rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2018-02-26
rok: 2018
data dokumentu: 2018-02-26
rok: 2018
sygnatury akt.:
KIO 251/18
KIO 251/18
Komisja w składzie:
Przewodniczący: Izabela Niedziałek - Bujak Członkowie: Andrzej Niwicki, Anna Osiecka Protokolant: Adam Skowroński
Przewodniczący: Izabela Niedziałek - Bujak Członkowie: Andrzej Niwicki, Anna Osiecka Protokolant: Adam Skowroński
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 lutego 2018 r. w Warszawie
odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 12 lutego 2018 r. przez Odwołującego -
wykonawc
ów wspólnie ubiegających się o zamówienie – R. W. prowadzącego
działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe TREBOR R.
W. oraz D. W.
prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Zakład Usług
Leśnych Acer D. W., Szczeka 97 (28-236 Rytwiany) w postępowaniu prowadzonym przez
Zamawiającego – Skarb Państwa, Państwowe Gospodarstwo Leśne, Lasy Państwowe,
Nadleśnictwo Staszów, ul. Oględowska 4 (28-200 Staszów)
odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 12 lutego 2018 r. przez Odwołującego -
wykonawc
ów wspólnie ubiegających się o zamówienie – R. W. prowadzącego
działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe TREBOR R.
W. oraz D. W.
prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Zakład Usług
Leśnych Acer D. W., Szczeka 97 (28-236 Rytwiany) w postępowaniu prowadzonym przez
Zamawiającego – Skarb Państwa, Państwowe Gospodarstwo Leśne, Lasy Państwowe,
Nadleśnictwo Staszów, ul. Oględowska 4 (28-200 Staszów)
orzeka:
1
Uwzględnia odwołanie i nakazuje Zamawiającemu unieważnienie czynności
wyboru oferty najkorzystniejszej w tym unieważnienie czynności odrzucenia oferty
Odwołującego i nakazuje ponowną ocenę ofert złożonych na pakiet nr 1.
2
Kosztami postępowania obciąża Zamawiającego i:
2.1
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15.000 zł 00 gr. (słownie:
piętnaście tysięcy złotych
,
zero gro
szy) uiszczoną przez Odwołującego tytułem wpisu od
odwołania;
2.2
zasądza od Zamawiającego na rzecz Odwołującego kwotę 18.600 zł 00 gr. (słownie:
osiemnaście tysięcy sześćset złotych zero groszy) tytułem zwrotu kosztów strony
poniesionych z tytułu wpisu od odwołania oraz wynagrodzenia pełnomocnika.
str. 2
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1579, ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia
jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
do
Sądu Okręgowego w Kielcach.
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
str. 3
Sygn. akt: KIO 251/18
U z a s a d n i e n i e
W postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego przez Zamawiającego –
Nadleśnictwo Staszów na wykonanie zadania pn. Wykonywanie usług z zakresu gospodarki
leśnej na terenie Nadleśnictwa Staszów w roku 2018
”
(nr ref.: NZ.272.102.2017),
ogłoszonym w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 15 listopada 2017 r. 2017/S
219-455324, wobec
czynności związanych z oceną ofert złożonych na pakiet nr 1,
wykonawc
y wspólnie ubiegający się o zamówienie R. W. (PHU Trebor R. W.) D. W. (ZUL
Acer D. W.), dalej jako Odw
ołujący, wnieśli w dniu 12 lutego 2018 r. odwołanie do Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej (sygn. akt KIO 251/18).
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu dokonanie z naruszeniem przepisów ustawy Pzp
czynności oceny jego oferty oraz oferty wybranej w pakiecie nr 1, tj. oferty wykonawców
wspólnie ubiegających się o zamówienie: A. B. (ZUL Wyrwidąb), I. B. (ZUL Forest), I. S.
(FHU)
– dalej zwani Konsorcjum B. . Na skutek podjętych czynności polegających na
odrzuceniu oferty Odwołującego i wyborze oferty Konsorcjum B. Zamawiający naruszyć miał
przepisy:
-
art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp poprzez niezgodne z przepisami odrzucenie oferty Odwołującego;
- art. 89 ust.1 pkt 7b Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia oferty Konsorcjum B. w sytuacji
braku zabezpieczenia oferty wadium;
-
art. 91 Pzp poprzez zaniechanie wyboru oferty Odwołującego jako najkorzystniejszej dla
pakietu nr 1;
-
art. 7 ust. 1 Pzp poprzez przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego w sposób niezapewniający zachowania uczciwej konkurencji, równego
traktowania wykonawców oraz zasady proporcjonalności polegające na tym, że dokonano
wyboru oferty podlegającej odrzuceniu, zaś ofertę Odwołującego, mimo faktu, że była
najkorzystniejsza sklasyfikowano na poz. 2;
- art. 7 ust. 3 Pzp w zw. z art. 91 ust. 1 Pzp poprzez zaniechanie wyboru oferty
Odwołującego mimo faktu, iż była ofertą najkorzystniejszą.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu unieważnienie
czynności dotyczących pakietu nr 1 polegających na wyborze oferty najkorzystniejszej,
powtórzenie czynności badania i oceny ofert, uznania oferty Odwołującego za ważną,
odrzucenia oferty Konsorcjum B., dokonania
wyboru oferty Odwołującego, ewentualnie
unieważnienie postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 1 Pzp.
Zamawiający odrzucił ofertę Odwołującego i wybrał jako najkorzystniejszą w pakiecie nr 1
ofertę Konsorcjum B. (zawiadomienie z 2.02.2018 r.). Zamawiający uznał na podstawie
analizy wyjaśnień Odwołującego z dnia 3 i 21 stycznia 2018 r., iż zaoferowana cena jest
str. 4
rażąco niska z uwagi na przyjęte stawki zatrudnienia pracowników, niższe niż minimalne
wynagrodzenie, czy też minimalna stawka za godzinę. Na dzień złożenia oferty stawki te
wynosiły 2000 zł/miesiąc (11,90 zł/h) i 13 zł/h, a w roku 2018 odpowiednio 2100 zł/miesiąc
(12,50 zł/h) i 13,70 zł/h. Zamawiający porównał cenę Odwołującego z cenami zaoferowanymi
w przetargu na inne części zamówienia przyjmując na tej podstawie, iż Wykonawca powinien
przyjąć stawkę obowiązującą od początku 2018 r. Odwołujący wskazał na okoliczności,
których Zamawiający nie uwzględnił, a jakimi są te, iż prace mają być wykonywane
samodzielnie przez właścicieli w ramach samozatrudnienia oraz niższe od wskazanych w
2018 r. stawki zaproponowane w ofercie wybranej w pakiecie nr 1
– 13,00 zł. Powyższe
wskazywać ma na zastosowanie odmiennego sposobu oceny oferty Odwołującego od
przyjętego dla oceny oferty wybranej. W swoich wyjaśnienia składanych dwukrotnie
Odwołujący wskazywała, iż prace będą wykonywać właściciele w ramach posiadanych
uprawnień zawodowych po kosztach samozatrudnienia w ramach prowadzonych działalności
gospodarczych na poziomie wymaganym przepisami prawa na 2018 r.
z uwzględnieniem
kosztu dowozu osób i zabezpieczenia finansowego na ewentualne zwyżki kosztów
samozatrudnienia. W wyjaśnieniach wykazano sposób zagospodarowania zasobów
własnych (pilarzy) przy uwzględnieniu norm dopuszczalnej ilości godzin pracy na dobę, a
przedstawione wyliczenia zawierają realne wartości. W niniejszym postępowaniu poziom
zaoferowanych cen był zbliżony i różniły się one o mniej niż 0,5%.
Kolejny zarzut, jaki
Odwołujący podniósł dotyczy oferty wybranej złożonej przez Konsorcjum
B.
, która w jego ocenie nie została zabezpieczona wadium w sposób prawidłowy, zgodnie z
zapisami siwz. W pkt 9.7 siwz Zamawiający wskazał, iż w treści gwarancji wadialnej należy
podać nazwę dającego zlecenie (Wykonawcy, a w przypadku wspólnie ubiegających się
wszystkich
), beneficjenta gwarancji/poręczenia (Zamawiającego), gwaranta (banku lub
instytucji ubezpieczeniowej udzielających gwarancji/poręczenia) oraz wskazanie ich siedziby.
Upoważnionym do wniesienia wadium w imieniu Konsorcjum B., zgodnie z treścią
pełnomocnictwa z dnia 18.12.2017 r. był A. B., a do oferty załączono dowód wniesienia
wadium w postaci gwarancji ubezpieczeniowej zapłaty wadium (UNIQA) nr 998-A 726343 z
dnia 11 grudnia 2017 r. W jej treści wskazany został jedynie A. B., co z uwagi na późniejsze
udzielenie pełnomocnictwa dla lidera konsorcjum, ma ten skutek, że wadium nie może być
uznane za wniesione przez całe konsorcjum. Powołując się w tym zakresie na orzecznictwo
sądów powszechnych Odwołujący wskazał na obowiązek wskazania w treści gwarancji nie
tylko wszystkich przypadków zatrzymania wadium, ale także wykonawcy, a zatem także
wszystkich wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie (SO w Krakowie z
13.11.2009 r., sygn. XII Ga 350/09, SO w Warszawie z 10.09.2015 r., sygn. III Ga 1041/15).
str. 5
W niniejszej sprawie gwarancja została wykupiona samodzielnie przez A. B. prowadzącego
działalność przed tym zanim zostało udzielone mu pełnomocnictwo.
W postępowaniu odwoławczym nie wpłynęły zgłoszenia przystąpień po żadnej ze stron
spor
t
u. Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie w całości
prezentując argumenty związane z obiema podstawami zarzutów, zasadniczo związane z
treścią wyjaśnień dotyczących wysokości zaoferowanej przez Odwołującego ceny.
Stanowisko Izby
Do rozpoznania odwołania zastosowanie znajdowały przepisy ustawy Prawo zamówień
publicznych obowiązujące w dacie wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, (tekst
jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 2164 ze zm.), w brzmieniu po nowelizacji
dokonanej ustawą z
dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy
– Prawo zamówień publicznych oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U.2016.1020), zwanej dalej „Ustawą”.
Przystępując do rozpoznania odwołania, Izba w pierwszej kolejności zobowiązana była do
oceny wypełnienia przesłanek z art. 179 ust. 1 Ustawy, tj. istnienia po stronie Odwołującego
interesu w uzyskaniu zamówienia oraz możliwości poniesienia przez Odwołującego szkody
w wyniku kwestionowanych postanowień ogłoszenia i siwz. Odwołujący, który złożył jedną z
dwóch ofert na pakiet nr 1, w momencie wnoszenia odwołania, miał interes w
zakwestionowaniu
czynności Zamawiającego, których efektem było odrzucenie oferty
Odwołującego i dokonanie wyboru oferty konkurencyjnej. W tym stanie jedynym skutecznym
środkiem ochrony interesu Wykonawcy w tym postępowaniu było odwołanie, w którym
podniesion
e zostały zarówno zarzuty związane z decyzją o odrzuceniu oferty Odwołującego,
jak i oceną oferty wybranej. Ponieważ żądania jakie formułuje mają doprowadzić do wyboru
oferty Odwołującego, odwołanie spełnia przesłanki materialno-prawe do merytorycznego
roz
poznania zarzutów.
Na podstawie dokumentacji postępowania, w tym ogłoszenia o zamówieniu, treści
specyfikacji istotnych warunków zamówienia (siwz), treści ofert, złożonych w postępowaniu
wyjaśnień oraz stanowisk stron prezentowanych na rozprawie, Izba dokonała ustaleń
faktycznych stanowiących podstawę do wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie
podniesionych zarzutów.
Zasadniczo okoliczności faktyczne stanowiące podstawę zarzutów związane są z ceną oferty
Odwołującego wraz z wyjaśnieniami mającymi wskazywać na jej rażąco niski poziom, a
także treścią gwarancji wadialnej zabezpieczającej ofertę wybranej na pakiet nr 1 złożonej
przez Konsorcjum B. .
Przedmiot zamówienia objęty pakietem nr 1 został przez Zamawiającego oszacowany na
kwotę 2.864.546,68 zł uwzględniającą wartość zamówień, o których mowa w art. 67 ust. 1
str. 6
pkt 6 i 7 oraz w art. 134 ust. 6 pkt 3 Ustawy, którą Zamawiający określił na 842.513,73 zł.
Przy otwarciu ofert Zamawiający wskazał, iż na sfinansowanie zamówienia objętego
pakietem nr 1 przeznaczył kwotę 1.819.887,21 zł.
Dwie złożone w tym pakiecie oferty zawierały ceny: 1.707.273,22 zł. (oferta Konsorcjum B.)
oraz 1.703.311,12 zł. (oferta Odwołującego). Odwołujący składał dwukrotnie wyjaśnienia w
zakresie wskazanym w wezwaniach skierowanych prz
ez Zamawiającego. W piśmie z dnia
29.12.2017 r. Zamawiający wskazał, iż w pozycjach 20, 37, 38, 33, 34, 36 i 42 kosztorys
ofertowy zawiera stawki za godzinę niższe niż przewiduje ustawą o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę i budzą one wątpliwość co do właściwego wykonania części
zamówienia których dotyczą. Zamawiający oczekiwał złożenia wyjaśnień dotyczących
wyliczenia stawek jednostkowych, w szczególności ujętych w nich kosztów pracy. W
odpowiedzi na to wezwania Odwołujący w piśmie z dnia 3.01.2018 r. odniósł się do
czynności objętych wskazanymi pozycjami kosztorysu ofertowego i ich znaczenia w
kontekście oceny oferty jako budzącej podejrzenie zaoferowania rażąco niskiej ceny (objęte
tajemnicą przedsiębiorstwa). Wyjaśnienia zawierały m.in. szczegółowe wyliczenie kosztów
osobowych
– realnych kosztów samozatrudnienia w ramach prowadzonej działalności.
Zamawiający ponownie pismem z dnia 16.01.2018 r. wystąpił w trybie art. 90 ust. 1 Ustawy
do Odwołującego o wyjaśnienie wątpliwości dotyczących kalkulacji stawek jednostkowych
we wskazanych wcześniej pozycjach kosztorysu ofertowego, w kontekście wykazania, że
przyjęte zostały koszty pracy na poziomie nie niższym niż wynikającym z minimalnego
wynagrodzenia lub minimalnej stawki godzinowej ustalonych na podstawie prze
pisów
właściwych. W odpowiedzi pismem z dnia 21.01.2018 r. Odwołujący odniósł się do części
zamówienia związanej z pracami objętymi przedmiotowymi pozycjami wskazując ponownie
na możliwość ich wykonania w ramach samozatrudnienia, przywołując następnie wyliczenie
kosztów, jakie wiązać się będą z taką formą realizacji zamówienia (objęte tajemnicą
przedsiębiorstwa).
Zgodnie z siwz c
ena oferty obejmować miała wszystkie pozycje (prace) przewidziane w
kosztorysie ofertowym (załącznik nr 2 do siwz) – pkt 13.2 siwz., na które w pakiecie nr 1
składało się 45 pozycji. W załączniku nr 3 do siwz Zamawiający opisał przedmiot
zamówienia prezentując szczegóły dotyczące poszczególnych rodzajów prac, w tym
warunków oraz terminu wykonania. Przykładowo dla czynności pozyskanie i zrywka drewna,
Zamawiający wskazał, iż będzie dążył do równomiernego zlecania pozyskania drewna w
miarę upływu czasu, czy też, iż prace będą zlecane w miarę potrzeb, w okresie od stycznia
do grudnia 2018 roku.
Do oferty Odwołującego załączony został kompletny kosztorys
ofertowy, zawierający wycenę pozycji w ilościach określonych przez Zamawiającego.
str. 7
Zamawiający w pkt 9.7 siwz określił elementy treści gwarancji wadialnej, która powinna
zawierać między innymi nazwę dającego zlecenie (Wykonawcy, a w przypadku wspólnie
ubiegających się wszystkich), beneficjenta gwarancji/poręczenia (Zamawiającego), gwaranta
(Banku lub instytucji ubezpieczeniowej udzielających gwarancji/poręczenia) oraz wskazanie
ich siedzib (pkt1). Oferta Konsorcjum B.
sporządzona została w dniu 18.12.2017 r. Do oferty
zostało przedłożone m.in. pełnomocnictwo z dnia 18.12.2017 r. dla lidera konsorcjum – A. B.
do podejmowania
czynności prawnych i faktycznych związanych z niniejszym
postępowaniem, w szczególności do składania oświadczeń, wniosków i zawiadomień oraz
zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. Jako zabezpieczenie wadialne oferty
wspólnej złożona została gwarancja ubezpieczeniowa zapłaty wadium nr 998-A 726343 z
dnia 11.12.2017, w której treści wskazany został beneficjent – Zamawiający – Skarb
Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo Staszów.
Wadium zabezpiecza zapłatę wadium do wysokości 50.000,00 zł przez A. B. prowadzący
działalność gospodarczą pod nazwą: A. B. Zakład Usług Leśnych „Wyrwidąb”, ul. Koszarowa
4 lok. 16; 28-
200 Staszów.
Zgodnie z pkt 15.1 siwz dopiero przed
zawarciem umowy w sprawie zamówienia
publicznego wybrany wykonawca zobowiązany został do przedłożenia Zamawiającemu
między innymi umowy konsorcjum, jeżeli zamówienia będzie realizowane przez
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia.
Zamawiający odrzucając ofertę Odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 Ustawy
wskazał na samodzielny charakter czynności ujętych w kosztorysie ofertowym, co
uzasadniać miało dokonanie analizy cen jednostkowych w odniesieniu do kilku pozycji: 20,
37, 38 (stawka 10zł) oraz 33, 34, 36 i 42 (stawka 7 zł). Zastrzeżenia Zamawiającego
dotyczyły wysokości stawek, które znacząco odbiegały od stawek przyjętych w innych
ofertach oraz stawki przyjętej przez Zamawiającego na etapie szacowania wartości
zamówienia (18,60 zł.). Złożone przez Wykonawcę wyjaśnienia Zamawiający ocenił jako
niespójne, gdyż prezentowane argumenty dotyczące kosztów samozatrudnienia właścicieli
miały być niespójne z deklaracjami zawartymi w ofercie (JEDZ). W ocenie Zamawiającego
właściciele wykonując zadania z pozyskania drewna nie będą w stanie wykonać czynności
objętych wyjaśnieniami. Zamawiający uznał, iż wyjaśnienia zostały przedstawione w sposób
ogólnikowy bez powiązania z konkretnymi wartościami i bez wyjaśnienia ich wpływu na ceny
jednostkowe. Zamawiający wskazał na błędy merytoryczne wyjaśnień oraz fakt, że wyliczona
w ten sposób stawka nie uwzględnia podstawowych kosztów jakie ponosi Wykonawca w
związku z wykonaniem przedmiotu zamówienia określonego we wskazanych pozycjach
kosztorysu ofertowego
– podatku dochodowego, składek na ubezpieczenie społeczne i
zdrowotne, kosztów pracy związanych z zatrudnieniem pracownika. Zamawiający uznał
str. 8
wyjaśnienia za niewystarczające i niesatysfakcjonujące i na tej podstawie przyjął, że oferta
zwiera rażąco niską cenę w pozycjach kosztorysu ofertowego nr 20, 37, 38, 33, 34, 36 i 42.
Na rozprawie w charakterze dowodu
Zamawiający przedłożył między innymi umowę
Konsorcjum B. z dnia 9.12.2017 r.
, otrzymaną już po wyborze oferty jako najkorzystniejszej.
W umowie tej uregulowane zostały zasady współpracy na jakich miałaby być realizowana
umowa w sprawie
zamówienia publicznego. W § 2 Umowy wskazany został jako lider
konsorcjum A. B.
upoważniony w dalszej treści do występowania w imieniu konsorcjum oraz
pozostałych członków we wszystkich sprawach związanych ze złożeniem oferty w tym
wniesienia wadium w ustalonej formie
– gwarancji ubezpieczeniowej.
Uwzględniając powyższe Izba zważyła.
Odwołanie w części zarzutów zasługiwało na uwzględnienie. Izba uznała za zasadny zarzut
naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 4 Ustawy poprzez bezpodstawne odrzucenie oferty
Odwołującego, co w konsekwencji oznaczało, iż czynność wyboru oferty najkorzystniejszej
również dokonana została z naruszeniem art. 91 Ustawy. Nie potwierdził się natomiast
zarzut związany z zabezpieczeniem wadialnym oferty Konsorcjum B. .
Zasadniczo w zakresie
dotyczącym czynności odrzucenia oferty Odwołującego o słuszności
zarzutów zadecydowała cena zaoferowana dla całości prac objętych pakietem nr 1,
dodatkowo wzmocniona argumentami prezentowanymi w
wyjaśnieniach złożonych w trybie
art. 90 ust.1 Ustawy
. Argumenty jakie prezentował Zamawiający, tak w decyzji o odrzuceniu
oferty Odwołującego, jak i w odpowiedzi na odwołanie, następnie podtrzymane na rozprawie
zasadniczo
dotyczyły stawek przyjętych dla siedmiu pozycji kosztorysu ofertowego, niższych
od sta
wki wynikającej z przepisów określających minimalne wynagrodzenie pracowników za
pracę oraz stawek przyjętych w innych ofertach w tym postępowaniu (poniżej 13,00 zł/h).
Zamawiający na podstawie złożonych wyjaśnień uznał, że cena oferty jest rażąco niska,
g
dyż wskazane pozycje kosztorysu ofertowego, które jako istotne części składowe wydawały
się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budziły wątpliwości, nie mogą być
wykonane przez pracownika
po zaoferowanych stawkach (7,00 i 10,00 zł). Dodatkowo na
rozprawie Zamawiający wskazał na oszacowaną przez niego wspólną dla całego przedmiotu
zamówienia (pakietów) stawkę 18,60 zł, wyliczoną według norm pracochłonności
przewidzianych w katalogach, które określają czas potrzebny do wykonania danej czynności
niezależnie od jednostki obmiarowej. Nie było spornym w sprawie, iż normy pracochłonności,
na które powołał się Zamawiający na rozprawie i które przyjmował wzywając Odwołującego
do wyjaśnienia wybranych pozycji kosztorysu ofertowego, nie były wskazane w siwz, jako
podstawa do wyliczenia ceny oferty.
Również wskazana na rozprawie ilość godzin pracy
str. 9
28 548 (dla
czynności pozyskania drewna), wyliczona przez Zamawiającego na podstawie
katalogów w skali roku i określona na tej podstawie ilość pilarzy koniecznych do zatrudnienia
-
14 pilarzy, nie była elementem opisu sposobu obliczenia ceny oferty. Ponadto, koszt
poszczególnych pozycji kosztorysowych był wyliczany według różnych jednostek
obmiarowych (m3, m2, H, Ha).
Uwzględniając zarzut dotyczący czynności odrzucenia oferty Odwołującego Izba uznała, iż
wnioski jakie wywiódł Zamawiający z treści wyjaśnień Odwołującego były dotknięte błędem
sprowokowanym złą perspektywą oceny tej oferty. Zasadniczo błąd Zamawiającego był
spowodowany niewłaściwym podejściem do analizy ceny oferty Odwołującego, co wywołane
zostało zawężeniem tej oceny wyłącznie do wybranych pozycji kosztorysu ofertowego i
rozciągnięciu błędnych wniosków wywodzonych z tej analizy na cenę całkowitą oferty.
Przede wszystkim wskazanie pozycji, co do
których Wykonawca składał wyjaśnienia było
wywołane arytmetycznym wynikiem porównania cen jednostkowych oferowanych w różnych
pozycjach oraz pakietach
i postawioną tezą, iż stawki 7 i 10 zł obrazują rzeczywisty koszt
pracy 1 godziny pilarza wykonującego pracę w ramach zatrudnienia. Nie budziło przy tym
wątpliwości, iż stawka 7 i 10 zł., gdyby przyjąć, iż stanowi jedyną składową wynagrodzenia
pilarza, nie pokrywałaby kosztów pracodawcy. Nie było również elementem opisu przedmiotu
zamówienia wskazanie ilości pracowników (pilarzy), dla których wykonawcy zobowiązani byli
uwzględnić koszt zatrudnienia w cenie oferty. Ponadto, Zamawiający nie określił
harmonogramu prac przypadających w danym miesiącu, wskazując wyłącznie na ogólną
wytyczną o zamiarze zlecania prac sukcesywnie, w miarę potrzeb. Powyższe okoliczności
miały takie znaczenie, że wykonawcy zobowiązani byli samodzielnie ustalić prognozowany
sposób realizacji prac, kierując się własnym doświadczeniem w realizacji zadań objętych
wyceną. Elementy te poruszone zostały w wyjaśnieniach przez wskazanie na możliwość
uwzględnienia w kalkulacji faktu wykonywania prac w części przez samych przedsiębiorców,
a w części przez pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, co zmienia
perspektywę oceny stawki wskazanej w kosztorysie ofertowym. Zamawiający ten element
wyjaśnień skwitował stwierdzeniem, iż przedsiębiorcy nie będą w stanie wykonać prac
ujętych w spornych pozycjach kosztorysu z uwagi na czas poświęcony na inne czynności
związane z pozyskaniem drewna, a tym samym prace te będą musiały być wykonywane
przez zatrudnionych na podstawie umowy o pracę pilarzy.
Rozstrzygającym w sprawie okazały się być zapisy siwz, oraz porównanie cen złożonych w
postępowaniu ofert na pakiet nr 1. Zamawiający, w ocenie Izby, kierując się własnymi
założeniami, z pominięciem okoliczności wskazanych w wyjaśnieniach, uznał ceny
jednostkowe wybranych pozycji za rażąco niskie, a w konsekwencji nieprawidłowo ocenił
ofertę Odwołującego. W szczególności Zamawiający pominął możliwość założenia
str. 10
częściowego wykonywania prac przez przedsiębiorców na zasadach odmiennych, niż
wiążące się z zatrudnieniem pracowników, a także możliwości połączenia różnych prac do
wykonania przez jednego pracownika w wymiarze godzin pracy wskazanej w
poszczególnych pozycjach kosztorysu ofertowego. Przede wszystkim należy zauważyć, iż
sam zarzucając Wykonawcy, iż jego wyjaśnienia nie „spinają się”, gdyż nie pozwalają
matematycznie potwierdzić stawki 7 i 10 zł jako realnej, wywodził wnioski o rażąco niskiej
cenie, n
a podstawie wybiórczej analizy pozycji, bez odniesienia się do ceny całkowitej oferty.
Zamawiający nie dokonywał analizy ceny całkowitej skupiając swoją uwagę na wybranych
pozycjach kosztorysowych.
Izba nie zaprzecza możliwości badania istotnych części
składowych przedmiotu zamówienia pod kątem rażąco niskiej ceny, jednak w niniejszej
sprawie, taki sposób oceny oferty Odwołującego doprowadził do nieuprawnionego wniosku o
rażąco niskiej cenie zaoferowanej na poziomie niemal identycznym z ceną oferty wybranej
(różnica niecałe 0,5%) i nie odbiegającej w sposób znaczący od wartości szacowanej przez
zamawiającego (ok. 10%). Co istotne, wybrane pozycje kosztorysu ofertowego były
powiązane z innymi pozycjami, natomiast Zamawiający w sposób wybiórczy swoją ocenę
skupi
ł wokół wybranych siedmiu pozycji kosztorysu ofertowego. Przykładowo poz. 20 –
porządkowanie terenu leśnictwa, wyznaczona w ilości godzin 592 w skali roku, stanowi
element prac składających się na dział II – ochrona lasu i została opisana w załączniku nr 3
do siwz (OPZ, str. 15) łącznie z pozycjami: nr 21 (prace godzinowe ciągnikowe
zagospodarowanie) oraz nr 22 (
porządkowanie terenu), opisane jednostką miary „H” oraz
wspólnym opisem zakresu prac (lokalizowanie nielegalnych wysypisk, zbieranie śmieci i
dos
tarczenie do wskazanego miejsca). Wskazane trzy pozycje zostały przez Odwołującego
wycenione po zróżnicowanych stawkach godzinowych: 10, 40 i 13 zł. Podobnie pozycje 33,
34, 36, 37 i 38 zostały przez Zamawiającego ujęte w jednym dziale IV – Ochrona p.poż., a
opis zakresu prac dla poz. 37 (dozorowanie pożarzyska) i poz. 38 (porządkowanie terenu)
jest wspólny. Wskazane przykłady zaprzeczają tezie Zamawiającego, iż stanowią one
samodzielne pozycje, oderwane od innych prac wycenionych w ofercie. Tym samym
założenie o celowości analizy wyłącznie wybranych pozycji, jako istotnych części składowych
nie miało uzasadnienia. Istotnym dla sposobu wyceny prac był również brak wskazania w
siwz na
konieczność uwzględnienia przy wycenie pracochłonności poszczególnych pozycji
opisanych w katalogach prac leśnych, w szczególności dotyczących pozycji opisanych
ilością metrów sześciennych, co pozwalało na przyjęcie indywidualnych założeń co do
optymalizacji czasu pracy.
Powyższe czyniło niezasadnym porównywanie stawek poszczególnych pozycji ze stawką
oszacowaną przez Zamawiającego, jako wspólną dla wszystkich pozycji (18,60 zł/h).
Zamawiający nie dokonał analogicznego przeliczenia ceny oferty Odwołującego, tak aby
str. 11
porównanie mogło mieć merytoryczną wartość dla oceny tej oferty, która zawiera pozycje
wycenione również po stawce 40 zł/h (poz. 32), 200 zł/h (poz. 35) oraz stawki znacznie
wyższe przy pozycjach wycenionych w innych jednostkach miary. Skoro stawka jaką
oszacował Zamawiający do całości prac obejmuje wszystkie prace objęte kosztorysem
ofertowym
(o różnej pracochłonności), to nie było celowym porównywanie tej stawki z
poszczególnymi pozycjami kosztorysu ofertowego Odwołującego, które nie mogły
uwzględniać wartości prac, które były wycenione powyżej tej stawki.
Istotnym by
ło zatem odniesienie się do ceny całkowitej oferty, której wysokość nie budziła
wątpliwości, tak w odniesieniu do ceny drugiej oferty złożonej na pakiet nr 1, jak i kwoty
przewidzianej przez Zamawiającego (uwzględniającej wartość szacowaną przedmiotu
zamówienia w pakiecie nr 1). Zamawiający w ogóle nie odnosił się do ceny całkowitej oferty,
która ostatecznie stanowi podstawę tezy o zaoferowaniu rażąco niskiej ceny. Odwołujący
słusznie zgłosił zastrzeżenia co do sposobu oceny jego oferty i wniosków do jakich
doprowadziło założenie Zamawiającego, iż poszczególne pozycje kosztorysowej stanowią
autonomiczną część przedmiotu świadczenia, co miało uzasadniać ocenę sposobu kalkulacji
w oderwaniu od pozostałych pozycji kosztorysu. Nie chodziło przy tym o przenoszenie
kosztów pomiędzy pozycjami, a o możliwość przyjęcia, iż część prac może być w
rzeczywistości wykonana jednocześnie z innymi powiązanymi rzeczowo w ramach
poszczególnych działów prac rozliczanych stawką godzinową. Miało to przede wszystkim
uzasadnienie dl
a tych pozycji, których ilość obmiarowa była znikoma w perspektywie całej
umowy, a udzielone w tym kontekście wyjaśnienia co do możliwości optymalizacji organizacji
pracy mają oparcie w realiach świadczenia tego rodzaju prac.
W odniesieniu do zarzutu zaniechania odrzucenia oferty Konsorcjum B. na podstawie art. 89
ust. 1 pkt 7b Ustawy Izba uznała, w świetle orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego
2018 r. (sygn. akt IV CSK 86/17), iż przedłożona gwarancja zapłaty wadium wystawiona po
zawiązaniu konsorcjum i wskazująca w treści wyłącznie na pełnomocnika wykonawców
wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego, stanowi skuteczne
zabezpieczenie oferty wspólnej. Orzeczenie to stanowi odpowiedź na rozbieżność stanowisk
prezentowanych zarówno w orzecznictwie KIO jak i Sądów Powszechnych i rozwiewa
wątpliwość co do możliwości przyjęcia, jako skutecznego zabezpieczenia oferty gwarancji
zapłaty wadium, w której treści nie zostali wymienieni wszyscy wykonawcy, którzy złożyli
ofertę wspólną w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Izba nie przychyliła
się do wniosku Odwołującego o niedopuszczenie dowodu przedłożonego wraz z
odpowiedzią na odwołanie, jakim była umowa konsorcjum. Przede wszystkim Izba nie miała
podstaw odmówić włączenia w poczet materiału dowodowego dokumentu istotnego z punktu
str. 12
widzenia przedmiotu sporu, pozwalającego na jego rozstrzygnięcie w granicach
podniesionego zarzutu. Odwołujący, chociaż nie miał możliwości poznania treści umowy
konsorcjum w momencie wniesienia od
wołania, to przed otwarciem rozprawy powziął wiedzę
pozwalającą ocenić zasadność zarzutu. W ocenie Izby, okoliczności w jakich Zamawiający
uzyskał dokument, tj. dopiero po wyborze oferty najkorzystniejszej, nie stały na przeszkodzie
jego złożenia w postępowaniu odwoławczym. Przede wszystkim Zamawiający nie miał
podstaw do żądania złożenia umowy w toku postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego, gdyż treść siwz wskazywała jednoznacznie na obowiązek złożenia umowy
dopiero przed zawarciem umowy w sprawie
zamówienia publicznego. Również trudno
dopatrywać się sprzeczności działań podjętych na potrzeby prowadzonego sporu i
pozyskania dokumentu, który pozwala wykazać zasadność oceny dokonanej na etapie
ustalenia wyniku postępowania. Odnosząc się zatem do umowy konsorcjum Izba
uwzględniła okoliczność, iż została ona zawarta przed wystawieniem wadium złożonego
wraz z ofertą, a w treść wprost wskazuje na umocowanie pełnomocnika do wniesienia
wadium w formie gwarancji
. Umowa ta rozwiewa ewentualną wątpliwość, jaka w świetle
orzeczenia SN mogłaby wystąpić w związku z ustaleniem, iż pełnomocnictwo załączone do
oferty zostało udzielone już po wystawieniu gwarancji wadialnej. W świetle tej umowy nie
zachodzi konieczność rozważenia znaczenia tego faktu dla przyjęcia, iż wadium skutecznie
zabezpieczało ofertę wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie.
Podsumowując Izba uznała, iż oferta Konsorcjum B. została prawidłowo zabezpieczona
wadium, a zarzuty podnoszone w tym zakresie wobec Zamawiającego nie zostały przez
Odwołującego wykazane.
Ponieważ zarzut wadliwej oceny oferty Odwołującego potwierdził się koniecznym było
uwzględnienie odwołania na podstawie art. 192 ust. 2 Ustawy i nakazanie Zamawiającemu
powtórzenie czynności oceny ofert z uwzględnieniem oferty Odwołującego.
str. 13
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku na podstawie art. 192 ust. 9 oraz
art. 192 ust. 10 Prawa zamówień publicznych oraz w oparciu o przepisy § 3 i § 5
ust. 4
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i
sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238
ze zm.
). Izba zaliczyła do
kosztów postępowania wpis wniesiony przez Odwołującego w kwocie
.000,00 zł
oraz
koszty stwierdzone rachunkiem złożonym przed zamknięciem rozprawy obejmujące
wynagrodzenie pełnomocnika
.
Przewodniczący: ……………………….
Członkowie: ……………………….
……………………….
1
Uwzględnia odwołanie i nakazuje Zamawiającemu unieważnienie czynności
wyboru oferty najkorzystniejszej w tym unieważnienie czynności odrzucenia oferty
Odwołującego i nakazuje ponowną ocenę ofert złożonych na pakiet nr 1.
2
Kosztami postępowania obciąża Zamawiającego i:
2.1
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15.000 zł 00 gr. (słownie:
piętnaście tysięcy złotych
,
zero gro
szy) uiszczoną przez Odwołującego tytułem wpisu od
odwołania;
2.2
zasądza od Zamawiającego na rzecz Odwołującego kwotę 18.600 zł 00 gr. (słownie:
osiemnaście tysięcy sześćset złotych zero groszy) tytułem zwrotu kosztów strony
poniesionych z tytułu wpisu od odwołania oraz wynagrodzenia pełnomocnika.
str. 2
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1579, ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia
jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
do
Sądu Okręgowego w Kielcach.
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
str. 3
Sygn. akt: KIO 251/18
U z a s a d n i e n i e
W postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego przez Zamawiającego –
Nadleśnictwo Staszów na wykonanie zadania pn. Wykonywanie usług z zakresu gospodarki
leśnej na terenie Nadleśnictwa Staszów w roku 2018
”
(nr ref.: NZ.272.102.2017),
ogłoszonym w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 15 listopada 2017 r. 2017/S
219-455324, wobec
czynności związanych z oceną ofert złożonych na pakiet nr 1,
wykonawc
y wspólnie ubiegający się o zamówienie R. W. (PHU Trebor R. W.) D. W. (ZUL
Acer D. W.), dalej jako Odw
ołujący, wnieśli w dniu 12 lutego 2018 r. odwołanie do Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej (sygn. akt KIO 251/18).
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu dokonanie z naruszeniem przepisów ustawy Pzp
czynności oceny jego oferty oraz oferty wybranej w pakiecie nr 1, tj. oferty wykonawców
wspólnie ubiegających się o zamówienie: A. B. (ZUL Wyrwidąb), I. B. (ZUL Forest), I. S.
(FHU)
– dalej zwani Konsorcjum B. . Na skutek podjętych czynności polegających na
odrzuceniu oferty Odwołującego i wyborze oferty Konsorcjum B. Zamawiający naruszyć miał
przepisy:
-
art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp poprzez niezgodne z przepisami odrzucenie oferty Odwołującego;
- art. 89 ust.1 pkt 7b Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia oferty Konsorcjum B. w sytuacji
braku zabezpieczenia oferty wadium;
-
art. 91 Pzp poprzez zaniechanie wyboru oferty Odwołującego jako najkorzystniejszej dla
pakietu nr 1;
-
art. 7 ust. 1 Pzp poprzez przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego w sposób niezapewniający zachowania uczciwej konkurencji, równego
traktowania wykonawców oraz zasady proporcjonalności polegające na tym, że dokonano
wyboru oferty podlegającej odrzuceniu, zaś ofertę Odwołującego, mimo faktu, że była
najkorzystniejsza sklasyfikowano na poz. 2;
- art. 7 ust. 3 Pzp w zw. z art. 91 ust. 1 Pzp poprzez zaniechanie wyboru oferty
Odwołującego mimo faktu, iż była ofertą najkorzystniejszą.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu unieważnienie
czynności dotyczących pakietu nr 1 polegających na wyborze oferty najkorzystniejszej,
powtórzenie czynności badania i oceny ofert, uznania oferty Odwołującego za ważną,
odrzucenia oferty Konsorcjum B., dokonania
wyboru oferty Odwołującego, ewentualnie
unieważnienie postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 1 Pzp.
Zamawiający odrzucił ofertę Odwołującego i wybrał jako najkorzystniejszą w pakiecie nr 1
ofertę Konsorcjum B. (zawiadomienie z 2.02.2018 r.). Zamawiający uznał na podstawie
analizy wyjaśnień Odwołującego z dnia 3 i 21 stycznia 2018 r., iż zaoferowana cena jest
str. 4
rażąco niska z uwagi na przyjęte stawki zatrudnienia pracowników, niższe niż minimalne
wynagrodzenie, czy też minimalna stawka za godzinę. Na dzień złożenia oferty stawki te
wynosiły 2000 zł/miesiąc (11,90 zł/h) i 13 zł/h, a w roku 2018 odpowiednio 2100 zł/miesiąc
(12,50 zł/h) i 13,70 zł/h. Zamawiający porównał cenę Odwołującego z cenami zaoferowanymi
w przetargu na inne części zamówienia przyjmując na tej podstawie, iż Wykonawca powinien
przyjąć stawkę obowiązującą od początku 2018 r. Odwołujący wskazał na okoliczności,
których Zamawiający nie uwzględnił, a jakimi są te, iż prace mają być wykonywane
samodzielnie przez właścicieli w ramach samozatrudnienia oraz niższe od wskazanych w
2018 r. stawki zaproponowane w ofercie wybranej w pakiecie nr 1
– 13,00 zł. Powyższe
wskazywać ma na zastosowanie odmiennego sposobu oceny oferty Odwołującego od
przyjętego dla oceny oferty wybranej. W swoich wyjaśnienia składanych dwukrotnie
Odwołujący wskazywała, iż prace będą wykonywać właściciele w ramach posiadanych
uprawnień zawodowych po kosztach samozatrudnienia w ramach prowadzonych działalności
gospodarczych na poziomie wymaganym przepisami prawa na 2018 r.
z uwzględnieniem
kosztu dowozu osób i zabezpieczenia finansowego na ewentualne zwyżki kosztów
samozatrudnienia. W wyjaśnieniach wykazano sposób zagospodarowania zasobów
własnych (pilarzy) przy uwzględnieniu norm dopuszczalnej ilości godzin pracy na dobę, a
przedstawione wyliczenia zawierają realne wartości. W niniejszym postępowaniu poziom
zaoferowanych cen był zbliżony i różniły się one o mniej niż 0,5%.
Kolejny zarzut, jaki
Odwołujący podniósł dotyczy oferty wybranej złożonej przez Konsorcjum
B.
, która w jego ocenie nie została zabezpieczona wadium w sposób prawidłowy, zgodnie z
zapisami siwz. W pkt 9.7 siwz Zamawiający wskazał, iż w treści gwarancji wadialnej należy
podać nazwę dającego zlecenie (Wykonawcy, a w przypadku wspólnie ubiegających się
wszystkich
), beneficjenta gwarancji/poręczenia (Zamawiającego), gwaranta (banku lub
instytucji ubezpieczeniowej udzielających gwarancji/poręczenia) oraz wskazanie ich siedziby.
Upoważnionym do wniesienia wadium w imieniu Konsorcjum B., zgodnie z treścią
pełnomocnictwa z dnia 18.12.2017 r. był A. B., a do oferty załączono dowód wniesienia
wadium w postaci gwarancji ubezpieczeniowej zapłaty wadium (UNIQA) nr 998-A 726343 z
dnia 11 grudnia 2017 r. W jej treści wskazany został jedynie A. B., co z uwagi na późniejsze
udzielenie pełnomocnictwa dla lidera konsorcjum, ma ten skutek, że wadium nie może być
uznane za wniesione przez całe konsorcjum. Powołując się w tym zakresie na orzecznictwo
sądów powszechnych Odwołujący wskazał na obowiązek wskazania w treści gwarancji nie
tylko wszystkich przypadków zatrzymania wadium, ale także wykonawcy, a zatem także
wszystkich wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie (SO w Krakowie z
13.11.2009 r., sygn. XII Ga 350/09, SO w Warszawie z 10.09.2015 r., sygn. III Ga 1041/15).
str. 5
W niniejszej sprawie gwarancja została wykupiona samodzielnie przez A. B. prowadzącego
działalność przed tym zanim zostało udzielone mu pełnomocnictwo.
W postępowaniu odwoławczym nie wpłynęły zgłoszenia przystąpień po żadnej ze stron
spor
t
u. Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie w całości
prezentując argumenty związane z obiema podstawami zarzutów, zasadniczo związane z
treścią wyjaśnień dotyczących wysokości zaoferowanej przez Odwołującego ceny.
Stanowisko Izby
Do rozpoznania odwołania zastosowanie znajdowały przepisy ustawy Prawo zamówień
publicznych obowiązujące w dacie wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, (tekst
jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 2164 ze zm.), w brzmieniu po nowelizacji
dokonanej ustawą z
dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy
– Prawo zamówień publicznych oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U.2016.1020), zwanej dalej „Ustawą”.
Przystępując do rozpoznania odwołania, Izba w pierwszej kolejności zobowiązana była do
oceny wypełnienia przesłanek z art. 179 ust. 1 Ustawy, tj. istnienia po stronie Odwołującego
interesu w uzyskaniu zamówienia oraz możliwości poniesienia przez Odwołującego szkody
w wyniku kwestionowanych postanowień ogłoszenia i siwz. Odwołujący, który złożył jedną z
dwóch ofert na pakiet nr 1, w momencie wnoszenia odwołania, miał interes w
zakwestionowaniu
czynności Zamawiającego, których efektem było odrzucenie oferty
Odwołującego i dokonanie wyboru oferty konkurencyjnej. W tym stanie jedynym skutecznym
środkiem ochrony interesu Wykonawcy w tym postępowaniu było odwołanie, w którym
podniesion
e zostały zarówno zarzuty związane z decyzją o odrzuceniu oferty Odwołującego,
jak i oceną oferty wybranej. Ponieważ żądania jakie formułuje mają doprowadzić do wyboru
oferty Odwołującego, odwołanie spełnia przesłanki materialno-prawe do merytorycznego
roz
poznania zarzutów.
Na podstawie dokumentacji postępowania, w tym ogłoszenia o zamówieniu, treści
specyfikacji istotnych warunków zamówienia (siwz), treści ofert, złożonych w postępowaniu
wyjaśnień oraz stanowisk stron prezentowanych na rozprawie, Izba dokonała ustaleń
faktycznych stanowiących podstawę do wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie
podniesionych zarzutów.
Zasadniczo okoliczności faktyczne stanowiące podstawę zarzutów związane są z ceną oferty
Odwołującego wraz z wyjaśnieniami mającymi wskazywać na jej rażąco niski poziom, a
także treścią gwarancji wadialnej zabezpieczającej ofertę wybranej na pakiet nr 1 złożonej
przez Konsorcjum B. .
Przedmiot zamówienia objęty pakietem nr 1 został przez Zamawiającego oszacowany na
kwotę 2.864.546,68 zł uwzględniającą wartość zamówień, o których mowa w art. 67 ust. 1
str. 6
pkt 6 i 7 oraz w art. 134 ust. 6 pkt 3 Ustawy, którą Zamawiający określił na 842.513,73 zł.
Przy otwarciu ofert Zamawiający wskazał, iż na sfinansowanie zamówienia objętego
pakietem nr 1 przeznaczył kwotę 1.819.887,21 zł.
Dwie złożone w tym pakiecie oferty zawierały ceny: 1.707.273,22 zł. (oferta Konsorcjum B.)
oraz 1.703.311,12 zł. (oferta Odwołującego). Odwołujący składał dwukrotnie wyjaśnienia w
zakresie wskazanym w wezwaniach skierowanych prz
ez Zamawiającego. W piśmie z dnia
29.12.2017 r. Zamawiający wskazał, iż w pozycjach 20, 37, 38, 33, 34, 36 i 42 kosztorys
ofertowy zawiera stawki za godzinę niższe niż przewiduje ustawą o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę i budzą one wątpliwość co do właściwego wykonania części
zamówienia których dotyczą. Zamawiający oczekiwał złożenia wyjaśnień dotyczących
wyliczenia stawek jednostkowych, w szczególności ujętych w nich kosztów pracy. W
odpowiedzi na to wezwania Odwołujący w piśmie z dnia 3.01.2018 r. odniósł się do
czynności objętych wskazanymi pozycjami kosztorysu ofertowego i ich znaczenia w
kontekście oceny oferty jako budzącej podejrzenie zaoferowania rażąco niskiej ceny (objęte
tajemnicą przedsiębiorstwa). Wyjaśnienia zawierały m.in. szczegółowe wyliczenie kosztów
osobowych
– realnych kosztów samozatrudnienia w ramach prowadzonej działalności.
Zamawiający ponownie pismem z dnia 16.01.2018 r. wystąpił w trybie art. 90 ust. 1 Ustawy
do Odwołującego o wyjaśnienie wątpliwości dotyczących kalkulacji stawek jednostkowych
we wskazanych wcześniej pozycjach kosztorysu ofertowego, w kontekście wykazania, że
przyjęte zostały koszty pracy na poziomie nie niższym niż wynikającym z minimalnego
wynagrodzenia lub minimalnej stawki godzinowej ustalonych na podstawie prze
pisów
właściwych. W odpowiedzi pismem z dnia 21.01.2018 r. Odwołujący odniósł się do części
zamówienia związanej z pracami objętymi przedmiotowymi pozycjami wskazując ponownie
na możliwość ich wykonania w ramach samozatrudnienia, przywołując następnie wyliczenie
kosztów, jakie wiązać się będą z taką formą realizacji zamówienia (objęte tajemnicą
przedsiębiorstwa).
Zgodnie z siwz c
ena oferty obejmować miała wszystkie pozycje (prace) przewidziane w
kosztorysie ofertowym (załącznik nr 2 do siwz) – pkt 13.2 siwz., na które w pakiecie nr 1
składało się 45 pozycji. W załączniku nr 3 do siwz Zamawiający opisał przedmiot
zamówienia prezentując szczegóły dotyczące poszczególnych rodzajów prac, w tym
warunków oraz terminu wykonania. Przykładowo dla czynności pozyskanie i zrywka drewna,
Zamawiający wskazał, iż będzie dążył do równomiernego zlecania pozyskania drewna w
miarę upływu czasu, czy też, iż prace będą zlecane w miarę potrzeb, w okresie od stycznia
do grudnia 2018 roku.
Do oferty Odwołującego załączony został kompletny kosztorys
ofertowy, zawierający wycenę pozycji w ilościach określonych przez Zamawiającego.
str. 7
Zamawiający w pkt 9.7 siwz określił elementy treści gwarancji wadialnej, która powinna
zawierać między innymi nazwę dającego zlecenie (Wykonawcy, a w przypadku wspólnie
ubiegających się wszystkich), beneficjenta gwarancji/poręczenia (Zamawiającego), gwaranta
(Banku lub instytucji ubezpieczeniowej udzielających gwarancji/poręczenia) oraz wskazanie
ich siedzib (pkt1). Oferta Konsorcjum B.
sporządzona została w dniu 18.12.2017 r. Do oferty
zostało przedłożone m.in. pełnomocnictwo z dnia 18.12.2017 r. dla lidera konsorcjum – A. B.
do podejmowania
czynności prawnych i faktycznych związanych z niniejszym
postępowaniem, w szczególności do składania oświadczeń, wniosków i zawiadomień oraz
zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. Jako zabezpieczenie wadialne oferty
wspólnej złożona została gwarancja ubezpieczeniowa zapłaty wadium nr 998-A 726343 z
dnia 11.12.2017, w której treści wskazany został beneficjent – Zamawiający – Skarb
Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo Staszów.
Wadium zabezpiecza zapłatę wadium do wysokości 50.000,00 zł przez A. B. prowadzący
działalność gospodarczą pod nazwą: A. B. Zakład Usług Leśnych „Wyrwidąb”, ul. Koszarowa
4 lok. 16; 28-
200 Staszów.
Zgodnie z pkt 15.1 siwz dopiero przed
zawarciem umowy w sprawie zamówienia
publicznego wybrany wykonawca zobowiązany został do przedłożenia Zamawiającemu
między innymi umowy konsorcjum, jeżeli zamówienia będzie realizowane przez
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia.
Zamawiający odrzucając ofertę Odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 Ustawy
wskazał na samodzielny charakter czynności ujętych w kosztorysie ofertowym, co
uzasadniać miało dokonanie analizy cen jednostkowych w odniesieniu do kilku pozycji: 20,
37, 38 (stawka 10zł) oraz 33, 34, 36 i 42 (stawka 7 zł). Zastrzeżenia Zamawiającego
dotyczyły wysokości stawek, które znacząco odbiegały od stawek przyjętych w innych
ofertach oraz stawki przyjętej przez Zamawiającego na etapie szacowania wartości
zamówienia (18,60 zł.). Złożone przez Wykonawcę wyjaśnienia Zamawiający ocenił jako
niespójne, gdyż prezentowane argumenty dotyczące kosztów samozatrudnienia właścicieli
miały być niespójne z deklaracjami zawartymi w ofercie (JEDZ). W ocenie Zamawiającego
właściciele wykonując zadania z pozyskania drewna nie będą w stanie wykonać czynności
objętych wyjaśnieniami. Zamawiający uznał, iż wyjaśnienia zostały przedstawione w sposób
ogólnikowy bez powiązania z konkretnymi wartościami i bez wyjaśnienia ich wpływu na ceny
jednostkowe. Zamawiający wskazał na błędy merytoryczne wyjaśnień oraz fakt, że wyliczona
w ten sposób stawka nie uwzględnia podstawowych kosztów jakie ponosi Wykonawca w
związku z wykonaniem przedmiotu zamówienia określonego we wskazanych pozycjach
kosztorysu ofertowego
– podatku dochodowego, składek na ubezpieczenie społeczne i
zdrowotne, kosztów pracy związanych z zatrudnieniem pracownika. Zamawiający uznał
str. 8
wyjaśnienia za niewystarczające i niesatysfakcjonujące i na tej podstawie przyjął, że oferta
zwiera rażąco niską cenę w pozycjach kosztorysu ofertowego nr 20, 37, 38, 33, 34, 36 i 42.
Na rozprawie w charakterze dowodu
Zamawiający przedłożył między innymi umowę
Konsorcjum B. z dnia 9.12.2017 r.
, otrzymaną już po wyborze oferty jako najkorzystniejszej.
W umowie tej uregulowane zostały zasady współpracy na jakich miałaby być realizowana
umowa w sprawie
zamówienia publicznego. W § 2 Umowy wskazany został jako lider
konsorcjum A. B.
upoważniony w dalszej treści do występowania w imieniu konsorcjum oraz
pozostałych członków we wszystkich sprawach związanych ze złożeniem oferty w tym
wniesienia wadium w ustalonej formie
– gwarancji ubezpieczeniowej.
Uwzględniając powyższe Izba zważyła.
Odwołanie w części zarzutów zasługiwało na uwzględnienie. Izba uznała za zasadny zarzut
naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 4 Ustawy poprzez bezpodstawne odrzucenie oferty
Odwołującego, co w konsekwencji oznaczało, iż czynność wyboru oferty najkorzystniejszej
również dokonana została z naruszeniem art. 91 Ustawy. Nie potwierdził się natomiast
zarzut związany z zabezpieczeniem wadialnym oferty Konsorcjum B. .
Zasadniczo w zakresie
dotyczącym czynności odrzucenia oferty Odwołującego o słuszności
zarzutów zadecydowała cena zaoferowana dla całości prac objętych pakietem nr 1,
dodatkowo wzmocniona argumentami prezentowanymi w
wyjaśnieniach złożonych w trybie
art. 90 ust.1 Ustawy
. Argumenty jakie prezentował Zamawiający, tak w decyzji o odrzuceniu
oferty Odwołującego, jak i w odpowiedzi na odwołanie, następnie podtrzymane na rozprawie
zasadniczo
dotyczyły stawek przyjętych dla siedmiu pozycji kosztorysu ofertowego, niższych
od sta
wki wynikającej z przepisów określających minimalne wynagrodzenie pracowników za
pracę oraz stawek przyjętych w innych ofertach w tym postępowaniu (poniżej 13,00 zł/h).
Zamawiający na podstawie złożonych wyjaśnień uznał, że cena oferty jest rażąco niska,
g
dyż wskazane pozycje kosztorysu ofertowego, które jako istotne części składowe wydawały
się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budziły wątpliwości, nie mogą być
wykonane przez pracownika
po zaoferowanych stawkach (7,00 i 10,00 zł). Dodatkowo na
rozprawie Zamawiający wskazał na oszacowaną przez niego wspólną dla całego przedmiotu
zamówienia (pakietów) stawkę 18,60 zł, wyliczoną według norm pracochłonności
przewidzianych w katalogach, które określają czas potrzebny do wykonania danej czynności
niezależnie od jednostki obmiarowej. Nie było spornym w sprawie, iż normy pracochłonności,
na które powołał się Zamawiający na rozprawie i które przyjmował wzywając Odwołującego
do wyjaśnienia wybranych pozycji kosztorysu ofertowego, nie były wskazane w siwz, jako
podstawa do wyliczenia ceny oferty.
Również wskazana na rozprawie ilość godzin pracy
str. 9
28 548 (dla
czynności pozyskania drewna), wyliczona przez Zamawiającego na podstawie
katalogów w skali roku i określona na tej podstawie ilość pilarzy koniecznych do zatrudnienia
-
14 pilarzy, nie była elementem opisu sposobu obliczenia ceny oferty. Ponadto, koszt
poszczególnych pozycji kosztorysowych był wyliczany według różnych jednostek
obmiarowych (m3, m2, H, Ha).
Uwzględniając zarzut dotyczący czynności odrzucenia oferty Odwołującego Izba uznała, iż
wnioski jakie wywiódł Zamawiający z treści wyjaśnień Odwołującego były dotknięte błędem
sprowokowanym złą perspektywą oceny tej oferty. Zasadniczo błąd Zamawiającego był
spowodowany niewłaściwym podejściem do analizy ceny oferty Odwołującego, co wywołane
zostało zawężeniem tej oceny wyłącznie do wybranych pozycji kosztorysu ofertowego i
rozciągnięciu błędnych wniosków wywodzonych z tej analizy na cenę całkowitą oferty.
Przede wszystkim wskazanie pozycji, co do
których Wykonawca składał wyjaśnienia było
wywołane arytmetycznym wynikiem porównania cen jednostkowych oferowanych w różnych
pozycjach oraz pakietach
i postawioną tezą, iż stawki 7 i 10 zł obrazują rzeczywisty koszt
pracy 1 godziny pilarza wykonującego pracę w ramach zatrudnienia. Nie budziło przy tym
wątpliwości, iż stawka 7 i 10 zł., gdyby przyjąć, iż stanowi jedyną składową wynagrodzenia
pilarza, nie pokrywałaby kosztów pracodawcy. Nie było również elementem opisu przedmiotu
zamówienia wskazanie ilości pracowników (pilarzy), dla których wykonawcy zobowiązani byli
uwzględnić koszt zatrudnienia w cenie oferty. Ponadto, Zamawiający nie określił
harmonogramu prac przypadających w danym miesiącu, wskazując wyłącznie na ogólną
wytyczną o zamiarze zlecania prac sukcesywnie, w miarę potrzeb. Powyższe okoliczności
miały takie znaczenie, że wykonawcy zobowiązani byli samodzielnie ustalić prognozowany
sposób realizacji prac, kierując się własnym doświadczeniem w realizacji zadań objętych
wyceną. Elementy te poruszone zostały w wyjaśnieniach przez wskazanie na możliwość
uwzględnienia w kalkulacji faktu wykonywania prac w części przez samych przedsiębiorców,
a w części przez pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, co zmienia
perspektywę oceny stawki wskazanej w kosztorysie ofertowym. Zamawiający ten element
wyjaśnień skwitował stwierdzeniem, iż przedsiębiorcy nie będą w stanie wykonać prac
ujętych w spornych pozycjach kosztorysu z uwagi na czas poświęcony na inne czynności
związane z pozyskaniem drewna, a tym samym prace te będą musiały być wykonywane
przez zatrudnionych na podstawie umowy o pracę pilarzy.
Rozstrzygającym w sprawie okazały się być zapisy siwz, oraz porównanie cen złożonych w
postępowaniu ofert na pakiet nr 1. Zamawiający, w ocenie Izby, kierując się własnymi
założeniami, z pominięciem okoliczności wskazanych w wyjaśnieniach, uznał ceny
jednostkowe wybranych pozycji za rażąco niskie, a w konsekwencji nieprawidłowo ocenił
ofertę Odwołującego. W szczególności Zamawiający pominął możliwość założenia
str. 10
częściowego wykonywania prac przez przedsiębiorców na zasadach odmiennych, niż
wiążące się z zatrudnieniem pracowników, a także możliwości połączenia różnych prac do
wykonania przez jednego pracownika w wymiarze godzin pracy wskazanej w
poszczególnych pozycjach kosztorysu ofertowego. Przede wszystkim należy zauważyć, iż
sam zarzucając Wykonawcy, iż jego wyjaśnienia nie „spinają się”, gdyż nie pozwalają
matematycznie potwierdzić stawki 7 i 10 zł jako realnej, wywodził wnioski o rażąco niskiej
cenie, n
a podstawie wybiórczej analizy pozycji, bez odniesienia się do ceny całkowitej oferty.
Zamawiający nie dokonywał analizy ceny całkowitej skupiając swoją uwagę na wybranych
pozycjach kosztorysowych.
Izba nie zaprzecza możliwości badania istotnych części
składowych przedmiotu zamówienia pod kątem rażąco niskiej ceny, jednak w niniejszej
sprawie, taki sposób oceny oferty Odwołującego doprowadził do nieuprawnionego wniosku o
rażąco niskiej cenie zaoferowanej na poziomie niemal identycznym z ceną oferty wybranej
(różnica niecałe 0,5%) i nie odbiegającej w sposób znaczący od wartości szacowanej przez
zamawiającego (ok. 10%). Co istotne, wybrane pozycje kosztorysu ofertowego były
powiązane z innymi pozycjami, natomiast Zamawiający w sposób wybiórczy swoją ocenę
skupi
ł wokół wybranych siedmiu pozycji kosztorysu ofertowego. Przykładowo poz. 20 –
porządkowanie terenu leśnictwa, wyznaczona w ilości godzin 592 w skali roku, stanowi
element prac składających się na dział II – ochrona lasu i została opisana w załączniku nr 3
do siwz (OPZ, str. 15) łącznie z pozycjami: nr 21 (prace godzinowe ciągnikowe
zagospodarowanie) oraz nr 22 (
porządkowanie terenu), opisane jednostką miary „H” oraz
wspólnym opisem zakresu prac (lokalizowanie nielegalnych wysypisk, zbieranie śmieci i
dos
tarczenie do wskazanego miejsca). Wskazane trzy pozycje zostały przez Odwołującego
wycenione po zróżnicowanych stawkach godzinowych: 10, 40 i 13 zł. Podobnie pozycje 33,
34, 36, 37 i 38 zostały przez Zamawiającego ujęte w jednym dziale IV – Ochrona p.poż., a
opis zakresu prac dla poz. 37 (dozorowanie pożarzyska) i poz. 38 (porządkowanie terenu)
jest wspólny. Wskazane przykłady zaprzeczają tezie Zamawiającego, iż stanowią one
samodzielne pozycje, oderwane od innych prac wycenionych w ofercie. Tym samym
założenie o celowości analizy wyłącznie wybranych pozycji, jako istotnych części składowych
nie miało uzasadnienia. Istotnym dla sposobu wyceny prac był również brak wskazania w
siwz na
konieczność uwzględnienia przy wycenie pracochłonności poszczególnych pozycji
opisanych w katalogach prac leśnych, w szczególności dotyczących pozycji opisanych
ilością metrów sześciennych, co pozwalało na przyjęcie indywidualnych założeń co do
optymalizacji czasu pracy.
Powyższe czyniło niezasadnym porównywanie stawek poszczególnych pozycji ze stawką
oszacowaną przez Zamawiającego, jako wspólną dla wszystkich pozycji (18,60 zł/h).
Zamawiający nie dokonał analogicznego przeliczenia ceny oferty Odwołującego, tak aby
str. 11
porównanie mogło mieć merytoryczną wartość dla oceny tej oferty, która zawiera pozycje
wycenione również po stawce 40 zł/h (poz. 32), 200 zł/h (poz. 35) oraz stawki znacznie
wyższe przy pozycjach wycenionych w innych jednostkach miary. Skoro stawka jaką
oszacował Zamawiający do całości prac obejmuje wszystkie prace objęte kosztorysem
ofertowym
(o różnej pracochłonności), to nie było celowym porównywanie tej stawki z
poszczególnymi pozycjami kosztorysu ofertowego Odwołującego, które nie mogły
uwzględniać wartości prac, które były wycenione powyżej tej stawki.
Istotnym by
ło zatem odniesienie się do ceny całkowitej oferty, której wysokość nie budziła
wątpliwości, tak w odniesieniu do ceny drugiej oferty złożonej na pakiet nr 1, jak i kwoty
przewidzianej przez Zamawiającego (uwzględniającej wartość szacowaną przedmiotu
zamówienia w pakiecie nr 1). Zamawiający w ogóle nie odnosił się do ceny całkowitej oferty,
która ostatecznie stanowi podstawę tezy o zaoferowaniu rażąco niskiej ceny. Odwołujący
słusznie zgłosił zastrzeżenia co do sposobu oceny jego oferty i wniosków do jakich
doprowadziło założenie Zamawiającego, iż poszczególne pozycje kosztorysowej stanowią
autonomiczną część przedmiotu świadczenia, co miało uzasadniać ocenę sposobu kalkulacji
w oderwaniu od pozostałych pozycji kosztorysu. Nie chodziło przy tym o przenoszenie
kosztów pomiędzy pozycjami, a o możliwość przyjęcia, iż część prac może być w
rzeczywistości wykonana jednocześnie z innymi powiązanymi rzeczowo w ramach
poszczególnych działów prac rozliczanych stawką godzinową. Miało to przede wszystkim
uzasadnienie dl
a tych pozycji, których ilość obmiarowa była znikoma w perspektywie całej
umowy, a udzielone w tym kontekście wyjaśnienia co do możliwości optymalizacji organizacji
pracy mają oparcie w realiach świadczenia tego rodzaju prac.
W odniesieniu do zarzutu zaniechania odrzucenia oferty Konsorcjum B. na podstawie art. 89
ust. 1 pkt 7b Ustawy Izba uznała, w świetle orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego
2018 r. (sygn. akt IV CSK 86/17), iż przedłożona gwarancja zapłaty wadium wystawiona po
zawiązaniu konsorcjum i wskazująca w treści wyłącznie na pełnomocnika wykonawców
wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego, stanowi skuteczne
zabezpieczenie oferty wspólnej. Orzeczenie to stanowi odpowiedź na rozbieżność stanowisk
prezentowanych zarówno w orzecznictwie KIO jak i Sądów Powszechnych i rozwiewa
wątpliwość co do możliwości przyjęcia, jako skutecznego zabezpieczenia oferty gwarancji
zapłaty wadium, w której treści nie zostali wymienieni wszyscy wykonawcy, którzy złożyli
ofertę wspólną w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Izba nie przychyliła
się do wniosku Odwołującego o niedopuszczenie dowodu przedłożonego wraz z
odpowiedzią na odwołanie, jakim była umowa konsorcjum. Przede wszystkim Izba nie miała
podstaw odmówić włączenia w poczet materiału dowodowego dokumentu istotnego z punktu
str. 12
widzenia przedmiotu sporu, pozwalającego na jego rozstrzygnięcie w granicach
podniesionego zarzutu. Odwołujący, chociaż nie miał możliwości poznania treści umowy
konsorcjum w momencie wniesienia od
wołania, to przed otwarciem rozprawy powziął wiedzę
pozwalającą ocenić zasadność zarzutu. W ocenie Izby, okoliczności w jakich Zamawiający
uzyskał dokument, tj. dopiero po wyborze oferty najkorzystniejszej, nie stały na przeszkodzie
jego złożenia w postępowaniu odwoławczym. Przede wszystkim Zamawiający nie miał
podstaw do żądania złożenia umowy w toku postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego, gdyż treść siwz wskazywała jednoznacznie na obowiązek złożenia umowy
dopiero przed zawarciem umowy w sprawie
zamówienia publicznego. Również trudno
dopatrywać się sprzeczności działań podjętych na potrzeby prowadzonego sporu i
pozyskania dokumentu, który pozwala wykazać zasadność oceny dokonanej na etapie
ustalenia wyniku postępowania. Odnosząc się zatem do umowy konsorcjum Izba
uwzględniła okoliczność, iż została ona zawarta przed wystawieniem wadium złożonego
wraz z ofertą, a w treść wprost wskazuje na umocowanie pełnomocnika do wniesienia
wadium w formie gwarancji
. Umowa ta rozwiewa ewentualną wątpliwość, jaka w świetle
orzeczenia SN mogłaby wystąpić w związku z ustaleniem, iż pełnomocnictwo załączone do
oferty zostało udzielone już po wystawieniu gwarancji wadialnej. W świetle tej umowy nie
zachodzi konieczność rozważenia znaczenia tego faktu dla przyjęcia, iż wadium skutecznie
zabezpieczało ofertę wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie.
Podsumowując Izba uznała, iż oferta Konsorcjum B. została prawidłowo zabezpieczona
wadium, a zarzuty podnoszone w tym zakresie wobec Zamawiającego nie zostały przez
Odwołującego wykazane.
Ponieważ zarzut wadliwej oceny oferty Odwołującego potwierdził się koniecznym było
uwzględnienie odwołania na podstawie art. 192 ust. 2 Ustawy i nakazanie Zamawiającemu
powtórzenie czynności oceny ofert z uwzględnieniem oferty Odwołującego.
str. 13
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku na podstawie art. 192 ust. 9 oraz
art. 192 ust. 10 Prawa zamówień publicznych oraz w oparciu o przepisy § 3 i § 5
ust. 4
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i
sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238
ze zm.
). Izba zaliczyła do
kosztów postępowania wpis wniesiony przez Odwołującego w kwocie
.000,00 zł
oraz
koszty stwierdzone rachunkiem złożonym przed zamknięciem rozprawy obejmujące
wynagrodzenie pełnomocnika
.
Przewodniczący: ……………………….
Członkowie: ……………………….
……………………….
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 250/18 z dnia 2018-03-13
- Sygn. akt KIO 391/18 z dnia 2018-03-13
- Sygn. akt KIO 249/18 z dnia 2018-03-01
- Sygn. akt KIO 216/18 z dnia 2018-03-01
- Sygn. akt KIO 244/18 z dnia 2018-02-28
