rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2020-10-16
rok: 2020
data dokumentu: 2020-10-16
rok: 2020
sygnatury akt.:
KIO 2444/20
KIO 2444/20
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu
15 października 2020 r. w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 28 września 2020 r. przez
wykonawcę ROKOM Sp. z o.o., ul. Karnicka 22, 03-162 Warszawa w postępowaniu
prowadzonym przez Zamawiającego - Gmina Jabłonna, ul. Modlińska 152, 05-110 Jabłonna
przy udziale wykonawcy
Appius Inżynieria Sp. z o.o., ul. Wolska 123B, 05-119 Wola
Aleksandra,
zgłaszającego przystąpienie do postępowania po stronie Zamawiającego,
15 października 2020 r. w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 28 września 2020 r. przez
wykonawcę ROKOM Sp. z o.o., ul. Karnicka 22, 03-162 Warszawa w postępowaniu
prowadzonym przez Zamawiającego - Gmina Jabłonna, ul. Modlińska 152, 05-110 Jabłonna
przy udziale wykonawcy
Appius Inżynieria Sp. z o.o., ul. Wolska 123B, 05-119 Wola
Aleksandra,
zgłaszającego przystąpienie do postępowania po stronie Zamawiającego,
orzeka:
1.
uwzględnia odwołanie i nakazuje Zamawiającemu unieważnienie czynności wyboru
oferty najkorzystn
iejszej, unieważnienie i powtórzenie czynności oceny ofert, w tym
odrzucenie na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp oferty
Appius Inżynieria Sp. z o.o., ul. Wolska 123B, 05-119 Wola Aleksandra,
2.
kosztami postępowania obciąża Zamawiającego - Gmina Jabłonna, ul. Modlińska
152, 05-
110 Jabłonna i:
2.1
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 10 000 zł 00 gr
(słownie: dziesięć tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez Odwołującego,
tytułem wpisu od odwołania,
2.2
zasądza kwotę 13 600 zł 00 gr (słownie: trzynaście tysięcy sześćset złotych zero
groszy) od Zamawiającego - Gmina Jabłonna, ul. Modlińska 152, 05-110
Jabłonna na rzecz Odwołującego - ROKOM Sp. z o.o., ul. Karnicka 22, 03-162
Warszawa,
stanowiącą koszty poniesione z tytułu wpisu i wynagrodzenia
pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (tekst jednolity Dz.U. 2019 poz. 1843) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od
dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie.
Przewodniczący:
..……………………….
Sygn. akt KIO 2444/20
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający - Gmina Jabłonna, ul. Modlińska 152, 05-110 Jabłonna, prowadzi w trybie
przetargu nieograniczonego postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na budowę
ścieżek rowerowych na terenie gminy Jabłonna w ramach projektu „Poprawa warunków do
rozwoju przyjaznych środowisku form transportu poprzez utworzenie systemu dróg
rowerowych na terenie gminy Jabłonna – etap II". Wartość postępowania nie przenosi kwot
określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Pzp.
Prowadzone przez Zamawiającego postępowanie zostało wszczęte przez
zamieszc
zenie ogłoszenia w Biuletynie Zamówień Publicznych w dniu 4.08.2020 r. pod
numerem 569503-N-2020.
Zamawiający przekazał wykonawcy ROKOM Sp. z o.o., ul. Karnicka 22, 03-162
Warszawa
(dalej również jako Odwołujący) informację o wyborze jako najkorzystniejszej oferty
wykonawcy
Appius Inżynieria Sp. z o.o., ul. Wolska 123b, 05-119 Wola Aleksandra w części 7
zamówienia.
Od tej
czynności w dniu 28.09.2020 r. Odwołujący wniósł odwołanie do Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej, zarzucając Zamawiającemu naruszenie:
1. art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia oferty wykonawcy
pomimo, że zawiera rażąco niską cenę oferty w stosunku do przedmiotu
zamówienia,
2. art. 91 ust. 1 Pzp w zw. z art. 7 ust 1 ustawy
Pzp poprzez wadliwy wybór oferty
najkorzystniejs
zej w zakresie Części nr 7 postępowania.
W oparciu o powyższe, Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu:
1.
Unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej w Części nr 7 jako obarczonej
wadą mającą wpływ na wynik postępowania,
2. Odrzucenia oferty wykonawcy Appius,
3.
Powtórzenia czynności oceny ofert w postępowaniu, co spowoduje wybór oferty
Odwołującego.
Podstawy faktyczne i uzasadnienie odwołania.
Odwołujący wskazuje, że przedmiot zamówienia obejmuje zgodnie z SIWZ wykonanie
robót budowlanych, polegających na budowie ścieżek rowerowych na terenie gminy Jabłonna,
w ramach projektu: „Poprawa warunków do rozwoju przyjaznych środowisku form transportu
poprzez utworzenie systemu dróg rowerowych na terenie gminy Jabłonna". W ramach części
7 z
amówienia obejmuje przebudowę drogi gminnej ul. Sołeckiej w Skierdach oraz ul. Żwirowej
w Trzcianach, polegająca na budowie chodnika i ścieżki rowerowej. Szczegółowy zakres
przedmiotu zamówienia określony został w Załączniku nr 8 do SIWZ.
Odwołujący podnosi, że zgodnie z SIWZ, obowiązkiem wykonawców było złożenie wraz
z ofertą Formularza ofertowego (Załącznik nr 1 do SIWZ). Zgodnie z Rozdziałem XIV SIWZ.
Opis sposobu obliczania ceny -
Wykonawca określał cenę oferty poprzez wpisanie
w Formularzu ofertow
ym ceny za wykonanie przedmiotu zamówienia, zaś przy ustalaniu ceny
oferty należało wziąć pod uwagę przedstawione przez zamawiającego w SIWZ i załącznikach
warunki realizacji zamówienia. Cena podawana przez wykonawcę w ofercie miała charakter
ceny ryczałtowej. Wraz z ofertą wykonawcy poza Formularzem ofertowym nie składali
żadnych dodatkowych dokumentów przedstawiających sposób kalkulacji ceny ofertowej.
Zdaniem Odwołującego nie było wątpliwości, że w postępowaniu przyjęto dla potrzeb
rozliczenia robót metodę rozliczenia ryczałtowego i konsekwentnie na potrzeby oferty
obowiązkiem wykonawców była wyłącznie prezentacja łącznej ceny.
Odwołujący podnosi, że koresponduje to z treścią wzoru umowy, zgodnie z którym:
§ 1. Przedmiot Umowy
„Przedmiot Umowy, o którym mowa w ust. 1 określają: 1) specyfikacja istotnych warunków
zamówienia (SIWZ), 2) dokumentacja/dokumentacje projektowe (wraz z przedmiarem, który
jest materiałem o charakterze orientacyjnym i pomocniczym) wymienione w SIWZ
odpowiednio do Części, 3) Opis przedmiotu zamówienia (OPZ), 4) oferta Wykonawcy,
stanowiące integralne części składowe niniejszej Umowy.
§ 5. Wynagrodzenie i warunki płatności
2. Wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1 obejmuje wszystkie koszty niezbędne do
zrealizowania przedmiotu Umowy.
3
. Wynagrodzenie umowne, o którym mowa w ust. 1,jest wynagrodzeniem ryczałtowym i jest
stałe do końca trwania Umowy”
D
alej Odwołujący podaje, że zgodnie z informacjami podanymi przez Zamawiającego
w trakcie procedury otwarcia ofert z dnia 1.09.2020 r., Zam
awiający podał kwotę, jaką
zamierza przeznaczyć na finansowanie przedmiotu zamówienia w zakresie Części nr 7 jako
kwotę 3 500 000,00 zł brutto. Zgodnie z danymi zawartymi w złożonych ofertach, ranking
wykonawców i zaoferowanych cen w zakresie Części 7 przedstawiał się w następujący
sposób:
BRUTTO
2 620 909,50
zł
3 500 000,00 zł
1860 867,00 zł
- 29%
-46,83
0,00%
-5,20%
-29,01%
33,52%
25,01%
-6,39%
76,07%
1,04%
-24,34%
42,31%
2,16%
-23,50%
43,89%
-0,71%
-25,65%
39,85%
6,69%
-20,11%
50,27%
Z powyższego zestawienia Odwołujący wywodzi, że w przypadku wykonawcy Appius zachodzi
wycena na poziomie połowy wartości zamówienia Zamawiającego i prawie 30% w relacji do
średniej arytmetycznej cen ofert. W tej sytuacji wezwanie do wyjaśnienia ceny było
obligatoryjne i racjonalnie uzasadnione poziomem niedoszacowania wyceny. Zamawiający,
jak wynika z dokumentacji postępowania, wezwał w dniu 14.09.2020 r. wykonawcę APPIUS
do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny oferty mając na uwadze, że cena oferty tego wykonawcy
była na poziomie obligującym do wezwania - przekraczała 30% różnicę w stosunku do
wartości zamówienia. Odwołujący zaznacza, że Zamawiający w treści wezwania, poza
przywołaniem treści art. 90 ustawy Pzp, w sposób wyraźny oczekiwał przedstawienia
konkr
etnych informacji oraz dowodów na realność wyceny ofertowej - wskazując, że
zaoferowana cena budzi wątpliwości Zamawiającego, co do możliwości wykonania przez
wykonawcę przedmiotu zamówienia zgodnie z określonymi w postępowaniu wymaganiami, a
w konsekwencj
i Zamawiający zwrócił się do wykonawcy o złożenie dowodów, dotyczących
wyliczenia ceny oferty.
Odwołujący wskazuje, że mając na względzie fakt, że wycena ofertowa miała charakter
ryczałtowy należy zauważyć, że Zamawiający nie posiadał w ofercie wykonawców
Nume
r
oferty
Nazwa wykonawcy
Cena ofertowa
średnia
arytmetyczna
złożonych
ofert
wartość:
zamówieni
a
{brutto}
najniższa cena
różnica do
średniej
arytmetycznej
ofert:
różnica w
odniesieniu
do wartości
zamówienia
różnica do
oferty z
najniższa ceną
1.
APPIUS Inżynieria Sp. z o.o.
1860 867,00
0,7100
0,5317
-
zł
:
2
ROKOM Sp. z o.o.
2 484 600,00
0,9480
0,7099
623 733,00 zł
3
PPHU ANETKA A. C.
3 276 510,76
1,2501
0,9361
1415
643,76 zł
4
FAL-BRUK Sp.z o.o. Sp. k.
2 648 190,00
1,0104
0,7366
787 323,00 Zł
:
5
Roboty Ziemne - Budowlane J. M.
2 677 545,29
1,0216
0,7650
816 678,29 zł
6.
PLANETA Sp.z o.o.
2 602 419,94
0,9929
0,7435
741 552,94 zł
7
Drogi i Mosty-J. K.
2 796 233,49
1,0869
0,7989
935 366,49 zł
kosztorysów, poza jego złożeniem warunkiem koniecznym dla skutecznego obalenia
domniemania rażąco niskiej ceny oferty było przedłożenie koniecznych dowodów.
W szczególności źródeł kosztów prezentowanych w kosztorysie złożonym przy wyjaśnieniach
ceny w pos
taci konkretnych dowodów m.in. pozyskanych ofert na dostawy materiałów na
potrzeby przedmiotowego postępowania, dowodów w zakresie faktycznych kosztów
zatrudnienia personelu oraz kosztów pracy sprzętu, zysku itd.
Odwołujący informuje, że wykonawca złożył na wezwanie Zamawiającego wyjaśnienia,
których, jego zdaniem, samych w sobie nie można uznać za próbę wyjaśnienia elementów
cenotwórczych. Odwołujący wywodzi, że jednostronicowe wyjaśnienie należy uznać de facto
wyłącznie za ogólnikowe zapewnienie wykonawcy o zdolności wykonania zamówienia za
zaoferowaną cenę. Zgodnie z wyjaśnieniem wykonawca wskazał:
„Firma APPIUS Inżynieria sp. z o.o. posiada własny sprzęt budowlany co pozwala zmniejszyć
koszty realizacji inwestycji. Wynajem
sprzętu kalkulowany w średnich stawkach
SEKOCENBUD na podstawie których Zamawiający dokonuje oszacowania wartości
zamówienia jest wysoki w stosunku do kosztów eksploatacyjnych własnych i maszyn”.
Odwołujący podnosi, że argumentacja ta nie wskazuje, w jaki konkretnie sposób fakt
dysponow
ania sprzętem (precyzyjnie - nie własnym, ale leasingowanym) powoduje obniżenie
kosztu re
alizacji przedmiotu zamówienia - bez wątpienia koszty generują paliwo oraz koszty
eksploatacji, koszty transportu sprzętu na plac budowy, a także koszty jego obsługi przez
wykwalifikowany personel. W
ykonawca pomija przy tym, że leasing operacyjny wymienionego
sprzętu generuje bardzo wysokie koszty - raty leasingowe, które stanowią istotny koszt, który
należało także zaprezentować i uwzględnić w wycenie w kosztach pośrednich (które są
w całości pominięte w kosztorysie). Odwołujący podnosi, że w przeciwieństwie do Appius –
posiada on
faktycznie posiada własny (nie leasingowany sprzęt), co pozwala obniżyć koszty.
O
dwołujący wskazuje, że wymienione w umowach leasingu 3 jednostki sprzętu są daleko
niewystarczające do wykonania zamówienia, a jak wynika z treści wyjaśnień - ten sam sprzęt
miałby być wykorzystywany do realizacji nie tylko Części nr 7, ale dodatkowo także 8 (w takim
samym terminie realizacji).
Zdaniem Odwołującego argumentacja Appius sprowadza się do tezy -wykonawca dysponuje
wskazanymi jednostkami sprzętu -1 szt. ładowarka kołowa, 1 walec i 1 koparka kołowa,
a zatem to ma w automatyczny sposób obniżać koszty wykonania aktualnego przedmiotu
zamówienia. Wykonawca nie wykazał przy tym, w jaki konkretnie sposób fakt dysponowania
tymi 3 jednostkami sprzętu pozwala mu na tak znaczne, jak w ofercie, obniżenie kosztów.
Dodatkowo zapewnienie wykonawcy o rzekomo własnym sprzęcie, w kontekście faktycznego
leasingowania te
go sprzętu podważa wiarygodność i rzetelność wyjaśnień.
Odwołujący wskazuje również, że wyjaśnienia ceny były wspólne dla Części nr 7 oraz 8,
a tymczasem kalkulacja ceny ofertowej w przypadku dopuszczenia składania ofert
częściowych nie może być dokonywana w sposób zakładający uzyskanie zamówienia w
obydwu z nich, ponadto w zakresie sprzętu mamy do czynienia z wyjaśnieniem dwóch zadań
tym samym sprzętem.
„Zamawiający w OPZ zawarł informacje, że w ul. Akademijnej znajdują się uprzednio ułożone
rury SRS do o
świetlenia wiec nie wyceniano przecisków sterowanych dla ułożenia przewodów
pod zjazdami i przejściami pod jezdnią ul. Akademijnej. Pozycja kosztorysowa nr 83 d. 12 oraz
zmniejszona liczba słupów oświetleniowych zgodnie z OPZ.”
Odwołujący podkreśla, że powyższy zakres był po prostu poza przedmiotem zamówienia
i wyceny -
trudno uznać aby powyższa okoliczność w jakikolwiek sposób mogła mieć wpływ na
obniżenie ceny oferty. Dodatkowo każdy z ubiegających się o zamówienie wykonawców miał
obowiązek powyższy zakres zamówienia pominąć w wycenie. W ocenie Odwołującego
powyższe jest całkowicie bez związku z wyjaśnieniem zaniżenia ceny oferty, a dodatkowo nie
jest to okoliczność szczególna, właściwa wyłącznie dla wykonawcy Appius.
„Niższa rynkowa oraz wybuch pandemii COVID19 spowodował spadek cen materiałów
drogowych co pozwoliło na obniżenia cen i większą konkurencyjność. W załączeniu oferta
handlowa c
eny BRIX (dowód 4 i 5) z I kwartału 2020 roku oraz z bieżącego kwartału”.
Odwołujący podnosi, że jako profesjonalny wykonawca robót drogowych, mający wieloletnie
doświadczenie rynkowe wskazuje, że pandemia nie spowodowała obniżenia cen materiałów -
poza tym gdyby tak faktycznie było, byłaby to okoliczność nie nadzwyczajna dla wykonawcy
Appius, ale dla wszystkich uczest
ników rynku (ceny pozostałych ofert złożonych w przetargu
temu zaprzeczają). Wskazać należy, że branża budowlana jako jedna z nielicznych przez cały
okres pandemii (także w jej początkowej fazie) była aktywna i realizowała roboty,
a w konsekwencji nie odc
zuła tak istotnie negatywnych skutków tej sytuacji. Odwołujący
wskazuje, że faktycznie znaczna część cen materiałów budowlanych, zamiast, jak twierdzi
wykonawca Appius być obniżana, ulega podwyższeniu i to istotnemu. Zdaniem Odwołującego
teza jest gołosłowna, nieudowodniona i faktycznie ma za cel wyłącznie nieudaną próbę
zaprezentowania jakiegokolwiek uzasadnienia rażącego zaniżenia wyceny przy braku
uzasadnienia w postaci dowodów potwierdzających powyższe. Dodatkowo wskazać należy co
szczegółowo zostanie przedstawione poniżej, że faktycznie oferta firmy BRIX nie dotyczy
przedmiotu aktualnego zamówienia. Jedynym dowodem złożonym wraz z wyjaśnieniami ceny
są ceny ofertowe na kostkę brukową i krawężniki, a tymczasem przedmiotem zamówienia
m.in. jest wykonanie nawierzchni z kostki bezfazowej -
nie ma takiego materiału w ofercie
z BRIX.
Faktycznie przedstawiona oferta BRIX odpowiada niespełna 5% wartości zamówienia,
Odwołujący twierdzi, że wykonawca zaniechał przedstawienia jakichkolwiek rzeczywistych
dowodów prezentujących podstawy kalkulacyjne. Rzeczywisty koszt podstawowych
materiałów wg oferty Odwołującego to wartości netto około 1 min zł. Załączone dowody firmy
BRIX dotyczą tylko materiałów na kostkę betonową, krawężniki i obrzeża, co stanowi 11%
wartości wszystkich materiałów i około 5% wartości oferty. Podkreślenia wymaga też fakt, że
przedstawiona jako dowód oferta firmy BRIX nie dotyczy kostki betonowej bezfazowej, która
jest droższa od zwykłej - oferta ta nie jest dedykowana dla tej konkretnej inwestycji.
Zdaniem odwołującego powyższe oznacza wprost, że przy wyjaśnieniach ceny wykonawca
ograniczył się do wypełnienia przedmiarów Zamawiającego co oznacza, że faktycznie
zaprezentował jedynie obliczenie ceny ofertowej, a tymczasem celem wezwania miało być
wyj
aśnienie źródeł pochodzenia kosztów.
Dalej
Odwołujący podkreśla całkowity brak jakichkolwiek dowodów w przedmiocie źródeł
pochodzenia kosztów zaprezentowanych w kosztorysie złożonym przy wyjaśnieniach.
Odwołujący podnosi, że nie można za taki uznać oferty BRIX wobec faktu, że nie dotyczy
zakresu przedmiotu zamówienia i materiałów, które będą kupowane na potrzeby realizacji
zamówienia. Wyjaśnienia nie zawierają żadnych dowodów w zakresie poziomu ceny zakupu
jakichkolwiek materiałów na potrzeby przedmiotu zamówienia.
Odwołujący wywodzi, że wyjaśnienia całkowicie pomijają koszty pracy personelu. Nie
jest znana ani ilość personelu jaką wykonawca zamierza realizować kontrakt, ani przede
wszystkim stosowane stawki wynagrodzenia personelu -
w tym operatorów sprzętu, a także
kadry kierowniczej. Powyższy koszt jest kosztem podstawowym w wycenie ofertowej obok
materiałów budowlanych. Brak jest w zakresie kosztów pracy jakichkolwiek informacji, nie
wspominając już o dowodach - brak np. przykładowych kopii umów o pracę personelu. Nie
sposób z treści wyjaśnień ustalić, na jakim poziomie są wynagrodzenia pracowników i czy
faktycznie uwzględniają obowiązujące przepisy i choćby minimalne wynagrodzenie określone
w obowiązujących przepisach. Odwołujący wspomina o zastosowaniu przez Zamawiającego
w postępowaniu klauzuli prozatrudnieniowej do praktycznie całego zakresu rzeczowego
zamówienia. Zgodnie z klauzulą zawartą w SIWZ:
„Zgodnie z art. 29 ust. 3a ustawy Pzp, zamawiający wymaga zatrudnienia na podstawie
umowy o pracę, przez wykonawcę lub podwykonawcę, osób wykonujących czynności
w zakresie realizacji zamówienia, dla czynności polegających na wykonywaniu pracy
w sposób określony w art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz. U.
z 2019 r. poz. 1040
), w szczególności w odniesieniu do następującego zakresu robót
budowlanych:
1)
roboty rozbiórkowe,
2) roboty ziemne,
3)
roboty w zakresie fundamentowania dróg,
4)
roboty w zakresie nawierzchni dróg (ławy, krawężniki, obrzeża, nawierzchnie jezdni
i chodni
ków),
5)
wykonywanie robót w zakresie oczyszczania terenu,
6)
roboty w zakresie demontażu i instalowania znaków drogowych,
7) roboty w zakresie oznakowania poziomego
”.
Odwołujący wskazuje, że Wzór umowy (§ 11) poza procedurą weryfikacji zatrudnienia
przew
iduje bardzo wysokie kary umowne z tytułu niezatrudnienia na podstawie umowy
o pracę personelu (5000 zł za każdy przypadek).
Dalej Odwołujący podnosi, że kosztorys wykonawcy Appius złożony wraz z wyjaśnieniami
ceny zawiera wyłącznie wycenę kosztów pochodzących z Załącznika nr 2 do SIWZ w postaci
kosztorysu uproszczonego odpowiadającego przedmiarowi z dokumentacji przetargowej,
gdzie suma kosztów odpowiada wartości oferty. Powyższe skutkuje całkowitym pominięciem
w wyjaśnieniach i wycenie tak istotnych kosztów jako koszty pośrednie (wynagrodzenie
nadzoru, koszty zaplecza, koszty finansowe budowy - ubezpieczenia i gwarancje, tymczasowa
organizacja ruchu, obsługa geodezyjna, koszty laboratorium, koszty przerzutów sprzętu, brak
kosztów zakupu materiałów). Dodatkowo, co wymaga podkreślenia, kosztorys nie wskazuje,
aby zamówienie generowało jakikolwiek zysk.
Odwołujący wywodzi, że analiza treści złożonego wraz z wyjaśnieniami ceny załącznika nr 2
wskazuje na znacznie zaniżone - niespotykane na rynku ceny istotnych pozycji
kosztorysowych m.in.:
1.
Wycinka drzew i karczowanie pni z wywozem na miejsce wskazane przez Zamawiającego
(pozycje od 17 do 35) -
wartość w ofercie Appius to 17.135,31 zł a wartość rynkowa to około
200 tys. zł (w ofercie Odwołującego 198.480 zł),
2.
Odhumusowanie na głębokość 15 cm w cenie 0,03 zł/m2 (pozycja 14) - wartość w ofercie
Appius to 154,23 zł a wartość rynkowa to około 10 tys. zł (w ofercie Odwołującego 11.582,08
zł)
3.
Poręcze ochronne sztywne - balustrada U-11a (pozycje 102 i 103) - wartość w ofercie
Appius to 78.113,52 zł, a wartość rynkowa około 200 tys. zł (w ofercie Odwołującego 193.078
zł)
4.
Montaż elementów U-25b (pozycja 104) - wartość w ofercie Appius to 20.069,73 zł a
wartość rynkowa to około 80 tys. zł (w ofercie Odwołującego 76.723 zł),
5.
Elementy murów oporowych (pozycje 85 do 89) - wartość w ofercie Appius to 81.809,01 zł
a wartość rynkowa to około 400 tys. zł (w ofercie Odwołującego 374.317 zł),
Przykłady niekonsekwencji w wycenie podważające wiarygodność i racjonalność wyceny:
6.
Pozycja 14 zdjęcie warstwy humusu gr. 15 cm Appius podaje cenę skrajnie zaniżoną 0,03
zł/m2, natomiast dla pozycji 60 wykonanie koryta o głębokości 10 cm (taki sam rodzaj robót,
tylko mniejsza grubość) wykonawca podaje już cenę 1,72 zł/m2 - cena większa już 57 razy,
z kolei dla pozycji 50. wykonanie koryta o głąb. 10 cm podaje cenę 0,40 zł/m2,
7.
Pozycja 15. Wywóz ziemi do 1 km Appius podaje cenę 4,55 zł/m3, a dla pozycji 39 o tej
samej treści podaje cenę 13,46 zł/m3,
8.
Pozycja 18 ścinanie drzew o średnicy 16-25 cm Appius podaje cenę 19,43 zł/szt., natomiast
dla pozycji 20 ścinanie drzew dwukrotnie większych (średnicy 36-45 cm) podaje cenę 9,92
zł/szt.
9.
Pozycja 22 ścinanie drzew o średnicy 56-65 cm Appius podaje cenę 38,10 zł/szt., natomiast
dla pozycji 23 ścinanie drzew większych (średnicy 66-75 cm) podaje cenę 16,04 zł/szt.
10.
Pozycja 28 mechaniczne karczowanie pni o średnicy 56-65 cm Appius podaje cenę 25,56
zł/szt., natomiast dla pozycji 29 mechaniczne karczowanie pni większych (średnicy 66-75 cm)
podaje cenę 0,59 zł/szt. (cena zaniżona 43-krotnie od pni o mniejszej średnicy)
11. Pozycja 49 nawierzchnia z mieszanek bitumicznych -
warstwa wiążąca, o grubości 4 cm
Appius podaje cenę 20,70 zł/m2, a dla pozycji 50 dla cieńszej nawierzchni z mieszanek
bitumicznych -
warstwa ścieralna, o mniejszej grubości 3 cm, podaje cenę 59,99 zł - cenę 3-
krotnie większa (masy bitumiczne na te warstwy różnią się cenowo bardzo niewiele),
12.
Pozycja 79 ława pod krawężniki z betonu C12/15 Appius podaje cenę 841, 40 zł/m3, a dla
pozycji 84 o takiej samej treści podaje cenę 363,0 zł/m3 - cena ponad dwukrotnie zaniżona
13.
Pozycja 81. Krawężniki betonowe o wymiarach 12x25x100 cm (0,03 m 3 betonu
w elemencie) Appius podaje cenę 30,55 zł/m, a dla pozycji 82. Obrzeże betonowe
o wymiarach 30x8x100 cm (0,024 m3 betonu w elemencie - element mniejszy gabarytowo)
podaje cenę 48,73 zł/m.
Z powyższego Odwołujący wywodzi, że zaprezentowane obliczenia ceny (faktycznie nie są to
wyjaśnienia ceny) są dokonane w sposób całkowicie nieracjonalny i przypadkowy. Powyższe
wprost podważa wiarygodność i racjonalność wyjaśnień ceny.
Wykonawca Appius w treści wyjaśnień w sposób szczególny wskazuje na kwestię sposobu
wyceny murów oporowych typu L z prefabrykacji.
„4. Rozwiązaniem przy wykonaniu ścieżek rowerowych w obydwu częściach zamówienia jest
wykonanie
murów oporowych typu L z prefabrykacji. Mury oporowe mogą być prefabrykowane
na
miejscu (placu budowy) i taką produkcją założono w kalkulacji cenowej co znacząco
pozwo
liło obniżyć koszty wytworzenia. Koszty wytworzenia na miejscu obniżone w dużej
mierne po przez tak konieczność transportu elementów które ze względu na swoje wymiary
wymagają zwiększonej ilości miejsca na skrzyniach samochodowych oraz specjalistycznych
dźwigów co wpływa na ich koszt. Wykonanie „L” bezpośrednio w miejscu posadowienia obniża
koszty logistyczne oraz pomija
pośrednictwo w produkcji prefabrykatów co zwiększa zyski
spółki i pozwala na większą konkurencyjność”.
Wykonawca stwierdza, że dowodem na obniżenie kosztów realizacji zamówienia ma być
wycena wykonania murów prefabrykowanych na miejscu (placu budowy) i taką produkcję
rzekomo założono w kalkulacji cenowej co, jak stwierdza, znacząco pozwoliło obniżyć koszty
wytworzenia.
Odwołujący wskazuje, że sama rynkowa wartość tych materiałów to 212.040 zł
netto -
Appius w swojej ofercie te elementy z ustawieniem na budowie wycenił na 81.809,01
zł. Zdaniem Odwołującego na skalę zaniżenia ceny jednoznacznie wskazuje pozycja 89
kosztorysu Appius, gdzie cena jednostkowa obej
mująca wyprodukowanie i ustawienie tego
elementu wynosi w ofercie Appius
111,04 zł/m, natomiast koszt 1 m z zakładu produkującego
takie elementy kształtuje się na poziomie 350 zł/m - ponad 3,5 krotnie wyższym.
Ponad
to w wyjaśnieniach Appius w pkt 4 podaje, że w kalkulacji założono produkcję
(prefabrykację) na placu budowy, co ma pozwolić na obniżenie kosztów wytworzenia. Sama
w sobie argumentacja jest nieracjonalna. Nawet przyjmując teoretycznie że jest możliwe
wykonanie takich murów na budowie - wykonawca i tak nie uniknie kosztów dostawy
materia
łów i specjalistycznych dźwigów (wydaje się że wykonawca zakłada, że kosztów tych
także uniknie przy prezentowanym sposobie wykonania murów).
Rynkowy koszt netto 1 m elementu muru żelbetowego wykonanego na placu budowy wynosi
ponad 1.000 zł netto, natomiast wykonawca Appius oferuje wykonanie murów za całkowicie
oderwaną od realiów cenę 100 zł. W kontekście deklarowanego w wyjaśnieniach zamiaru
wykonania murów oporowych na budowie wskazać należy, że termin realizacji całej inwestycji
będzie odbywał się w okresie późnej jesieni i zimy - wskazanie przez Zamawiającego terminu
wykonania do 30.03.2021 r
. Trudno zakładać, że warunki atmosferyczne podczas
betonowania na placu budowy będą pozwalały na taki sposób wykonania - temperatura
poniżej zera, opady deszczu i śniegu. Poza tym wymagana duża dokładność wykonania
takiego elementu ściany oporowej musi wykluczyć taki sposób realizacji zamówienia.
Zamawiający w trakcie postępowania uzupełnił SIWZ o STWiORB D - M - 10.01.01 MURY
OPOROWE -
lektura dokumentu i szczegółowy opis wymagań praktycznie wyklucza
możliwość wykonania murów na miejscu tj. na placu budowy.
Przy takich elementach jak mury oporowe L -
to zakłady prefabrykacji z własnymi węzłami
betoniarskimi i gotowymi formami do produkcji elementów murów oporowych pozwalają na
wykonanie tych materiałów zgodnie z wymagania w Specyfikacji Technicznej: w istniejących
halach produkcyjnych chroniących przed opadami atmosferycznymi i niskimi temperaturami
oraz w odpowiednich warunkach technologicznych (
odpowiednia temperatura, brak opadów,
odpowiedni okres dojrzewania betonów). W wyjaśnieniach wykonawca stwierdza, że mury
oporowe mogą być prefabrykowane na placu budowy. To z przyczyn technologicznych
czynność niewykonalna. To właśnie wykonanie tych typowych elementów w zakładzie
prefabrykacji (dlatego właśnie powstały te zakłady, aby produkować szybciej, taniej
i w
odpowiednich warunkach technologicznych) jako typowego materiału pozwala obniżyć
koszty wyprodukowania jako produkcja seryjna, powtarzalna, poza tym nie ma możliwości
wykonania w warunkach pol
owych, bezpośrednio na placu budowy deskowania elementów,
włożenia zbrojenia stalowego i właściwego zagęszczenia mieszanki betonowej w takim
elemencie oraz zachowania precyzyjnych danych wymogów specyfikacji technicznej - poniżej
przykładowy fragment STWiORB:
„2.4, Żelbetowe elementy prefabrykowane
Kształt i wymiary żelbetowych elementów prefabrykowanych powinny być zgodne
z dokumentacją projektową. Odchyłki wymiarowe prefabrykatów powinny odpowiadać PN-B-
02356 [4j według 7 klasy: Wymiar elementu, mm Tolerancja wymiaru, mm od 300 do 900 -10
mm od 900 do 3000 - 12 mm od 3000 do 9000 -16 mm.
Powierzchnie elementów powinny być
gładkie, bez raków, pęknięć i rys. Dopuszcza się drobne pory o głębokości do 5 mm, jako
pozostałości po pęcherzykach powietrza i wodzie.
Po wbudowaniu elementów dopuszcza się wyszczerbienia krawędzi o głębokości do 10 mm
i długości do 50 mm w liczbie 2 sztuk na 1m krawędzi elementu, przy czym na jednej krawędzi
nie może być więcej niż 5 wyszczerbień. Elementy należy składować na wyrównanym,
utwardzonym i odwodnionym podłożu. Poszczególne rodzaje elementów powinny być
składowane oddzielnie”.
Dodatkowo Zamawiający wyjaśnił w odpowiedzi na pytanie 75 do SIWZ:
„75. Prosimy o podanie szczegółowych SST dla ścian żelbetowych typu i z rysunkami
technicznymi zbrojenia?
Odpowiedź: Zamawiający załącza uzupełnienie STWiORB dotyczące muru oporowego. Przy
przedstawieniu do akceptacji materiału Wykonawca powinien również uwzględniać wytyczne
danego producenta
”.
Zarówno treść pozycji przedmiarowych jak i odpowiedź Zamawiającego wskazują na
producenta a nie wykonawc
ę. Ani projektant, ani Zamawiający nawet nie przewidywali
możliwości wykonania tych konstrukcji na placu budowy.
Podsumowując, w ocenie Odwołującego, Wykonawca nie był w stanie w żaden racjonalny
sposób wykazać realności wyceny istotnej kosztowo pozycji „mury oporowe'" i nie będąc
w stanie zaprezentować w wyjaśnieniach jakiejkolwiek oferty wytwórni w zaoferowanej cenie,
musiał uciec się do zabiegu z prezentacją rzekomego zamiaru wykonania murów na placu
budowy. Odwołujący stwierdza, że produkcja murów oporowych przy wymaganym reżimie
technologicznym i warunkach atmosferycznych na placu budowy nie jest wykonalna.
Najprostszym dowodem na realność wyceny byłaby oferta zakładu prefabrykatów, jednak
poziom ceny, jaki był skalkulowany w ofercie, uniemożliwiał pozyskanie takiej na potrzeby
wyjaśnień ceny i stąd ta koncepcja.
Dalej Odwołujący wskazuje, że wykonawca w celu potwierdzenia spełnienia warunków dot.
doświadczenia zawodowego (warunek udziału - doświadczenie zawodowe wykonanie co
najmniej dwóch zamówień - każde polegające na budowie i/lub remoncie i/lub przebudowie
drogi o nawierzchni asfaltowej lub ścieżki rowerowej o nawierzchni asfaltowej oraz o wartości
każdego zamówienia brutto nie mniejszej niż:
-
dla Części 7-2 000 000,00 zł (dwa miliony złotych 00/100);
korzysta z podmiotu trzeciego - INSTAL-
NIKA Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka komandytowa ul. Al. Chruściela „MONTERA" GEN., nr 106 lok. 4; 00-910 Warszawa.
Odwołujący podnosi, że warunkiem skutecznego powołania się na potencjał podmiotu
trzeciego w przypadku doświadczenia w robotach budowlanych jest realizacja zamówienia
przez ten podmiot. W konsekwencji powyższe oznacza, że podmiot ten faktycznie musi być
podwykonawcą zamówienia. Wyjaśnienia ceny całkowicie pomijają koszty podmiotu
użyczającego/podwykonawcy, co oznacza, że albo nie przewiduje udziału w realizacji
zamówienia tego podmiotu (byłoby to pozorne użyczenie), albo też nie dysponuje taką ofertą,
albo też oferta, jaką posiada, nie pozwala na przedstawienie jej, ponieważ jest wyższa niż
koszty w kosztorysie. Udział robót bitumicznych w ofercie wykonawcy wg kosztorysu
złożonego przy wyjaśnieniach ceny wynosi dokładnie 17,10%, a tymczasem przewidywana
wartość udziału podwykonawcy INSTAL-NIKA to zaledwie 10% i zakres rzeczowy
podwykonawstwa
ogranicza się do robót bitumicznych.
Wykonawca uznawał powyższe informacje za tajemnice przedsiębiorstwa, jednak
z udostępnionych przez Zamawiającego dokumentów wynika, że wykonawca przewiduje
następujący zakres podwykonawstwa Wykonanie robót bitumicznych - procentowa wartość
zakresu
– 10%.
Treść pisemnego zobowiązania INSTAL-NIKA wskazuje:
„I. Wiedza i doświadczenie:
1. Budowa: „Aktualizacja dokumentacji projektowej ul. Kopalnianej wraz z wykonaniem na jej
podstawie robót budowlanych polegających na budowie ul. Kopalnianej na terenie Dzielnicy
Bemowo (...) wraz z oświetleniem i odwodnieniem ulicznym” - wartość zamówienia 5854
800.00zł .
2. Budowa: „Przebudowa dróg gminnych na terenie Gminy Żabia Wola: ul. Krakowiańska
Żelechów, ul. Dębowa-Osowiec Etap, II, ul. Kresowa Ojrzanów i remont ul. Kresowej Ójrzanów
(Część I i III) - wartość zamówienia 6 746 844,40 zł
Praca przy realizacji zamówienia
c) charakter stosunku łączącego mnie z Wykonawcą będzie następujący:
Umowa
e) zakres mojego udziału przy wykonywaniu zamówienia będzie następujący: wykonanie robót
bitumicznych”.
Wyjaśnienia ceny całkowicie udział podwykonawcy pomijają, w szczególności brak oferty
podwykonawczej.
Odwołujący stwierdza, że wyjaśnienia ceny oferty sprowadzają się do lakonicznego
potwierdzenia, że wycena jest prawidłowa, tymczasem przedmiotem wyjaśnień zgodnie
z wezwaniem Zamawiającego miały być konkretne podstawy kalkulacyjne. Zdaniem
Odwołującego wyjaśnienia ceny Appius uznać należy za niezawierające żadnego
uzasadnienia dla pr
zyjętej zaniżonej kalkulacji ceny ofertowej.
Odwołujący powołuje się na orzecznictwo KIO w zakresie dotyczącym procedury wyjaśnień
ceny oferty oraz obowiązków jakie spoczywają na wykonawcy wezwanym KIO 1524/19, KIO
1197/19, KIO 1108/18
. Wskazuje też, że Orzecznictwo KIO stoi na przeszkodzie powtarzaniu
procedur wezwania do wyjaśnień ceny, wskazując na wyrok KIO 431/19 i KIO 2637/18.
Odwołujący podnosi, że w tej sytuacji, wobec przeprowadzenia przez Zamawiającego
procedury wezwania do wyjaśnienia ceny oferty Appius oferta ta winna podlegać odrzuceniu
na podstawie art. 89 ust 1 pkt 4 ustawy Pzp,
bowiem wykonawca nie wykazał i nie udowodnił,
że cena oferty nie jest rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Po stronie Zamawiającego przystąpienie zgłosił wykonawca Appius Inżynieria Sp. z o.o., ul.
Wolska 123B, 05-119 Wola Aleksandra
, wnosząc o oddalenie odwołania.
Odwołujący złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o oddalenie odwołania
w całości.
Krajowa Izba Odwoławcza, po przeprowadzeniu rozprawy w przedmiotowej
sprawie,
na
podstawie
zebra
nego materiału dowodowego, po zapoznaniu
się z dokumentacją postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w tym
w szcz
ególności z postanowieniami ogłoszenia o zamówieniu, Specyfikacją Istotnych
Warunków Zamówienia oraz korespondencją Zamawiającego z wykonawcami, jak
również po zapoznaniu się z odwołaniem i odpowiedzią na odwołanie oraz pismem
uczestnika,
po wysłuchaniu oświadczeń, jak też stanowisk stron złożonych ustnie do
protokołu w toku rozprawy, ustaliła, co następuje.
Izba stwierdziła, że nie zachodzą przesłanki do odrzucenia odwołania, o których stanowi
przepis art. 189 ust. 2 ustawy -
Prawo zamówień publicznych.
Krajowa Izba Odwoławcza stwierdziła, że Odwołujący posiada interes w uzyskaniu
prz
edmiotowego zamówienia, wobec możliwości poniesienia szkody w wyniku naruszenia
przez zamawiającego przepisów ustawy, o których mowa w art. 179 ust. 1 ustawy - Prawo
zamówień publicznych, co uprawniało go do złożenia odwołania.
Izba ustaliła, co następuje.
Okoliczności faktyczne oraz postanowienia SIWZ powołane w treści odwołania,
przytoczone powyżej, odpowiadają rzeczywistości i nie były sporne, wobec czego nie będą
przez Izbę powtarzane.
Przytoczyć należy natomiast wskazane przez Zamawiającego informacje związane
z wartością szacunkową zamówienia. Zamawiający wskazał, że w Części 7 zamówienia, której
dotyczy rozpoznawane odwołanie, wartość zamówienia w oparciu o kosztorys inwestorski
wyniosła 3 222 781,65 zł netto, co daje kwotę 3 964 021,43 brutto. Wszystkie ze złożonych
ofert miały cenę o powyżej 30% niższą niż wartość zamówienia wynikająca z kosztorysu
inwestorskiego. Średnia arytmetyczna cen ofert wyniosła 2 620 909.50 zł. Cena oferty Appius
była o 29% niższa od średniej cen i o 53,1% niższa od wartości zamówienia.
Izba zważyła, co następuje.
Izba uznała, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.
Przed szczegółowym odniesieniem się do zarzutów odwołania należy zwrócić uwagę na kilka
kwestii ogólnych, wobec stanowiska Zamawiającego, przeczącemu, co następuje.
W pierwszej kolejności Izba zaznacza, że zakresu odwołania i jego podstawy nie określają
jedynie
przepisy prawa przytoczone przez wnoszącego odwołanie na jego wstępie, przy
wskazaniu zarzutów. Zgodnie z dyspozycją art. 180 ust. 3 ustawy Pzp odwołanie powinno
wskazywać czynność lub zaniechanie czynności zamawiającego, której zarzuca się
niezgodność z przepisami ustawy, zawierać zwięzłe przedstawienie zarzutów, określać
żądanie oraz wskazywać okoliczności faktyczne i prawne uzasadniające wniesienie
odwołania. Co za tym idzie – powołana podstawa prawna nie ogranicza zakresu kognicji Izby.
Kluczowymi dla rozpoznania odwołania są wskazane okoliczności faktyczne i prawne
uzasadniające wniesienie odwołania, nie powołana podstawa prawna. A contrario,
skonstruowanie
zarzutu poprzez przytoczenie jedynie podstawy prawnej, bez powołania
okoliczności faktycznych uzasadniających jego postawienie, skutkuje pozostawieniem takiego
„zarzutu” bez rozpoznania, de facto bowiem nie jest to zarzut, a jedynie przytoczenie przepisu.
Odnosząc powyższe do realiów rozpoznawanej sprawy należy zważyć, że bez znaczenia
pozostaje powołana przez Zamawiającego okoliczność, że Odwołujący nie powołał art. 90 ust.
3 ustawy Pzp, a jedynie art. 89 ust. 1 pkt 4 tejże. Odwołujący konsekwentnie podnosił
i dowodził, że wyjaśnienia złożone przez przystępującego Appius nie pozwalają na uznanie,
że cena jego oferty nie jest rażąco niska. Co za tym idzie, argumentacja odwołania
nakazywała uznanie, że Odwołujący podnosi okoliczności faktyczne i prawne, których dotyczy
dyspozycja art. 90 ust.
3 ustawy Pzp, naruszenie tego przepisu było zatem również
przedmiotem zarzutu odwołania.
Dalej należy odnieść się do argumentacji Zamawiającego, zgodnie z którą w zasadzie nie
był on zobligowany do wezwania przystępującego Appius do wyjaśnień w trybie art. 90 ust. 1a
ustawy Pzp.
Zamawiający podnosił, że cena wszystkich ofert odbiegała o powyżej 30% od wartości
szacunkowej zamówienia, gdyż dokonał przeszacowania jego wartości, a co za tym idzie –
zachodziła sytuacja, w której „rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, które nie
wymagają wyjaśnienia”, co zgodnie z art. 90 ust. 1a pkt 1 ustawy Pzp, zwalnia zamawiającego
z obowiązku skierowania wezwania do wyjaśnień. Niezależnie od powyższego jednocześnie
Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie wprost przyznaje, że wezwał wykonawcę Appius,
gdyż cena jego oferty w znaczący sposób odstawała od cen pozostałych wykonawców.
Wskazał też, że jego intencją było upewnienie się, że wykonawca za zaoferowaną cenę
zdolny
jest do wykonania całego zamówienia zgodnie z wymaganiami. Zamawiający zatem
sugerował, że w rzeczywistości nie miał wątpliwości co do realności ceny oferty Appius,
a wezwanie miało charakter formalny.
Odnosząc się do powyższego należy wskazać, że skierowanie do wykonawcy wezwania do
wyjaśnień z art. 90 ust. 1a pkt 1 ustawy Pzp powoduje, że po stronie wezwanego wykonawcy
aktualizuje się obowiązek udzielenia wyjaśnień. Wyjaśnienia te muszą odpowiadać treści
wezwania oraz wymogom art. 90 ust. 1 ustawy Pzp (m.in.)
. złożenie dowodów). Co za tym
idzie, niezależnie od faktycznych pobudek zamawiającego kierującego wezwanie do
wyjaśnień, na wykonawcy spoczywa ciężar udzielenia żądanych wyjaśnień i udowodnienia, że
cena oferty jest realna (art. 90 ust. 2 ustawy Pzp).
Wymóg prawidłowego udzielenia wyjaśnień
i udowodnienia
, że cena nie jest rażąco niska, w razie jego niespełnienia obwarowany jest
sankcją odrzucenia oferty, zawartą w art. 90 ust. 3 ustawy Pzp.
Niezależnie od wskazanego obowiązku wykonawcy do udzielenia przekonujących i popartych
dowodami wyjaśnień w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego, należy zauważyć, że
w rozpoznawanej sprawie
Zamawiający miał wątpliwości co do realności ceny oferty Appius,
zatem winien był rzetelnie zbadać czy wykonawca sprostał ciążącemu na nim obowiązkowi.
W tym zakresie stanowisko Zamawiającego stoi w sprzeczności z sugerowaną „formalnością”
wezwania -
sam bowiem w wezwaniu do wyjaśnień, jak i w odpowiedzi na odwołanie, wskazał
że oferowana cena budziła wątpliwości co do możliwości wykonania przez wykonawcę
przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami.
Podsumowując powyższe Izba uznała, że brak jest podstaw dla uznania, ażeby
w rozpoznawanej sprawie zachodziły jakiekolwiek okoliczności wyłączające badanie
złożonych przez Przystępującego Appius wyjaśnień w kontekście art. 90 ust. 1 – 3 i art. 89 ust.
1 pkt 4 ustawy Pzp.
Zaznaczyć przy tym należy, że zgodnie z dyspozycją art. 90 ust. 3 ustawy Pzp, Zamawiający
odrzuca ofertę wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień
wraz ze złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę lub koszt
w stosunku do przedmiotu zamówienia. Powołany przepis odnosi się do wyjaśnień, o których
mowa w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp
– który stanowi, że jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub
ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia
i budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia
zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych
przepisów, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów,
dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu. W ustępie 2 przedmiotowego artykułu, ustawa
określa, że obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu
spoczywa na wykonawcy.
Art. 90 ust. 3 ustawy Pzp zawiera sankcję, którą objęty zostaje wykonawca, który albo nie
uniesie ciężaru dowodu wyjaśnień o których mowa w art. 90 ust. 1 i 1a ustawy Pzp albo który
nie dołoży należytych starań w składaniu tych wyjaśnień – bądź też całkowicie zaniecha
podjęcia działań w tym kierunku. Przyjęta przez ustawodawcę konstrukcja jest logiczną
konsekwencją ustalonego rozkładu ciężaru dowodu, który w zakresie braku rażąco niskiej
ceny, zgodnie z art. 90 ust. 2 ustawy Pzp, spoczywa na wykonawcy. W sytuacji bowiem, gdy
Zamawiający powziąłby wątpliwości w zakresie realności ceny i wezwał do wyjaśnień (art. 90
ust. 1 ustawy Pzp), a wykonawca nie udzieliłby wyjaśnień, Zamawiający nie mógłby
jednoznaczni
e stwierdzić, że oferta zawiera rażąco niską cenę (art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy
Pzp)
– stałoby to w sprzeczności z wcześniej wyrażonymi „wątpliwościami” wskazanymi w ww.
wezwaniu. Zamawiający pozostałby bez narzędzia pozwalającego na dyscyplinowanie
nierzet
elnego wykonawcy, co paraliżowałoby postępowanie.
Podkreślenia wymaga, że zgodnie z przyjętym orzecznictwem KIO jako brak udzielenia
wyjaśnień należy rozumieć nie tylko całkowitą bierność po stronie wykonawcy (tj. brak
odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego), ale również złożenie wyjaśnień o charakterze
ogólnym, nierzeczowym, niepopartym faktami, zawierające braki i nieodnoszące się do kwestii
poruszonych w wezwaniu (por. np. wyrok KIO z 17.01.2018 r., KIO 23/18, z 19.04.2018 r., KIO
503/18). Odmienne podej
ście do wykonawcy, który wbrew obowiązkowi wynikającemu z art.
90 ust. 2 ustawy Pzp nie dokłada należytej staranności w złożeniu wyjaśnień, stanowiłoby jego
uprzywilejowanie, co z kolei naruszałoby zasadę równego traktowania wykonawców i uczciwej
konkurencji.
Przechodząc do oceny, czy Zamawiający dopuścił się naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw.
z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp należy zbadać, czy złożona przez Przystępującego Appius oferta
zawierała rażąco niską cenę oraz czy udzielone przezeń wyjaśnienia pozwalały na uznanie, że
zaoferowana cena jest realna. Jak wskazano powyżej, Zamawiający zwrócił się do
Przystępującego o wyjaśnienia w trybie art. 90 ust. 1a ustawy Pzp, z uwagi na okoliczność, że
cena jego oferty była o ponad 30% niższa niż wartość szacunkowa zamówienia. Zważyć
należy, że cena ta była od wartości zamówienia niższa o 53%, zaś od średniej cen złożonych
ofert
– o 29%. Nie budzi zatem wątpliwości, że Zamawiający był zobligowany do wezwania do
wyjaśnień, a także, że było to działanie racjonalne i zasadne, z uwagi na wyjątkowo niską
cenę. W treści wezwania Zamawiający zażądał przedstawienia wyjaśnień, a także złożenia
dowodów (co zostało przez Zamawiającego podkreślone) dotyczących wyliczenia ceny
w zakresie wskazanym w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, tj.:
1)
oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych,
wyjątkowo sprzyjających warunków wykonywania zamówienia dostępnych dla wykonawcy,
oryginalności projektu wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny
nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki
godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r.
o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2018 r. poz. 2177);
2) pomocy publiczne
j udzielonej na podstawie odrębnych przepisów;
3)
wynikającym z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym,
obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
4)
wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska;
5) powierzen
ia wykonania części zamówienia podwykonawcy.
W odpowiedzi na ww. wezwanie, Przystępujący Appius złożył wyjaśnienia w piśmie z dnia 17
września 2020 r. W odniesieniu do części 7 zamówienia powołał się na 3 okoliczności
w zakresie zaoferowanej ceny: posiad
anie własnego sprzętu budowlanego, spadek cen
materiałów budowlanych z powodu pandemii oraz wykonanie murów oporowych typu L na
miejscu budowy
– zamiast korzystania z gotowych prefabrykatów, co obniża koszty transportu,
produkcji i pośrednictwa. Jako dowody na pierwszą okoliczność przedłożył umowy leasingu
wywrotki, walca i koparko-
ładowarki, na drugą – oferty firmy Brix produkującej materiały
budowlane z dnia
24.01.2020 r. (przed pandemią) i dnia 18.08.2020 r. (w trakcie pandemii).
Ponadto P
rzystępujący złożył wycenę realizacji zamówienia.
W ocenie Izby złożone przez Przystępującego Appius nie pozwalają na uznanie, że cena
jego oferty jest realna. Po pierwsze wskazać należy, że Przystępujący nie odniósł się
składników ceny, na które wskazywał Zamawiający w wezwaniu. Nie wskazał m.in. kosztów
pracy, w tym wyliczeń obciążeń wynikających z przepisów prawa pracy i przepisów
o zabezpieczeniu społecznym i powierzenia wykonania części zamówienia podwykonawcy.
W odniesieniu do okoliczności posiadania sprzętu budowlanego, należy wskazać, że
Przystępujący nie wykazał, w jaki sposób wpływa to na cenę, poza ogólnikowym
stwierdzeniem, że zmniejsza koszty realizacji inwestycji. Jest to tym bardziej istotne, że wbrew
twierdzeniom wyjaśnień nie posiada ich „na własność”, a jest jedynie korzystającym na
podstawie umowy leasingu
– co niesie koszty w postaci raty leasingowej.
Kolejna okoliczność, na którą powoływał się Przystępujący – spadek cen materiałów
budowlanych
– mogłaby mieć wpływ na ustalenie realności ceny oferty, pod warunkiem, że
Przystępujący wykazałby, w jaki sposób przekłada się to na cenę oferty. Nie są wystarczające
ogólnikowe stwierdzenia, poparte w dodatku jedynie jedną ofertą – w dodatku producenta,
który, zgodnie z niezaprzeczonym twierdzeniem Odwołującego, w ofercie posiada jedynie
jeden z materiałów wykorzystywanych w realizacji zamówienia (krawężniki obrzeżne), których
wartość jest nieznaczna. Ponadto spadek cen materiałów jest okolicznością powszechną,
dotycz
ącą również innych wykonawców, którzy nie byli w stanie zaoferować aż tak obniżonej
ceny.
Ostatnia z powołanych przez Przystępującego okoliczności, które miały pozwolić na
zaoferowanie tak niskiej ceny dotyczyła wykonania murów oporowych L na terenie budowy,
w zastępstwie prefabrykatów dostarczanych na plac budowy. Po raz kolejny zaznaczyć
należy, że nie jest wystarczającym ogólnikowe wskazanie na obniżenie kosztów.
Przystępujący winien był przedstawić wyliczenia dotyczące wpływu takiego rozwiązania na
cenę oferty oraz dowody na ich poparcie.
Również przedłożone przez Przystępującego wyliczenie ceny realizacji zamówienia nie może
zostać uznane za wystarczające wyjaśnienie zaoferowanej ceny. Jak zasadnie wskazał
Odwołujący, na podstawie tego dokumentu nie sposób ustalić czy Przystępujący
w zaoferowanej cenie
uwzględnił koszty pracy, koszty pośrednie i zysk – w wyliczeniu brak
jest takich pozycji, a pokrywa ono całą cenę ofertową. Co więcej, przedłożone przez
Przystępującego wyliczenie nie może zostać uznać za wiarygodne wyjaśnienie, wobec
okoliczności, że było ono oparte w całości o kosztorys Zamawiającego, a jak Przystępujący
sam wskazał w zgłoszeniu przystąpienia - kosztorys ten zawierał błędy co do ilości – a zatem
również wyliczenie Przystępującego, które powtarzało wszystkie ilości z kosztorysu –
obarczone było błędami. Bez znaczenia pozostaje podkreślana przez Zamawiającego
okoliczność, że wynagrodzenie ma charakter ryczałtowy, a zatem Przystępujący dowolnie
mógł kształtować ceny poszczególnych pozycji kosztorysu i zawierać w nich różne składniki
cenowe (w tym koszt pracy i zysk). Przedstawienie samego wyliczenia
– w dodatku
obarczonego błędami – nie stanowi bowiem dowodu realności ceny.
W tym miejscu dodać należy, że w piśmie wyjaśniającym Przystępującym powoływał się
również na okoliczności dotyczące ul. Akademijnej – odnosiło się do to części 8 zamówienia,
pozostaje zatem bez znaczenia w sprawie.
Nie można również pominąć, że sam Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie przyznaje,
że złożone wyjaśnienia „noszą pewne cechy niedokładności”. Z kolei bez wpływu na ocenę
złożonych przez Przystępującego wyjaśnień pozostają przypuszczenia, które w odpowiedzi na
odwołanie i w toku rozprawy podnosił Zamawiający. Zamawiający usiłował wywieść, z czego
może wynikać niska ceny oferty Przystępującego – np. wykorzystanie materiałów z innych
budów, sprzedaż pozyskanego drewna. Należy wskazać, że są to właśnie przypuszczenia
Zamawiającego i sam fakt, że Zamawiający musiał je poczynić, wskazuje na wadliwość
wyjaśnień Przystępującego. W sytuacji, gdyby Przystępujący sprostał ciążącemu na nim
obowiązkowi złożenia wyjaśnień i wykazania realności ceny, Zamawiający mógłby wprost
wskazać na założenia, które pozwoliły Przystępującemu zaoferować tak niską cenę, bowiem
wynikałyby one z wyjaśnień. Dywagacje Zamawiającego o potencjalnych źródłach
oszczędności Przystępującego w żaden sposób nie naprawiają lakonicznych, ogólnikowych
wyjaśnień Przystępującego.
W ocenie Izby przedstawione przez Przystępującego wyjaśnienia i złożone dowody nie
pozwalają na uznanie, że zaoferowana cena jest realna. Udzielone przez Przystępującego
informacje nie potwierdzają, że za zaoferowaną cenę jest on w stanie zrealizować
zamówienie, wobec czego Zamawiający powinien był dokonać odrzucenia oferty
Odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp.
W konsekwencji uwzględnienia zarzutu omówionego powyżej, Izba uwzględniła również zarzut
naruszenia art. 91 ust. 1 w zw. z art. 7 ust 1 ustawy
Pzp poprzez wadliwy wybór oferty
najkorzystniejszej w za
kresie Części nr 7 postępowania – oferty, która powinna zostać
odrzucona.
Biorąc pod uwagę powyższy stan rzeczy ustalony w toku postępowania, Izba orzekła, jak
w sentencji, na podstawie art. 192 ust. 1 ustawy Pzp.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10
ustawy Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania, zgodnie z § 1 ust.
1 pkt 2 i § 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie
wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 972).
Przewodniczący:
..……………………….
1.
uwzględnia odwołanie i nakazuje Zamawiającemu unieważnienie czynności wyboru
oferty najkorzystn
iejszej, unieważnienie i powtórzenie czynności oceny ofert, w tym
odrzucenie na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp oferty
Appius Inżynieria Sp. z o.o., ul. Wolska 123B, 05-119 Wola Aleksandra,
2.
kosztami postępowania obciąża Zamawiającego - Gmina Jabłonna, ul. Modlińska
152, 05-
110 Jabłonna i:
2.1
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 10 000 zł 00 gr
(słownie: dziesięć tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez Odwołującego,
tytułem wpisu od odwołania,
2.2
zasądza kwotę 13 600 zł 00 gr (słownie: trzynaście tysięcy sześćset złotych zero
groszy) od Zamawiającego - Gmina Jabłonna, ul. Modlińska 152, 05-110
Jabłonna na rzecz Odwołującego - ROKOM Sp. z o.o., ul. Karnicka 22, 03-162
Warszawa,
stanowiącą koszty poniesione z tytułu wpisu i wynagrodzenia
pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (tekst jednolity Dz.U. 2019 poz. 1843) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od
dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie.
Przewodniczący:
..……………………….
Sygn. akt KIO 2444/20
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający - Gmina Jabłonna, ul. Modlińska 152, 05-110 Jabłonna, prowadzi w trybie
przetargu nieograniczonego postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na budowę
ścieżek rowerowych na terenie gminy Jabłonna w ramach projektu „Poprawa warunków do
rozwoju przyjaznych środowisku form transportu poprzez utworzenie systemu dróg
rowerowych na terenie gminy Jabłonna – etap II". Wartość postępowania nie przenosi kwot
określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Pzp.
Prowadzone przez Zamawiającego postępowanie zostało wszczęte przez
zamieszc
zenie ogłoszenia w Biuletynie Zamówień Publicznych w dniu 4.08.2020 r. pod
numerem 569503-N-2020.
Zamawiający przekazał wykonawcy ROKOM Sp. z o.o., ul. Karnicka 22, 03-162
Warszawa
(dalej również jako Odwołujący) informację o wyborze jako najkorzystniejszej oferty
wykonawcy
Appius Inżynieria Sp. z o.o., ul. Wolska 123b, 05-119 Wola Aleksandra w części 7
zamówienia.
Od tej
czynności w dniu 28.09.2020 r. Odwołujący wniósł odwołanie do Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej, zarzucając Zamawiającemu naruszenie:
1. art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia oferty wykonawcy
pomimo, że zawiera rażąco niską cenę oferty w stosunku do przedmiotu
zamówienia,
2. art. 91 ust. 1 Pzp w zw. z art. 7 ust 1 ustawy
Pzp poprzez wadliwy wybór oferty
najkorzystniejs
zej w zakresie Części nr 7 postępowania.
W oparciu o powyższe, Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu:
1.
Unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej w Części nr 7 jako obarczonej
wadą mającą wpływ na wynik postępowania,
2. Odrzucenia oferty wykonawcy Appius,
3.
Powtórzenia czynności oceny ofert w postępowaniu, co spowoduje wybór oferty
Odwołującego.
Podstawy faktyczne i uzasadnienie odwołania.
Odwołujący wskazuje, że przedmiot zamówienia obejmuje zgodnie z SIWZ wykonanie
robót budowlanych, polegających na budowie ścieżek rowerowych na terenie gminy Jabłonna,
w ramach projektu: „Poprawa warunków do rozwoju przyjaznych środowisku form transportu
poprzez utworzenie systemu dróg rowerowych na terenie gminy Jabłonna". W ramach części
7 z
amówienia obejmuje przebudowę drogi gminnej ul. Sołeckiej w Skierdach oraz ul. Żwirowej
w Trzcianach, polegająca na budowie chodnika i ścieżki rowerowej. Szczegółowy zakres
przedmiotu zamówienia określony został w Załączniku nr 8 do SIWZ.
Odwołujący podnosi, że zgodnie z SIWZ, obowiązkiem wykonawców było złożenie wraz
z ofertą Formularza ofertowego (Załącznik nr 1 do SIWZ). Zgodnie z Rozdziałem XIV SIWZ.
Opis sposobu obliczania ceny -
Wykonawca określał cenę oferty poprzez wpisanie
w Formularzu ofertow
ym ceny za wykonanie przedmiotu zamówienia, zaś przy ustalaniu ceny
oferty należało wziąć pod uwagę przedstawione przez zamawiającego w SIWZ i załącznikach
warunki realizacji zamówienia. Cena podawana przez wykonawcę w ofercie miała charakter
ceny ryczałtowej. Wraz z ofertą wykonawcy poza Formularzem ofertowym nie składali
żadnych dodatkowych dokumentów przedstawiających sposób kalkulacji ceny ofertowej.
Zdaniem Odwołującego nie było wątpliwości, że w postępowaniu przyjęto dla potrzeb
rozliczenia robót metodę rozliczenia ryczałtowego i konsekwentnie na potrzeby oferty
obowiązkiem wykonawców była wyłącznie prezentacja łącznej ceny.
Odwołujący podnosi, że koresponduje to z treścią wzoru umowy, zgodnie z którym:
§ 1. Przedmiot Umowy
„Przedmiot Umowy, o którym mowa w ust. 1 określają: 1) specyfikacja istotnych warunków
zamówienia (SIWZ), 2) dokumentacja/dokumentacje projektowe (wraz z przedmiarem, który
jest materiałem o charakterze orientacyjnym i pomocniczym) wymienione w SIWZ
odpowiednio do Części, 3) Opis przedmiotu zamówienia (OPZ), 4) oferta Wykonawcy,
stanowiące integralne części składowe niniejszej Umowy.
§ 5. Wynagrodzenie i warunki płatności
2. Wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1 obejmuje wszystkie koszty niezbędne do
zrealizowania przedmiotu Umowy.
3
. Wynagrodzenie umowne, o którym mowa w ust. 1,jest wynagrodzeniem ryczałtowym i jest
stałe do końca trwania Umowy”
D
alej Odwołujący podaje, że zgodnie z informacjami podanymi przez Zamawiającego
w trakcie procedury otwarcia ofert z dnia 1.09.2020 r., Zam
awiający podał kwotę, jaką
zamierza przeznaczyć na finansowanie przedmiotu zamówienia w zakresie Części nr 7 jako
kwotę 3 500 000,00 zł brutto. Zgodnie z danymi zawartymi w złożonych ofertach, ranking
wykonawców i zaoferowanych cen w zakresie Części 7 przedstawiał się w następujący
sposób:
BRUTTO
2 620 909,50
zł
3 500 000,00 zł
1860 867,00 zł
- 29%
-46,83
0,00%
-5,20%
-29,01%
33,52%
25,01%
-6,39%
76,07%
1,04%
-24,34%
42,31%
2,16%
-23,50%
43,89%
-0,71%
-25,65%
39,85%
6,69%
-20,11%
50,27%
Z powyższego zestawienia Odwołujący wywodzi, że w przypadku wykonawcy Appius zachodzi
wycena na poziomie połowy wartości zamówienia Zamawiającego i prawie 30% w relacji do
średniej arytmetycznej cen ofert. W tej sytuacji wezwanie do wyjaśnienia ceny było
obligatoryjne i racjonalnie uzasadnione poziomem niedoszacowania wyceny. Zamawiający,
jak wynika z dokumentacji postępowania, wezwał w dniu 14.09.2020 r. wykonawcę APPIUS
do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny oferty mając na uwadze, że cena oferty tego wykonawcy
była na poziomie obligującym do wezwania - przekraczała 30% różnicę w stosunku do
wartości zamówienia. Odwołujący zaznacza, że Zamawiający w treści wezwania, poza
przywołaniem treści art. 90 ustawy Pzp, w sposób wyraźny oczekiwał przedstawienia
konkr
etnych informacji oraz dowodów na realność wyceny ofertowej - wskazując, że
zaoferowana cena budzi wątpliwości Zamawiającego, co do możliwości wykonania przez
wykonawcę przedmiotu zamówienia zgodnie z określonymi w postępowaniu wymaganiami, a
w konsekwencj
i Zamawiający zwrócił się do wykonawcy o złożenie dowodów, dotyczących
wyliczenia ceny oferty.
Odwołujący wskazuje, że mając na względzie fakt, że wycena ofertowa miała charakter
ryczałtowy należy zauważyć, że Zamawiający nie posiadał w ofercie wykonawców
Nume
r
oferty
Nazwa wykonawcy
Cena ofertowa
średnia
arytmetyczna
złożonych
ofert
wartość:
zamówieni
a
{brutto}
najniższa cena
różnica do
średniej
arytmetycznej
ofert:
różnica w
odniesieniu
do wartości
zamówienia
różnica do
oferty z
najniższa ceną
1.
APPIUS Inżynieria Sp. z o.o.
1860 867,00
0,7100
0,5317
-
zł
:
2
ROKOM Sp. z o.o.
2 484 600,00
0,9480
0,7099
623 733,00 zł
3
PPHU ANETKA A. C.
3 276 510,76
1,2501
0,9361
1415
643,76 zł
4
FAL-BRUK Sp.z o.o. Sp. k.
2 648 190,00
1,0104
0,7366
787 323,00 Zł
:
5
Roboty Ziemne - Budowlane J. M.
2 677 545,29
1,0216
0,7650
816 678,29 zł
6.
PLANETA Sp.z o.o.
2 602 419,94
0,9929
0,7435
741 552,94 zł
7
Drogi i Mosty-J. K.
2 796 233,49
1,0869
0,7989
935 366,49 zł
kosztorysów, poza jego złożeniem warunkiem koniecznym dla skutecznego obalenia
domniemania rażąco niskiej ceny oferty było przedłożenie koniecznych dowodów.
W szczególności źródeł kosztów prezentowanych w kosztorysie złożonym przy wyjaśnieniach
ceny w pos
taci konkretnych dowodów m.in. pozyskanych ofert na dostawy materiałów na
potrzeby przedmiotowego postępowania, dowodów w zakresie faktycznych kosztów
zatrudnienia personelu oraz kosztów pracy sprzętu, zysku itd.
Odwołujący informuje, że wykonawca złożył na wezwanie Zamawiającego wyjaśnienia,
których, jego zdaniem, samych w sobie nie można uznać za próbę wyjaśnienia elementów
cenotwórczych. Odwołujący wywodzi, że jednostronicowe wyjaśnienie należy uznać de facto
wyłącznie za ogólnikowe zapewnienie wykonawcy o zdolności wykonania zamówienia za
zaoferowaną cenę. Zgodnie z wyjaśnieniem wykonawca wskazał:
„Firma APPIUS Inżynieria sp. z o.o. posiada własny sprzęt budowlany co pozwala zmniejszyć
koszty realizacji inwestycji. Wynajem
sprzętu kalkulowany w średnich stawkach
SEKOCENBUD na podstawie których Zamawiający dokonuje oszacowania wartości
zamówienia jest wysoki w stosunku do kosztów eksploatacyjnych własnych i maszyn”.
Odwołujący podnosi, że argumentacja ta nie wskazuje, w jaki konkretnie sposób fakt
dysponow
ania sprzętem (precyzyjnie - nie własnym, ale leasingowanym) powoduje obniżenie
kosztu re
alizacji przedmiotu zamówienia - bez wątpienia koszty generują paliwo oraz koszty
eksploatacji, koszty transportu sprzętu na plac budowy, a także koszty jego obsługi przez
wykwalifikowany personel. W
ykonawca pomija przy tym, że leasing operacyjny wymienionego
sprzętu generuje bardzo wysokie koszty - raty leasingowe, które stanowią istotny koszt, który
należało także zaprezentować i uwzględnić w wycenie w kosztach pośrednich (które są
w całości pominięte w kosztorysie). Odwołujący podnosi, że w przeciwieństwie do Appius –
posiada on
faktycznie posiada własny (nie leasingowany sprzęt), co pozwala obniżyć koszty.
O
dwołujący wskazuje, że wymienione w umowach leasingu 3 jednostki sprzętu są daleko
niewystarczające do wykonania zamówienia, a jak wynika z treści wyjaśnień - ten sam sprzęt
miałby być wykorzystywany do realizacji nie tylko Części nr 7, ale dodatkowo także 8 (w takim
samym terminie realizacji).
Zdaniem Odwołującego argumentacja Appius sprowadza się do tezy -wykonawca dysponuje
wskazanymi jednostkami sprzętu -1 szt. ładowarka kołowa, 1 walec i 1 koparka kołowa,
a zatem to ma w automatyczny sposób obniżać koszty wykonania aktualnego przedmiotu
zamówienia. Wykonawca nie wykazał przy tym, w jaki konkretnie sposób fakt dysponowania
tymi 3 jednostkami sprzętu pozwala mu na tak znaczne, jak w ofercie, obniżenie kosztów.
Dodatkowo zapewnienie wykonawcy o rzekomo własnym sprzęcie, w kontekście faktycznego
leasingowania te
go sprzętu podważa wiarygodność i rzetelność wyjaśnień.
Odwołujący wskazuje również, że wyjaśnienia ceny były wspólne dla Części nr 7 oraz 8,
a tymczasem kalkulacja ceny ofertowej w przypadku dopuszczenia składania ofert
częściowych nie może być dokonywana w sposób zakładający uzyskanie zamówienia w
obydwu z nich, ponadto w zakresie sprzętu mamy do czynienia z wyjaśnieniem dwóch zadań
tym samym sprzętem.
„Zamawiający w OPZ zawarł informacje, że w ul. Akademijnej znajdują się uprzednio ułożone
rury SRS do o
świetlenia wiec nie wyceniano przecisków sterowanych dla ułożenia przewodów
pod zjazdami i przejściami pod jezdnią ul. Akademijnej. Pozycja kosztorysowa nr 83 d. 12 oraz
zmniejszona liczba słupów oświetleniowych zgodnie z OPZ.”
Odwołujący podkreśla, że powyższy zakres był po prostu poza przedmiotem zamówienia
i wyceny -
trudno uznać aby powyższa okoliczność w jakikolwiek sposób mogła mieć wpływ na
obniżenie ceny oferty. Dodatkowo każdy z ubiegających się o zamówienie wykonawców miał
obowiązek powyższy zakres zamówienia pominąć w wycenie. W ocenie Odwołującego
powyższe jest całkowicie bez związku z wyjaśnieniem zaniżenia ceny oferty, a dodatkowo nie
jest to okoliczność szczególna, właściwa wyłącznie dla wykonawcy Appius.
„Niższa rynkowa oraz wybuch pandemii COVID19 spowodował spadek cen materiałów
drogowych co pozwoliło na obniżenia cen i większą konkurencyjność. W załączeniu oferta
handlowa c
eny BRIX (dowód 4 i 5) z I kwartału 2020 roku oraz z bieżącego kwartału”.
Odwołujący podnosi, że jako profesjonalny wykonawca robót drogowych, mający wieloletnie
doświadczenie rynkowe wskazuje, że pandemia nie spowodowała obniżenia cen materiałów -
poza tym gdyby tak faktycznie było, byłaby to okoliczność nie nadzwyczajna dla wykonawcy
Appius, ale dla wszystkich uczest
ników rynku (ceny pozostałych ofert złożonych w przetargu
temu zaprzeczają). Wskazać należy, że branża budowlana jako jedna z nielicznych przez cały
okres pandemii (także w jej początkowej fazie) była aktywna i realizowała roboty,
a w konsekwencji nie odc
zuła tak istotnie negatywnych skutków tej sytuacji. Odwołujący
wskazuje, że faktycznie znaczna część cen materiałów budowlanych, zamiast, jak twierdzi
wykonawca Appius być obniżana, ulega podwyższeniu i to istotnemu. Zdaniem Odwołującego
teza jest gołosłowna, nieudowodniona i faktycznie ma za cel wyłącznie nieudaną próbę
zaprezentowania jakiegokolwiek uzasadnienia rażącego zaniżenia wyceny przy braku
uzasadnienia w postaci dowodów potwierdzających powyższe. Dodatkowo wskazać należy co
szczegółowo zostanie przedstawione poniżej, że faktycznie oferta firmy BRIX nie dotyczy
przedmiotu aktualnego zamówienia. Jedynym dowodem złożonym wraz z wyjaśnieniami ceny
są ceny ofertowe na kostkę brukową i krawężniki, a tymczasem przedmiotem zamówienia
m.in. jest wykonanie nawierzchni z kostki bezfazowej -
nie ma takiego materiału w ofercie
z BRIX.
Faktycznie przedstawiona oferta BRIX odpowiada niespełna 5% wartości zamówienia,
Odwołujący twierdzi, że wykonawca zaniechał przedstawienia jakichkolwiek rzeczywistych
dowodów prezentujących podstawy kalkulacyjne. Rzeczywisty koszt podstawowych
materiałów wg oferty Odwołującego to wartości netto około 1 min zł. Załączone dowody firmy
BRIX dotyczą tylko materiałów na kostkę betonową, krawężniki i obrzeża, co stanowi 11%
wartości wszystkich materiałów i około 5% wartości oferty. Podkreślenia wymaga też fakt, że
przedstawiona jako dowód oferta firmy BRIX nie dotyczy kostki betonowej bezfazowej, która
jest droższa od zwykłej - oferta ta nie jest dedykowana dla tej konkretnej inwestycji.
Zdaniem odwołującego powyższe oznacza wprost, że przy wyjaśnieniach ceny wykonawca
ograniczył się do wypełnienia przedmiarów Zamawiającego co oznacza, że faktycznie
zaprezentował jedynie obliczenie ceny ofertowej, a tymczasem celem wezwania miało być
wyj
aśnienie źródeł pochodzenia kosztów.
Dalej
Odwołujący podkreśla całkowity brak jakichkolwiek dowodów w przedmiocie źródeł
pochodzenia kosztów zaprezentowanych w kosztorysie złożonym przy wyjaśnieniach.
Odwołujący podnosi, że nie można za taki uznać oferty BRIX wobec faktu, że nie dotyczy
zakresu przedmiotu zamówienia i materiałów, które będą kupowane na potrzeby realizacji
zamówienia. Wyjaśnienia nie zawierają żadnych dowodów w zakresie poziomu ceny zakupu
jakichkolwiek materiałów na potrzeby przedmiotu zamówienia.
Odwołujący wywodzi, że wyjaśnienia całkowicie pomijają koszty pracy personelu. Nie
jest znana ani ilość personelu jaką wykonawca zamierza realizować kontrakt, ani przede
wszystkim stosowane stawki wynagrodzenia personelu -
w tym operatorów sprzętu, a także
kadry kierowniczej. Powyższy koszt jest kosztem podstawowym w wycenie ofertowej obok
materiałów budowlanych. Brak jest w zakresie kosztów pracy jakichkolwiek informacji, nie
wspominając już o dowodach - brak np. przykładowych kopii umów o pracę personelu. Nie
sposób z treści wyjaśnień ustalić, na jakim poziomie są wynagrodzenia pracowników i czy
faktycznie uwzględniają obowiązujące przepisy i choćby minimalne wynagrodzenie określone
w obowiązujących przepisach. Odwołujący wspomina o zastosowaniu przez Zamawiającego
w postępowaniu klauzuli prozatrudnieniowej do praktycznie całego zakresu rzeczowego
zamówienia. Zgodnie z klauzulą zawartą w SIWZ:
„Zgodnie z art. 29 ust. 3a ustawy Pzp, zamawiający wymaga zatrudnienia na podstawie
umowy o pracę, przez wykonawcę lub podwykonawcę, osób wykonujących czynności
w zakresie realizacji zamówienia, dla czynności polegających na wykonywaniu pracy
w sposób określony w art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz. U.
z 2019 r. poz. 1040
), w szczególności w odniesieniu do następującego zakresu robót
budowlanych:
1)
roboty rozbiórkowe,
2) roboty ziemne,
3)
roboty w zakresie fundamentowania dróg,
4)
roboty w zakresie nawierzchni dróg (ławy, krawężniki, obrzeża, nawierzchnie jezdni
i chodni
ków),
5)
wykonywanie robót w zakresie oczyszczania terenu,
6)
roboty w zakresie demontażu i instalowania znaków drogowych,
7) roboty w zakresie oznakowania poziomego
”.
Odwołujący wskazuje, że Wzór umowy (§ 11) poza procedurą weryfikacji zatrudnienia
przew
iduje bardzo wysokie kary umowne z tytułu niezatrudnienia na podstawie umowy
o pracę personelu (5000 zł za każdy przypadek).
Dalej Odwołujący podnosi, że kosztorys wykonawcy Appius złożony wraz z wyjaśnieniami
ceny zawiera wyłącznie wycenę kosztów pochodzących z Załącznika nr 2 do SIWZ w postaci
kosztorysu uproszczonego odpowiadającego przedmiarowi z dokumentacji przetargowej,
gdzie suma kosztów odpowiada wartości oferty. Powyższe skutkuje całkowitym pominięciem
w wyjaśnieniach i wycenie tak istotnych kosztów jako koszty pośrednie (wynagrodzenie
nadzoru, koszty zaplecza, koszty finansowe budowy - ubezpieczenia i gwarancje, tymczasowa
organizacja ruchu, obsługa geodezyjna, koszty laboratorium, koszty przerzutów sprzętu, brak
kosztów zakupu materiałów). Dodatkowo, co wymaga podkreślenia, kosztorys nie wskazuje,
aby zamówienie generowało jakikolwiek zysk.
Odwołujący wywodzi, że analiza treści złożonego wraz z wyjaśnieniami ceny załącznika nr 2
wskazuje na znacznie zaniżone - niespotykane na rynku ceny istotnych pozycji
kosztorysowych m.in.:
1.
Wycinka drzew i karczowanie pni z wywozem na miejsce wskazane przez Zamawiającego
(pozycje od 17 do 35) -
wartość w ofercie Appius to 17.135,31 zł a wartość rynkowa to około
200 tys. zł (w ofercie Odwołującego 198.480 zł),
2.
Odhumusowanie na głębokość 15 cm w cenie 0,03 zł/m2 (pozycja 14) - wartość w ofercie
Appius to 154,23 zł a wartość rynkowa to około 10 tys. zł (w ofercie Odwołującego 11.582,08
zł)
3.
Poręcze ochronne sztywne - balustrada U-11a (pozycje 102 i 103) - wartość w ofercie
Appius to 78.113,52 zł, a wartość rynkowa około 200 tys. zł (w ofercie Odwołującego 193.078
zł)
4.
Montaż elementów U-25b (pozycja 104) - wartość w ofercie Appius to 20.069,73 zł a
wartość rynkowa to około 80 tys. zł (w ofercie Odwołującego 76.723 zł),
5.
Elementy murów oporowych (pozycje 85 do 89) - wartość w ofercie Appius to 81.809,01 zł
a wartość rynkowa to około 400 tys. zł (w ofercie Odwołującego 374.317 zł),
Przykłady niekonsekwencji w wycenie podważające wiarygodność i racjonalność wyceny:
6.
Pozycja 14 zdjęcie warstwy humusu gr. 15 cm Appius podaje cenę skrajnie zaniżoną 0,03
zł/m2, natomiast dla pozycji 60 wykonanie koryta o głębokości 10 cm (taki sam rodzaj robót,
tylko mniejsza grubość) wykonawca podaje już cenę 1,72 zł/m2 - cena większa już 57 razy,
z kolei dla pozycji 50. wykonanie koryta o głąb. 10 cm podaje cenę 0,40 zł/m2,
7.
Pozycja 15. Wywóz ziemi do 1 km Appius podaje cenę 4,55 zł/m3, a dla pozycji 39 o tej
samej treści podaje cenę 13,46 zł/m3,
8.
Pozycja 18 ścinanie drzew o średnicy 16-25 cm Appius podaje cenę 19,43 zł/szt., natomiast
dla pozycji 20 ścinanie drzew dwukrotnie większych (średnicy 36-45 cm) podaje cenę 9,92
zł/szt.
9.
Pozycja 22 ścinanie drzew o średnicy 56-65 cm Appius podaje cenę 38,10 zł/szt., natomiast
dla pozycji 23 ścinanie drzew większych (średnicy 66-75 cm) podaje cenę 16,04 zł/szt.
10.
Pozycja 28 mechaniczne karczowanie pni o średnicy 56-65 cm Appius podaje cenę 25,56
zł/szt., natomiast dla pozycji 29 mechaniczne karczowanie pni większych (średnicy 66-75 cm)
podaje cenę 0,59 zł/szt. (cena zaniżona 43-krotnie od pni o mniejszej średnicy)
11. Pozycja 49 nawierzchnia z mieszanek bitumicznych -
warstwa wiążąca, o grubości 4 cm
Appius podaje cenę 20,70 zł/m2, a dla pozycji 50 dla cieńszej nawierzchni z mieszanek
bitumicznych -
warstwa ścieralna, o mniejszej grubości 3 cm, podaje cenę 59,99 zł - cenę 3-
krotnie większa (masy bitumiczne na te warstwy różnią się cenowo bardzo niewiele),
12.
Pozycja 79 ława pod krawężniki z betonu C12/15 Appius podaje cenę 841, 40 zł/m3, a dla
pozycji 84 o takiej samej treści podaje cenę 363,0 zł/m3 - cena ponad dwukrotnie zaniżona
13.
Pozycja 81. Krawężniki betonowe o wymiarach 12x25x100 cm (0,03 m 3 betonu
w elemencie) Appius podaje cenę 30,55 zł/m, a dla pozycji 82. Obrzeże betonowe
o wymiarach 30x8x100 cm (0,024 m3 betonu w elemencie - element mniejszy gabarytowo)
podaje cenę 48,73 zł/m.
Z powyższego Odwołujący wywodzi, że zaprezentowane obliczenia ceny (faktycznie nie są to
wyjaśnienia ceny) są dokonane w sposób całkowicie nieracjonalny i przypadkowy. Powyższe
wprost podważa wiarygodność i racjonalność wyjaśnień ceny.
Wykonawca Appius w treści wyjaśnień w sposób szczególny wskazuje na kwestię sposobu
wyceny murów oporowych typu L z prefabrykacji.
„4. Rozwiązaniem przy wykonaniu ścieżek rowerowych w obydwu częściach zamówienia jest
wykonanie
murów oporowych typu L z prefabrykacji. Mury oporowe mogą być prefabrykowane
na
miejscu (placu budowy) i taką produkcją założono w kalkulacji cenowej co znacząco
pozwo
liło obniżyć koszty wytworzenia. Koszty wytworzenia na miejscu obniżone w dużej
mierne po przez tak konieczność transportu elementów które ze względu na swoje wymiary
wymagają zwiększonej ilości miejsca na skrzyniach samochodowych oraz specjalistycznych
dźwigów co wpływa na ich koszt. Wykonanie „L” bezpośrednio w miejscu posadowienia obniża
koszty logistyczne oraz pomija
pośrednictwo w produkcji prefabrykatów co zwiększa zyski
spółki i pozwala na większą konkurencyjność”.
Wykonawca stwierdza, że dowodem na obniżenie kosztów realizacji zamówienia ma być
wycena wykonania murów prefabrykowanych na miejscu (placu budowy) i taką produkcję
rzekomo założono w kalkulacji cenowej co, jak stwierdza, znacząco pozwoliło obniżyć koszty
wytworzenia.
Odwołujący wskazuje, że sama rynkowa wartość tych materiałów to 212.040 zł
netto -
Appius w swojej ofercie te elementy z ustawieniem na budowie wycenił na 81.809,01
zł. Zdaniem Odwołującego na skalę zaniżenia ceny jednoznacznie wskazuje pozycja 89
kosztorysu Appius, gdzie cena jednostkowa obej
mująca wyprodukowanie i ustawienie tego
elementu wynosi w ofercie Appius
111,04 zł/m, natomiast koszt 1 m z zakładu produkującego
takie elementy kształtuje się na poziomie 350 zł/m - ponad 3,5 krotnie wyższym.
Ponad
to w wyjaśnieniach Appius w pkt 4 podaje, że w kalkulacji założono produkcję
(prefabrykację) na placu budowy, co ma pozwolić na obniżenie kosztów wytworzenia. Sama
w sobie argumentacja jest nieracjonalna. Nawet przyjmując teoretycznie że jest możliwe
wykonanie takich murów na budowie - wykonawca i tak nie uniknie kosztów dostawy
materia
łów i specjalistycznych dźwigów (wydaje się że wykonawca zakłada, że kosztów tych
także uniknie przy prezentowanym sposobie wykonania murów).
Rynkowy koszt netto 1 m elementu muru żelbetowego wykonanego na placu budowy wynosi
ponad 1.000 zł netto, natomiast wykonawca Appius oferuje wykonanie murów za całkowicie
oderwaną od realiów cenę 100 zł. W kontekście deklarowanego w wyjaśnieniach zamiaru
wykonania murów oporowych na budowie wskazać należy, że termin realizacji całej inwestycji
będzie odbywał się w okresie późnej jesieni i zimy - wskazanie przez Zamawiającego terminu
wykonania do 30.03.2021 r
. Trudno zakładać, że warunki atmosferyczne podczas
betonowania na placu budowy będą pozwalały na taki sposób wykonania - temperatura
poniżej zera, opady deszczu i śniegu. Poza tym wymagana duża dokładność wykonania
takiego elementu ściany oporowej musi wykluczyć taki sposób realizacji zamówienia.
Zamawiający w trakcie postępowania uzupełnił SIWZ o STWiORB D - M - 10.01.01 MURY
OPOROWE -
lektura dokumentu i szczegółowy opis wymagań praktycznie wyklucza
możliwość wykonania murów na miejscu tj. na placu budowy.
Przy takich elementach jak mury oporowe L -
to zakłady prefabrykacji z własnymi węzłami
betoniarskimi i gotowymi formami do produkcji elementów murów oporowych pozwalają na
wykonanie tych materiałów zgodnie z wymagania w Specyfikacji Technicznej: w istniejących
halach produkcyjnych chroniących przed opadami atmosferycznymi i niskimi temperaturami
oraz w odpowiednich warunkach technologicznych (
odpowiednia temperatura, brak opadów,
odpowiedni okres dojrzewania betonów). W wyjaśnieniach wykonawca stwierdza, że mury
oporowe mogą być prefabrykowane na placu budowy. To z przyczyn technologicznych
czynność niewykonalna. To właśnie wykonanie tych typowych elementów w zakładzie
prefabrykacji (dlatego właśnie powstały te zakłady, aby produkować szybciej, taniej
i w
odpowiednich warunkach technologicznych) jako typowego materiału pozwala obniżyć
koszty wyprodukowania jako produkcja seryjna, powtarzalna, poza tym nie ma możliwości
wykonania w warunkach pol
owych, bezpośrednio na placu budowy deskowania elementów,
włożenia zbrojenia stalowego i właściwego zagęszczenia mieszanki betonowej w takim
elemencie oraz zachowania precyzyjnych danych wymogów specyfikacji technicznej - poniżej
przykładowy fragment STWiORB:
„2.4, Żelbetowe elementy prefabrykowane
Kształt i wymiary żelbetowych elementów prefabrykowanych powinny być zgodne
z dokumentacją projektową. Odchyłki wymiarowe prefabrykatów powinny odpowiadać PN-B-
02356 [4j według 7 klasy: Wymiar elementu, mm Tolerancja wymiaru, mm od 300 do 900 -10
mm od 900 do 3000 - 12 mm od 3000 do 9000 -16 mm.
Powierzchnie elementów powinny być
gładkie, bez raków, pęknięć i rys. Dopuszcza się drobne pory o głębokości do 5 mm, jako
pozostałości po pęcherzykach powietrza i wodzie.
Po wbudowaniu elementów dopuszcza się wyszczerbienia krawędzi o głębokości do 10 mm
i długości do 50 mm w liczbie 2 sztuk na 1m krawędzi elementu, przy czym na jednej krawędzi
nie może być więcej niż 5 wyszczerbień. Elementy należy składować na wyrównanym,
utwardzonym i odwodnionym podłożu. Poszczególne rodzaje elementów powinny być
składowane oddzielnie”.
Dodatkowo Zamawiający wyjaśnił w odpowiedzi na pytanie 75 do SIWZ:
„75. Prosimy o podanie szczegółowych SST dla ścian żelbetowych typu i z rysunkami
technicznymi zbrojenia?
Odpowiedź: Zamawiający załącza uzupełnienie STWiORB dotyczące muru oporowego. Przy
przedstawieniu do akceptacji materiału Wykonawca powinien również uwzględniać wytyczne
danego producenta
”.
Zarówno treść pozycji przedmiarowych jak i odpowiedź Zamawiającego wskazują na
producenta a nie wykonawc
ę. Ani projektant, ani Zamawiający nawet nie przewidywali
możliwości wykonania tych konstrukcji na placu budowy.
Podsumowując, w ocenie Odwołującego, Wykonawca nie był w stanie w żaden racjonalny
sposób wykazać realności wyceny istotnej kosztowo pozycji „mury oporowe'" i nie będąc
w stanie zaprezentować w wyjaśnieniach jakiejkolwiek oferty wytwórni w zaoferowanej cenie,
musiał uciec się do zabiegu z prezentacją rzekomego zamiaru wykonania murów na placu
budowy. Odwołujący stwierdza, że produkcja murów oporowych przy wymaganym reżimie
technologicznym i warunkach atmosferycznych na placu budowy nie jest wykonalna.
Najprostszym dowodem na realność wyceny byłaby oferta zakładu prefabrykatów, jednak
poziom ceny, jaki był skalkulowany w ofercie, uniemożliwiał pozyskanie takiej na potrzeby
wyjaśnień ceny i stąd ta koncepcja.
Dalej Odwołujący wskazuje, że wykonawca w celu potwierdzenia spełnienia warunków dot.
doświadczenia zawodowego (warunek udziału - doświadczenie zawodowe wykonanie co
najmniej dwóch zamówień - każde polegające na budowie i/lub remoncie i/lub przebudowie
drogi o nawierzchni asfaltowej lub ścieżki rowerowej o nawierzchni asfaltowej oraz o wartości
każdego zamówienia brutto nie mniejszej niż:
-
dla Części 7-2 000 000,00 zł (dwa miliony złotych 00/100);
korzysta z podmiotu trzeciego - INSTAL-
NIKA Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka komandytowa ul. Al. Chruściela „MONTERA" GEN., nr 106 lok. 4; 00-910 Warszawa.
Odwołujący podnosi, że warunkiem skutecznego powołania się na potencjał podmiotu
trzeciego w przypadku doświadczenia w robotach budowlanych jest realizacja zamówienia
przez ten podmiot. W konsekwencji powyższe oznacza, że podmiot ten faktycznie musi być
podwykonawcą zamówienia. Wyjaśnienia ceny całkowicie pomijają koszty podmiotu
użyczającego/podwykonawcy, co oznacza, że albo nie przewiduje udziału w realizacji
zamówienia tego podmiotu (byłoby to pozorne użyczenie), albo też nie dysponuje taką ofertą,
albo też oferta, jaką posiada, nie pozwala na przedstawienie jej, ponieważ jest wyższa niż
koszty w kosztorysie. Udział robót bitumicznych w ofercie wykonawcy wg kosztorysu
złożonego przy wyjaśnieniach ceny wynosi dokładnie 17,10%, a tymczasem przewidywana
wartość udziału podwykonawcy INSTAL-NIKA to zaledwie 10% i zakres rzeczowy
podwykonawstwa
ogranicza się do robót bitumicznych.
Wykonawca uznawał powyższe informacje za tajemnice przedsiębiorstwa, jednak
z udostępnionych przez Zamawiającego dokumentów wynika, że wykonawca przewiduje
następujący zakres podwykonawstwa Wykonanie robót bitumicznych - procentowa wartość
zakresu
– 10%.
Treść pisemnego zobowiązania INSTAL-NIKA wskazuje:
„I. Wiedza i doświadczenie:
1. Budowa: „Aktualizacja dokumentacji projektowej ul. Kopalnianej wraz z wykonaniem na jej
podstawie robót budowlanych polegających na budowie ul. Kopalnianej na terenie Dzielnicy
Bemowo (...) wraz z oświetleniem i odwodnieniem ulicznym” - wartość zamówienia 5854
800.00zł .
2. Budowa: „Przebudowa dróg gminnych na terenie Gminy Żabia Wola: ul. Krakowiańska
Żelechów, ul. Dębowa-Osowiec Etap, II, ul. Kresowa Ojrzanów i remont ul. Kresowej Ójrzanów
(Część I i III) - wartość zamówienia 6 746 844,40 zł
Praca przy realizacji zamówienia
c) charakter stosunku łączącego mnie z Wykonawcą będzie następujący:
Umowa
e) zakres mojego udziału przy wykonywaniu zamówienia będzie następujący: wykonanie robót
bitumicznych”.
Wyjaśnienia ceny całkowicie udział podwykonawcy pomijają, w szczególności brak oferty
podwykonawczej.
Odwołujący stwierdza, że wyjaśnienia ceny oferty sprowadzają się do lakonicznego
potwierdzenia, że wycena jest prawidłowa, tymczasem przedmiotem wyjaśnień zgodnie
z wezwaniem Zamawiającego miały być konkretne podstawy kalkulacyjne. Zdaniem
Odwołującego wyjaśnienia ceny Appius uznać należy za niezawierające żadnego
uzasadnienia dla pr
zyjętej zaniżonej kalkulacji ceny ofertowej.
Odwołujący powołuje się na orzecznictwo KIO w zakresie dotyczącym procedury wyjaśnień
ceny oferty oraz obowiązków jakie spoczywają na wykonawcy wezwanym KIO 1524/19, KIO
1197/19, KIO 1108/18
. Wskazuje też, że Orzecznictwo KIO stoi na przeszkodzie powtarzaniu
procedur wezwania do wyjaśnień ceny, wskazując na wyrok KIO 431/19 i KIO 2637/18.
Odwołujący podnosi, że w tej sytuacji, wobec przeprowadzenia przez Zamawiającego
procedury wezwania do wyjaśnienia ceny oferty Appius oferta ta winna podlegać odrzuceniu
na podstawie art. 89 ust 1 pkt 4 ustawy Pzp,
bowiem wykonawca nie wykazał i nie udowodnił,
że cena oferty nie jest rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Po stronie Zamawiającego przystąpienie zgłosił wykonawca Appius Inżynieria Sp. z o.o., ul.
Wolska 123B, 05-119 Wola Aleksandra
, wnosząc o oddalenie odwołania.
Odwołujący złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o oddalenie odwołania
w całości.
Krajowa Izba Odwoławcza, po przeprowadzeniu rozprawy w przedmiotowej
sprawie,
na
podstawie
zebra
nego materiału dowodowego, po zapoznaniu
się z dokumentacją postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w tym
w szcz
ególności z postanowieniami ogłoszenia o zamówieniu, Specyfikacją Istotnych
Warunków Zamówienia oraz korespondencją Zamawiającego z wykonawcami, jak
również po zapoznaniu się z odwołaniem i odpowiedzią na odwołanie oraz pismem
uczestnika,
po wysłuchaniu oświadczeń, jak też stanowisk stron złożonych ustnie do
protokołu w toku rozprawy, ustaliła, co następuje.
Izba stwierdziła, że nie zachodzą przesłanki do odrzucenia odwołania, o których stanowi
przepis art. 189 ust. 2 ustawy -
Prawo zamówień publicznych.
Krajowa Izba Odwoławcza stwierdziła, że Odwołujący posiada interes w uzyskaniu
prz
edmiotowego zamówienia, wobec możliwości poniesienia szkody w wyniku naruszenia
przez zamawiającego przepisów ustawy, o których mowa w art. 179 ust. 1 ustawy - Prawo
zamówień publicznych, co uprawniało go do złożenia odwołania.
Izba ustaliła, co następuje.
Okoliczności faktyczne oraz postanowienia SIWZ powołane w treści odwołania,
przytoczone powyżej, odpowiadają rzeczywistości i nie były sporne, wobec czego nie będą
przez Izbę powtarzane.
Przytoczyć należy natomiast wskazane przez Zamawiającego informacje związane
z wartością szacunkową zamówienia. Zamawiający wskazał, że w Części 7 zamówienia, której
dotyczy rozpoznawane odwołanie, wartość zamówienia w oparciu o kosztorys inwestorski
wyniosła 3 222 781,65 zł netto, co daje kwotę 3 964 021,43 brutto. Wszystkie ze złożonych
ofert miały cenę o powyżej 30% niższą niż wartość zamówienia wynikająca z kosztorysu
inwestorskiego. Średnia arytmetyczna cen ofert wyniosła 2 620 909.50 zł. Cena oferty Appius
była o 29% niższa od średniej cen i o 53,1% niższa od wartości zamówienia.
Izba zważyła, co następuje.
Izba uznała, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.
Przed szczegółowym odniesieniem się do zarzutów odwołania należy zwrócić uwagę na kilka
kwestii ogólnych, wobec stanowiska Zamawiającego, przeczącemu, co następuje.
W pierwszej kolejności Izba zaznacza, że zakresu odwołania i jego podstawy nie określają
jedynie
przepisy prawa przytoczone przez wnoszącego odwołanie na jego wstępie, przy
wskazaniu zarzutów. Zgodnie z dyspozycją art. 180 ust. 3 ustawy Pzp odwołanie powinno
wskazywać czynność lub zaniechanie czynności zamawiającego, której zarzuca się
niezgodność z przepisami ustawy, zawierać zwięzłe przedstawienie zarzutów, określać
żądanie oraz wskazywać okoliczności faktyczne i prawne uzasadniające wniesienie
odwołania. Co za tym idzie – powołana podstawa prawna nie ogranicza zakresu kognicji Izby.
Kluczowymi dla rozpoznania odwołania są wskazane okoliczności faktyczne i prawne
uzasadniające wniesienie odwołania, nie powołana podstawa prawna. A contrario,
skonstruowanie
zarzutu poprzez przytoczenie jedynie podstawy prawnej, bez powołania
okoliczności faktycznych uzasadniających jego postawienie, skutkuje pozostawieniem takiego
„zarzutu” bez rozpoznania, de facto bowiem nie jest to zarzut, a jedynie przytoczenie przepisu.
Odnosząc powyższe do realiów rozpoznawanej sprawy należy zważyć, że bez znaczenia
pozostaje powołana przez Zamawiającego okoliczność, że Odwołujący nie powołał art. 90 ust.
3 ustawy Pzp, a jedynie art. 89 ust. 1 pkt 4 tejże. Odwołujący konsekwentnie podnosił
i dowodził, że wyjaśnienia złożone przez przystępującego Appius nie pozwalają na uznanie,
że cena jego oferty nie jest rażąco niska. Co za tym idzie, argumentacja odwołania
nakazywała uznanie, że Odwołujący podnosi okoliczności faktyczne i prawne, których dotyczy
dyspozycja art. 90 ust.
3 ustawy Pzp, naruszenie tego przepisu było zatem również
przedmiotem zarzutu odwołania.
Dalej należy odnieść się do argumentacji Zamawiającego, zgodnie z którą w zasadzie nie
był on zobligowany do wezwania przystępującego Appius do wyjaśnień w trybie art. 90 ust. 1a
ustawy Pzp.
Zamawiający podnosił, że cena wszystkich ofert odbiegała o powyżej 30% od wartości
szacunkowej zamówienia, gdyż dokonał przeszacowania jego wartości, a co za tym idzie –
zachodziła sytuacja, w której „rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, które nie
wymagają wyjaśnienia”, co zgodnie z art. 90 ust. 1a pkt 1 ustawy Pzp, zwalnia zamawiającego
z obowiązku skierowania wezwania do wyjaśnień. Niezależnie od powyższego jednocześnie
Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie wprost przyznaje, że wezwał wykonawcę Appius,
gdyż cena jego oferty w znaczący sposób odstawała od cen pozostałych wykonawców.
Wskazał też, że jego intencją było upewnienie się, że wykonawca za zaoferowaną cenę
zdolny
jest do wykonania całego zamówienia zgodnie z wymaganiami. Zamawiający zatem
sugerował, że w rzeczywistości nie miał wątpliwości co do realności ceny oferty Appius,
a wezwanie miało charakter formalny.
Odnosząc się do powyższego należy wskazać, że skierowanie do wykonawcy wezwania do
wyjaśnień z art. 90 ust. 1a pkt 1 ustawy Pzp powoduje, że po stronie wezwanego wykonawcy
aktualizuje się obowiązek udzielenia wyjaśnień. Wyjaśnienia te muszą odpowiadać treści
wezwania oraz wymogom art. 90 ust. 1 ustawy Pzp (m.in.)
. złożenie dowodów). Co za tym
idzie, niezależnie od faktycznych pobudek zamawiającego kierującego wezwanie do
wyjaśnień, na wykonawcy spoczywa ciężar udzielenia żądanych wyjaśnień i udowodnienia, że
cena oferty jest realna (art. 90 ust. 2 ustawy Pzp).
Wymóg prawidłowego udzielenia wyjaśnień
i udowodnienia
, że cena nie jest rażąco niska, w razie jego niespełnienia obwarowany jest
sankcją odrzucenia oferty, zawartą w art. 90 ust. 3 ustawy Pzp.
Niezależnie od wskazanego obowiązku wykonawcy do udzielenia przekonujących i popartych
dowodami wyjaśnień w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego, należy zauważyć, że
w rozpoznawanej sprawie
Zamawiający miał wątpliwości co do realności ceny oferty Appius,
zatem winien był rzetelnie zbadać czy wykonawca sprostał ciążącemu na nim obowiązkowi.
W tym zakresie stanowisko Zamawiającego stoi w sprzeczności z sugerowaną „formalnością”
wezwania -
sam bowiem w wezwaniu do wyjaśnień, jak i w odpowiedzi na odwołanie, wskazał
że oferowana cena budziła wątpliwości co do możliwości wykonania przez wykonawcę
przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami.
Podsumowując powyższe Izba uznała, że brak jest podstaw dla uznania, ażeby
w rozpoznawanej sprawie zachodziły jakiekolwiek okoliczności wyłączające badanie
złożonych przez Przystępującego Appius wyjaśnień w kontekście art. 90 ust. 1 – 3 i art. 89 ust.
1 pkt 4 ustawy Pzp.
Zaznaczyć przy tym należy, że zgodnie z dyspozycją art. 90 ust. 3 ustawy Pzp, Zamawiający
odrzuca ofertę wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień
wraz ze złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę lub koszt
w stosunku do przedmiotu zamówienia. Powołany przepis odnosi się do wyjaśnień, o których
mowa w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp
– który stanowi, że jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub
ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia
i budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia
zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych
przepisów, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów,
dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu. W ustępie 2 przedmiotowego artykułu, ustawa
określa, że obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu
spoczywa na wykonawcy.
Art. 90 ust. 3 ustawy Pzp zawiera sankcję, którą objęty zostaje wykonawca, który albo nie
uniesie ciężaru dowodu wyjaśnień o których mowa w art. 90 ust. 1 i 1a ustawy Pzp albo który
nie dołoży należytych starań w składaniu tych wyjaśnień – bądź też całkowicie zaniecha
podjęcia działań w tym kierunku. Przyjęta przez ustawodawcę konstrukcja jest logiczną
konsekwencją ustalonego rozkładu ciężaru dowodu, który w zakresie braku rażąco niskiej
ceny, zgodnie z art. 90 ust. 2 ustawy Pzp, spoczywa na wykonawcy. W sytuacji bowiem, gdy
Zamawiający powziąłby wątpliwości w zakresie realności ceny i wezwał do wyjaśnień (art. 90
ust. 1 ustawy Pzp), a wykonawca nie udzieliłby wyjaśnień, Zamawiający nie mógłby
jednoznaczni
e stwierdzić, że oferta zawiera rażąco niską cenę (art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy
Pzp)
– stałoby to w sprzeczności z wcześniej wyrażonymi „wątpliwościami” wskazanymi w ww.
wezwaniu. Zamawiający pozostałby bez narzędzia pozwalającego na dyscyplinowanie
nierzet
elnego wykonawcy, co paraliżowałoby postępowanie.
Podkreślenia wymaga, że zgodnie z przyjętym orzecznictwem KIO jako brak udzielenia
wyjaśnień należy rozumieć nie tylko całkowitą bierność po stronie wykonawcy (tj. brak
odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego), ale również złożenie wyjaśnień o charakterze
ogólnym, nierzeczowym, niepopartym faktami, zawierające braki i nieodnoszące się do kwestii
poruszonych w wezwaniu (por. np. wyrok KIO z 17.01.2018 r., KIO 23/18, z 19.04.2018 r., KIO
503/18). Odmienne podej
ście do wykonawcy, który wbrew obowiązkowi wynikającemu z art.
90 ust. 2 ustawy Pzp nie dokłada należytej staranności w złożeniu wyjaśnień, stanowiłoby jego
uprzywilejowanie, co z kolei naruszałoby zasadę równego traktowania wykonawców i uczciwej
konkurencji.
Przechodząc do oceny, czy Zamawiający dopuścił się naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw.
z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp należy zbadać, czy złożona przez Przystępującego Appius oferta
zawierała rażąco niską cenę oraz czy udzielone przezeń wyjaśnienia pozwalały na uznanie, że
zaoferowana cena jest realna. Jak wskazano powyżej, Zamawiający zwrócił się do
Przystępującego o wyjaśnienia w trybie art. 90 ust. 1a ustawy Pzp, z uwagi na okoliczność, że
cena jego oferty była o ponad 30% niższa niż wartość szacunkowa zamówienia. Zważyć
należy, że cena ta była od wartości zamówienia niższa o 53%, zaś od średniej cen złożonych
ofert
– o 29%. Nie budzi zatem wątpliwości, że Zamawiający był zobligowany do wezwania do
wyjaśnień, a także, że było to działanie racjonalne i zasadne, z uwagi na wyjątkowo niską
cenę. W treści wezwania Zamawiający zażądał przedstawienia wyjaśnień, a także złożenia
dowodów (co zostało przez Zamawiającego podkreślone) dotyczących wyliczenia ceny
w zakresie wskazanym w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, tj.:
1)
oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych,
wyjątkowo sprzyjających warunków wykonywania zamówienia dostępnych dla wykonawcy,
oryginalności projektu wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny
nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki
godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r.
o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2018 r. poz. 2177);
2) pomocy publiczne
j udzielonej na podstawie odrębnych przepisów;
3)
wynikającym z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym,
obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
4)
wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska;
5) powierzen
ia wykonania części zamówienia podwykonawcy.
W odpowiedzi na ww. wezwanie, Przystępujący Appius złożył wyjaśnienia w piśmie z dnia 17
września 2020 r. W odniesieniu do części 7 zamówienia powołał się na 3 okoliczności
w zakresie zaoferowanej ceny: posiad
anie własnego sprzętu budowlanego, spadek cen
materiałów budowlanych z powodu pandemii oraz wykonanie murów oporowych typu L na
miejscu budowy
– zamiast korzystania z gotowych prefabrykatów, co obniża koszty transportu,
produkcji i pośrednictwa. Jako dowody na pierwszą okoliczność przedłożył umowy leasingu
wywrotki, walca i koparko-
ładowarki, na drugą – oferty firmy Brix produkującej materiały
budowlane z dnia
24.01.2020 r. (przed pandemią) i dnia 18.08.2020 r. (w trakcie pandemii).
Ponadto P
rzystępujący złożył wycenę realizacji zamówienia.
W ocenie Izby złożone przez Przystępującego Appius nie pozwalają na uznanie, że cena
jego oferty jest realna. Po pierwsze wskazać należy, że Przystępujący nie odniósł się
składników ceny, na które wskazywał Zamawiający w wezwaniu. Nie wskazał m.in. kosztów
pracy, w tym wyliczeń obciążeń wynikających z przepisów prawa pracy i przepisów
o zabezpieczeniu społecznym i powierzenia wykonania części zamówienia podwykonawcy.
W odniesieniu do okoliczności posiadania sprzętu budowlanego, należy wskazać, że
Przystępujący nie wykazał, w jaki sposób wpływa to na cenę, poza ogólnikowym
stwierdzeniem, że zmniejsza koszty realizacji inwestycji. Jest to tym bardziej istotne, że wbrew
twierdzeniom wyjaśnień nie posiada ich „na własność”, a jest jedynie korzystającym na
podstawie umowy leasingu
– co niesie koszty w postaci raty leasingowej.
Kolejna okoliczność, na którą powoływał się Przystępujący – spadek cen materiałów
budowlanych
– mogłaby mieć wpływ na ustalenie realności ceny oferty, pod warunkiem, że
Przystępujący wykazałby, w jaki sposób przekłada się to na cenę oferty. Nie są wystarczające
ogólnikowe stwierdzenia, poparte w dodatku jedynie jedną ofertą – w dodatku producenta,
który, zgodnie z niezaprzeczonym twierdzeniem Odwołującego, w ofercie posiada jedynie
jeden z materiałów wykorzystywanych w realizacji zamówienia (krawężniki obrzeżne), których
wartość jest nieznaczna. Ponadto spadek cen materiałów jest okolicznością powszechną,
dotycz
ącą również innych wykonawców, którzy nie byli w stanie zaoferować aż tak obniżonej
ceny.
Ostatnia z powołanych przez Przystępującego okoliczności, które miały pozwolić na
zaoferowanie tak niskiej ceny dotyczyła wykonania murów oporowych L na terenie budowy,
w zastępstwie prefabrykatów dostarczanych na plac budowy. Po raz kolejny zaznaczyć
należy, że nie jest wystarczającym ogólnikowe wskazanie na obniżenie kosztów.
Przystępujący winien był przedstawić wyliczenia dotyczące wpływu takiego rozwiązania na
cenę oferty oraz dowody na ich poparcie.
Również przedłożone przez Przystępującego wyliczenie ceny realizacji zamówienia nie może
zostać uznane za wystarczające wyjaśnienie zaoferowanej ceny. Jak zasadnie wskazał
Odwołujący, na podstawie tego dokumentu nie sposób ustalić czy Przystępujący
w zaoferowanej cenie
uwzględnił koszty pracy, koszty pośrednie i zysk – w wyliczeniu brak
jest takich pozycji, a pokrywa ono całą cenę ofertową. Co więcej, przedłożone przez
Przystępującego wyliczenie nie może zostać uznać za wiarygodne wyjaśnienie, wobec
okoliczności, że było ono oparte w całości o kosztorys Zamawiającego, a jak Przystępujący
sam wskazał w zgłoszeniu przystąpienia - kosztorys ten zawierał błędy co do ilości – a zatem
również wyliczenie Przystępującego, które powtarzało wszystkie ilości z kosztorysu –
obarczone było błędami. Bez znaczenia pozostaje podkreślana przez Zamawiającego
okoliczność, że wynagrodzenie ma charakter ryczałtowy, a zatem Przystępujący dowolnie
mógł kształtować ceny poszczególnych pozycji kosztorysu i zawierać w nich różne składniki
cenowe (w tym koszt pracy i zysk). Przedstawienie samego wyliczenia
– w dodatku
obarczonego błędami – nie stanowi bowiem dowodu realności ceny.
W tym miejscu dodać należy, że w piśmie wyjaśniającym Przystępującym powoływał się
również na okoliczności dotyczące ul. Akademijnej – odnosiło się do to części 8 zamówienia,
pozostaje zatem bez znaczenia w sprawie.
Nie można również pominąć, że sam Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie przyznaje,
że złożone wyjaśnienia „noszą pewne cechy niedokładności”. Z kolei bez wpływu na ocenę
złożonych przez Przystępującego wyjaśnień pozostają przypuszczenia, które w odpowiedzi na
odwołanie i w toku rozprawy podnosił Zamawiający. Zamawiający usiłował wywieść, z czego
może wynikać niska ceny oferty Przystępującego – np. wykorzystanie materiałów z innych
budów, sprzedaż pozyskanego drewna. Należy wskazać, że są to właśnie przypuszczenia
Zamawiającego i sam fakt, że Zamawiający musiał je poczynić, wskazuje na wadliwość
wyjaśnień Przystępującego. W sytuacji, gdyby Przystępujący sprostał ciążącemu na nim
obowiązkowi złożenia wyjaśnień i wykazania realności ceny, Zamawiający mógłby wprost
wskazać na założenia, które pozwoliły Przystępującemu zaoferować tak niską cenę, bowiem
wynikałyby one z wyjaśnień. Dywagacje Zamawiającego o potencjalnych źródłach
oszczędności Przystępującego w żaden sposób nie naprawiają lakonicznych, ogólnikowych
wyjaśnień Przystępującego.
W ocenie Izby przedstawione przez Przystępującego wyjaśnienia i złożone dowody nie
pozwalają na uznanie, że zaoferowana cena jest realna. Udzielone przez Przystępującego
informacje nie potwierdzają, że za zaoferowaną cenę jest on w stanie zrealizować
zamówienie, wobec czego Zamawiający powinien był dokonać odrzucenia oferty
Odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp.
W konsekwencji uwzględnienia zarzutu omówionego powyżej, Izba uwzględniła również zarzut
naruszenia art. 91 ust. 1 w zw. z art. 7 ust 1 ustawy
Pzp poprzez wadliwy wybór oferty
najkorzystniejszej w za
kresie Części nr 7 postępowania – oferty, która powinna zostać
odrzucona.
Biorąc pod uwagę powyższy stan rzeczy ustalony w toku postępowania, Izba orzekła, jak
w sentencji, na podstawie art. 192 ust. 1 ustawy Pzp.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10
ustawy Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania, zgodnie z § 1 ust.
1 pkt 2 i § 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie
wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 972).
Przewodniczący:
..……………………….
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 3085/20 z dnia 2020-12-07
- Sygn. akt KIO 2434/20, KIO 2437/20 z dnia 2020-12-04
- Sygn. akt KIO 2974/20 z dnia 2020-12-03
- Sygn. akt KIO 2911/20 z dnia 2020-11-25
- Sygn. akt KIO 2416/20 z dnia 2020-11-24
