rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2018-11-15
rok: 2018
data dokumentu: 2018-11-15
rok: 2018
sygnatury akt.:
KIO 2242/18
KIO 2242/18
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 listopada 2018 r., w Warszawie, o
dwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 30 października 2018 r. przez
wykonawcę
Podhalańskie Przedsiębiorstwo Drogowo-Mostowe Spółka Akcyjna
ul. Szaflarska 102, 34-400 Nowy Targ
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego
Gen
eralną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Krakowie
ul. Mogilska 25, 31-
542 Kraków
dwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 30 października 2018 r. przez
wykonawcę
Podhalańskie Przedsiębiorstwo Drogowo-Mostowe Spółka Akcyjna
ul. Szaflarska 102, 34-400 Nowy Targ
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego
Gen
eralną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Krakowie
ul. Mogilska 25, 31-
542 Kraków
orzeka:
1.
uwzględnia odwołanie i nakazuje Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad
Oddział w Krakowie unieważnienie czynności unieważnienia postępowania
o
udzielenie zamówienia publicznego, unieważnienie czynności odrzucenia oferty
Podhalańskiego Przedsiębiorstwa Drogowo-Mostowego Spółki Akcyjnej oraz
powtórzenie czynności badania i oceny oferty Podhalańskiego Przedsiębiorstwa
Drogowo-
Mostowego Spółki Akcyjnej,
2.
kosztami postępowania obciąża Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad
Oddział w Krakowie i:
2.1.
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7 500 zł 00 gr
(słownie: siedem tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez
Po
dhalańskie Przedsiębiorstwo Drogowo-Mostowe Spółkę Akcyjną tytułem
wpisu
od
odwołania,
2.2.
zasądza od Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział
w Krakowie na rzecz Podhalańskiego Przedsiębiorstwa Drogowo-Mostowego
Spółki Akcyjnej kwotę 11 239 zł 00 gr (słownie: jedenaście tysięcy dwieście
trzydzieści dziewięć złotych zero groszy) stanowiącą koszty postępowania
odwoławczego poniesione z tytułu wpisu oraz dojazdu i wynagrodzenia
pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
– Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1986) na niniejszy wyrok
– w terminie 7 dni od dnia
jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
do Sądu Okręgowego w Krakowie.
Przewodn
iczący: ……………………..…
Sygn. akt: KIO 2242/18
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Krakowie
prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na „prowadzenie Punktu
Zimow
ego Utrzymania Dróg (PZUD) na drogach krajowych województwa małopolskiego,
administrowanych przez GDDKiA Oddział w Krakowie, z podziałem na 5 części” na
podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2018
r. poz. 1986), w trybie przetargu nieograniczonego.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało zamieszczone 13 września 2018 r. w Biuletynie Zamówień
Publicznych pod numerem 615886. Wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone
na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Prawo zam
ówień publicznych.
I Zarzuty i żądania odwołania:
Odwołujący – Podhalańskie Przedsiębiorstwo Drogowo-Mostowe S.A. wniósł odwołanie
w zakresie części 5. zamówienia, dotyczącej prowadzenia Punktu Zimowego Utrzymania
Dróg na drogach krajowych województwa małopolskiego administrowanych przez Rejon
Wadowice, zarzucając Zamawiającemu naruszenie:
1. art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych poprzez odrzucenie oferty
Odwołującego w sytuacji braku podstaw do jego odrzucenia, w szczególności z uwagi na
niewystąpienie błędu w obliczeniu ceny zaoferowanej przez Odwołującego, oraz z uwagi na
zastosowanie przez Odwołującego prawidłowej stawki podatku od towarów i usług,
2. art. 91 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych poprzez zaniechanie wyboru oferty
złożonej przez Odwołującego jako najkorzystniejszej, wobec braku podstaw do odrzucenia
złożonej przez niego oferty i braku innych złożonych w postępowaniu ofert.
Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu:
1. unieważnienia czynności odrzucenia oferty Odwołującego oraz czynności unieważnienia
postępowania,
2. powtórzenia czynności badania i oceny ofert, powtórzenia czynności wyboru
najkorzystniejszej oferty oraz dokonania wyboru oferty Odwołującego jako najkorzystniejszej,
3. zwrotu Odwołującemu poniesionych przez niego kosztów postępowania.
W uzasadnieniu odwołania Odwołujący wskazał, że – w części 5. – Zamawiający unieważnił
czynność wyboru najkorzystniejszej oferty, odrzucił ofertę Odwołującego oraz unieważnił
postępowanie. Odwołujący złożył jedyną ofertę dla części 5.
W ocenie Odwołującego odrzucenie jego oferty dokonane zostało z naruszeniem art. 89 ust.
1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych. Jako przyczynę odrzucenia oferty
Zamawiający podał błąd w obliczeniu ceny polegając na podaniu niewłaściwej stawki
podatku od towarów i usług. Zdaniem Zamawiającego oferta powinna zostać skalkulowana
przy zastosowaniu stawki podatku wynoszącej 8%, podczas gdy Odwołujący złożył ofertę
z zastosowaniem stawki podstawowej wynoszącej 23%. Zamawiający wskazał, że
w p
rzedmiotowym postępowaniu nie określił on stawki VAT, a zatem Odwołujący, jako
podatnik, zobowiązany był do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże
się z prawidłowym zdefiniowaniem i zaklasyfikowaniem wykonywanych czynności, na
podstawie
odpowiednich klasyfikacji oraz do ustalenia prawidłowej stawki VAT Na
Zamawiającym, który odpowiedzialny jest za właściwe wydatkowanie środków publicznych,
spoczywa natomiast obowiązek weryfikacji zastosowanej przez Odwołującego stawki
podatku w złożonej ofercie. Zgodnie ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia
przedmiotem zamówienia jest prowadzenie Punktu Zimowego Utrzymania Dróg. Zakres
zamówienia obejmuje świadczenie usług zbierania, gromadzenia i przekazywania informacji
o warunkach ruchu, stanie nawierzchni i warunkach pogodowych na drogach krajowych
województwa małopolskiego administrowanych przez dany rejon. Główny kod Wspólnego
Słownika Zamówień dla tego zamówienia to CPV 63.71.27.10-03 Usługi monitorowania
ruchu. Dla tego typu usług należało przyjąć, zdaniem Zamawiającego, stawkę VAT
w wysokości 8%. Stanowisko Zamawiającego w jego przekonaniu potwierdza interpretacja
Urzędu Statystycznego w Łodzi z 11 lipca 2017 r., zgodnie z którą zastosowanie 8% stawki
VAT jest właściwe dla usług objętych przedmiotowym zamówieniem, polegających na
prowadzeniu i koordynacji prac przy zimowym utrzymaniu dróg, tj. w zakresie czynności
zbierania, gromadzenia i przekazywania informacji o warunkach ruchu, stanie nawierzchni
i warunkach pogodowych. W odpowiedzi na
wystosowane przez Zamawiającego wezwanie
do wyjaśnień Odwołujący podtrzymał zasadność zastosowania do obliczenia ceny oferty
podatku w wysokości 23%, opierając swoje stanowisko na założeniu, że usługa ta jest
częścią kompleksowej usługi utrzymania dróg opodatkowanej według stawki podstawowej
i wskazując na inne zbliżone rodzajowo usługi realizowane na rzecz Zamawiającego,
opodatkowane przy zastosowaniu stawki podstawowej. Przedmiotowe zamówienie, zdaniem
Zamawiającego, stanowi jednak odrębną usługę, związaną jedynie z zimowym utrzymaniem
dróg i dla tej usługi właściwą jest stawka w wysokości 8%. Odwołujący, zdaniem
Zamawiającego w wyniku błędnej interpretacji przepisów określających stawki podatku,
złożył ofertę zawierającą niezgodną z obowiązującymi przepisami stawkę VAT, którą, mając
na uwadze orzecznictwo Sądu Najwyższego, w przekonaniu Zamawiającego, należało
odrzucić jako zawierającą błąd w obliczeniu ceny.
Z kolei zdaniem Odwołującego to stanowisko Zamawiającego jest obarczone błędem,
a odrzucenie of
erty Odwołującego nastąpiło z naruszeniem art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo
zamówień publicznych.
Jest poza sporem, że Odwołujący złożył ofertę z zastosowaniem stawki podstawowej
podatku od towarów i usług, podczas gdy Zamawiający uznał, że zachodzą przesłanki do
stosowania stawki preferencyjnej wynoszącej 8%.
Odwołujący podniósł w tym miejscu, że stosowanie stawki obniżonej jest prawem nie zaś
obowiązkiem Odwołującego, a zastosowanie stawki podstawowej podatku od towarów
i usług, nawet w przypadku, gdy właściwym mogłoby być zastosowanie stawki
preferencyjnej, nie może stanowić podstawy odrzucenia oferty. Skorzystanie z prawa
Odwołującego do stosowania stawki podstawowej, jak miało to miejsce w przedmiotowym
postępowaniu, nie może rodzić dla niego niekorzystnych następstw. W orzecznictwie
Krajowej Izby Odwoławczej pogląd, iż zastosowanie stawki podstawowej VAT w sytuacji, gdy
zachodziły podstawy do stosowania stawki preferencyjnej, nie stanowi błędu w obliczeniu
ceny i nie może stanowić podstawy odrzucenia oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6
ustawy Prawo zamówień publicznych, jak również, że w żaden sposób nie prowadzi to do
zakłócenia konkurencji, należy uznać za ugruntowany. Z racji oparcia argumentacji
Zamawiającego na treści uzasadnienia orzeczenia Sądu Najwyższego w sprawie sygn. akt
III CZP 52/11 i opierającego się nim orzecznictwa Izby, przywołać należy pogląd zawarty
w uzasadnieniu wyroku Izby z 23 listopada 2015 r. w sprawie sygn. akt KIO 2390/15:
„odwołujący miał prawo przyjąć stawkę podstawową podatku VAT do obliczenia ceny
wyposażenia. Skoro ustawa o podatku od towarów i usług a także inne ustawy regulujące
odpowiedzialność podatników nie wiążą z zastosowaniem stawki podstawowej żadnych
ujemnych konsekwencji, a negatywny skutek dla podatnika
ma wyłącznie nieuprawnione
zastosowanie stawki preferencyjnej, to taka sama reguła powinna obowiązywać również przy
wykładni przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, w szczególności art. 89 ust. 1 pkt
6 Pzp. Odmiennego poglądu prezentowanego na rozprawie przez zamawiającego
i przystępującego nie wspierają uchwały SN z 20 października 2011 r. wydane w sprawach
III CZP 52/11 i III CZP 53/11. Dostrzec trzeba bowiem, że przywołane uchwały SN zostały
wydane na kanwie sporu o zastosowanie stawki preferencyjn
ej (…). Niewątpliwie
uwzględnienie w cenie oferty nieprawidłowej niższej stawki podatku od towarów i usług godzi
w uczciwą konkurencję, natomiast zastosowanie przez wykonawcę stawki podstawowej nie
może być uznane za niekonkurencyjne w stosunku do innych wykonawców. Rezultatem
takiego działania jest przecież uzyskanie przez takiego wykonawcę wyższej (mniej
korzystnej) oceny własnej oferty w obligatoryjnym kryterium ceny, co nie ma znaczenia dla
oceny pozostałych ofert, a tym samym możliwości uzyskania zamówienia przez innych
wykonawców konkurujących o dane zamówienie publiczne…”
Odwołujący podzielił zaprezentowany wyżej pogląd, zaś jego zdaniem brak było
jakichkolwiek podstaw do uznania, że złożenie w postępowaniu oferty zawierającej w cenie
VAT obliczony we
dług stawki podstawowej wynoszącej 23% stanowi błąd w obliczeniu ceny.
Wykładnia przepisu art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych, jakiej dokonał
Zamawiający, obarczona jest błędem.
Tym samym odrzucenie oferty Odwołującego z powołaniem się na błąd w obliczeniu ceny
pozbawione było podstaw, nie wystąpiła bowiem wymieniona w przepisie art. 89 ust. 1 pkt 6
ustawy Prawo zamówień publicznych przesłanka odrzucenia oferty. Z racji tego, że
w postępowaniu Odwołujący złożył jedyną ofertę, brak jest jakichkolwiek podstaw do
wysuwania twierdzeń, jakoby skutkowałoby to złożeniem ofert nieporównywalnych oraz
zakłóceniem konkurencji.
Także twierdzenie Zamawiającego, jakoby Odwołujący nieprawidłowo ustalił stawkę podatku
od towarów i usług, jest obarczone błędem. Zdaniem Odwołującego usługa ta podlega
opodatkowaniu stawką podstawową i brak jest podstaw do stosowania stawki preferencyjnej.
Przedmiotem usługi w niniejszym postępowaniu, stosownie do postanowień opisu
przedmiotu zamówienia, jest:
a) bieżące, stale monitorowanie sytuacji pogodowej na podstawie: stacji meteo, kamer
usytuowanych przy drogach krajowych oraz obserwacji własnej, informacji w mediach (radio,
TV, Internet itp.),
b) bieżące, stale monitorowanie sytuacji na drogach oraz kontrola stanu nawierzchni na
podstawie obserwacji własnych, informacji od operatorów sprzętu ZUD, kamer
usytuowanych przy drogach krajowych, informacji w mediach, informacji od innych służb
i użytkowników dróg,
c) kontrola pracy sprzętu zimowego utrzymania dróg poprzez system GPS, obowiązujący
w GDDKiA,
d) monitorowanie zgodności prowadzenia prac zimowego utrzymania dróg przez wykonawcę
całorocznego (bieżącego i zimowego) utrzymania dróg z obowiązującymi standardami ZUD
oraz z zawartą umową na całoroczne (bieżące i zimowe) utrzymanie dróg w celu rozliczenia
usługi ZUD,
e) potwierdzanie spełnienia wymaganego standardu zimowego utrzymania dróg,
f) współpraca z innymi PZUD działającymi w strukturze oddziału GDDKiA i dyżurnymi
wykonawcy ZUD w celu wymiany informacji, szczególnie na temat zagrożeń pogodowych
i utrudnień w ruchu,
g) obsługa komputera, zbieranie danych, redagowanie informacji od koordynatora akcji ZUD
z ramienia wykonawcy ZUD i przekazywanie danych w formie meldunków elektronicznych do
dyżurnego PID w oddziale GDDKiA w Krakowie,
h) prowadzenie niezbędnej dokumentacji dotyczącej akcji zimowego utrzymania dróg, na
podstawie której można będzie określić jej przebieg, podjęte czynności, pracę sprzętu,
utrudnienia na drogach powstałe w trakcie zmiany oraz inne zdarzenia mające wpływ na
sytuacje występujące na drogach,
i) przekazywanie informacji dotyczących zaistniałych zdarzeń i utrudnień na sieci drogowej,
a przede wszystkim o wypadkach, karambolach, zatorach, uszkodzeniach nawierzchni,
uszkodzeniach urządzeń BRD itp. do PID w oddziale i kierownika rejonu i obwodu,
j) udzielanie wszystkim zainteresowanym informacji o warunkach przejazdu na drogach
krajowych w rejonie i występujących utrudnieniach w ruchu w zakresie pełnionej funkcji oraz
o ilości pracującego sprzętu.
Stosownie do treści art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 1 marca 2004 r. o podatku od towarów i
usług stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art.
120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Stosowanie tej stawki, określanej jako „stawki
podstawowej” jest zasadą. Ustawodawca w treści ustawy i przepisów wykonawczych
przewidział pewne wyjątki od tej zasady, przewidując dla niektórych czynności obniżone
stawki podatku albo zwolnienie od podatku. Zgodnie treścią art. 41 ust. 2 ustawy o podatku
od towarów i usług, dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy, stawka
podatku wynosi 7%, z zastrzeżeniem ust. 12 i art. 114 ust. 1.
Na mocy z art. 146a pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług stawka podatku, o której
mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%, a stawka podatku, o której
mowa w art. 41 ust. 2, art. 120 ust. 2 i 3 oraz w tytule załącznika nr 3 wynosi 8%.
W załączniku nr 3 do ustawy o podatku od towarów i usług, stanowiącym „Wykaz towarów
i usług, opodatkowanych stawką podatku w wysokości 8%”, w poz. 174 wymieniono usługi
mieszczące się pod symbolem PKWiU 81.29.12.0 – „usługi zamiatania śmieci i usuwania
śniegu”. W załączniku tym na próżno szukać usługi odpowiadającej swoim zakresem
przedmiotowi niniejszego postępowania.
Bez wątpienia usługa będąca przedmiotem zamówienia nie jest usługą usuwania śniegu
w ścisłym tego słowa znaczeniu. Zobowiązanie wykonawcy nie polega na „fizycznym”
wykonywaniu czynności usuwania śniegu, tj. na prowadzeniu „akcji bezpośredniej”.
Przedmiotem zamówienia jest szereg czynności o charakterze kontrolnym, zbierania
i analizowania danych, informacyjnym oraz dokumentacyjnym. Usługa ta pozostaje
w nierozerwalnym związku z wykonywanymi przez innych wykonawców usługami zimowego
utrzymania dróg, będących jednym z elementów zamówienia na „całoroczne utrzymanie
dróg krajowych województwa małopolskiego w latach 2018-2022 w podziale na 5 części”
(tzw. kontrakt utrzymaniowy), które to usługi zimowego utrzymania dróg podlegają
opodatkowaniu VAT z zastosowaniem stawki podstawowej wynoszącej 23%. Przedmiotowa
usługa ma w stosunku do kontraktu utrzymaniowego charakter uzupełniający, pomocniczy.
Według Odwołującego kluczowe jest, iż usługa będąca przedmiotem niniejszego zamówienia
nie obejmuje swoim zakresem czynności związanych z wysyłaniem odpowiedniego sprzętu,
tj. solarek i pługów do likwidacji śliskości i odśnieżania oraz dokonywania objazdów celem
ustalenia skuteczności działań podjętych przez wykonawców zadania zimowego utrzymania
dróg. Wymienione w ust. 3 opisu przedmiotu zamówienia dla przedmiotowego zadania usługi
odnoszą się bezpośrednio do czynności sprawdzających, kontrolnych wobec wykonawcy
zadania ZUD oraz do czynności wymagających współpracy z tym wykonawcą oraz
Zamawiającym i innymi podmiotami wymienionymi w opisie przedmiotu zamówienia.
Usługa zimowego utrzymania dróg, pomimo iż obejmuje swoim zakresem „usuwanie śniegu”,
a więc czynność wymienioną w poz. 174 załącznika nr 3 do ustawy o podatku od towarów
i
usług, jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług według stawki „podstawowej”
wynoszącej 23%, o czym Zamawiający informował w postępowaniu na „całoroczne
utrzymanie dróg krajowych województwa małopolskiego w latach 2018-2022 w podziale na 5
części” w treści dokumentów przetargowych oraz poprzez załączenie interpretacji
indywidualnej z 17 listopada 2017 r.
Skoro czynności polegające na fizycznym usuwaniu śniegu (objęte kontraktem
utrzymaniowym) opodatkowane są stawką „podstawową”, to również czynności polegające
na kontrolowaniu sposobu wykonania, analizowaniu, zbieraniu danych o usłudze,
informowaniu o warunkach związanych z realizacją kontraktu utrzymaniowego winny
podlegać opodatkowaniu tą samą stawką.
Stawka podatku od czynności stanowiącej usługę pomocniczą/uzupełniającą w stosunku do
świadczenia podstawowego, jakim jest „kontrakt utrzymaniowy”, winna być identyczna jak
dla świadczenia podstawowego. Świadczenie pomocnicze winno dzielić los świadczenia
głównego. Oba te świadczenia, pomimo że złożone z różnych świadczeń, prowadzą jednak
do osiągnięcia jednego celu, jakim jest zapewnienie bezpiecznych warunków użytkowania
dróg krajowych.
Przypomnieć należy, że w postępowaniu przetargowym na „obsługę Punktu Informacji
Drogowej (PID) w Oddziale w Krakowi
e Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad”,
którego przedmiotem, analogicznie jak w niniejszym postępowaniu, jest również zbieranie,
gromadzenie i przekazywanie informacji o warunkach ruchu na drogach krajowych
województwa małopolskiego, a zakres obowiązków wykonawcy jest w znacznej mierze
zbieżny z zakresem obowiązków osób wykonujących czynności w ramach przedmiotowego
zadania, Zamawiający uznał za prawidłowe stosowanie w odniesieniu to tej usługi stawki
podatku od towarów i usług wynoszącej 23%. Zakresy obowiązków wykonawców zarówno
w przetargu na obsługę PID, jak i PZUD, w znacznej części się powielają i są ze sobą
nierozerwalnie związane, z tym, że PID pełni funkcję jednostki o charakterze „centralnym”
w obrębie województwa, a poszczególne PZUD pełnią funkcje jednostek o charakterze
lokalnym. Z uwagi na charakter i zakres obu świadczonych usług uznać należy, że brak jest
podstaw do takiego ich różnicowania, ażeby skutkowało to stosowaniem w odniesieniu do
usługi obsługi PZUD innej stawki podatku od towarów i usług niż w odniesieniu do usługi
obsługi PID.
Pojawiające się interpretacje podatkowe wskazujące na stosowanie stawki podatku
obniżonej w stosunku do podstawowej wydane zostały w odpowiedzi na zapytanie, w którym
wnioskodawca w opisie przedmi
otu usługi jednoznacznie wskazywał, że mieści się ona
w grupie PKWiU 81.29.12.0 „usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu” i przy założeniu, że
wnioskodawca prawidłowo zakwalifikował usługi do odpowiedniego grupowania PKWiU.
Zostały one wydane z zastrzeżeniem, że nie rozstrzygają one prawidłowości klasyfikacji
usługi dokonanej przez wnioskodawcę, w świetle PKWiU, gdyż organ wydający interpretację
nie jest uprawniony w ramach określonych treścią art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa do
zajmowania stanowiska
w zakresie prawidłowości formalnego przyporządkowania towaru
i usługi do grupowania statystycznego. W wydanych interpretacjach następowało niejako
związanie organu wydającego interpretację wskazaną przez wnioskodawcę grupą PKWiU.
Usługi będącej przedmiotem zamówienia nie wymienia też rozporządzenie Ministra
Finansów z dnia 23 grudnia 2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę
podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania stawek obniżonych, pośród usług, do
których stosuje się obniżoną stawkę podatku od towarów i usług. Przedmiotowa usługa
swoim zakresem najbardziej odpowiada usłudze sklasyfikowanej jako „usługi użytkowania
dróg publicznych – symbol PKWiU 52.21.22.0”, a usługi te nie zostały wymienione w treści
ustawy o podatku o
d towarów i usług, jak i przepisów wykonawczych do niej, jako czynności
podlegające opodatkowaniu stawkami obniżonymi lub zwolnione od podatku, stąd zasadne
jest opodatkowanie ich według stawki wynoszącej 23%. Sam Zamawiający na potrzeby
postępowania sklasyfikował przedmiotową usługę jako usługę objętą CPV 63.71.27.10-03,
a więc mieszczącą się w zakresie „usług dodatkowych i pomocniczych w zakresie transportu,
usługi biur podroży – kod CPV 63000000-9”, tj. pośród usług o tożsamym charakterze jak
objęte PKWiU 52.2 „usługi wspomagające transport”.
Będąca w posiadaniu Zamawiającego opinia Urzędu Statystycznego w Łodzi z 11 lipca 2017
r., którą dla ustalenia właściwej stawki podatku kierował się Zamawiający, stwierdza, że
usługi polegające na prowadzeniu i koordynacji prac przy zimowym utrzymaniu dróg
krajowych w sezonie zimowym mieszczą się w grupowaniu PKWiU 81.29.12.0 „usługi
zamiatania śmieci i usuwania śniegu”. Z treści opinii wynika jednak, że pośród elementów
przedmiotu świadczenia składającego się na tę usługę wymienia się „wysyłanie solarek
i pługów do likwidacji śliskości i odśnieżania dróg”, który to niezwykle istotny element nie jest
przedmiotem świadczenia w przedmiotowym postępowaniu, a który to element przesądza
o tym, że usługa wymieniona w opinii GUS obejmuje swoim zakresem wykonywanie
faktycznych czynności polegających na usuwaniu śniegu (tzw. „prowadzenie akcji
bezpośredniej”). Opinia ta nie przystaje więc do specyfiki usługi będącej przedmiotem
niniejszego postępowania, gdyż opis przedmiotu zamówienia nie zawiera żadnych
wskazówek pozwalających wywieść, aby wykonawca zadania był zobowiązany i uprawniony
do „prowadzenie akcji bezpośredniej”.
Zarzut naruszenia art. 91 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych przez zaniechanie
wyboru oferty złożonej przez Odwołującego pozostaje w ścisłym związku z zarzutem
naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych i jest konsekwencją
wspomnianego naruszenia ustawy. Oferta złożona przez Odwołującego była jedyną złożoną
w postępowaniu i wobec braku podstaw do jej odrzucenia, winna zostać wybrana jako
najkorzystniejsza, stosowanie do obowiązku wynikającego z treści art. 91 ust. 1 ustawy
Prawo zamówień publicznych.
Zamawiający, 17 października 2018 r., dokonał już wyboru oferty Odwołującego jako
najkorzystniejszej, jednakże w związku z powzięciem przekonania o zaistnieniu podstawy do
odrzucenia oferty Odwołującego, unieważnił tę czynność, mimo iż brak było ku temu
podstaw. Tym samym stwierdzić należy, że Zamawiający, pomimo wynikającego z treści art.
91 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych obowiązku wyboru jako najkorzystniejszej
oferty Odwołującego, ostatecznie nie dokonał w postępowaniu tej czynności, co skutkuje
naruszeniem przepisu art. 91. ust. 1.
II Stanowisko Zamawiającego
Zamawiający podtrzymał swoje wcześniejsze stanowisko oraz wniósł o oddalenie odwołania.
Wskazał, że w sposób prawidłowy przyjął, że usługa prowadzenia Punktu Zimowego
Utrzymania Dróg jest usługą, dla której należy zastosować 8% stawkę podatku od towarów
i usług. Główny kod Wspólnego Słownika Zamówień to CPV 63712710-03 (usługa
monitorowania ruchu).
Zgodnie ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia prowadzenie Punktu Zimowego
Utrzymania Dróg obejmuje następujące czynności: gromadzenie i przekazywanie informacji
o warunkach ruchu oraz gromadzenie i przekazywanie informacji o nawierzchni i warunkach
pogodowych. Według opisu przedmiotu zamówienia do czynności wykonawcy należeć ma:
a) bieżące, stałe monitorowanie sytuacji pogodowej na podstawie: stacji meteo, kamer
u
sytuowanych przy drogach krajowych oraz obserwacji własnej, informacji w mediach (radio,
TV, Internet itp.),
b) bieżące, stałe monitorowanie sytuacji na drogach oraz kontrola stanu nawierzchni na
podstawie obserwacji własnych, informacji od operatorów sprzętu ZUD, kamer
usytuowanych przy drogach krajowych, informacji w mediach, informacji od innych służb
i użytkowników dróg,
c) kontrola pracy sprzętu zimowego utrzymania dróg poprzez system GPS, obowiązujący
w GDDKiA,
d) monitorowanie zgodności prowadzenia prac zimowego utrzymania dróg przez wykonawcę
całorocznego (bieżącego/zimowego) utrzymania dróg z obowiązującymi standardami ZUD
oraz z zawartą umową na całoroczne (bieżące i zimowe) utrzymanie dróg w celu rozliczenia
usługi ZUD,
e) potwierdzanie spełnienia wymaganego standardu zimowego utrzymania dróg,
f) współpracę z innymi PZUD działającymi w strukturze oddziału GDDKiA i dyżurnymi
wykonawcy ZUD w celu wymiany informacji, szczególnie na temat zagrożeń pogodowych
i utrudnień w ruchu,
g) obsługę komputera, zbieranie danych, redagowanie informacji od koordynatora akcji ZUD
z ramienia wykonawcy ZUD i przekazywanie danych w formie meldunków elektronicznych do
dyżurnego PID w oddziale GDDKiA w Krakowie,
h) prowadzenie niezbędnej dokumentacji dotyczącej akcji zimowego utrzymania dróg, na
podstawie której można będzie określić jej przebieg, podjęte czynności, pracę sprzętu,
utrudnienia na drogach powstałe w trakcie zmiany oraz inne zdarzenia mające wpływ na
sytuacje występujące na drogach,
i) przekazywanie inform
acji dotyczących zaistniałych zdarzeń i utrudnień na sieci drogowej,
a przede wszystkim o wypadkach, karambolach, zatorach, uszkodzeniach nawierzchni,
uszkodzeniach urządzeń BRD itp. do PID w Oddziale i kierownika Rejonu i Obwodu,
j) udzielanie wszystkim zainteresowanym informacji o warunkach przejazdu na drogach
krajowych w rejonie i występujących utrudnieniach w ruchu w zakresie pełnionej funkcji oraz
o ilości pracującego sprzętu.
Usługi wyżej wskazane są czynnościami mieszczącymi się pod symbolem PKWIU
81.29.12.0 „usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu”, poz. 174 załącznika nr 3 do ustawy
o podatku od towarów i usług. Jest to powszechne przyjmowane stanowisko. Stanowisko to
potwierdza uzyskana przez GDDKIA interpretacja Urzędu Statystycznego z 11 lipca 2017 r.,
zgodnie z którą zastosowanie 8% stawki VAT jest właściwe dla usług objętych przedmiotem
zamówienia, polegających na prowadzeniu i koordynacji prac przy zimowym utrzymaniu, tj.
w zakresie czynności zbierania, gromadzenia i przekazywania informacji o warunkach ruchu,
stanie nawierzchni i warunkach pogodowych. Powyższe potwierdza również wyrok KIO,
sygn. KIO 2468/13, w którym KIO powołuje się na posiadaną przez Odwołującego
interpretację Urzędu Statystycznego, gdzie wskazano, że kompleksowa usługa polegająca
na pełnieniu dyżurów przy zimowym utrzymaniu dróg krajowych, mieści się w grupowaniu
PKWiU 81.29.12.0 „usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu”, stąd powinna być
opodatkowana podatkiem od towarów i usług, przy zastosowaniu stawki preferencyjnej 8%.
Usługi mające być wykonywane przez wykonawcę w zamówieniu na prowadzenie Punktu W
Stąd też przyjęcie przez Zamawiającego, iż usługi objęte zamówieniem na prowadzenia
Punktu Zimowego Utrzymania Dróg na drogach krajowych województwa małopolskiego,
administrowanych przez GDDKIA oddział w Krakowie, opodatkowane są preferencyjną
stawką podatku od towarów i usług w wysokości 8 %, jest stanowiskiem prawidłowym.
Oczywistym jest podnoszona przez Odwołującego kwestia, że usługi objęte zamówieniem na
prowadz
enie PZUD nie obejmują swoim zakresem bezpośredniej czynności faktycznego
utrzymywania stanu dróg, jednak nie oznacza to, że usługi te nie mieszczą się pod
symbolem PKWIU 81.29.12.0 „usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu”. Przyjęcie
odmiennego stanowi
ska byłoby niezgodnie z treścią interpretacji Urzędu Statystycznego
z 11 lipca 2017 r.
Prawidłowość postępowania Zamawiającego potwierdzają też inne (nie wydawane na rzecz
Zamawiającego, lecz na rzecz innych podmiotów, w tym wykonawców) indywidualne
inte
rpretacje podatkowe. W interpretacjach tych wskazane jest wyraźnie, że usługa
prowadzenia PZUD mieści się pod symbolem PKWIU 81.29.12.0 „usługi zamiatania śmieci
i usuwania śniegu” (interpretacja indywidualna z 24 października 2017r. oraz z 19 lipca 2013
r.), stąd powinno stosować się preferencyjną stawkę podatku od towarów i usług
w wysokości 8%. W konsekwencji Zamawiający w sposób prawidłowy odrzucił ofertę
Odwołującego z uwagi na wystąpienie błędu w obliczeniu zaoferowanej ceny.
Usługa prowadzenia PZUD w zakresie wskazanym w ust. 3 opisu przedmiotu zamówienia
stanowi samodzielne zamówienie, poddawane samodzielnej ocenie przy ustalaniu stawki
VAT. Nie jest tak, jak twierdzi Odwołujący, że usługa ta pozostaje w nierozerwalnym związku
z wykonywaniem przez
innych wykonawców usług zimowego utrzymania dróg realizowanych
w ramach zadania „całoroczne utrzymanie dróg krajowych województwa małopolskiego”,
stąd powinno zastosować się do niej stawkę podatku od towarów i usług w wysokości
tożsamej tak dla przedmiotowego zadania, (tj. całorocznego utrzymania dróg krajowych),
czyli 23%. Usługi wchodzące w skład prowadzenia Punktu Zimowego Utrzymania Dróg oraz
usługi wchodzące w skład całorocznego utrzymania dróg krajowych nie mają charakteru
jednolitego. Usługi wchodzące w skład całorocznego utrzymania dróg krajowych polegają
i mają na celu faktyczne utrzymanie dróg w wymaganym stanie. W zamówieniu publicznym
na „całoroczne utrzymanie dróg krajowych województwa małopolskiego w latach 2018-
2022”, obejmującym także zimowe utrzymanie dróg, wskazane zostało, że wykonawcy
zobowiązani są do podjęcia czynności zimowego utrzymania dróg, usuwania i zapobiegania
śliskości, odśnieżania itd. Natomiast w skład usługi prowadzenia PZUD wchodzi szeroko
pojęta kontrola stanu pogody i warunków atmosferycznych oraz kontrola wykonawcy
wykonującego zamówienia w zakresie zimowego utrzymania dróg (ZUD). Ta działalność
kontrolna wykonawcy wykonującego czynności ZUD jest szczególnie istotna, bowiem daje
możliwość Zamawiającemu dokonywania oceny i kontroli jakości wykonywanych prac przez
wykonawcę. Zakres zamówienia jednoznaczne wskazuje, że celem usługi na prowadzenie
PZUD jest szeroko pojęta kontrola dla potrzeb Zamawiającego, który w ten sposób
kontroluje/nadzoruje realizację zamówienia przez wykonawcę ZUD. Zanim usługa
prowadzenia Punktu Zimowego Utrzymania Dróg została zlecona na zewnątrz, usługi te
wykonywali pracownicy Zamawiającego w ramach działań GDDKiA. Odkąd zamówienie na
prowadzenie Punktu Zimowego Utrzymania Dróg przeprowadzane jest w trybie zamówień
publicznych, jest ono samodzielnym zamówieniem, nie łączonym z zamówieniem publicznym
na zimowe utrzymanie dróg. Połączenie tego zamówienia z zamówieniem na zimowe
utrzymanie dróg byłoby sprzeczne z zasadniczym celem zamówienia na prowadzenie
Punktu Zimowego Utrzymania Dróg, jakim jest kontrola wykonawcy wykonującego zimowe
utrzymanie dróg na zlecenie Zamawiającego. Stąd nie można przyjąć, jak twierdzi
Odwołujący, że zamówienie na prowadzenie PZUD jest jednolite z zamówieniem na
całoroczne utrzymanie dróg krajowych, w ramach którego wykonywane jest zimowe
utrzymanie dróg i pozostają one w nierozerwalnym związku, stąd powinno stosować się
jednolitą stawkę podatku od towarów i usług w wysokości 23%. Oba zamówienia nie
pozostają w nierozerwalnym związku, bowiem mają inny cel. Celem jednej z nich jest
szeroko pojęta kontrola czynności wykonywanych w ramach ZUD, drugiej zaś faktyczne
całoroczne utrzymanie dróg w wymaganym stanie. W usługi składające się na zamówienie
na całoroczne utrzymanie dróg krajowych wchodzą również usługi oznaczone kodem PKWiU
81.29.12.0 „usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu”, a tym samym opodatkowane
stawką 8% podatku od towarów i usług. Mimo tego Zamawiający w postępowaniu na
„całoroczne utrzymanie dróg krajowych województwa małopolskiego w latach 2018-2022”
wskazał, że te usługi, jak i inne czynności wskazane w tym zamówieniu, opodatkowane są
jedną stawką podatku od towarów i usług w wysokości 23%, ponieważ przyjął, zgodnie
z posiadaną interpretacją indywidualną podatkową z 22 listopada 2017 r., że całe
świadczenie kompleksowego utrzymania drogi będzie opodatkowane stawką wskazaną dla
usługi utrzymania odcinków dróg. Jednak mimo powyższego nie można przyjąć, jak to robi
Odwołujący, że usługa na prowadzenie PZUD jest usługą wchodzącą w skład
kompleksowego utrzymania drogi, rozumianego jako wykonywanie czynności faktycznych na
drodze.
Ponieważ Odwołujący wskazał w swojej ofercie stawkę podatku od towarów i usług
w wysokości 23%, prawidłowa jest decyzja Zamawiającego przyjmująca, że oferta
Odwołującego obarczona jest błędem w obliczeniu ceny i powinna ulec odrzuceniu.
Odwołujący wskazał również, że miał prawo zastosować zarówno preferencyjną stawkę
podatku od towarów i usług w wysokości 8%, jak i stawkę podstawową tego podatku
w wysokości 23%, bowiem zastosowanie stawki podstawowej i nieskorzystanie ze stawki
preferencyjnej jest dopuszczalne, jest to uprawnienie i wybór podatnika, a w konsekwencji
nie powinien on ponosić negatywnych skutków z tego wynikających. Odwołujący pomija
jednak okoliczność, iż przywołane przez niego tezy wyroków zostały wydane na kanwie
stanów faktycznych, w których istnieje wątpliwość co do możliwości zastosowania
preferencyjnej stawki VAT lub też zwolnienia z tegoż podatku. Wtedy za prawidłowe
d
ziałanie przyjmowane jest zastosowanie stawki podstawowej podatku od towarów i usług
w wysokości 23%. W przypadku, gdy możliwość zastosowania stawki preferencyjnej
w wysokości 8% jest niewątpliwa, wykonawca ma obowiązek ją zastosować, z przepisów
bowiem
nie wynika, aby ustawodawca dawał wykonawcy możliwość wyboru, jaką stawkę
może zastosować.
Podanie przez Odwołującego stawki podatku od towarów i usług w wysokości 23% nie
wynikało z jego wątpliwości, czy jest możliwe zastosowanie stawki preferencyjnej, czy też
nie. Odwołujący w trakcie postępowania, w tym w treści pisma z 27 września 2018 r.
wyraźnie wskazywał, że jego zdaniem do usług objętych zamówieniem na prowadzenie
PZUD ma zastosowanie stawka podatku od towarów i usług w wysokości 23%. Dopiero na
eta
pie odwołania, po przytoczeniu tez orzeczniczych sugeruje, że mógł on pozostawać
w wątpliwości w tym przedmiocie.
Mimo że w zamówieniu na część 5. ofertę złożył wyłącznie Odwołujący, Zamawiający nie
mógł zaakceptować jego oferty zawierającej błąd w obliczeniu ceny. Działanie takie
naruszałoby zasady uczciwej konkurencji, byłoby bowiem działaniem niezgodnym z prawem.
Działanie Zamawiającego polegające na odrzuceniu oferty Odwołującego jest zgodnie
z orzecznictwem.
III Ustalenia Izby
Na wstępie Izba stwierdziła, że nie zachodzi żadna z przesłanek skutkujących odrzuceniem
odwołania, opisanych w art. 189 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych, a Odwołujący
ma interes we wniesieniu odwołania w rozumieniu art. 179 ust. 1 ustawy Prawo zamówień
publicznych.
Z
godnie z informacją przekazaną Odwołującemu 25 października 2018 r., Zamawiający,
powołując się na art. 7 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych, unieważnił czynność
oceny i wyboru najkorzystniejszej oferty z 17 października 2018 r. w zakresie części 5 –
rejon Wadowice wskazując, że błędnie dokonał wyboru, jako najkorzystniejszej, oferty, która
jest niezgodna z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług. Z uwagi na powyższe,
Zamawiający podjął decyzję o powtórzeniu dokonanych przez siebie czynności uznając, iż
podjęte uprzednio czynności są obarczone wadą. Jednocześnie Zamawiający powiadomił
o odrzuceniu oferty Odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień
publicznych, ponieważ zawiera ona błąd w obliczeniu ceny – zgodnie z utrwaloną linią
orzeczniczą zastosowanie nieprawidłowej stawki VAT stanowi błąd w obliczeniu ceny. Błąd
ten nie podlega poprawie w trybie art. 87 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych, chyba
że zamawiający w specyfikacji istotnych warunków zamówienia wskazał konkretną stawkę
podatku od towarów i usług. W przedmiotowym postępowaniu Zamawiający nie określił
stawki VAT, a zatem wykonawca, jako podatnik, zobowiązany był do prawidłowego
określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże się z prawidłowym zdefiniowaniem
i zaklasyfikowaniem wykonywanych czynności, na podstawie odpowiednich klasyfikacji oraz
ustalenia prawidłowej stawki VAT. Na Zamawiającym, który odpowiedzialny jest za właściwe
wydatkowanie środków publicznych, spoczywa natomiast obowiązek weryfikacji
z
astosowanej przez wykonawców stawki VAT w złożonych ofertach.
Zgodnie ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia przedmiotem zamówienia jest
prowadzenie Punktu Zimowego Utrzymania Dróg (PZUD) na drogach krajowych
województwa małopolskiego, administrowanych przez GDDKiA oddział w Krakowie. Zakres
zamówienia obejmuje świadczenie usług zbierania, gromadzenia i przekazywania informacji
o warunkach ruchu, stanie nawierzchni i warunkach pogodowych na drogach krajowych
województwa małopolskiego administrowanych przez dany rejon. Główny kod Wspólnego
Słownika Zamówień dla tego zamówienia to CPV 63.71.27.10-03 usługi monitorowania
ruchu. Dla tego typu usług należało przyjąć jako właściwą stawkę VAT w wysokości 8%.
Stanowisko Zamawiającego potwierdza interpretacja Urzędu Statystycznego z 11 lipca 2017
r., zgodnie z którą zastosowanie 8% stawki VAT jest właściwe dla usług objętych
przedmiotowym zamówieniem polegających na prowadzeniu i koordynacji prac przy
zimowym utrzymaniu, tj. w zakresie czynności zbierania, gromadzenia i przekazywania
informacji o warunkach ruchu, stanie nawierzchni i warunkach pogodowych. Tymczasem
Odwołujący w swojej ofercie do obliczenia ceny zastosował stawkę VAT w wysokości 23%,
a w odpowiedzi na wystosowane przez Zamawiającego wezwanie do wyjaśnień w tym
zakresie podtrzymał zasadność zastosowania do obliczenia ceny oferty VAT w wysokości
23%, opierając swoje stanowisko na założeniu, że usługa ta jest częścią kompleksowej
usługi utrzymania dróg. Przedmiotowe zamówienie stanowi jednak odrębną usługę,
związaną jedynie z zimowym utrzymaniem dróg i dla tej usługi właściwą jest stawka VAT
w wysokości 8%. Wykonawca, w wyniku błędnej interpretacji przepisów określających stawki
podatku, złożył ofertę zawierającą niezgodną z obowiązującymi przepisami stawkę VAT,
którą, mając na uwadze uchwałę Sądu Najwyższego z 20 października 2011 r., sygn. akt III
CZP 52/11, w sprawie zastosowania błędnej stawki VAT przy obliczeniu ceny ofertowej,
należało odrzucić jako zawierającą błąd w obliczeniu ceny.
Z uwagi n
a fakt, że była to jedyna oferta złożona w zakresie części 5., w konsekwencji
Zamawiający unieważnił postępowanie na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo
zamówień publicznych.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień
publicznych, a w konsekwencji także art. 91 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych.
Art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych stanowi, że zamawiający odrzuca
ofertę, jeżeli zawiera ona błędy w obliczeniu ceny lub kosztu. Art. 91 ust. 1 ustawy Prawo
zamówień publicznych wskazuje natomiast, że zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą
na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków
zamówienia.
Jak wynika z dokumentacji postępowania o udzielenie zamówienia publicznego oraz
stanowisk Stron w postępowaniu odwoławczym, przedmiotem sporu jest wysokość stawki
podatku od towarów i usług mającej zastosowanie dla zamawianej usługi. Zgodnie z oceną
Odwołującego stawka ta powinna wynosić 23%, a według Zamawiającego – 8%.
Jak wynika z dyspozycji art. 41 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług stawka
podatku wynosi 22% (obecnie 23%), a dla towarów i usług wymienionych w
załączniku nr 3
do ustawy stawka podatku wynosi 7% (obecnie 8%). Przy tym zasadą prawa podatkowego
jest, co nie było sporne, że wszystkie towary i usługi opodatkowane są stawką podatkową,
chyba że na mocy konkretnych przepisów ustawodawca wskazał inną stawkę podatku albo
od podatku zwolnił.
Jedyną podaną w trakcie postępowania odwoławczego podstawą prawną zastosowania
stawki podatku od towarów i usług w wysokości 8% jest pozycja 174. załącznika nr 3 ustawy
o podatku od towarów i usług, tj. usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu – symbol
PKWiU 81.29.12.0. PKWiU z roku 2008 i 2015 swoim zakresem również obejmuje „usługi
zamiatania śmieci i usuwania śniegu”.
Przedmiotem zamówienia w niniejszym postępowaniu, zgodnie z zawartym w specyfikacji
istotnych warunków zamówienia opisem przedmiotu zamówienia, jest:
1) bieżące, stale monitorowanie sytuacji pogodowej na podstawie: stacji meteo, kamer
usytuowanych przy drogach krajowych oraz obserwacji własnej, informacji w mediach (radio,
TV, Internet itp.),
2) bieżące, stale monitorowanie sytuacji na drogach oraz kontrola stanu nawierzchni na
podstawie obserwacji własnych, informacji od operatorów sprzętu ZUD, kamer
usytuowanych przy drogach krajowych, informacji w mediach, informacji o
d innych służb
i użytkowników dróg,
3) kontrola pracy sprzętu zimowego utrzymania dróg poprzez system GPS, obowiązujący
w GDDKiA,
4) monitorowanie zgodności prowadzenia prac zimowego utrzymania dróg przez wykonawcę
całorocznego (bieżącego i zimowego) utrzymania dróg z obowiązującymi standardami ZUD
oraz z zawartą umową na całoroczne (bieżące i zimowe) utrzymanie dróg w celu rozliczenia
usługi ZUD,
5) potwierdzanie spełnienia wymaganego standardu zimowego utrzymania dróg,
6) współpraca z innymi PZUD działającymi w strukturze oddziału GDDKiA i dyżurnymi
wykonawcy ZUD w celu wymiany informacji, szczególnie na temat zagrożeń pogodowych
i utrudnień w ruchu,
7) obsługa komputera, zbieranie danych, redagowanie informacji od koordynatora akcji ZUD
z ramienia wyko
nawcy ZUD i przekazywanie danych w formie meldunków elektronicznych do
dyżurnego PID w oddziale GDDKiA w Krakowie,
8) prowadzenie niezbędnej dokumentacji dotyczącej akcji zimowego utrzymania dróg, na
podstawie której można będzie określić jej przebieg, podjęte czynności, pracę sprzętu,
utrudnienia na drogach powstałe w trakcie zmiany oraz inne zdarzenia mające wpływ na
sytuacje występujące na drogach,
9) przekazywanie informacji dotyczących zaistniałych zdarzeń i utrudnień na sieci drogowej,
a przede wszystkim o wypadkach, karambolach, zatorach, uszkodzeniach nawierzchni,
uszkodzeniach urządzeń BRD itp. do PID w oddziale i kierownika rejonu i obwodu,
10) udzielanie wszystkim zainteresowanym informacji o warunkach przejazdu na drogach
krajowych w rejonie i
występujących utrudnieniach w ruchu w zakresie pełnionej funkcji oraz
o ilości pracującego sprzętu.
Nie było to sporne pomiędzy Stronami.
Jak wynika z powyższego, celem i istotą zamawianej usługi jest monitorowanie sytuacji
pogodowej i wynikającego z niej stanu dróg, jak też monitorowanie i kontrola działań
wykonawców świadczących usługi zimowego utrzymania dróg, a także zbieranie danych
i prowadzenie dokumentacji w tym zakresie oraz informowanie o powyższym. Jak podkreślił
podczas rozprawy Zamawiający, usługa ta świadczona jest na użytek własny
Zamawiającego, nie zaś w celu informowania wykonawców usług zimowego utrzymania dróg
o konieczności podjęcia działań ZUD, czy użytkowników dróg.
W specyfikacji istotnych warunków zamówienia Zamawiający usługę tę zaklasyfikował jako
CPV 63.71.27.10-
03 usługi monitorowania ruchu – nie powiązał ich więc bezpośrednio
z usługą zimowego utrzymania dróg.
Przywołana pozycja 174. załącznika nr 3 ustawy o podatku od towarów i usług wskazuje, że
stawką 8% objęte są usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu.
W ocenie Izby przedmiotowy zakres zamówienia w sposób oczywisty nie mieści się
w zakresie „usług zamiatania śmieci i usuwania śniegu” i żaden racjonalnie działający
podatnik, którego nie chroni interpretacja indywidualna (oparta na bardzo solidnych
podstawach faktycznych i prawnych), z własnej inicjatywy nie zakwalifikuje i nie powinien
zakwalifikować jej do tego zakresu. Istnieje też bardzo niewielkie prawdopodobieństwo, by
takiej kwalifikacji dokonały czy to organy skarbowe, czy też Urząd Statystyczny (w zakresie
grupowania PKWiU 81.29.12.0).
Należy bowiem przyznać rację Odwołującemu, że obie przywołane przez Zamawiającego
interpretacje indywidualne (z 24 października 2017 r. oraz z 19 lipca 2013 r.), jak i opinia
Urzędu Statystycznego z 11 lipca 2017 r., odnoszą się do innego stanu faktycznego, tj.
sytuacji, w której wykonawca wykonuje jako całość usługę monitorowania stanu dróg,
usuwania śniegu (oblodzeń, śliskości itp.), a następnie dokumentowania i raportowania jej
wykonania. Niezrozumiałe jest przekonanie Zamawiającego, że interpretacje te w ogóle
dotyczą prowadzenia PZUD.
We wszystkich przywołanych dokumentach zostały one opisane analogicznie – przykładowo
w opinii Urzędu Statystycznego jako „usługi polegające na prowadzeniu i koordynacji prac
przy zimowym utrzymaniu dróg krajowych w sezonie zimowym obejmujące m.in.: bieżące
monitorowanie zjawisk atmosferycznych i sytuacji na sieci dróg krajowych administrowanych
przez Obwód Drogowy, zbieranie informacji i sporządzanie meldunków do Zespołu
Zarządzania Ruchem o stanie nawierzchni dróg krajowych, występujących warunkach
pogodowych i zdarzeniach w obrębie Obwodu Drogowego, wysyłanie solarek i pługów do
likwidacji śliskości i odśnieżania dróg, prowadzenie dziennika dyżuru zimowego utrzymania
dróg oraz dziennika pracy sprzętu”.
Usługa ta jest jednolita, a poszczególne czynności pozostają w bezpośrednim związku
przyczynowo-
skutkowym: sprawdzenie, czy należy podjąć czynności usuwania
śniegu/śliskości/ oblodzenia, dokonanie tych czynności, udokumentowanie ich, raportowanie
GDDKiA o wykonaniu. Istnieje więc pomiędzy nimi ten nierozerwalny związek i zależność,
o którym mowa w interpretacji indywidualnej z 17 listopada 2017 r. Zakwalifikowanie usług
monitorowania, dokumentowania
i raportowania do „usług usuwania śniegu” wynika,
w ocenie Izby, właśnie ze stwierdzenia ich nierozerwalności z usługą usuwania śniegu
i objęcia zakresem „usługi usuwania śniegu” – i odpowiadającą mu stawką VAT – jako usługi
o jednolitym charakterze. P
o wykluczeniu z zakresu usługi samego usuwania śniegu nie ma
zaś jakichkolwiek podstaw, by taką stawkę zastosować.
W niniejszym przypadku natomiast nie ma żadnej zależności pomiędzy usługą zamawianą
w przedmiotowym postępowaniu, a usuwaniem śniegu – efekty monitorowania nie są nawet
przekazywane wykonawcom świadczącym usługi „usuwania śniegu”.
Tym samym na gruncie powołanych przez Strony przepisów podatkowych, w ocenie Izby,
nie ma podstaw do stwierdzenia, że należało zastosować stawkę podatku od towarów i usług
w wysokości 8%, a tym samym w ofercie Odwołującego nie zaistniał błąd w obliczeniu ceny
w postaci wskazania nieprawidłowej stawki podatku od towarów i usług.
Sytuację niniejszą należy ocenić negatywnie także na gruncie ustawy Prawo zamówień
public
znych i zasad rządzących zamówieniami publicznymi. Jedną z podstawowych zasad
zamówień publicznych, wskazaną w art. 7 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych, jest
zasada przejrzystości postępowania. Wyraża się ona m.in. w tym, że reguły, według których
p
rowadzone jest postępowanie, powinny być znane wykonawcom od wszczęcia
postępowania i nie powinny one ulegać zmianie w trakcie postępowania – a co najmniej od
momentu upływu terminu składania ofert, kiedy to już pewnych czynności nie można cofnąć,
zmienić ani dokonać, m.in. treści oferty. Tym samym wykonawcy po złożeniu ofert nie
powinni być zaskakiwani stanowiskiem zamawiającego. A w niniejszym przypadku
stanowisko Zamawiającego niewątpliwie było dla Odwołującego nieoczekiwane.
Należy zauważyć, że w przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących prawidłowej
wysokości stawki podatku od towarów i usług, zamawiający dysponuje narzędziem
przewidzianym w art. 14s ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, tj.
możliwością złożenia wniosku o wydanie interpretacji w związku z udzielanym zamówieniem
publicznym. Zgodnie z tym przepisem (notabene
wprowadzonym właśnie w celu uniknięcia
sytuacji, jaka ma miejsce w przedmiotowym postępowaniu) z wnioskiem o wydanie
interpretacji indywidualnej może wystąpić nie tylko podatnik, ale także zamawiający
w rozumieniu ustawy Prawo zamówień publicznych w zakresie mającym wpływ na sposób
obliczenia ceny w związku z udzielanym zamówieniem publicznym, podmiot publiczny
w rozumieniu ustawy o partnerstwie publiczno-prywa
tnym w zakresie mającym wpływ na
sposób obliczenia wynagrodzenia w związku z zawieraną umową o partnerstwie publiczno-
-
prywatnym, lub zamawiający w rozumieniu ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane
lub usługi w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia wynagrodzenia koncesjonariusza
wraz z ewentualną płatnością od zamawiającego w związku z zawieraną umową koncesji na
roboty budowlane lub usługi. W takim przypadku przepisy
art. 14k-14n
stosuje się
odpowiednio do wykonawcy, partnera prywatnego lub koncesjonariusza (dotyczą one m.in.
objęcia ochroną podmiotu, który się do tej interpretacji zastosował).
W konsekwencji Izba stwierdziła, że Zamawiający dokonał odrzucenia oferty Odwołującego
z naruszeniem art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych.
Zamawiający nie naruszył natomiast przepisu art. 91 ust. 1 ustawy Prawo zamówień
publicznych.
Zgodnie z treścią art. 91 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych zamawiający wybiera
ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji
istotnych warunków zamówienia. Co do zasady więc zamawiający może naruszyć ten
przepis, gdy dokona wyboru oferty najkorzys
tniejszej w inny sposób, niż na podstawie
kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Nie należy
jednak odczytywać wyłącznie połowy jego treści jako osobnej normy, choć oczywiście
z samej istoty zamówień publicznych wynika, że jeśli złożono w postępowaniu prawidłowe
oferty, a postępowanie nie podlega unieważnieniu z powodu wystąpienia którejkolwiek
z przyczyn wskazanych w art. 93 ustawy Prawo zamówień publicznych, to zamawiający
powinien wyboru oferty dokonać, aby zrealizować cel postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego.
Jak wynika z dyspozycji art. 93 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo zamówień publicznych,
zamawiający unieważnia (to znaczy – jest zobowiązany unieważnić) postępowanie
o udzielenie zamówienia, jeżeli nie złożono żadnej oferty niepodlegającej odrzuceniu albo
nie wpłynął żaden wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu od wykonawcy
niepodlegającego wykluczeniu, z zastrzeżeniem punktu 2 i 3 (punkty te nie dotyczą niniejszej
sprawy). Przepis ten stosuje
się odpowiednio do części zamówienia, jeśli w danym
postępowaniu dopuszczono składanie ofert częściowych.
W przypadku opisanym w tym przepisie unieważnienie postępowania jest więc bezpośrednią
i konieczną konsekwencją braku prawidłowych ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału
w postępowaniu. Stwierdzenie, że taka oferta lub oferty występują, prowadzi do konieczności
unieważnienia czynności unieważnienia postępowania, co też Izba, dla porządku, nakazała
Zamawiającemu.
W związku z powyższym Izba orzekła jak w sentencji uwzględniając odwołanie.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy
Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania, zgodnie z § 1 ust. 1 pkt
1, § 3 i § 5 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r.
w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów
w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 972),
uwzględniając wpis w wysokości 7.500 złotych, wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości
3.600 złotych oraz koszty dojazdu pełnomocnika w wysokości 139 złotych.
Przewodniczący: ……………………..…
1.
uwzględnia odwołanie i nakazuje Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad
Oddział w Krakowie unieważnienie czynności unieważnienia postępowania
o
udzielenie zamówienia publicznego, unieważnienie czynności odrzucenia oferty
Podhalańskiego Przedsiębiorstwa Drogowo-Mostowego Spółki Akcyjnej oraz
powtórzenie czynności badania i oceny oferty Podhalańskiego Przedsiębiorstwa
Drogowo-
Mostowego Spółki Akcyjnej,
2.
kosztami postępowania obciąża Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad
Oddział w Krakowie i:
2.1.
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7 500 zł 00 gr
(słownie: siedem tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez
Po
dhalańskie Przedsiębiorstwo Drogowo-Mostowe Spółkę Akcyjną tytułem
wpisu
od
odwołania,
2.2.
zasądza od Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział
w Krakowie na rzecz Podhalańskiego Przedsiębiorstwa Drogowo-Mostowego
Spółki Akcyjnej kwotę 11 239 zł 00 gr (słownie: jedenaście tysięcy dwieście
trzydzieści dziewięć złotych zero groszy) stanowiącą koszty postępowania
odwoławczego poniesione z tytułu wpisu oraz dojazdu i wynagrodzenia
pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
– Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1986) na niniejszy wyrok
– w terminie 7 dni od dnia
jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
do Sądu Okręgowego w Krakowie.
Przewodn
iczący: ……………………..…
Sygn. akt: KIO 2242/18
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Krakowie
prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na „prowadzenie Punktu
Zimow
ego Utrzymania Dróg (PZUD) na drogach krajowych województwa małopolskiego,
administrowanych przez GDDKiA Oddział w Krakowie, z podziałem na 5 części” na
podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2018
r. poz. 1986), w trybie przetargu nieograniczonego.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało zamieszczone 13 września 2018 r. w Biuletynie Zamówień
Publicznych pod numerem 615886. Wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone
na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Prawo zam
ówień publicznych.
I Zarzuty i żądania odwołania:
Odwołujący – Podhalańskie Przedsiębiorstwo Drogowo-Mostowe S.A. wniósł odwołanie
w zakresie części 5. zamówienia, dotyczącej prowadzenia Punktu Zimowego Utrzymania
Dróg na drogach krajowych województwa małopolskiego administrowanych przez Rejon
Wadowice, zarzucając Zamawiającemu naruszenie:
1. art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych poprzez odrzucenie oferty
Odwołującego w sytuacji braku podstaw do jego odrzucenia, w szczególności z uwagi na
niewystąpienie błędu w obliczeniu ceny zaoferowanej przez Odwołującego, oraz z uwagi na
zastosowanie przez Odwołującego prawidłowej stawki podatku od towarów i usług,
2. art. 91 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych poprzez zaniechanie wyboru oferty
złożonej przez Odwołującego jako najkorzystniejszej, wobec braku podstaw do odrzucenia
złożonej przez niego oferty i braku innych złożonych w postępowaniu ofert.
Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu:
1. unieważnienia czynności odrzucenia oferty Odwołującego oraz czynności unieważnienia
postępowania,
2. powtórzenia czynności badania i oceny ofert, powtórzenia czynności wyboru
najkorzystniejszej oferty oraz dokonania wyboru oferty Odwołującego jako najkorzystniejszej,
3. zwrotu Odwołującemu poniesionych przez niego kosztów postępowania.
W uzasadnieniu odwołania Odwołujący wskazał, że – w części 5. – Zamawiający unieważnił
czynność wyboru najkorzystniejszej oferty, odrzucił ofertę Odwołującego oraz unieważnił
postępowanie. Odwołujący złożył jedyną ofertę dla części 5.
W ocenie Odwołującego odrzucenie jego oferty dokonane zostało z naruszeniem art. 89 ust.
1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych. Jako przyczynę odrzucenia oferty
Zamawiający podał błąd w obliczeniu ceny polegając na podaniu niewłaściwej stawki
podatku od towarów i usług. Zdaniem Zamawiającego oferta powinna zostać skalkulowana
przy zastosowaniu stawki podatku wynoszącej 8%, podczas gdy Odwołujący złożył ofertę
z zastosowaniem stawki podstawowej wynoszącej 23%. Zamawiający wskazał, że
w p
rzedmiotowym postępowaniu nie określił on stawki VAT, a zatem Odwołujący, jako
podatnik, zobowiązany był do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże
się z prawidłowym zdefiniowaniem i zaklasyfikowaniem wykonywanych czynności, na
podstawie
odpowiednich klasyfikacji oraz do ustalenia prawidłowej stawki VAT Na
Zamawiającym, który odpowiedzialny jest za właściwe wydatkowanie środków publicznych,
spoczywa natomiast obowiązek weryfikacji zastosowanej przez Odwołującego stawki
podatku w złożonej ofercie. Zgodnie ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia
przedmiotem zamówienia jest prowadzenie Punktu Zimowego Utrzymania Dróg. Zakres
zamówienia obejmuje świadczenie usług zbierania, gromadzenia i przekazywania informacji
o warunkach ruchu, stanie nawierzchni i warunkach pogodowych na drogach krajowych
województwa małopolskiego administrowanych przez dany rejon. Główny kod Wspólnego
Słownika Zamówień dla tego zamówienia to CPV 63.71.27.10-03 Usługi monitorowania
ruchu. Dla tego typu usług należało przyjąć, zdaniem Zamawiającego, stawkę VAT
w wysokości 8%. Stanowisko Zamawiającego w jego przekonaniu potwierdza interpretacja
Urzędu Statystycznego w Łodzi z 11 lipca 2017 r., zgodnie z którą zastosowanie 8% stawki
VAT jest właściwe dla usług objętych przedmiotowym zamówieniem, polegających na
prowadzeniu i koordynacji prac przy zimowym utrzymaniu dróg, tj. w zakresie czynności
zbierania, gromadzenia i przekazywania informacji o warunkach ruchu, stanie nawierzchni
i warunkach pogodowych. W odpowiedzi na
wystosowane przez Zamawiającego wezwanie
do wyjaśnień Odwołujący podtrzymał zasadność zastosowania do obliczenia ceny oferty
podatku w wysokości 23%, opierając swoje stanowisko na założeniu, że usługa ta jest
częścią kompleksowej usługi utrzymania dróg opodatkowanej według stawki podstawowej
i wskazując na inne zbliżone rodzajowo usługi realizowane na rzecz Zamawiającego,
opodatkowane przy zastosowaniu stawki podstawowej. Przedmiotowe zamówienie, zdaniem
Zamawiającego, stanowi jednak odrębną usługę, związaną jedynie z zimowym utrzymaniem
dróg i dla tej usługi właściwą jest stawka w wysokości 8%. Odwołujący, zdaniem
Zamawiającego w wyniku błędnej interpretacji przepisów określających stawki podatku,
złożył ofertę zawierającą niezgodną z obowiązującymi przepisami stawkę VAT, którą, mając
na uwadze orzecznictwo Sądu Najwyższego, w przekonaniu Zamawiającego, należało
odrzucić jako zawierającą błąd w obliczeniu ceny.
Z kolei zdaniem Odwołującego to stanowisko Zamawiającego jest obarczone błędem,
a odrzucenie of
erty Odwołującego nastąpiło z naruszeniem art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo
zamówień publicznych.
Jest poza sporem, że Odwołujący złożył ofertę z zastosowaniem stawki podstawowej
podatku od towarów i usług, podczas gdy Zamawiający uznał, że zachodzą przesłanki do
stosowania stawki preferencyjnej wynoszącej 8%.
Odwołujący podniósł w tym miejscu, że stosowanie stawki obniżonej jest prawem nie zaś
obowiązkiem Odwołującego, a zastosowanie stawki podstawowej podatku od towarów
i usług, nawet w przypadku, gdy właściwym mogłoby być zastosowanie stawki
preferencyjnej, nie może stanowić podstawy odrzucenia oferty. Skorzystanie z prawa
Odwołującego do stosowania stawki podstawowej, jak miało to miejsce w przedmiotowym
postępowaniu, nie może rodzić dla niego niekorzystnych następstw. W orzecznictwie
Krajowej Izby Odwoławczej pogląd, iż zastosowanie stawki podstawowej VAT w sytuacji, gdy
zachodziły podstawy do stosowania stawki preferencyjnej, nie stanowi błędu w obliczeniu
ceny i nie może stanowić podstawy odrzucenia oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6
ustawy Prawo zamówień publicznych, jak również, że w żaden sposób nie prowadzi to do
zakłócenia konkurencji, należy uznać za ugruntowany. Z racji oparcia argumentacji
Zamawiającego na treści uzasadnienia orzeczenia Sądu Najwyższego w sprawie sygn. akt
III CZP 52/11 i opierającego się nim orzecznictwa Izby, przywołać należy pogląd zawarty
w uzasadnieniu wyroku Izby z 23 listopada 2015 r. w sprawie sygn. akt KIO 2390/15:
„odwołujący miał prawo przyjąć stawkę podstawową podatku VAT do obliczenia ceny
wyposażenia. Skoro ustawa o podatku od towarów i usług a także inne ustawy regulujące
odpowiedzialność podatników nie wiążą z zastosowaniem stawki podstawowej żadnych
ujemnych konsekwencji, a negatywny skutek dla podatnika
ma wyłącznie nieuprawnione
zastosowanie stawki preferencyjnej, to taka sama reguła powinna obowiązywać również przy
wykładni przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, w szczególności art. 89 ust. 1 pkt
6 Pzp. Odmiennego poglądu prezentowanego na rozprawie przez zamawiającego
i przystępującego nie wspierają uchwały SN z 20 października 2011 r. wydane w sprawach
III CZP 52/11 i III CZP 53/11. Dostrzec trzeba bowiem, że przywołane uchwały SN zostały
wydane na kanwie sporu o zastosowanie stawki preferencyjn
ej (…). Niewątpliwie
uwzględnienie w cenie oferty nieprawidłowej niższej stawki podatku od towarów i usług godzi
w uczciwą konkurencję, natomiast zastosowanie przez wykonawcę stawki podstawowej nie
może być uznane za niekonkurencyjne w stosunku do innych wykonawców. Rezultatem
takiego działania jest przecież uzyskanie przez takiego wykonawcę wyższej (mniej
korzystnej) oceny własnej oferty w obligatoryjnym kryterium ceny, co nie ma znaczenia dla
oceny pozostałych ofert, a tym samym możliwości uzyskania zamówienia przez innych
wykonawców konkurujących o dane zamówienie publiczne…”
Odwołujący podzielił zaprezentowany wyżej pogląd, zaś jego zdaniem brak było
jakichkolwiek podstaw do uznania, że złożenie w postępowaniu oferty zawierającej w cenie
VAT obliczony we
dług stawki podstawowej wynoszącej 23% stanowi błąd w obliczeniu ceny.
Wykładnia przepisu art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych, jakiej dokonał
Zamawiający, obarczona jest błędem.
Tym samym odrzucenie oferty Odwołującego z powołaniem się na błąd w obliczeniu ceny
pozbawione było podstaw, nie wystąpiła bowiem wymieniona w przepisie art. 89 ust. 1 pkt 6
ustawy Prawo zamówień publicznych przesłanka odrzucenia oferty. Z racji tego, że
w postępowaniu Odwołujący złożył jedyną ofertę, brak jest jakichkolwiek podstaw do
wysuwania twierdzeń, jakoby skutkowałoby to złożeniem ofert nieporównywalnych oraz
zakłóceniem konkurencji.
Także twierdzenie Zamawiającego, jakoby Odwołujący nieprawidłowo ustalił stawkę podatku
od towarów i usług, jest obarczone błędem. Zdaniem Odwołującego usługa ta podlega
opodatkowaniu stawką podstawową i brak jest podstaw do stosowania stawki preferencyjnej.
Przedmiotem usługi w niniejszym postępowaniu, stosownie do postanowień opisu
przedmiotu zamówienia, jest:
a) bieżące, stale monitorowanie sytuacji pogodowej na podstawie: stacji meteo, kamer
usytuowanych przy drogach krajowych oraz obserwacji własnej, informacji w mediach (radio,
TV, Internet itp.),
b) bieżące, stale monitorowanie sytuacji na drogach oraz kontrola stanu nawierzchni na
podstawie obserwacji własnych, informacji od operatorów sprzętu ZUD, kamer
usytuowanych przy drogach krajowych, informacji w mediach, informacji od innych służb
i użytkowników dróg,
c) kontrola pracy sprzętu zimowego utrzymania dróg poprzez system GPS, obowiązujący
w GDDKiA,
d) monitorowanie zgodności prowadzenia prac zimowego utrzymania dróg przez wykonawcę
całorocznego (bieżącego i zimowego) utrzymania dróg z obowiązującymi standardami ZUD
oraz z zawartą umową na całoroczne (bieżące i zimowe) utrzymanie dróg w celu rozliczenia
usługi ZUD,
e) potwierdzanie spełnienia wymaganego standardu zimowego utrzymania dróg,
f) współpraca z innymi PZUD działającymi w strukturze oddziału GDDKiA i dyżurnymi
wykonawcy ZUD w celu wymiany informacji, szczególnie na temat zagrożeń pogodowych
i utrudnień w ruchu,
g) obsługa komputera, zbieranie danych, redagowanie informacji od koordynatora akcji ZUD
z ramienia wykonawcy ZUD i przekazywanie danych w formie meldunków elektronicznych do
dyżurnego PID w oddziale GDDKiA w Krakowie,
h) prowadzenie niezbędnej dokumentacji dotyczącej akcji zimowego utrzymania dróg, na
podstawie której można będzie określić jej przebieg, podjęte czynności, pracę sprzętu,
utrudnienia na drogach powstałe w trakcie zmiany oraz inne zdarzenia mające wpływ na
sytuacje występujące na drogach,
i) przekazywanie informacji dotyczących zaistniałych zdarzeń i utrudnień na sieci drogowej,
a przede wszystkim o wypadkach, karambolach, zatorach, uszkodzeniach nawierzchni,
uszkodzeniach urządzeń BRD itp. do PID w oddziale i kierownika rejonu i obwodu,
j) udzielanie wszystkim zainteresowanym informacji o warunkach przejazdu na drogach
krajowych w rejonie i występujących utrudnieniach w ruchu w zakresie pełnionej funkcji oraz
o ilości pracującego sprzętu.
Stosownie do treści art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 1 marca 2004 r. o podatku od towarów i
usług stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art.
120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Stosowanie tej stawki, określanej jako „stawki
podstawowej” jest zasadą. Ustawodawca w treści ustawy i przepisów wykonawczych
przewidział pewne wyjątki od tej zasady, przewidując dla niektórych czynności obniżone
stawki podatku albo zwolnienie od podatku. Zgodnie treścią art. 41 ust. 2 ustawy o podatku
od towarów i usług, dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy, stawka
podatku wynosi 7%, z zastrzeżeniem ust. 12 i art. 114 ust. 1.
Na mocy z art. 146a pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług stawka podatku, o której
mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%, a stawka podatku, o której
mowa w art. 41 ust. 2, art. 120 ust. 2 i 3 oraz w tytule załącznika nr 3 wynosi 8%.
W załączniku nr 3 do ustawy o podatku od towarów i usług, stanowiącym „Wykaz towarów
i usług, opodatkowanych stawką podatku w wysokości 8%”, w poz. 174 wymieniono usługi
mieszczące się pod symbolem PKWiU 81.29.12.0 – „usługi zamiatania śmieci i usuwania
śniegu”. W załączniku tym na próżno szukać usługi odpowiadającej swoim zakresem
przedmiotowi niniejszego postępowania.
Bez wątpienia usługa będąca przedmiotem zamówienia nie jest usługą usuwania śniegu
w ścisłym tego słowa znaczeniu. Zobowiązanie wykonawcy nie polega na „fizycznym”
wykonywaniu czynności usuwania śniegu, tj. na prowadzeniu „akcji bezpośredniej”.
Przedmiotem zamówienia jest szereg czynności o charakterze kontrolnym, zbierania
i analizowania danych, informacyjnym oraz dokumentacyjnym. Usługa ta pozostaje
w nierozerwalnym związku z wykonywanymi przez innych wykonawców usługami zimowego
utrzymania dróg, będących jednym z elementów zamówienia na „całoroczne utrzymanie
dróg krajowych województwa małopolskiego w latach 2018-2022 w podziale na 5 części”
(tzw. kontrakt utrzymaniowy), które to usługi zimowego utrzymania dróg podlegają
opodatkowaniu VAT z zastosowaniem stawki podstawowej wynoszącej 23%. Przedmiotowa
usługa ma w stosunku do kontraktu utrzymaniowego charakter uzupełniający, pomocniczy.
Według Odwołującego kluczowe jest, iż usługa będąca przedmiotem niniejszego zamówienia
nie obejmuje swoim zakresem czynności związanych z wysyłaniem odpowiedniego sprzętu,
tj. solarek i pługów do likwidacji śliskości i odśnieżania oraz dokonywania objazdów celem
ustalenia skuteczności działań podjętych przez wykonawców zadania zimowego utrzymania
dróg. Wymienione w ust. 3 opisu przedmiotu zamówienia dla przedmiotowego zadania usługi
odnoszą się bezpośrednio do czynności sprawdzających, kontrolnych wobec wykonawcy
zadania ZUD oraz do czynności wymagających współpracy z tym wykonawcą oraz
Zamawiającym i innymi podmiotami wymienionymi w opisie przedmiotu zamówienia.
Usługa zimowego utrzymania dróg, pomimo iż obejmuje swoim zakresem „usuwanie śniegu”,
a więc czynność wymienioną w poz. 174 załącznika nr 3 do ustawy o podatku od towarów
i
usług, jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług według stawki „podstawowej”
wynoszącej 23%, o czym Zamawiający informował w postępowaniu na „całoroczne
utrzymanie dróg krajowych województwa małopolskiego w latach 2018-2022 w podziale na 5
części” w treści dokumentów przetargowych oraz poprzez załączenie interpretacji
indywidualnej z 17 listopada 2017 r.
Skoro czynności polegające na fizycznym usuwaniu śniegu (objęte kontraktem
utrzymaniowym) opodatkowane są stawką „podstawową”, to również czynności polegające
na kontrolowaniu sposobu wykonania, analizowaniu, zbieraniu danych o usłudze,
informowaniu o warunkach związanych z realizacją kontraktu utrzymaniowego winny
podlegać opodatkowaniu tą samą stawką.
Stawka podatku od czynności stanowiącej usługę pomocniczą/uzupełniającą w stosunku do
świadczenia podstawowego, jakim jest „kontrakt utrzymaniowy”, winna być identyczna jak
dla świadczenia podstawowego. Świadczenie pomocnicze winno dzielić los świadczenia
głównego. Oba te świadczenia, pomimo że złożone z różnych świadczeń, prowadzą jednak
do osiągnięcia jednego celu, jakim jest zapewnienie bezpiecznych warunków użytkowania
dróg krajowych.
Przypomnieć należy, że w postępowaniu przetargowym na „obsługę Punktu Informacji
Drogowej (PID) w Oddziale w Krakowi
e Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad”,
którego przedmiotem, analogicznie jak w niniejszym postępowaniu, jest również zbieranie,
gromadzenie i przekazywanie informacji o warunkach ruchu na drogach krajowych
województwa małopolskiego, a zakres obowiązków wykonawcy jest w znacznej mierze
zbieżny z zakresem obowiązków osób wykonujących czynności w ramach przedmiotowego
zadania, Zamawiający uznał za prawidłowe stosowanie w odniesieniu to tej usługi stawki
podatku od towarów i usług wynoszącej 23%. Zakresy obowiązków wykonawców zarówno
w przetargu na obsługę PID, jak i PZUD, w znacznej części się powielają i są ze sobą
nierozerwalnie związane, z tym, że PID pełni funkcję jednostki o charakterze „centralnym”
w obrębie województwa, a poszczególne PZUD pełnią funkcje jednostek o charakterze
lokalnym. Z uwagi na charakter i zakres obu świadczonych usług uznać należy, że brak jest
podstaw do takiego ich różnicowania, ażeby skutkowało to stosowaniem w odniesieniu do
usługi obsługi PZUD innej stawki podatku od towarów i usług niż w odniesieniu do usługi
obsługi PID.
Pojawiające się interpretacje podatkowe wskazujące na stosowanie stawki podatku
obniżonej w stosunku do podstawowej wydane zostały w odpowiedzi na zapytanie, w którym
wnioskodawca w opisie przedmi
otu usługi jednoznacznie wskazywał, że mieści się ona
w grupie PKWiU 81.29.12.0 „usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu” i przy założeniu, że
wnioskodawca prawidłowo zakwalifikował usługi do odpowiedniego grupowania PKWiU.
Zostały one wydane z zastrzeżeniem, że nie rozstrzygają one prawidłowości klasyfikacji
usługi dokonanej przez wnioskodawcę, w świetle PKWiU, gdyż organ wydający interpretację
nie jest uprawniony w ramach określonych treścią art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa do
zajmowania stanowiska
w zakresie prawidłowości formalnego przyporządkowania towaru
i usługi do grupowania statystycznego. W wydanych interpretacjach następowało niejako
związanie organu wydającego interpretację wskazaną przez wnioskodawcę grupą PKWiU.
Usługi będącej przedmiotem zamówienia nie wymienia też rozporządzenie Ministra
Finansów z dnia 23 grudnia 2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę
podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania stawek obniżonych, pośród usług, do
których stosuje się obniżoną stawkę podatku od towarów i usług. Przedmiotowa usługa
swoim zakresem najbardziej odpowiada usłudze sklasyfikowanej jako „usługi użytkowania
dróg publicznych – symbol PKWiU 52.21.22.0”, a usługi te nie zostały wymienione w treści
ustawy o podatku o
d towarów i usług, jak i przepisów wykonawczych do niej, jako czynności
podlegające opodatkowaniu stawkami obniżonymi lub zwolnione od podatku, stąd zasadne
jest opodatkowanie ich według stawki wynoszącej 23%. Sam Zamawiający na potrzeby
postępowania sklasyfikował przedmiotową usługę jako usługę objętą CPV 63.71.27.10-03,
a więc mieszczącą się w zakresie „usług dodatkowych i pomocniczych w zakresie transportu,
usługi biur podroży – kod CPV 63000000-9”, tj. pośród usług o tożsamym charakterze jak
objęte PKWiU 52.2 „usługi wspomagające transport”.
Będąca w posiadaniu Zamawiającego opinia Urzędu Statystycznego w Łodzi z 11 lipca 2017
r., którą dla ustalenia właściwej stawki podatku kierował się Zamawiający, stwierdza, że
usługi polegające na prowadzeniu i koordynacji prac przy zimowym utrzymaniu dróg
krajowych w sezonie zimowym mieszczą się w grupowaniu PKWiU 81.29.12.0 „usługi
zamiatania śmieci i usuwania śniegu”. Z treści opinii wynika jednak, że pośród elementów
przedmiotu świadczenia składającego się na tę usługę wymienia się „wysyłanie solarek
i pługów do likwidacji śliskości i odśnieżania dróg”, który to niezwykle istotny element nie jest
przedmiotem świadczenia w przedmiotowym postępowaniu, a który to element przesądza
o tym, że usługa wymieniona w opinii GUS obejmuje swoim zakresem wykonywanie
faktycznych czynności polegających na usuwaniu śniegu (tzw. „prowadzenie akcji
bezpośredniej”). Opinia ta nie przystaje więc do specyfiki usługi będącej przedmiotem
niniejszego postępowania, gdyż opis przedmiotu zamówienia nie zawiera żadnych
wskazówek pozwalających wywieść, aby wykonawca zadania był zobowiązany i uprawniony
do „prowadzenie akcji bezpośredniej”.
Zarzut naruszenia art. 91 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych przez zaniechanie
wyboru oferty złożonej przez Odwołującego pozostaje w ścisłym związku z zarzutem
naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych i jest konsekwencją
wspomnianego naruszenia ustawy. Oferta złożona przez Odwołującego była jedyną złożoną
w postępowaniu i wobec braku podstaw do jej odrzucenia, winna zostać wybrana jako
najkorzystniejsza, stosowanie do obowiązku wynikającego z treści art. 91 ust. 1 ustawy
Prawo zamówień publicznych.
Zamawiający, 17 października 2018 r., dokonał już wyboru oferty Odwołującego jako
najkorzystniejszej, jednakże w związku z powzięciem przekonania o zaistnieniu podstawy do
odrzucenia oferty Odwołującego, unieważnił tę czynność, mimo iż brak było ku temu
podstaw. Tym samym stwierdzić należy, że Zamawiający, pomimo wynikającego z treści art.
91 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych obowiązku wyboru jako najkorzystniejszej
oferty Odwołującego, ostatecznie nie dokonał w postępowaniu tej czynności, co skutkuje
naruszeniem przepisu art. 91. ust. 1.
II Stanowisko Zamawiającego
Zamawiający podtrzymał swoje wcześniejsze stanowisko oraz wniósł o oddalenie odwołania.
Wskazał, że w sposób prawidłowy przyjął, że usługa prowadzenia Punktu Zimowego
Utrzymania Dróg jest usługą, dla której należy zastosować 8% stawkę podatku od towarów
i usług. Główny kod Wspólnego Słownika Zamówień to CPV 63712710-03 (usługa
monitorowania ruchu).
Zgodnie ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia prowadzenie Punktu Zimowego
Utrzymania Dróg obejmuje następujące czynności: gromadzenie i przekazywanie informacji
o warunkach ruchu oraz gromadzenie i przekazywanie informacji o nawierzchni i warunkach
pogodowych. Według opisu przedmiotu zamówienia do czynności wykonawcy należeć ma:
a) bieżące, stałe monitorowanie sytuacji pogodowej na podstawie: stacji meteo, kamer
u
sytuowanych przy drogach krajowych oraz obserwacji własnej, informacji w mediach (radio,
TV, Internet itp.),
b) bieżące, stałe monitorowanie sytuacji na drogach oraz kontrola stanu nawierzchni na
podstawie obserwacji własnych, informacji od operatorów sprzętu ZUD, kamer
usytuowanych przy drogach krajowych, informacji w mediach, informacji od innych służb
i użytkowników dróg,
c) kontrola pracy sprzętu zimowego utrzymania dróg poprzez system GPS, obowiązujący
w GDDKiA,
d) monitorowanie zgodności prowadzenia prac zimowego utrzymania dróg przez wykonawcę
całorocznego (bieżącego/zimowego) utrzymania dróg z obowiązującymi standardami ZUD
oraz z zawartą umową na całoroczne (bieżące i zimowe) utrzymanie dróg w celu rozliczenia
usługi ZUD,
e) potwierdzanie spełnienia wymaganego standardu zimowego utrzymania dróg,
f) współpracę z innymi PZUD działającymi w strukturze oddziału GDDKiA i dyżurnymi
wykonawcy ZUD w celu wymiany informacji, szczególnie na temat zagrożeń pogodowych
i utrudnień w ruchu,
g) obsługę komputera, zbieranie danych, redagowanie informacji od koordynatora akcji ZUD
z ramienia wykonawcy ZUD i przekazywanie danych w formie meldunków elektronicznych do
dyżurnego PID w oddziale GDDKiA w Krakowie,
h) prowadzenie niezbędnej dokumentacji dotyczącej akcji zimowego utrzymania dróg, na
podstawie której można będzie określić jej przebieg, podjęte czynności, pracę sprzętu,
utrudnienia na drogach powstałe w trakcie zmiany oraz inne zdarzenia mające wpływ na
sytuacje występujące na drogach,
i) przekazywanie inform
acji dotyczących zaistniałych zdarzeń i utrudnień na sieci drogowej,
a przede wszystkim o wypadkach, karambolach, zatorach, uszkodzeniach nawierzchni,
uszkodzeniach urządzeń BRD itp. do PID w Oddziale i kierownika Rejonu i Obwodu,
j) udzielanie wszystkim zainteresowanym informacji o warunkach przejazdu na drogach
krajowych w rejonie i występujących utrudnieniach w ruchu w zakresie pełnionej funkcji oraz
o ilości pracującego sprzętu.
Usługi wyżej wskazane są czynnościami mieszczącymi się pod symbolem PKWIU
81.29.12.0 „usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu”, poz. 174 załącznika nr 3 do ustawy
o podatku od towarów i usług. Jest to powszechne przyjmowane stanowisko. Stanowisko to
potwierdza uzyskana przez GDDKIA interpretacja Urzędu Statystycznego z 11 lipca 2017 r.,
zgodnie z którą zastosowanie 8% stawki VAT jest właściwe dla usług objętych przedmiotem
zamówienia, polegających na prowadzeniu i koordynacji prac przy zimowym utrzymaniu, tj.
w zakresie czynności zbierania, gromadzenia i przekazywania informacji o warunkach ruchu,
stanie nawierzchni i warunkach pogodowych. Powyższe potwierdza również wyrok KIO,
sygn. KIO 2468/13, w którym KIO powołuje się na posiadaną przez Odwołującego
interpretację Urzędu Statystycznego, gdzie wskazano, że kompleksowa usługa polegająca
na pełnieniu dyżurów przy zimowym utrzymaniu dróg krajowych, mieści się w grupowaniu
PKWiU 81.29.12.0 „usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu”, stąd powinna być
opodatkowana podatkiem od towarów i usług, przy zastosowaniu stawki preferencyjnej 8%.
Usługi mające być wykonywane przez wykonawcę w zamówieniu na prowadzenie Punktu W
Stąd też przyjęcie przez Zamawiającego, iż usługi objęte zamówieniem na prowadzenia
Punktu Zimowego Utrzymania Dróg na drogach krajowych województwa małopolskiego,
administrowanych przez GDDKIA oddział w Krakowie, opodatkowane są preferencyjną
stawką podatku od towarów i usług w wysokości 8 %, jest stanowiskiem prawidłowym.
Oczywistym jest podnoszona przez Odwołującego kwestia, że usługi objęte zamówieniem na
prowadz
enie PZUD nie obejmują swoim zakresem bezpośredniej czynności faktycznego
utrzymywania stanu dróg, jednak nie oznacza to, że usługi te nie mieszczą się pod
symbolem PKWIU 81.29.12.0 „usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu”. Przyjęcie
odmiennego stanowi
ska byłoby niezgodnie z treścią interpretacji Urzędu Statystycznego
z 11 lipca 2017 r.
Prawidłowość postępowania Zamawiającego potwierdzają też inne (nie wydawane na rzecz
Zamawiającego, lecz na rzecz innych podmiotów, w tym wykonawców) indywidualne
inte
rpretacje podatkowe. W interpretacjach tych wskazane jest wyraźnie, że usługa
prowadzenia PZUD mieści się pod symbolem PKWIU 81.29.12.0 „usługi zamiatania śmieci
i usuwania śniegu” (interpretacja indywidualna z 24 października 2017r. oraz z 19 lipca 2013
r.), stąd powinno stosować się preferencyjną stawkę podatku od towarów i usług
w wysokości 8%. W konsekwencji Zamawiający w sposób prawidłowy odrzucił ofertę
Odwołującego z uwagi na wystąpienie błędu w obliczeniu zaoferowanej ceny.
Usługa prowadzenia PZUD w zakresie wskazanym w ust. 3 opisu przedmiotu zamówienia
stanowi samodzielne zamówienie, poddawane samodzielnej ocenie przy ustalaniu stawki
VAT. Nie jest tak, jak twierdzi Odwołujący, że usługa ta pozostaje w nierozerwalnym związku
z wykonywaniem przez
innych wykonawców usług zimowego utrzymania dróg realizowanych
w ramach zadania „całoroczne utrzymanie dróg krajowych województwa małopolskiego”,
stąd powinno zastosować się do niej stawkę podatku od towarów i usług w wysokości
tożsamej tak dla przedmiotowego zadania, (tj. całorocznego utrzymania dróg krajowych),
czyli 23%. Usługi wchodzące w skład prowadzenia Punktu Zimowego Utrzymania Dróg oraz
usługi wchodzące w skład całorocznego utrzymania dróg krajowych nie mają charakteru
jednolitego. Usługi wchodzące w skład całorocznego utrzymania dróg krajowych polegają
i mają na celu faktyczne utrzymanie dróg w wymaganym stanie. W zamówieniu publicznym
na „całoroczne utrzymanie dróg krajowych województwa małopolskiego w latach 2018-
2022”, obejmującym także zimowe utrzymanie dróg, wskazane zostało, że wykonawcy
zobowiązani są do podjęcia czynności zimowego utrzymania dróg, usuwania i zapobiegania
śliskości, odśnieżania itd. Natomiast w skład usługi prowadzenia PZUD wchodzi szeroko
pojęta kontrola stanu pogody i warunków atmosferycznych oraz kontrola wykonawcy
wykonującego zamówienia w zakresie zimowego utrzymania dróg (ZUD). Ta działalność
kontrolna wykonawcy wykonującego czynności ZUD jest szczególnie istotna, bowiem daje
możliwość Zamawiającemu dokonywania oceny i kontroli jakości wykonywanych prac przez
wykonawcę. Zakres zamówienia jednoznaczne wskazuje, że celem usługi na prowadzenie
PZUD jest szeroko pojęta kontrola dla potrzeb Zamawiającego, który w ten sposób
kontroluje/nadzoruje realizację zamówienia przez wykonawcę ZUD. Zanim usługa
prowadzenia Punktu Zimowego Utrzymania Dróg została zlecona na zewnątrz, usługi te
wykonywali pracownicy Zamawiającego w ramach działań GDDKiA. Odkąd zamówienie na
prowadzenie Punktu Zimowego Utrzymania Dróg przeprowadzane jest w trybie zamówień
publicznych, jest ono samodzielnym zamówieniem, nie łączonym z zamówieniem publicznym
na zimowe utrzymanie dróg. Połączenie tego zamówienia z zamówieniem na zimowe
utrzymanie dróg byłoby sprzeczne z zasadniczym celem zamówienia na prowadzenie
Punktu Zimowego Utrzymania Dróg, jakim jest kontrola wykonawcy wykonującego zimowe
utrzymanie dróg na zlecenie Zamawiającego. Stąd nie można przyjąć, jak twierdzi
Odwołujący, że zamówienie na prowadzenie PZUD jest jednolite z zamówieniem na
całoroczne utrzymanie dróg krajowych, w ramach którego wykonywane jest zimowe
utrzymanie dróg i pozostają one w nierozerwalnym związku, stąd powinno stosować się
jednolitą stawkę podatku od towarów i usług w wysokości 23%. Oba zamówienia nie
pozostają w nierozerwalnym związku, bowiem mają inny cel. Celem jednej z nich jest
szeroko pojęta kontrola czynności wykonywanych w ramach ZUD, drugiej zaś faktyczne
całoroczne utrzymanie dróg w wymaganym stanie. W usługi składające się na zamówienie
na całoroczne utrzymanie dróg krajowych wchodzą również usługi oznaczone kodem PKWiU
81.29.12.0 „usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu”, a tym samym opodatkowane
stawką 8% podatku od towarów i usług. Mimo tego Zamawiający w postępowaniu na
„całoroczne utrzymanie dróg krajowych województwa małopolskiego w latach 2018-2022”
wskazał, że te usługi, jak i inne czynności wskazane w tym zamówieniu, opodatkowane są
jedną stawką podatku od towarów i usług w wysokości 23%, ponieważ przyjął, zgodnie
z posiadaną interpretacją indywidualną podatkową z 22 listopada 2017 r., że całe
świadczenie kompleksowego utrzymania drogi będzie opodatkowane stawką wskazaną dla
usługi utrzymania odcinków dróg. Jednak mimo powyższego nie można przyjąć, jak to robi
Odwołujący, że usługa na prowadzenie PZUD jest usługą wchodzącą w skład
kompleksowego utrzymania drogi, rozumianego jako wykonywanie czynności faktycznych na
drodze.
Ponieważ Odwołujący wskazał w swojej ofercie stawkę podatku od towarów i usług
w wysokości 23%, prawidłowa jest decyzja Zamawiającego przyjmująca, że oferta
Odwołującego obarczona jest błędem w obliczeniu ceny i powinna ulec odrzuceniu.
Odwołujący wskazał również, że miał prawo zastosować zarówno preferencyjną stawkę
podatku od towarów i usług w wysokości 8%, jak i stawkę podstawową tego podatku
w wysokości 23%, bowiem zastosowanie stawki podstawowej i nieskorzystanie ze stawki
preferencyjnej jest dopuszczalne, jest to uprawnienie i wybór podatnika, a w konsekwencji
nie powinien on ponosić negatywnych skutków z tego wynikających. Odwołujący pomija
jednak okoliczność, iż przywołane przez niego tezy wyroków zostały wydane na kanwie
stanów faktycznych, w których istnieje wątpliwość co do możliwości zastosowania
preferencyjnej stawki VAT lub też zwolnienia z tegoż podatku. Wtedy za prawidłowe
d
ziałanie przyjmowane jest zastosowanie stawki podstawowej podatku od towarów i usług
w wysokości 23%. W przypadku, gdy możliwość zastosowania stawki preferencyjnej
w wysokości 8% jest niewątpliwa, wykonawca ma obowiązek ją zastosować, z przepisów
bowiem
nie wynika, aby ustawodawca dawał wykonawcy możliwość wyboru, jaką stawkę
może zastosować.
Podanie przez Odwołującego stawki podatku od towarów i usług w wysokości 23% nie
wynikało z jego wątpliwości, czy jest możliwe zastosowanie stawki preferencyjnej, czy też
nie. Odwołujący w trakcie postępowania, w tym w treści pisma z 27 września 2018 r.
wyraźnie wskazywał, że jego zdaniem do usług objętych zamówieniem na prowadzenie
PZUD ma zastosowanie stawka podatku od towarów i usług w wysokości 23%. Dopiero na
eta
pie odwołania, po przytoczeniu tez orzeczniczych sugeruje, że mógł on pozostawać
w wątpliwości w tym przedmiocie.
Mimo że w zamówieniu na część 5. ofertę złożył wyłącznie Odwołujący, Zamawiający nie
mógł zaakceptować jego oferty zawierającej błąd w obliczeniu ceny. Działanie takie
naruszałoby zasady uczciwej konkurencji, byłoby bowiem działaniem niezgodnym z prawem.
Działanie Zamawiającego polegające na odrzuceniu oferty Odwołującego jest zgodnie
z orzecznictwem.
III Ustalenia Izby
Na wstępie Izba stwierdziła, że nie zachodzi żadna z przesłanek skutkujących odrzuceniem
odwołania, opisanych w art. 189 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych, a Odwołujący
ma interes we wniesieniu odwołania w rozumieniu art. 179 ust. 1 ustawy Prawo zamówień
publicznych.
Z
godnie z informacją przekazaną Odwołującemu 25 października 2018 r., Zamawiający,
powołując się na art. 7 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych, unieważnił czynność
oceny i wyboru najkorzystniejszej oferty z 17 października 2018 r. w zakresie części 5 –
rejon Wadowice wskazując, że błędnie dokonał wyboru, jako najkorzystniejszej, oferty, która
jest niezgodna z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług. Z uwagi na powyższe,
Zamawiający podjął decyzję o powtórzeniu dokonanych przez siebie czynności uznając, iż
podjęte uprzednio czynności są obarczone wadą. Jednocześnie Zamawiający powiadomił
o odrzuceniu oferty Odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień
publicznych, ponieważ zawiera ona błąd w obliczeniu ceny – zgodnie z utrwaloną linią
orzeczniczą zastosowanie nieprawidłowej stawki VAT stanowi błąd w obliczeniu ceny. Błąd
ten nie podlega poprawie w trybie art. 87 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych, chyba
że zamawiający w specyfikacji istotnych warunków zamówienia wskazał konkretną stawkę
podatku od towarów i usług. W przedmiotowym postępowaniu Zamawiający nie określił
stawki VAT, a zatem wykonawca, jako podatnik, zobowiązany był do prawidłowego
określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże się z prawidłowym zdefiniowaniem
i zaklasyfikowaniem wykonywanych czynności, na podstawie odpowiednich klasyfikacji oraz
ustalenia prawidłowej stawki VAT. Na Zamawiającym, który odpowiedzialny jest za właściwe
wydatkowanie środków publicznych, spoczywa natomiast obowiązek weryfikacji
z
astosowanej przez wykonawców stawki VAT w złożonych ofertach.
Zgodnie ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia przedmiotem zamówienia jest
prowadzenie Punktu Zimowego Utrzymania Dróg (PZUD) na drogach krajowych
województwa małopolskiego, administrowanych przez GDDKiA oddział w Krakowie. Zakres
zamówienia obejmuje świadczenie usług zbierania, gromadzenia i przekazywania informacji
o warunkach ruchu, stanie nawierzchni i warunkach pogodowych na drogach krajowych
województwa małopolskiego administrowanych przez dany rejon. Główny kod Wspólnego
Słownika Zamówień dla tego zamówienia to CPV 63.71.27.10-03 usługi monitorowania
ruchu. Dla tego typu usług należało przyjąć jako właściwą stawkę VAT w wysokości 8%.
Stanowisko Zamawiającego potwierdza interpretacja Urzędu Statystycznego z 11 lipca 2017
r., zgodnie z którą zastosowanie 8% stawki VAT jest właściwe dla usług objętych
przedmiotowym zamówieniem polegających na prowadzeniu i koordynacji prac przy
zimowym utrzymaniu, tj. w zakresie czynności zbierania, gromadzenia i przekazywania
informacji o warunkach ruchu, stanie nawierzchni i warunkach pogodowych. Tymczasem
Odwołujący w swojej ofercie do obliczenia ceny zastosował stawkę VAT w wysokości 23%,
a w odpowiedzi na wystosowane przez Zamawiającego wezwanie do wyjaśnień w tym
zakresie podtrzymał zasadność zastosowania do obliczenia ceny oferty VAT w wysokości
23%, opierając swoje stanowisko na założeniu, że usługa ta jest częścią kompleksowej
usługi utrzymania dróg. Przedmiotowe zamówienie stanowi jednak odrębną usługę,
związaną jedynie z zimowym utrzymaniem dróg i dla tej usługi właściwą jest stawka VAT
w wysokości 8%. Wykonawca, w wyniku błędnej interpretacji przepisów określających stawki
podatku, złożył ofertę zawierającą niezgodną z obowiązującymi przepisami stawkę VAT,
którą, mając na uwadze uchwałę Sądu Najwyższego z 20 października 2011 r., sygn. akt III
CZP 52/11, w sprawie zastosowania błędnej stawki VAT przy obliczeniu ceny ofertowej,
należało odrzucić jako zawierającą błąd w obliczeniu ceny.
Z uwagi n
a fakt, że była to jedyna oferta złożona w zakresie części 5., w konsekwencji
Zamawiający unieważnił postępowanie na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo
zamówień publicznych.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień
publicznych, a w konsekwencji także art. 91 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych.
Art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych stanowi, że zamawiający odrzuca
ofertę, jeżeli zawiera ona błędy w obliczeniu ceny lub kosztu. Art. 91 ust. 1 ustawy Prawo
zamówień publicznych wskazuje natomiast, że zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą
na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków
zamówienia.
Jak wynika z dokumentacji postępowania o udzielenie zamówienia publicznego oraz
stanowisk Stron w postępowaniu odwoławczym, przedmiotem sporu jest wysokość stawki
podatku od towarów i usług mającej zastosowanie dla zamawianej usługi. Zgodnie z oceną
Odwołującego stawka ta powinna wynosić 23%, a według Zamawiającego – 8%.
Jak wynika z dyspozycji art. 41 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług stawka
podatku wynosi 22% (obecnie 23%), a dla towarów i usług wymienionych w
załączniku nr 3
do ustawy stawka podatku wynosi 7% (obecnie 8%). Przy tym zasadą prawa podatkowego
jest, co nie było sporne, że wszystkie towary i usługi opodatkowane są stawką podatkową,
chyba że na mocy konkretnych przepisów ustawodawca wskazał inną stawkę podatku albo
od podatku zwolnił.
Jedyną podaną w trakcie postępowania odwoławczego podstawą prawną zastosowania
stawki podatku od towarów i usług w wysokości 8% jest pozycja 174. załącznika nr 3 ustawy
o podatku od towarów i usług, tj. usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu – symbol
PKWiU 81.29.12.0. PKWiU z roku 2008 i 2015 swoim zakresem również obejmuje „usługi
zamiatania śmieci i usuwania śniegu”.
Przedmiotem zamówienia w niniejszym postępowaniu, zgodnie z zawartym w specyfikacji
istotnych warunków zamówienia opisem przedmiotu zamówienia, jest:
1) bieżące, stale monitorowanie sytuacji pogodowej na podstawie: stacji meteo, kamer
usytuowanych przy drogach krajowych oraz obserwacji własnej, informacji w mediach (radio,
TV, Internet itp.),
2) bieżące, stale monitorowanie sytuacji na drogach oraz kontrola stanu nawierzchni na
podstawie obserwacji własnych, informacji od operatorów sprzętu ZUD, kamer
usytuowanych przy drogach krajowych, informacji w mediach, informacji o
d innych służb
i użytkowników dróg,
3) kontrola pracy sprzętu zimowego utrzymania dróg poprzez system GPS, obowiązujący
w GDDKiA,
4) monitorowanie zgodności prowadzenia prac zimowego utrzymania dróg przez wykonawcę
całorocznego (bieżącego i zimowego) utrzymania dróg z obowiązującymi standardami ZUD
oraz z zawartą umową na całoroczne (bieżące i zimowe) utrzymanie dróg w celu rozliczenia
usługi ZUD,
5) potwierdzanie spełnienia wymaganego standardu zimowego utrzymania dróg,
6) współpraca z innymi PZUD działającymi w strukturze oddziału GDDKiA i dyżurnymi
wykonawcy ZUD w celu wymiany informacji, szczególnie na temat zagrożeń pogodowych
i utrudnień w ruchu,
7) obsługa komputera, zbieranie danych, redagowanie informacji od koordynatora akcji ZUD
z ramienia wyko
nawcy ZUD i przekazywanie danych w formie meldunków elektronicznych do
dyżurnego PID w oddziale GDDKiA w Krakowie,
8) prowadzenie niezbędnej dokumentacji dotyczącej akcji zimowego utrzymania dróg, na
podstawie której można będzie określić jej przebieg, podjęte czynności, pracę sprzętu,
utrudnienia na drogach powstałe w trakcie zmiany oraz inne zdarzenia mające wpływ na
sytuacje występujące na drogach,
9) przekazywanie informacji dotyczących zaistniałych zdarzeń i utrudnień na sieci drogowej,
a przede wszystkim o wypadkach, karambolach, zatorach, uszkodzeniach nawierzchni,
uszkodzeniach urządzeń BRD itp. do PID w oddziale i kierownika rejonu i obwodu,
10) udzielanie wszystkim zainteresowanym informacji o warunkach przejazdu na drogach
krajowych w rejonie i
występujących utrudnieniach w ruchu w zakresie pełnionej funkcji oraz
o ilości pracującego sprzętu.
Nie było to sporne pomiędzy Stronami.
Jak wynika z powyższego, celem i istotą zamawianej usługi jest monitorowanie sytuacji
pogodowej i wynikającego z niej stanu dróg, jak też monitorowanie i kontrola działań
wykonawców świadczących usługi zimowego utrzymania dróg, a także zbieranie danych
i prowadzenie dokumentacji w tym zakresie oraz informowanie o powyższym. Jak podkreślił
podczas rozprawy Zamawiający, usługa ta świadczona jest na użytek własny
Zamawiającego, nie zaś w celu informowania wykonawców usług zimowego utrzymania dróg
o konieczności podjęcia działań ZUD, czy użytkowników dróg.
W specyfikacji istotnych warunków zamówienia Zamawiający usługę tę zaklasyfikował jako
CPV 63.71.27.10-
03 usługi monitorowania ruchu – nie powiązał ich więc bezpośrednio
z usługą zimowego utrzymania dróg.
Przywołana pozycja 174. załącznika nr 3 ustawy o podatku od towarów i usług wskazuje, że
stawką 8% objęte są usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu.
W ocenie Izby przedmiotowy zakres zamówienia w sposób oczywisty nie mieści się
w zakresie „usług zamiatania śmieci i usuwania śniegu” i żaden racjonalnie działający
podatnik, którego nie chroni interpretacja indywidualna (oparta na bardzo solidnych
podstawach faktycznych i prawnych), z własnej inicjatywy nie zakwalifikuje i nie powinien
zakwalifikować jej do tego zakresu. Istnieje też bardzo niewielkie prawdopodobieństwo, by
takiej kwalifikacji dokonały czy to organy skarbowe, czy też Urząd Statystyczny (w zakresie
grupowania PKWiU 81.29.12.0).
Należy bowiem przyznać rację Odwołującemu, że obie przywołane przez Zamawiającego
interpretacje indywidualne (z 24 października 2017 r. oraz z 19 lipca 2013 r.), jak i opinia
Urzędu Statystycznego z 11 lipca 2017 r., odnoszą się do innego stanu faktycznego, tj.
sytuacji, w której wykonawca wykonuje jako całość usługę monitorowania stanu dróg,
usuwania śniegu (oblodzeń, śliskości itp.), a następnie dokumentowania i raportowania jej
wykonania. Niezrozumiałe jest przekonanie Zamawiającego, że interpretacje te w ogóle
dotyczą prowadzenia PZUD.
We wszystkich przywołanych dokumentach zostały one opisane analogicznie – przykładowo
w opinii Urzędu Statystycznego jako „usługi polegające na prowadzeniu i koordynacji prac
przy zimowym utrzymaniu dróg krajowych w sezonie zimowym obejmujące m.in.: bieżące
monitorowanie zjawisk atmosferycznych i sytuacji na sieci dróg krajowych administrowanych
przez Obwód Drogowy, zbieranie informacji i sporządzanie meldunków do Zespołu
Zarządzania Ruchem o stanie nawierzchni dróg krajowych, występujących warunkach
pogodowych i zdarzeniach w obrębie Obwodu Drogowego, wysyłanie solarek i pługów do
likwidacji śliskości i odśnieżania dróg, prowadzenie dziennika dyżuru zimowego utrzymania
dróg oraz dziennika pracy sprzętu”.
Usługa ta jest jednolita, a poszczególne czynności pozostają w bezpośrednim związku
przyczynowo-
skutkowym: sprawdzenie, czy należy podjąć czynności usuwania
śniegu/śliskości/ oblodzenia, dokonanie tych czynności, udokumentowanie ich, raportowanie
GDDKiA o wykonaniu. Istnieje więc pomiędzy nimi ten nierozerwalny związek i zależność,
o którym mowa w interpretacji indywidualnej z 17 listopada 2017 r. Zakwalifikowanie usług
monitorowania, dokumentowania
i raportowania do „usług usuwania śniegu” wynika,
w ocenie Izby, właśnie ze stwierdzenia ich nierozerwalności z usługą usuwania śniegu
i objęcia zakresem „usługi usuwania śniegu” – i odpowiadającą mu stawką VAT – jako usługi
o jednolitym charakterze. P
o wykluczeniu z zakresu usługi samego usuwania śniegu nie ma
zaś jakichkolwiek podstaw, by taką stawkę zastosować.
W niniejszym przypadku natomiast nie ma żadnej zależności pomiędzy usługą zamawianą
w przedmiotowym postępowaniu, a usuwaniem śniegu – efekty monitorowania nie są nawet
przekazywane wykonawcom świadczącym usługi „usuwania śniegu”.
Tym samym na gruncie powołanych przez Strony przepisów podatkowych, w ocenie Izby,
nie ma podstaw do stwierdzenia, że należało zastosować stawkę podatku od towarów i usług
w wysokości 8%, a tym samym w ofercie Odwołującego nie zaistniał błąd w obliczeniu ceny
w postaci wskazania nieprawidłowej stawki podatku od towarów i usług.
Sytuację niniejszą należy ocenić negatywnie także na gruncie ustawy Prawo zamówień
public
znych i zasad rządzących zamówieniami publicznymi. Jedną z podstawowych zasad
zamówień publicznych, wskazaną w art. 7 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych, jest
zasada przejrzystości postępowania. Wyraża się ona m.in. w tym, że reguły, według których
p
rowadzone jest postępowanie, powinny być znane wykonawcom od wszczęcia
postępowania i nie powinny one ulegać zmianie w trakcie postępowania – a co najmniej od
momentu upływu terminu składania ofert, kiedy to już pewnych czynności nie można cofnąć,
zmienić ani dokonać, m.in. treści oferty. Tym samym wykonawcy po złożeniu ofert nie
powinni być zaskakiwani stanowiskiem zamawiającego. A w niniejszym przypadku
stanowisko Zamawiającego niewątpliwie było dla Odwołującego nieoczekiwane.
Należy zauważyć, że w przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących prawidłowej
wysokości stawki podatku od towarów i usług, zamawiający dysponuje narzędziem
przewidzianym w art. 14s ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, tj.
możliwością złożenia wniosku o wydanie interpretacji w związku z udzielanym zamówieniem
publicznym. Zgodnie z tym przepisem (notabene
wprowadzonym właśnie w celu uniknięcia
sytuacji, jaka ma miejsce w przedmiotowym postępowaniu) z wnioskiem o wydanie
interpretacji indywidualnej może wystąpić nie tylko podatnik, ale także zamawiający
w rozumieniu ustawy Prawo zamówień publicznych w zakresie mającym wpływ na sposób
obliczenia ceny w związku z udzielanym zamówieniem publicznym, podmiot publiczny
w rozumieniu ustawy o partnerstwie publiczno-prywa
tnym w zakresie mającym wpływ na
sposób obliczenia wynagrodzenia w związku z zawieraną umową o partnerstwie publiczno-
-
prywatnym, lub zamawiający w rozumieniu ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane
lub usługi w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia wynagrodzenia koncesjonariusza
wraz z ewentualną płatnością od zamawiającego w związku z zawieraną umową koncesji na
roboty budowlane lub usługi. W takim przypadku przepisy
art. 14k-14n
stosuje się
odpowiednio do wykonawcy, partnera prywatnego lub koncesjonariusza (dotyczą one m.in.
objęcia ochroną podmiotu, który się do tej interpretacji zastosował).
W konsekwencji Izba stwierdziła, że Zamawiający dokonał odrzucenia oferty Odwołującego
z naruszeniem art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych.
Zamawiający nie naruszył natomiast przepisu art. 91 ust. 1 ustawy Prawo zamówień
publicznych.
Zgodnie z treścią art. 91 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych zamawiający wybiera
ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji
istotnych warunków zamówienia. Co do zasady więc zamawiający może naruszyć ten
przepis, gdy dokona wyboru oferty najkorzys
tniejszej w inny sposób, niż na podstawie
kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Nie należy
jednak odczytywać wyłącznie połowy jego treści jako osobnej normy, choć oczywiście
z samej istoty zamówień publicznych wynika, że jeśli złożono w postępowaniu prawidłowe
oferty, a postępowanie nie podlega unieważnieniu z powodu wystąpienia którejkolwiek
z przyczyn wskazanych w art. 93 ustawy Prawo zamówień publicznych, to zamawiający
powinien wyboru oferty dokonać, aby zrealizować cel postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego.
Jak wynika z dyspozycji art. 93 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo zamówień publicznych,
zamawiający unieważnia (to znaczy – jest zobowiązany unieważnić) postępowanie
o udzielenie zamówienia, jeżeli nie złożono żadnej oferty niepodlegającej odrzuceniu albo
nie wpłynął żaden wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu od wykonawcy
niepodlegającego wykluczeniu, z zastrzeżeniem punktu 2 i 3 (punkty te nie dotyczą niniejszej
sprawy). Przepis ten stosuje
się odpowiednio do części zamówienia, jeśli w danym
postępowaniu dopuszczono składanie ofert częściowych.
W przypadku opisanym w tym przepisie unieważnienie postępowania jest więc bezpośrednią
i konieczną konsekwencją braku prawidłowych ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału
w postępowaniu. Stwierdzenie, że taka oferta lub oferty występują, prowadzi do konieczności
unieważnienia czynności unieważnienia postępowania, co też Izba, dla porządku, nakazała
Zamawiającemu.
W związku z powyższym Izba orzekła jak w sentencji uwzględniając odwołanie.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy
Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania, zgodnie z § 1 ust. 1 pkt
1, § 3 i § 5 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r.
w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów
w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 972),
uwzględniając wpis w wysokości 7.500 złotych, wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości
3.600 złotych oraz koszty dojazdu pełnomocnika w wysokości 139 złotych.
Przewodniczący: ……………………..…
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 2211/18 z dnia 2018-12-19
- Sygn. akt KIO 2499/18 z dnia 2018-12-14
- Sygn. akt KIO 2426/18 z dnia 2018-12-11
- Sygn. akt KIO 2325/18 z dnia 2018-11-27
- Sygn. akt KIO 2194/18 z dnia 2018-11-23
