rodzaj: POSTANOWIENIE
data dokumentu: 2022-02-07
rok: 2022
data dokumentu: 2022-02-07
rok: 2022
sygnatury akt.:
KIO 180/22
KIO 180/22
po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 7 lutego 2022 r.
w Warszawie odwołania wniesionego
do Prezesa Kra
jowej Izby Odwoławczej w dniu 24 stycznia 2022 r. przez wykonawców
wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia SIMA Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w
Słupsku, A. K. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą TECH-BUD
Prz
edsiębiorstwo Handlowo – Usługowe A. K., Swochowo oraz Przedsiębiorstwo
Instalacji i Konstrukcji INSTALEX M. Z.
Sp. j. z siedzibą w Słupsku w postępowaniu
prowadzonym przez
Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku
przy udzi
ale wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia POLEKO
BUDOWNICTWO Sp. z o.o. z siedzibą w Gdańsku oraz M. A. i R. A. działający w ramach
spółki cywilnej pod nazwą Przedsiębiorstwo Budowlane „BUDOMEX” s.c. R. A. i M. A.
zgłaszających przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego
w Warszawie odwołania wniesionego
do Prezesa Kra
jowej Izby Odwoławczej w dniu 24 stycznia 2022 r. przez wykonawców
wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia SIMA Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w
Słupsku, A. K. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą TECH-BUD
Prz
edsiębiorstwo Handlowo – Usługowe A. K., Swochowo oraz Przedsiębiorstwo
Instalacji i Konstrukcji INSTALEX M. Z.
Sp. j. z siedzibą w Słupsku w postępowaniu
prowadzonym przez
Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku
przy udzi
ale wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia POLEKO
BUDOWNICTWO Sp. z o.o. z siedzibą w Gdańsku oraz M. A. i R. A. działający w ramach
spółki cywilnej pod nazwą Przedsiębiorstwo Budowlane „BUDOMEX” s.c. R. A. i M. A.
zgłaszających przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego
postanawia:
1.
Odrzuca odwołanie.
2.
Kosztami postępowania obciąża odwołującego i zalicza w poczet kosztów
postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr (słownie: dwadzieścia tysięcy
złotych zero groszy) uiszczoną tytułem wpisu od odwołania.
2.1. zasądza od odwołującego na rzecz zamawiającego kwotę 3 600 zł 00 gr
(słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) tytułem zwrotu kosztów
wynagrodzenia pełnomocnika strony.
Stosownie do art. 579 i 580 ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień
publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1129 ze zmianami) na niniejsze postanowienie - w terminie
14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: ……………………………..
Sygn. akt KIO 180/22 Uzasadnienie
Zamawiający: Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku prowadzi postępowanie o udzielenie
zamówienia publicznego, którego przedmiotem jest Budowa Muzeum Archeologii
Podwodnej i Rybołówstwa Bałtyckiego w Łebie- etap II, znak sprawy ZP/27-6/PN/2021,
Numer ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej: 2021/S 148-392851
Odwołujący : Konsorcjum firm wskazane w sentencji orzeczenia, wniósł odwołanie od
czynności Zamawiającego w postaci wyboru w dniu 12 stycznia 2022 roku jako oferty
najkorzystniejszej, oferty Konsorcjum firm
– przystępującego do postępowania po stronie
zamawiającego.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie:
I. art. 226 ust. 1 pkt 2 b i c w zw. z art. 128 ust. 1 i 4 i z art. 112 ust. 2 pkt 4 oraz art. 116
ust. 1 i art. 126 ust. 1 ustawy PZP przez zaniechanie wezwania Konsorcjum POLEKO do
uzup
ełnienia podmiotowych środków dowodowych w odniesieniu do osoby skierowanej do
realizacji zamówienia dla stanowiska kierownika robót konstrukcyjno-budowlanych, oraz w
odniesieniu do osoby skierowanej do realizacji zamówienia dla stanowiska kierownika robót
elektrycznych i energetycznych, pomimo, że skierowana przez Konsorcjum POLEKO osoba
nie spełnia warunków określonych w SWZ.
Odwołujący wnosi o nakazanie Zamawiającemu unieważnienie czynności wyboru oferty
najkorzystniejszej i
odrzucenia oferty złożonej przez Konsorcjum POLEKO.
P
ismem z 27 października 2021 r. Zamawiający zawiadomił o wyborze jako
najkorzystniejszej oferty Wykonawcy Konsorcjum SIMA. Od powyższej czynności 8 listopada
2021 r. Konsorcjum POLEKO wniosło odwołanie. Do postępowania przystąpiło Konsorcjum
SIMA. 17 li
stopada 2021 r. Zamawiający uwzględnił odwołanie, przystępujący SIMA wniósł
sprzeciw
. Krajowa Izba Odwoławcza, wyrokiem z 3 grudnia 2021 r., w sprawie KIO 3300/21
w części umorzyła postępowanie, w części uwzględniła zarzuty i nakazała odrzucenie oferty
Konsorcjum SIMA, a w pozostałym zakresie odwołanie oddaliła. Wskutek wyroku dnia 6
grudnia 2021 r. Zamawiający unieważnił czynność wyboru oferty najkorzystniejszej.
Następnie uzasadnienie wyroku zostało doręczone Konsorcjum SIMA w dniu 30 grudnia
2021 r., a więc termin na wniesienie odwołania do Sądu Okręgowego w Warszawie upływał
Konsorcjum SIMA w dniu 13 stycznia 2022 r.
Zamawiający dokonał wyboru oferty
najkorzystniejszej 12 stycznia 2022 r., a więc jeszcze przed upływem terminu dla
Ko
nsorcjum SIMA na wniesienie odwołania do sądu powszechnego. Termin na wniesienie
odwołania od wyboru oferty najkorzystniejszej dokonanego przez Zamawiającego upływał w
dniu 24 stycznia 2022 roku.
Odwołujący miał interes w uzyskaniu zamówienia, albowiem w pierwotnym postępowaniu
jego oferta wybrana jako najkorzyst
niejsza. W takiej sytuacji uznać należy, w przypadku
odrzucenia ofer
ty POLEKO, za względu na fakt, iż w postępowaniu nie ma złożonych innych
ofert będzie ono podlegało unieważnienie, a tym samym Konsorcjum SIMA będzie miało
możliwość ponownie przystąpić do postępowania przetargowego, jeśli Zamawiający je
ogłosi. Tym samym na skutek naruszenia przez Zamawiającego przepisów ustawy PZP
przez zaniechanie odrzucenia oferty Konsorcjum POLEKO i w konsekwen
cji wybór tej oferty
jako najkorzystniejszej, Odwołujący ponosi szkodę, gdyż nie ma możliwości wzięcia udziału
w przetargu prowadzonym zgodnie z przepisami. Podkreślić w tym kontekście należy
również stanowisko linii orzeczniczej. W wyroku z 27.12.2017 KIO 2509/17, wskazano, że „(..
wykonawca ma interes we wniesieniu odwołania oraz może ponieść szkodę skutkiem
naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy, nawet jeśli następstwem uwzględnienia
od
wołania byłoby unieważnienie postępowania. W orzeczeniu wydanym w sprawie C-689/13
(odwołującym się do wcześniejszego orzeczenia wydanego w sprawie C-100/12) Trybunał
Sprawiedliwości UE wyraził pogląd, że wykonawcy są uprawieni do wnoszenia środków
ochrony
prawnej nawet w sytuacji, gdy skutkiem uwzględnienia takiego środka miałoby być
unieważnienia postępowania. Trybunał uznał, że wówczas wykonawcy mogą ubiegać się o
zamówienie publiczne w kolejnym postępowaniu, w którym każdy z oferentów mógłby wziąć
udzia
ł i w ten sposób pośrednio otrzymać zamówienie. Istota tego poglądu sprowadza się do
utożsamiania zamówienia publicznego, jako umowy na określony przedmiot, przy przyjęciu,
że uzyskanie tego zamówienia w tym postępowaniu, którego dotyczy odwołanie, ma
char
akter wtórny”. Z kolei TS w wyr. z I l .5.2017 r. (Archus sp. z o.o. i Gama J. L. v. Polskie
Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA, C-131/16, Legalis) wskazał, że pojęcie „dane
zamówienie”, które użyte było w ZamPublU04, może dotyczyć ewentualnego wszczęcia
nowego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Tak też należy je odczytywać
na gruncie ZamPublU, z tym
jednak zastrzeżeniem, że pojęcia interesu w uzyskaniu
zamówienia nie należy interpretować jako bezwzględnego prawa określonego podmiotu do
kwestionowania działań lub zaniechań zamawiającego (w szczególności żądania
unieważnienia postępowania) w sytuacji, gdy podmiot ten utracił status wykonawcy z uwagi
na skuteczne (ostateczne) wykluczenie z postępowania lub odrzucenie jego oferty. Jak
podkr
eślił TS w motywie 33 wyr. z 21.12.2016 r. (Technische Gebăudebetreuung i Caverion
Ósterreich v. Universităt flir Bodenkultur Wien, C-355/15, Legalis), art. 1 ust. 3 ww. dyrektywy
Rady 89/665/EWG „należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwia się on temu, aby
oferentowi wykluczonemu na mocy ostatecznej decy
zji instytucji zamawiającej z
postępowania w sprawie udzielenia zamówienia publicznego odmówiono dostępu do
umożliwiającego zakwestionowanie zawarcia umowy odwołania od decyzji o udzieleniu
odnośnego zamówienia publicznego, jeżeli oferty złożyli tylko ten wykluczony oferent i
wybrany oferent, a zdaniem wykluczoneg
o oferenta oferta wybranego oferenta również
powinna była zostać odrzucona”.
Przystąpienie do postępowania po stronie zamawiającego zgłosił wykonawca – konsorcjum
Poleko.
Wniósł o odrzucenie odwołania jako wniesionego przez podmiot, który utracił status
wykonawcy.
Wskazał na poparcie wniosku okoliczności faktyczne wskazane w odwołaniu i podkreślił, że
wyrok KIO 3300/21
nie został zaskarżony przez Konsorcjum SIMA skargą do Sądu
Zamówień Publicznych. 6 grudnia 2021 roku Zamawiający poinformował o unieważnieniu
czynności wyboru oferty najkorzystniejszej, dokonanej w dniu 27 października 2021 roku.
Ponowna ocena ofert doprowadziła do wyboru oferty Konsorcjum Poleko, o czym
poinformowano dnia 12 st
ycznia 2022 roku. Od tej czynności Zamawiającego odwołanie
wniesione zostało wniesione przez Konsorcjum Sima w niniejszej sprawie.
Zamknięty katalog przesłanek, których stwierdzenie uzasadnia odrzucenie odwołania,
zawarto w artykule 528 pzp. Jedną z nich, w punkcie 2, jest wniesienie odwołania przez
podmiot nieuprawniony.
Przesłanka ta czyni koniecznym sięgnięcie do przepisów ogólnych, działu poświęconego
środkom ochrony prawnej, gdzie określono katalog przesłanek warunkujących skorzystanie
ze środków ochrony prawnej, przewidzianych prawem zamówień publicznych. I tak, art. 505
ust. 1 pzp stanowi, że środki ochrony prawnej określone w niniejszym dziale przysługują
wykonawcy,
jeżeli ma lub miał interes w uzyskaniu zamówienia oraz poniósł lub może
ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy. Status
podmiotu nieuprawnionego jest przesłanką formalnoprawną, której niespełnienie winno
skutkować odrzuceniem odwołania postanowieniem. Odmiennie w kontekście pozostałych
dwóch – są to materialnoprawne przesłanki, podlegające merytorycznemu rozpoznaniu.
Kwestia braku legitymacji do wniesienia odwołania, skorzystania ze środków ochrony
prawnej była przedmiotem analizy zarówno Krajowej Izby Odwoławczej, jak i Sądu
Okręgowego w Warszawie, oceniana w kontekście „nowego” prawa zamówień publicznych.
Stanowisko jest jednolite
– prawomocne odrzucenie oferty danego podmiotu, skutkuje
ostateczną utratą statusu wykonawcy w postępowaniu, z czym wiąże się również utrata
prawa do kwestionowania odrzucenia swojej oferty, z uwagi na wyczerpanie drogi
zaskarżenia, ale także podważania dalszych czynności w postępowaniu. Odwołujący nie jest
zatem ani „wykonawcą” ani określonym w ustawie pzp „innym podmiotem”. Uzupełniająco,
w postanowieniu tym przywołano liczne orzeczenia, wskazujące na utrwalony pogląd Izby w
tej m
aterii Odwołujący zdaje się dostrzegać tę kwestię – utraty statusu wykonawcy –
próbując enigmatycznie ukryć to pod pozorem poinformowania o powtórnym wyborze oferty
najkorzystniejszej przed upływem terminu do wniesienia skargi na wyrok KIO (sic!).
fragment odwołania SIMA – s. 4
Powyższe twierdzenia są bezprzedmiotowe, a dość zastanawiająca relacja terminów nie
wpływa na okoliczność, że upływ terminu do wniesienia skargi, poskutkował prawomocnym
odrzuceniem oferty Konsorcjum Sima, a w efekcie utratą przez Konsorcjum statusu
„wykonawcy”. Odwołujący nie zakwestionował swojego odrzucenia, termin na wniesienie
skargi minął. Izba za podstawę decyzji bierze aktualny stan rzeczy, czego nie można
konwalidować, tak jakby to chciał Odwołujący, poprzez przyjęcie jakiegoś konkretnego
„wycinka czasu”.
W
przedmiotowej sprawie termin na wniesienie skargi do Sądu Zamówień Publicznych –
stosownie do twier
dzeń Odwołującego - upłynął dnia 13 stycznia 2022 roku, z którego to
środka ochrony prawnej Odwołujący nie skorzystał.
/…/ definicja wykonawcy ujednolica pojęcie uczestnika postępowania na każdym etapie
postępowania. (…) definicja wykonawcy jest zatem dynamiczna i będzie zmieniała się w
zależności od etapu, na jakim postępowanie się znajduje. W konsekwencji, krąg
wykonawców ulega zawężeniu wraz z kolejnymi etapami postępowania. Podmioty
wykluczone z postępowania nie mieszczą się w nowym – w relacji do poprzedniego prawa
zamówień publicznych – elemencie definicyjnym pojęcia „wykonawcy” - (…) która oferuje na
rynku wykonanie robót budowlanych lub obiektu budowlanego, dostawę produktów lub
świadczenie usług. Jak wskazał Sąd – tym samym z uwagi na brzmienie ww. przepisu jest to
opis „wykonawcy” początkowego etapu postępowania, który co do zasady ma zdolność do
bycia uczestnikiem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Logicznie nie
sposób przyjąć, że ten element definicji obejmuje podmioty, których oferta została
prawomocnie odrzucona (…). Podmioty te bowiem po pierwsze są wyłączone w sposób
negatywny z tej części definicji wykonawcy, ponieważ nie złożyły skutecznej oferty (oferta
została odrzucona) i po drugie nie są potencjalnie zdolne do uczestnictwa w postępowaniu o
udzielenie zamówienia publicznego. (…) Jeżeli odwołujący nie ma statusu wykonawcy,
ponieważ został prawomocnie wyeliminowany z postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego, to nie ma uprawnienia do wnoszenia środków ochrony prawnej. Wnioski składu
orzekającego zostały również poparte orzecznictwem TSUE. Jak wykazano wyżej,
Konsorcjum Sima nie jest podmiotem legitymowanym do wniesienia odwołania. Stosownie
do art. 553 pzp
– O oddaleniu odwołania lub jego uwzględnieniu Izba orzeka w wyroku. W
pozostałych przypadkach Izba wydaje postanowienie. Puentując, brak właściwego statusu
przez podmiot wnoszący odwołanie, czyni to odwołanie formalnie niedopuszczalnym i
podlegającym odrzuceniu. Ziszczenie się przesłanek do odrzucenia odwołania powoduje, że
orzeczenie takie ma pierwszeństwo przed oddaleniem odwołania z przyczyn braku
legitymacji materialnoprawnej
(SO w Warszawie XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy i
Zamówień Publicznych 18 maja 2021 r., sygn. akt XXIII Zs 10/21).
Za
mawiający wniósł o odrzucenie odwołania na posiedzeniu niejawnym, wskazał na art. 528
pkt 2 pzp, tj.
wniesienie odwołania przez podmiot nieuprawniony.
Wskazał, że całościowo, legitymacja do wniesienia środków ochrony prawnej składa się z
trzech elementów: 1) status wykonawcy, uczestnika konkursu lub innego podmiotu; 2)
interes w uzyskaniu zamówienia lub nagrody w konkursie (zarówno interes aktualny jak i
„przeszły”) oraz 3) poniesienie lub możliwość poniesienia szkody, w wyniku naruszenia przez
zamawiającego przepisów ustawy. Relewantna dla omawianej sprawy jest pierwsza z tych
okoliczności, tak też sygnalizacyjnie wskazać należy na kryterium rozróżniające pierwszą od
pozostałych przesłanek, a mianowicie status podmiotu nieuprawnionego jest przesłanką
form
alnoprawną, której niespełnienie winno skutkować odrzuceniem odwołania
postanowieniem. Odmiennie w kontekście pozostałych dwóch – są to materialnoprawne
przesłanki, podlegające merytorycznemu rozpoznaniu. Prawomocne odrzucenie oferty
podmiotu, skutkuje os
tateczną utratą statusu wykonawcy w postępowaniu, z czym wiąże się
również utrata prawa do kwestionowania odrzucenia swojej oferty, z uwagi na wyczerpanie
drogi zaskarżenia, ale także podważania dalszych czynności w postępowaniu. Odwołujący
nie jest zatem
ani „wykonawcą” ani określonym w ustawie pzp „innym podmiotem”.
Uzupełniająco, w postanowieniu tym przywołano liczne orzeczenia, wskazujące na utrwalony
pogląd Izby w tej materii.
Odwołujący nie zakwestionował swojego odrzucenia, termin na wniesienie skargi minął. Izba
za podstawę decyzji bierze aktualny stan rzeczy, czego nie można konwalidować, tak jakby
to chciał Odwołujący, poprzez przyjęcie jakiegoś konkretnego „wycinka czasu”.
Można stwierdzić, krąg wykonawców ulega zawężeniu wraz z kolejnymi etapami
postępowania. Nadto, wyjaśniono również, że podmioty wykluczone z postępowania nie
mieszczą się w nowym – w relacji do poprzedniego prawa zamówień publicznych –
elemencie definicyjnym pojęcia „wykonawcy” - (…) która oferuje na rynku wykonanie robót
budowlanych l
ub obiektu budowlanego, dostawę produktów lub świadczenie usług. Jak
wskazał Sąd – tym samym z uwagi na brzmienie ww. przepisu jest to opis „wykonawcy”
początkowego etapu postępowania, który co do zasady ma zdolność do bycia uczestnikiem
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Logicznie nie sposób przyjąć, że ten
element definicji obejmuje podmioty, których oferta została prawomocnie odrzucona (…).
Podmioty te bowiem po pierwsze są wyłączone w sposób negatywny z tej części definicji
wykonawcy, pon
ieważ nie złożyły skutecznej oferty (oferta została odrzucona) i po drugie nie
są potencjalnie zdolne do uczestnictwa w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego. (…) Jeżeli odwołujący nie ma statusu wykonawcy, ponieważ został
prawomocnie wyeliminow
any z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, to nie
ma uprawnienia do wnoszenia środków ochrony prawnej. Wnioski składu orzekającego
zostały również poparte orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła co następuje:
Izba uznała, że odwołanie, na podstawie art. 528 pkt 2 ustawy z dnia 11 września
2019 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1129 ze zmianami) podlega
odrzuceniu na posiedzeniu niejawnym
z udziałem stron.
Dnia
6 grudnia 2021 r. zamawiający unieważnił czynność wyboru oferty najkorzystniejszej,
która była dokonana dnia 27 października 2021 r., a następnie zaskarżona do Prezesa KIO
ze skutkiem w postaci wyroku KIO z dnia 3 grudnia 2021 r. sygn. akt KIO 3300/21. Nas
tępnie
w wyniku ponownej oceny ofert zamawiający dokonał wyboru oferty konsorcjum POLEKO
dnia 12 stycznia 2022 r.
Odwołanie na tę czynność wyboru wniosło konsorcjum SIMA.
Termin do wniesienia skargi na wyrok KIO 3300/21 upłynął dnia 13 stycznia 2022 r., co
zdaniem przystępującego poskutkowało prawomocnym odrzuceniem oferty konsorcjum
SIMA, a w efekcie utratą przez to konsorcjum statusu „wykonawcy”.
Jak ustalono na podstawie dokumentacji postępowania, dnia 12 stycznia 2022 r.
jednocześnie z czynnością wyboru oferty najkorzystniejszej zamawiający odrzucił ofertę
odwołującego. Odwołujący wniósł do Prezesa KIO odwołanie od pierwszej z tych czynności
tj. wyboru oferty, natomiast nie podjął żadnych czynności wobec odrzucenia oferty przez
niego złożonej.
S
kład orzekający nie podziela stanowiska przystępującego, iż z upływem terminu na
wniesienie skargi na wyrok KIO 3300/21 nastąpiło prawomocne odrzucenie oferty
konsorcjum KIO, a w efekcie utrata przez to konsorcjum statusu wykonawcy. Przypomnieć
należy, ze Izba nie wykonuje czynności bezpośrednio w stosunku do wykonawców, tj. na
przykład nie odrzuca oferty, nie wyklucza wykonawcy, lecz stwierdzając uchybienia po
stronie zamawiającego nakazuje mu określone zachowanie. Taka sytuacja miała miejsce
również w postępowaniu o zamówienie będącym przedmiotem rozpoznania. Izba w wyroku
KIO 3300/21 między innymi nakazała zamawiającemu odrzucenie oferty konsorcjum SIMA, a
czynność tak nakazaną wykonał zamawiający dnia 12 stycznia 2022 r. Ocena statusu
wykonawcy winna być dokonana nie na podstawie treści powołanego wyroku, lecz na
podstawie czynności zamawiającego. W konsekwencji odrzucenie oferty odwołującego, które
stało się ostatecznie skuteczne wobec braku zaskarżenia tej czynności, spowodowało utratę
przez wykonawcę statusu wykonawcy w rozumieniu art. 7 pkt 30 ustawy pzp, który
wprawdzie składając ofertę ubiegał się o uzyskanie zamówienia, wobec późniejszego nie
zanegowania odrzucenia oferty, status wykonawcy utracił na tym etapie postępowania o
udzielenie zamówienia.
W k
onsekwencji uzasadnione stało się stwierdzenie, że wobec utraty statusu wykonawcy stał
się podmiotem nieuprawnionym w rozumieniu art. 528 pkt 2 ustawy pzp. W następstwie tego
ustalenia uzasadnione jest stwierdzenie, że zaistniała przesłanka odrzucenia odwołania na
podstawie przepisu ustawy wskazanego w zdaniu poprzednim.
Powyższe rozstrzygnięcie nie stoi w sprzeczności z tezami orzecznictwa, w tym
powoływanymi przez odwołującego, o interesie w uzyskaniu zamówienia przez wykonawcę,
który dąży do unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia z zamiarem
uczestnictwa w postępowaniu kolejnym, co wiąże się z oceną interesu w uzyskaniu
zamówienia w rozumieniu art. 505 ustawy pzp. W każdym jednak wypadku przesłanką
pozytywną spełnienia wymogu skutecznego wniesienia odwołania jest ocena, czy podmiot
działający w postępowaniu odwoławczym jest wykonawcą w rozumieniu ustawy pzp.
Wobec powyższego, orzeczono, jak w sentencji.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 1 1 września 2019 r. Prawo
zam
ówień publicznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1129 ze zm.) na niniejsze postanowienie - w
terminie 14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: …………….………..
1.
Odrzuca odwołanie.
2.
Kosztami postępowania obciąża odwołującego i zalicza w poczet kosztów
postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr (słownie: dwadzieścia tysięcy
złotych zero groszy) uiszczoną tytułem wpisu od odwołania.
2.1. zasądza od odwołującego na rzecz zamawiającego kwotę 3 600 zł 00 gr
(słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) tytułem zwrotu kosztów
wynagrodzenia pełnomocnika strony.
Stosownie do art. 579 i 580 ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień
publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1129 ze zmianami) na niniejsze postanowienie - w terminie
14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: ……………………………..
Sygn. akt KIO 180/22 Uzasadnienie
Zamawiający: Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku prowadzi postępowanie o udzielenie
zamówienia publicznego, którego przedmiotem jest Budowa Muzeum Archeologii
Podwodnej i Rybołówstwa Bałtyckiego w Łebie- etap II, znak sprawy ZP/27-6/PN/2021,
Numer ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej: 2021/S 148-392851
Odwołujący : Konsorcjum firm wskazane w sentencji orzeczenia, wniósł odwołanie od
czynności Zamawiającego w postaci wyboru w dniu 12 stycznia 2022 roku jako oferty
najkorzystniejszej, oferty Konsorcjum firm
– przystępującego do postępowania po stronie
zamawiającego.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie:
I. art. 226 ust. 1 pkt 2 b i c w zw. z art. 128 ust. 1 i 4 i z art. 112 ust. 2 pkt 4 oraz art. 116
ust. 1 i art. 126 ust. 1 ustawy PZP przez zaniechanie wezwania Konsorcjum POLEKO do
uzup
ełnienia podmiotowych środków dowodowych w odniesieniu do osoby skierowanej do
realizacji zamówienia dla stanowiska kierownika robót konstrukcyjno-budowlanych, oraz w
odniesieniu do osoby skierowanej do realizacji zamówienia dla stanowiska kierownika robót
elektrycznych i energetycznych, pomimo, że skierowana przez Konsorcjum POLEKO osoba
nie spełnia warunków określonych w SWZ.
Odwołujący wnosi o nakazanie Zamawiającemu unieważnienie czynności wyboru oferty
najkorzystniejszej i
odrzucenia oferty złożonej przez Konsorcjum POLEKO.
P
ismem z 27 października 2021 r. Zamawiający zawiadomił o wyborze jako
najkorzystniejszej oferty Wykonawcy Konsorcjum SIMA. Od powyższej czynności 8 listopada
2021 r. Konsorcjum POLEKO wniosło odwołanie. Do postępowania przystąpiło Konsorcjum
SIMA. 17 li
stopada 2021 r. Zamawiający uwzględnił odwołanie, przystępujący SIMA wniósł
sprzeciw
. Krajowa Izba Odwoławcza, wyrokiem z 3 grudnia 2021 r., w sprawie KIO 3300/21
w części umorzyła postępowanie, w części uwzględniła zarzuty i nakazała odrzucenie oferty
Konsorcjum SIMA, a w pozostałym zakresie odwołanie oddaliła. Wskutek wyroku dnia 6
grudnia 2021 r. Zamawiający unieważnił czynność wyboru oferty najkorzystniejszej.
Następnie uzasadnienie wyroku zostało doręczone Konsorcjum SIMA w dniu 30 grudnia
2021 r., a więc termin na wniesienie odwołania do Sądu Okręgowego w Warszawie upływał
Konsorcjum SIMA w dniu 13 stycznia 2022 r.
Zamawiający dokonał wyboru oferty
najkorzystniejszej 12 stycznia 2022 r., a więc jeszcze przed upływem terminu dla
Ko
nsorcjum SIMA na wniesienie odwołania do sądu powszechnego. Termin na wniesienie
odwołania od wyboru oferty najkorzystniejszej dokonanego przez Zamawiającego upływał w
dniu 24 stycznia 2022 roku.
Odwołujący miał interes w uzyskaniu zamówienia, albowiem w pierwotnym postępowaniu
jego oferta wybrana jako najkorzyst
niejsza. W takiej sytuacji uznać należy, w przypadku
odrzucenia ofer
ty POLEKO, za względu na fakt, iż w postępowaniu nie ma złożonych innych
ofert będzie ono podlegało unieważnienie, a tym samym Konsorcjum SIMA będzie miało
możliwość ponownie przystąpić do postępowania przetargowego, jeśli Zamawiający je
ogłosi. Tym samym na skutek naruszenia przez Zamawiającego przepisów ustawy PZP
przez zaniechanie odrzucenia oferty Konsorcjum POLEKO i w konsekwen
cji wybór tej oferty
jako najkorzystniejszej, Odwołujący ponosi szkodę, gdyż nie ma możliwości wzięcia udziału
w przetargu prowadzonym zgodnie z przepisami. Podkreślić w tym kontekście należy
również stanowisko linii orzeczniczej. W wyroku z 27.12.2017 KIO 2509/17, wskazano, że „(..
wykonawca ma interes we wniesieniu odwołania oraz może ponieść szkodę skutkiem
naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy, nawet jeśli następstwem uwzględnienia
od
wołania byłoby unieważnienie postępowania. W orzeczeniu wydanym w sprawie C-689/13
(odwołującym się do wcześniejszego orzeczenia wydanego w sprawie C-100/12) Trybunał
Sprawiedliwości UE wyraził pogląd, że wykonawcy są uprawieni do wnoszenia środków
ochrony
prawnej nawet w sytuacji, gdy skutkiem uwzględnienia takiego środka miałoby być
unieważnienia postępowania. Trybunał uznał, że wówczas wykonawcy mogą ubiegać się o
zamówienie publiczne w kolejnym postępowaniu, w którym każdy z oferentów mógłby wziąć
udzia
ł i w ten sposób pośrednio otrzymać zamówienie. Istota tego poglądu sprowadza się do
utożsamiania zamówienia publicznego, jako umowy na określony przedmiot, przy przyjęciu,
że uzyskanie tego zamówienia w tym postępowaniu, którego dotyczy odwołanie, ma
char
akter wtórny”. Z kolei TS w wyr. z I l .5.2017 r. (Archus sp. z o.o. i Gama J. L. v. Polskie
Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA, C-131/16, Legalis) wskazał, że pojęcie „dane
zamówienie”, które użyte było w ZamPublU04, może dotyczyć ewentualnego wszczęcia
nowego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Tak też należy je odczytywać
na gruncie ZamPublU, z tym
jednak zastrzeżeniem, że pojęcia interesu w uzyskaniu
zamówienia nie należy interpretować jako bezwzględnego prawa określonego podmiotu do
kwestionowania działań lub zaniechań zamawiającego (w szczególności żądania
unieważnienia postępowania) w sytuacji, gdy podmiot ten utracił status wykonawcy z uwagi
na skuteczne (ostateczne) wykluczenie z postępowania lub odrzucenie jego oferty. Jak
podkr
eślił TS w motywie 33 wyr. z 21.12.2016 r. (Technische Gebăudebetreuung i Caverion
Ósterreich v. Universităt flir Bodenkultur Wien, C-355/15, Legalis), art. 1 ust. 3 ww. dyrektywy
Rady 89/665/EWG „należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwia się on temu, aby
oferentowi wykluczonemu na mocy ostatecznej decy
zji instytucji zamawiającej z
postępowania w sprawie udzielenia zamówienia publicznego odmówiono dostępu do
umożliwiającego zakwestionowanie zawarcia umowy odwołania od decyzji o udzieleniu
odnośnego zamówienia publicznego, jeżeli oferty złożyli tylko ten wykluczony oferent i
wybrany oferent, a zdaniem wykluczoneg
o oferenta oferta wybranego oferenta również
powinna była zostać odrzucona”.
Przystąpienie do postępowania po stronie zamawiającego zgłosił wykonawca – konsorcjum
Poleko.
Wniósł o odrzucenie odwołania jako wniesionego przez podmiot, który utracił status
wykonawcy.
Wskazał na poparcie wniosku okoliczności faktyczne wskazane w odwołaniu i podkreślił, że
wyrok KIO 3300/21
nie został zaskarżony przez Konsorcjum SIMA skargą do Sądu
Zamówień Publicznych. 6 grudnia 2021 roku Zamawiający poinformował o unieważnieniu
czynności wyboru oferty najkorzystniejszej, dokonanej w dniu 27 października 2021 roku.
Ponowna ocena ofert doprowadziła do wyboru oferty Konsorcjum Poleko, o czym
poinformowano dnia 12 st
ycznia 2022 roku. Od tej czynności Zamawiającego odwołanie
wniesione zostało wniesione przez Konsorcjum Sima w niniejszej sprawie.
Zamknięty katalog przesłanek, których stwierdzenie uzasadnia odrzucenie odwołania,
zawarto w artykule 528 pzp. Jedną z nich, w punkcie 2, jest wniesienie odwołania przez
podmiot nieuprawniony.
Przesłanka ta czyni koniecznym sięgnięcie do przepisów ogólnych, działu poświęconego
środkom ochrony prawnej, gdzie określono katalog przesłanek warunkujących skorzystanie
ze środków ochrony prawnej, przewidzianych prawem zamówień publicznych. I tak, art. 505
ust. 1 pzp stanowi, że środki ochrony prawnej określone w niniejszym dziale przysługują
wykonawcy,
jeżeli ma lub miał interes w uzyskaniu zamówienia oraz poniósł lub może
ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy. Status
podmiotu nieuprawnionego jest przesłanką formalnoprawną, której niespełnienie winno
skutkować odrzuceniem odwołania postanowieniem. Odmiennie w kontekście pozostałych
dwóch – są to materialnoprawne przesłanki, podlegające merytorycznemu rozpoznaniu.
Kwestia braku legitymacji do wniesienia odwołania, skorzystania ze środków ochrony
prawnej była przedmiotem analizy zarówno Krajowej Izby Odwoławczej, jak i Sądu
Okręgowego w Warszawie, oceniana w kontekście „nowego” prawa zamówień publicznych.
Stanowisko jest jednolite
– prawomocne odrzucenie oferty danego podmiotu, skutkuje
ostateczną utratą statusu wykonawcy w postępowaniu, z czym wiąże się również utrata
prawa do kwestionowania odrzucenia swojej oferty, z uwagi na wyczerpanie drogi
zaskarżenia, ale także podważania dalszych czynności w postępowaniu. Odwołujący nie jest
zatem ani „wykonawcą” ani określonym w ustawie pzp „innym podmiotem”. Uzupełniająco,
w postanowieniu tym przywołano liczne orzeczenia, wskazujące na utrwalony pogląd Izby w
tej m
aterii Odwołujący zdaje się dostrzegać tę kwestię – utraty statusu wykonawcy –
próbując enigmatycznie ukryć to pod pozorem poinformowania o powtórnym wyborze oferty
najkorzystniejszej przed upływem terminu do wniesienia skargi na wyrok KIO (sic!).
fragment odwołania SIMA – s. 4
Powyższe twierdzenia są bezprzedmiotowe, a dość zastanawiająca relacja terminów nie
wpływa na okoliczność, że upływ terminu do wniesienia skargi, poskutkował prawomocnym
odrzuceniem oferty Konsorcjum Sima, a w efekcie utratą przez Konsorcjum statusu
„wykonawcy”. Odwołujący nie zakwestionował swojego odrzucenia, termin na wniesienie
skargi minął. Izba za podstawę decyzji bierze aktualny stan rzeczy, czego nie można
konwalidować, tak jakby to chciał Odwołujący, poprzez przyjęcie jakiegoś konkretnego
„wycinka czasu”.
W
przedmiotowej sprawie termin na wniesienie skargi do Sądu Zamówień Publicznych –
stosownie do twier
dzeń Odwołującego - upłynął dnia 13 stycznia 2022 roku, z którego to
środka ochrony prawnej Odwołujący nie skorzystał.
/…/ definicja wykonawcy ujednolica pojęcie uczestnika postępowania na każdym etapie
postępowania. (…) definicja wykonawcy jest zatem dynamiczna i będzie zmieniała się w
zależności od etapu, na jakim postępowanie się znajduje. W konsekwencji, krąg
wykonawców ulega zawężeniu wraz z kolejnymi etapami postępowania. Podmioty
wykluczone z postępowania nie mieszczą się w nowym – w relacji do poprzedniego prawa
zamówień publicznych – elemencie definicyjnym pojęcia „wykonawcy” - (…) która oferuje na
rynku wykonanie robót budowlanych lub obiektu budowlanego, dostawę produktów lub
świadczenie usług. Jak wskazał Sąd – tym samym z uwagi na brzmienie ww. przepisu jest to
opis „wykonawcy” początkowego etapu postępowania, który co do zasady ma zdolność do
bycia uczestnikiem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Logicznie nie
sposób przyjąć, że ten element definicji obejmuje podmioty, których oferta została
prawomocnie odrzucona (…). Podmioty te bowiem po pierwsze są wyłączone w sposób
negatywny z tej części definicji wykonawcy, ponieważ nie złożyły skutecznej oferty (oferta
została odrzucona) i po drugie nie są potencjalnie zdolne do uczestnictwa w postępowaniu o
udzielenie zamówienia publicznego. (…) Jeżeli odwołujący nie ma statusu wykonawcy,
ponieważ został prawomocnie wyeliminowany z postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego, to nie ma uprawnienia do wnoszenia środków ochrony prawnej. Wnioski składu
orzekającego zostały również poparte orzecznictwem TSUE. Jak wykazano wyżej,
Konsorcjum Sima nie jest podmiotem legitymowanym do wniesienia odwołania. Stosownie
do art. 553 pzp
– O oddaleniu odwołania lub jego uwzględnieniu Izba orzeka w wyroku. W
pozostałych przypadkach Izba wydaje postanowienie. Puentując, brak właściwego statusu
przez podmiot wnoszący odwołanie, czyni to odwołanie formalnie niedopuszczalnym i
podlegającym odrzuceniu. Ziszczenie się przesłanek do odrzucenia odwołania powoduje, że
orzeczenie takie ma pierwszeństwo przed oddaleniem odwołania z przyczyn braku
legitymacji materialnoprawnej
(SO w Warszawie XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy i
Zamówień Publicznych 18 maja 2021 r., sygn. akt XXIII Zs 10/21).
Za
mawiający wniósł o odrzucenie odwołania na posiedzeniu niejawnym, wskazał na art. 528
pkt 2 pzp, tj.
wniesienie odwołania przez podmiot nieuprawniony.
Wskazał, że całościowo, legitymacja do wniesienia środków ochrony prawnej składa się z
trzech elementów: 1) status wykonawcy, uczestnika konkursu lub innego podmiotu; 2)
interes w uzyskaniu zamówienia lub nagrody w konkursie (zarówno interes aktualny jak i
„przeszły”) oraz 3) poniesienie lub możliwość poniesienia szkody, w wyniku naruszenia przez
zamawiającego przepisów ustawy. Relewantna dla omawianej sprawy jest pierwsza z tych
okoliczności, tak też sygnalizacyjnie wskazać należy na kryterium rozróżniające pierwszą od
pozostałych przesłanek, a mianowicie status podmiotu nieuprawnionego jest przesłanką
form
alnoprawną, której niespełnienie winno skutkować odrzuceniem odwołania
postanowieniem. Odmiennie w kontekście pozostałych dwóch – są to materialnoprawne
przesłanki, podlegające merytorycznemu rozpoznaniu. Prawomocne odrzucenie oferty
podmiotu, skutkuje os
tateczną utratą statusu wykonawcy w postępowaniu, z czym wiąże się
również utrata prawa do kwestionowania odrzucenia swojej oferty, z uwagi na wyczerpanie
drogi zaskarżenia, ale także podważania dalszych czynności w postępowaniu. Odwołujący
nie jest zatem
ani „wykonawcą” ani określonym w ustawie pzp „innym podmiotem”.
Uzupełniająco, w postanowieniu tym przywołano liczne orzeczenia, wskazujące na utrwalony
pogląd Izby w tej materii.
Odwołujący nie zakwestionował swojego odrzucenia, termin na wniesienie skargi minął. Izba
za podstawę decyzji bierze aktualny stan rzeczy, czego nie można konwalidować, tak jakby
to chciał Odwołujący, poprzez przyjęcie jakiegoś konkretnego „wycinka czasu”.
Można stwierdzić, krąg wykonawców ulega zawężeniu wraz z kolejnymi etapami
postępowania. Nadto, wyjaśniono również, że podmioty wykluczone z postępowania nie
mieszczą się w nowym – w relacji do poprzedniego prawa zamówień publicznych –
elemencie definicyjnym pojęcia „wykonawcy” - (…) która oferuje na rynku wykonanie robót
budowlanych l
ub obiektu budowlanego, dostawę produktów lub świadczenie usług. Jak
wskazał Sąd – tym samym z uwagi na brzmienie ww. przepisu jest to opis „wykonawcy”
początkowego etapu postępowania, który co do zasady ma zdolność do bycia uczestnikiem
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Logicznie nie sposób przyjąć, że ten
element definicji obejmuje podmioty, których oferta została prawomocnie odrzucona (…).
Podmioty te bowiem po pierwsze są wyłączone w sposób negatywny z tej części definicji
wykonawcy, pon
ieważ nie złożyły skutecznej oferty (oferta została odrzucona) i po drugie nie
są potencjalnie zdolne do uczestnictwa w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego. (…) Jeżeli odwołujący nie ma statusu wykonawcy, ponieważ został
prawomocnie wyeliminow
any z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, to nie
ma uprawnienia do wnoszenia środków ochrony prawnej. Wnioski składu orzekającego
zostały również poparte orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła co następuje:
Izba uznała, że odwołanie, na podstawie art. 528 pkt 2 ustawy z dnia 11 września
2019 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1129 ze zmianami) podlega
odrzuceniu na posiedzeniu niejawnym
z udziałem stron.
Dnia
6 grudnia 2021 r. zamawiający unieważnił czynność wyboru oferty najkorzystniejszej,
która była dokonana dnia 27 października 2021 r., a następnie zaskarżona do Prezesa KIO
ze skutkiem w postaci wyroku KIO z dnia 3 grudnia 2021 r. sygn. akt KIO 3300/21. Nas
tępnie
w wyniku ponownej oceny ofert zamawiający dokonał wyboru oferty konsorcjum POLEKO
dnia 12 stycznia 2022 r.
Odwołanie na tę czynność wyboru wniosło konsorcjum SIMA.
Termin do wniesienia skargi na wyrok KIO 3300/21 upłynął dnia 13 stycznia 2022 r., co
zdaniem przystępującego poskutkowało prawomocnym odrzuceniem oferty konsorcjum
SIMA, a w efekcie utratą przez to konsorcjum statusu „wykonawcy”.
Jak ustalono na podstawie dokumentacji postępowania, dnia 12 stycznia 2022 r.
jednocześnie z czynnością wyboru oferty najkorzystniejszej zamawiający odrzucił ofertę
odwołującego. Odwołujący wniósł do Prezesa KIO odwołanie od pierwszej z tych czynności
tj. wyboru oferty, natomiast nie podjął żadnych czynności wobec odrzucenia oferty przez
niego złożonej.
S
kład orzekający nie podziela stanowiska przystępującego, iż z upływem terminu na
wniesienie skargi na wyrok KIO 3300/21 nastąpiło prawomocne odrzucenie oferty
konsorcjum KIO, a w efekcie utrata przez to konsorcjum statusu wykonawcy. Przypomnieć
należy, ze Izba nie wykonuje czynności bezpośrednio w stosunku do wykonawców, tj. na
przykład nie odrzuca oferty, nie wyklucza wykonawcy, lecz stwierdzając uchybienia po
stronie zamawiającego nakazuje mu określone zachowanie. Taka sytuacja miała miejsce
również w postępowaniu o zamówienie będącym przedmiotem rozpoznania. Izba w wyroku
KIO 3300/21 między innymi nakazała zamawiającemu odrzucenie oferty konsorcjum SIMA, a
czynność tak nakazaną wykonał zamawiający dnia 12 stycznia 2022 r. Ocena statusu
wykonawcy winna być dokonana nie na podstawie treści powołanego wyroku, lecz na
podstawie czynności zamawiającego. W konsekwencji odrzucenie oferty odwołującego, które
stało się ostatecznie skuteczne wobec braku zaskarżenia tej czynności, spowodowało utratę
przez wykonawcę statusu wykonawcy w rozumieniu art. 7 pkt 30 ustawy pzp, który
wprawdzie składając ofertę ubiegał się o uzyskanie zamówienia, wobec późniejszego nie
zanegowania odrzucenia oferty, status wykonawcy utracił na tym etapie postępowania o
udzielenie zamówienia.
W k
onsekwencji uzasadnione stało się stwierdzenie, że wobec utraty statusu wykonawcy stał
się podmiotem nieuprawnionym w rozumieniu art. 528 pkt 2 ustawy pzp. W następstwie tego
ustalenia uzasadnione jest stwierdzenie, że zaistniała przesłanka odrzucenia odwołania na
podstawie przepisu ustawy wskazanego w zdaniu poprzednim.
Powyższe rozstrzygnięcie nie stoi w sprzeczności z tezami orzecznictwa, w tym
powoływanymi przez odwołującego, o interesie w uzyskaniu zamówienia przez wykonawcę,
który dąży do unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia z zamiarem
uczestnictwa w postępowaniu kolejnym, co wiąże się z oceną interesu w uzyskaniu
zamówienia w rozumieniu art. 505 ustawy pzp. W każdym jednak wypadku przesłanką
pozytywną spełnienia wymogu skutecznego wniesienia odwołania jest ocena, czy podmiot
działający w postępowaniu odwoławczym jest wykonawcą w rozumieniu ustawy pzp.
Wobec powyższego, orzeczono, jak w sentencji.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 1 1 września 2019 r. Prawo
zam
ówień publicznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1129 ze zm.) na niniejsze postanowienie - w
terminie 14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: …………….………..
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 1292/22 z dnia 2022-06-02
- Sygn. akt KIO 561/22, KIO 563/22, KIO 573/22, KIO 574/22, KIO 575/22, KIO 577/22, KIO 579/22, KIO 581/22, KIO 587/22, KIO 589/22 z dnia 2022-05-16
- Sygn. akt KIO 1104/22 z dnia 2022-05-13
- Sygn. akt KIO 1006/22, KIO 991/22 z dnia 2022-05-09
- Sygn. akt KIO 971/22 z dnia 2022-04-25
