rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2020-09-30
rok: 2020
data dokumentu: 2020-09-30
rok: 2020
sygnatury akt.:
KIO 2151/20
KIO 2151/20
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28
września 2020 r. w Warszawie odwołania
wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 31 sierpnia 2020 r. przez
wykonawc
ę Zakłady Usługowe „Wschód” Sp. z o.o. z siedzibą w Lublinie przy ul. Gazowej
6 (20-406 Lublin)
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Agencję
Restrukturyzacji i Mod
ernizacji Rolnictwa Lubelski Oddział Regionalny z siedzibą
w Elizówce pod numerem 65A (21-003 Ciecierzyn)
przy udziale wykonawcy SKAREM Sp. z o.o.
z siedzibą w Stalowej Woli przy ul. 1 sierpnia
24 (37-450 Stalowa Wola),
zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po
stronie z
amawiającego
września 2020 r. w Warszawie odwołania
wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 31 sierpnia 2020 r. przez
wykonawc
ę Zakłady Usługowe „Wschód” Sp. z o.o. z siedzibą w Lublinie przy ul. Gazowej
6 (20-406 Lublin)
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Agencję
Restrukturyzacji i Mod
ernizacji Rolnictwa Lubelski Oddział Regionalny z siedzibą
w Elizówce pod numerem 65A (21-003 Ciecierzyn)
przy udziale wykonawcy SKAREM Sp. z o.o.
z siedzibą w Stalowej Woli przy ul. 1 sierpnia
24 (37-450 Stalowa Wola),
zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po
stronie z
amawiającego
orzeka:
1.
Uwzględnia odwołanie w zakresie zarzutu dotyczącego czynności zaniechania
odrzucenia oferty wybranego wykonawcy
dla części nr 1 zamówienia z powodu rażąco
niskiej ceny i nakazuje z
amawiającemu unieważnienie czynności wyboru oferty
najkorzystniejszej
w zakresie części nr 1 zamówienia, powtórzenie w tej części czynności
badania i oceny ofert, w tym odrzucenie oferty wykonawcy SKAREM Sp. z o.o.
z siedzibą
w Stalowej Woli na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy z dnia 29
stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1843 ze zm.).
2. W pozostałym zakresie oddala odwołanie.
3.
Kosztami postępowania obciąża zamawiającego Agencję Restrukturyzacji
i Mo
dernizacji Rolnictwa Lubelski Oddział Regionalny z siedzibą w Elizówce i:
3.1.
zalicza na poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr
(słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy), uiszczoną przez wykonawcę
Zakłady Usługowe „Wschód” Sp. z o.o. z siedzibą w Lublinie tytułem wpisu od
odwołania;
3.2.
zasądza od zamawiającego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Lubelski Oddział Regionalny z siedzibą w Elizówce na rzecz wykonawcy Zakładów
Usługowych „Wschód” Sp. z o.o. z siedzibą w Lublinie kwotę w wysokości 15 000
zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy), stanowiącą koszty strony
poniesione z tytułu wpisu od odwołania.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1843 ze zm.) na niniejszy wyrok
– w terminie 7 dni od
dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Lublinie.
Przewodniczący: …………………………….
Sygn. akt: KIO 2151/20
U z a s a d n i e n i e
Agencja
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Lubelski Oddział Regionalny
z siedzibą w Elizówce zwana dalej: „zamawiającym”, prowadzi postępowanie o udzielenie
zamówienia publicznego, na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo
zamówień publicznych (t.j. - Dz. U. z 2019 r., poz. 1843) zwanej dalej: „Pzp” w trybie
przetargu nieograniczonego, pn.:
Usługi kompleksowego utrzymania czystości w lokalach
użytkowanych przez biura Lubelskiego Oddziału Regionalnego ARiMR i całorocznego
utrzymania terenu w nieruchomościach biur Powiatowych ARiMR w Hrubieszowie.
Krasnymstawie oraz Tomaszowie Lubelskim (znak sprawy: BOR 03.2610.2.2020.AP), zwane
dalej „postępowaniem”, które zostało podzielone na cztery części.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskim w dniu 4 czerwca 2020 r., pod numerem 2020/S 107-259515.
Szacunkowa wartość zamówienia, którego przedmiotem są usługi, przekraczała
kwot
ę wskazaną w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp.
W dniu 31 sierpnia 2020 r. wykonawca
Zakłady Usługowe „Wschód” Sp. z o.o. z
siedzibą w Lublinie (zwany dalej: „odwołującym”) wniósł odwołanie, wobec następujących
czynności i zaniechań zamawiającego w ramach części 1 zamówienia:
-
czynności oceny ofert i wyboru jako najkorzystniejszej oferty wykonawcy Skarem Sp. z o.o.
z siedzibą w Stalowej Woli;
-
zaniechania odrzucenia oferty Skarem Sp. z o.o. z siedzibą w Stalowej Woli.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie następujących przepisów:
1) art. 89 ust. 1 pkt 4 oraz art. 90 ust. 3 w zw. z art. 90 ust. 1a pkt. 1 i art. 90 ust. 1 Pzp
–
przez zaniechanie odrzucenia oferty Skarem Sp. z o.o. z siedzibą w Stalowej Woli
pomimo, że oferta tego wykonawcy zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia, co potwierdzają wyjaśnienia, które zostały udzielone przez
tego wykonawcę;
2) art. 24 ust. 1 pkt 12 Pzp
– przez zaniechanie wykluczenia z postępowania o
udzielenie zamówienia Skarem Sp. z o.o. z siedzibą w Stalowej Woli pomimo braku
wskazania przez Skarem Sp. z o.o. spełniania warunków udziału w postępowaniu
polegającego na wykazaniu co najmniej 2 usług sprzątania powierzchni
wewnętrznych, z których każda trwa/trwała co najmniej 12 miesięcy w ramach
jednego
kontraktu, każda o wartości nie mniejszej niż 140 000zł brutto i powierzchni
sprzątania w każdej wykazanej usłudze minimum 4 000 m
2
;
3) art. 26 ust. 3 Pzp
– przez zaniechanie wezwania Skarem Sp. z o.o. do uzupełnienia,
poprawienia lub do udzielenia wyjaśnień w zakresie dokumentów potwierdzających
okoliczności, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 1 – w sytuacji, gdy złożone przez
Skarem Sp. z o.o. dokumenty nie potwierdzają spełniania warunku udziału w
postępowaniu;
4) art. 91 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 i 3 Pzp pr
zez uznanie za najkorzystniejszą ofertę
Skarem Sp. z o.o., mimo że nie jest to oferta najkorzystniejsza spośród ofert
niepodlegających odrzuceniu.
Wobec powyższego, odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie
zamawiającemu:
-
unieważnienie czynności wyboru oferty Skarem Sp. z o.o. z siedzibą w Stalowej Woli jak
najkorzystniejszej;
- dokonania ponownego badania i oceny ofert;
-
odrzucenie oferty Skarem Sp. z o.o. z siedzibą w Stalowej Woli na podstawie art. 89 ust. 1
pkt 4;
-
wybór oferty najkorzystniejszej, tj. oferty odwołującego;
-
zwrot kosztów wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 3 600 zł – w przypadku jego
ustanowienia celem reprezentowania odwołującego przed KIO, kosztów opłaty skarbowej od
pełnomocnictw, zwrot kosztów wpisu postępowania odwoławczego oraz zwrot kosztów
przejazdu do KIO w wysokości 300 zł.
Odwołujący wskazał, że posiada interes do wnoszenia środków ochrony prawnej
zgodnie z art. 179 ust. 1 Pzp, ponieważ odrzucenie oferty wykonawcy Skarem Sp. z o.o.
dawałoby mu szansę na uzyskanie zamówienia i podpisanie umowy w sprawie zamówienia
publicznego oraz wykonywania zamówienia. Gdyby nie zaniechanie odrzucenia oferty
Skarem Sp. z o.o., jego oferta byłaby ofertą najkorzystniejszą w świetle przyjętych kryteriów
oceny ofert. Wypełnione zostały zatem materialnoprawne przesłanki do rozpoznania
odwołania, wynikające z treści art. 179 ust. 1 Pzp.
W uzasadnieniu odwołujący wskazał, że szczegółowy opis przedmiotu zamówienia
został zawarty w Rozdziale I.2.2.1. specyfikacji istotnych warunków zamówienia (zwanej
dalej: „SIWZ”) – zgodnie z jego treścią przedmiotem części 1 zamówienia jest świadczenie
usługi kompleksowego utrzymania czystości w lokalach Lubelskiego Oddziału Regionalnego
ARiMR i 17 podległych biur powiatowych. Łączna powierzchnia wewnątrz lokali poddana
czynnościom codziennego utrzymania czystości wynosi 11 082,96 m
2
, zaś powierzchnia
poddana czynnościom wykonywanym wyłącznie raz w kwartale wynosi 2 945,55 m
2
. Usługa
kompleksowego utrzymania czystości w lokalach Lubelskiego Oddziału Regionalnego
ARiMR i 17 podległych biur powiatowych obejmuje m. in. sprzątanie powierzchni płaskich
wraz z umeblowaniem i wyposażeniem zajmującym te powierzchnie, dezynfekcję strefy
dotykowej tj. klamek i wyłączników oświetlenia, dezynfekcję elementów wyposażenia sali
obsługi beneficjentów, pranie wykładzin podłogowych i mycie okien wraz z ramami i
parapetami wraz z wykładaniem środków higienicznych w łazienkach, toaletach i pokojach
socjalnych (ręczniki papierowe, mydło w płynie, papier toaletowy, środki zapachowe).
Zgodnie z SIWZ w
ykonawca będzie wykonywał usługę przy użyciu własnego sprzętu oraz
własnych środków czystości i środków higienicznych. Wykonawca musi zapewnić ciągłą
dostępność i możliwość korzystania ze środków higienicznych (mydło w płynie, papier
toaletowy, ręczniki papierowa). Wykonawca zobowiązany będzie także do wykonywania
usługi kompleksowego utrzymania czystości z należytą starannością w każdy dzień pracy
urzędu i w godzinach pracy ARiMR, tj. w godzinach 7:30 – 15:30. Zamawiający w załączniku
nr 6 do SIWZ określił szczegółowy opis czynności składający się na usługę kompleksowego
utrzymania czystości. Zamawiający opisał również szczegółowe wymagania w zakresie
środków czystości, chemicznych i artykułów higienicznych. Nie podał jednak szacunkowej
ilości środków, których koszt zużycia powinien zostać przewidziany przez wykonawców w
cenie oferty. Z tego względu każdy z wykonawców powinien był obliczyć wymaganą ilość
środków przy uwzględnieniu podanych przez zamawiającego wartości wielkości powierzchni,
zatrudnionych pracowników, zakładanej ilości osób korzystających z obiektów, własnego
doświadczenia
oraz
obiektywnych
okoliczności
związanych
z
zapobieganiem
rozprzestrzeniania się COVID 19.
W dniu 19 sierpnia 2020 r. z
amawiający poinformował o wyborze najkorzystniejszej oferty
dla części nr 1, którą była oferta złożona przez Skarem Sp. z o.o. z siedzibą w Stalowej Woli.
Przy ocenie ofert z
amawiający kierował się poniższymi kryteriami: część nr 1: cena – 60%,
zatrudnienie przy realizacji zamówienia osób niepełnosprawnych – 20%, doświadczenie
personelu
– 20%. Szczegółowy opis kryteriów został przedstawiony w Rozdziale XI SIWZ.
Odwołujący wskazał, że zamawiający na jego wniosek z dnia 19 sierpnia 2020 r. udostępnił
mu w dniu 21 sierpnia 2020
r. ofertę i wyjaśnienia dotyczące obliczenia ceny złożone przez
Skarem Sp. z o.o. Po weryfikacji otrzymanych dokumentów odwołujący ponownie zwrócił się
do z
amawiającego w dniu 26 sierpnia 2020r. z zapytaniem o potwierdzenie, czy otrzymana
dokumentacja jest kompletna
, co zostało potwierdzone przez zamawiającego (w dniu 28
sierpnia 2020 r.) w prowadzonej korespondencji.
Jak wyjaśnił odwołujący zgodnie z treścią oferty uznanej przez zamawiającego za
najkorzystniejszą, tj. Skarem Sp. z o.o. – w celu realizacji zamówienia – wykonawca ten
zamierza zatrudnić łącznie 22 pracowników (w tym 21 pracowników niepełnosprawnych) w
łącznym wymiarze 13,7 etatu. Cena oferty Skarem Sp. z o.o. wynosi 1 380 026,64 zł brutto
(świadczenie usługi przez 24 miesiące) – cena za miesiąc to 57 501,11 zł brutto (46.748 87
netto) za świadczenie usług w zakresie części nr 1. Zgodnie ze złożonym przez Skarem Sp.
z o.o. w ofercie oświadczeniem, w cenie oferty zostały uwzględnione wszystkie koszty
wykonania zamówienia określonego w SIWZ.
W związku z faktem, iż zaoferowana przez Skarem Sp. z o.o. cena była niższa o co najmniej
30
% od wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, pismem z
dnia 15 lipca 2020 r. z
amawiający na podstawie art. 90 ust. 1 w zw. z art. 90 ust. 1a pkt 1)
Pzp
– wezwał Skarem Sp. z o.o. do złożenia wyjaśnień, w tym złożenia dowodów
dotyczących wyliczenia ceny za przedmiot zamówienia z uwagi na fakt, że wydaje się rażąco
niska w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzi wątpliwości zamawiającego co do
możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami sformułowanymi
przez z
amawiającego. W treści wezwania zamawiający wskazał iż oczekuje wyjaśnienia w
szczególności jakie czynniki, elementy i okoliczności złożyły się na wysokość ceny i w jaki
sposób dokonano ich kalkulacji oraz skąd wynika tak niska cena. Za istotną część składową
zaoferowanej ceny lub kosztu uznać należało według zamawiającego m. in koszty pracy. W
celu zweryfikowania poprawności dokonanej przez wykonawcę kalkulacji ceny, zamawiający
zwrócił uwagę, że wyjaśnienia powinny być wyczerpujące, konkretne, przekonujące,
ujawniające najważniejsze składniki cenotwórcze, jak przykładowo koszt pracowników,
zaangażowania odpowiedniego sprzętu, czy wreszcie marże wykonawcy – zastrzegając, że
w pr
zeciwnym wypadku wyjaśnienia tę będą miały jedynie charakter iluzorycznych i nie będą
stanowiły wyjaśnienia elementów oferty, mających wpływ na wysokość cen. Zamawiający
wskazał na konieczność uwzględnienia czy zachodzą w przypadku Skarem Sp. z o.o.:
oszcz
ędność metody wykonania zamówienia, wybrane rozwiązania techniczne, wyjątkowo
sprzyjające warunki wykonywania zamówienia dostępne dla wykonawcy, oryginalność
projektu wykonawcy, wpływ pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych
przepisów bądź też zachodzą okoliczności wynikające z przepisów prawa pracy i przepisów
o zabezpieczeniu społecznym, obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest
zamówienie, okoliczności wynikające z przepisów prawa ochrony środowiska lub
powierzenie wykonania części zamówienia podwykonawcy. Zamawiający wskazał, że w
ramach składanych wyjaśnień wykonawca powinien przedłożyć dowody, które uzasadniają
przyjętą wycenę przedmiotu zamówienia, pouczając jednocześnie, że zgodnie z art. 90 ust. 3
Pzp
odrzuci ofertę w przypadku nieudzielenia wyjaśnień w wyznaczonym terminie lub jeżeli
dokonana ocena wyjaśnień wraz ze złożonymi dowodami potwierdzi, że oferta zawiera
rażącą niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Odwołujący stwierdził, że wyjaśnienia wykonawcy, udzielone w trybie art. 90 ust. 1
Pzp
, nie mogą mieć charakteru ogólnego, nie mogą ograniczać się do zapewnienia, że
w
ykonawca będzie w stanie zrealizować zamówienie za podaną w ofercie cenę.
W
ykonawca, wezwany do udzielenia wyjaśnień, jest zobowiązany szczegółowo wskazać
konkretne, dające się zweryfikować czynniki umożliwiające mu skalkulowanie ceny lub
kosztu na niskim poziomie. Ponadto w
ykonawca powinien przedstawić w jakim stopniu dany
czynnik wpłynął na obniżenie ceny. Skarem Sp. z o.o. powinna była zatem przedstawić
kompleksowe, wyczerpujące, konkretne i poparte dowodami wyjaśnienia świadczące o tym,
że cena złożonej przez nią oferty nie jest rażąco niska, zaś koszty, które się na nią złożyły
mają charakter rzeczywisty i zostały skalkulowane na podstawie realnych, rynkowych
stawek. Tymczasem, w odpowiedzi na wezwanie z dnia 15 lipca 2020 r. (w dniu 16 lipca
2020 r.) Skarem Sp. z o.o. udzieliła zamawiającemu odpowiedzi, ograniczającej się zaledwie
do 3 krótkich akapitów. W wyjaśnieniach zamieściła tabelę, w której znajdują się pozycje
kosztowe składające się na oszacowaną cenę, jednak nie wyjaśniła z czego wynikają
poszczególne kwoty i w jaki sposób zostały one skalkulowane. Co najistotniejsze, do treści
wyjaśnień Skarem Sp. z o.o. nie dołączyła również żadnych dowodów, które potwierdzałyby
lub uprawdopodabniałyby treść wyjaśnień i które pozwoliłyby na zweryfikowanie z czego
wynikają poszczególne wartości wskazane w tabeli „kalkulacja cenowa” i w jaki sposób
ukształtowany został ich poziom. Złożona przez Skarem Sp. z o.o. odpowiedź ma charakter
niezwykle lakoniczny,
ogólnikowy i oderwany od wskazywania konkretnych stawek i cen,
kosztów, wyliczeń, które umożliwiłyby weryfikację zasadności wskazanej ceny ofertowej
przez z
amawiającego oraz pozostałych wykonawców. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że
treść wyjaśnień wykonawcy składanych w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego
skierowane w trybie art. 90 ust. 1 Pzp
jest uzależniona od brzmienia samego wezwania.
Ocena postawy w
ykonawcy przyjętej w wyjaśnieniach jest więc częściowo zależna od
działań zamawiającego. Dlatego też, mając na uwadze treść wezwania zamawiającego
należy uznać, iż Skarem Sp. z o.o. nie zadośćuczyniła wymogom wezwania i nie odniosła się
w zasadzie do żadnego zagadnienia poruszonego przez zamawiającego. Zdaniem
odwołującego treść pisma Skarem Sp. z o.o. miała charakter jedynie życzeniowym i opiera
się na wizji „optymistycznego scenariusza”, zamiast odwoływać się do racjonalności i
dowodów. Co więcej, zdaniem odwołującego lektura wyjaśnień Skarem Sp. z o.o. nie mogła
dostarczyć zamawiającemu odpowiedzi ani na pytania zadane przez niego w treści
wezwania, ani też w kwestii innych zagadnień, mogących uzasadnić choć w najmniejszym
stopniu fakt przyjęcia przez Skarem Sp. z o.o. ceny niższej aż o 42% od wartości
zam
ówienia powiększanej o należny podatek VAT ustalonej przed wszczęciem
postępowania zgodnie art.35 ust. 1 Pzp.
Jak wskazał odwołujący w treści wyjaśnień, Skarem Sp. z o.o. wskazała iż jest
zakładem pracy chronionej, przy czym nie poparła tego twierdzenia żadnym dowodem.
Zaznaczyła tylko, iż z tego tytułu koszty zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych są znacząco
niższew porównaniu do innych firm, które nie posiadają statusu ZPCH. Odwołujący zaznaczył, że
wyższe dofinansowanie do pensji niepełnosprawnych pracowników z PFRON było tylko do
dnia 1 kwietnia 2014 r., bo po tym terminie dofinansowania na rynku otwartym i chronionym
zostały zrównane. Ponadto Skarem Sp. z o.o., nie przedstawiła wyliczeń dotyczących
wysokości wynagrodzenia pracowników w rozbiciu na poszczególnych pracowników. W
oparciu o treść wyjaśnień, nie sposób zweryfikować w jaki sposób Skarem Sp. z o.o.
obliczyła wysokość składek ZUS na poziomie 513,24 zł, wynagrodzenia należnego za czas
urlopu na poziomie 444,75 zł oraz wysokość kosztów związanych z zastępstwem urlopowym
na poziomie 62,26 zł i czy przy tych kalkulacjach uwzględniona została okoliczność, że
osobom posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop
wypoczynkowy w wymiarze 10 dni. Należy w tym miejscu podkreślić, iż 21 z 22 pracowników
skierowanych do pracy przy realizacji niniejszego zamówienia, zgodnie z deklaracją Skarem
Sp. z o.o. w formularzu oferty to osoby z orzeczoną niepełnosprawnością, dlatego można
przyjąć iż cały zespól dedykowany do realizacji usług to osoby niepełnosprawne. Rodzi to
pewne komplikacje związane z wykonywaniem przez te osoby prac np. mycie okien, pranie
wykładzin czy niektórych innych czynności. Z uwagi na to, że osoby niepełnosprawne ze
względu na swoje ograniczenia zdrowotne (przeciwskazania zawarte w orzeczeniu
lekarskim) niejednokrotnie nie są w stanie wykonać pewnych prac m.in. prac na
wysokościach. Zgodnie z przepisami każda praca, podczas której różnica poziomów między
stanowiskiem a posadzką wynosi od 1 metra wzwyż, to praca na wysokości. Spółka Skarem
w swojej kalkulacji cenowej nie ujęła pozycji kosztów związanych z zatrudnieniem
dodatkowych pracowników do ww. czynności. Wyliczenia dotyczą wyłącznie kosztów
zatrudnienia osób do podstawkowych czynności sprzątania w ilości łącznie 13,7 etatów, co
stanowi tylko niezbędne minimum do podstawowej obsługi przedmiotu zamówienia (bez prac
okresowych). Skarem Sp. z o.o. nie wskazała na ewentualnie inną możliwość ograniczającą
koszty w tym zakresie.
Odwołujący dodał przy tym, że z treści wyjaśnień nie wynika jakie
koszty związane z zatrudnieniem przypadają na poszczególnych pracowników, a przecież
wiadomym jest, że koszty te będą się różniły w zależności od tego w jakim stopniu pracownik
jest osobą niepełnosprawną. W treści wyjaśnień Skarem Sp. z o.o. wskazała, że „zakłada”
zatrudnienie osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności. Już sam fakt, że
w
ykonawca na etapie kalkulacji ceny operuje pewnym zakresem osób niepełnosprawnych,
które zamierza dopiero zatrudnić w celu realizacji zamówienia, wskazuje na to, że ma to
wyłącznie charakter pewnego założenia, możliwości, która nie ma charakteru pewnego.
Wskazana wyżej okoliczność jest o tyle istotna, że Skarem Sp. z o.o. wywodzi z niej
podstawę do pomniejszenia ceny ofertowej o kwotę aż 336 600 zł netto (14 025,00 zł x 24
miesiące), którą przewiduje dopiero otrzymać z tytułu dofinansowania do wynagrodzeń
pracowników niepełnosprawnych. W tym kontekście ważne jest podkreślenie, że wykonawca
może uzasadniać niższe koszty pracy pomocą publiczną, która została mu przyznana, a nie
zamiarem ubiegania się o takie o taką pomoc, jedynie w takim przypadku możliwe jest
definitywne ustalenie
udziału wykonawcy w ponoszeniu kosztów wynagrodzenia
pracowników. Informacja ta jest niezbędna dla zamawiającego w procesie oceny rażąco
niskiej ceny.
Tymczasem, przyznanie dofinansowania, o którym mowa w art. 26a ust. 1
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 2046, zwanej dalej: „u.r.z.o.n”) nie ma
charakteru automatycznego,
w szczególności zgodnie z art. 26a ust. 1a u.r.z.o.n. miesięczne
dofinansowanie nie przysługuje pracodawcy zatrudniającemu co najmniej 25 pracowników w
przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i nieosiągającemu wskaźnika zatrudnienia osób
niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%.
Jak zwrócił uwagę odwołujący Skarem Sp. z o.o. w treści wyjaśnień w żaden sposób nie
wykazała, że taka okoliczność nic zachodzi w stosunku do jej przedsiębiorstwa, przede
wszystkim jednak
nie wykazała, że rzeczywiście zatrudnia 21 osób niepełnosprawnych
dedykowanych do wykonywania przedmiotu zamówienia, a także że uzyskuje w stosunku do
tych osób zakładane na etapie kalkulacji ceny oferty dofinansowanie z PFRON. Skarem Sp.
z o.o. nie przedstawiła i nie dołączyła do złożonych wyjaśnień żadnych dokumentów
potwierdzających otrzymanie dofinansowania, np. listy pracowników będących osobami
niepełnosprawnymi, którzy zostaną skierowani do realizacji zamówienia wraz z dowodami,
że te osoby są przez spółkę faktycznie zatrudniane, oraz – na dowód otrzymywania
dofinansowania z PFRON
– miesięcznych informacji o wynagrodzeniach, zatrudnieniu,
stopniach i rodzaju niepełnosprawności pracowników niepełnosprawnych. Szczegółowe
zasady u
biegania się o przyznanie dofinansowania, zasady dotyczące jego wypłaty oraz
dokumenty, które są z tym związane, zostały szczegółowo opisane w u.r.z.o.n. oraz
rozporządzeniu z dnia 22 czerwca 2016 roku w sprawie miesięcznego dofinansowania do
wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 951).
Odwołujący wskazał, że przepis art. 90 ust. 1 pkt 2 Pzp stanowi o już udzielonej pomocy
publicznej
(do której należy zaliczyć otrzymywane przez przedsiębiorców dofinansowanie z
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych), a nie tej, która ma jedynie
charakter potencjalny.
Wyjaśnienia złożone przez Skarem Sp. z o.o. nie potwierdzają, że
wykonawca uzyskał dofinansowanie do wynagrodzenia dla osób, które mają być skierowane
przez niego do
realizacji zamówienia – dlatego też całkowicie bezpodstawnym i nie mającym
potwierdzenia w stanie
rzeczywistym było pomniejszanie przez Skarem sp. z o.o. ceny
ofertowej o kwotę 336 600 zł netto.
Niezależnie od powyższego odwołujący podniósł, że w treści wyjaśnień Skarem Sp. z o.o.
nie wskazuje w jaki sposób skalkulowała wysokość dofinansowania na łączną kwotę 14
025,00 zł miesięcznie (tj. 336 600 zł w skali 24 miesięcy trwania umowy), nie wskazuje
również żadnych informacji, które pozwalałaby na samodzielne zweryfikowanie
prawidłowości wskazanej kwoty poprzez podanie liczby pracowników, która miałyby
skorzystać z dofinansowania oraz wskazanie stopnia niepełnosprawności, którym każdy z
nich się legitymuje (lekki, umiarkowany czy znaczny). Ponadto dalsza część złożonych przez
Skarem Sp. z o.o. wyjaśnień sprowadzająca się w istocie do przedstawienia tabeli
zawierającej składniki ceny ofertowej, tylko potwierdza powzięte podczas badania ofert
przekonanie, że oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia,
gdyż poszczególne pozycje kosztowe nie odpowiadają realnym, rynkowym stawkom, a
niektóre koszty nie zostały w ogóle ujęte. Wysoce wątpliwym jest aby ubezpieczenie firmy
oraz koszty administracyjne wiązały się z wydatkiem w wysokości zaledwie 124,89 zł
miesięcznie. Koszty pośrednie, jakimi są koszty administracji dla spółki kapitałowej, w tym
przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to koszty, które mają udział w pokryciu
kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa (koszty utrzymania zarządu, innych komórek
organizacyjnych, koszty administracyjno-
gospodarcze, koszty utrzymania oddziałów, koszty
materiałów biurowych itp.), dlatego ta kwota jest wyjątkowo nierealna, biorąc pod uwagę
strukturę organizacyjną Skarem Sp. z o.o. Wykonawca nie wykazał zresztą żadnym
dokumentem wysokości tak niskich kosztów administracyjnych. Nie jest również możliwe,
aby zlecenie usługi mycia okien na zwyżce podwykonawcy wiązało się z kosztem w
wysokości 121,10 zł miesięcznie, pomijając już sam takt braku udowodnienia tej
okoliczności. Skarem Sp. z o.o. nie wykazała również podstaw do wyliczenia średniego
miesięcznego zużycia środków higienicznych oraz środków czystości na poziomie 8 456 zł
miesięcznie. Niezależnie od braku przedstawienia szczegółowych kalkulacji które
wyjaśniałyby skąd wzięły się kwoty wskazane w tabeli, Skarem Sp. z o.o. nie przedstawiła
żadnego dowodu pozwalającego na ich zweryfikowanie.
Odwołujący wyjaśnił, że uzasadniając sposób wyliczenia ceny oferty w treści wyjaśnień
Skarem Sp. z o.o. powołała się m.in. na posiadane przez siebie długoletnie doświadczenie,
konkurencyjne ceny oraz profesjonalne podejście do wykonywanych usług które
doprowadziły do dynamicznego rozwoju firmy. Dodatkowo wskazała na „zindywidualizowane
podejście do Zamawiającego”, które pozwoliło zaoferować cenę na poziomie najniższym w
stosunku do konkurencji. Skarem Sp. z o.o. nie wskazała jednak w jaki sposób te nie
zawierające żadnej merytorycznej treści i nie poparte żadnym dowodem twierdzenia miałyby
wpłynąć na wysokość ceny.
Zdaniem odwołującego wyjaśnienia wykonawcy składane w trybie art. 90 ust. 1 i 1a Pzp,
zamawiający powinien badać nie tylko poprzez zsumowanie podanych w nim kwot, ale i
poprzez realność poczynionych założeń co do czasochłonności pracy, co do rzeczywistości i
zgodności z prawem stawek wynagrodzenia oraz do realnego kosztu czynności do
zrealizowania celem osiągnięcia przedmiotu zamówienia. Treść złożonych wyjaśnień nic
dawała zamawiającemu podstaw do uznania, że wykonawca Skarem Sp. z o.o. wykazała, iż
jego
oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Przeciwnie, wyjaśnienia te wprost potwierdzają, że zaoferowana przez nią cena ma taki
charakter, gdyż wskazane w wyjaśnieniach kwoty cząstkowe są po pierwsze oderwane od
realiów rynkowych, a po drugie nie poparte żadnymi dowodami.
W związku z powyższym,
treści odpowiedzi złożonej przez Skarem Sp. z o.o. nie można było uznać za wyjaśnienia
składane przez wykonawcę w trybie art. 90 ust. 1a Pzp, gdyż nie spełniała ona wymagań
określonych w art. 90 ust. 1 Pzp i nie pozwalała zamawiającemu na dokonanie oceny w
takim zakresie, jak wynika to z art. 90 ust. 2 Pzp
. W konsekwencji, oferta złożona przez
Skarem Sp. z o.
o powinna była zostać w opinii odwołującego, przez zamawiającego
odrzucona.
Odwołujący definitywnie podniósł, iż kalkulacja cenowa Skarem Sp. z o. o jest iluzoryczna
(używając sformułowania zamawiającego użytego w wezwaniu do wyjaśnień rażąco niskiej
ceny), bo nie poparta żadnymi, dowolnymi dowodami, niekompletna, bo nie uwzględnia
wszystkich kosztów wytworzenia usługi (kosztów logistyki, kosztów nadzoru, kosztów
zastępstw związanych z absencjami chorobowymi, kosztów zatrudnienia dodatkowych osób
do prac okresowych), nierealna i nierzetelna,
bo kwoty podane w kalkulacji są nierzeczywiste
(koszty administracyjne, czyli koszty ogólnego zarządu) i stanowi wyłącznie wyliczenie
składników cenowych dopasowanych do ceny oferty. Wyjaśnienia (3 akapity) natomiast nie
zawierają żadnych dowodów na poparcie kwot pojawiających się w kalkulacji cenowej.
Konkludując zarzut odwołujący stwierdził, że cena Skarem Sp. z o.o. jest rażąco niska
ponieważ, nie uwzględniła wszystkich kosztów wytworzenia usługi zgodnej z przedmiotem
zamówienia, zaniżyła koszty, nie poparła żadnymi dowodami swoich wyjaśnień tj.:
-
nie doszacowała kosztów materiałów wyposażenia i środków czystości oraz środków
dezynfekcyjnych, ponieważ w dobie pandemii wymagania i zapotrzebowanie w placówkach
administracji publicznej znacznie wzrosło na art. wyposażenia sanitarnego tj. ręczniki
papierowe, mydło, preparaty do dezynfekcji. Wskazany w kalkulacji koszt 8 456 zł jest
zaniżony i nie zabezpiecza interesu zamawiającego, co będzie skutkować deficytem
materiałów wyposażenia sanitarnego oraz środków czystości w placówkach ARiMR;
- nie uwzg
lędniła wszystkich kosztów dodatkowych tj. kosztów logistycznych/kosztów obsługi
dostaw do placówek ARiMR oraz kosztów nadzoru (nie mogła ich również uwzględnić w
kosztach administracyjnych, z uwagi na niezwykle niską kwotę 2 997,36 zł w skali całej
umowy);
-
nie wykazała kosztów zastępstw chorobowych, co jest bardzo istotne przy założeniu, że
prawic cały zespół pracowników to osoby z orzeczonym stopniem niepełnosprawności.
Osoby niepełnosprawne przebywają bardzo często na zwolnieniach lekarskich z uwagi na
swoje schorzenia. Większość placówek obsługiwanych w ramach niniejszego zamówienia
ma jednoosobowa obsługę serwisu sprzątającego, jak wskazał w wyjaśnieniach Skarem Sp.
z o. o, jednakże koszty związane z absencjami z powodu choroby nie zostały ujęte w
kalkulacji cenowej;
-
nie wykazała kosztów dodatkowych usług, w tym kosztów zatrudnienia dodatkowych osób
do prac okresowych lub pozostałych, których osoby niepełnosprawne nie będą mogły
wykonywać;
-
zaniżyła koszty pośrednie (koszty administracyjne), które są nierzeczywiste i sugerują, iż w
przypadku zaistnienia okoliczności dodatkowych (wzrost zużycia materiałów mający wpływ
na większe koszty materiałów, koszty zastępstw; inne zdarzenia wkalkulowane w ryzyko
gospodarcze) nie będą miały pokrycia w kosztach pośrednich jako ewentualne
zabezpieczenia straty z tytułu realizacji kontraktu. Powyższe stanowi, iż cena
zaproponowana przez Skarem Sp. z o. o nosi znamiona ceny rażąco niskiej w stosunku
wartości zamówienia oraz średniej arytmetycznej ceny wszystkich uczestników’ niniejszego
postępowania, a wykonawca ten nie dal żadnych podstaw popartych dowodami, że cena
oferty jest ceną pozwalająca na zgodne z oczekiwaniami zamawiającego i wymogami
określonymi w SIWZ wykonanie zamówienia przy tak skalkulowanych kosztach.
Niezależnie od powyższego, odwołujący wskazał, że zgodnie z treścią Rozdziału III
pkt 1.2.2. SIWZ: O
zamówienie mogą ubiegać się wykonawcy, którzy spełniają warunki
udziału w postępowaniu w zakresie zdolności technicznej lub zawodowej. Zamawiający
uzna, je
Wykonawca spełnia warunek udziału we wskazanych zakresie, jeżeli wykonawca
wykażę, żę przystępując do Części nr 1 wykonał w okresie ostatnich trzech lat przed
upływem terminu składania ofert (...) co najmniej 2 usługi sprzątania powierzchni
wewnętrznych, z których każda trwa/trwała co najmniej 12 miesięcy w ramach jednego
kontraktu/jednej umowy, każda o wartości nie mniejszej niż 140 000 złotych brutto.
Powierzchnia sprzątania w każdej wykazanej usłudze sprzątania powinna wynosić minimum
4 000m
2
.
Zdaniem o
dwołującego Skarem Sp. z o.o. nie wykazała, że spełnia opisane wyżej warunki
udziału w postępowaniu. Zgodnie z pkt. IV.2.3.1. SWIZ Wykaz musi potwierdzać spełnianie
warunków udziału, o którym mowa w rozdziale III pkt. 1.2.2 SIWZ dla poszczególnych części.
Skarem sp. z o.o. w oświadczeniu, tj. w wykazie usług nic wykazała w żadnej pozycji
powierzchni wewnętrznej. W związku z tym, wykonawca nie złożył wykazu usług, którego
z
amawiający wymagał. Wykaz stanowi podstawowy dokument – oświadczenie woli i wiedzy
wyk
onawcy, potwierdzający spełnianie warunków udziału w postępowaniu, w którym
powołuje on posiadane przez siebie doświadczenie, będący rozwinięciem oświadczenia
wstępnego złożonego wraz z ofertą. Referencje mają potwierdzać fakt, że usługi opisane w
wykazie zos
tały należycie wykonane. To, z wykazu będącego oświadczeniem wykonawcy
wynikać powinno jaki zakres prac został wykonany. Wykonawca nie przedstawił co najmniej
2 usług sprzątania pomieszczeń wewnętrznych, co potwierdza, że Skarem sp. z o.o. na
podstawie
dostarczonych dokumentów nie spełnia warunków udziału w postępowaniu.
Ponadto, w treści „oświadczenia – wykaz usług” w kolumnie nr 3 dla:
-
usługi utrzymania czystości w siedzibie Oddziału Regionalnego oraz 21 biurach
Powiatowych w Podkarpackim Oddziale Regionalnym ARiMR w Rzeszowie
wskazała łączną
wartość brutto usługi na kwotę 745 007,40 zł za cały przedmiot zamówienia tj. powierzchnie
wewnętrzne i zewnętrzne;
-
usługi utrzymania czystości w 97 placówkach bankowych, codzienne sprzątanie wewnątrz
obiektów, sprzątanie bankomatów i ich otoczenia, utrzymanie terenów zielonych i
utwardzonych
wskazała łączną wartość brutto usługi na kwotę 2 250 186,24 zł za cały
przedmiot zamówienia tj. powierzchnie wewnętrzne i zewnętrzne.
Powyższe, w ocenie odwołującego nie spełnia wymogów stawianych przez zamawiającego
w treści Rozdziału III pkt 1.2.2. SIWZ oraz zał. Nr 4 do SIWZ, gdzie w kol. 3 „oświadczenia –
wykaz usług” wskazane jest wprost, że w przypadku gdy zakres usługi jest szerszy, należy podać
wyłącznie wartość usługi odpowiadającej treści warunku udziału w postępowaniu w badanym
zakresie, wg warunku udziału w postępowaniu. Zgodnie z powyższym Skarem Sp. z o.o. w kol. 3
„oświadczenia - wykaz usług” powinna była wpisać wyłącznie wartość usługi sprzątania
powierzchni w
ewnętrznych (gdyż taki był warunek udziału w postępowaniu), czego nie
uczyniła (wpisując łączną wartość usługi sprzątania powierzchni wewnętrznych i
zewnętrznych). Skarem Sp. z o.o. nie wykazała zatem spełnienia wymogu wykonania na
rzecz innych podmiotów 2 usług sprzątania powierzchni wewnętrznych o wartości nie
mniejszej niż 140 000 zł brutto każda. Spełnienie opisanego wyżej wymogu nie wynika
również z treści przedłożonych referencji.
Przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego zgłosił
wykonawca SKAREM Sp. z o.o.
z siedzibą w Stalowej Woli.
Zamawiający w dniu 25 września 2020 r. złożył do akt sprawy odpowiedź na
odwołanie, w której wniósł o oddalenie odwołania w całości.
Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie w części dotyczącej argumentacji odnoszącej się
do zarzutu rażąco niskiej ceny wobec oferty przystępującego wskazał, że pismem z dnia 15
lipca 2020 r. (znak: BOR03.2610.
2.2020.AP) wezwał go na podstawie art. 90 ust. 1 w zw. z
art. 90 ust. 1a pkt 1 Pzp, do
złożenia wyjaśnień w celu ustalenia, czy złożona oferta zawiera
rażąco niską cenę. Na wezwanie zamawiającego przystępujący złożył pismo z dnia 16 lipca
2020 r.
, zawierające wyjaśnienia w zakresie ceny złożonej oferty. Na tej samej podstawie
prawnej zostało również skierowane wezwanie do złożenia wyjaśnień, w tym złożenia
dowodów, dotyczących wyliczenia ceny w stosunku do odwołującego jak również do innych
uczestników postępowania.
W ocenie zamawiającego brak złożenia dowodów na potwierdzenie wyjaśnień dotyczących
ceny nie skutkuje odrzuceniem oferty jedynie w sytuacji, gdy z ich
treści można wyczytać
takie informacje, które tłumaczą sposób kalkulacji zaoferowanej ceny. Konsekwencją,
powyższego
jest o
bowiązek dołożenia należytej staranności w sporządzaniu odpowiedzi na
wezwanie przez w
ykonawcę, aby przekazane wyjaśnienia i dowody jednoznacznie
uzasadniały wysokość zaoferowanej ceny realizacji zamówienia publicznego, były
przekonujące i wiarygodne. Składając wyjaśnienia wykonawca nie ma obowiązku
każdorazowego załączana dowodów potwierdzających prezentowane argumenty. Powyższą
tezę potwierdza wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 10 sierpnia 2018 r. sygn. akt: 1453/18.
Zdaniem zamawiającego w aktualnie obowiązującym stanie prawnym, nie sposób z góry
przesądzać czy w okolicznościach konkretnej sprawy konieczne jest przedstawianie wraz z
wyjaśnieniami stosownych dowodów czy też wystarczające będzie tylko wskazanie i
powołanie określonych informacji.
Zamawiający zwrócił uwagę, że w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 22 kwietnia 2016 r. o
sygn. akt KIO 513/16 stwierdzono,
że nowelizacja przepisu wprowadziła dodatkową
przesłankę kwotową, którą należy interpretować w ten sposób, że jeśli cena danej oferty jest
niższa o 30% od wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych
ofert
, to zamawiający ma obowiązek uznać, że takie wątpliwości po jego stronie istnieją ex
lege, niezależnie od jego własnej opinii. Zatem zaistnienie w postępowaniu sytuacji, w której
dana oferta (lub oferty) jest
-
niższa o 30% od wartości zamówienia po nowelizacji z 22 czerwca 2016 r. po jej
ubruttowieniu albo
-
niższa o 30% od średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, albo (tym bardziej)
-
niższa o 30% zarówno od wartości zamówienia, jak i średniej arytmetycznej cen wszystkich
złożonych ofert
– jest formalnym wymogiem zwrócenia się do wykonawcy o wyjaśnienia. Jest to więc, w tym
wypadku kwestia nie ocenna.
Należy jednak uznać, że sytuacja taka nie jest niczym
wyjątkowym w praktyce postępowań o udzielenie zamówienia publicznego – wręcz
przeciwnie, dzieje
się tak często – zatem została objęta przez ustawodawcę hipotezą
przepisu.
Ponadto
zamawiający wskazał, że przepis art. 90 ust. 1 Pzp nie określa momentu, w którym
zamawiający dokonuje ustalenia, czy oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia. W opinii rażąco niska cena, w świetle obowiązujących od dnia 19
października 2014 r. przepisów Pzp Urząd Zamówień Publicznych zwraca uwagę, że:
Wystąpienie przez zamawiającego z wezwaniem do udzielenia wyjaśnień odnośnie rażąco
niskiej ceny, powinno
nastąpić w szczególności gdy cena oferty jest niższa o 30% od
wartości zamówienia lub 30% średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert.
Sformułowanie w szczególności należy rozumieć, jako przykład sytuacji, w której
zamawiający powinien mieć, zdaniem ustawodawcy, wątpliwości co do możliwości
wykonania zamówienia przez wykonawcę w zamian za oferowaną cenę. Podobne
stanowisko zajęła Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 24 listopada 2017 r. KIO 2373/17.
W ramach prowadzonego postępowania (część nr 1) wartość zamówienia ustalona przed
wszczęciem. postępowania wynosiła 2 401 899.09 zł brutto. Średnia arytmetyczna cen
wszystkich złożonych ofert wynosiła 1 712 832,47 zł.
Ponadto zamawiający wskazał, że porównanie ceny oferty przystępującego z cenami ofert
złożonych postępowaniu i uśrednienie ich wartości nie daje podstaw do przyjęcia, aby cena
zaoferowana przez p
rzystępującego była rażąco niska, a to właśnie ceny ofertowe w
składane postępowaniach o udzielenie zamówienia mogą stanowić jeden ze znaczników cen
rynkowych w danej branży.
Wykonawca zgłaszający przystąpienie na rozprawie złożył pismo procesowe, w
którym w zakresie zarzutu dotyczącego rażąco niskiej ceny wskazał, że udzielając wyjaśnień
w trybie art. 90 ust. 1 Pzp w sposób szczegółowy wskazał sposób wyliczenia ceny oferty,
poprzez załączenie Szczegółowej Kalkulacji Cenowej w formie tabelarycznej. Dostosował się
zatem do wymogów określonych w tym przepisie Pzp, a zamawiający uznał wyjaśnienia za
wystarczające. Biorąc pod uwagę treść ww. przepisu badaniu podlega cena lub koszt, lub ich
istotne części składowe. Odwołujący podważał np. część składową ceny w postaci
ubezpieczenia, czy kosztów administracyjnych. W jego ocenie nie jest to istotna część
składowa kosztów świadczenia usługi.
Ww. wykonawca wyjaśnił, że dokonując oceny zasadności zarzutu rażąco niskiej ceny w
stosunku do przedmiotu zamówienia, wyliczył wielkość wskaźnika procentowego ceny oferty
Skarem Sp. z o.o. w porównaniu do średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert,
stosownie do przepisu art. 90 ust. 1
a pkt 1 Pzp. Wskaźnik ten kształtuje się na poziomie
19,4%, co powod
uje iż jest znacznie poniżej 30% określonych w wymienionym przepisie
Pzp.
Zdaniem wykonawcy Skarem Sp. z o.o. z
amawiający biorąc pod uwagę powyższy wskaźnik
procentowy oraz udzielone wyjaśnienia co do rażąco niskiej ceny w zakresie wynikającym z
tabeli kosztów uznał, że wskazana w ofercie cena jest realna w stosunku do przedmiotu
zamówienia. Jak podkreśliła KIO w uzasadnieniu wyroku sygn. KIO 1272/14 ceny oferowane
na danym rynku są często bardziej realnym i miarodajnym wskaźnikiem w kwestii badania
rażąco niskiej ceny niż szacunkowa wartość zamówienia.
O tym, czy cena lub koszt oferty są rzeczywiście rażąco niskie, rozstrzyga zamawiający w
odniesieniu do konkretnego przypadku, w oparciu o posiadane materiały, w szczególności
wyjaśnienia wykonawcy i załączone przez niego dokumenty, oceniane w kontekście
właściwości przedmiotu zamówienia będącego przedmiotem postępowania. W konsekwencji,
należy odrzucić automatyczne przyjmowanie, że cena poniżej pewnego poziomu jest ceną
rażąco niską. Stanowisko to potwierdził Sąd Okręgowy w Katowicach w wyroku z dnia 21
czerwca 2010 r. (sygn. akt XIX Ga 175/10) stwierdzając, że: Dysproporcja cen
zaoferowanych przez kilku wykonawców, nie daje jeszcze podstaw do założenia, że cena
najniższa podana przez jednego z wykonawców, jest ceną rażąco niską, gdyż zależne jest to
od efektywności oraz kosztów prowadzenia działalności określonego podmiotu. Po drugie,
podstawą odrzucenia oferty jest zaoferowanie ceny „rażąco niskiej” a nie ceny „niskiej”. Te
dwa pojęcia nie są tożsame. W orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
(dawniej E
TS) podnoszono, że procedura wyjaśniania jest niezbędna w świetle
europejskiego prawodawstwa z zakresu zamówień publicznych, gdyż zabezpiecza przed
arbitralnością oceny zamawiającego co do rażąco niskiej wysokości ceny (por. wyr. z dnia 22
czerwca 1989 r. 103/88, wyr. z 27 listopada 2001 r. C-2R5/99, wyr. z 15 maja 2008 r. C-
147/06, z 29 marca 2012 r. C-599/10). Nale
ży podkreślić, że w toku badania domniemania
rażąco niskiej ceny co do zasady bierze się pod uwagę cenę całkowitą za wykonanie
przedmiotu zamówienia, nie zaś poszczególne jej składniki.
l
Następnie zgłaszający przystąpienie wskazał, że odwołujący w treści uzasadnienia zarzutów
podważa możliwość dofinansowania z PFRON wynagrodzeń pracowników posiadających
orzeczenia o niepełnosprawności, wskazując na brzmienie przepisu art. 90 ust. 1 pkt 2 Pzp.
W związku z tym wyjaśnił, ze dofinansowaniu podlegają wynagrodzenia pracowników
niepełnosprawnych, jeśli te osoby widnieją w ewidencji zatrudnionych osób
niepełnosprawnych PFRON. W ocenianym stanie faktycznym spełnienie sugestii, czy wręcz
żądania odwołującego odnośnie załączenia do wyjaśnień rażąco niskiej ceny przez Skarem
Sp. z o.o. dowodów w postaci dokumentów potwierdzających dofinansowanie wynagrodzeń
przyszłych pracowników realizujących przedmiotowe zamówienia, nie mogło być
urzeczywistni
one przed zawarciem kontraktu. Materializuje się to w momencie zawarcia
umowy o pracę. Odwołujący jako pracodawca korzystający z takiej formy pomocy publicznej
doskonale o tym wie. Tego rodzaju dofinansowanie przysługuje w momencie zatrudnienia, a
żaden racjonalnie postępujący wykonawca zamówienia (pracodawca) nie zawiera umów o
pracę nie mając pewności co do terminu zawarcia umowy będącej wynikiem wyboru
najkor
zystniejszej oferty. Przedsiębiorstwo Skarem Sp. z o.o. jak każde inny wykonawca
decydując się na złożenie oferty w takim postępowaniu ma przygotowaną rezerwę kadrową
pracowników z odpowiednimi kwalifikacjami oraz orzeczeniami o niepełnosprawności, którą
aktywuje w odpowiednim czasie. Jako pracodawca posiadający status zakładu pracy
chronionej spełnia trzy istotne warunki, aby ubiegać się o dofinansowanie. Przede wszystkim
liczba osób zatrudnionych wynosi powyżej 25 w pełnym wymiarze czasu pracy, wskaźnik
osób niepełnosprawnych przekracza 6% oraz nie zalega ze zobowiązaniami wobec
Funduszu. Zadeklarowa
no zatrudnienie 21 osób niepełnosprawnych, stosownie do
wymogów SIWZ, w tym jednego z kryteriów oceny ofert o znaczeniu (wadze) 20%.
Zamawiający w sposób jednoznaczny określił w treści rozdziału XI SIWZ, że będzie to
oceniał na podstawie deklaracji wykonawcy zawartej w treści formularza oferty.
Reasumując należy stwierdzić, że zarzut w przedmiotowym zakresie jest całkowicie
nieuzasadniony.
Na podstawie dokument
acji przedmiotowego postępowania oraz biorąc pod uwagę
stanowiska stron i uczestnika
postępowania, Izba ustaliła i zważyła, co następuje:
Na wstępie Izba uznała, że odwołujący spełnił określone w art. 179 ust. 1 Pzp
przesłanki korzystania ze środków ochrony prawnej, tj. ma interes w uzyskaniu zamówienia,
a naruszenie przez z
amawiającego przepisów Pzp może spowodować poniesienie przez
niego
szkody polegającej na utracie możliwości uzyskania zamówienia. Nie została
wypełniona także żadna z przesłanek ustawowych wynikających z art. 189 ust. 2 Pzp,
skutkujących odrzuceniem odwołania.
W
obec spełnienia przesłanek określonych w art. 185 ust. 2 i 3 Pzp, Izba dopuściła do
udziału w postępowaniu odwoławczym po stronie zamawiającego, jako uczestnika
wykonaw
cę SKAREM Sp. z o.o. z siedzibą w Stalowej Woli (zwanego dalej:
„przystępującym”).
Izba dopuściła w przedmiotowej sprawie dowody z dokumentacji w postaci
elektronicznej
zapisanej na płycie CD, przesłanej do akt sprawy w dniu 10 września 2020 r.
przez zamawiającego, w tym w szczególności z treści:
-
SIWZ wraz z załącznikami;
- oferty
przystępującego;
- wezwania
do wyjaśnień z dnia 15 lipca 2020 r. skierowanego przez zamawiającego do
przystępującego w trybie art. 90 ust. 1 Pzp;
- odpowiedzi
odwołującego na powyższe wezwanie z dnia 16 lipca 2020 r.;
-
wykazu usług wraz z referencjami złożonego przez przystępującego w ramach części 1
zamówienia w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego z dnia 27 lipca 2020 r.
skierowanego w trybie art. 26 ust. 1 Pzp;
- informacji z dnia 19 sierpnia 2020 r. o
wyniku postępowania dla części nr 1 zamówienia.
I
zba ustaliła co następuje
W rozdziale III pkt 1.2.2. SIWZ
zamawiający określił dla cześci nr 1 zamówienia
warunek
udziału w postępowaniu w zakresie zdolności technicznej lub zawodowej o
następującej treści:
Zamawiający uzna, je Wykonawca spełnia warunek udziału we wskazanych zakresie, jeżeli
wykonawca wykaże, że przystępując do Części nr 1 wykonał w okresie ostatnich trzech lat
przed upływem terminu składania ofert (...) co najmniej 2 usługi sprzątania powierzchni
wewnętrznych, z których każda trwa/trwała co najmniej 12 miesięcy w ramach jednego
kontraktu/jednej umowy, każda o wartości nie mniejszej niż 140 000złotych brutto.
Powierzchnia sprzątania w każdej wykazanej usłudze sprzątania powinna wynosić minimum
4 000m
2
.
Pismem z dnia 15 lipca 2020 r.
zamawiający wezwał przystępującego na podstawie
art. 90 ust. 1 w zw. z art. 90 ust. 1a pkt 1)
do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej
ceny. W zakresie części nr 1 zamówienia zamawiający wskazał, że cena oferty
przystępującego dokładnie jest niższa o 42,54% od wartości zamówienia powiększonej o
należny podatek VAT. Zamawiający m. in. wskazał w wezwaniu, że:
Proszę o udzielenie wyjaśnień dla każdej z Części odrębnie, w tym złożenie dowodów,
dotyczących wyliczenia zaoferowanej ceny za przedmiot zamówienia (odrębnie dla każdej
Części, na które została złożona oferta), gdyż wydaje się rażąco niska w stosunku do
przedmiotu zamówienia i budzi wątpliwości Zamawiającego co do możliwości wykonania
przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami sformułowanymi przez Zamawiającego.
W odpowiedzi bardzo
proszę ująć w szczególności jakie czynniki, elementy i okoliczności
złożyły się na wysokość ceny i w jaki sposób dokonano ich kalkulacji oraz skąd wynika ich
tak niska cena. Za istotną część składową zaoferowanej ceny lub kosztu należy uznać m.in.
koszty p
racy. Wykonawca, udzielając wyjaśnień dotyczących kosztów pracy, nie może
przyjąć, że wartość kosztów pracy, którą przyjęto do ustalenia ceny, nie może być niższa od
minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na
podsta
wie przepisów ustawy z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
W celu zweryfikowania poprawności dokonanej przez Wykonawcę kalkulacji ceny,
Zamawiający zwraca uwagę, że wyjaśnienia powinny być wyczerpujące, konkretne i
przekonujące, ujawniające najważniejsze składniki cenotwórcze, jak przykładowo koszt
pracowników, zaangażowania odpowiedniego sprzętu, czy wreszcie marżę wykonawcy. W
przeciwnym wypadku wyjaśnienia te będą miały jedynie charakter iluzorycznych i nie będą
stanowiły wyjaśnienia elementów oferty, mających wpływ na wysokość cen.
Składając ofertę na Część nr 1 zobowiązali się Państwo do realizowania usługi
kompleksowego utrzymania czystości w lokalach Lubelskiego Oddziału Regionalnego
ARiMR i 17 podległych biur powiatowych poprzez osoby zatrudnione na umowę o pracę z
orzeczeniem o niepełnosprawności – w ilości 21 osób oraz poprzez osoby zatrudnione na
umowę o pracę z minimum 6-cio miesięcznym doświadczeniem zawodowym w utrzymaniu
czystości, które zatrudnią Państwo przy realizacji przedmiotu zamówienia – w ilości 22 osób.
(…)
Zamawiający przypomina, iż zapisy dotyczące zatrudnienia pracowników na podstawie
umowy o pracę zostały także zawarte w § 5 projektu umowy (m.in. Zamawiający w związku z
art. 29 ust.3a ustawy-
Prawo zamówień publicznych wymaga zatrudnienia przez Wykonawcę
lub podwykonawcę przez cały okres realizacji zamówienia na podstawie umowy o pracę w
rozumieniu przepisów ustawy z 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (Dz.U.2019.1040 j.t.. ze
zm.) wszystkich Pracowników świadczących Usługi, zgodnie z oświadczeniem załączonym w
ofercie, oraz Wykonawca, który otrzymał punkty z racji doświadczenia zawodowego
pracowników zobowiązany jest do zatrudnienia przy wykonywaniu umowy osób z minimum
6-
ciomiesięcznym doświadczeniem w utrzymaniu czystości w ilości co najmniej deklarowanej
w formularzu ofertowym przez cały okres realizacji umowy). A w przypadku Części nr 1 także
pracowników będących osobami niepełnosprawnymi (w ilości co najmniej deklarowanej w
formularzu ofertowym).
Przystępujący odpowiedział na powyższe wezwanie pismem z dnia 16 lipca 2020 r.
W wyjaśnieniach wskazał, że:
W odpowiedzi na wezwanie do złożenia wyjaśnień z dnia 15 lipca 2020r. Firma Skarem Sp. z
o.o. informuje, że całkowita wartość oferty przeznaczona na realizację zawiera wszystkie
koszty niezbędne do wykonania całości zadania, zgodnie z wymogami określonymi przez
Zamawiającego i pozwala na realizację zamówienia z należytą starannością.
Pracownicy skierowani do realizacji zamówienia będą zatrudnieni na umowę o pracę oraz
będą otrzymywać wynagrodzenia nie niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Zakładamy także zatrudnienie osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności. Firma
Skarem Sp. z o.o. jest zakładem pracy chronionej w związku z powyższym koszty
zatrudnienia pr
acowników niepełnosprawnych są znacząco niższe w porównaniu do firm,
które nie posiadają statusu zakładu pracy chronionej.
Długoletnie doświadczenie, konkurencyjne ceny oraz profesjonalne podejście do
wykonywanych usług doprowadziły do dynamicznego rozwoju firmy Skarem. W chwili
obecnej Wykonawca realizuje usługi na terenie całego kraju na wysokim poziomie i przy
niewielkiej marży. Zindywidualizowane podejście do Zamawiającego pozwoliło zaoferować
cenę na poziomie najniższym w stosunku do konkurencji przy jednoczesnym uwzględnieniu
zysku.
Ponadto w przystępujący zawarł w wyjaśnieniach szczegółową kalkulację cenową.
W odpowiedzi na wezwanie z dnia 27 lipca 2020 r. skierowane w trybie art. 26 ust. 1
Pzp, przystępujący złożył wykaz usług na potwierdzenie spełnienia warunku udziału w
postępowaniu w zakresie zdolności technicznej i zawodowej na wzorze stanowiącym
załącznik nr 4 do SIWZ wraz z referencjami potwierdzającymi wykonie tych usług. W wykazie
zostały podane trzy usługi:
- utrzymanie
czystości w siedzibie Oddziału Regionalnego oraz 21 biurach Powiatowych w
Podkarpackim Oddziale Regionalnym ARiMR w Rzeszowie
na kwotę 745 007,40 zł. Z
referencji potwierdających należyte wykonanie usługi wynikało, że łączna powierzchnia
sprzątanych lokali wynosiła 13 828,90 m
2
,
a powierzchnia terenów zewnętrznych wynosiła
2 645 m
2
;
- utrzymanie
czystości w 97 placówkach bankowych, codzienne sprzątanie wewnątrz
obiektów, sprzątanie bankomatów i ich otoczenia, utrzymanie terenów zielonych i
utwardzonych
na kwotę 2 250 186,24 zł brutto. Z referencji potwierdających należyte
wykonanie usługi wynikało, że łączna powierzchnia sprzątana wewnątrz lokali wynosiła ok 51
000 m
2
;
-
kompleksowa usługa sprzątania budynków Centrum Wystawienniczo-Kongresowego na
kwotę 315 281,35 brutto. Z referencji potwierdających należyte wykonanie usługi wynikało,
że łączna powierzchnia sprzątanego budynku wynosi 27 276,81 m
2
.
W dniu 19 sierpnia 2020 r. zamawiający dokonał wybru najkorzystniejszej oferty w
postępowaniu, także dla cześci nr 1. W tej części została wybrana oferta przystępującego.
Treść przepisów dotyczących zarzutów:
- art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp
– Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli zawiera rażąco niską cenę lub
koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia;
- art. 90 ust. 1 i 3 Pzp
– 1. Jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części
składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzą
wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z
wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów,
zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących
wyliczenia ceny lub kosztu, w szczególności w zakresie:
1) oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych,
wyjątkowo sprzyjających warunków wykonywania zamówienia dostępnych dla wykonawcy,
oryginalności projektu wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia
ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki
godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o
minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2018 r. poz. 2177);
2) pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów;
3) wynikającym z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym,
obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
4) wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska;
5) powierzenia wykonania części zamówienia podwykonawcy.
3. Zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień lub jeżeli dokonana
ocena wyjaśnień wraz ze złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską
cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia;
- art. 26 ust. 3 Pzp
– Jeżeli wykonawca nie złożył oświadczenia, o którym mowa w art. 25a
ust. 1, oświadczeń lub dokumentów potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 25
ust. 1, lub innych dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia postępowania,
oświadczenia lub dokumenty są niekompletne, zawierają błędy lub budzą wskazane przez
zamawiającego wątpliwości, zamawiający wzywa do ich złożenia, uzupełnienia lub
poprawienia lub do udzielania wyjaśnień w terminie przez siebie wskazanym, chyba że mimo
ich złożenia, uzupełnienia lub poprawienia lub udzielenia wyjaśnień oferta wykonawcy
podlega odrzuceniu albo konieczne byłoby unieważnienie postępowania;
- art. 90 ust. 1a pkt 1 Pzp
– W przypadku gdy cena całkowita oferty jest niższa o co najmniej
30% od: wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, ustalonej
przed wszczęciem postępowania zgodnie z art. 35 ust. 1 i 2 lub średniej arytmetycznej cen
wszystkich złożonych ofert, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa
w ust. 1, chyba że rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, które nie wymagają
wyjaśnienia;
- art. 7 ust. 1 i 3 Pzp
– 1. Zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o
udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji i równe
traktowanie wykonawców oraz zgodnie z zasadami proporcjonalności i przejrzystości.
3. Zamówienia udziela się wyłącznie wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami ustawy;
nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji;
- art. 91 ust. 1 Pzp
– Zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów
oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
Izba zważyła co następuje.
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy oraz stanowiska stron
i uczestnika postępowania odwoławczego Izba stwierdziła, że odwołanie zasługiwało na
uwzględnienie w zakresie zarzutu dotyczącego rażąco niskiej ceny odnoszącego się do
oferty przystępującego, natomiast w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu.
W pierwszej kolejności Izba stwierdziła, że w postępowaniu zamawiający wezwał
przystępującego do złożenia wyjaśnień w zakresie ceny oferty, ponieważ cena zaoferowana
przez
tego wykonawcę była niższa o ponad 30% od wartości szacunkowej zamówienia
powiększonej o podatek VAT (jak wskazał zamawiający w zakresie części nr 1 zamówienia,
cena oferty przystępującego była niższa o 42,54% od wartości zamówienia powiększonej o
należny podatek VAT). Izba podkreśla, iż konsekwencją wezwania wystosowanego przez
zamawiającego pismem z dnia 15 lipca 2020 r. było powstanie domniemania, iż zaoferowana
przez
przystępującego cena oferty jest ceną rażąco niską, a obowiązkiem wykonawcy, było
obalenie tego domniemania w złożonych wyjaśnieniach, pod rygorem odrzucenia oferty.
W tym miejscu należy wskazać, iż za nieuzasadnioną na tym etapie postępowania
Izba uznała argumentację zamawiającego o „przeszacowaniu” wartości zamówienia, co w
powinno skutkować przyjęciem, że wezwanie do wyjaśnień było w istocie czynnością zbędną
w postępowaniu, wynikłą z nadmiernej dbałości zamawiającego o literalne wypełnienie norm
Pzp. Podkreślić należy, iż zadaniem Izby jest ocena działań (zaniechań) zamawiającego
podejmowanych w postępowaniu, a nie hipotetyczne rozważania, czy czynność wezwania
wykonawcy do wyjaśnienia ceny oferty była zbędna, czy też nie. Jeżeli w okolicznościach tej
sprawy z
amawiający uważał, iż wezwanie nie było konieczne ponieważ ziściła się sytuacja
określona w końcowej treści art. 90 ust. 1a pkt 1 Pzp, to winien dać temu wyraz w
dokumentacji postępowania np. przez sporządzenie stosownej notatki z prac komisji
przetargowej i odstąpić od wezwania przystępującego do wyjaśnienia sposobu kalkulacji
ceny. Skoro jednak z
amawiający wezwał przystępującego do złożenia stosownych wyjaśnień
i przedstawienia dowodów, to zadaniem Izby jest ocena złożonych przez wykonawcę
wyjaśnień i prawidłowości zaniechania odrzucenia oferty przystępującego. Co więcej, jak
ustaliła Izba, rozważania zamawiającego co do „przeszacowania” wartości zamówienia dla
części nr 1 zamówienia nie zostały odzwierciedlone w żadnym dokumencie postępowania i
zaktualizowały się najwcześniej, dopiero po złożeniu wyjaśnień przez przystępującego.
Wziąwszy pod uwagę powyższe, rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy w zakresie zarzutu
rażąco niskiej ceny dotyczącego oferty przystępującego wymagało ustalenia, czy na
podstawie złożonych przez tego wykonawcę wyjaśnień, zamawiający był uprawniony do
uznania, że cena zaoferowana przez przystępującego nie jest rażąco niska.
W ocenie składu orzekającego lektura złożonych przez przystępującego wyjaśnień
prowadzi
ła do wniosku, iż wykonawca ten nie wykazał, że zaoferowana przez niego cena dla
części 1 zamówienia nie jest rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia. Złożonych
przez
przystępującego wyjaśnień nie można uznać za wyczerpujących, wszechstronnych, a
przez to obalających domniemanie ceny rażąco niskiej. Izba wskazuje, iż złożone przez
przystępującego wyjaśnienia w przedmiocie ceny oferty były lakoniczne, hasłowe i zawierały
stwierdzenia
często podnoszone przez wykonawców ubiegających się o zamówienia
publiczne jak np. kwestie
długoletniego doświadczenia w realizacji podobnych usług lub
zindywidualizowanego podejścia do zamawiającego.
Izba uznała, iż jakkolwiek doświadczenie przystępującego zdobyte podczas realizacji
podobnych zamówień należy uznać za ważkie w procesie kalkulacji ceny oferty, to nie był to
jednak czynnik właściwy jedynie dla przystępującego, ale dla każdego z wykonawców
zainteresowanych niniejszym postępowaniem z uwagi na sformułowane przez
z
amawiającego warunki udziału w postępowaniu dotyczące doświadczenia wykonawcy.
Jednocześnie zauważyć należy, iż przystępujący w żaden sposób nie wyjaśnił w piśmie z
dnia 16 lipca 2020 r.
w jaki sposób długoletnie doświadczenie, konkurencyjne ceny oraz
profesjonalne i zindywidualizowa
ne podejście, wpłynęły na oszczędność wykonania
przedmiotowego zamówienia.
Izba
doszła także do przekonania, że nie bez znaczenia w okolicznościach niniejszej
sprawy pozostaje fakt, iż przystępujący nie przedstawił zamawiającemu żadnych dowodów
potwierdz
ających sposób przyjęcia ceny ofertowej dla części nr 1 zamówienia. Poza
kalkulacją własną – stanowiącą oświadczenie własne wykonawcy, które można traktować co
najwyżej jako integralną część wyjaśnień, przystępujący nie przedstawił żadnych dowodów
umożliwiających weryfikację dokonanych wyliczeń zawartych w owej kalkulacji. W takiej
sytuacji nie można skutecznie zbadać poszczególnych elementów cenowych, jeśli
wykonawca nie przedstawia z
amawiającemu, przyjętych do kalkulacji ceny oferty, założeń.
Innymi słowy, nie sposób zbadać, czy przyjęte przez danego wykonawcę wyliczenia są
rzetelne, wiarygodne, w sytuacji gdy wykonawca nie przedstawia żadnych dowodów
potwierdzających sposób zbudowania poszczególnych elementów kosztotwórczych,
poprzestając na własnych oświadczeniach w tym zakresie.
W okolicznościach przedmiotowej sprawy brak złożenia dowodów przez
przystępującego na potwierdzenie realności i rynkowości zaoferowanej ceny był szczególnie
istotny, ponieważ zamawiający w wezwaniu z dnia 15 lipca 2020 r. wyraźnie zaznaczył, że
za
istotną część składową zaoferowanej ceny lub kosztu należy uznać m.in. koszty pracy.
Wykonawca, udzielając wyjaśnień dotyczących kosztów pracy, nie może przyjąć, że wartość
kosztów pracy, którą przyjęto do ustalenia ceny, nie może być niższa od minimalnego
wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie
przepisów ustawy z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz Składając
ofertę na Część nr 1 zobowiązali się Państwo do realizowania usługi kompleksowego
utrzymania czystości w lokalach Lubelskiego Oddziału Regionalnego ARiMR i 17 podległych
biur powiatowych poprzez osoby zatrudnione na umowę o pracę z orzeczeniem o
niepełnosprawności – w ilości 21 osób oraz poprzez osoby zatrudnione na umowę o pracę z
minimum 6-
cio miesięcznym doświadczeniem zawodowym w utrzymaniu czystości, które
zatrudnią Państwo przy realizacji przedmiotu zamówienia – w ilości 22 osób.
Jak wynika z przytoczonych powyżej fragmentów zamawiający w wezwaniu do
złożenia wyjaśnień nie poprzestał wyłącznie na przepisaniu treści art. 90 ust. 1 Pzp, ale
wskazał jakie grupy kosztów powinny być szczególnie opisane i przedstawione w
wyjaśnieniach tak, aby przystępujący mógł obalić domniemanie rażąco niskiej ceny co do
swojej oferty. T
ymczasem przystępujący w wyjaśnieniach z dnia 16 lipca 2020 r., w tym
bardzo istotnym dla okoliczności sprawy zakresie wyjaśnił jedynie, że Pracownicy skierowani
do realizacji zamówienia będą zatrudnieni na umowę o pracę oraz będą otrzymywać
wynagrodzenia
nie niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Zakładamy także
zatrudnienie osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności. Firma Skarem Sp. z o.o.
jest zakładem pracy chronionej w związku z powyższym koszty zatrudnienia pracowników
niepełnosprawnych są znacząco niższe w porównaniu do firm, które nie posiadają statusu
zakładu pracy chronionej. Ponadto w kalkulacji kosztów zawartej w wyjaśnieniach
przystępujący przedstawił m. in. wartość wynagrodzenia brutto, ZUS, urlopów, zastępstw
urlopowych, kosztu
jednego pracownika, łączny miesięczny koszt oraz wartość zwrotu z
tytułu zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Jednakże przystępujący na poparcie tych
kosztów – tak jak to wskazano powyżej – nie przedstawił żadnego dowodu dokumentującego
realność i rynkowość przedstawionych założeń. Należy przy tym wskazać, że stanowisko
przystępującego zawarte w piśmie procesowym złożonym na rozprawie, przez które
przystępujący próbował doprecyzować i uszczegółowić złożone wyjaśnienia także nie
zostało poparte żadnymi dowodami, przez co Izba nie mogła uznać tych wyjaśnień za
wystarczające.
Podsumowując powyższe stwierdzić należy, iż przystępujący nie dołożył należytej
staranności w wyjaśnieniu zamawiającemu sposobu kalkulacji ceny oferty dla części nr 1
zamówienia, przez co w konsekwencji nie wykazał, że zaoferowana przez niego cena nie
jest ceną rażąco niską. Oferta przystępującego podlegała zatem odrzuceniu na podstawie
art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 Pzp.
Ponadto w związku z potwierdzeniem zarzutu
rażąco niskiej ceny skład orzekający uznał, że zamawiający przez wybór jako
najkorzystniejszej, oferty przystępujacego w ramach części nr 1 zamówienia naruszył także
art. 91 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 i 3 Pzp.
W ocenie Izby nie potwierdziły się zarzuty dotyczące spełnienia przez
przystępującego warunku udziału w postępowaniu w zakresie zdolności technicznej i
zawodowej.
Jak wskazano w części dotyczącej ustaleń, przystępujący w odpowiedzi na wezwanie
z dnia 27 lipca 2020 r. skierowane w trybie art. 26 ust. 1 Pzp, złożył wykaz usług na
potwierdzenie spełnienia warunku udziału w postępowaniu w zakresie zdolności technicznej i
zawodowej na wzorze stanowiącym załącznik nr 4 do SIWZ wraz z referencjami
potwierdzającymi wykonie tych usług. W wykazie zostały podane trzy usługi.
Trzecią wskazaną w wykazie usługą była – kompleksowa usługa sprzątania budynków
Centrum Wystawienniczo-
Kongresowego na kwotę 315 281,35 brutto, która była w trakcie
realizacji i w zakresie wykazanym przez przystępuącego byłe realizowana do lutego 2019 r.
do lipca 2020 r
. Z referencji potwierdających należyte wykonanie usługi wynikało, że łączna
powierzchnia sprzątanego budynku wynosi 27 276,81 m
2
. Zgodnie z treścią warunku
zamawiający uznawał usługę za spełniajacą jego treść jeśli trwa/trwała co najmniej 12
miesięcy w ramach jednego kontraktu/jednej umowy, każda o wartości nie mniejszej niż 140
000
złotych brutto. Powierzchnia sprzątania w każdej wykazanej usłudze sprzątania powinna
wynosić minimum 4 000m
2
.
Z treści wykazu i referencji w ocenie Izby jednoznacznie
wynikało, że usluga spełnia wymogi określone w warunku, w tym także kwestionowanym
przez odwołującego zakrsie tj. odnoszącym się do wartości usługi sprzątania powierzchni
wewnętrznych.
Pierwsza wskazna w wykazie usługa dotyczyła utrzymania czystości w siedzibie Oddziału
Regionalnego oraz 21 biurach Powiatowych w Podkarpackim Oddziale Regionalnym ARiMR
w Rzeszowie
na kwotę 745 007,40 zł. Z referencji potwierdających należyte wykonanie
usługi wynikało, że łączna powierzchnia sprzątanych lokali wynosiła 13 828,90 m
2
,
a
powierzchnia terenów zewnętrznych wynosiła 2 645 m
2
. W zakresie tej usługi Izba uznała, że
skoro wartość umowy wynosiła niespełna 750 tys. zł, a na zdecydowanie większą jej część
składała się usługa sprzątania powierzchni lokali (ponad 13 500 m
2
), w stosunku do
powierzchni terenów zewnętrznych (ponad 2 500 m
2
), to wartość usługi sprzątania
powierzchni wewnętrznych musiała przekraczać wymagane w warunku 140 000 zł brutto.
Odwołuący nie zakwestionował powyższego ustalenia, ponieważ nie udowodnił i nie wykazał
przed Izbą okoliczności przecinej, pozwalającej na przyjęcie, że wykonanie usługi sprzątania
lokali o powierzchni ponad 13 500 m
2
nie przekracało 140 000 zł brutto.
Ostatnia usługa – druga pozycja w wykazie – dotyczyła utrzymania czystości w 97
placówkach bankowych, codziennego sprzątania wewnątrz obiektów, sprzątania
bankomatów i ich otoczenia, utrzymania terenów zielonych i utwardzonych na kwotę 2 250
186,24 zł brutto. Z referencji potwierdających należyte wykonanie usługi wynikało, że łączna
powierzchnia
sprzątana wewnątrz lokali wynosiła ok 51 000 m
2
. W ramach tej usługi skład
orzekający doszedł do podobnych stwierdzeń jak w przypadku usługi powyżej. Otóż mając
na uwadze wartość umowy (ponad 2 mln zł) oraz powierzchnię sprzątania wewnątrz lokali
(ok 51 000 m
2
),
odwołujący nie udowodnił i nie wykazał przed Izbą okoliczności,
pozwalającej na przyjęcie, że wykonanie usług sprzątania lokali o powierzchni ok 51 000 m
2
nie przekracało 140 000 zł brutto.
W związku z powyższym Izba oddaliła zarzuty naruszenia art. 24 ust. 1 pkt 12 Pzp
oraz 26 ust. 3 Pzp.
Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 192 ust. 1 Pzp orzeczono jak
w sentencji.
Zgodnie z treścią art. 192 ust. 2 Pzp Izba uwzględnia odwołanie, jeżeli stwierdzi
naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny wpływ na wynik
postępowania o udzielenie zamówienia. Potwierdzenie zarzutów wskazanych w odwołaniu
powoduje, iż w przedmiotowym stanie faktycznym została wypełniona hipoteza normy
prawnej wyrażonej w art. 192 ust. 2 Pzp.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 Pzp tj.
stosownie do wyniku sprawy oraz zgodnie z § 3 pkt. 1 rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odw
ołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(Dz. U. z 2018 r. poz. 972) zaliczając na poczet niniejszego postępowania odwoławczego
koszt wpisu
od odwołania uiszczonego przez odwołującego oraz zasądzając od
zamawiającego na rzecz odwołującego koszty postępowania odwoławczego poniesione z
tytułu wpisu od odwołania (15 000,00 zł).
Izba nie zasądziła od zamawiającego na rzecz odwołującego kosztów związanych z
wynagrodzeniem pełnomocnika (3 600 zł) oraz dojazdem (300 zł), zgodnie z wnioskiem
zawartym w odwołaniu i powtórzonym na rozprawie. Zgodnie z § 3 pkt. 2 ww.
rozporządzenia do kosztów postępowania odwoławczego, zalicza się uzasadnione koszty
stron postępowania odwoławczego, a w okolicznościach, o których mowa w § 5 ust. 1 pkt 3
lit. b lub § 5 ust. 3 pkt 2, koszty uczestnika postępowania odwoławczego, który przystąpił po
stronie zamawiającego oraz wniósł sprzeciw, w wysokości określonej na podstawie
rachunków przedłożonych do akt sprawy. Odwołujący do czasu zamknięcia rozprawy nie
złożył do akt sprawy rachunków związanych z wnioskowanymi kosztami, zatem Izba nie
miała podstaw do ich zasądzenia, gdyż jak wynika z powyższego przepisu o uzasadnionych
kosztach stron postępowania odwoławczego, Izba orzeka wyłącznie na podstawie
rachunków przedłożonych do akt sprawy.
Ponadto mimo tego, iż część zarzutów postawionych w odwołaniu zostało
oddalonych, Izba nie znalazła uzasadnienia dla częściowego rozdzielenia kosztów pomiędzy
strony, gdyż w ocenie Izby odwołanie w istotnym i kluczowym dla odwołującego zakresie
dotyczącym odrzucenia oferty przystępującego zostało uwzględnione i tym samym główny
cel wniesienia odwołania – podważenie czynności wyboru najkorzystniejszej oferty oraz
wyeliminowanie oferty wybranego wykonawcy
– został przez odwołującego osiągnięty
Przewodniczący: …………………………….
1.
Uwzględnia odwołanie w zakresie zarzutu dotyczącego czynności zaniechania
odrzucenia oferty wybranego wykonawcy
dla części nr 1 zamówienia z powodu rażąco
niskiej ceny i nakazuje z
amawiającemu unieważnienie czynności wyboru oferty
najkorzystniejszej
w zakresie części nr 1 zamówienia, powtórzenie w tej części czynności
badania i oceny ofert, w tym odrzucenie oferty wykonawcy SKAREM Sp. z o.o.
z siedzibą
w Stalowej Woli na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy z dnia 29
stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1843 ze zm.).
2. W pozostałym zakresie oddala odwołanie.
3.
Kosztami postępowania obciąża zamawiającego Agencję Restrukturyzacji
i Mo
dernizacji Rolnictwa Lubelski Oddział Regionalny z siedzibą w Elizówce i:
3.1.
zalicza na poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr
(słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy), uiszczoną przez wykonawcę
Zakłady Usługowe „Wschód” Sp. z o.o. z siedzibą w Lublinie tytułem wpisu od
odwołania;
3.2.
zasądza od zamawiającego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Lubelski Oddział Regionalny z siedzibą w Elizówce na rzecz wykonawcy Zakładów
Usługowych „Wschód” Sp. z o.o. z siedzibą w Lublinie kwotę w wysokości 15 000
zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy), stanowiącą koszty strony
poniesione z tytułu wpisu od odwołania.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1843 ze zm.) na niniejszy wyrok
– w terminie 7 dni od
dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Lublinie.
Przewodniczący: …………………………….
Sygn. akt: KIO 2151/20
U z a s a d n i e n i e
Agencja
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Lubelski Oddział Regionalny
z siedzibą w Elizówce zwana dalej: „zamawiającym”, prowadzi postępowanie o udzielenie
zamówienia publicznego, na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo
zamówień publicznych (t.j. - Dz. U. z 2019 r., poz. 1843) zwanej dalej: „Pzp” w trybie
przetargu nieograniczonego, pn.:
Usługi kompleksowego utrzymania czystości w lokalach
użytkowanych przez biura Lubelskiego Oddziału Regionalnego ARiMR i całorocznego
utrzymania terenu w nieruchomościach biur Powiatowych ARiMR w Hrubieszowie.
Krasnymstawie oraz Tomaszowie Lubelskim (znak sprawy: BOR 03.2610.2.2020.AP), zwane
dalej „postępowaniem”, które zostało podzielone na cztery części.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskim w dniu 4 czerwca 2020 r., pod numerem 2020/S 107-259515.
Szacunkowa wartość zamówienia, którego przedmiotem są usługi, przekraczała
kwot
ę wskazaną w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp.
W dniu 31 sierpnia 2020 r. wykonawca
Zakłady Usługowe „Wschód” Sp. z o.o. z
siedzibą w Lublinie (zwany dalej: „odwołującym”) wniósł odwołanie, wobec następujących
czynności i zaniechań zamawiającego w ramach części 1 zamówienia:
-
czynności oceny ofert i wyboru jako najkorzystniejszej oferty wykonawcy Skarem Sp. z o.o.
z siedzibą w Stalowej Woli;
-
zaniechania odrzucenia oferty Skarem Sp. z o.o. z siedzibą w Stalowej Woli.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie następujących przepisów:
1) art. 89 ust. 1 pkt 4 oraz art. 90 ust. 3 w zw. z art. 90 ust. 1a pkt. 1 i art. 90 ust. 1 Pzp
–
przez zaniechanie odrzucenia oferty Skarem Sp. z o.o. z siedzibą w Stalowej Woli
pomimo, że oferta tego wykonawcy zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia, co potwierdzają wyjaśnienia, które zostały udzielone przez
tego wykonawcę;
2) art. 24 ust. 1 pkt 12 Pzp
– przez zaniechanie wykluczenia z postępowania o
udzielenie zamówienia Skarem Sp. z o.o. z siedzibą w Stalowej Woli pomimo braku
wskazania przez Skarem Sp. z o.o. spełniania warunków udziału w postępowaniu
polegającego na wykazaniu co najmniej 2 usług sprzątania powierzchni
wewnętrznych, z których każda trwa/trwała co najmniej 12 miesięcy w ramach
jednego
kontraktu, każda o wartości nie mniejszej niż 140 000zł brutto i powierzchni
sprzątania w każdej wykazanej usłudze minimum 4 000 m
2
;
3) art. 26 ust. 3 Pzp
– przez zaniechanie wezwania Skarem Sp. z o.o. do uzupełnienia,
poprawienia lub do udzielenia wyjaśnień w zakresie dokumentów potwierdzających
okoliczności, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 1 – w sytuacji, gdy złożone przez
Skarem Sp. z o.o. dokumenty nie potwierdzają spełniania warunku udziału w
postępowaniu;
4) art. 91 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 i 3 Pzp pr
zez uznanie za najkorzystniejszą ofertę
Skarem Sp. z o.o., mimo że nie jest to oferta najkorzystniejsza spośród ofert
niepodlegających odrzuceniu.
Wobec powyższego, odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie
zamawiającemu:
-
unieważnienie czynności wyboru oferty Skarem Sp. z o.o. z siedzibą w Stalowej Woli jak
najkorzystniejszej;
- dokonania ponownego badania i oceny ofert;
-
odrzucenie oferty Skarem Sp. z o.o. z siedzibą w Stalowej Woli na podstawie art. 89 ust. 1
pkt 4;
-
wybór oferty najkorzystniejszej, tj. oferty odwołującego;
-
zwrot kosztów wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 3 600 zł – w przypadku jego
ustanowienia celem reprezentowania odwołującego przed KIO, kosztów opłaty skarbowej od
pełnomocnictw, zwrot kosztów wpisu postępowania odwoławczego oraz zwrot kosztów
przejazdu do KIO w wysokości 300 zł.
Odwołujący wskazał, że posiada interes do wnoszenia środków ochrony prawnej
zgodnie z art. 179 ust. 1 Pzp, ponieważ odrzucenie oferty wykonawcy Skarem Sp. z o.o.
dawałoby mu szansę na uzyskanie zamówienia i podpisanie umowy w sprawie zamówienia
publicznego oraz wykonywania zamówienia. Gdyby nie zaniechanie odrzucenia oferty
Skarem Sp. z o.o., jego oferta byłaby ofertą najkorzystniejszą w świetle przyjętych kryteriów
oceny ofert. Wypełnione zostały zatem materialnoprawne przesłanki do rozpoznania
odwołania, wynikające z treści art. 179 ust. 1 Pzp.
W uzasadnieniu odwołujący wskazał, że szczegółowy opis przedmiotu zamówienia
został zawarty w Rozdziale I.2.2.1. specyfikacji istotnych warunków zamówienia (zwanej
dalej: „SIWZ”) – zgodnie z jego treścią przedmiotem części 1 zamówienia jest świadczenie
usługi kompleksowego utrzymania czystości w lokalach Lubelskiego Oddziału Regionalnego
ARiMR i 17 podległych biur powiatowych. Łączna powierzchnia wewnątrz lokali poddana
czynnościom codziennego utrzymania czystości wynosi 11 082,96 m
2
, zaś powierzchnia
poddana czynnościom wykonywanym wyłącznie raz w kwartale wynosi 2 945,55 m
2
. Usługa
kompleksowego utrzymania czystości w lokalach Lubelskiego Oddziału Regionalnego
ARiMR i 17 podległych biur powiatowych obejmuje m. in. sprzątanie powierzchni płaskich
wraz z umeblowaniem i wyposażeniem zajmującym te powierzchnie, dezynfekcję strefy
dotykowej tj. klamek i wyłączników oświetlenia, dezynfekcję elementów wyposażenia sali
obsługi beneficjentów, pranie wykładzin podłogowych i mycie okien wraz z ramami i
parapetami wraz z wykładaniem środków higienicznych w łazienkach, toaletach i pokojach
socjalnych (ręczniki papierowe, mydło w płynie, papier toaletowy, środki zapachowe).
Zgodnie z SIWZ w
ykonawca będzie wykonywał usługę przy użyciu własnego sprzętu oraz
własnych środków czystości i środków higienicznych. Wykonawca musi zapewnić ciągłą
dostępność i możliwość korzystania ze środków higienicznych (mydło w płynie, papier
toaletowy, ręczniki papierowa). Wykonawca zobowiązany będzie także do wykonywania
usługi kompleksowego utrzymania czystości z należytą starannością w każdy dzień pracy
urzędu i w godzinach pracy ARiMR, tj. w godzinach 7:30 – 15:30. Zamawiający w załączniku
nr 6 do SIWZ określił szczegółowy opis czynności składający się na usługę kompleksowego
utrzymania czystości. Zamawiający opisał również szczegółowe wymagania w zakresie
środków czystości, chemicznych i artykułów higienicznych. Nie podał jednak szacunkowej
ilości środków, których koszt zużycia powinien zostać przewidziany przez wykonawców w
cenie oferty. Z tego względu każdy z wykonawców powinien był obliczyć wymaganą ilość
środków przy uwzględnieniu podanych przez zamawiającego wartości wielkości powierzchni,
zatrudnionych pracowników, zakładanej ilości osób korzystających z obiektów, własnego
doświadczenia
oraz
obiektywnych
okoliczności
związanych
z
zapobieganiem
rozprzestrzeniania się COVID 19.
W dniu 19 sierpnia 2020 r. z
amawiający poinformował o wyborze najkorzystniejszej oferty
dla części nr 1, którą była oferta złożona przez Skarem Sp. z o.o. z siedzibą w Stalowej Woli.
Przy ocenie ofert z
amawiający kierował się poniższymi kryteriami: część nr 1: cena – 60%,
zatrudnienie przy realizacji zamówienia osób niepełnosprawnych – 20%, doświadczenie
personelu
– 20%. Szczegółowy opis kryteriów został przedstawiony w Rozdziale XI SIWZ.
Odwołujący wskazał, że zamawiający na jego wniosek z dnia 19 sierpnia 2020 r. udostępnił
mu w dniu 21 sierpnia 2020
r. ofertę i wyjaśnienia dotyczące obliczenia ceny złożone przez
Skarem Sp. z o.o. Po weryfikacji otrzymanych dokumentów odwołujący ponownie zwrócił się
do z
amawiającego w dniu 26 sierpnia 2020r. z zapytaniem o potwierdzenie, czy otrzymana
dokumentacja jest kompletna
, co zostało potwierdzone przez zamawiającego (w dniu 28
sierpnia 2020 r.) w prowadzonej korespondencji.
Jak wyjaśnił odwołujący zgodnie z treścią oferty uznanej przez zamawiającego za
najkorzystniejszą, tj. Skarem Sp. z o.o. – w celu realizacji zamówienia – wykonawca ten
zamierza zatrudnić łącznie 22 pracowników (w tym 21 pracowników niepełnosprawnych) w
łącznym wymiarze 13,7 etatu. Cena oferty Skarem Sp. z o.o. wynosi 1 380 026,64 zł brutto
(świadczenie usługi przez 24 miesiące) – cena za miesiąc to 57 501,11 zł brutto (46.748 87
netto) za świadczenie usług w zakresie części nr 1. Zgodnie ze złożonym przez Skarem Sp.
z o.o. w ofercie oświadczeniem, w cenie oferty zostały uwzględnione wszystkie koszty
wykonania zamówienia określonego w SIWZ.
W związku z faktem, iż zaoferowana przez Skarem Sp. z o.o. cena była niższa o co najmniej
30
% od wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, pismem z
dnia 15 lipca 2020 r. z
amawiający na podstawie art. 90 ust. 1 w zw. z art. 90 ust. 1a pkt 1)
Pzp
– wezwał Skarem Sp. z o.o. do złożenia wyjaśnień, w tym złożenia dowodów
dotyczących wyliczenia ceny za przedmiot zamówienia z uwagi na fakt, że wydaje się rażąco
niska w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzi wątpliwości zamawiającego co do
możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami sformułowanymi
przez z
amawiającego. W treści wezwania zamawiający wskazał iż oczekuje wyjaśnienia w
szczególności jakie czynniki, elementy i okoliczności złożyły się na wysokość ceny i w jaki
sposób dokonano ich kalkulacji oraz skąd wynika tak niska cena. Za istotną część składową
zaoferowanej ceny lub kosztu uznać należało według zamawiającego m. in koszty pracy. W
celu zweryfikowania poprawności dokonanej przez wykonawcę kalkulacji ceny, zamawiający
zwrócił uwagę, że wyjaśnienia powinny być wyczerpujące, konkretne, przekonujące,
ujawniające najważniejsze składniki cenotwórcze, jak przykładowo koszt pracowników,
zaangażowania odpowiedniego sprzętu, czy wreszcie marże wykonawcy – zastrzegając, że
w pr
zeciwnym wypadku wyjaśnienia tę będą miały jedynie charakter iluzorycznych i nie będą
stanowiły wyjaśnienia elementów oferty, mających wpływ na wysokość cen. Zamawiający
wskazał na konieczność uwzględnienia czy zachodzą w przypadku Skarem Sp. z o.o.:
oszcz
ędność metody wykonania zamówienia, wybrane rozwiązania techniczne, wyjątkowo
sprzyjające warunki wykonywania zamówienia dostępne dla wykonawcy, oryginalność
projektu wykonawcy, wpływ pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych
przepisów bądź też zachodzą okoliczności wynikające z przepisów prawa pracy i przepisów
o zabezpieczeniu społecznym, obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest
zamówienie, okoliczności wynikające z przepisów prawa ochrony środowiska lub
powierzenie wykonania części zamówienia podwykonawcy. Zamawiający wskazał, że w
ramach składanych wyjaśnień wykonawca powinien przedłożyć dowody, które uzasadniają
przyjętą wycenę przedmiotu zamówienia, pouczając jednocześnie, że zgodnie z art. 90 ust. 3
Pzp
odrzuci ofertę w przypadku nieudzielenia wyjaśnień w wyznaczonym terminie lub jeżeli
dokonana ocena wyjaśnień wraz ze złożonymi dowodami potwierdzi, że oferta zawiera
rażącą niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Odwołujący stwierdził, że wyjaśnienia wykonawcy, udzielone w trybie art. 90 ust. 1
Pzp
, nie mogą mieć charakteru ogólnego, nie mogą ograniczać się do zapewnienia, że
w
ykonawca będzie w stanie zrealizować zamówienie za podaną w ofercie cenę.
W
ykonawca, wezwany do udzielenia wyjaśnień, jest zobowiązany szczegółowo wskazać
konkretne, dające się zweryfikować czynniki umożliwiające mu skalkulowanie ceny lub
kosztu na niskim poziomie. Ponadto w
ykonawca powinien przedstawić w jakim stopniu dany
czynnik wpłynął na obniżenie ceny. Skarem Sp. z o.o. powinna była zatem przedstawić
kompleksowe, wyczerpujące, konkretne i poparte dowodami wyjaśnienia świadczące o tym,
że cena złożonej przez nią oferty nie jest rażąco niska, zaś koszty, które się na nią złożyły
mają charakter rzeczywisty i zostały skalkulowane na podstawie realnych, rynkowych
stawek. Tymczasem, w odpowiedzi na wezwanie z dnia 15 lipca 2020 r. (w dniu 16 lipca
2020 r.) Skarem Sp. z o.o. udzieliła zamawiającemu odpowiedzi, ograniczającej się zaledwie
do 3 krótkich akapitów. W wyjaśnieniach zamieściła tabelę, w której znajdują się pozycje
kosztowe składające się na oszacowaną cenę, jednak nie wyjaśniła z czego wynikają
poszczególne kwoty i w jaki sposób zostały one skalkulowane. Co najistotniejsze, do treści
wyjaśnień Skarem Sp. z o.o. nie dołączyła również żadnych dowodów, które potwierdzałyby
lub uprawdopodabniałyby treść wyjaśnień i które pozwoliłyby na zweryfikowanie z czego
wynikają poszczególne wartości wskazane w tabeli „kalkulacja cenowa” i w jaki sposób
ukształtowany został ich poziom. Złożona przez Skarem Sp. z o.o. odpowiedź ma charakter
niezwykle lakoniczny,
ogólnikowy i oderwany od wskazywania konkretnych stawek i cen,
kosztów, wyliczeń, które umożliwiłyby weryfikację zasadności wskazanej ceny ofertowej
przez z
amawiającego oraz pozostałych wykonawców. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że
treść wyjaśnień wykonawcy składanych w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego
skierowane w trybie art. 90 ust. 1 Pzp
jest uzależniona od brzmienia samego wezwania.
Ocena postawy w
ykonawcy przyjętej w wyjaśnieniach jest więc częściowo zależna od
działań zamawiającego. Dlatego też, mając na uwadze treść wezwania zamawiającego
należy uznać, iż Skarem Sp. z o.o. nie zadośćuczyniła wymogom wezwania i nie odniosła się
w zasadzie do żadnego zagadnienia poruszonego przez zamawiającego. Zdaniem
odwołującego treść pisma Skarem Sp. z o.o. miała charakter jedynie życzeniowym i opiera
się na wizji „optymistycznego scenariusza”, zamiast odwoływać się do racjonalności i
dowodów. Co więcej, zdaniem odwołującego lektura wyjaśnień Skarem Sp. z o.o. nie mogła
dostarczyć zamawiającemu odpowiedzi ani na pytania zadane przez niego w treści
wezwania, ani też w kwestii innych zagadnień, mogących uzasadnić choć w najmniejszym
stopniu fakt przyjęcia przez Skarem Sp. z o.o. ceny niższej aż o 42% od wartości
zam
ówienia powiększanej o należny podatek VAT ustalonej przed wszczęciem
postępowania zgodnie art.35 ust. 1 Pzp.
Jak wskazał odwołujący w treści wyjaśnień, Skarem Sp. z o.o. wskazała iż jest
zakładem pracy chronionej, przy czym nie poparła tego twierdzenia żadnym dowodem.
Zaznaczyła tylko, iż z tego tytułu koszty zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych są znacząco
niższew porównaniu do innych firm, które nie posiadają statusu ZPCH. Odwołujący zaznaczył, że
wyższe dofinansowanie do pensji niepełnosprawnych pracowników z PFRON było tylko do
dnia 1 kwietnia 2014 r., bo po tym terminie dofinansowania na rynku otwartym i chronionym
zostały zrównane. Ponadto Skarem Sp. z o.o., nie przedstawiła wyliczeń dotyczących
wysokości wynagrodzenia pracowników w rozbiciu na poszczególnych pracowników. W
oparciu o treść wyjaśnień, nie sposób zweryfikować w jaki sposób Skarem Sp. z o.o.
obliczyła wysokość składek ZUS na poziomie 513,24 zł, wynagrodzenia należnego za czas
urlopu na poziomie 444,75 zł oraz wysokość kosztów związanych z zastępstwem urlopowym
na poziomie 62,26 zł i czy przy tych kalkulacjach uwzględniona została okoliczność, że
osobom posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop
wypoczynkowy w wymiarze 10 dni. Należy w tym miejscu podkreślić, iż 21 z 22 pracowników
skierowanych do pracy przy realizacji niniejszego zamówienia, zgodnie z deklaracją Skarem
Sp. z o.o. w formularzu oferty to osoby z orzeczoną niepełnosprawnością, dlatego można
przyjąć iż cały zespól dedykowany do realizacji usług to osoby niepełnosprawne. Rodzi to
pewne komplikacje związane z wykonywaniem przez te osoby prac np. mycie okien, pranie
wykładzin czy niektórych innych czynności. Z uwagi na to, że osoby niepełnosprawne ze
względu na swoje ograniczenia zdrowotne (przeciwskazania zawarte w orzeczeniu
lekarskim) niejednokrotnie nie są w stanie wykonać pewnych prac m.in. prac na
wysokościach. Zgodnie z przepisami każda praca, podczas której różnica poziomów między
stanowiskiem a posadzką wynosi od 1 metra wzwyż, to praca na wysokości. Spółka Skarem
w swojej kalkulacji cenowej nie ujęła pozycji kosztów związanych z zatrudnieniem
dodatkowych pracowników do ww. czynności. Wyliczenia dotyczą wyłącznie kosztów
zatrudnienia osób do podstawkowych czynności sprzątania w ilości łącznie 13,7 etatów, co
stanowi tylko niezbędne minimum do podstawowej obsługi przedmiotu zamówienia (bez prac
okresowych). Skarem Sp. z o.o. nie wskazała na ewentualnie inną możliwość ograniczającą
koszty w tym zakresie.
Odwołujący dodał przy tym, że z treści wyjaśnień nie wynika jakie
koszty związane z zatrudnieniem przypadają na poszczególnych pracowników, a przecież
wiadomym jest, że koszty te będą się różniły w zależności od tego w jakim stopniu pracownik
jest osobą niepełnosprawną. W treści wyjaśnień Skarem Sp. z o.o. wskazała, że „zakłada”
zatrudnienie osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności. Już sam fakt, że
w
ykonawca na etapie kalkulacji ceny operuje pewnym zakresem osób niepełnosprawnych,
które zamierza dopiero zatrudnić w celu realizacji zamówienia, wskazuje na to, że ma to
wyłącznie charakter pewnego założenia, możliwości, która nie ma charakteru pewnego.
Wskazana wyżej okoliczność jest o tyle istotna, że Skarem Sp. z o.o. wywodzi z niej
podstawę do pomniejszenia ceny ofertowej o kwotę aż 336 600 zł netto (14 025,00 zł x 24
miesiące), którą przewiduje dopiero otrzymać z tytułu dofinansowania do wynagrodzeń
pracowników niepełnosprawnych. W tym kontekście ważne jest podkreślenie, że wykonawca
może uzasadniać niższe koszty pracy pomocą publiczną, która została mu przyznana, a nie
zamiarem ubiegania się o takie o taką pomoc, jedynie w takim przypadku możliwe jest
definitywne ustalenie
udziału wykonawcy w ponoszeniu kosztów wynagrodzenia
pracowników. Informacja ta jest niezbędna dla zamawiającego w procesie oceny rażąco
niskiej ceny.
Tymczasem, przyznanie dofinansowania, o którym mowa w art. 26a ust. 1
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 2046, zwanej dalej: „u.r.z.o.n”) nie ma
charakteru automatycznego,
w szczególności zgodnie z art. 26a ust. 1a u.r.z.o.n. miesięczne
dofinansowanie nie przysługuje pracodawcy zatrudniającemu co najmniej 25 pracowników w
przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i nieosiągającemu wskaźnika zatrudnienia osób
niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%.
Jak zwrócił uwagę odwołujący Skarem Sp. z o.o. w treści wyjaśnień w żaden sposób nie
wykazała, że taka okoliczność nic zachodzi w stosunku do jej przedsiębiorstwa, przede
wszystkim jednak
nie wykazała, że rzeczywiście zatrudnia 21 osób niepełnosprawnych
dedykowanych do wykonywania przedmiotu zamówienia, a także że uzyskuje w stosunku do
tych osób zakładane na etapie kalkulacji ceny oferty dofinansowanie z PFRON. Skarem Sp.
z o.o. nie przedstawiła i nie dołączyła do złożonych wyjaśnień żadnych dokumentów
potwierdzających otrzymanie dofinansowania, np. listy pracowników będących osobami
niepełnosprawnymi, którzy zostaną skierowani do realizacji zamówienia wraz z dowodami,
że te osoby są przez spółkę faktycznie zatrudniane, oraz – na dowód otrzymywania
dofinansowania z PFRON
– miesięcznych informacji o wynagrodzeniach, zatrudnieniu,
stopniach i rodzaju niepełnosprawności pracowników niepełnosprawnych. Szczegółowe
zasady u
biegania się o przyznanie dofinansowania, zasady dotyczące jego wypłaty oraz
dokumenty, które są z tym związane, zostały szczegółowo opisane w u.r.z.o.n. oraz
rozporządzeniu z dnia 22 czerwca 2016 roku w sprawie miesięcznego dofinansowania do
wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 951).
Odwołujący wskazał, że przepis art. 90 ust. 1 pkt 2 Pzp stanowi o już udzielonej pomocy
publicznej
(do której należy zaliczyć otrzymywane przez przedsiębiorców dofinansowanie z
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych), a nie tej, która ma jedynie
charakter potencjalny.
Wyjaśnienia złożone przez Skarem Sp. z o.o. nie potwierdzają, że
wykonawca uzyskał dofinansowanie do wynagrodzenia dla osób, które mają być skierowane
przez niego do
realizacji zamówienia – dlatego też całkowicie bezpodstawnym i nie mającym
potwierdzenia w stanie
rzeczywistym było pomniejszanie przez Skarem sp. z o.o. ceny
ofertowej o kwotę 336 600 zł netto.
Niezależnie od powyższego odwołujący podniósł, że w treści wyjaśnień Skarem Sp. z o.o.
nie wskazuje w jaki sposób skalkulowała wysokość dofinansowania na łączną kwotę 14
025,00 zł miesięcznie (tj. 336 600 zł w skali 24 miesięcy trwania umowy), nie wskazuje
również żadnych informacji, które pozwalałaby na samodzielne zweryfikowanie
prawidłowości wskazanej kwoty poprzez podanie liczby pracowników, która miałyby
skorzystać z dofinansowania oraz wskazanie stopnia niepełnosprawności, którym każdy z
nich się legitymuje (lekki, umiarkowany czy znaczny). Ponadto dalsza część złożonych przez
Skarem Sp. z o.o. wyjaśnień sprowadzająca się w istocie do przedstawienia tabeli
zawierającej składniki ceny ofertowej, tylko potwierdza powzięte podczas badania ofert
przekonanie, że oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia,
gdyż poszczególne pozycje kosztowe nie odpowiadają realnym, rynkowym stawkom, a
niektóre koszty nie zostały w ogóle ujęte. Wysoce wątpliwym jest aby ubezpieczenie firmy
oraz koszty administracyjne wiązały się z wydatkiem w wysokości zaledwie 124,89 zł
miesięcznie. Koszty pośrednie, jakimi są koszty administracji dla spółki kapitałowej, w tym
przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to koszty, które mają udział w pokryciu
kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa (koszty utrzymania zarządu, innych komórek
organizacyjnych, koszty administracyjno-
gospodarcze, koszty utrzymania oddziałów, koszty
materiałów biurowych itp.), dlatego ta kwota jest wyjątkowo nierealna, biorąc pod uwagę
strukturę organizacyjną Skarem Sp. z o.o. Wykonawca nie wykazał zresztą żadnym
dokumentem wysokości tak niskich kosztów administracyjnych. Nie jest również możliwe,
aby zlecenie usługi mycia okien na zwyżce podwykonawcy wiązało się z kosztem w
wysokości 121,10 zł miesięcznie, pomijając już sam takt braku udowodnienia tej
okoliczności. Skarem Sp. z o.o. nie wykazała również podstaw do wyliczenia średniego
miesięcznego zużycia środków higienicznych oraz środków czystości na poziomie 8 456 zł
miesięcznie. Niezależnie od braku przedstawienia szczegółowych kalkulacji które
wyjaśniałyby skąd wzięły się kwoty wskazane w tabeli, Skarem Sp. z o.o. nie przedstawiła
żadnego dowodu pozwalającego na ich zweryfikowanie.
Odwołujący wyjaśnił, że uzasadniając sposób wyliczenia ceny oferty w treści wyjaśnień
Skarem Sp. z o.o. powołała się m.in. na posiadane przez siebie długoletnie doświadczenie,
konkurencyjne ceny oraz profesjonalne podejście do wykonywanych usług które
doprowadziły do dynamicznego rozwoju firmy. Dodatkowo wskazała na „zindywidualizowane
podejście do Zamawiającego”, które pozwoliło zaoferować cenę na poziomie najniższym w
stosunku do konkurencji. Skarem Sp. z o.o. nie wskazała jednak w jaki sposób te nie
zawierające żadnej merytorycznej treści i nie poparte żadnym dowodem twierdzenia miałyby
wpłynąć na wysokość ceny.
Zdaniem odwołującego wyjaśnienia wykonawcy składane w trybie art. 90 ust. 1 i 1a Pzp,
zamawiający powinien badać nie tylko poprzez zsumowanie podanych w nim kwot, ale i
poprzez realność poczynionych założeń co do czasochłonności pracy, co do rzeczywistości i
zgodności z prawem stawek wynagrodzenia oraz do realnego kosztu czynności do
zrealizowania celem osiągnięcia przedmiotu zamówienia. Treść złożonych wyjaśnień nic
dawała zamawiającemu podstaw do uznania, że wykonawca Skarem Sp. z o.o. wykazała, iż
jego
oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Przeciwnie, wyjaśnienia te wprost potwierdzają, że zaoferowana przez nią cena ma taki
charakter, gdyż wskazane w wyjaśnieniach kwoty cząstkowe są po pierwsze oderwane od
realiów rynkowych, a po drugie nie poparte żadnymi dowodami.
W związku z powyższym,
treści odpowiedzi złożonej przez Skarem Sp. z o.o. nie można było uznać za wyjaśnienia
składane przez wykonawcę w trybie art. 90 ust. 1a Pzp, gdyż nie spełniała ona wymagań
określonych w art. 90 ust. 1 Pzp i nie pozwalała zamawiającemu na dokonanie oceny w
takim zakresie, jak wynika to z art. 90 ust. 2 Pzp
. W konsekwencji, oferta złożona przez
Skarem Sp. z o.
o powinna była zostać w opinii odwołującego, przez zamawiającego
odrzucona.
Odwołujący definitywnie podniósł, iż kalkulacja cenowa Skarem Sp. z o. o jest iluzoryczna
(używając sformułowania zamawiającego użytego w wezwaniu do wyjaśnień rażąco niskiej
ceny), bo nie poparta żadnymi, dowolnymi dowodami, niekompletna, bo nie uwzględnia
wszystkich kosztów wytworzenia usługi (kosztów logistyki, kosztów nadzoru, kosztów
zastępstw związanych z absencjami chorobowymi, kosztów zatrudnienia dodatkowych osób
do prac okresowych), nierealna i nierzetelna,
bo kwoty podane w kalkulacji są nierzeczywiste
(koszty administracyjne, czyli koszty ogólnego zarządu) i stanowi wyłącznie wyliczenie
składników cenowych dopasowanych do ceny oferty. Wyjaśnienia (3 akapity) natomiast nie
zawierają żadnych dowodów na poparcie kwot pojawiających się w kalkulacji cenowej.
Konkludując zarzut odwołujący stwierdził, że cena Skarem Sp. z o.o. jest rażąco niska
ponieważ, nie uwzględniła wszystkich kosztów wytworzenia usługi zgodnej z przedmiotem
zamówienia, zaniżyła koszty, nie poparła żadnymi dowodami swoich wyjaśnień tj.:
-
nie doszacowała kosztów materiałów wyposażenia i środków czystości oraz środków
dezynfekcyjnych, ponieważ w dobie pandemii wymagania i zapotrzebowanie w placówkach
administracji publicznej znacznie wzrosło na art. wyposażenia sanitarnego tj. ręczniki
papierowe, mydło, preparaty do dezynfekcji. Wskazany w kalkulacji koszt 8 456 zł jest
zaniżony i nie zabezpiecza interesu zamawiającego, co będzie skutkować deficytem
materiałów wyposażenia sanitarnego oraz środków czystości w placówkach ARiMR;
- nie uwzg
lędniła wszystkich kosztów dodatkowych tj. kosztów logistycznych/kosztów obsługi
dostaw do placówek ARiMR oraz kosztów nadzoru (nie mogła ich również uwzględnić w
kosztach administracyjnych, z uwagi na niezwykle niską kwotę 2 997,36 zł w skali całej
umowy);
-
nie wykazała kosztów zastępstw chorobowych, co jest bardzo istotne przy założeniu, że
prawic cały zespół pracowników to osoby z orzeczonym stopniem niepełnosprawności.
Osoby niepełnosprawne przebywają bardzo często na zwolnieniach lekarskich z uwagi na
swoje schorzenia. Większość placówek obsługiwanych w ramach niniejszego zamówienia
ma jednoosobowa obsługę serwisu sprzątającego, jak wskazał w wyjaśnieniach Skarem Sp.
z o. o, jednakże koszty związane z absencjami z powodu choroby nie zostały ujęte w
kalkulacji cenowej;
-
nie wykazała kosztów dodatkowych usług, w tym kosztów zatrudnienia dodatkowych osób
do prac okresowych lub pozostałych, których osoby niepełnosprawne nie będą mogły
wykonywać;
-
zaniżyła koszty pośrednie (koszty administracyjne), które są nierzeczywiste i sugerują, iż w
przypadku zaistnienia okoliczności dodatkowych (wzrost zużycia materiałów mający wpływ
na większe koszty materiałów, koszty zastępstw; inne zdarzenia wkalkulowane w ryzyko
gospodarcze) nie będą miały pokrycia w kosztach pośrednich jako ewentualne
zabezpieczenia straty z tytułu realizacji kontraktu. Powyższe stanowi, iż cena
zaproponowana przez Skarem Sp. z o. o nosi znamiona ceny rażąco niskiej w stosunku
wartości zamówienia oraz średniej arytmetycznej ceny wszystkich uczestników’ niniejszego
postępowania, a wykonawca ten nie dal żadnych podstaw popartych dowodami, że cena
oferty jest ceną pozwalająca na zgodne z oczekiwaniami zamawiającego i wymogami
określonymi w SIWZ wykonanie zamówienia przy tak skalkulowanych kosztach.
Niezależnie od powyższego, odwołujący wskazał, że zgodnie z treścią Rozdziału III
pkt 1.2.2. SIWZ: O
zamówienie mogą ubiegać się wykonawcy, którzy spełniają warunki
udziału w postępowaniu w zakresie zdolności technicznej lub zawodowej. Zamawiający
uzna, je
Wykonawca spełnia warunek udziału we wskazanych zakresie, jeżeli wykonawca
wykażę, żę przystępując do Części nr 1 wykonał w okresie ostatnich trzech lat przed
upływem terminu składania ofert (...) co najmniej 2 usługi sprzątania powierzchni
wewnętrznych, z których każda trwa/trwała co najmniej 12 miesięcy w ramach jednego
kontraktu/jednej umowy, każda o wartości nie mniejszej niż 140 000 złotych brutto.
Powierzchnia sprzątania w każdej wykazanej usłudze sprzątania powinna wynosić minimum
4 000m
2
.
Zdaniem o
dwołującego Skarem Sp. z o.o. nie wykazała, że spełnia opisane wyżej warunki
udziału w postępowaniu. Zgodnie z pkt. IV.2.3.1. SWIZ Wykaz musi potwierdzać spełnianie
warunków udziału, o którym mowa w rozdziale III pkt. 1.2.2 SIWZ dla poszczególnych części.
Skarem sp. z o.o. w oświadczeniu, tj. w wykazie usług nic wykazała w żadnej pozycji
powierzchni wewnętrznej. W związku z tym, wykonawca nie złożył wykazu usług, którego
z
amawiający wymagał. Wykaz stanowi podstawowy dokument – oświadczenie woli i wiedzy
wyk
onawcy, potwierdzający spełnianie warunków udziału w postępowaniu, w którym
powołuje on posiadane przez siebie doświadczenie, będący rozwinięciem oświadczenia
wstępnego złożonego wraz z ofertą. Referencje mają potwierdzać fakt, że usługi opisane w
wykazie zos
tały należycie wykonane. To, z wykazu będącego oświadczeniem wykonawcy
wynikać powinno jaki zakres prac został wykonany. Wykonawca nie przedstawił co najmniej
2 usług sprzątania pomieszczeń wewnętrznych, co potwierdza, że Skarem sp. z o.o. na
podstawie
dostarczonych dokumentów nie spełnia warunków udziału w postępowaniu.
Ponadto, w treści „oświadczenia – wykaz usług” w kolumnie nr 3 dla:
-
usługi utrzymania czystości w siedzibie Oddziału Regionalnego oraz 21 biurach
Powiatowych w Podkarpackim Oddziale Regionalnym ARiMR w Rzeszowie
wskazała łączną
wartość brutto usługi na kwotę 745 007,40 zł za cały przedmiot zamówienia tj. powierzchnie
wewnętrzne i zewnętrzne;
-
usługi utrzymania czystości w 97 placówkach bankowych, codzienne sprzątanie wewnątrz
obiektów, sprzątanie bankomatów i ich otoczenia, utrzymanie terenów zielonych i
utwardzonych
wskazała łączną wartość brutto usługi na kwotę 2 250 186,24 zł za cały
przedmiot zamówienia tj. powierzchnie wewnętrzne i zewnętrzne.
Powyższe, w ocenie odwołującego nie spełnia wymogów stawianych przez zamawiającego
w treści Rozdziału III pkt 1.2.2. SIWZ oraz zał. Nr 4 do SIWZ, gdzie w kol. 3 „oświadczenia –
wykaz usług” wskazane jest wprost, że w przypadku gdy zakres usługi jest szerszy, należy podać
wyłącznie wartość usługi odpowiadającej treści warunku udziału w postępowaniu w badanym
zakresie, wg warunku udziału w postępowaniu. Zgodnie z powyższym Skarem Sp. z o.o. w kol. 3
„oświadczenia - wykaz usług” powinna była wpisać wyłącznie wartość usługi sprzątania
powierzchni w
ewnętrznych (gdyż taki był warunek udziału w postępowaniu), czego nie
uczyniła (wpisując łączną wartość usługi sprzątania powierzchni wewnętrznych i
zewnętrznych). Skarem Sp. z o.o. nie wykazała zatem spełnienia wymogu wykonania na
rzecz innych podmiotów 2 usług sprzątania powierzchni wewnętrznych o wartości nie
mniejszej niż 140 000 zł brutto każda. Spełnienie opisanego wyżej wymogu nie wynika
również z treści przedłożonych referencji.
Przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego zgłosił
wykonawca SKAREM Sp. z o.o.
z siedzibą w Stalowej Woli.
Zamawiający w dniu 25 września 2020 r. złożył do akt sprawy odpowiedź na
odwołanie, w której wniósł o oddalenie odwołania w całości.
Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie w części dotyczącej argumentacji odnoszącej się
do zarzutu rażąco niskiej ceny wobec oferty przystępującego wskazał, że pismem z dnia 15
lipca 2020 r. (znak: BOR03.2610.
2.2020.AP) wezwał go na podstawie art. 90 ust. 1 w zw. z
art. 90 ust. 1a pkt 1 Pzp, do
złożenia wyjaśnień w celu ustalenia, czy złożona oferta zawiera
rażąco niską cenę. Na wezwanie zamawiającego przystępujący złożył pismo z dnia 16 lipca
2020 r.
, zawierające wyjaśnienia w zakresie ceny złożonej oferty. Na tej samej podstawie
prawnej zostało również skierowane wezwanie do złożenia wyjaśnień, w tym złożenia
dowodów, dotyczących wyliczenia ceny w stosunku do odwołującego jak również do innych
uczestników postępowania.
W ocenie zamawiającego brak złożenia dowodów na potwierdzenie wyjaśnień dotyczących
ceny nie skutkuje odrzuceniem oferty jedynie w sytuacji, gdy z ich
treści można wyczytać
takie informacje, które tłumaczą sposób kalkulacji zaoferowanej ceny. Konsekwencją,
powyższego
jest o
bowiązek dołożenia należytej staranności w sporządzaniu odpowiedzi na
wezwanie przez w
ykonawcę, aby przekazane wyjaśnienia i dowody jednoznacznie
uzasadniały wysokość zaoferowanej ceny realizacji zamówienia publicznego, były
przekonujące i wiarygodne. Składając wyjaśnienia wykonawca nie ma obowiązku
każdorazowego załączana dowodów potwierdzających prezentowane argumenty. Powyższą
tezę potwierdza wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 10 sierpnia 2018 r. sygn. akt: 1453/18.
Zdaniem zamawiającego w aktualnie obowiązującym stanie prawnym, nie sposób z góry
przesądzać czy w okolicznościach konkretnej sprawy konieczne jest przedstawianie wraz z
wyjaśnieniami stosownych dowodów czy też wystarczające będzie tylko wskazanie i
powołanie określonych informacji.
Zamawiający zwrócił uwagę, że w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 22 kwietnia 2016 r. o
sygn. akt KIO 513/16 stwierdzono,
że nowelizacja przepisu wprowadziła dodatkową
przesłankę kwotową, którą należy interpretować w ten sposób, że jeśli cena danej oferty jest
niższa o 30% od wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych
ofert
, to zamawiający ma obowiązek uznać, że takie wątpliwości po jego stronie istnieją ex
lege, niezależnie od jego własnej opinii. Zatem zaistnienie w postępowaniu sytuacji, w której
dana oferta (lub oferty) jest
-
niższa o 30% od wartości zamówienia po nowelizacji z 22 czerwca 2016 r. po jej
ubruttowieniu albo
-
niższa o 30% od średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, albo (tym bardziej)
-
niższa o 30% zarówno od wartości zamówienia, jak i średniej arytmetycznej cen wszystkich
złożonych ofert
– jest formalnym wymogiem zwrócenia się do wykonawcy o wyjaśnienia. Jest to więc, w tym
wypadku kwestia nie ocenna.
Należy jednak uznać, że sytuacja taka nie jest niczym
wyjątkowym w praktyce postępowań o udzielenie zamówienia publicznego – wręcz
przeciwnie, dzieje
się tak często – zatem została objęta przez ustawodawcę hipotezą
przepisu.
Ponadto
zamawiający wskazał, że przepis art. 90 ust. 1 Pzp nie określa momentu, w którym
zamawiający dokonuje ustalenia, czy oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia. W opinii rażąco niska cena, w świetle obowiązujących od dnia 19
października 2014 r. przepisów Pzp Urząd Zamówień Publicznych zwraca uwagę, że:
Wystąpienie przez zamawiającego z wezwaniem do udzielenia wyjaśnień odnośnie rażąco
niskiej ceny, powinno
nastąpić w szczególności gdy cena oferty jest niższa o 30% od
wartości zamówienia lub 30% średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert.
Sformułowanie w szczególności należy rozumieć, jako przykład sytuacji, w której
zamawiający powinien mieć, zdaniem ustawodawcy, wątpliwości co do możliwości
wykonania zamówienia przez wykonawcę w zamian za oferowaną cenę. Podobne
stanowisko zajęła Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 24 listopada 2017 r. KIO 2373/17.
W ramach prowadzonego postępowania (część nr 1) wartość zamówienia ustalona przed
wszczęciem. postępowania wynosiła 2 401 899.09 zł brutto. Średnia arytmetyczna cen
wszystkich złożonych ofert wynosiła 1 712 832,47 zł.
Ponadto zamawiający wskazał, że porównanie ceny oferty przystępującego z cenami ofert
złożonych postępowaniu i uśrednienie ich wartości nie daje podstaw do przyjęcia, aby cena
zaoferowana przez p
rzystępującego była rażąco niska, a to właśnie ceny ofertowe w
składane postępowaniach o udzielenie zamówienia mogą stanowić jeden ze znaczników cen
rynkowych w danej branży.
Wykonawca zgłaszający przystąpienie na rozprawie złożył pismo procesowe, w
którym w zakresie zarzutu dotyczącego rażąco niskiej ceny wskazał, że udzielając wyjaśnień
w trybie art. 90 ust. 1 Pzp w sposób szczegółowy wskazał sposób wyliczenia ceny oferty,
poprzez załączenie Szczegółowej Kalkulacji Cenowej w formie tabelarycznej. Dostosował się
zatem do wymogów określonych w tym przepisie Pzp, a zamawiający uznał wyjaśnienia za
wystarczające. Biorąc pod uwagę treść ww. przepisu badaniu podlega cena lub koszt, lub ich
istotne części składowe. Odwołujący podważał np. część składową ceny w postaci
ubezpieczenia, czy kosztów administracyjnych. W jego ocenie nie jest to istotna część
składowa kosztów świadczenia usługi.
Ww. wykonawca wyjaśnił, że dokonując oceny zasadności zarzutu rażąco niskiej ceny w
stosunku do przedmiotu zamówienia, wyliczył wielkość wskaźnika procentowego ceny oferty
Skarem Sp. z o.o. w porównaniu do średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert,
stosownie do przepisu art. 90 ust. 1
a pkt 1 Pzp. Wskaźnik ten kształtuje się na poziomie
19,4%, co powod
uje iż jest znacznie poniżej 30% określonych w wymienionym przepisie
Pzp.
Zdaniem wykonawcy Skarem Sp. z o.o. z
amawiający biorąc pod uwagę powyższy wskaźnik
procentowy oraz udzielone wyjaśnienia co do rażąco niskiej ceny w zakresie wynikającym z
tabeli kosztów uznał, że wskazana w ofercie cena jest realna w stosunku do przedmiotu
zamówienia. Jak podkreśliła KIO w uzasadnieniu wyroku sygn. KIO 1272/14 ceny oferowane
na danym rynku są często bardziej realnym i miarodajnym wskaźnikiem w kwestii badania
rażąco niskiej ceny niż szacunkowa wartość zamówienia.
O tym, czy cena lub koszt oferty są rzeczywiście rażąco niskie, rozstrzyga zamawiający w
odniesieniu do konkretnego przypadku, w oparciu o posiadane materiały, w szczególności
wyjaśnienia wykonawcy i załączone przez niego dokumenty, oceniane w kontekście
właściwości przedmiotu zamówienia będącego przedmiotem postępowania. W konsekwencji,
należy odrzucić automatyczne przyjmowanie, że cena poniżej pewnego poziomu jest ceną
rażąco niską. Stanowisko to potwierdził Sąd Okręgowy w Katowicach w wyroku z dnia 21
czerwca 2010 r. (sygn. akt XIX Ga 175/10) stwierdzając, że: Dysproporcja cen
zaoferowanych przez kilku wykonawców, nie daje jeszcze podstaw do założenia, że cena
najniższa podana przez jednego z wykonawców, jest ceną rażąco niską, gdyż zależne jest to
od efektywności oraz kosztów prowadzenia działalności określonego podmiotu. Po drugie,
podstawą odrzucenia oferty jest zaoferowanie ceny „rażąco niskiej” a nie ceny „niskiej”. Te
dwa pojęcia nie są tożsame. W orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
(dawniej E
TS) podnoszono, że procedura wyjaśniania jest niezbędna w świetle
europejskiego prawodawstwa z zakresu zamówień publicznych, gdyż zabezpiecza przed
arbitralnością oceny zamawiającego co do rażąco niskiej wysokości ceny (por. wyr. z dnia 22
czerwca 1989 r. 103/88, wyr. z 27 listopada 2001 r. C-2R5/99, wyr. z 15 maja 2008 r. C-
147/06, z 29 marca 2012 r. C-599/10). Nale
ży podkreślić, że w toku badania domniemania
rażąco niskiej ceny co do zasady bierze się pod uwagę cenę całkowitą za wykonanie
przedmiotu zamówienia, nie zaś poszczególne jej składniki.
l
Następnie zgłaszający przystąpienie wskazał, że odwołujący w treści uzasadnienia zarzutów
podważa możliwość dofinansowania z PFRON wynagrodzeń pracowników posiadających
orzeczenia o niepełnosprawności, wskazując na brzmienie przepisu art. 90 ust. 1 pkt 2 Pzp.
W związku z tym wyjaśnił, ze dofinansowaniu podlegają wynagrodzenia pracowników
niepełnosprawnych, jeśli te osoby widnieją w ewidencji zatrudnionych osób
niepełnosprawnych PFRON. W ocenianym stanie faktycznym spełnienie sugestii, czy wręcz
żądania odwołującego odnośnie załączenia do wyjaśnień rażąco niskiej ceny przez Skarem
Sp. z o.o. dowodów w postaci dokumentów potwierdzających dofinansowanie wynagrodzeń
przyszłych pracowników realizujących przedmiotowe zamówienia, nie mogło być
urzeczywistni
one przed zawarciem kontraktu. Materializuje się to w momencie zawarcia
umowy o pracę. Odwołujący jako pracodawca korzystający z takiej formy pomocy publicznej
doskonale o tym wie. Tego rodzaju dofinansowanie przysługuje w momencie zatrudnienia, a
żaden racjonalnie postępujący wykonawca zamówienia (pracodawca) nie zawiera umów o
pracę nie mając pewności co do terminu zawarcia umowy będącej wynikiem wyboru
najkor
zystniejszej oferty. Przedsiębiorstwo Skarem Sp. z o.o. jak każde inny wykonawca
decydując się na złożenie oferty w takim postępowaniu ma przygotowaną rezerwę kadrową
pracowników z odpowiednimi kwalifikacjami oraz orzeczeniami o niepełnosprawności, którą
aktywuje w odpowiednim czasie. Jako pracodawca posiadający status zakładu pracy
chronionej spełnia trzy istotne warunki, aby ubiegać się o dofinansowanie. Przede wszystkim
liczba osób zatrudnionych wynosi powyżej 25 w pełnym wymiarze czasu pracy, wskaźnik
osób niepełnosprawnych przekracza 6% oraz nie zalega ze zobowiązaniami wobec
Funduszu. Zadeklarowa
no zatrudnienie 21 osób niepełnosprawnych, stosownie do
wymogów SIWZ, w tym jednego z kryteriów oceny ofert o znaczeniu (wadze) 20%.
Zamawiający w sposób jednoznaczny określił w treści rozdziału XI SIWZ, że będzie to
oceniał na podstawie deklaracji wykonawcy zawartej w treści formularza oferty.
Reasumując należy stwierdzić, że zarzut w przedmiotowym zakresie jest całkowicie
nieuzasadniony.
Na podstawie dokument
acji przedmiotowego postępowania oraz biorąc pod uwagę
stanowiska stron i uczestnika
postępowania, Izba ustaliła i zważyła, co następuje:
Na wstępie Izba uznała, że odwołujący spełnił określone w art. 179 ust. 1 Pzp
przesłanki korzystania ze środków ochrony prawnej, tj. ma interes w uzyskaniu zamówienia,
a naruszenie przez z
amawiającego przepisów Pzp może spowodować poniesienie przez
niego
szkody polegającej na utracie możliwości uzyskania zamówienia. Nie została
wypełniona także żadna z przesłanek ustawowych wynikających z art. 189 ust. 2 Pzp,
skutkujących odrzuceniem odwołania.
W
obec spełnienia przesłanek określonych w art. 185 ust. 2 i 3 Pzp, Izba dopuściła do
udziału w postępowaniu odwoławczym po stronie zamawiającego, jako uczestnika
wykonaw
cę SKAREM Sp. z o.o. z siedzibą w Stalowej Woli (zwanego dalej:
„przystępującym”).
Izba dopuściła w przedmiotowej sprawie dowody z dokumentacji w postaci
elektronicznej
zapisanej na płycie CD, przesłanej do akt sprawy w dniu 10 września 2020 r.
przez zamawiającego, w tym w szczególności z treści:
-
SIWZ wraz z załącznikami;
- oferty
przystępującego;
- wezwania
do wyjaśnień z dnia 15 lipca 2020 r. skierowanego przez zamawiającego do
przystępującego w trybie art. 90 ust. 1 Pzp;
- odpowiedzi
odwołującego na powyższe wezwanie z dnia 16 lipca 2020 r.;
-
wykazu usług wraz z referencjami złożonego przez przystępującego w ramach części 1
zamówienia w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego z dnia 27 lipca 2020 r.
skierowanego w trybie art. 26 ust. 1 Pzp;
- informacji z dnia 19 sierpnia 2020 r. o
wyniku postępowania dla części nr 1 zamówienia.
I
zba ustaliła co następuje
W rozdziale III pkt 1.2.2. SIWZ
zamawiający określił dla cześci nr 1 zamówienia
warunek
udziału w postępowaniu w zakresie zdolności technicznej lub zawodowej o
następującej treści:
Zamawiający uzna, je Wykonawca spełnia warunek udziału we wskazanych zakresie, jeżeli
wykonawca wykaże, że przystępując do Części nr 1 wykonał w okresie ostatnich trzech lat
przed upływem terminu składania ofert (...) co najmniej 2 usługi sprzątania powierzchni
wewnętrznych, z których każda trwa/trwała co najmniej 12 miesięcy w ramach jednego
kontraktu/jednej umowy, każda o wartości nie mniejszej niż 140 000złotych brutto.
Powierzchnia sprzątania w każdej wykazanej usłudze sprzątania powinna wynosić minimum
4 000m
2
.
Pismem z dnia 15 lipca 2020 r.
zamawiający wezwał przystępującego na podstawie
art. 90 ust. 1 w zw. z art. 90 ust. 1a pkt 1)
do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej
ceny. W zakresie części nr 1 zamówienia zamawiający wskazał, że cena oferty
przystępującego dokładnie jest niższa o 42,54% od wartości zamówienia powiększonej o
należny podatek VAT. Zamawiający m. in. wskazał w wezwaniu, że:
Proszę o udzielenie wyjaśnień dla każdej z Części odrębnie, w tym złożenie dowodów,
dotyczących wyliczenia zaoferowanej ceny za przedmiot zamówienia (odrębnie dla każdej
Części, na które została złożona oferta), gdyż wydaje się rażąco niska w stosunku do
przedmiotu zamówienia i budzi wątpliwości Zamawiającego co do możliwości wykonania
przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami sformułowanymi przez Zamawiającego.
W odpowiedzi bardzo
proszę ująć w szczególności jakie czynniki, elementy i okoliczności
złożyły się na wysokość ceny i w jaki sposób dokonano ich kalkulacji oraz skąd wynika ich
tak niska cena. Za istotną część składową zaoferowanej ceny lub kosztu należy uznać m.in.
koszty p
racy. Wykonawca, udzielając wyjaśnień dotyczących kosztów pracy, nie może
przyjąć, że wartość kosztów pracy, którą przyjęto do ustalenia ceny, nie może być niższa od
minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na
podsta
wie przepisów ustawy z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
W celu zweryfikowania poprawności dokonanej przez Wykonawcę kalkulacji ceny,
Zamawiający zwraca uwagę, że wyjaśnienia powinny być wyczerpujące, konkretne i
przekonujące, ujawniające najważniejsze składniki cenotwórcze, jak przykładowo koszt
pracowników, zaangażowania odpowiedniego sprzętu, czy wreszcie marżę wykonawcy. W
przeciwnym wypadku wyjaśnienia te będą miały jedynie charakter iluzorycznych i nie będą
stanowiły wyjaśnienia elementów oferty, mających wpływ na wysokość cen.
Składając ofertę na Część nr 1 zobowiązali się Państwo do realizowania usługi
kompleksowego utrzymania czystości w lokalach Lubelskiego Oddziału Regionalnego
ARiMR i 17 podległych biur powiatowych poprzez osoby zatrudnione na umowę o pracę z
orzeczeniem o niepełnosprawności – w ilości 21 osób oraz poprzez osoby zatrudnione na
umowę o pracę z minimum 6-cio miesięcznym doświadczeniem zawodowym w utrzymaniu
czystości, które zatrudnią Państwo przy realizacji przedmiotu zamówienia – w ilości 22 osób.
(…)
Zamawiający przypomina, iż zapisy dotyczące zatrudnienia pracowników na podstawie
umowy o pracę zostały także zawarte w § 5 projektu umowy (m.in. Zamawiający w związku z
art. 29 ust.3a ustawy-
Prawo zamówień publicznych wymaga zatrudnienia przez Wykonawcę
lub podwykonawcę przez cały okres realizacji zamówienia na podstawie umowy o pracę w
rozumieniu przepisów ustawy z 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (Dz.U.2019.1040 j.t.. ze
zm.) wszystkich Pracowników świadczących Usługi, zgodnie z oświadczeniem załączonym w
ofercie, oraz Wykonawca, który otrzymał punkty z racji doświadczenia zawodowego
pracowników zobowiązany jest do zatrudnienia przy wykonywaniu umowy osób z minimum
6-
ciomiesięcznym doświadczeniem w utrzymaniu czystości w ilości co najmniej deklarowanej
w formularzu ofertowym przez cały okres realizacji umowy). A w przypadku Części nr 1 także
pracowników będących osobami niepełnosprawnymi (w ilości co najmniej deklarowanej w
formularzu ofertowym).
Przystępujący odpowiedział na powyższe wezwanie pismem z dnia 16 lipca 2020 r.
W wyjaśnieniach wskazał, że:
W odpowiedzi na wezwanie do złożenia wyjaśnień z dnia 15 lipca 2020r. Firma Skarem Sp. z
o.o. informuje, że całkowita wartość oferty przeznaczona na realizację zawiera wszystkie
koszty niezbędne do wykonania całości zadania, zgodnie z wymogami określonymi przez
Zamawiającego i pozwala na realizację zamówienia z należytą starannością.
Pracownicy skierowani do realizacji zamówienia będą zatrudnieni na umowę o pracę oraz
będą otrzymywać wynagrodzenia nie niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Zakładamy także zatrudnienie osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności. Firma
Skarem Sp. z o.o. jest zakładem pracy chronionej w związku z powyższym koszty
zatrudnienia pr
acowników niepełnosprawnych są znacząco niższe w porównaniu do firm,
które nie posiadają statusu zakładu pracy chronionej.
Długoletnie doświadczenie, konkurencyjne ceny oraz profesjonalne podejście do
wykonywanych usług doprowadziły do dynamicznego rozwoju firmy Skarem. W chwili
obecnej Wykonawca realizuje usługi na terenie całego kraju na wysokim poziomie i przy
niewielkiej marży. Zindywidualizowane podejście do Zamawiającego pozwoliło zaoferować
cenę na poziomie najniższym w stosunku do konkurencji przy jednoczesnym uwzględnieniu
zysku.
Ponadto w przystępujący zawarł w wyjaśnieniach szczegółową kalkulację cenową.
W odpowiedzi na wezwanie z dnia 27 lipca 2020 r. skierowane w trybie art. 26 ust. 1
Pzp, przystępujący złożył wykaz usług na potwierdzenie spełnienia warunku udziału w
postępowaniu w zakresie zdolności technicznej i zawodowej na wzorze stanowiącym
załącznik nr 4 do SIWZ wraz z referencjami potwierdzającymi wykonie tych usług. W wykazie
zostały podane trzy usługi:
- utrzymanie
czystości w siedzibie Oddziału Regionalnego oraz 21 biurach Powiatowych w
Podkarpackim Oddziale Regionalnym ARiMR w Rzeszowie
na kwotę 745 007,40 zł. Z
referencji potwierdających należyte wykonanie usługi wynikało, że łączna powierzchnia
sprzątanych lokali wynosiła 13 828,90 m
2
,
a powierzchnia terenów zewnętrznych wynosiła
2 645 m
2
;
- utrzymanie
czystości w 97 placówkach bankowych, codzienne sprzątanie wewnątrz
obiektów, sprzątanie bankomatów i ich otoczenia, utrzymanie terenów zielonych i
utwardzonych
na kwotę 2 250 186,24 zł brutto. Z referencji potwierdających należyte
wykonanie usługi wynikało, że łączna powierzchnia sprzątana wewnątrz lokali wynosiła ok 51
000 m
2
;
-
kompleksowa usługa sprzątania budynków Centrum Wystawienniczo-Kongresowego na
kwotę 315 281,35 brutto. Z referencji potwierdających należyte wykonanie usługi wynikało,
że łączna powierzchnia sprzątanego budynku wynosi 27 276,81 m
2
.
W dniu 19 sierpnia 2020 r. zamawiający dokonał wybru najkorzystniejszej oferty w
postępowaniu, także dla cześci nr 1. W tej części została wybrana oferta przystępującego.
Treść przepisów dotyczących zarzutów:
- art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp
– Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli zawiera rażąco niską cenę lub
koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia;
- art. 90 ust. 1 i 3 Pzp
– 1. Jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części
składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzą
wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z
wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów,
zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących
wyliczenia ceny lub kosztu, w szczególności w zakresie:
1) oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych,
wyjątkowo sprzyjających warunków wykonywania zamówienia dostępnych dla wykonawcy,
oryginalności projektu wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia
ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki
godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o
minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2018 r. poz. 2177);
2) pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów;
3) wynikającym z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym,
obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
4) wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska;
5) powierzenia wykonania części zamówienia podwykonawcy.
3. Zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień lub jeżeli dokonana
ocena wyjaśnień wraz ze złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską
cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia;
- art. 26 ust. 3 Pzp
– Jeżeli wykonawca nie złożył oświadczenia, o którym mowa w art. 25a
ust. 1, oświadczeń lub dokumentów potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 25
ust. 1, lub innych dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia postępowania,
oświadczenia lub dokumenty są niekompletne, zawierają błędy lub budzą wskazane przez
zamawiającego wątpliwości, zamawiający wzywa do ich złożenia, uzupełnienia lub
poprawienia lub do udzielania wyjaśnień w terminie przez siebie wskazanym, chyba że mimo
ich złożenia, uzupełnienia lub poprawienia lub udzielenia wyjaśnień oferta wykonawcy
podlega odrzuceniu albo konieczne byłoby unieważnienie postępowania;
- art. 90 ust. 1a pkt 1 Pzp
– W przypadku gdy cena całkowita oferty jest niższa o co najmniej
30% od: wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, ustalonej
przed wszczęciem postępowania zgodnie z art. 35 ust. 1 i 2 lub średniej arytmetycznej cen
wszystkich złożonych ofert, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa
w ust. 1, chyba że rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, które nie wymagają
wyjaśnienia;
- art. 7 ust. 1 i 3 Pzp
– 1. Zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o
udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji i równe
traktowanie wykonawców oraz zgodnie z zasadami proporcjonalności i przejrzystości.
3. Zamówienia udziela się wyłącznie wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami ustawy;
nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji;
- art. 91 ust. 1 Pzp
– Zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów
oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
Izba zważyła co następuje.
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy oraz stanowiska stron
i uczestnika postępowania odwoławczego Izba stwierdziła, że odwołanie zasługiwało na
uwzględnienie w zakresie zarzutu dotyczącego rażąco niskiej ceny odnoszącego się do
oferty przystępującego, natomiast w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu.
W pierwszej kolejności Izba stwierdziła, że w postępowaniu zamawiający wezwał
przystępującego do złożenia wyjaśnień w zakresie ceny oferty, ponieważ cena zaoferowana
przez
tego wykonawcę była niższa o ponad 30% od wartości szacunkowej zamówienia
powiększonej o podatek VAT (jak wskazał zamawiający w zakresie części nr 1 zamówienia,
cena oferty przystępującego była niższa o 42,54% od wartości zamówienia powiększonej o
należny podatek VAT). Izba podkreśla, iż konsekwencją wezwania wystosowanego przez
zamawiającego pismem z dnia 15 lipca 2020 r. było powstanie domniemania, iż zaoferowana
przez
przystępującego cena oferty jest ceną rażąco niską, a obowiązkiem wykonawcy, było
obalenie tego domniemania w złożonych wyjaśnieniach, pod rygorem odrzucenia oferty.
W tym miejscu należy wskazać, iż za nieuzasadnioną na tym etapie postępowania
Izba uznała argumentację zamawiającego o „przeszacowaniu” wartości zamówienia, co w
powinno skutkować przyjęciem, że wezwanie do wyjaśnień było w istocie czynnością zbędną
w postępowaniu, wynikłą z nadmiernej dbałości zamawiającego o literalne wypełnienie norm
Pzp. Podkreślić należy, iż zadaniem Izby jest ocena działań (zaniechań) zamawiającego
podejmowanych w postępowaniu, a nie hipotetyczne rozważania, czy czynność wezwania
wykonawcy do wyjaśnienia ceny oferty była zbędna, czy też nie. Jeżeli w okolicznościach tej
sprawy z
amawiający uważał, iż wezwanie nie było konieczne ponieważ ziściła się sytuacja
określona w końcowej treści art. 90 ust. 1a pkt 1 Pzp, to winien dać temu wyraz w
dokumentacji postępowania np. przez sporządzenie stosownej notatki z prac komisji
przetargowej i odstąpić od wezwania przystępującego do wyjaśnienia sposobu kalkulacji
ceny. Skoro jednak z
amawiający wezwał przystępującego do złożenia stosownych wyjaśnień
i przedstawienia dowodów, to zadaniem Izby jest ocena złożonych przez wykonawcę
wyjaśnień i prawidłowości zaniechania odrzucenia oferty przystępującego. Co więcej, jak
ustaliła Izba, rozważania zamawiającego co do „przeszacowania” wartości zamówienia dla
części nr 1 zamówienia nie zostały odzwierciedlone w żadnym dokumencie postępowania i
zaktualizowały się najwcześniej, dopiero po złożeniu wyjaśnień przez przystępującego.
Wziąwszy pod uwagę powyższe, rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy w zakresie zarzutu
rażąco niskiej ceny dotyczącego oferty przystępującego wymagało ustalenia, czy na
podstawie złożonych przez tego wykonawcę wyjaśnień, zamawiający był uprawniony do
uznania, że cena zaoferowana przez przystępującego nie jest rażąco niska.
W ocenie składu orzekającego lektura złożonych przez przystępującego wyjaśnień
prowadzi
ła do wniosku, iż wykonawca ten nie wykazał, że zaoferowana przez niego cena dla
części 1 zamówienia nie jest rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia. Złożonych
przez
przystępującego wyjaśnień nie można uznać za wyczerpujących, wszechstronnych, a
przez to obalających domniemanie ceny rażąco niskiej. Izba wskazuje, iż złożone przez
przystępującego wyjaśnienia w przedmiocie ceny oferty były lakoniczne, hasłowe i zawierały
stwierdzenia
często podnoszone przez wykonawców ubiegających się o zamówienia
publiczne jak np. kwestie
długoletniego doświadczenia w realizacji podobnych usług lub
zindywidualizowanego podejścia do zamawiającego.
Izba uznała, iż jakkolwiek doświadczenie przystępującego zdobyte podczas realizacji
podobnych zamówień należy uznać za ważkie w procesie kalkulacji ceny oferty, to nie był to
jednak czynnik właściwy jedynie dla przystępującego, ale dla każdego z wykonawców
zainteresowanych niniejszym postępowaniem z uwagi na sformułowane przez
z
amawiającego warunki udziału w postępowaniu dotyczące doświadczenia wykonawcy.
Jednocześnie zauważyć należy, iż przystępujący w żaden sposób nie wyjaśnił w piśmie z
dnia 16 lipca 2020 r.
w jaki sposób długoletnie doświadczenie, konkurencyjne ceny oraz
profesjonalne i zindywidualizowa
ne podejście, wpłynęły na oszczędność wykonania
przedmiotowego zamówienia.
Izba
doszła także do przekonania, że nie bez znaczenia w okolicznościach niniejszej
sprawy pozostaje fakt, iż przystępujący nie przedstawił zamawiającemu żadnych dowodów
potwierdz
ających sposób przyjęcia ceny ofertowej dla części nr 1 zamówienia. Poza
kalkulacją własną – stanowiącą oświadczenie własne wykonawcy, które można traktować co
najwyżej jako integralną część wyjaśnień, przystępujący nie przedstawił żadnych dowodów
umożliwiających weryfikację dokonanych wyliczeń zawartych w owej kalkulacji. W takiej
sytuacji nie można skutecznie zbadać poszczególnych elementów cenowych, jeśli
wykonawca nie przedstawia z
amawiającemu, przyjętych do kalkulacji ceny oferty, założeń.
Innymi słowy, nie sposób zbadać, czy przyjęte przez danego wykonawcę wyliczenia są
rzetelne, wiarygodne, w sytuacji gdy wykonawca nie przedstawia żadnych dowodów
potwierdzających sposób zbudowania poszczególnych elementów kosztotwórczych,
poprzestając na własnych oświadczeniach w tym zakresie.
W okolicznościach przedmiotowej sprawy brak złożenia dowodów przez
przystępującego na potwierdzenie realności i rynkowości zaoferowanej ceny był szczególnie
istotny, ponieważ zamawiający w wezwaniu z dnia 15 lipca 2020 r. wyraźnie zaznaczył, że
za
istotną część składową zaoferowanej ceny lub kosztu należy uznać m.in. koszty pracy.
Wykonawca, udzielając wyjaśnień dotyczących kosztów pracy, nie może przyjąć, że wartość
kosztów pracy, którą przyjęto do ustalenia ceny, nie może być niższa od minimalnego
wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie
przepisów ustawy z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz Składając
ofertę na Część nr 1 zobowiązali się Państwo do realizowania usługi kompleksowego
utrzymania czystości w lokalach Lubelskiego Oddziału Regionalnego ARiMR i 17 podległych
biur powiatowych poprzez osoby zatrudnione na umowę o pracę z orzeczeniem o
niepełnosprawności – w ilości 21 osób oraz poprzez osoby zatrudnione na umowę o pracę z
minimum 6-
cio miesięcznym doświadczeniem zawodowym w utrzymaniu czystości, które
zatrudnią Państwo przy realizacji przedmiotu zamówienia – w ilości 22 osób.
Jak wynika z przytoczonych powyżej fragmentów zamawiający w wezwaniu do
złożenia wyjaśnień nie poprzestał wyłącznie na przepisaniu treści art. 90 ust. 1 Pzp, ale
wskazał jakie grupy kosztów powinny być szczególnie opisane i przedstawione w
wyjaśnieniach tak, aby przystępujący mógł obalić domniemanie rażąco niskiej ceny co do
swojej oferty. T
ymczasem przystępujący w wyjaśnieniach z dnia 16 lipca 2020 r., w tym
bardzo istotnym dla okoliczności sprawy zakresie wyjaśnił jedynie, że Pracownicy skierowani
do realizacji zamówienia będą zatrudnieni na umowę o pracę oraz będą otrzymywać
wynagrodzenia
nie niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Zakładamy także
zatrudnienie osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności. Firma Skarem Sp. z o.o.
jest zakładem pracy chronionej w związku z powyższym koszty zatrudnienia pracowników
niepełnosprawnych są znacząco niższe w porównaniu do firm, które nie posiadają statusu
zakładu pracy chronionej. Ponadto w kalkulacji kosztów zawartej w wyjaśnieniach
przystępujący przedstawił m. in. wartość wynagrodzenia brutto, ZUS, urlopów, zastępstw
urlopowych, kosztu
jednego pracownika, łączny miesięczny koszt oraz wartość zwrotu z
tytułu zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Jednakże przystępujący na poparcie tych
kosztów – tak jak to wskazano powyżej – nie przedstawił żadnego dowodu dokumentującego
realność i rynkowość przedstawionych założeń. Należy przy tym wskazać, że stanowisko
przystępującego zawarte w piśmie procesowym złożonym na rozprawie, przez które
przystępujący próbował doprecyzować i uszczegółowić złożone wyjaśnienia także nie
zostało poparte żadnymi dowodami, przez co Izba nie mogła uznać tych wyjaśnień za
wystarczające.
Podsumowując powyższe stwierdzić należy, iż przystępujący nie dołożył należytej
staranności w wyjaśnieniu zamawiającemu sposobu kalkulacji ceny oferty dla części nr 1
zamówienia, przez co w konsekwencji nie wykazał, że zaoferowana przez niego cena nie
jest ceną rażąco niską. Oferta przystępującego podlegała zatem odrzuceniu na podstawie
art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 Pzp.
Ponadto w związku z potwierdzeniem zarzutu
rażąco niskiej ceny skład orzekający uznał, że zamawiający przez wybór jako
najkorzystniejszej, oferty przystępujacego w ramach części nr 1 zamówienia naruszył także
art. 91 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 i 3 Pzp.
W ocenie Izby nie potwierdziły się zarzuty dotyczące spełnienia przez
przystępującego warunku udziału w postępowaniu w zakresie zdolności technicznej i
zawodowej.
Jak wskazano w części dotyczącej ustaleń, przystępujący w odpowiedzi na wezwanie
z dnia 27 lipca 2020 r. skierowane w trybie art. 26 ust. 1 Pzp, złożył wykaz usług na
potwierdzenie spełnienia warunku udziału w postępowaniu w zakresie zdolności technicznej i
zawodowej na wzorze stanowiącym załącznik nr 4 do SIWZ wraz z referencjami
potwierdzającymi wykonie tych usług. W wykazie zostały podane trzy usługi.
Trzecią wskazaną w wykazie usługą była – kompleksowa usługa sprzątania budynków
Centrum Wystawienniczo-
Kongresowego na kwotę 315 281,35 brutto, która była w trakcie
realizacji i w zakresie wykazanym przez przystępuącego byłe realizowana do lutego 2019 r.
do lipca 2020 r
. Z referencji potwierdających należyte wykonanie usługi wynikało, że łączna
powierzchnia sprzątanego budynku wynosi 27 276,81 m
2
. Zgodnie z treścią warunku
zamawiający uznawał usługę za spełniajacą jego treść jeśli trwa/trwała co najmniej 12
miesięcy w ramach jednego kontraktu/jednej umowy, każda o wartości nie mniejszej niż 140
000
złotych brutto. Powierzchnia sprzątania w każdej wykazanej usłudze sprzątania powinna
wynosić minimum 4 000m
2
.
Z treści wykazu i referencji w ocenie Izby jednoznacznie
wynikało, że usluga spełnia wymogi określone w warunku, w tym także kwestionowanym
przez odwołującego zakrsie tj. odnoszącym się do wartości usługi sprzątania powierzchni
wewnętrznych.
Pierwsza wskazna w wykazie usługa dotyczyła utrzymania czystości w siedzibie Oddziału
Regionalnego oraz 21 biurach Powiatowych w Podkarpackim Oddziale Regionalnym ARiMR
w Rzeszowie
na kwotę 745 007,40 zł. Z referencji potwierdających należyte wykonanie
usługi wynikało, że łączna powierzchnia sprzątanych lokali wynosiła 13 828,90 m
2
,
a
powierzchnia terenów zewnętrznych wynosiła 2 645 m
2
. W zakresie tej usługi Izba uznała, że
skoro wartość umowy wynosiła niespełna 750 tys. zł, a na zdecydowanie większą jej część
składała się usługa sprzątania powierzchni lokali (ponad 13 500 m
2
), w stosunku do
powierzchni terenów zewnętrznych (ponad 2 500 m
2
), to wartość usługi sprzątania
powierzchni wewnętrznych musiała przekraczać wymagane w warunku 140 000 zł brutto.
Odwołuący nie zakwestionował powyższego ustalenia, ponieważ nie udowodnił i nie wykazał
przed Izbą okoliczności przecinej, pozwalającej na przyjęcie, że wykonanie usługi sprzątania
lokali o powierzchni ponad 13 500 m
2
nie przekracało 140 000 zł brutto.
Ostatnia usługa – druga pozycja w wykazie – dotyczyła utrzymania czystości w 97
placówkach bankowych, codziennego sprzątania wewnątrz obiektów, sprzątania
bankomatów i ich otoczenia, utrzymania terenów zielonych i utwardzonych na kwotę 2 250
186,24 zł brutto. Z referencji potwierdających należyte wykonanie usługi wynikało, że łączna
powierzchnia
sprzątana wewnątrz lokali wynosiła ok 51 000 m
2
. W ramach tej usługi skład
orzekający doszedł do podobnych stwierdzeń jak w przypadku usługi powyżej. Otóż mając
na uwadze wartość umowy (ponad 2 mln zł) oraz powierzchnię sprzątania wewnątrz lokali
(ok 51 000 m
2
),
odwołujący nie udowodnił i nie wykazał przed Izbą okoliczności,
pozwalającej na przyjęcie, że wykonanie usług sprzątania lokali o powierzchni ok 51 000 m
2
nie przekracało 140 000 zł brutto.
W związku z powyższym Izba oddaliła zarzuty naruszenia art. 24 ust. 1 pkt 12 Pzp
oraz 26 ust. 3 Pzp.
Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 192 ust. 1 Pzp orzeczono jak
w sentencji.
Zgodnie z treścią art. 192 ust. 2 Pzp Izba uwzględnia odwołanie, jeżeli stwierdzi
naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny wpływ na wynik
postępowania o udzielenie zamówienia. Potwierdzenie zarzutów wskazanych w odwołaniu
powoduje, iż w przedmiotowym stanie faktycznym została wypełniona hipoteza normy
prawnej wyrażonej w art. 192 ust. 2 Pzp.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 Pzp tj.
stosownie do wyniku sprawy oraz zgodnie z § 3 pkt. 1 rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odw
ołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(Dz. U. z 2018 r. poz. 972) zaliczając na poczet niniejszego postępowania odwoławczego
koszt wpisu
od odwołania uiszczonego przez odwołującego oraz zasądzając od
zamawiającego na rzecz odwołującego koszty postępowania odwoławczego poniesione z
tytułu wpisu od odwołania (15 000,00 zł).
Izba nie zasądziła od zamawiającego na rzecz odwołującego kosztów związanych z
wynagrodzeniem pełnomocnika (3 600 zł) oraz dojazdem (300 zł), zgodnie z wnioskiem
zawartym w odwołaniu i powtórzonym na rozprawie. Zgodnie z § 3 pkt. 2 ww.
rozporządzenia do kosztów postępowania odwoławczego, zalicza się uzasadnione koszty
stron postępowania odwoławczego, a w okolicznościach, o których mowa w § 5 ust. 1 pkt 3
lit. b lub § 5 ust. 3 pkt 2, koszty uczestnika postępowania odwoławczego, który przystąpił po
stronie zamawiającego oraz wniósł sprzeciw, w wysokości określonej na podstawie
rachunków przedłożonych do akt sprawy. Odwołujący do czasu zamknięcia rozprawy nie
złożył do akt sprawy rachunków związanych z wnioskowanymi kosztami, zatem Izba nie
miała podstaw do ich zasądzenia, gdyż jak wynika z powyższego przepisu o uzasadnionych
kosztach stron postępowania odwoławczego, Izba orzeka wyłącznie na podstawie
rachunków przedłożonych do akt sprawy.
Ponadto mimo tego, iż część zarzutów postawionych w odwołaniu zostało
oddalonych, Izba nie znalazła uzasadnienia dla częściowego rozdzielenia kosztów pomiędzy
strony, gdyż w ocenie Izby odwołanie w istotnym i kluczowym dla odwołującego zakresie
dotyczącym odrzucenia oferty przystępującego zostało uwzględnione i tym samym główny
cel wniesienia odwołania – podważenie czynności wyboru najkorzystniejszej oferty oraz
wyeliminowanie oferty wybranego wykonawcy
– został przez odwołującego osiągnięty
Przewodniczący: …………………………….
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 1832/20 z dnia 2020-10-30
- Sygn. akt KIO 2364/20 z dnia 2020-10-22
- Sygn. akt KIO 2127/20, KIO 2495/20 z dnia 2020-10-20
- Sygn. akt KIO 2505/20 z dnia 2020-10-20
- Sygn. akt KIO 2101/20 z dnia 2020-10-20
