rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2018-07-04
rok: 2018
data dokumentu: 2018-07-04
rok: 2018
sygnatury akt.:
KIO 1230/18
KIO 1230/18
po rozpoznaniu na rozprawie w Warszawie w dniu 4 lipca 2018 r
odwołania wniesionego do
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 20 czerwca 2018 r. przez odwołującego: K.S.
prowadzący działalność gospodarczą pod firmą P.H.U. PAVER K.S. ul. Sienkiewicza 58/A;
29-
1000 Włoszczowa w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego: Gmina
Radków; 29-135 Radków 99
z udziałem przystępującego: Małopolskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z
o.o. z siedzibą w Krakowie ul. Barska 12, 30-307 Kraków po stronie zamawiającego
odwołania wniesionego do
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 20 czerwca 2018 r. przez odwołującego: K.S.
prowadzący działalność gospodarczą pod firmą P.H.U. PAVER K.S. ul. Sienkiewicza 58/A;
29-
1000 Włoszczowa w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego: Gmina
Radków; 29-135 Radków 99
z udziałem przystępującego: Małopolskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z
o.o. z siedzibą w Krakowie ul. Barska 12, 30-307 Kraków po stronie zamawiającego
orzeka:
1.
uwzględnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu unieważnienie wyboru
najkorzystniejszej oferty, nakazuje odrzucenie oferty wykonawcy wybranego a w
konsekwencji nakazuje ponowne badanie i
ocenę oraz wybór najkorzystniejszej
oferty.
2.
kosztami postępowania obciąża Gminę Radków; 29-135 Radków 99
i
2.1.
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7.500 zł 00 gr
(słownie: siedem tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez K.S.
prowadzący działalność gospodarczą pod firmą P.H.U. PAVER K.S. ul.
Sienkiewicza 58/A; 29-
1000 Włoszczowa tytułem wpisu od odwołania
2.2.
zasądza od Gminy Radków; 29-135 Radków 99 kwotę 7.500 zł 00 gr (słownie:
siedem tysięcy pięćset złotych zero groszy) na rzecz K.S. prowadzący działalność
gospodarczą pod firmą P.H.U. PAVER K.S. ul. Sienkiewicza 58/A; 29-1000
Sygn. akt KIO 1230/18
Włoszczowa stanowiącą koszty postępowania odwoławczego poniesione z tytułu
wpisu od odwołania
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (j.t. Dz. U. z 2017 r. poz. 1579 ze zm. ) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od
dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Świdnicy.
Przewodniczący: …………..…………………………
Sygn. akt KIO 1230/18
Uzasadnienie
Pismem
z dnia 20 czerwca 2018 r. do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej ul. Postępu 17a
02-
676 Warszawa w postępowaniu prowadzonym przez Gminę Radków 29-135 Radków 99
zwaną dalej „zamawiającym” wniesione zostało odwołanie przez K.S. prowadzącego
działalność gospodarczą pod firmą P.H.U. PAVER K.S. ul. Sienkiewicza 58 A 29-100
Włoszczowa reprezentowany przez radcę prawnego M.Z., zwany dalej „odwołującym”.
Prowadzone
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego dotyczy „Odbierania i
zagospodarowania
odpadów komunalnych z terenu Gminy Radków z nieruchomości, na
których zamieszkują mieszkańcy".
Ogłoszenie o zamówieniu ukazało się w Biuletynie Zamówień Publicznych w dniu 26
kwietnia 2018 r. pod numerem 550130-N-2018;
zamawiający zamówieniu nadał numer:
GKRO.271.3.2018; w
artość zamówienia: poniżej 221000,00 EURO.
ODWOŁANIE
Działając na podstawie art. 180 ust. 1, art. 180 ust. 2 pkt 6, art 182 ust. 1 pkt 2) w związku z
art. 179 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2017 r.,
poz.1579 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą Pzp”, wniesiono odwołanie wobec czynności
z
amawiającego wyboru oferty najkorzystniejszej w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego na: Odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych z terenu Gminy
Radków z nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy".
Czynnościom Zamawiającego zarzucono:
-
naruszenie art. 90 ust. 3 ustawy Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia oferty złożonej przez
Małopolskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o.o., ul. Barska 12, 30-307
Kraków (zwane dalej MPGO Sp. z o.o.), mimo nie złożenia przez MPGO Sp. z o.o.
wyjaśnień, które potwierdzałyby, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku do
przedmiotu zamówienia, na skutek błędnej oceny zamawiającego treści wyjaśnień złożonych
przez MPGO Sp. z o.o.;
-
naruszenie art. 91 ust. 1 ustawy Pzp poprzez dokonanie wyboru oferty, niebędącej ofertą
najkorzystniejszą spośród niepodlagających odrzuceniu ofert złożonych w niniejszym
postępowaniu.
Odwołujący wiadomość o okolicznościach stanowiących podstawę złożenia odwołania
powziął w dniu 15 czerwca 2018 r. tj. w dniu otrzymania od zamawiającego drogą
elektroniczn
ą informacji o wyniku postępowania. Mając na uwadze powyższe, niniejsze
Sygn. akt KIO 1230/18
odwołanie zostaje wniesione z zachowaniem ustawowego terminu, o którym mowa w art.182
ust. 1 pkt 2) ustawy Pzp.
Odwołujący jest legitymowany do wniesienia niniejszego środka ochrony prawnej albowiem
ma interes w uzyskaniu niniejszego zamówienia i może ponieść szkodę w wyniku naruszenia
przez z
amawiającego w/w przepisów ustawy Pzp. Odwołujący złożył bowiem ofertę, która
winna zostać uznana za najkorzystniejszą spośród ofert złożonych w przedmiotowym
postępowaniu. Oferta odwołującego uzyskała drugą w kolejności punktację w ramach
kryteriów oceny ofert, co w konsekwencji oznacza, że zostałaby uznana za
najkorzystniejszą, gdyby zamawiający dokonał czynności oceny ofert w sposób zgodny z
przepisami ustawy Pzp i odrzucił ofertę złożoną przez MPGO Sp. z o.o. Tym samym -
uwzględnienie niniejszego odwołania spowoduje, że oferta odwołującego zostanie uznana za
najkorzystniejszą spośród ofert złożonych w niniejszym postępowaniu. Utrzymanie zatem w
mocy czynności zamawiającego wyboru oferty najkorzystniejszej dokonanych z naruszeniem
przepisów ustawy Pzp spowoduje powstanie po stronie odwołującego szkody w postaci
utraconych korzyści, jakie uzyskałby odwołujący w wyniku realizacji niniejszego zamówienia,
gdyby oferta o
dwołującego została uznana za najkorzystniejszą. Powyższe czyni
o
dwołującego legitymowanym do wniesienia niniejszego środka ochrony prawnej.
Mając na uwadze powyższe, odwołujący wnosi o nakazanie zamawiającemu:
1)
unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej;
2)
powtórzenia czynności oceny złożonych ofert;
3)
odrzucenia oferty złożonej przez MPGO Sp. z o.o. z uwagi na niezłożenie wyjaśnień, które
potwierdzałyby, że cena złożonej przez MPGO Sp. z o.o. oferty nie nosi znamion rażąco
niskiej
oraz
4) dokonania wyboru oferty odwołującego jako najkorzystniejszej;
5) ew
entualnie: nakazanie zamawiającemu wezwania MPGO Sp. z o.o. do złożenia
ponownych wyjaśnień (uzupełnienia treści wyjaśnień i przedłożenia dowodów, że cena
nie jest rażąco niska).
Sygn. akt KIO 1230/18
Odwołujący przedstawił uzasadnienie formalne i prawne odwołania.
W dniu 15 czerwca 2018 r. z
amawiający poinformował odwołującego o dokonaniu w
niniejszym postępowaniu oferty złożonej przez zwane dalej MPGO Sp. z o.o., jako
najkorzystniejszej
to jest oferty przystępującego w sprawie po stronie zamawiającego.
Z treści dokumentacji postępowania wynika, że zamawiający pismem z dnia 4 czerwca 2018
r. wezwał MPGO Sp. z o.o. do złożenia wyjaśnień, w tym złożenia dowodów dotyczących
wyliczenia ceny, w szczególności w zakresie określonym w art. 90 ust. 1 pkt 1), 2), 3), 4)
ustawy Pzp.
W
odpowiedzi na powyższe wezwanie MPGO Sp. z o.o. - pismem z dnia 8 czerwca 2018 r,
złożyło wyjaśnienia, w którym przedstawiono planowane koszty w wysokości 8.628,18 zł
miesięcznie z rozbiciem na koszty zagospodarowania odpadów, koszty transportu, w tym
pali
wo i robocizna, oraz koszty dostarczenia worków. MPGO Sp. z o.o. wskazało ponadto, iż
pozostała kwota różnicy pomiędzy ceną ofertową netto w przeliczeniu miesięcznym
(10.166,67 zł) a wskazaną kwotą kosztów, czyli kwota 1.484,49 zł zawiera planowany zysk
or
az inne koszty (koszty ogólne, amortyzacja, ubezpieczenia, remonty, itp.).
Odwołujący wskazuje, iż kalkulacja przedstawiona przez MPGO Sp. z o.o. jest sporządzona
zbyt ogólnie oraz w sposób, który uniemożliwia ustalenie faktycznych kosztów ponoszonych
prze
z MPGO Sp. z o.o. Z treści złożonych wyjaśnień nie wynikają żadne szczegółowe
informacje, które w jakikolwiek sposób odnosiłyby się do kalkulacji ceny, mimo że
Zamawiający jednoznacznie wezwał do potwierdzenia, że zaproponowana cena jest realna.
Na podstaw
ie złożonych wyjaśnień Zamawiający miał ustalić, czy cena została obliczona
realnie i czy Wykonawca będzie w stanie zrealizować przedmiotowe zamówienie.
Domniemanie rażąco niskiej ceny pojawiło się na skutek rozbieżności pomiędzy ceną oferty
złożonej przez MPGO Sp. z o.o., a wartością szacunkową zamówienia i cenami pozostałych
ofert. Zamawiający w wezwaniu wskazał, iż Wykonawca powinien wykazać, co spowodowało
możliwość obniżenia ceny oraz w jaki stopniu dzięki wskazanym czynnikom cena została
obniżona. Tymczasem w piśmie z dnia 8 czerwca 2018 r. MPGO Sp. z o.o. nie odniosło się
do poszczególnych elementów wyliczenia ceny oraz nie przedstawiło szczegółowych
wyliczeń ponoszonych kosztów, a ponadto MPGO Sp. z o.o. nie wskazało jakie czynniki i w
jakim stopniu
spowodowały obniżenie ceny.
Mając na uwadze lakoniczność wyjaśnień przedstawionych przez MPGO Sp. z o.o. należy
stwierdzić, iż MPGO Sp. z o.o. nie złożyło wyjaśnień, co powinno skutkować odrzuceniem
złożonej przez nie oferty na podstawie art. 90 ust. 3 ustawy Pzp, w myśl którego
zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień lub jeżeli dokonana
Sygn. akt KIO 1230/18
ocena wyjaśnień wraz ze złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską
cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Zgodnie z art. 90 ust. 2 ustawy Pzp obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco
niskiej ceny lub kosztu spoczywa na wykonawcy. Jak zauważyła Krajowa Izba Odwoławcza
w wyroku z dnia 20 lutego 2012 r., KIO 109/12, KIO 125/12. www.uzp.gov.pl. "wszczęcie
przez zamawiającego procedury wyjaśniającej (niezakwestionowane w terminie przez
odwołującego się) ustanawia domniemanie prawne zaoferowania przez wzywanego do
złożenia wyjaśnień wykonawcę ceny rażąco niskiej".
Obowiązku tego MPGO Sp. z o.o. z całą pewnością nie dopełniło, ani nie zostały
przedstawione żadne dowody co do elementów oferty, mających wpływ na wysokość ceny.
Przechodząc do szczegółów odwołujący wskazuje, że:
1)
Odpady nie są rozdzielone na poszczególne frakcje. Cena za 1 Mg każdej z frakcji jest
różna. Z kalkulacji nie wynika jakie odpady Wykonawca przyjął do wyceny. Nie przedstawił
żadnych dowodów, w tym faktur, na podstawie których skalkulował ilość i koszt
zagospodarowania odpadów. Ponadto według Rozporządzenia Rady Ministrów następuje
zmiana stawki opłat za korzystanie ze środowiska w roku 2019 o 30 zł za każdy Mg, a w roku
2020 roku o kolejne 100 zł za każdy Mg zmieszanych odpadów komunalnych, co w
przypadku gminy Radków oznacza dodatkowe 1000 zł miesięcznie kosztów za przekazanie
odpadów komunalnych na instalację RIPOK. Biorąc pod uwagę miesięczną cenę ofertową,
stanowi to 1/10 ceny. Opłaty za pozostałe frakcje odpadów również ulegają zmianie. Z
kalkulacji nie wynika, aby ta podwyżka została uwzględniona.
2)
Koszt paliwa również nie wyszczególnia ilości kilometrów, średniego zużycia paliwa oraz
ilości kilometrów do przejechania z bazy Wykonawcy, poruszania się po terenie gminy,
transportu odpadów na instalację oraz powrotu na bazę Wykonawcy.
3)
Koszt robocizny nie wyszczególnia ilości pracowników oraz tego na jakich warunkach będą
uczestniczyć przy wykonaniu zamówienia. Zamawiający jako jedno z kryteriów oceny oferty
podał: liczebność kadry kierowniczej posiadającej specjalistyczne przygotowanie do
zarządzania gospodarką odpadami. Wykonawca zaoferował dwie osoby o takim
przygotowaniu jednak z kalkulacji nie wynika czy zostały one uwzględnione w kosztach.
Ponadto nie wiadomo czy Wykonawca uwzględnił coroczny wzrost minimalnego
wynagrodzenia z
a pracę.
4)
Koszt dostarczenia worków jest znacznie zaniżony. Wykonawca nie podaje szczegółowo
ilości worków w danym kolorze oraz ich grubości, która jest wymagana przez
z
amawiającego. Ponadto nie przedstawił ceny jednostkowej zakupu oraz żadnych
dokumentów potwierdzających cenę.
5)
Kwota 1484,49 zł podana jako zysk oraz zawierająca inne koszty nie została przedstawiona
w sposób umożliwiający jej weryfikację. Wykonawca nie podał kosztów ubezpieczenia,
Sygn. akt KIO 1230/18
amortyzacji, remont pojazdów, które jak twierdzi zawierają się w tej kwocie. Z takiego
przedstawienia pozostałych kosztów może wynikać, iż Wykonawca w ogóle nie osiągnie
zysku, bo wskazana kwota właściwie zostanie przeznaczona na inne koszty.
6)
Ponadto Wykonawca nie podał do kalkulacji pozostałych kosztów mających wpływ na
kwotę usługi, tj:
Według SIWZ punkt III Opis przedmiotu zadania podpunkt 7d) Zamawiający wymaga aby
odpady budowlane i rozbiórkowe z samodzielnie prowadzonych remontów nie
wymagających pozwolenia ani zgłoszenia - odbiór odpadów gromadzonych w odpowiednich
kontenerach dostarczanych przez Wykonawcę na zgłoszenie właściciela, Wykonawca
pomija ten znaczący element cenotwórczy w swojej kalkulacji;
Koszty podatków od środków transportowych;
Koszty prowadzenia dokumentacji przez pracowników biurowych;
Koszty związane z obowiązkiem zainstalowania i obsługi systemu pozycjonowania
satelitarnego w pojazdach wykonujących usługę;
Koszty utrzymania i amortyzacji bazy magazynowo transportowej;
koszty mycia i dezynfekcji pojazdów.
Według poglądów doktryny: „Do zakwalifikowania oferty do dalszego postępowania nie jest
wystarczające złożenie jakichkolwiek wyjaśnień, lecz muszą to być wyjaśnienia wskazujące,
że cena oferty nie jest nierealistyczna. Zaistnienie po stronie wykonawcy obiektywnych
czynników wpływających na obniżenie ceny oferty, powinno być udowodnione. Wykonawca,
który składa wyjaśnienia w zakresie rażąco niskiej ceny powinien bowiem wskazać, co
spowodowało obniżenie ceny, jak również to, w jakim stopniu wskazany czynnik wpłynął na
jej obniżenie (zob. wyrok KIO z dnia 18 grudnia 2012 r., KIO 2659/12. www.uzp.gov.pir (J.E.
Nowicki, A. Bazan „Prawo zamówień publicznych. Komentarz"', Lex 2015).
Po uzyskaniu wyjaśnień zamawiający obowiązany jest dokonać oceny ich treści pod kątem
tego czy
wskazane w wyjaśnieniach okoliczności oraz przedstawione przez wykonawcę
dowody potwierdzają, że cena złożonej przez niego oferty nie nosi znamion rażąco niskiej
oraz dokonać odpowiednich czynności przewidzianych przepisami ustawy Pzp. W sytuacji,
gdy wyja
śnienia nie zostały złożone - zamawiający obowiązany jest ofertę odrzucić na
podstawie art. 90 ust. 3 ustawy Pzp.
W niniejszym postępowaniu, MPGO Sp. z o.o. nie udzielił wyjaśnień na żaden z punktów
wezwania zamawiającego, wobec czego nie dopełnił obowiązku udzielenia wyjaśnień w
odniesieniu do ceny oferty, co powodowało, iż Zamawiający obowiązany był ofertę MPGO
Sp. z o.o. odrzucić na podstawie art. 90 ust. 3 ustawy Pzp. Tymczasem zamawiający w
okolicznościach zaistniałego stanu faktycznego w sposób bezkrytyczny przyjął treść
złożonego pisma jako wyjaśnienia w zakresie rażąco niskiej ceny i dokonał wyboru oferty
złożonej przez MPGO Sp. z o.o. jako najkorzystniejszej w sposób całkowicie bezpodstawny i
Sygn. akt KIO 1230/18
nieuprawniony. W ocenie odwołującego niedopełnienie obowiązku złożenia wyjaśnień w
zakresie rażąco niskiej ceny powinno w każdym przypadku skutkować odrzuceniem oferty.
Zamawiający zaniechał czynności odrzucenia oferty MPGO Sp. z o.o., przez co naruszył art.
90 ust. 3 ustawy Pzp.
Warto w tym
miejscu wskazać na stanowisko Prezesa UZP wyrażone w informacji o wyniku
kontroli uprzedniej nr -
UZP/DKUE/KU/25/16, w którym postawiono zamawiającemu zarzut
naruszenia art. 90 ust. 3 ustawy Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia oferty wykonawcy,
który nie złożył wyjaśnień, w tym dowodów dotyczących elementów oferty mających wpływ
na wysokość ceny w sytuacji, w której złożono wyjaśnienia ogólne i niepoparte dowodami.
W wyroku z dnia 1 marca 2017 r., sygn. akt KIO 238/17 Krajowa Izba Odwoławcza w
sposób jednoznaczny uznała, iż w sytuacji złożenia przez wykonawcę wyjaśnień
niewystarczających - ogólnych i nie zawierających elementów kalkulacji - Zamawiający nie
ma podstaw do ponownego wezwania do złożenia wyjaśnień, lecz powinien ofertę odrzucić
na podsta
wie art. 90 ust. 3 ustawy Pzp : „Odwołujący trafnie w ocenie Izby wywodził, iż
zgodnie z art. 90 ust. 1 Prawa zamówień publicznych obowiązkiem wykonawcy wezwanego,
tak jak powyżej, jest złożenie przekonujących wyjaśnień, że zaproponowana cena nie
zawiera r
ażąco niskiej ceny. W przypadku natomiast, gdy przedłożone wyjaśnienia nie są
przekonujące co do tego, że wykonanie przedmiotu zamówienia za cenę zaoferowaną w
ofercie będzie możliwe, tym samym potwierdzają istnienie ceny rażąco niskiej w danej
ofercie, i
zamawiający obligatoryjnie, na podstawie art. 90 ust. 3 Prawa zamówień
publicznych powinien odrzucić tę ofertę. Tymczasem, według odwołującego, pismo z dnia 29
listopada 2016r., ujawnione na obecnym etapie odwołującemu, złożone przez E. jako
wyjaśnienie ceny rażąco niskiej nie zawiera żadnych elementów wyjaśnień. Rzeczywiście,
podano w nim tylko rozbicie ceny na poszczególne składniki. Z przepisu art. 90 ust. 3 Prawa
zamówień publicznych wprost wynika, że przedstawienie wyjaśnień, które są
niewystarczające, skutkuje odrzuceniem oferty. Z pisma zamawiającego - wezwania z dnia 6
grudnia 2016 r. do kolejnych wyjaśnień, wynika jednoznacznie, że zamawiający uznał
wyjaśnienia E. za niewystarczające: "W związku z wyjaśnieniami otrzymanymi w dniu
31.11.2016r. zamawi
ający informuje, że wykonawca nie potwierdził wyczerpująco, iż cena
zaproponowanej przez niego oferty nie jest rażąco niska. Wykonawca nie określił należycie
szczegółowo elementów oferty mających wpływ na wysokość jej ceny, o tym mówi art. 90
ust. 1 ustawy
Prawo zamówień publicznych". Rację zatem miał Odwołujący twierdząc, że w
tych okolicznościach kolejne wezwanie nie może być uznane za prawidłowe. W przepisach
Prawa zamówień publicznych nie została sformułowaną zasada „jednokrotnego wzywania",
ale w oceni
e Izby wzywanie „do skutku" jednego z wykonawców po stwierdzeniu, że jego
wyjaśnienia nie sprostały wymogowi wykazania poziomu zaoferowanej ceny prowadzi do
naruszenia podstawowych zasad udzielania zamówień publicznych, wynikających z art. 7
Sygn. akt KIO 1230/18
Prawa zamówień publicznych. Jest to pogląd jednolicie prezentowany w orzeczeniach
Krajowej Izby Odwoławczej. Nie można uznać za prawidłową czynności, jaką będzie kolejne
wezwanie, w której Zamawiający nie dąży do wyjaśnienia treści złożonych przez wykonawcę
wyjaśnień, a prowadzi pertraktacje i polemikę ze złożonymi wyjaśnieniami, wskazując
bezpośrednio na niewycenienie przez wykonawcę wszystkich elementów oferty: wobec treści
wyjaśnień złożonych przez Odwołującego, w ocenie Izby, brak podstaw do wezwania do
złożenia dodatkowych wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny. Zdaniem Izby stoi temu
na przeszkodzie przepis art. 90 ust. 1 w zw. z art. 90 ust. 3 Prawa zamówień publicznych,
który określonych okolicznościach kreuje dla Zamawiającego obowiązek wezwania do
złożenia wyjaśnień, czemu Zamawiający sprostał, jednakże wobec otrzymanych wyjaśnień
na podstawie art. 90 ust. 3 Prawa zamówień publicznych, Zamawiający zobowiązany był
zająć stanowisko i dokonać ich oceny. Rolą Zamawiającego nie jest dokonywanie
wielokrotnej oceny
wyjaśnień składanych wobec kolejnych wezwań Zamawiającego (sygn.
akt KIO 1099/15). Wobec powyższych okoliczności, pismo z dnia 29 listopada 2016 r.
będące odpowiedzią E. na wezwanie Zamawiającego do wyjaśnień ceny rażąco niskiej i
konstatacja Zamawiającego w kolejnym wezwaniu, iż złożone do tej pory wyjaśnienia są
niewystarczające - prowadzi do odrzucenia oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z
art. 90 ust. 3 Prawa zamówień publicznych, dlatego orzeczono jak w sentencji" (wyrok z dnia
1 marca 2017 r., sygn. akt KIO 238/17 ).
W wyroku z dnia 10 listopada 2016 r., sygn. akt KIO 2017/16 KIO stwierdziła, iż składane
przez Wykonawcę wyjaśnienia w zakresie rażąco niskiej ceny powinny obejmować
konkretne analizy i wyliczenia, uznając ich brak w treści złożonego przez Wykonawcę pisma
za przesłankę odrzucenia oferty. KIO stwierdza: „dla wyjaśnienia elementów ceny mających
wpływ na jej wysokość istotne są właśnie konkretne wartości i ich wpływ na cenę.
Stanowisko wykonawcy, który nie wskazuje realnych i konkretnych, budzi uzasadnione
wątpliwości, ponieważ wykonawca ten skalkulował cenę oferty i winien wiedzieć, na
podstawie czego i w jaki sposób mógł obniżyć cenę oferty. Tymczasem złożone przez
przystępującego wyjaśnienia w żaden sposób nie uzasadniają kwot wskazanych przez niego
w formularzu ofertowym. Nie sposób ocenić, czy przyjęte stawki są stawkami realnymi, skoro
nie zostały poparte żadną kalkulacją, pozwalającą na ustalenie wartości kosztów. Wobec
braku jakichkolwiek konkretnych danych, ocena z
asadności przyjętych wartości jest po
prostu niemożliwa".
Zgodnie z konsekwentnie podtrzymywanym w doktrynie i orzecznictwie poglądem: "O cenie
rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że przy zachowania reguł
rynkowych wykonanie u
mowy przez wykonawcę byłoby dla niego nieopłacalne. Rażąco
niska cena jest to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie od realiów rynkowych.
Przykładem może być oferowanie towarów poniżej kosztów zakupu lub wytworzenia albo
Sygn. akt KIO 1230/18
oferowanie usług za symboliczną kwotę" (Sąd Okręgowy w Katowicach w Wyroku z dnia 30
stycznia 2007 r., sygn. akt XIX Ga 3/07). W wyroku z dnia 13 stycznia 2009 r., sygn. akt
KIO/UZP 1492/08 KIO stwierdza: „Dla uznania, że cena jest rażąco niska konieczne jest
wykazanie, że przy określonym przedmiocie zamówienia nie jest możliwe wykonanie
zamówienia za oferowaną cenę, bez ryzyka ponoszenia strat przez wykonawcę. Podobnie -
Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 16 czerwca 2010 r., KIO 1055/10 stwierdza: „Tak
więc, ceną rażąco niską jest cena niepokrywająca wydatków wykonawcy związanych z
realizacją zamówienia, cena nierealna w relacji do cen rynkowych podobnych zamówień,
cena niewiarygodna, oderwana od realiów rynkowych, za którą wykonanie należyte
zamówienia nie jest możliwe. Warto zauważyć, iż zgodnie ze stanowiskiem Urzędu
Zamówień Publicznych: „za ofertę z rażąco niską ceną można uznać ofertę z ceną
niewiarygodną, nierealistyczną w porównaniu do cen rynkowych podobnych zamówień.
Oznacza to cenę znacząco odbiegającą od cen przyjętych, wskazującą na fakt realizacji
zamówienia poniżej kosztów wytworzenia usługi, dostawy, roboty budowlanej. Przyczyną
wyraźnie niższej ceny od innych ofert może być albo świadome działanie wykonawcy albo
nierzetelność kalkulacji wykonawcy, co grozi nienależytym wykonaniem lub niewykonaniem
zamówienia w przyszłości* (www.uzp.gov.pl).
Cena złożonej przez MPGO Sp. z o.o. oferty w sposób znaczący odbiega od cen
rynkowych, co powoduje, iż domniemanie rażąco niskiej ceny ma w okolicznościach
zaistniałego stanu faktycznego nie tylko wymiar prawny, lecz realny. Należy podkreślić, iż
Zamawiający nie dopełnił obowiązków rzetelnej oceny ofert sugerując się jedynie niską ceną,
wybierając ofertę MPGO Sp. z o.o. na podstawie kalkulacji uwzględniającej 3 ogólnie
opisan
e aspekty cenotwórcze, nie poparte żadnymi dowodami pomimo, iż w wezwaniu do
złożenia wyjaśnień Zamawiający nakazał przekazanie takich dowodów potwierdzających
możliwość wykonania usługi za zaoferowaną cenę. Odwołujący wnosi o oddalenie
odwołania.
Krajowa
Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła co następuje
Izba, n
a podstawie przeprowadzonych na rozprawie dowodów: z dokumentów zawartych w
dokumentacji post
ępowania o udzielenie zamówienia publicznego, przekazanej do akt
sprawy
przez zamawiającego oraz wyjaśnień, oświadczeń stron i przystępującego w
złożonych pismach jak i na rozprawie, ustaliła i zważyła jak poniżej.
Zamawiający w związku ze złożonymi ofertami w prowadzonym postępowaniu na odbiór i
zagospodarowanie odpadów komunalnych od mieszkańców gminy, przeprowadził procedurę
wyjaśnienia rażąco niskiej ceny, która objęła wykonawcę wybranego to jest wykonawcę
Sygn. akt KIO 1230/18
przystępującego po jego stronie w niniejszym postępowaniu odwoławczym.
Procedurę wynikającą z art.90 ustawy zamawiający wszczął pismem z dnia 4 czerwca 2018
roku
– pismo wezwanie wykonawcy wybranego w aktach sprawy jak również załącznik do
odwołania.
Z treści tego pisma wynika podstawa prawna wezwania to jest podano zarówno art.90 ust.1
jak i ust.1a ustawy
czyli zarówno sam zamawiający powziął wątpliwość co do wysokości
zaoferowanej ceny jak i zaszły przesłanki ustawowe zobowiązujące zamawiającego do
wezwania z urzędu wykonawcy, którego oferta jest niższa co najmniej o 30 % od szacunku
zamawiającego jak i średniej arytmetycznej cen złożonych ofert.
Zarówno w postępowaniu przetargowym przed zamawiającym jak i w postępowaniu
odwoławczym wykonawca nie kwestionował zasadności jego wezwania do złożenia
wyjaśnień na okoliczność podejrzenia rażąco niskiej ceny.
Co do wezwania to Izba ustaliła, że wyczerpuje ono treść przepisu art.90 ust.1 ustawy Pzp.
w zakresie obowiązku udzielenia przez wykonawcę nie tylko wyjaśnień ale również złożenia
dowodów jak i wskazuje ono na przykładowo wymienione w tym przepisie podstawy do
zaoferowania ceny poniżej szacunku zamawiającego wymieniając okoliczności regulowane
treścią art.90 ust.1 pkt 1),2),3),4) ustawy.
Podsumowując wezwaniem tym zamawiający kwituje obowiązek wykonawcy następująco:
„Wykonawca powinien wykazać co spowodowało możliwość obniżenia ceny oraz w jakim
stopniu dzięki wskazanym czynnikom cena została obniżona”. Zamawiający również pouczył
wykonawcę o treści art.90 ust.2 ustawy czyli o ustawowym obowiązku wykonawcy
udowodnienia
, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny. Również wykonawca został
pouczony o skutkach nie udzielenia
wyjaśnień lub sytuacji gdy ocena wyjaśnień wraz ze
złożonym dowodami potwierdzi, że oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia.
Jak już wyżej Izba wskazała wykonawca nie zakwestionował wezwania do wyjaśnień zarzutu
rażąco niskiej ceny i w dniu 8 czerwca 2018 roku złożył wyjaśnienia wraz kalkulacją w
jednym piśmie mieszczącym się na półtora strony– pismo wykonawcy wybranego w aktach
sprawy jak również jako załącznik do odwołania.
W pierwszej kolejności Izba wskazuje na okoliczność, że do pisma nie załączono żadnych
dowodów w postaci faktur, rachunków, ofert czy też innych dokumentów, oświadczeń
potwierdzających zasadność przyjęcia kwot wymienionych w tzw. kalkulacji kosztów
zaoferowanej
ceny w ofercie odwołującego.
Z kolei sam dokument o nazwie „Kalkulacja kosztów wywozu odpadów gmina Radków V
2018” nie jest kalkulacją a jedynie zestawieniem pozycji końcowych elementów kalkulacji
takich jak: koszty zagospodarowania odpadów, koszty transportu, koszty worków. Z kolei
podając kolejną kwotę tzw. Kalkulacji wykonawca wezwany wskazuje, że obejmuje ona
Sygn. akt KIO 1230/18
zarówno: planowany zysk oraz inne koszty to jest koszty ogólne, amortyzacja,
ubezpieczenia, remonty, itp.
, bez zastosowania jakiegokolwiek podziału tejże kwoty.
W ocenie Izby przedstawienie tylko samego podziału łącznej kwoty miesięcznej świadczenia
usługi na poszczególne elementy kosztu jak również kwoty bez podziału na poszczególne
elementy,
nie może być zakwalifikowane jako dokument kalkulacji inaczej kosztorysu.
Bowiem
cechą kosztorysu jest wyliczenie poszczególnych pozycji od szczegółu do ogółu.
Ponadto w żadnym elemencie tego pisma – wyjaśnienia nie ma wskazania na okoliczności
leżące po stronie wykonawcy, które wpłynęły na zaoferowanie ceny poniżej szacunku
zamawiającego czy też średniej arytmetycznej złożonych ofert to jest poniżej 30 procent
wyceny.
Tym samym wykonawca wybrany nie wskazał jakie okoliczności przyczyniły się do
obniżenia ceny w stosunku do wyceny zamawiającego czy też pozostałych wykonawców a to
jest zasadniczy cel wyjaśnień wskazanych w art.90 ustawy i konsekwentnie w wezwaniu z
dnia 4 czerwca 2018 roku.
W ocenie Izby analiza przedłożonych wyjaśnień, w piśmie wykonawcy wybranego z dnia 8
czerwca 2018 roku, jednoznacznie wskazuje na nieudzielenie wyjaśnień i dowodów o
których mowa w art. 90 ust.1 ustawy.
W związku z powyższym zamawiający miał obowiązek ustawowy odrzucić ofertę wykonawcy
wybranego
zgodnie z treścią art.90 ust.3 ustawy („Zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy,
który nie udzielił wyjaśnień”).
Izba uwzględniając ustalony w sprawie stan faktyczny i prawny nie znajduje podstaw do
ponownego wezwan
ia wykonawcy wybranego/przystępującego w sprawie po stronie
zamawiającego do złożenia wyjaśnień w kontekście treści pisma zamawiającego z dnia 4
czerwca 2018 roku. Również deklaracja wykonawcy wybranego w piśmie z dnia 8 czerwca
2018 roku do udzielenia dal
szych wyjaśnień nie wywołuje żadnego skutku prawnego wobec
nie wypełnienia obowiązku złożenia wyjaśnień w myśl art.90 ust.1 ustawy w związku z
pismem zamawiającego z dnia 4 czerwca 2018 roku.
W tym stanie rzeczy odwołanie wniesione w trybie art.180 ust.2 pkt 6 ustawy to jest na
czynność wyboru najkorzystniejszej oferty w związku z naruszeniem przez zamawiającego
art.90 ust.3 ustawy przez zaniechanie odrzucenia oferty wykonawcy wybranego to jest
przystępującego w sprawie po stronie zamawiającego, który nie złożył wyjaśnień zasługuje
na uwzględnienie.
W związku z powyższym orzeczono jak w sentencji wyroku na podstawie art.192 ust.2
ustawy, ponieważ naruszenie przepisu ustawy ma wpływ na wynik postępowania w związku
ze złożoną ofertą przez odwołującego.
O kosztach orzeczono stosownie do wyniku sprawy zgodnie z art. 192 ust.9 i 10 ustawy oraz §
3 pkt 1 w związku z § 5 ust.2 pkt 1) Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca
2010r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów
Sygn. akt KIO 1230/18
w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. 2010r. nr 41 poz.238 zm.
Dz.U. 2017r.) zaliczając uiszczony wpis przez odwołującego w kwocie 7.500,00 zł. w koszty
postępowania odwoławczego i zasądzając od zamawiającego na rzecz odwołującego kwotę
7.500,00 złotych jako koszty obejmujące uiszczony wpis odwołującego.
Przewodniczący: …………………………….
1.
uwzględnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu unieważnienie wyboru
najkorzystniejszej oferty, nakazuje odrzucenie oferty wykonawcy wybranego a w
konsekwencji nakazuje ponowne badanie i
ocenę oraz wybór najkorzystniejszej
oferty.
2.
kosztami postępowania obciąża Gminę Radków; 29-135 Radków 99
i
2.1.
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7.500 zł 00 gr
(słownie: siedem tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez K.S.
prowadzący działalność gospodarczą pod firmą P.H.U. PAVER K.S. ul.
Sienkiewicza 58/A; 29-
1000 Włoszczowa tytułem wpisu od odwołania
2.2.
zasądza od Gminy Radków; 29-135 Radków 99 kwotę 7.500 zł 00 gr (słownie:
siedem tysięcy pięćset złotych zero groszy) na rzecz K.S. prowadzący działalność
gospodarczą pod firmą P.H.U. PAVER K.S. ul. Sienkiewicza 58/A; 29-1000
Sygn. akt KIO 1230/18
Włoszczowa stanowiącą koszty postępowania odwoławczego poniesione z tytułu
wpisu od odwołania
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (j.t. Dz. U. z 2017 r. poz. 1579 ze zm. ) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od
dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Świdnicy.
Przewodniczący: …………..…………………………
Sygn. akt KIO 1230/18
Uzasadnienie
Pismem
z dnia 20 czerwca 2018 r. do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej ul. Postępu 17a
02-
676 Warszawa w postępowaniu prowadzonym przez Gminę Radków 29-135 Radków 99
zwaną dalej „zamawiającym” wniesione zostało odwołanie przez K.S. prowadzącego
działalność gospodarczą pod firmą P.H.U. PAVER K.S. ul. Sienkiewicza 58 A 29-100
Włoszczowa reprezentowany przez radcę prawnego M.Z., zwany dalej „odwołującym”.
Prowadzone
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego dotyczy „Odbierania i
zagospodarowania
odpadów komunalnych z terenu Gminy Radków z nieruchomości, na
których zamieszkują mieszkańcy".
Ogłoszenie o zamówieniu ukazało się w Biuletynie Zamówień Publicznych w dniu 26
kwietnia 2018 r. pod numerem 550130-N-2018;
zamawiający zamówieniu nadał numer:
GKRO.271.3.2018; w
artość zamówienia: poniżej 221000,00 EURO.
ODWOŁANIE
Działając na podstawie art. 180 ust. 1, art. 180 ust. 2 pkt 6, art 182 ust. 1 pkt 2) w związku z
art. 179 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2017 r.,
poz.1579 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą Pzp”, wniesiono odwołanie wobec czynności
z
amawiającego wyboru oferty najkorzystniejszej w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego na: Odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych z terenu Gminy
Radków z nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy".
Czynnościom Zamawiającego zarzucono:
-
naruszenie art. 90 ust. 3 ustawy Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia oferty złożonej przez
Małopolskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o.o., ul. Barska 12, 30-307
Kraków (zwane dalej MPGO Sp. z o.o.), mimo nie złożenia przez MPGO Sp. z o.o.
wyjaśnień, które potwierdzałyby, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku do
przedmiotu zamówienia, na skutek błędnej oceny zamawiającego treści wyjaśnień złożonych
przez MPGO Sp. z o.o.;
-
naruszenie art. 91 ust. 1 ustawy Pzp poprzez dokonanie wyboru oferty, niebędącej ofertą
najkorzystniejszą spośród niepodlagających odrzuceniu ofert złożonych w niniejszym
postępowaniu.
Odwołujący wiadomość o okolicznościach stanowiących podstawę złożenia odwołania
powziął w dniu 15 czerwca 2018 r. tj. w dniu otrzymania od zamawiającego drogą
elektroniczn
ą informacji o wyniku postępowania. Mając na uwadze powyższe, niniejsze
Sygn. akt KIO 1230/18
odwołanie zostaje wniesione z zachowaniem ustawowego terminu, o którym mowa w art.182
ust. 1 pkt 2) ustawy Pzp.
Odwołujący jest legitymowany do wniesienia niniejszego środka ochrony prawnej albowiem
ma interes w uzyskaniu niniejszego zamówienia i może ponieść szkodę w wyniku naruszenia
przez z
amawiającego w/w przepisów ustawy Pzp. Odwołujący złożył bowiem ofertę, która
winna zostać uznana za najkorzystniejszą spośród ofert złożonych w przedmiotowym
postępowaniu. Oferta odwołującego uzyskała drugą w kolejności punktację w ramach
kryteriów oceny ofert, co w konsekwencji oznacza, że zostałaby uznana za
najkorzystniejszą, gdyby zamawiający dokonał czynności oceny ofert w sposób zgodny z
przepisami ustawy Pzp i odrzucił ofertę złożoną przez MPGO Sp. z o.o. Tym samym -
uwzględnienie niniejszego odwołania spowoduje, że oferta odwołującego zostanie uznana za
najkorzystniejszą spośród ofert złożonych w niniejszym postępowaniu. Utrzymanie zatem w
mocy czynności zamawiającego wyboru oferty najkorzystniejszej dokonanych z naruszeniem
przepisów ustawy Pzp spowoduje powstanie po stronie odwołującego szkody w postaci
utraconych korzyści, jakie uzyskałby odwołujący w wyniku realizacji niniejszego zamówienia,
gdyby oferta o
dwołującego została uznana za najkorzystniejszą. Powyższe czyni
o
dwołującego legitymowanym do wniesienia niniejszego środka ochrony prawnej.
Mając na uwadze powyższe, odwołujący wnosi o nakazanie zamawiającemu:
1)
unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej;
2)
powtórzenia czynności oceny złożonych ofert;
3)
odrzucenia oferty złożonej przez MPGO Sp. z o.o. z uwagi na niezłożenie wyjaśnień, które
potwierdzałyby, że cena złożonej przez MPGO Sp. z o.o. oferty nie nosi znamion rażąco
niskiej
oraz
4) dokonania wyboru oferty odwołującego jako najkorzystniejszej;
5) ew
entualnie: nakazanie zamawiającemu wezwania MPGO Sp. z o.o. do złożenia
ponownych wyjaśnień (uzupełnienia treści wyjaśnień i przedłożenia dowodów, że cena
nie jest rażąco niska).
Sygn. akt KIO 1230/18
Odwołujący przedstawił uzasadnienie formalne i prawne odwołania.
W dniu 15 czerwca 2018 r. z
amawiający poinformował odwołującego o dokonaniu w
niniejszym postępowaniu oferty złożonej przez zwane dalej MPGO Sp. z o.o., jako
najkorzystniejszej
to jest oferty przystępującego w sprawie po stronie zamawiającego.
Z treści dokumentacji postępowania wynika, że zamawiający pismem z dnia 4 czerwca 2018
r. wezwał MPGO Sp. z o.o. do złożenia wyjaśnień, w tym złożenia dowodów dotyczących
wyliczenia ceny, w szczególności w zakresie określonym w art. 90 ust. 1 pkt 1), 2), 3), 4)
ustawy Pzp.
W
odpowiedzi na powyższe wezwanie MPGO Sp. z o.o. - pismem z dnia 8 czerwca 2018 r,
złożyło wyjaśnienia, w którym przedstawiono planowane koszty w wysokości 8.628,18 zł
miesięcznie z rozbiciem na koszty zagospodarowania odpadów, koszty transportu, w tym
pali
wo i robocizna, oraz koszty dostarczenia worków. MPGO Sp. z o.o. wskazało ponadto, iż
pozostała kwota różnicy pomiędzy ceną ofertową netto w przeliczeniu miesięcznym
(10.166,67 zł) a wskazaną kwotą kosztów, czyli kwota 1.484,49 zł zawiera planowany zysk
or
az inne koszty (koszty ogólne, amortyzacja, ubezpieczenia, remonty, itp.).
Odwołujący wskazuje, iż kalkulacja przedstawiona przez MPGO Sp. z o.o. jest sporządzona
zbyt ogólnie oraz w sposób, który uniemożliwia ustalenie faktycznych kosztów ponoszonych
prze
z MPGO Sp. z o.o. Z treści złożonych wyjaśnień nie wynikają żadne szczegółowe
informacje, które w jakikolwiek sposób odnosiłyby się do kalkulacji ceny, mimo że
Zamawiający jednoznacznie wezwał do potwierdzenia, że zaproponowana cena jest realna.
Na podstaw
ie złożonych wyjaśnień Zamawiający miał ustalić, czy cena została obliczona
realnie i czy Wykonawca będzie w stanie zrealizować przedmiotowe zamówienie.
Domniemanie rażąco niskiej ceny pojawiło się na skutek rozbieżności pomiędzy ceną oferty
złożonej przez MPGO Sp. z o.o., a wartością szacunkową zamówienia i cenami pozostałych
ofert. Zamawiający w wezwaniu wskazał, iż Wykonawca powinien wykazać, co spowodowało
możliwość obniżenia ceny oraz w jaki stopniu dzięki wskazanym czynnikom cena została
obniżona. Tymczasem w piśmie z dnia 8 czerwca 2018 r. MPGO Sp. z o.o. nie odniosło się
do poszczególnych elementów wyliczenia ceny oraz nie przedstawiło szczegółowych
wyliczeń ponoszonych kosztów, a ponadto MPGO Sp. z o.o. nie wskazało jakie czynniki i w
jakim stopniu
spowodowały obniżenie ceny.
Mając na uwadze lakoniczność wyjaśnień przedstawionych przez MPGO Sp. z o.o. należy
stwierdzić, iż MPGO Sp. z o.o. nie złożyło wyjaśnień, co powinno skutkować odrzuceniem
złożonej przez nie oferty na podstawie art. 90 ust. 3 ustawy Pzp, w myśl którego
zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień lub jeżeli dokonana
Sygn. akt KIO 1230/18
ocena wyjaśnień wraz ze złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską
cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Zgodnie z art. 90 ust. 2 ustawy Pzp obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco
niskiej ceny lub kosztu spoczywa na wykonawcy. Jak zauważyła Krajowa Izba Odwoławcza
w wyroku z dnia 20 lutego 2012 r., KIO 109/12, KIO 125/12. www.uzp.gov.pl. "wszczęcie
przez zamawiającego procedury wyjaśniającej (niezakwestionowane w terminie przez
odwołującego się) ustanawia domniemanie prawne zaoferowania przez wzywanego do
złożenia wyjaśnień wykonawcę ceny rażąco niskiej".
Obowiązku tego MPGO Sp. z o.o. z całą pewnością nie dopełniło, ani nie zostały
przedstawione żadne dowody co do elementów oferty, mających wpływ na wysokość ceny.
Przechodząc do szczegółów odwołujący wskazuje, że:
1)
Odpady nie są rozdzielone na poszczególne frakcje. Cena za 1 Mg każdej z frakcji jest
różna. Z kalkulacji nie wynika jakie odpady Wykonawca przyjął do wyceny. Nie przedstawił
żadnych dowodów, w tym faktur, na podstawie których skalkulował ilość i koszt
zagospodarowania odpadów. Ponadto według Rozporządzenia Rady Ministrów następuje
zmiana stawki opłat za korzystanie ze środowiska w roku 2019 o 30 zł za każdy Mg, a w roku
2020 roku o kolejne 100 zł za każdy Mg zmieszanych odpadów komunalnych, co w
przypadku gminy Radków oznacza dodatkowe 1000 zł miesięcznie kosztów za przekazanie
odpadów komunalnych na instalację RIPOK. Biorąc pod uwagę miesięczną cenę ofertową,
stanowi to 1/10 ceny. Opłaty za pozostałe frakcje odpadów również ulegają zmianie. Z
kalkulacji nie wynika, aby ta podwyżka została uwzględniona.
2)
Koszt paliwa również nie wyszczególnia ilości kilometrów, średniego zużycia paliwa oraz
ilości kilometrów do przejechania z bazy Wykonawcy, poruszania się po terenie gminy,
transportu odpadów na instalację oraz powrotu na bazę Wykonawcy.
3)
Koszt robocizny nie wyszczególnia ilości pracowników oraz tego na jakich warunkach będą
uczestniczyć przy wykonaniu zamówienia. Zamawiający jako jedno z kryteriów oceny oferty
podał: liczebność kadry kierowniczej posiadającej specjalistyczne przygotowanie do
zarządzania gospodarką odpadami. Wykonawca zaoferował dwie osoby o takim
przygotowaniu jednak z kalkulacji nie wynika czy zostały one uwzględnione w kosztach.
Ponadto nie wiadomo czy Wykonawca uwzględnił coroczny wzrost minimalnego
wynagrodzenia z
a pracę.
4)
Koszt dostarczenia worków jest znacznie zaniżony. Wykonawca nie podaje szczegółowo
ilości worków w danym kolorze oraz ich grubości, która jest wymagana przez
z
amawiającego. Ponadto nie przedstawił ceny jednostkowej zakupu oraz żadnych
dokumentów potwierdzających cenę.
5)
Kwota 1484,49 zł podana jako zysk oraz zawierająca inne koszty nie została przedstawiona
w sposób umożliwiający jej weryfikację. Wykonawca nie podał kosztów ubezpieczenia,
Sygn. akt KIO 1230/18
amortyzacji, remont pojazdów, które jak twierdzi zawierają się w tej kwocie. Z takiego
przedstawienia pozostałych kosztów może wynikać, iż Wykonawca w ogóle nie osiągnie
zysku, bo wskazana kwota właściwie zostanie przeznaczona na inne koszty.
6)
Ponadto Wykonawca nie podał do kalkulacji pozostałych kosztów mających wpływ na
kwotę usługi, tj:
Według SIWZ punkt III Opis przedmiotu zadania podpunkt 7d) Zamawiający wymaga aby
odpady budowlane i rozbiórkowe z samodzielnie prowadzonych remontów nie
wymagających pozwolenia ani zgłoszenia - odbiór odpadów gromadzonych w odpowiednich
kontenerach dostarczanych przez Wykonawcę na zgłoszenie właściciela, Wykonawca
pomija ten znaczący element cenotwórczy w swojej kalkulacji;
Koszty podatków od środków transportowych;
Koszty prowadzenia dokumentacji przez pracowników biurowych;
Koszty związane z obowiązkiem zainstalowania i obsługi systemu pozycjonowania
satelitarnego w pojazdach wykonujących usługę;
Koszty utrzymania i amortyzacji bazy magazynowo transportowej;
koszty mycia i dezynfekcji pojazdów.
Według poglądów doktryny: „Do zakwalifikowania oferty do dalszego postępowania nie jest
wystarczające złożenie jakichkolwiek wyjaśnień, lecz muszą to być wyjaśnienia wskazujące,
że cena oferty nie jest nierealistyczna. Zaistnienie po stronie wykonawcy obiektywnych
czynników wpływających na obniżenie ceny oferty, powinno być udowodnione. Wykonawca,
który składa wyjaśnienia w zakresie rażąco niskiej ceny powinien bowiem wskazać, co
spowodowało obniżenie ceny, jak również to, w jakim stopniu wskazany czynnik wpłynął na
jej obniżenie (zob. wyrok KIO z dnia 18 grudnia 2012 r., KIO 2659/12. www.uzp.gov.pir (J.E.
Nowicki, A. Bazan „Prawo zamówień publicznych. Komentarz"', Lex 2015).
Po uzyskaniu wyjaśnień zamawiający obowiązany jest dokonać oceny ich treści pod kątem
tego czy
wskazane w wyjaśnieniach okoliczności oraz przedstawione przez wykonawcę
dowody potwierdzają, że cena złożonej przez niego oferty nie nosi znamion rażąco niskiej
oraz dokonać odpowiednich czynności przewidzianych przepisami ustawy Pzp. W sytuacji,
gdy wyja
śnienia nie zostały złożone - zamawiający obowiązany jest ofertę odrzucić na
podstawie art. 90 ust. 3 ustawy Pzp.
W niniejszym postępowaniu, MPGO Sp. z o.o. nie udzielił wyjaśnień na żaden z punktów
wezwania zamawiającego, wobec czego nie dopełnił obowiązku udzielenia wyjaśnień w
odniesieniu do ceny oferty, co powodowało, iż Zamawiający obowiązany był ofertę MPGO
Sp. z o.o. odrzucić na podstawie art. 90 ust. 3 ustawy Pzp. Tymczasem zamawiający w
okolicznościach zaistniałego stanu faktycznego w sposób bezkrytyczny przyjął treść
złożonego pisma jako wyjaśnienia w zakresie rażąco niskiej ceny i dokonał wyboru oferty
złożonej przez MPGO Sp. z o.o. jako najkorzystniejszej w sposób całkowicie bezpodstawny i
Sygn. akt KIO 1230/18
nieuprawniony. W ocenie odwołującego niedopełnienie obowiązku złożenia wyjaśnień w
zakresie rażąco niskiej ceny powinno w każdym przypadku skutkować odrzuceniem oferty.
Zamawiający zaniechał czynności odrzucenia oferty MPGO Sp. z o.o., przez co naruszył art.
90 ust. 3 ustawy Pzp.
Warto w tym
miejscu wskazać na stanowisko Prezesa UZP wyrażone w informacji o wyniku
kontroli uprzedniej nr -
UZP/DKUE/KU/25/16, w którym postawiono zamawiającemu zarzut
naruszenia art. 90 ust. 3 ustawy Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia oferty wykonawcy,
który nie złożył wyjaśnień, w tym dowodów dotyczących elementów oferty mających wpływ
na wysokość ceny w sytuacji, w której złożono wyjaśnienia ogólne i niepoparte dowodami.
W wyroku z dnia 1 marca 2017 r., sygn. akt KIO 238/17 Krajowa Izba Odwoławcza w
sposób jednoznaczny uznała, iż w sytuacji złożenia przez wykonawcę wyjaśnień
niewystarczających - ogólnych i nie zawierających elementów kalkulacji - Zamawiający nie
ma podstaw do ponownego wezwania do złożenia wyjaśnień, lecz powinien ofertę odrzucić
na podsta
wie art. 90 ust. 3 ustawy Pzp : „Odwołujący trafnie w ocenie Izby wywodził, iż
zgodnie z art. 90 ust. 1 Prawa zamówień publicznych obowiązkiem wykonawcy wezwanego,
tak jak powyżej, jest złożenie przekonujących wyjaśnień, że zaproponowana cena nie
zawiera r
ażąco niskiej ceny. W przypadku natomiast, gdy przedłożone wyjaśnienia nie są
przekonujące co do tego, że wykonanie przedmiotu zamówienia za cenę zaoferowaną w
ofercie będzie możliwe, tym samym potwierdzają istnienie ceny rażąco niskiej w danej
ofercie, i
zamawiający obligatoryjnie, na podstawie art. 90 ust. 3 Prawa zamówień
publicznych powinien odrzucić tę ofertę. Tymczasem, według odwołującego, pismo z dnia 29
listopada 2016r., ujawnione na obecnym etapie odwołującemu, złożone przez E. jako
wyjaśnienie ceny rażąco niskiej nie zawiera żadnych elementów wyjaśnień. Rzeczywiście,
podano w nim tylko rozbicie ceny na poszczególne składniki. Z przepisu art. 90 ust. 3 Prawa
zamówień publicznych wprost wynika, że przedstawienie wyjaśnień, które są
niewystarczające, skutkuje odrzuceniem oferty. Z pisma zamawiającego - wezwania z dnia 6
grudnia 2016 r. do kolejnych wyjaśnień, wynika jednoznacznie, że zamawiający uznał
wyjaśnienia E. za niewystarczające: "W związku z wyjaśnieniami otrzymanymi w dniu
31.11.2016r. zamawi
ający informuje, że wykonawca nie potwierdził wyczerpująco, iż cena
zaproponowanej przez niego oferty nie jest rażąco niska. Wykonawca nie określił należycie
szczegółowo elementów oferty mających wpływ na wysokość jej ceny, o tym mówi art. 90
ust. 1 ustawy
Prawo zamówień publicznych". Rację zatem miał Odwołujący twierdząc, że w
tych okolicznościach kolejne wezwanie nie może być uznane za prawidłowe. W przepisach
Prawa zamówień publicznych nie została sformułowaną zasada „jednokrotnego wzywania",
ale w oceni
e Izby wzywanie „do skutku" jednego z wykonawców po stwierdzeniu, że jego
wyjaśnienia nie sprostały wymogowi wykazania poziomu zaoferowanej ceny prowadzi do
naruszenia podstawowych zasad udzielania zamówień publicznych, wynikających z art. 7
Sygn. akt KIO 1230/18
Prawa zamówień publicznych. Jest to pogląd jednolicie prezentowany w orzeczeniach
Krajowej Izby Odwoławczej. Nie można uznać za prawidłową czynności, jaką będzie kolejne
wezwanie, w której Zamawiający nie dąży do wyjaśnienia treści złożonych przez wykonawcę
wyjaśnień, a prowadzi pertraktacje i polemikę ze złożonymi wyjaśnieniami, wskazując
bezpośrednio na niewycenienie przez wykonawcę wszystkich elementów oferty: wobec treści
wyjaśnień złożonych przez Odwołującego, w ocenie Izby, brak podstaw do wezwania do
złożenia dodatkowych wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny. Zdaniem Izby stoi temu
na przeszkodzie przepis art. 90 ust. 1 w zw. z art. 90 ust. 3 Prawa zamówień publicznych,
który określonych okolicznościach kreuje dla Zamawiającego obowiązek wezwania do
złożenia wyjaśnień, czemu Zamawiający sprostał, jednakże wobec otrzymanych wyjaśnień
na podstawie art. 90 ust. 3 Prawa zamówień publicznych, Zamawiający zobowiązany był
zająć stanowisko i dokonać ich oceny. Rolą Zamawiającego nie jest dokonywanie
wielokrotnej oceny
wyjaśnień składanych wobec kolejnych wezwań Zamawiającego (sygn.
akt KIO 1099/15). Wobec powyższych okoliczności, pismo z dnia 29 listopada 2016 r.
będące odpowiedzią E. na wezwanie Zamawiającego do wyjaśnień ceny rażąco niskiej i
konstatacja Zamawiającego w kolejnym wezwaniu, iż złożone do tej pory wyjaśnienia są
niewystarczające - prowadzi do odrzucenia oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z
art. 90 ust. 3 Prawa zamówień publicznych, dlatego orzeczono jak w sentencji" (wyrok z dnia
1 marca 2017 r., sygn. akt KIO 238/17 ).
W wyroku z dnia 10 listopada 2016 r., sygn. akt KIO 2017/16 KIO stwierdziła, iż składane
przez Wykonawcę wyjaśnienia w zakresie rażąco niskiej ceny powinny obejmować
konkretne analizy i wyliczenia, uznając ich brak w treści złożonego przez Wykonawcę pisma
za przesłankę odrzucenia oferty. KIO stwierdza: „dla wyjaśnienia elementów ceny mających
wpływ na jej wysokość istotne są właśnie konkretne wartości i ich wpływ na cenę.
Stanowisko wykonawcy, który nie wskazuje realnych i konkretnych, budzi uzasadnione
wątpliwości, ponieważ wykonawca ten skalkulował cenę oferty i winien wiedzieć, na
podstawie czego i w jaki sposób mógł obniżyć cenę oferty. Tymczasem złożone przez
przystępującego wyjaśnienia w żaden sposób nie uzasadniają kwot wskazanych przez niego
w formularzu ofertowym. Nie sposób ocenić, czy przyjęte stawki są stawkami realnymi, skoro
nie zostały poparte żadną kalkulacją, pozwalającą na ustalenie wartości kosztów. Wobec
braku jakichkolwiek konkretnych danych, ocena z
asadności przyjętych wartości jest po
prostu niemożliwa".
Zgodnie z konsekwentnie podtrzymywanym w doktrynie i orzecznictwie poglądem: "O cenie
rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że przy zachowania reguł
rynkowych wykonanie u
mowy przez wykonawcę byłoby dla niego nieopłacalne. Rażąco
niska cena jest to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie od realiów rynkowych.
Przykładem może być oferowanie towarów poniżej kosztów zakupu lub wytworzenia albo
Sygn. akt KIO 1230/18
oferowanie usług za symboliczną kwotę" (Sąd Okręgowy w Katowicach w Wyroku z dnia 30
stycznia 2007 r., sygn. akt XIX Ga 3/07). W wyroku z dnia 13 stycznia 2009 r., sygn. akt
KIO/UZP 1492/08 KIO stwierdza: „Dla uznania, że cena jest rażąco niska konieczne jest
wykazanie, że przy określonym przedmiocie zamówienia nie jest możliwe wykonanie
zamówienia za oferowaną cenę, bez ryzyka ponoszenia strat przez wykonawcę. Podobnie -
Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 16 czerwca 2010 r., KIO 1055/10 stwierdza: „Tak
więc, ceną rażąco niską jest cena niepokrywająca wydatków wykonawcy związanych z
realizacją zamówienia, cena nierealna w relacji do cen rynkowych podobnych zamówień,
cena niewiarygodna, oderwana od realiów rynkowych, za którą wykonanie należyte
zamówienia nie jest możliwe. Warto zauważyć, iż zgodnie ze stanowiskiem Urzędu
Zamówień Publicznych: „za ofertę z rażąco niską ceną można uznać ofertę z ceną
niewiarygodną, nierealistyczną w porównaniu do cen rynkowych podobnych zamówień.
Oznacza to cenę znacząco odbiegającą od cen przyjętych, wskazującą na fakt realizacji
zamówienia poniżej kosztów wytworzenia usługi, dostawy, roboty budowlanej. Przyczyną
wyraźnie niższej ceny od innych ofert może być albo świadome działanie wykonawcy albo
nierzetelność kalkulacji wykonawcy, co grozi nienależytym wykonaniem lub niewykonaniem
zamówienia w przyszłości* (www.uzp.gov.pl).
Cena złożonej przez MPGO Sp. z o.o. oferty w sposób znaczący odbiega od cen
rynkowych, co powoduje, iż domniemanie rażąco niskiej ceny ma w okolicznościach
zaistniałego stanu faktycznego nie tylko wymiar prawny, lecz realny. Należy podkreślić, iż
Zamawiający nie dopełnił obowiązków rzetelnej oceny ofert sugerując się jedynie niską ceną,
wybierając ofertę MPGO Sp. z o.o. na podstawie kalkulacji uwzględniającej 3 ogólnie
opisan
e aspekty cenotwórcze, nie poparte żadnymi dowodami pomimo, iż w wezwaniu do
złożenia wyjaśnień Zamawiający nakazał przekazanie takich dowodów potwierdzających
możliwość wykonania usługi za zaoferowaną cenę. Odwołujący wnosi o oddalenie
odwołania.
Krajowa
Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła co następuje
Izba, n
a podstawie przeprowadzonych na rozprawie dowodów: z dokumentów zawartych w
dokumentacji post
ępowania o udzielenie zamówienia publicznego, przekazanej do akt
sprawy
przez zamawiającego oraz wyjaśnień, oświadczeń stron i przystępującego w
złożonych pismach jak i na rozprawie, ustaliła i zważyła jak poniżej.
Zamawiający w związku ze złożonymi ofertami w prowadzonym postępowaniu na odbiór i
zagospodarowanie odpadów komunalnych od mieszkańców gminy, przeprowadził procedurę
wyjaśnienia rażąco niskiej ceny, która objęła wykonawcę wybranego to jest wykonawcę
Sygn. akt KIO 1230/18
przystępującego po jego stronie w niniejszym postępowaniu odwoławczym.
Procedurę wynikającą z art.90 ustawy zamawiający wszczął pismem z dnia 4 czerwca 2018
roku
– pismo wezwanie wykonawcy wybranego w aktach sprawy jak również załącznik do
odwołania.
Z treści tego pisma wynika podstawa prawna wezwania to jest podano zarówno art.90 ust.1
jak i ust.1a ustawy
czyli zarówno sam zamawiający powziął wątpliwość co do wysokości
zaoferowanej ceny jak i zaszły przesłanki ustawowe zobowiązujące zamawiającego do
wezwania z urzędu wykonawcy, którego oferta jest niższa co najmniej o 30 % od szacunku
zamawiającego jak i średniej arytmetycznej cen złożonych ofert.
Zarówno w postępowaniu przetargowym przed zamawiającym jak i w postępowaniu
odwoławczym wykonawca nie kwestionował zasadności jego wezwania do złożenia
wyjaśnień na okoliczność podejrzenia rażąco niskiej ceny.
Co do wezwania to Izba ustaliła, że wyczerpuje ono treść przepisu art.90 ust.1 ustawy Pzp.
w zakresie obowiązku udzielenia przez wykonawcę nie tylko wyjaśnień ale również złożenia
dowodów jak i wskazuje ono na przykładowo wymienione w tym przepisie podstawy do
zaoferowania ceny poniżej szacunku zamawiającego wymieniając okoliczności regulowane
treścią art.90 ust.1 pkt 1),2),3),4) ustawy.
Podsumowując wezwaniem tym zamawiający kwituje obowiązek wykonawcy następująco:
„Wykonawca powinien wykazać co spowodowało możliwość obniżenia ceny oraz w jakim
stopniu dzięki wskazanym czynnikom cena została obniżona”. Zamawiający również pouczył
wykonawcę o treści art.90 ust.2 ustawy czyli o ustawowym obowiązku wykonawcy
udowodnienia
, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny. Również wykonawca został
pouczony o skutkach nie udzielenia
wyjaśnień lub sytuacji gdy ocena wyjaśnień wraz ze
złożonym dowodami potwierdzi, że oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia.
Jak już wyżej Izba wskazała wykonawca nie zakwestionował wezwania do wyjaśnień zarzutu
rażąco niskiej ceny i w dniu 8 czerwca 2018 roku złożył wyjaśnienia wraz kalkulacją w
jednym piśmie mieszczącym się na półtora strony– pismo wykonawcy wybranego w aktach
sprawy jak również jako załącznik do odwołania.
W pierwszej kolejności Izba wskazuje na okoliczność, że do pisma nie załączono żadnych
dowodów w postaci faktur, rachunków, ofert czy też innych dokumentów, oświadczeń
potwierdzających zasadność przyjęcia kwot wymienionych w tzw. kalkulacji kosztów
zaoferowanej
ceny w ofercie odwołującego.
Z kolei sam dokument o nazwie „Kalkulacja kosztów wywozu odpadów gmina Radków V
2018” nie jest kalkulacją a jedynie zestawieniem pozycji końcowych elementów kalkulacji
takich jak: koszty zagospodarowania odpadów, koszty transportu, koszty worków. Z kolei
podając kolejną kwotę tzw. Kalkulacji wykonawca wezwany wskazuje, że obejmuje ona
Sygn. akt KIO 1230/18
zarówno: planowany zysk oraz inne koszty to jest koszty ogólne, amortyzacja,
ubezpieczenia, remonty, itp.
, bez zastosowania jakiegokolwiek podziału tejże kwoty.
W ocenie Izby przedstawienie tylko samego podziału łącznej kwoty miesięcznej świadczenia
usługi na poszczególne elementy kosztu jak również kwoty bez podziału na poszczególne
elementy,
nie może być zakwalifikowane jako dokument kalkulacji inaczej kosztorysu.
Bowiem
cechą kosztorysu jest wyliczenie poszczególnych pozycji od szczegółu do ogółu.
Ponadto w żadnym elemencie tego pisma – wyjaśnienia nie ma wskazania na okoliczności
leżące po stronie wykonawcy, które wpłynęły na zaoferowanie ceny poniżej szacunku
zamawiającego czy też średniej arytmetycznej złożonych ofert to jest poniżej 30 procent
wyceny.
Tym samym wykonawca wybrany nie wskazał jakie okoliczności przyczyniły się do
obniżenia ceny w stosunku do wyceny zamawiającego czy też pozostałych wykonawców a to
jest zasadniczy cel wyjaśnień wskazanych w art.90 ustawy i konsekwentnie w wezwaniu z
dnia 4 czerwca 2018 roku.
W ocenie Izby analiza przedłożonych wyjaśnień, w piśmie wykonawcy wybranego z dnia 8
czerwca 2018 roku, jednoznacznie wskazuje na nieudzielenie wyjaśnień i dowodów o
których mowa w art. 90 ust.1 ustawy.
W związku z powyższym zamawiający miał obowiązek ustawowy odrzucić ofertę wykonawcy
wybranego
zgodnie z treścią art.90 ust.3 ustawy („Zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy,
który nie udzielił wyjaśnień”).
Izba uwzględniając ustalony w sprawie stan faktyczny i prawny nie znajduje podstaw do
ponownego wezwan
ia wykonawcy wybranego/przystępującego w sprawie po stronie
zamawiającego do złożenia wyjaśnień w kontekście treści pisma zamawiającego z dnia 4
czerwca 2018 roku. Również deklaracja wykonawcy wybranego w piśmie z dnia 8 czerwca
2018 roku do udzielenia dal
szych wyjaśnień nie wywołuje żadnego skutku prawnego wobec
nie wypełnienia obowiązku złożenia wyjaśnień w myśl art.90 ust.1 ustawy w związku z
pismem zamawiającego z dnia 4 czerwca 2018 roku.
W tym stanie rzeczy odwołanie wniesione w trybie art.180 ust.2 pkt 6 ustawy to jest na
czynność wyboru najkorzystniejszej oferty w związku z naruszeniem przez zamawiającego
art.90 ust.3 ustawy przez zaniechanie odrzucenia oferty wykonawcy wybranego to jest
przystępującego w sprawie po stronie zamawiającego, który nie złożył wyjaśnień zasługuje
na uwzględnienie.
W związku z powyższym orzeczono jak w sentencji wyroku na podstawie art.192 ust.2
ustawy, ponieważ naruszenie przepisu ustawy ma wpływ na wynik postępowania w związku
ze złożoną ofertą przez odwołującego.
O kosztach orzeczono stosownie do wyniku sprawy zgodnie z art. 192 ust.9 i 10 ustawy oraz §
3 pkt 1 w związku z § 5 ust.2 pkt 1) Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca
2010r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów
Sygn. akt KIO 1230/18
w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. 2010r. nr 41 poz.238 zm.
Dz.U. 2017r.) zaliczając uiszczony wpis przez odwołującego w kwocie 7.500,00 zł. w koszty
postępowania odwoławczego i zasądzając od zamawiającego na rzecz odwołującego kwotę
7.500,00 złotych jako koszty obejmujące uiszczony wpis odwołującego.
Przewodniczący: …………………………….
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 1826/18 z dnia 2018-09-26
- Sygn. akt KIO 1831/18 z dnia 2018-09-25
- Sygn. akt KIO 1821/18 z dnia 2018-09-25
- Sygn. akt KIO 1751/18 z dnia 2018-09-18
- Sygn. akt KIO 1711/18 z dnia 2018-09-06
