.
Odnosząc powyższe do okoliczności niniejszej sprawy Wykonawca ERBUD S.A. wskazuje,
że Zamawiający w swoim piśmie z 5 listopada 2020 r. usiłuje wywodzić rzekome
występowanie rażąco niskiej ceny z pojedynczych pozycji Formularza cenowego, które
nawet nie obejmują pełnych zakresów robót i cen za dane zakresy/elementy robót. Jest to
całkowicie nieuprawnione działanie, które jest rażąco sprzeczne z treścią art. 90 ust. 1 (i
ewentualnie art. 89 ust. 1 pkt 4) PZP, albowiem Zamawiający takim działaniem w istocie
nawet nie weryfikuje ceny zaoferowanej przez Wykonawcę ERBUD S.A., a usiłuje
sprawdzać wyłącznie pojedyncze ceny jednostkowe z Formularza cenowego.
Odwołujący wskazuje, że w przypadku wynagrodzenia ryczałtowego nie jest wymagane, aby
w każdej cenie jednostkowej wszyscy Wykonawcy mieli ceny zbliżone kwotowo. Nie ma
bowiem generalnego obowiązku kalkulowania marż, zysków i kosztów w konkretnych
pozycjach. Nie daje to samo z siebie żadnych podstaw do wywodzenia zastosowania przez
Odwołującego rażąco niskiej ceny.
Odwołujący wskazuje, że jeżeli posługiwać się wskazaną przez Zamawiającego (całkowicie
błędną) metodologią, to dojdzie się do wniosku, że potencjalnie każdy Wykonawca w
niniejszej sprawie mógł zaoferować rażąco niską cenę, albowiem w swoim Formularzu
cenowym posiada elementy robót potencjalnie wycenione znacznie poniżej średniej
arytmetycznej ceny dla tych
elementów wynikającej ze wszystkich złożonych ofert.
Przykładowo:
Wykonawca BUDIMEX S.A.:
Sygn. akt KIO 2982/20
-
wycenił Odcinek Nr 1 - „Rozwiązania tymczasowe” na kwotę 397.343,46 zł brutto, tj.
na kwotę niższą o 70 % od średniej arytmetycznej wynikającej dla tych robót ze złożonych
ofert;
-
wycenił Odcinek Nr 6 - „Budynek Nr B4, B4A”, pkt 2.1 „Architektura Centralna
Sterylizacja i Dezynfyktoria” na kwotę 705.468,75 zł brutto, tj. na kwotę niższą o 44 % od
średniej arytmetycznej wynikającej dla tych robót ze złożonych ofert;
Wykonawca WARBUD S.A.:
-
wycenił Odcinek Nr 6 - „Budynek Nr B4, B4A”, pkt 1.1 „Konstrukcja Lądowiska” na
kwotę 800.073,64 zł brutto, tj. na kwotę niższą o 46 % od średniej arytmetycznej wynikającej
dla tych robót ze złożonych ofert;
-
wycenił Odcinek Nr 6 - „Budynek Nr B4, B4A”, pkt 2.3 „Konstrukcja Lądowiska” na
kwotę 373.902,48 zł brutto, tj. na kwotę niższą o 82 % od średniej arytmetycznej wynikającej
dla tych robót ze złożonych ofert;
Wykonawca Konsorcjum ALSTAL:
-
wycenił Odcinek Nr 6 - „Budynek Nr B4, B4A”, pkt 3.3 „Instalacje elektryczne
Lądowiska” na kwotę 388.098,52 zł brutto, tj. na kwotę niższą o 42 % od średniej
arytmetycznej wynikającej dla tych robót ze złożonych ofert;
-
wycenił Odcinek Nr 6 - „Budynek Nr B4, B4A”, pkt 4.1 „Instalacje Okablowania
Strukturalnego, w tym;” na kwotę 2.754.651,74 zł brutto, tj. na kwotę niższą o 41 % od
średniej arytmetycznej wynikającej dla tych robót ze złożonych ofert.
Na marginesie Odwołujący zwraca uwagę, że Zamawiający całkowicie zignorował
okoliczność, iż elementy robót, co do ceny których Zamawiający przedstawia rzekome
wątpliwości, są zgodnie z dokumentacją przetargową elementami szerszych zakresów robót,
które ERBUD S.A., jako dany zakres robót, wycenia na poziomie zbliżonym do pozostałych
Wykonawców. Elementy robót, co do których Zamawiający żąda wyjaśnień, nie są więc
istotnymi elementami zaoferowanej ceny.
Wykonawca wskazuje także, że w przedmiotowej sprawie występują rozbieżności pomiędzy
przygotowanym przez Zamawiającego projektem Formularza cenowego, a podziałem ceny
wynikającym z dokumentacji projektowej. W szczególności podział ceny wynikający z
projektu Formularza cenowego nie jest spójny w podziałem ceny wynikającym dokumentacji
projektowej. Wskazaną kwestię potwierdziła również KIO w uzasadnieniu wyroku z 13
października 2020 r. wydanego w sprawie KIO 2340/20 dot. niniejszego postępowania
przetargowego. Konsekwencją powyższych okoliczności jest m.in. to, że poszczególni
Sygn. akt KIO 2982/20
Wykonawcy do konkretnych pozycji Formularza cenowego przypisywali różne elementy
robót, w konsekwencji czego w odniesieniu do tych konkretnych pozycji cenowych z
Formularza cenowego występują rozbieżności pomiędzy cenami wynikającymi z ofert
poszczególnych Wykonawców.
W powyższych okolicznościach całkowicie nieuprawnione jest porównywanie przez
Zamawiającego pojedynczych, oderwanych od zakresów robót, cen jednostkowych z
Formularza cenowego. Takie działanie Zamawiającego jest całkowicie sprzeczne z
przepisami art. 90 ust. 1 i 1 a PZP i w rzeczywistości nie ma nic wspólnego z
weryfik
owaniem kwestii rażąco niskiej ceny.
III
Wskazane powyżej uchybienia w konsekwencji oznaczają, że Zamawiający naruszył w toku
postępowania przetargowego przepisy wskazane na wstępie. W okolicznościach sprawy
Odwołujący nie powinien bowiem być wzywany do wyjaśniania rażąco niskiej ceny.
Z powyższych względów w pełni uzasadnione jest postawienie zarzutów naruszenia
przepisów w sposób wskazany w niniejszym odwołaniu.
Mając na uwadze wszystkie wskazane powyżej okoliczności, odwołujący wnosi jak na
wstępie.
W d
niu 26 listopada 2020r. zamawiający wnosi odpowiedź na odwołanie
Zamawiający wnosi o oddalenie odwołania w całości.
Zamawiający w przedmiotowym postępowaniu wezwał w dniu 5.11.2020 r. Odwołującego do
złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny. Zamawiający w wezwaniu wskazał, że
kwota wskazana w ofercie Odwołującego jest niższa o ponad 30 % w stosunku do wartości
zamówienia w ww. postępowaniu. Podkreślić na wstępie należy, że wartość zamówienia
oszacowana przez Zamawiającego wynosi 212 616 773,49 zł.
DOWÓD: pismo Zamawiającego z 5.11.2020 r. zatytułowane „Wezwanie do wyjaśnień
rażąco niskiej ceny”
W treści wezwania Zamawiający zwrócił się w szczególności o wyjaśnienie w odniesieniu do
niżej wskazanych pozycji w formularzu cenowym (załącznik nr 8 do SIWZ):
-
odcinek 1 pkt 4 sieci sanitarne (cena niższa o 31% od średniej ceny złożonych ofert),
Sygn. akt KIO 2982/20
-
odcinek 2 w całości (cena niższa o 33% od średniej ceny złożonych ofert),
-
odcinek 2 pkt. 2 przebudowa linii kablowych kV (cena niższa o 85% od średniej ceny
złożonych ofert),
-
odcinek 6 pkt. 7.5 system obwodowy nawiewu powietrza na salach operacyjnych
(cena niższa o 81% od średniej ceny złożonych ofert),
-
odcinek 6 pkt 54. Instalacja centralnego ogrzewania, w tym (cena niższa o 38% od
średniej ceny złożonych ofert).
Odwołujący w odwołaniu wskazuje, że cena zaoferowana przez niego stanowi ok. 71 %
wartości zamówienia oszacowanej przez Zamawiającego, „a zatem nie jest niższa o 30 % od
wartości zamówienia oszacowanej przez Zamawiającego”.
Zamawiający wskazuje, że wartością zamówienia oszacowaną przez niego (212 616 773,49
zł) jest kwota netto zamówienia, zgodnie z art. 32. ust. 1 pzpz Szacowanie to stanowi sumę
wartości zamówienia oszacowanej na podstawie kosztorysów oraz zwiększona jest o 20 %
wartości zamówienia podstawowego zgodnie z art. 67 ust. 1 pkt 6 pzp.
DOWÓD: Zbiorcze zestawienie kosztów (kosztorysów), SIWZ rozdział IV pkt 2, protokół
zamówienia publicznego pkt. 2 ppkt. 4 w aktach postępowania.
Dlatego zgodnie z prawidłowym wyliczeniem, cena całkowita oferty Odwołującego jest niższa
o około 42 % od wartości zamówienia powiększonej o należny podatek VAT.
Zasadność wezwania do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny wynika z poniższych obliczeń:
Wartość zamówienia z należnym podatkiem VAT: 212 616 773,49 zł + 23% - 261 518 631,39
zł
cena oferty Odwołującego: 152 153 821,08 zł
Stosunek ceny oferty Odwołującego do wartości zamówienia powiększonej o VAT:
(152 153 821,08 zł 1261 518 631,39
58,18 %
100 - 58,18 % 41,82 0/0
Mając powyższe na uwadze należy wskazać, że zgodnie z art. 90 ust. 1a pkt. 1 pzp w
przypadku, gdy cena całkowita oferty jest niższa o co najmniej 30 % od wartości zamówienia
powiększonej o należny podatek od towarów i usług, ustalonej przed wszczęciem
post
ępowania zgodnie z art. 35 ust. 1 i 2 (...), Zamawiając zwraca się o udzielenie wyjaśnień,
Sygn. akt KIO 2982/20
o których mowa w ust. 1, chyba że rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, które nie
wymagają wyjaśnienia. Zatem Odwołujący porównał cenę brutto swojej oferty z oszacowaną
wartością zamówienia, która jest ceną netto. Nie uwzględnił on w swoim porównaniu, że
należy do wskazanej w wezwaniu kwoty doliczyć podatek VAT i dopiero do tak ustalonej
wartości zamówienia porównać swoją cenę.
Zamawiający wskazuje, że wszyscy pozostali Wykonawcy uczestniczący w postępowaniu
zostali wezwani do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny właśnie ze względu na fakt, że ceny ich
ofert są niższe o co najmniej 30 % od wartości zamówienia powiększonej o należny podatek
od towarów i usług.
Wszys
cy Wykonawcy złożyli wyjaśnienia dotyczące rażąco niskiej ceny.
Ceny ofert złożonych przez Wykonawców uczestniczących w postępowaniu:
Warbud S. A. -
166 181 753,84 zł
Budimex S. A. -
155 416 580,00 zł
Alstal Grupa Budowlana sp. z o. o. sp. k. - 167 901 777,
44 zł
DOWÓD: wezwania z 4.09.2020 r. do wyjaśnień rażąco niskiej ceny przesłane do Alstal
Grupa Budowlana sp. z o. o. sp. k., Budimex S.A. i Warbud S.A.; wyjaśnienia wyżej
wymienionych Wykonawców w aktach sprawy.
Wykonawcy, którzy zostali wezwani w dniu 4.09.2020 r. o wyjaśnienia rżąco niskiej ceny
zwracali się do Zamawiającego o wskazanie podstawy wezwania. Występowali telefonicznie
o informację dotyczącą wartości zamówienia lub składali wniosek o przesłanie protokołu
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Po otrzymaniu wnioskowanej
informacji, żaden z Wykonawców nie kwestionował otrzymanego wezwania od
Zamawiającego.
DOWÓD: Wniosek Warbud S.A. z 7.09.2020 r. o udostępnienie protokołu postępowania
złożony przed terminem na przesłanie wyjaśnień dotyczących rażąco niskiej ceny do dnia
10.09.2020 r.
Zamawiający wskazuje, że zgodnie z art. 90 ust. 1 pzp „jeżeli zaoferowana cena lub koszt,
lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu
zamówienia i budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu
zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z
odrębnych przepisów, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie
dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu (...)”. Co za tym idzie, ustawodawca w
ramach cytowanego powyżej przepisu wprost wskazał, że rażąco niska cena w danej ofercie
Sygn. akt KIO 2982/20
wygenerowana może zostać przez zaniżenie istotnej części składowej, która tym samym
również podlega ocenie przez pryzmat konieczności odrzucenia oferty w oparciu o art. 89
ust. 1 pkt 4 pzp.
Stanowisko powyższe nie budzi wątpliwości również w orzecznictwie KIO: „Ponadto badanie
ofert pod kątem rażąco niskiej ceny należy odnieść również do cen jednostkowych, czy
istotnych p
ojedynczych elementów kształtujących cenę oferty. Zatem o rażąco niskiej cenie
można również mówić, gdy rażąco niskie okażą się jedynie pewne ceny jednostkowe, czy
pewne ceny za poszczególne pojedyncze prace, niezależnie czy przekładają się na rażąco
niską cenę w odniesieniu do całego zamówienia ( KIO 2473/17 wyrok z 7.12.2017 r.).
Dlatego mając powyższe na uwadze, Zamawiający wskazał w wezwaniu Odwołującemu, co
w szczególności wzbudziło wątpliwości Zamawiającego odnośnie zaoferowanej ceny, oprócz
„zwykłego” porównania całkowitej ceny oferty z wartością zamówienia powiększoną o VAT.
Z powyższych względów zarzuty Odwołującego uznać trzeba za całkowicie chybione i
nieuzasadnione. Zamawiający podtrzymuje swoje stanowisko i uważa, że wezwanie
Odwołującego do wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny było zasadne, w związku z
tym Zamawiający wnosi jak na wstępie.
W dniu 2 grudnia 2020r. przystępujący po stronie zamawiającego przedstawił
stanowisko w sprawie
Działając w imieniu i na rzecz Przystępującego Budimex S.A., wnosząc o oddalenie
odwołania wniesionego przez Erbud S.A. w całości, wskazuję co następuje.
I. Zasadność wezwania do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny
1.
Na wstępie, Przystępujący podnosi, iż oderwane od stanu faktycznego związanego z
przedmio
towym Postępowaniem jest stwierdzenie Odwołującego, że w sprawie nie zachodzą
żadne przesłanki, które potencjalnie uzasadniałyby wzywanie Odwołującego do udzielenia
wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny. Przede wszystkim, co wynika wprost z
wezwania
Zamawiającego, jak również z odpowiedzi Zamawiającego na odwołanie z dnia 26
listopada 2020 r., wartość szacunkowa przedmiotowego zamówienia została ustalona na
łączną kwotę 212.616.773,49 zł netto (261.518.631,39 zł brutto), co determinuje, że cena
oferto
wa Odwołującego jest niższa aż o 41,82% od wartości szacunkowej zamówienia.
Odwołujący te drastyczne różnice procentowe próbuje w ramach uzasadnienia odwołania
Sygn. akt KIO 2982/20
negować — dokonując jednak porównania kwoty netto do kwoty brutto, które siłą rzeczy
prowadzić musi do niemiarodajnych wyników.
2.
Informacja o wartości szacunkowej zamówienia, która stanowiła dla Zamawiającego
wartość porównawczą była przy tym zakomunikowana Odwołującemu w ramach wezwania z
dnia 5 listopada 2020 r. w sposób czytelny i jednoznaczny. Zamawiający przekazał
Odwołującemu informację, że cena jego oferty jest o ponad 30% niższa w stosunku do —
ramach postępowania. Zamawiający podał jednocześnie tę wartość, która z uwagi na
brzmienie art. 32 ust. 1 ustawy Pzp każdorazowo musi być wartością bez podatku od
towarów i usług, o czym Odwołujący jako uczestnik postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego niewątpliwie musiał zdawać sobie sprawę.
3.
W takiej sytuacji, w której wartość szacunkowa zamówienia jest wyższa o ponad 30%
od wartości zaoferowanej przez danego wykonawcę w ramach oferty, zgodnie z art. 90 ust.
la ustawy Pzp wezwanie danego wykonawcy do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny jest nie tyle
uprawnieniem ale obowiązkiem Zamawiającego, co wynika z samej konstrukcji tego
przepisu, w ram
ach którego ustawodawca posługuje się sformułowaniem „zamawiający
zwraca się o udzielenie wyjaśnień”, nakładając w konsekwencji na Zamawiającego
imperatyw w tym zakresie. Odstąpienie od wezwania w takiej sytuacji może wynikać
wyłącznie z okoliczności oczywistych, nie wymagających wyjaśnienia, z tym, że jak
podkreśla się w orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej uprawnienie do odstąpienia od
wezwania w takiej sytuacji może mieć charakter wyjątkowy i nie może być traktowane
rozszerzająco.
W tym kontekście warto zwrócić uwagę na przykładowe, reprezentatywne stanowiska
Krajowej Izby Odwoławczej w tym zakresie:
• wyrok KIO z dnia 25 styczniar2017 r., sygn. akt 103/17
Stwierdzenie, że różnica między ceną całkowitą oferty a wartością zamówienia brutto jest
większa niż 30% stanowi obligatoryjną podstawę wezwania wykonawcy do wyjaśnień
dotyczących wyliczenia ceny w oparciu o art. 90 ust. la ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień publicznych (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 2164 ze zm.).
•
wyrok KIO z dnia 20 marca 2017 r., sygn. akt KIO 367/17
Z
przepisu art. 90 ust. la pkt 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 2164 ze zm.) wyraźnie wynika, że zamawiający
zwolniony jest z wezwania do
wyjasnień w zakresie zaoferowanej przez wykonawcę ceny,
gdy w żaden sposób jej wysokość nie budzi wątpliwości zamawiającego. Zamawiający
Sygn. akt KIO 2982/20
zwolniony jest z tego obowiązku tylko w wyjątkowej sytuacji, która nie może być
interpretowana rozszerzająco.
•
wyrok KIO z dnia 21 grudnia 2018 r., sygn. akt KIO 2516/18
Z treści art. 90 ust. 1a pkt 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych
wynika zatem wyraźny obowiązek Zamawiającego do wezwania wykonawców do złożenia
wyjaśnień o których mowa w ust. 1 art. 90 Prawa zamówień publicznych, w okolicznościach
określonych w tym przepisie, tj. w przypadku wystąpienia określonego w nim wskaźnika
matematycznego. Zamawiający zwolniony jest z obowiązku wezwania wykonawców w
zakresie rażąco niskiej ceny, w wyjątkowej sytuacji, tj. gdy rozbieżność pomiędzy ceną
całkowitą oferty a ubruttowioną wartością szacunkową zamówienia ustaloną przed
wszczęciem postępowania zgodnie z art. 35 ust, 1 i 2 lub średnią arytmetyczną cen
wszystkich złożonych ofert, wynika z okoliczności oczywistych, które nie wymagają
wy
jaśnienia. Zwolnienie zamawiającego z nałożonego treścią art 90 ust. la pkt 1 Prawa
zamówień publicznych obowiązku nie może być traktowane rozszerzająco,
• wyrok KIO z dnia 14 października 2019 r., sygn. akt KIO 1928/19
W ty
m miejscu podkreślić należy, iż odstąpienie przez zamawiającego od wezwania
wykonawcy w ww. trybie winno mieć charakter wyjątkowy i nie może być intepretowane w
sposób rozszerzający. Nie jest zatem tak, że znacząco wyższy szacunek zamówienia
dokonany przez
zamawiającego z należytą starannością przed wszczęciem postępowania
automatycznie zwalnia
zamawiającego z obowiązku, o którym mowa w art. 90 ust. la ustawy
Pzp zwłaszcza gdy jest on zestawiany z najniższą ceną oferty. Odstąpienie od wezwania do
wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny powinno być przedmiotem szczegółowej i
obiektywnej analizy, której cel sam w sobie-nie może sprowadzać się do wyboru oferty z
najniższą ceną.
5.
W okolicznościach przedmiotowej sprawy, Odwołujący wywodzi niezasadność
wystosowania w stosunku do jego oferty wezwania do wyjaśnienia-rażąco niskiej ceny,
opierając się włącznie na cenach konkurencyjnych ofert i automatycznie konstruując na tej
podstawie wniosek o oczywistym przeszacowaniu wartości zamówienia przez
Zamawiającego. W tym kontekście należy jednak podkreślić, że o ile nie jest wykluczone
powoływanie się przez wykonawców na okoliczności, które ich zdaniem uprawniałyby do
odstąpienia od składania wyjaśnień, to dane okoliczności, z których wykonawca wywodzi
korzystne dla siebie skutki prawne, muszą być przez niego udowodnione. Zastosowanie
znajduje w tym zakresie ogólna reguła dowodzenia wynikająca z art. 190 ust. 1 ustawy Pzp,
którą w odniesieniu do okoliczności mających decydować o odstąpieniu od wezwania do
wyjaśnień rażąco niskiej ceny; potwierdziła Krajowa Izba Odwoławcza przykładowo w
Sygn. akt KIO 2982/20
wyroku z dnia 24 czerwca 2015 r. (sygn. akt KIO 858/15), zgodnie z którym fakt :
przeszacowania zamówienia musi być przez wykonawcę udowodniony. Podobnie również w
wyroku z dnia 16 stycznia 2014 r. (sygn. akt KIO 3011/13), w ramach którego ten ciążący
na Odwołującym aspekt dowodowy również był usankcjonowany: „W ocenie Izby również nie
są uprawnione ogólne zarzuty co do prawidłowości wyceny szacunkowej zamówienia
sporządzonej przez zamawiającego, nieudowodnione przez odwołującego jest stwierdzenie
w odwołaniu, że wycena zamawiającego ma charakter historyczny i nie odzwierciedla
warunków rynkowych
6.
W przedmiotowym przypadku, Odwołujący w ogóle nie podejmuje nawet próby
jakiegokolwiek dowodzenia w tym zakresie
— nie konstruuje żadnych uwag do kosztorysu
sporządzonego przez Zamawiającego, nie próbując nawet zapoznać się z jego założeniami.
Jak wynika bowiem z odpowiedzi Zamawiającego na odwołanie z dnia 26 listopada 2020 r.
Odwołujący nie występował nawet do Zamawiającego o udostępnienie protokołu wraz z
załącznikami, nie podejmując więc nawet inicjatywy w poznaniu podstaw dokonanego
oszacowania wartości zamówienia, zakładając z góry, że nastąpiło jego przeszacowanie.
Zdaniem Przystępującego wbrew twierdzeniom Odwołującego nie można jednak takiego
założenia poczynić, a na pewno nie można uznać takiej okoliczności za oczywistą w
rozumieniu art. 90 ust. la ustawy Pzp. Jak wynika chociażby z. odpowiedzi Zamawiającego
na odwołanie z dnia 26 listopada 2020 r. podstawą dokonanego oszacowania wartości
zamówienia w ramach przedmiotowego postępowania były kosztorysy przygotowane na
poziomie szczegółowości odpowiadającym formularzowi cenowemu składanemu w ramach
ofert, k
tóre referują do wszystkich branż związanych z realizacją tej inwestycji. Już tylko ta
okoliczność obrazuje więc, że oszacowanie zamówienia nastąpiła z poszanowaniem
wytycznych ustawowych obciążających Zamawiającego w odniesieniu do ustalenia wartości
zamówienia.
7.
Cała inicjatywa dowodowa Odwołującego w tym zakresie skupia się natomiast na
fragmentów orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej, które potwierdza jedynie
niezasadność wniosków wyprowadzanych przez Odwołującego, W tym kontekście
podkreślić należy, że w przywoływanym przez Odwołującego wyroku z dnia 21 grudnia 2018
r. (sygn. akt KIO 2516/18) Izba wskazała wyraźnie, że: „Izba wskazuje, że w okolicznościach
niniejszej sprawy, Zamawiający nie wykazał zaistnienia oczywistych okoliczności,
niewymagaj
ących wyjaśnień, które uprawniałyby go do odstąpienia od wezwania
wykonawców NETIA S.A. oraz ”INFOMEX” Sp. z o.o. do wyjaśnienia ceny oferty. Uwadze
Izby nie umknęła okoliczność, że Zamawiający w notatce z dnia 13 listopada 2018 r.
stwierdził jedynie, że złożone oferty są na porównywalnym poziomie, a wartość szacunkowa
zamówienia przygotowana na podstawie cen wliczonych w ogólnie dostępnych wyjaśnień.
Sygn. akt KIO 2982/20
Brak jest w treści notatki szerszego wywodu merytorycznego w ww. zakresie, w
szczególności w kontekście przyjętej przez Zamawiającego metody kalkulacji szacunku
zamówienia. Nie jest bowiem tak, że każda, znacząca rozbieżność pomiędzy wartością
szacunkową zamówienia powiększoną o należny podatek VA T a cenami ofert złożonych w
danym postępowaniu świadczyć będzie o przeszacowaniu wartości zamówienia. Nie sposób
bowiem wykluczyć sytuacji, w której wszystkie oferty złożone w danym postępowaniu o
udzielenie zamówienia będą zawierały cenę rażąco niską. Podobnie, w kolejnym
przywoływanym przez Odwołującego wyroku z dnia 16 czerwca 2020) r. (sygn. akt KIO
709/20), gdzie niezasadność wezwania do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny wyprowadzona
została z kilkuprocentowego odchylenia ceny ofertowej od wartości szacunkowej
zamówienia, a nie jak w przedmiotowym przypadku w sytuacji kilkudziesięcioprocentowej
różnicy, przybierającej w wartościach bezwzględnych kwotę ponad 100 milionów złotych.
8.
Co za tym idzie, trudno przyznać rację Odwołującemu, iż w okolicznościach sprawy
nie zachodzą żadne obiektywne okoliczności, które uzasadniałyby weryfikację
zaoferowanej przez niego ceny. Zamawiający stanął w przedmiotowej sprawie przed
sytuacją, w której w odniesieniu do istotnego i wartościowego z perspektywy realizacji jego
statutowych zadań zamówienia otrzymał oferty znacznie odbiegające od zakładanego
szacunku i w konsekwencji w odniesieniu do każdej ze złożonych ofert zasadnie wszczął
procedurę wyjaśniającą. W okolicznościach sprawy nie zaszły żadne obiektywne
okoliczności, które mogłyby stanowić o odstąpieniu od wezwania, w szczególności nie
nastąpił żaden gwałtowny spadek cen materiałów budowlanych, nie nastąpiły też żadne
rynkowe uwarunkowania inwestycyjne, które automatycznie mogłyby w świadomości
Zamawiającego podważyć profesjonalnie i szczegółowo przygotowany szacunek tej
inwestycji, przeprowadzony zgodnie z dyspozycją art. 32 i nast. ustawy Pzp.
9.
O zasadności odstąpienia od wezwania nie można mówić tym bardziej, jeśli
uwzględnić, że już tylko na bazie zsumowanej wartości kosztów przedstawionych przez
Zamawiającego w ramach odpowiedzi na odwołanie powiększonej o podatek VAT, stwierdzić
można, że cena zaoferowana przez Odwołującego odbiega od tej wartości o blisko 30%
(28,57%), a więc o ponad 60 milionów złotych, Jak zostało wskazane na wstępie, w
odniesieniu do łącznej wartości szacunkowej zamówienia ta różnica wynosiła z kolei aż
ponad 41 %, a więc ponad 100 mln złotych. Wobec tak dużych różnic cenowych pomiędzy
dokonanymi przez Zamawiającego szacunkami, a ceną zaoferowaną przez Odwołującego,
Zamawiający nie mógł przejść obojętnie. Wydaje się, iż Odwołujący formułując zarzuty
odwołania skoncentrował się wyłącznie na cenach ofertowych zaoferowanych przez
konkurencyjnych wykonawców, pomijając, że ustawodawca jako dwa, niezależne od siebie
mierniki weryfikacji realności zaoferowanej ceny, wskazał zarówno wartość szacunkową
Sygn. akt KIO 2982/20
zamówienia, jak i średnią arytmetyczną ofert złożonych w postępowaniu. za tym idzie, oba
te mierniki muszą być przez Zamawiającego brane pod uwagę w toku badania i oceny ofert,
co słusznie miało miejsce również w przedmiotowym przypadku.
10.
Na marginesie, Przystępujący wskazuje też, że instytucja weryfikacji realności
zaoferowanej ceny znajduje szerokie zastosowanie i nie jest też ograniczana wyłącznie do
sytuacji 30% odchylenia odpowiednio od war
tości szacunkowej zamówienia bądź średniej
arytmetycznej złożonych ofert.
z dnia 28 marca 2019 r. (sygn. akt KIO 417/19), w którym wskazane zostało, że „regulacja
zawarta w art. 90 ust. la ustawy -
Prawo zamówień publicznych precyzyjnie określa poziom
c
en ofert oraz odniesienia porównawcze ceny oferty, w których zamawiający musi zwrócić
się do wykonawcy o wyjaśnienie, czy cena zaoferowana w ofercie nie jest rażąco niska.
Należy jednak zauważyć, że nawet jeżeli nie występuje 30 % różnica między cenami
of
erowanymi wykonawcę w stosunku do wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej
ofert, to nie oznacza,
że zamawiający nie posiada uprawnienia i obowiązku wezwania
wykonawców do wyjaśnień". Podobnie również w wyroku z dnia 24 czerwca 2015 r. (sygn.
akt KIO 858/15), g
dzie podniesiono, że „mogą istnieć też takie sytuacje uzasadnione
specyfiką zamówienia, że wątpliwości powinny u zamawiającego budzić również ceny
wyższe niż 30% od wartości szacunkowej czy średniej arytmetycznej ofert, wówczas
również zamawiający ma obowiązek wezwać wykonawcę do wyjaśnień.
II. Treść wezwania
11. Odwołujący negując treść samego wezwania wystosowanego przez Zamawiającego
pomija, że Zamawiający nie ograniczył się do weryfikacji cen jednostkowych zaoferowanych
przez danego
wykonawcę. Podstawą wezwania, co wyraźnie zaznaczone zostało w jego
treści, była globalna cena ofertowa, a więc fakt, że cena ofertowa Odwołującego wynosi
152.153.821,08 zł brutto przy szacunkowej wartości zamówienia na poziomie
212.616.773,49 zł netto (261.518.631,39 zł brutto).
12.
Obszary, które wskazane zostały przez Zamawiającego w treści wezwania jako
obszary do wyjaśnień zostały wskazane przez niego jedynie przykładowo (co równie
wyraźnie z treści wezwania wynika), nie wyczerpując treści oczekiwanych przez
Zamawiającego wyjaśnień w zakresie zaoferowanej ceny. To wskazanie Zamawiającego
było więc dla wykonawcy swoistą -„wskazówką”, która nie oznaczała bynajmniej, że
Zamawiający wyłącznie na bazie tych cen jednostkowych wyprowadza wniosek o zaistnieniu
w ofercie ceny rażąco niskiej. Takie stanowisko prezentowane przez Odwołującego jest
nadinterpretacją skierowanego do niego wezwania.
Sygn. akt KIO 2982/20
13.
Oczywistym jest przy tym, że skoro cena ofertowa zaoferowana przez wykonawców w
ramach tego postępowania stanowiła sumę cen jednostkowych przedstawionych w ramach
formularza cenowego, to te obszary składają się na cenę całkowitą, wpływając na jej
wysokość. Równie oczywistym jest, że wskazany przez wykonawców podział cenowy
zaprezentowany w ramach formularza cenowego,
bez względu na przyjęty charakter
wynagrodzenia, musi mieć swoje uzasadnienie i jest wynikiem założeń przyjętych przez
każdego z wykonawców. Fakt różnego podejścia przez wykonawców do lokowania zysku
czy kosztów pośrednich w każdej cen jednostkowych, na który to powołuje się Odwołujący
wskazując na niezasadność uzasadniania szczegółowych cen zaprezentowanych przez
niego w formularzu cenowym, stanowi właśnie materię, która zaprezentowana winna być
Zamawiającemu w toku wyjaśnień; potwierdzając więc de facto tylko zasadność oczekiwań
Zamawiającego w tym zakresie.
14.
Odwołujący przedstawiając uzasadnienie odwołania w tym zakresie „wskazuje, że
przez wzgląd na charakter ryczałtowy wynagrodzenia przewidziany dla przedmiotowego
postępowania określone przez niego samego rozbicie cenowe nie ma żadnego znaczenia, a
tym samym określone przez niego ceny za poszczególne odcinki nie mogą być w jakikolwiek
sposób weryfikowane. Z taką koncepcją nie można się jednak zgodzić, o tyle, że w zasadzie
w przypadku wynagrodzen
ia ryczałtowego Zamawiający musiałby zostać pozbawiony
możliwości poznania założeń kalkulacyjnych dokonanych przez danego wykonawcę. Te
założenia kalkulacyjne siłą rzeczy odnoszą się tak do globalnej ceny ofertowej, jak i
poszczególnych składowych na nią się składających. Nieprawidłowość koncepcji przez
Odwołującego potwierdza też orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej — przykładowo w
wyroku z dnia 25 kwietnia 2017 r. (sygn. akt KIO 661/17) wskazane zostało, że: „W
pierwszej kolejności wskazać należy, że Zamawiający jest uprawniony do badania
prawidłowości wyceny poszczególnych elementów przedmiotu zamówienia nie tylko w
przypadku ceny kosztorysowej, ale również w sytuacji, gdy cena za wykonanie przedmiotu
zamówienia ma charakter ryczałtowy. Ustalenie, czy poszczególne roboty składające się na
przedmiot zamówienia (a niemające nieistotnego znaczenia) zostały wycenione na
poziomie rynkowym może być, niezbędne do ustalenia realności całej ceny oferty - jeżeli
niektóre roboty zostały niedoszacowane, może okazać się, że niedoszacowana jest cała
cena. Przyjęcie stanowiska przeciwnego prowadziłoby de facto do uniemożliwienia
zamawiającym rzetelnego badania realności ceny w sytuacji, gdy ma ona charakter
ryczałtowy. W związku z powyższym ocena zaoferowanej ceny ryczałtowej, jakkolwiek
powinna uwzględniać charakter tej ceny, nie wyklucza badania prawidłowej wyceny jej
części składowych".
Sygn. akt KIO 2982/20
15.
Szerzej w kontekście zasadności weryfikacji ceny zaoferowanej przy konstrukcji
wynagrodzenia ryczałtowego i szczegółowości wyjaśnień, które winny zostać przedstawione
wypowiedziała się też Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 21 października 2019 r.
(sygn. akt KIO 1880/19, KIO 1895/19), gdzie wskazane zostało, że: „W pierwszej kolejności
Izba zauważa, że nie podziela twierdzeń odwołującego, jakoby możliwość weryfikacji ceny
oferty, w świetle art 90 ust. 1 ustawy Pzp, w przypadku wynagrodzenia ryczałtowego była
ograniczona. Twierdzenia te, zdaniem Izby, nie znajdują normatywnej podstawy. Żaden
przepis ustawy Pzp
nie prowadzi do wniosku, że zamawiający powinien w odmienny sposób
prowadzić procedurę udzielania wyjaśnień przez wykonawcę w przedmiocie rażąco niskiej
ceny, w zależności od charakteru oferowanego wynagrodzenia, a co za tym idzie, również
ich ocenę. Na próżno w powołanym przepisie poszukiwać odmiennego ukształtowania
procedury prowadzącej do badania ceny oferty do wynagrodzenia ryczałtowego i
kosztorysowego. Skoro tak, to w ocenie Izby, wolą ustawodawcy nie było ustalenie
odrębnych procedur ze względu na stosowane w postępowaniu wynagrodzenie. Nie mogą
również znaleźć aprobaty twierdzenia, że zamawiający badając wysokość zaoferowanej
ceny winien odnosić się wyłącznie do dwóch aspektów oferty odwołującego tj. ceny globalnej
oraz wyodrębnionego w "Wykazie płatności” elementu pod nazwą "Roboty”, Żądanie przez
zamawiającego "Wykazu Płatności”, który referuje jedynie do trzech głównych elementów
zamówienia, nie ma wpływu na obowiązek wykonawcy w przedmiocie wyjaśnień rażąco
niskiej ceny. Okoliczność, że ten nie jest szczegółowy i nie zawiera "rozbicia” na mniejsze,
bardziej szczegółowe elementy, nie ogranicza zamawiającego w badaniu ceny
zaoferowanej przez odwołującego i pozostaje bez wpływu na treść wyjaśnień, jakie
wezwany wykonawca winien złożyć, aby obalić domniemanie rażąco niskiej ceny. Co istotne
w każdym z elementów, które zostały w wykazie płatności wymienione mieści się zakres
jakiś zakres prac i kosztów, które poniesie wykonawca ubiegający się o to zamówienie, nie
jest przecież tak, ze wynagrodzenie ryczałtowe jest niezależne od rozmiaru wykonanych
prac i wartości poniesionych kosztów. oznaczałoby, że wynagrodzenie, które zostało
skalkulowane zostało w oderwaniu od przedmiotu zamówienia, zupełnie nieadekwatne do
zakresu zamówienia ,winno być przez zamawiającego przyjęte. Oczywiście z taką koncepcją
nie sposób się zgodzić, Przyjęcie w ofercie wynagrodzenia ryczałtowego wcale nie
powoduje, że cena nie musi być skalkulowana w sposób realny i żaden z działających na
rynku przedsiębiorców z pewnością tak nie czyni. Nie budzi wątpliwości, że każde
wynagrodzenie jest wynikiem kalkulacji; które w celu ograniczenia ryzyka niepowodzenia
danego przedsięwzięcia, dokonywane są na etapie przygotowania ofert i znajdują swoje
uzasadnienie w realiach życia rynkowego. Tym samym zamawiający ma prawo zbadać, na
mocy art. 90 ust. 1 ustany Pzp, czy zaoferowana cena lub koszt lub składowe tej ceny, są
adekwatne do przedmiotu zamówienia i czy zostały w sposób rynkowy skalkulowane.
Sygn. akt KIO 2982/20
16.
Powyższe potwierdza zasadność żądania i przedstawienia przez wykonawców
również w odniesieniu do kalkulacji ceny o charakterze ryczałtowym wyjaśnień obrazujących
w sposób szczegółowy w jaki sposób do danej globalnej ceny doszli. Przekładając to na
grunt przedmiotowego postępowania zasadnym było więc żądanie przedstawienia
Zamawiającemu szczegółowych kalkulacji i dowodów obrazujących co kryje się pod wyceną
poszczególnych odcinków, a w konsekwencji pod zaoferowaną ceną globalną, w tym
wykazanie czy wszystkie wymagane elementy w globalnej cenie o
fertowej zostały należycie
skalkulowane. Odwołujący w ramach wniesionego odwołania zasadność przedstawienia
wyjaśnień na takim poziomie szczegółowości neguje, wskazując, że wyceny poszczególnych
elementów robót są różne w ofertach poszczególnych wykonawców. Odwołujący pomija
jednak w tym aspekcie całkowicie, że te elementy zostały przez wszystkich innych
wykonawców w tym postępowaniu wyjaśnione. Każdy z wykonawców zobowiązany był do
złożenia szczegółowych kalkulacji i dowodów potwierdzających realność zaoferowanej ceny,
stąd w konsekwencji każdy z nich zobowiązany był do zobrazowania jakie elementy prac w
jakich pozycjach zostały skalkulowane i jakie jest uzasadnienie dla takiej kalkulacji, a w
konsekwencji jakie jest uzasadnienie dla łącznej ceny ofertowej na danym poziomie.
Przystępujący jako podmiot, który takie wyjaśnienia składał zaznacza przy tym, że
oczywistym jest, że szczegółowe kalkulacje potwierdzające realność zaoferowanej ceny
mają swoje źródło w przedstawionym uprzednio formularzu cenowym, stanowiąc jego
rozwinięcie i doszczegółowienie (w przypadku przystępującego materiał ten stanowił ponad
100 stronicowy dokument).
III.
Zasada uczciwej konkurencji
17.
Odwołujący akcentuje w swoim odwołaniu, iż wezwanie go do wyjaśnienia rażąco
niskiej ceny stanowi o naruszeniu zasady uczciwej konkurencji zdefiniowanej w art. 7 ust. 1
ustawy Pzp. Zdaniem Przystępującego w okolicznościach przedmiotowego przypadku mamy
do czynienia z sytuacją wręcz odwrotną — wezwanie wystosowane do Odwołującego dnia 5
listopada
2020 r. świadczy o tym, że Zamawiający zastosował tożsame standardy do
wszystkich Wykonawców ubiegających się o udzielenie tego zamówienia. Jak zostało to już
powyżej zasygnalizowane, wszyscy wykonawcy, którzy złożyli oferty w ramach
przedmiotowego postępowania wzywani byli do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny i wszyscy
do tego wezwania
się zastosowali. Żądanie przedstawienia wyjaśnień dotyczyło więc nie
tylko Odwołującego, ale też podmiotów, które skalkulowały swoją ofertę na poziomie od kilku
do kilkunast
u milionów wyższym niż Odwołujący. Co za tym idzie, wezwanie skierowane do
Odwołującego obrazuje właśnie to, że Zamawiający respektuje zasadę przejrzystości,
proporcjonalności, uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców.
Paradoksalnie to właśnie uwzględnienie odwołania i przychylenie się do żądania
Sygn. akt KIO 2982/20
spowodowałoby, że w ramach Postępowania doszłoby do naruszenia tej podstawowej
zasady prowadzenia postępowania. Zamawiający wyłącznie bowiem w odniesieniu do oferty
Odwołującego miałby uznać niezasadność swoich żądań w zakresie podstawowego
mechanizmu jaki przysługuje mu w ramach badania i oceny ofert.
18.
W kontekście zachowania zasad przejrzystości i uczciwej konkurencji, warto też
zwrócić uwagę, że przedmiotowe postępowanie odwoławcze jest kolejną sprawą dotyczącą
prawidłowości oferty złożonej przez Odwołującego w Postępowaniu. Odwołujący sygnalizuje
tę okoliczność w ramach uzasadnienia swojego odwołania, wskazując, że Krajowa Izba
Odwoławcza w sprawie o sygn. KIO 2340/20, uznała, że brak jest podstaw do odrzucenia
jego oferty z uwagi na przypisanie wartości 0 złotych do jednej z pozycji formularza
cenowego, co uzasadniała m.in. tym, że każdy z wykonawców mógł mieć inną koncepcję na
przypisywanie wartości cenowych do poszczególnych pozycji. Odwołujący pomija jednak
fakt, że w ramach rozprawy toczącej siew ww. sprawie, składał deklaracje „wskazujące na
wartość niewycenionej pozycji, którą rzekomo uwzględnił w swoim formularzu cenowym,
Odwołujący odwoływał się też do cen niewycenionej pozycji zaoferowanych przez innych
wykonawców, uznając wówczas (wbrew obecnemu stanowisku), że deklaracje składane w
ramach formularza cenowego są dla wykonawców wiążące i obrazują przyjęty przez nich
sposób wyceny. Obecnie, na dalszym etapie postępowania, kiedy Zamawiający wzywa
Odwołującego do wyjaśnienia treści oferty oraz wyjaśnień rażąco niskiej ceny, tego drugiego
mechanizmu weryfikacyjnego Odwołujący Zamawiającego pozbawia. Prowadzi to do
sytuacji, w której Odwołujący- uzurpuje sobie prawo wyłącznie do składania deklaracji co do
zakresu swojej oferty, unikając jednak ich poparcia szczegółowymi informacjami dotyczącymi
wyceny. W konsekwencji oznacza to, że Zamawiający tak naprawdę nie uzyska rzetelnej i
kompleksowej wiedzy co do tego czy dane elementy prac z
ostały przez Odwołującego
uwzględnione zgodnie z postanowieniami SIWZ i prawidłowo wycenione. Tylko bowiem
uzyskanie kompleksowej informacji o wycenie umożliwiłoby wykazanie gdzie dane
asortymenty zostały skalkulowane i czy założenia przyjęte przez Odwołującego umożliwiają
„zamknięcie" ceny ofertowej w globalnej kwocie wskazanej przez wykonawcę.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła co następuje
Sygn. akt KIO 2982/20
Do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego przystąpił wykonawca, który
złożył ofertę z ceną drugą pod względem konkurencyjności (BUDIMEX S.A.) to jest
bezpośrednio po cenie zaoferowanej w ofercie odwołującego (ERBUD S.A.). Na posiedzeniu
żadna ze stron nie złożyła wniosku w sprawie bezskuteczności przystąpienia jak i opozycji.
Izba rozpatrując wniosek przystąpienia nie stwierdziła naruszeń art.185 ust.2 i 4 po stronie
przystępującego i postanowiła dopuścić do postepowania odwoławczego po stronie
zamawiającego przystępującego BUDIMEX S.A.
Zamawiający jak i przystępujący po jego stronie nie zgłosili wniosku o odrzucenie odwołania
w związku z przepisami art.189 ust.2 ustawy. Izba nie znalazła podstaw do odrzucenia
odwołania i postanowiła o skierowaniu sprawy do merytorycznego rozpoznania na rozprawie.
Izba stwierdza, że odwołujący ma interes w uzyskaniu zamówienia publicznego, którego
dotyczy przedmiotowa sprawa i jest zainteresowany uzyskaniem tego zamówienia. W celu
uzyskania zamówienia Odwołujący złożył ofertę, której treść jak podnosi w odwołaniu, jest
zgodna z wymaganiami postawionymi przez zamawiającego i spełnia postawione przez
zamawiającego warunki udziału w postępowaniu. Nadto oferta odwołującego zawiera
najkorzystniejszą cenę. Jednocześnie cena odwołującego jest na poziomie zbliżonym do cen
innych wykonawców i na poziomie zbliżonym do kwoty, którą zamawiający zamierza
przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. Oferta, jak twierdzi odwołujący, powinna zatem
otrzymać najwyższą ze wszystkich ofert liczbę punktów w ramach oceny ofert.
Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego prowadzone w trybie przetargu
nieorganicznego dotyczy
„Podniesienia jakości usług zdrowotnych oraz zwiększenie dostępu
do usług medycznych (budowa budynków nr B4A, B4, budynków technicznych wraz z
zagospodarowaniem terenu) w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. bł. ks. J.
Popiełuszki we Włocławku - Etap I inwestycji” (Znak sprawy/postępowania: ZP/03/20).
Przedmiot zamówienia dotyczy robót budowlanych w systemie „buduj”, w oparciu o
przygotowaną przez zamawiającego kompletną dokumentację techniczną.
Ogłoszenie o zamówieniu zamieszczono w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu
12 czerwca 2020r. pod poz. 2020/S 113-273197 .
Co do zarzutów podniesionych w odwołaniu to sprowadzają się one do zaskarżenia
czynności zamawiającego z dnia 5 listopada 2020r., który w ocenie odwołującego
bezpodstawnie wezwał odwołującego do wyjaśnienia ceny pod zarzutem rażąco niskiej ceny.
Jak już powyżej, Izba przedstawiając zarzuty i żądania odwołania, sformułowano je w
odwołaniu jako naruszenie następujących przepisów ustawy, w związku z powyższym
wezwaniem:
Sygn. akt KIO 2982/20
-
art. 90 ust. 1 przez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco
niskiej ceny mimo braku podstaw
prawnych i faktycznych uzasadniających wystosowanie
takiego wezwania;
-
art. 90 ust. 1a w zw. z art. 90 ust. 1 przez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień
w przedmiocie rażąco niskiej ceny mimo braku podstaw prawnych i faktycznych
uzasadniających wystosowanie takiego wezwania;
-
art. 7 ust. 1 przez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco
niskiej ceny mimo braku podstaw prawnych i faktycznych uzasadniających wystosowanie
takiego wezwania;
- art. 90 ust. 1 przez wezwanie ERBUD
S.A. do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco
niskiej ceny w sposób zmierzający do weryfikacji cen jednostkowych elementów robót, a nie
ceny ofertowej Wykonawcy ERBUD S.A.;
- art. 90 ust. 1a w zw. z art. 90 ust. 1 przez wezwanie ERBUD S.A. do udzieleni
a wyjaśnień
w przedmiocie rażąco niskiej ceny w sposób zmierzający do weryfikacji cen jednostkowych
elementów robót, a nie ceny ofertowej Wykonawcy ERBUD S.A.;
-
art. 7 ust. 1 przez wezwanie ERBUD S.A. do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco
niskiej c
eny w sposób zmierzający do weryfikacji cen jednostkowych elementów robót, a nie
ceny ofertowej Wykonawcy ERBUD S.A.
Z powyższego zestawienia wynika, że zarzuty odwołania oscylują wokół art.90 ust.1 i ust.1a
w zw. z art.7 ust.1 ustawy.
Sam zamawiający na rozprawie odpierając zarzuty co do braku określenia w wezwaniu
jednoznacznej podstawy prawnej wezwania
, doprecyzował ją do okoliczności wezwania
wynikających z art.90 ust.1 a ustawy, z powodu przekroczenia różnicy 30 % między wyceną
szacunkow
ą zamówienia a ceną oferty odwołującego. Przyznał, że cena szacunkowa
zawiera 20 % kwoty przewidzianej na roboty dodatkowe. Natomiast odwołujący powoływał
się na o wiele niższa kwotę do kwoty szacunku, podaną na otwarciu ofert, to jest kwotę jaką
zamawiający zamierza przeznaczyć na realizację zamówienia. W tej sytuacji kwota na
otwarciu ofert a kwota oferty
odwołującego to różnica zaledwie kilku procent. Natomiast
porównanie średniej arytmetycznej złożonych ofert z kwotą oferty odwołującego to różnica
nie wyższa niż kilkanaście procent. Poza tym zamawiający, który wszystkich pozostałych
wykonawców wezwał do wyjaśnień zastosował inna regułę do wyjaśnień niż odwołującego.
Zamawiający wzywając we wrześniu 2020r. pozostałych wykonawców wzywał do
wyjaśnienia ich cen całkowitych, które są cenami ryczałtowymi, a nie cen poszczególnych
pozycji ceny ryczałtowej to jest pozycji wymienionych w formularzu cenowym. Natomiast
Sygn. akt KIO 2982/20
zamawiający wzywając odwołującego w miesiącu listopadzie, wezwał do wyjaśnienia
poszczególnych pozycji z formularza cenowego, w przypadku przekroczenia średnich
arytmetycznych pozycji formularza cenowego
powyżej 30 procent wynikających z ofert. Jak
zamawiający wyjaśnił na rozprawie tworzenie w formularzu pozycji cenowych wynikało z
przydzielonych
płatności. Należy wskazać w tym miejscu, że dwóch zamawiających, którzy
tworzą porozumienie umówili się co do pozycji formularza, które będzie każdy z nich
regulował za poszczególną pozycję. Powyższy podział płatności między zamawiających nie
miał wprost przełożenia na podział robót objętych dokumentacją techniczną.
Podsumowując argumentacja faktyczna odwołującego oparta jest o kwotę jaką podał
zamawiający na otwarciu ofert, gdzie różnica między ofertą odwołującego a kwotą
zamawiającego to kilka procent. Następnie różnica między średnią arytmetyczną cen
złożonych ofert, a ceną oferty odwołującego to kilkanaście procent. Poza tym nierówne
traktowanie pozostałych wykonawców w stosunku do wykonawcy odwołującego w treści
wezwania.
Odwołujący miał za zadanie wyjaśnić poszczególne pozycje z formularza
cenowego wynagrodzenia
, a pozostali wykonawcy z ceny całkowitej, która jest ceną
ryczałtową.
Te wszystkie okoliczności faktyczne według odwołującego miały świadczyć o
zakwalifikowaniu zaistniałej sytuacji do oczywistych okoliczności (art.90 ust.1a ustawy) do
zwolnienia z wyjaśniania ceny.
Należy nadmienić, że argumentację zamawiającego stanowiła okoliczność, że wszyscy
pozostali wykonawcy dostosowali
się do wezwania zamawiającego, składając wyjaśnienia.
Natomiast
odwołujący jako jedyny, co prawda złożył wyjaśnienia, obejmując je tajemnicą
przedsiębiorstwa, ale jednocześnie w terminie przewidzianym ustawą, złożył odwołanie
zaskarżając podstawę prawną do wezwania wyjaśnienia rażąco niskiej ceny.
W tych okolicznościach odwołujący stawiając zarzut naruszenia art.90 ust.1 i ust 1a ustawy
domagał się unieważnienia czynności wezwania zamawiającego, jako bezpodstawnej w
oparciu o stan faktyczny i
treść przywołanych przepisów.
Odwołujący popierając odwołanie wskazywał także na przeszacowanie wartości zamówienia
w kontekście kwoty jaką zamawiający podał na otwarciu ofert, okoliczność wliczenia do
kwoty szacunkowej wartości robót dodatkowych oraz zbieżne kwoty wynagrodzeń
wszystkich wykonawców.
Izba rozstrzygając zaistniały spór wzięła pod uwagę okoliczność, że cena ma charakter
ryczałtowy i skutki z tego wynikające z art.632 i 649 k.c. w zw. z art. 14 ustawy, a
Sygn. akt KIO 2982/20
zamawiający żądał nie jej wyjaśnienia tylko wybranych pozycji z formularza cenowego, w
związku z podziałem płatności przez zamawiającego między uczestników porozumienia.
I
zba dokonując oceny argumentacji odwołującego oraz zamawiającego i przystępującego po
stronie zamawiającego, uwzględniając przeprowadzone na rozprawie postępowanie
dowodowe z dokumentacji post
ępowania przekazanej do akt sprawy przez zamawiającego,
jak i
złożonych na posiedzeniu i rozprawie wyjaśnień i oświadczeń stron i uczestnika,
uwzględniła odwołanie i orzekła jak w sentencji wyroku.
Powyższe Izba orzekła stwierdzając i podzielając argumentację odwołującego jako
wskazującą na naruszenie art. 90 ust.1 i ust.1 a oraz art.7 ust.1 ustawy uwzględniając art. 32
ust.1 i ust.3 ustawy oraz art.86 ust.3 ustawy,
które może mieć wpływ na wynik postępowania,
w sytuacji gdy oferta wykonawcy wybranego jest najk
orzystniejszą i gwarantuje jemu
uzyskanie zamówienia.
W związku z powyższym orzeczono jak w sentencji wyroku, na podstawie art.192 ust.2
ustawy.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy Pzp stosownie
do wyniku sprawy ora
z zgodnie z § 3 pkt 1 i 2 oraz § 5 ust.2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa
Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(j.t. Dz. U.
2018r. poz.972) zaliczając uiszczony wpis przez odwołującego w kwocie 20.000,00
zł. w koszty postępowania odwoławczego i zasądzając od zamawiającego na rzecz
odwołującego kwotę 20.000 zł 00 gr jako koszty postępowania odwoławczego poniesione z
tytułu wpisu od odwołania. Pełnomocnik odwołującego złożył fakturę vat za udział w
procesie, stąd zasądzono 3600.00, na rzecz zamawiającego z tytułu wynagrodzenia
pełnomocnika.
Przewodniczący: …………..…………………………
Sygn. akt KIO 2982/20
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 3351/20 z dnia 2020-12-29
- Sygn. akt KIO 2642/20, KIO 2649/20 z dnia 2020-12-16
- Sygn. akt KIO 3069/20 z dnia 2020-12-16
- Sygn. akt KIO 2648/20 z dnia 2020-12-14
- Sygn. akt KIO 2968/20, KIO 2997/20 z dnia 2020-12-11
