eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

eGospodarka.plBaza orzeczeń KIO2014 › Sygn. akt: KIO 227/14, KIO 229/14
rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2014-02-21
rok: 2014
sygnatury akt.:

KIO 227/14
KIO 229/14

Komisja w składzie:
Przewodniczący: Piotr Kozłowski Protokolant: Agata Dziuban

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu
21 lutego 2014 r. w Warszawie odwołań wniesionych
7 lutego 2014 r. do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej przez wykonawców:

A. Comesa Polska sp. z o.o. z siedzib
ą w Warszawie – sygn. akt KIO 227/14
B. Biomet Polska sp. z o.o. z siedzib
ą w Warszawie – sygn. akt KIO 229/14
w
postępowaniu
o
udzielenie
zamówienia
publicznego
pn.
Dostawa
sprz
ętu
specjalistycznego dla Kliniki Ortopedii i Traumatologii Narz
ądu Ruchu oraz dla Kliniki
Chirurgii Urazowej i Chirurgii R
ęki (nr postępowania 2USK/DZP/PN-169/2013)
prowadzonym przez zamawiającego:
Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Jana
Mikulicza-Radeckiego we Wrocławiu

przy udziale wykonawców zgłaszających swoje przystąpienia do postępowania
odwoławczego po stronie zamawiającego:
A. Biomet Polska sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie – w sprawie o sygn. akt KIO
227/14
B. Johnson & Johnson Poland sp. z o.o. z siedzib
ą w Warszawie – w sprawie o sygn.
akt KIO 229/14


orzeka:
1. Uwzględnia odwołanie w sprawie o sygn. akt KIO 227/14 i nakazuje
zamawiaj
ącemu w zadaniach nr 14 i 15: unieważnienie wyboru najkorzystniejszej
oferty, uniewa
żnienie odrzucenia oferty Comesa Polska sp. z o.o. z siedzibą
w Warszawie oraz powtórzenie z uwzgl
ędnieniem tej oferty badania i oceny ofert.
2. Oddala odwołanie w sprawie o sygn. akt KIO 229/14.
3.
Kosztami postępowania obciąża – w sprawie o sygn. akt KIO 227/14
przyst
ępującego, a w sprawie o sygn. akt KIO 229/14 odwołującego – Biomet
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


Polska sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie i:
2.1.
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 30000 zł 00 gr
(słownie: trzydzieści tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez
odwołujących:
Comesa Polska sp. z o.o. z siedzib
ą w Warszawie oraz Biomet Polska sp.
z o.o. z siedzib
ą w Warszawie – tytułem wpisów od odwołań,
2.2.
zasądza od przystępującego: Biomet Polska sp. z o.o. z siedzibą
w Warszawie
na rzecz odwołującego: Comesa Polska sp. z o.o. z siedzibą
w Warszawie
kwotę 18600 zł 00 gr (słownie: osiemnaście tysięcy sześćset
złotych zero groszy)
stanowiącą koszty postępowania odwoławczego poniesione
z tytułu uzasadnionych kosztów strony w postaci wynagrodzenia pełnomocnika.


Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 907, z późn. zm.) na niniejszy wyrok – w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego we
Wrocławiu.


Przewodnicz
ący:
………………………………

Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


U z a s a d n i e n i e

Zamawiający – Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza-Radeckiego
we Wrocławiu – prowadzi w trybie przetargu nieograniczonego, na podstawie ustawy z dnia
29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych {tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 907,
z późn. zm.; dalej zwanej również „ustawą pzp”, „pzp” lub „PZP”}, postępowanie o udzielenie
zamówienia na dostawy pn. Dostawa sprzętu specjalistycznego dla Kliniki Ortopedii
i Traumatologii Narz
ądu Ruchu oraz dla Kliniki Chirurgii Urazowej i Chirurgii Ręki (nr
postępowania 2USK/DZP/PN-169/2013).

Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej 2013/S_233-403936 z 30 listopada 2013 r., w tym samym dniu Zamawiający
zamieścił ogłoszenie o zamówieniu w swojej siedzibie na tablicy ogłoszeń oraz na swojej
stronie internetowej (www.usk.wroc.pl), na której od tego dnia udostępnił również
specyfikację istotnych warunków zamówienia {dalej zwaną również w skrócie „s.i.w.z.”
lub „SIWZ”}.
Wartość zamówienia przekracza kwoty określone w przepisach wydanych
na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy pzp i została ustalona przez Zamawiającego na kwotę
4.584.373,30 zł, co stanowi równowartość 1.140.505,00 euro.

14 listopada 2013 r. Zamawiający przekazał wykonawcom drogą elektroniczną lub
faksem zawiadomienie o rozstrzygnięciu postępowania, w tym o wyborze jako
najkorzystniejszej oferty: w zadaniach nr 12 i 15 – oferty złożonej przez Biomet Polska sp.
z o.o. z siedzibą w Warszawie {spółka zwana również dalej w skrócie „Biomet”}, a w zadaniu
nr 34 – oferty złożonej przez Johnson & Johnson Poland sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie
{spółka zwana również dalej w skrócie „Johnson & Johnson”}, a także o odrzuceniu
w zadaniach nr 12 i 15 – na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 pzp – oferty złożonej przez
Comesa Polska sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie {spółka zwana również dalej w skrócie
„Comesa”}.

{KIO 227/14}

7 lutego 2014 r. (pismem z tej daty) Odwołujący – Comesa Polska sp. z o.o.– wniósł
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej odwołanie (zachowując wymóg przekazania jego
kopii Zamawiającemu) od odrzucenia jego oferty oraz wyboru w zadaniach nr 12 i 15 oferty
Biomet Polska sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie.

Odwołujący zarzucił Zamawiającemu następujące naruszenia ustawy pzp:

1. Art. 89 ust. 1 pkt 2 – przez odrzucenie oferty Comesa w zadaniach nr 12 i 15, podczas
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


gdy treść tej oferty jest zgodna z treścią SIWZ.
2. Art. 26 ust 4 – przez zaniechanie wezwania Comesa do złożenia wyjaśnień dotyczących
załączonych do oferty oświadczeń i dokumentów dla trzpienia Straight Stem.
3. Art. 91 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 3 – przez zaniechanie wyboru oferty Comesa jako
najkorzystniejszej w zdaniach nr 12 i 15.
4. Art 7 ust. 1 – przez prowadzenie postępowania w sposób, który nie zapewnia
zachowania uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców.

Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu w
zadaniach nr 12 i 15:
1. Unieważnienia wyboru oferty Biomet jako najkorzystniejszej oraz odrzucenia oferty
Comesa.
2. Dokonania powtórnej oceny oferty Comesa.

Odwołujący sprecyzował zarzuty za pomocą następujących okoliczności faktycznych
i prawnych uzasadniających wniesienie odwołania.

Odwołujący podał, że zgodnie z załącznikiem nr 1 do SIWZ przedmiotem zamówienia
było:
– w zadaniu nr 12 (zestaw 12) Pierwotna cementowana endoprotezoplastyka stawu
biodrowego – trzpień cementowy kobaltowo chromowy bezkołnierzowy w dwóch
płaszczyznach posiadaj
ący kształt klina, zwężający się dystalnie, spłaszczony,
samocentruj
ący się w kanale szpikowym (nie wymagający centralizatora), bez kołnierza,
konus 12/14mm
;
– w zdaniu nr 15 (zestaw 15) Endoproteza biodra bi-polarna – trzpień cementowy
bezkołnierzowy w dwóch płaszczyznach posiadaj
ący kształt klina, zwężający się dystalnie,
spłaszczony, samocentruj
ący się w kanale szpikowym (nie wymagający centralizatora), bez
kołnierza, konus 12/14mm
.
Z kolei Zamawiający odrzucił ofertę Odwołującego – uznając, że zaoferowana przez niego
w powyższych zadaniach endoproteza dysponuje trzpieniem Straight Stem posiadającym
kołnierz.

Odwołujący podniósł, że treść jego oferty jest zgodna z treścią SIWZ, gdyż
zaoferowane w zadaniach nr 12 i 15 trzpienie cementowe typu Straight Stem są trzpieniami
bezkołnierzowymi (bez kołnierza), których konstrukcja zasadniczo różni się od konstrukcji
i funkcji trzpienia kołnierzowego. Odwołujący wyjaśnił, że głównym elementem trzpienia
kołnierzowego jest oparty na kości korowej kołnierz, który ma ograniczać możliwość migracji
trzpienia do wnętrza kanału udowego. Wadą tej konstrukcji jest to, że podczas użytkowania
kołnierz obluzowuje się, powodując ucisk na kość korową, a w konsekwencji jej ścieranie się
i zużycie (lizę). Odwołujący oświadczył, że takie rozwiązanie konstrukcyjne nie jest
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


zastosowane w trzpieniu Straight Stem, który jest nowatorskim rozwiązaniem, po raz
pierwszy na świecie wprowadzonym przez Maurica E. Müllera w 1977 r. Trzpień ten ma
jedynie poszerzoną cześć proksymalną zakończoną półwałkiem i w całej swojej wysokości
przynasady jest równy, a zatem nie ma wystającego rantu, pierścienia, krezy czy kołnierza.
Odwołujący powołał się na to, że potwierdzają to załączone do oferty rysunki. Odwołujący
dodał, że trzpień ten ma konstrukcję podwójnego klina, jest wyposażony w antyrotacyjne
rowki i jest trzpieniem samocentrującym się w kanale kości udowej. Odwołujący stwierdził,że trzpień Straight Stem nie jest oparty na kości korowej – jest wprowadzany w kość korową
bezkołnierzowo, a taka konstrukcja eliminuje ryzyko obluzowań i ewentualnych stanów
zapalnych.

Zdaniem Odwołującego niezasadne jest uznanie Straight Stem za trzpień kołnierzowy
tylko na podstawie nieprawidłowego tłumaczenia w polskiej wersji językowej broszury
producenta. Odwołujący wyjaśnił, że tłumaczenie to nie oddaje rozwiązania zastosowanego
w konstrukcji trzpienia Straight Stem, widocznego w załączonej broszurze. Według
Odwołującego prawidłowo przetłumaczone ang. słowo „collar” lub niem. słowo „kragen” na
język polski oznacza również: pierścień, obrożę, chomąto, kolię, czy krezę, a wszystkie te
elementy w swojej budowie mają przypisaną – według słownika PWN – jedną wspólną
cechę: otaczają na całym obwodzie. Odwołujący podkreślił, że trzpień Straight Stem jest
zakończony półwałkiem, który nie otacza trzpienia na całym obwodzie, gdyż niewielki
półwałek występuje jedynie fragmentarycznie z przodu i z tyłu. Odwołujący stwierdził, że
analogiczne rozwiązania mają niemal wszystkie inne protezy bezkołnierzowe, gdyż
w przeciwnym razie nie ma możliwości wprowadzenia spoiwa (cementu), które
w przeciwnym wypadku przed związaniem mogłoby się przemieścić.

Odwołujący podniósł, że w treści oferty na zadania nr 12 i 15 złożył oświadczenie,
zgodnie z którym zaoferowany trzpień Straight Stem jest trzpieniem bezkołnierzowym.
Zdaniem Odwołującego Zamawiający, w związku z wątpliwościami co do rozwiązania
technicznego trzpienia Straight Stem, zobowiązany był wezwać Odwołującego do wyjaśnień
dotyczących treści złożonych przez niego oświadczeń i dokumentów. Brak wezwania
do takich wyjaśnień stanowi o naruszeniu art 26 ust. 4 pzp. Odwołujący powołał się na to,że zgodnie z wyrokiem Izby z 19 kwietnia 2012 r. (sygn. akt KIO 679/12), nawet
w przypadku, gdy oferta zawiera braki, zamawiający nie może wykluczyć wykonawcy bez
uprzedniego wezwania wykonawcy w trybie art. 26 ust. 3 i 4 pzp do wyjaśnień czy
uzupełnienia dokumentów, z dokładnym opisaniem dlaczego zamawiający uznał dokument
za wadliwy lub niepełny i w jaki sposób oczekuje usunięcia braków.

Odwołujący wskazał, że konstrukcja trzpienia Straight Stem jako rozwiązanie
pionierskie jest kopiowana przez inne firmy, między innymi przez Biomet, który zaoferował
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


dokładnie takie samo rozwiązanie. W związku z tym przyjęcie, że rozwiązanie zaoferowane
przez Odwołującego jest równoznaczne z zaoferowaniem trzpienia kołnierzowego, powinno
również skutkować odrzuceniem oferty Biomet.

Odwołujący zarzucił, że czynności Zamawiającego w postępowaniu ewidentnieświadczą o uprzywilejowaniu Biomet i dążeniu do wyboru oferty złożonej przez tego
Wykonawcę, który zaoferował rozwiązanie tożsame jak Odwołujący.

{KIO 229/14}

7 lutego 2014 r. (pismem z tej daty) Odwołujący – Biomet Polska sp. z o.o. z siedzibą
w Warszawie – wniósł do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej odwołanie (zachowując
wymóg przekazania jego kopii Zamawiającemu) od wyboru i zaniechania odrzucenia
w zadaniu nr 34 oferty złożonej przez Johnson & Johnson Poland sp. z o.o. z siedzibą
w Warszawie oraz zaniechania wyboru w tym zadaniu oferty Biomet.

Odwołujący zarzucił Zamawiającemu następujące naruszenia ustawy pzp:
1. Art. 91 ust. 1 – przez wybór jako najkorzystniejszej oferty Johnson & Johnson.
2. Art. 89 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 82 ust. 3 – przez zaniechanie odrzucenia oferty Johnson
& Johnson.
3. Art. 7 ust. 1 i 2 – przez nierówne traktowanie wszystkich wykonawców w trakcie
postępowania oraz brak zachowania zasady uczciwej konkurencji podczas badania
treści złożonych ofert.

Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu
w zadaniu nr 34:
1. Unieważnienia czynności wyboru oferty Johnson & Johnson jako najkorzystniejszej.
2. Odrzucenia oferty Johnson & Johnson.
3. Powtórnego badania i oceny ofert.
4. Wyboru oferty Biomet jako najkorzystniejszej.

Odwołujący sprecyzował zarzuty za pomocą następujących okoliczności faktycznych
i prawnych uzasadniających wniesienie odwołania.

Odwołujący podał, że w zakresie zestawu numer 34 Zamawiający w opisie
przedmiotu zamówienia wymagał zaoferowania Endoprotezy całkowitej pierwotnej stawu
kolanowego z systemem rewizyjnym o następującej charakterystyce:
– w poz. nr 1 – Endoproteza modularna trzyczęściowa (część udowa, część piszczelowa,
wkładka stawowa) w wersji z zachowaniem wi
ęzadła krzyżowego tylnego oraz w wersji
tylnozwi
ązanej. Komponent udowy anatomiczny (prawy i lewy) ze stopu CoCr w minimum 9
rozmiarach. Opcjonalnie mo
żliwość użycia wersji bezcementowej. Komponent piszczelowy
ze stopu CoCr w minimum 7 rozmiarach, typu fixed bearing, ł
ączony zatrzaskowo zapinką
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


z wkładką polietylenową. Opcjonalnie możliwość użycia komponentu piszczelowego
z ruchom
ą wkładką (mobile bearing) oraz komponentu piszczelowego metalowego
zintegrowanego na stałe z wkładk
ą polietylenową (typu monoblok). Możliwość użycia wersji
bezcementowej. Wkładka stawowa z polietylenu stabilizowanego przeciwutleniaczem w
minimum 6 grubo
ściach. Możliwość śródoperacyjnego wyboru wkładki zachowującej PCL,
wkładki z tyln
ą stabilizacją, wkładki z dodatkową stabilizacją więzadeł pobocznych, wkładki
ruchomej typu mobile bearing
.
– w poz. nr 2 – Endoproteza rewizyjna stawu kolanowego, modularna, kłykciowa, tylnie
zwi
ązana. Komponent udowy anatomiczny w minimum 5 rozmiarach, wykonany ze stopu
CoCr, z mo
żliwością dokręcenia trzpieni przedłużających oraz klinów wyrównujących ubytki
kostne. Komponent piszczelowy uniwersalny ze stopu CoCr, polerowany, wyst
ępujący
w dwóch wersjach: fixed bearing i mobile bearing. Wersja mobile bearing o niesymetrycznej
powierzchni uniesionej na
środku, dopasowanej do wkładki piszczelowej, w co najmniej 5
rozmiarach. Ka
żda wersja komponentu piszczelowego z możliwością dokręcenia trzpieni
przedłu
żających oraz klinów wyrównujących ubytki kostne. Możliwość założenia
bezcementowego kołnierza (tulei)wykonanego ze sprasowanego tytanu o strukturze g
ąbki,
do wypełnienia masywnego ubytku w piszczeli oraz adaptera offsetowego. Wkładka stawowa
polietylenowa ruchoma, osadzana na centralnym bolcu tacy piszczelowej, w co najmniej 6
grubo
ściach dia każdego rozmiaru części piszczelowej. Trzpienie udowe i piszczelowe w co
najmniej dwóch długo
ściach. Możliwość zastosowania offsetu udowego 2,5mm, 5mm lub
7,5mm oraz offsetu piszczelowego 2,5mm lub 5mm. Bloczki udowe i piszczelowe w co
najmniej dwóch długo
ściach. Komplet stanowią: komponent udowy i piszczelowy
cementowany, wkładka polietylenowa, trzpie
ń udowy i piszczelowy, bloczek udowy
i piszczelowy, adapter offsetowy piszczelowy
.

Pismem z 30 grudnia 2013 r. (znak: USK/DZP/PN-169/2013) Zamawiający
poinformował wszystkich wykonawców, że dopuszcza możliwość zaoferowania w zakresie
zestawu numer 34
– w pozycji nr 1 – …endoprotezy modularnej trzyczęściowej (część udowa, część
piszczelowa, wkładka stawowa) w wersji z zachowaniem wi
ęzadła krzyżowego tylnego oraz
w wersji tylnozwi
ązanej. Komponent udowy anatomiczny (prawy i lewy) ze stopu CoCr
w minimum 8 rozmiarach. Opcjonalnie mo
żliwość użycia wersji bezcementowej. Komponent
piszczelowy tytanowy w minimum 7 rozmiarach, typu fixed bearing, Opcjonalnie mo
żliwość
u
życia komponentu piszczelowego z ruchomą wkładką (mobile bearing). Możliwość użycia
wersji bezcementowej. Wkładka stawowa z polietylenu wysokiej g
ęstości „cross-link”.
w minimum 6 grubo
ściach. Możliwość śródoperacyjnego wyboru wkładki zachowującej PCL,
wkładki z tyln
ą stabilizacją, wkładki z dodatkową stabilizacją więzadeł pobocznych, wkładki
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


ruchomej typu mobile bearing.
– w poz. nr 2 – …endoprotezy rewizyjnej stawu kolanowego, modularnej, kłykciowej, tylnie
zwi
ązanej. Komponent udowy anatomiczny w minimum 5 rozmiarach, wykonany ze stopu
CoCr, z mo
żliwością dokręcenia trzpieni przedłużających oraz klinów wyrównujących ubytki
kostne. Komponent piszczelowy uniwersalny, wyst
ępujący w dwóch wersjach: ze stopu
tytanowego fixed bearing i ze stopu CoCr z wysoce polerowana powierzchnia górn
ą mobile
bearing., w co najmniej 5 rozmiarach. Ka
żda wersja komponentu piszczelowego
z mo
żliwością dokręcenia trzpieni przedłużających oraz klinów wyrównujących ubytki kostne.
Mo
żliwość założenia bezcementowego kołnierza (tulei) zarówno przy komponencie udowym
jak i piszczelowym wyrównuj
ącego ubytki kostne. Wkładka stawowa polietylenowa ruchoma,
w co najmniej 6 grubo
ściach dla każdego rozmiaru części piszczelowej. Trzpienie udowe
i piszczelowe w co najmniej dwóch długo
ściach. Bloczki udowe i piszczelowe w co najmniej
dwóch grubo
ściach. Komplet stanowią: komponent udowy i piszczelowy cementowany,
wkładka polietylenowa, trzpie
ń udowy i piszczelowy, bloczek udowy i piszczelowy, adapter
off-setowy udowy
.

Spółka Johnson&Johnson złożyła ofertę w zakresie zestawu nr 34, oferując dla
pozycji nr 1 i 2 endoprotezę o nazwie handlowej Sigma, jednocześnie składając wraz z ofertą
dokumenty mające stanowić potwierdzenie spełnienia wymagań określonych przez
Zamawiającego w SIWZ w zakresie wymaganego – oferowanego przedmiotu zamówienia
(dział 7 pkt 7.1 SIWZ). Odwołujący podniósł, że Johnson & Johnson dokonał zmiany
w formularzu ofertowo-cenowym w zakresie zestawu numer 34 poz. 2, polegającej
na wpisaniu treści udzielonego wyjaśnienia (odpowiedzi nr 2 z pisma z 30 grudnia 2013 r.)
w kolumnie 2 poz. 2:
– po pierwsze – z pominięciem treści: ... Bloczki udowe i piszczelowe w co najmniej dwóch
grubo
ściach. Komplet stanowią: komponent udowy i piszczelowy cementowany, wkładka
polietylenowa, trzpie
ń udowy i piszczelowy, bloczek udowy i piszczelowy, adapter off-setowy
udowy
;
– po drugie – z zawarciem dodatkowej treści: ... doszyjkowe, stosowane w złamaniach
przezskr
ętarzowych. Średnica 6,5 mm w długościach od 60 mm do 130 mm z przeskokiem
co 5 mm. Za
ślepki kaniulowane o przedłużeniu: 0 mm, 5 mm, 10 mm, 15 mm i 20 mm.
Długo
ść od 69 mm do 120 mm, ilość otworów od 3 do 8 na trzonie i 6 otworów na głowie
płyty. Płyty prawe/lewe. Materiał stal.


Zdaniem Odwołującego powyższe zmiany jednoznacznie wskazują na fakt,że Johnson&Johnson w sposób nieuprawniony dokonał zmian w zakresie formularza
ofertowego
oraz,
co
ważniejsze,
zaoferował
przedmiot
zamówienia
niezgodny
z wymaganiami SIWZ, zarówno w zakresie wymagań pierwotnych, jak i zmienionych pismem
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


z dnia 30 grudnia 2013 r., wypełniając tym samym art. 89 ust. 1 pkt. 2 w związku z art. 82
ust. 3 pzp.

W opinii Odwołującego brak jest podstaw prawnych i faktycznych do traktowania
udzielonych przez Zamawiającego 30 grudnia 2013 r. wyjaśnień, w odpowiedzi na pytanie nr
1 i 2, jako dokonanie zmian w wymaganiach podstawowych SIWZ. Z uwagi na brzmienie
ostatniego zdania tego pisma {Powyższe odpowiedzi nie powodują konieczności zmiany
tre
ści SIWZ i treści ogłoszenia. Termin składania i otwarcia ofert pozostaje bez zmian},
wykonawcy muszą spełniać wymagania pierwotne opisu przedmiotu zamówienia,
z uwzględnieniem wyjaśnień udzielonych przez Zamawiającego, bez ingerencji w załączniki
stanowiące treść SIWZ.

Zdaniem Odwołującego Zamawiający nie zrezygnował z następujących parametrów
granicznych przedmiotu zamówienia wskazanych w załączniku do SIWZ – formularzu
cenowym:
{dla pozycji nr 1}
1. Komponent piszczelowy łączony zatrzaskowo zapinką z wkładka polietylenową.
2. Opcjonalnie możliwość użycia komponentu piszczelowego z ruchomą wkładką (mobile
bearing), oraz komponentu piszczelowego metalowego zintegrowanego na stałe z wkładką
polietylenowa (typu monoblok);
{dla pozycji nr 2}
3. Każda wersja komponentu piszczelowego z możliwością dokręcenia trzpieni
przedłużających oraz klinów wyrównujących ubytki kostne. Możliwość założenia
bezcementowego kołnierza (tulei) wykonanego ze sprasowanego tytanu o strukturze gąbki,
do wypełnienia masywnego ubytku w piszczeli oraz adaptera off-setowego.
4. Wkładka stawowa polietylenowa ruchoma, osadzana na centralnym bolcu tacy
piszczelowej, w co najmniej 6 grubościach dla każdego rozmiaru części piszczelowej.
Trzpienie udowe i piszczelowe w co najmniej dwóch długościach. Możliwość zastosowania
off-setu udowego 2.5 mm, 5mm lub 7.5 mm oraz off-setu piszczelowego 2.5 mm lub 5 mm.
Według Odwołującego ponieważ wniosek o wyjaśnienie treści SIWZ (pytanie nr 1 i 2) nie
odnosił się do przywołanych powyżej parametrów, a Zamawiający udzielając odpowiedzi
dopuścił zmianę opisu przedmiotu zamówienia jedynie w zakresie treści wniosku {Tak.
Zamawiaj
ący dopuszcza}, tym samym zaoferowany przedmiot zamówienia w zakresie
zestawu nr 34 winien spełniać również powyższe wymagania.

Odwołujący podniósł, że zaoferowany przez Johnson & Johnson przedmiot
zamówienia dla poz. nr 1 i 2 w postaci endoprotezy o nazwie handlowej Sigma nie spełnia
powyższych wymagań, co wynika z treści dokumentów złożonych wraz z ofertą, a
w szczególności z materiału informacyjnego dla wyrobu medycznego o nazwie handlowej
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


SIGMA. Odwołujący dodał, że Zamawiający w rozdziale 7 pkt 7.1 SIWZ wymagał, aby każdy
wykonawca ubiegający się o udzielenie zamówienia publicznego złożył wraz z ofertą na
potwierdzenie spełnienia wymagań …dokładny opis oferowanego przedmiotu zamówienia,
potwierdzaj
ący spełnienie parametrów wymaganych przez Zamawiającego w formie
prospektów, katalogów producenta, itp. w j
ęzyku polskim) – w przypadku braku powyższych
dokumentów oferta zostanie odrzucona jako nie spełniaj
ąca wymogów Zamawiającego
(z zastrze
żeniem art. 26 ust.3 PZP). Jednocześnie należy w ZAŁĄCZNIKU NR 1 do SIWZ
poda
ć numer strony materiałów informacyjnych, na której wymagane parametry są
potwierdzone oraz zaznaczy
ć (np. zakreślaczem) w materiałach informacyjnych, gdzie
znajduje si
ę potwierdzenie wymaganego parametru.

Zdaniem Odwołującego tożsame {do prezentowanego przez niego} stanowisko zajęła
Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 10 września 2012 r. (sygn. akt 1835/12), wskazując,że: Należy podkreślić, że udzielona przez Zamawiającego odpowiedź z dnia 26.07.2012 r.,
dopuszczaj
ąca również propozycje ofertowe Odwołującego, w żaden sposób nie wpływała
na dotychczasowe wymaganie Zamawiaj
ącego odnoszące się do obowiązku posiadania
przez przedmiot zamówienia powierzchni protezy pokrytej PMMA – substancj
ą
wspomagaj
ącą wiązanie cementu kostnego oraz śródoperacyjnego zgięcia stawu
kolanowego minimum 150 stopni. Jednocze
śnie treść oświadczenia Odwołującego z dnia 21
sierpnia 2012r. była jednoznaczna i wynikało z niej,
że oferowany przedmiot zamówienia
oczekiwanej przez Zamawiaj
ącego funkcjonalności nie posiada. Zatem skoro treść złożonej
przez Odwołuj
ącego oferty nie odpowiada treści SIWZ, to zasadnym było skorzystanie przez
Zamawiaj
ącego z dyspozycji przepisu art.89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp, uprzednio jednak
upewniwszy si
ę przez niego, co do istnienia okoliczności braku zaoferowania przez
Odwołuj
ącego spornych parametrów.

Odwołujący zaznaczył, że ustawa pzp nie pozostawia żadnej wątpliwości w zakresie
obligatoryjnej konieczności odrzucenia każdej oferty w przypadku, gdy jej treść nie
odpowiada treści SIWZ. Dodatkowo, zdaniem Odwołującego, orzecznictwo Krajowej Izby
Odwoławczej, które ukształtowało się w tym zakresie pod rządami ustawy pzp nie
pozostawia również żadnych wątpliwości co do tego, że w takich jak ten przypadkach,
Zamawiający nie może dowolnie interpretować prawa i musi bezwzględnie odrzucić każdą
ofertę na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 pzp. W odwołaniu przywołano również wypowiedzi
doktryny i orzecznictwa co do rozumienia niezgodności treści oferty z treścią SIWZ, o której
mowa w tym przepisie.

{KIO 227/14}

19 lutego 2014 Zamawiający przesłał do Izby faksem odpowiedź na odwołanie,
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


w której oświadczył, że – działając na podstawie art. 186 ust. 2 ustawy pzp – uwzględnia
w całości zarzuty przedstawione w odwołaniu Comesa Polska sp. z o.o. z siedzibą
w Warszawie.
{KIO 229/14}

17 lutego 2014 r. wpłynęła do Izby odpowiedź na odwołanie (pismo z 14 lutego
2014 r.), w której Zamawiający oświadczył, że – działając na podstawie art. 186 ust. 2 ustawy
pzp – uwzględnia w całości zarzuty przedstawione w odwołaniu Biomet Polska sp. z o.o.
z siedzibą w Warszawie.

{KIO 227/14 i KIO 229/14}

Na skutek przekazania przez Zamawiającego kopii odwołań – 10 lutego 2014 r.
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej wpłynęły następujące zgłoszenia przystąpienia
do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego:
A. Biomet Polska sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie – w sprawie o sygn. akt KIO 227/14;
B. Johnson & Johnson Poland sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie – w sprawie o sygn. akt
KIO 229/14.

Wobec dokonania obu zgłoszeń w odpowiedniej formie, z zachowaniem 3-dniowego
terminu oraz wymogu przekazania kopii zgłoszenia Stronom postępowania (zgodnie z art.
185 ust. 2 pzp) – Izba nie miała podstaw do stwierdzenia nieskuteczności powyższych
przystąpień, co do których nie zgłoszono również opozycji.

{KIO 227/14}

20 lutego 2014 r. Przystępujący Biomet zgłosił sprzeciw wobec uwzględnienia przez
Zamawiającego w całości zarzutów przedstawionych w odwołaniu Comesa.
{KIO 229/14}

19 lutego 2014 r. Przystępujący Johnson & Johnson zgłosił sprzeciw wobec
uwzględnienia przez Zamawiającego w całości zarzutów przedstawionych w odwołaniu
Biomet.

{KIO 227/14 i KIO 229/14}

Ponieważ żadne z odwołań nie zawierało braków formalnych, a wpisy od nich zostały
uiszczone – podlegały rozpoznaniu przez Izbę.

W toku czynności formalnoprawnych i sprawdzających Izba nie stwierdziła, aby
którekolwiek z odwołań podlegało odrzuceniu na podstawie przesłanek określonych w art.
189 ust. 2 pzp. Również na posiedzeniu z udziałem Stron i Przystępujących nie zostały
złożone wnioski o odrzucenie któregokolwiek z wniesionych odwołań.
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


Z uwagi na brak podstaw do odrzucenia odwołań lub umorzenia postępowania
odwoławczego wobec zgłoszonych sprzeciwów, stosownie do art. 186 ust. 4 pzp obie sprawy
zostały skierowane do rozpoznania na rozprawie, podczas której Odwołujący podtrzymali
wniesione odwołania, a Przystępujący po stronie Zamawiającego wnieśli o ich oddalenie.
Zamawiający nie stawił się na posiedzenie i rozprawę, pomimo otrzymania prawidłowego
zawiadomienia o ich terminie.

Po
przeprowadzeniu
rozprawy
z
udziałem
Uczestników
(Odwołuj
ących
i Przyst
ępujących) postępowania odwoławczego w obu sprawach, uwzględniając
zgromadzony materiał dowodowy, jak równie
ż biorąc pod uwagę oświadczenia
i stanowiska, zawarte w odwołaniach, odpowiedziach na odwołanie, zgłoszeniach
przyst
ąpień, sprzeciwach, a także wyrażone na rozprawie i odnotowane w protokole,
Izba ustaliła i zwa
żyła, co następuje:

Izba dopuściła w niniejszej sprawie dowody z dokumentacji postępowania
o zamówienie publiczne, która została przekazana Izbie w formie kopii poświadczonej
za zgodność z oryginałem przez Zamawiającego, w szczególności przeprowadzając dowody
z następujących dokumentów w zakresie niezbędnym do rozpoznania zarzutów odwołania:
ogłoszenia o zamówieniu, s.i.w.z., wyjaśnień treści s.i.w.z. z 30 grudnia 2013 r., ofert
złożonych przez Comesa, Johnson & Johnson oraz Biomet, a także z protokołu
postępowania o udzielenie zamówienia. Wobec braku w przesłanej dokumentacji
kluczowego dla sprawy załącznika nr 1 – formularza cenowego, zawierającego opis
przedmiotu zamówienia, ze strony internetowej Zamawiającego pobrano plik zawierający ten
załącznik i dokonano wydruków dla zadań objętych zarzutami odwołania.
Izba wzięła również pod uwagę dowody złożone na rozprawie przez Uczestników
postępowania odwoławczego, dokonując odpowiedniej oceny ich mocy dowodowej oraz
znaczenia dla rozstrzygnięcia zarzutów zawartych w odwołaniach.

Zgodnie z przepisem art. 179 ust. 1 pzp odwołującemu przysługuje legitymacja
do wniesienia odwołania, gdy ma (lub miał) interes w uzyskaniu zamówienia oraz może
ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy. W ocenie Izby
obydwaj Odwołujący wykazali, że mają interes w uzyskaniu przedmiotowego zamówienia,
w którym złożyli oferty, a także, że mogą ponieść szkodę w związku z zarzucanymi
Zamawiającemu naruszeniami ustawy pzp, które pozbawiają ich możliwości uzyskania
odpłatnego zamówienia publicznego, na co mogliby w przeciwnym razie liczyć.

Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, poczynione ustalenia
faktyczne oraz orzekając w granicach zarzutów zawartych w odwołaniach, Izba stwierdziła,że odwołanie w sprawie o sygn. akt KIO 227/14 zasługuje na uwzględnienie, natomiast
odwołanie w sprawie o sygn. akt KIO 229/14 podlega oddaleniu.

Izba zaznacza na wstępie, że obie sprawy rozpoznane zostały w granicach zarzutów
zawartych w poszczególnych odwołaniach, gdyż zgodnie z art. 192 ust. 7 pzp Izba nie może
orzekać co do zarzutów, które nie były zawarte w odwołaniu. Za ugruntowane
w orzecznictwie Izby należy uznać stanowisko, że poprzestanie na przywołaniu przepisu,
którego naruszenie zarzuca się zamawiającemu, bez skonkretyzowania okoliczności
prawnych i faktycznych wskazujących na jego naruszenie, nie jest wystarczające dla uznania
zarzutu za skutecznie podniesiony. W konsekwencji, niezależnie od wymienienia na wstępie
odwołania zarzutu naruszenia określonego przepisu, Izba jest uprawniona do oceny
prawidłowości zachowania Zamawiającego (podjętych czynności lub zaniechania czynności),
jedynie przez pryzmat sprecyzowanych w odwołaniu okoliczności prawnych i faktycznych
uzasadniających jego wniesienie. Okoliczności te mają decydujące znaczenie ustalenia
granic kognicji Izby przy rozpoznaniu sprawy, gdyż konstytuują zarzut. O ile dowody na mocy
art. 190 ust. 1 pzp odwołujący może przedstawiać aż do zamknięcia rozprawy, o tyle
okoliczności, z których chce wywodzić skutki prawne musi uprzednio zawrzeć w odwołaniu,
pod rygorem ich nieuwzględnienia przez Izbę z uwagi na art. 192 ust. 7 pzp. Krajowa Izba
Odwoławcza wielokrotnie wypowiadała się w tym przedmiocie. W szczególności w wyroku z
1 grudnia 2009 r. (sygn. akt KIO/UZP 1633/09) Izba wskazała: Zarzut protestu lub odwołania
stanowi zatem wskazanie czynno
ści lub zaniechanej czynności zamawiającego (arg. z art.
180 ust. 1 Pzp) oraz okoliczno
ści faktycznych i prawnych uzasadniających wniesienie
protestu
. Z kolei w wyroku z 25 lipca 2013 r. (sygn. akt KIO 1653/13) Izba stwierdziła: O
tre
ści zarzutu decyduje przytoczona podstawa faktyczna, wskazane przez danego
odwołuj
ącego okoliczności faktyczne, wskazywane uzasadnienie, jak i przypisana im
kwalifikacja prawna, szczególnie,
że ta kwalifikacja prawna decyduje o uwzględnieniu żądania odwołania.


Z art. 89 ust. 1 pkt 2 pzp wynika, że zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli jej treść
nie odpowiada treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia, z zastrzeżeniem art. 87
ust. 2 pkt 3 pzp. Skład orzekający Izby podziela utrwalony w doktrynie i orzecznictwie pogląd,że zarówno treść s.i.w.z., jak i treść oferty stanowią merytoryczne postanowienia oświadczeń
woli odpowiednio: zamawiającego, który w szczególności przez opis przedmiotu zamówienia
oświadcza jakiego świadczenia oczekuje po zawarciu umowy w sprawie zamówienia
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


publicznego, oraz wykonawcy, który jednostronnie zobowiązuje się do wykonania tegoświadczenia w razie wyboru złożonej przez niego oferty jako najkorzystniejszej. Wobec tego
– co do zasady – porównanie zaoferowanego przez wykonawcę świadczenia z opisem
przedmiotu zamówienia, sposobem i terminem jego realizacji wymaganymi przez
zamawiającego, przesądza o tym, czy treść złożonej oferty odpowiada treści s.i.w.z. – jest
z nią zgodna. Art. 82 ust. 3 pzp zastrzega przy tym dla oferty składanej w postępowaniu
o udzielenie zamówienia publicznego formę pisemną pod rygorem nieważności, natomiast
samo rozumienie terminu oferta należy przede wszystkim wywodzić z art. 66 § 1 Kodeksu
cywilnego, zgodnie z którym jest nią oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy, jeżeli
określa istotne postanowienia tej umowy. Nie budzi przy tym wątpliwości, że z uwagi
na odpłatny charakter zamówień publicznych, nieodzownym elementem treści oferty jest
zawsze określenie ceny za jaką wykonawca zobowiązuje się wykonać zamawianeświadczenie. W pozostałym zakresie zamawiający określa w s.i.w.z. wymagany
od wykonawcy zakres i sposób konkretyzacji oświadczenia woli, który będzie podstawą dla
oceny zgodności treści złożonej oferty z merytorycznymi wymaganiami opisu przedmiotu
zamówienia. W szczególności jeżeli zamawiający wymaga od wykonawców składających
oferty – poza potwierdzenia ogólnym oświadczeniem o zgodności z opisem przedmiotu
zamówienia – podania konkretnych parametrów, nazwy, modelu, typu etc., pozwalających
na jednoznaczną identyfikację przedmiotu oferty – porównanie tak skonkretyzowanej treści
oferty z treścią wymagań opisu przedmiotu zamówienia zawartego w s.i.w.z. jest podstawą
do stwierdzenia ich wzajemnej zgodności albo niezgodności. W doktrynie prezentowany jest
również pogląd, że w zakresie zastosowania przesłanki odrzucenia oferty z art. 89 ust. 1 pkt
2 pzp mieści się również sporządzenie oferty w inny sposób, niż żądał tego zamawiający,
o ile niezgodność taka dotyczy elementów treści oferty w aspekcie formalnym i materialnym,
choć nie może tu chodzić wyłącznie o niezgodność sposobu spełnienia tych aspektów {por.
J. Pieróg w: Prawo zamówień Publicznych. Komentarz, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2009}.
Podobnie w judykaturze wskazuje się, że niezgodność treści oferty z treścią s.i.w.z. może
polegać na sporządzeniu i przedstawienia oferty w sposób niezgodny z wymaganiami
specyfikacji, z zaznaczeniem, że chodzi tu o wymagania s.i.w.z. dotyczące sposobu
wyrażenia, opisania i potwierdzenia zobowiązania (świadczenia) ofertowego, a więc
wymagania, co do treści oferty, a nie wymagania co do jej formy, które również
zamieszczane są w s.i.w.z. {por. np. uzasadnienie wyroku Izby z 13 listopada 2013 r., sygn.
akt KIO 2478/13}. Nie ulega również wątpliwości, że niezależnie od charakteru niezgodności,
aby zastosować podstawę odrzucenia oferty z art. 89 ust. 1 pkt 2 pzp musi być możliwe
uchwycenie na czym konkretnie taka niezgodność polega, czyli co i w jaki sposób w ofercie
nie jest zgodne z konkretnie wskazanymi, skwantyfikowanymi i ustalonymi postanowieniami
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


s.i.w.z. (z uwzględnieniem wyjaśnień ich treści, których zamawiający udzielał w odpowiedzi
na pytania wykonawców). Wstąpienie stanu niezgodności treści oferty z treścią s.i.w.z. nie
zawsze będzie to podstawą do odrzucenia oferty, gdyż art. 89 ust. 1 pkt 2 pzp wprost odsyła
do art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp. Odrzuceniu podlega zatem wyłącznie oferta, której treść jest
niezgodna z treścią s.i.w.z. w sposób zasadniczy i nieusuwalny, gdyż obowiązkiem
zamawiającego jest poprawienie w złożonej ofercie niezgodności z s.i.w.z., które nie mają
istotnego charakteru.

W prowadzonym przez siebie postępowaniu Zamawiający de facto w całości
przeniósł szczegółowy opis przedmiotu zamówienia do formularza cenowego, gdyż w dziale
III s.i.w.z. pn. Opis przedmiotu zamówienia można jedynie dowiedzieć się, że zamówienie
obejmuje dostawę sprzętu specjalistycznego dla Kliniki Ortopedii i Traumatologii Narządu
Ruchu oraz dla Kliniki Chirurgii Urazowej i Chirurgii Ręki, podzielonego na 31 zadana, przy
czym dopuszczalne jest złożenie oferty na wszystkie lub niektóre spośród nich. Na podstawie
treści działu IX poświęconego wadium można też ustalić, że zadania te nie są kolejno
numerowane, gdyż nie ma zadań o nr 3, 4, 22 i 33, w konsekwencji ostatnie zadanie ma nr
35. W dziale XI pn. Opis sposobu przygotowania oferty wskazano, że oferta musi być
sporz
ądzona według wzoru formularza oferty i formularza cenowego stanowiących załącznik
do niniejszej specyfikacji istotnych warunków zamówienia
i powinna zawierać: m.in.
Załącznik nr 1 – „Formularz cenowy”. Według zgodnych oświadczeń Uczestników
postępowania odwoławczego obecnych na rozprawie, załącznik ten był udostępniany przez
Zamawiającego wyłącznie w formie elektronicznej jako plik w formacie Excel do pobrania
ze strony internetowej szpitala {okoliczność ta okazała się być nie bez znaczenia dla sprawy
KIO 229/14}. W pliku zamieszczono arkusze dotyczące poszczególnych zadań {określanych
tu mianem zestawów}, przy czym pierwsze kolumny zostały wypełnione przez
Zamawiającego opisem danego asortymentu z podaniem zamawianej liczby sztuk. Pozostałe
kolumny zostały przeznaczone na podanie przez wykonawcę ceny (jednostkowej netto
i brutto, wartości netto, kwoty VAT i wartości brutto) oraz producenta i nazwy handlowej
oferowanego asortymentu {w ostatniej kolumnie}. Oprócz tego, w dziale VII pn. Wykaz
dokumentów potwierdzaj
ących, że oferowane dostawy odpowiadają wymaganiom
okre
ślonym przez Zamawiającego, Zamawiający zażądał przedstawienia m.in. dokładnego
opisu oferowanego przedmiotu zamówienia {brzmienie pkt 7.1 zostało adekwatnie
zacytowane w odwołaniu Biomet}, który potwierdzałby spełnianie wymagań określonych
w drugiej kolumnie arkuszy formularza cenowego, przy czym mógł to być prospekt, katalog
producenta itp. Zamawiający oczekiwał ponadto wskazania w formularzu cenowym numeru
strony – jak to określił – materiału informacyjnego, na której znajduje się potwierdzenie tych
parametrów, a także zakreślenia w tych materiałach tego miejsca.
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


{KIO 227/14}

Niesporne było, że Odwołujący sprecyzował w formularzach cenowych dla zadań nr
12 i 15, że oferuje trzpienie producenta Zimmer o nazwie handlowej Straight Stem, dla
których załączył ulotkę zatytułowaną Orginal M.E. Müller Straigt Stem {strony 92 - 95
dokumentów oferty}. Zamawiający podał następujące uzasadnienie odrzucenia oferty
Comesa w zadaniach nr 12 i 14: Treść oferty nie odpowiada treści Specyfikacji Istotnych
Warunków Zamówienia. Zamawiaj
ący wymagał do wskazanego systemu endoprotezy
trzpienia „bez kołnierza”. Zaoferowana przez Wykonawc
ę endoproteza dysponuje trzpieniem
Straight Stem posiadaj
ącym kołnierz. Lakoniczne uzasadnienie nie ujawnia w jaki sposób
Zamawiający doszedł do takiego wniosku. Nie sposób jednak nie zauważyć, że podejmując
decyzję Zamawiający dysponował pismem z 16 stycznia 2014 r. przesłanym przez Biomet,
w którym wskazano na stronę 93 dokumentów oferty, gdzie zamieszczono następujące
zdanie: Niewielki kołnierz na części bliższej służy do dociśnięcia cementu, zapobiega
zanurzeniu si
ę trzpienia w cemencie, a wraz z dokładnie wypolerowaną powierzchnią
trzpienia Straight Stem pozwala uzyska
ć bardzo stabilne zamocowanie implantu. Również
w toku rozprawy Przystępujący Biomet wywodził konieczność odrzucenia oferty Comesa
wyłącznie z powyższego fragmentu ulotki producenta. Z kolei Odwołujący już w odwołaniu
podkreślał, że przedmiotem jego oferty jest trzpień odpowiadający podanemu przez
Zamawiającego opisowi, który nie został w żaden sposób zmodyfikowany w wypełnionych
i podpisanych formularzach cenowych dla zadań nr 12 i 15. Zamawiający po zapoznaniu się
z treścią odwołania uznał je w całości, również w tym przypadku nie precyzując,
co przywiodło go do zmiany stanowiska. Ponieważ Zamawiający nie stawił się na rozprawę
nie wiadomo, która z jego decyzji oparta została na rzeczywistym zbadaniu zgodności z jego
wymaganiami rozwiązania oferowanego przez Odwołującego Comesa. W ocenie Izby
Zamawiający jako profesjonalista stosujący w praktyce leczniczej trzpienie cementowe
na każdym etapie dysponował możliwością podjęcia prawidłowej decyzji, gdyż ocenie
podlegało rozwiązanie funkcjonujące na rynku od wielu lat {oryginał ulotki załączonej
do oferty Biomet – załączonej do oferty w dwukrotnym pomniejszeniu – z bardzo wyraźnymi
zdjęciami i rysunkami trzpienia Straight Stem można z łatwością odnaleźć na stronach
internetowych producenta}.

Izba zważyła jednak, że Przystępujący Biomet na rozprawie nie podważył
adekwatności zaprezentowanego w odwołaniu rozłącznego podziału konstrukcji trzpieni
na kołnierzowe
i bezkołnierzowe,
opartych
na
zasadniczo
odmiennej
koncepcji
biomechanicznej. W trzpieniu kołnierzowym element ten, znajdujący się na całym obwodzie
górnej części trzpienia {stąd bywa nazywany również pierścieniem, kryzą, rantem}
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


po wprowadzaniu trzpienia do kanału udowej kości korowej styka się z wylotem tej kości,
opierając się o nią, co ma swoje zalety {bezpośrednie przenoszenie obciążenia z implantu na
kość; ułatwienie wstawiania}, ale i wady {stały ucisk na kość korową, który może powodować
niepożądane efekty długofalowe w postaci ścierania kości i powstania stanów zapalnych}.
Natomiast w trzpieniu bezkołnierzowym jego górna część po wprowadzeniu do kanału
udowego nie styka się z wylotem tej kości i nie opiera się o niego, dzięki czemu nie ma
ryzyka powstania negatywnych efektów związanych z tarciem kołnierza o kość. W ocenie
Izby Przystępujący oparł swoje stanowisko wyłącznie na wyrwanym z kontekstu użyciu słowa
„kołnierz”, podczas gdy całe zdanie jest elementem opisu sposobu wiązania trzpienia
endoprotezy z cementem, a choć rolą przypisaną „małemu kołnierzowi” jest dociśnięcie
cementu i zapobieżenie zanurzeniu się w nim trzpienia, nigdzie nie zostało napisane,że styka się on z wylotem kości korowej. Stanowisko przedstawione w odwołaniu znajduje
również oparcie w złożonym na rozprawie w tłumaczeniu przysięgłym na język polski piśmie
producenta Zimmer GmbH z 11 lutego 2014. r.: Dodatkowy materiał obecny w obszarze
szyjki prostego cementowego trzpienia Original Müller (dalej zwany „stoperem
cementowym”) posiada jedynie funkcj
ę ściskania cementu i jego zadaniem nie jest sprzyjanie
przenoszeniu
obci
ążenia
ani
kontrolowanie
wstawiania.
Zakotwiczenie
prostego
cementowego trzpienia Original Müller opiera si
ę na zasadzie samo blokowania (samo
blokowanie w korze przy
środkowej i bocznej i lukach wypełnionych powierzchnią cementu
w kierunku przednim i tylnym) i nie opiera si
ę na kołnierzach. Stoper cementowy prostego
trzpienia Original Müller jest mniejszy od kołnierza i wyst
ępuje tylko w kierunku przednim
i tylnym.
W piśmie tym wskazano również, że w kilku referatach wskazuje się, że prosty
cementowy trzpień Original Müller nie posiada kołnierza. Opisano również, że trzpień
z kołnierzem ma metalową opaskę o szerokości kilku milimetrów wzdłuż całej szyjki
(przednio, przyśrodkowo, tylnie), prezentując zdjęcie tego typu rozwiązania, na którym widać
szeroki kołnierz na całym obwodzie górnej części trzpienia. Na rozprawie Odwołujący
przestawił również alternatywne tłumaczenie całej ulotki Orginal M.E. Müller Straigt Stem,
tym razem dokonane przez tłumacza przysięgłego, w którym nie użyto słowa „kołnierz” {Mały
półwałek proksymalny wywiera nacisk na cement, zapobiega całkowitemu zanurzeniu si
ę
trzpienia w cemencie, a w poł
ączeniu z porowatą powierzchnią endoprotezy Straight Stem
zapewnia bardzo stabiln
ą fiksację implantu}. Dzięki temu zrozumiały stał się wywód
odwołania poświęcony niewłaściwemu przetłumaczeniu ang. słowa „collar”, gdyż wszystkie
jego znaczenia w języku polskim stanowią słowa, dla których wspólnym elementem jest
otaczanie czegoś na całym obwodzie. O ile za jakość pierwszego tłumaczenia odpowiada
Odwołujący, o tyle wystąpienie w nim słowa „kołnierz” nie mogło być samoistną podstawą
do automatycznego odrzucenia oferty. Wbrew stanowisku Przystępującego decydujące
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


znacznie powinno mieć ustalenie, czy rzeczywiście trzpień cementowy Straight Stem należy
do kategorii trzpieni kołnierzowych z punktu widzenia funkcji biomechanicznej protezy, a nie
użycie w ulotce słowa „kołnierz” bez związku z tą funkcją. Zamawiający dysponował całą
ulotką, czyli kontekstem w jakim zostało ono użyte, a w szczególności zdjęciami i rysunkami,
zarówno samego trzpienia, jak i przekrojami obrazującymi jego osadzenie w kości. Jeżeli
Zamawiający miał jakieś wątpliwości {Izba nie była w stanie stwierdzić na ile czytelna była
ulotka załączona do oryginału oferty, gdyż Zamawiający nie przedstawił oryginału
dokumentacji}, przed podjęciem decyzji o odrzuceniu oferty, de facto opartej wyłącznie
na okolicznościach podanych przez konkurenta, miał obowiązek zwrócić się do autora oferty
o ich wyjaśnienie. W zależności od charakteru i zakresu tych wątpliwości, podstawą takiego
wezwania mógł być art. 87 ust. 1 {przy wątpliwości co do treści wypełnionego formularza
cenowego}, art. 26 ust. 4 {przy wątpliwości co do treści załączonej ulotki} albo oba te
przepisy ustawy pzp.

Natomiast Przystępujący Biomet na rozprawie nie przedstawił żadnych dowodów
podważających powyższe twierdzenia i dowody Odwołującego. Co więcej, Przystępujący nie
zaprzeczył również zawartemu w odwołaniu stwierdzeniu, że oferowane przez Biomet
trzpienie stanowią analogiczne rozwiązania z półwałkami, co zdają się potwierdzać zdjęcia
zamieszczone w ulotce załączonej do oferty Biomet, a także ogólnie dostępne foldery
dotyczące endoprotez typu Taperloc.


{KIO 229/14}

Okoliczności faktyczne przytoczone lub opisane w odwołaniu wymagają
następującego uzupełnienia i omówienia. Pierwotne brzmienie opisu przedmiotu zamówienia
dla zadania nr 34 zacytowane w odwołaniu można uznać za w pełni adekwatne wyłącznie
w zakresie poz. 1. Na rozprawie okazało się bowiem, że niesporna między Uczestnikami
postępowania odwoławczego jest okoliczność, że zawarty w pliku w formacie Excel opis dla
poz. 2 może wyświetlać się na ekranie komputera nie tylko w wersji przytoczonej
w odwołaniu, jeżeli chodzi o trzy ostatnie zdania {Możliwość zastosowania offsetu udowego
2,5mm, 5mm lub 7,5mm oraz offsetu piszczelowego 2,5mm lub 5mm. Bloczki udowe
i piszczelowe w co najmniej dwóch długo
ściach. Komplet stanowią: komponent udowy
i piszczelowy cementowany, wkładka polietylenowa, trzpie
ń udowy i piszczelowy, bloczek
udowy i piszczelowy, adapter offsetowy piszczelowy
}. Podczas kilkakrotnych prób
przeprowadzonych w toku rozprawy na pliku pobranym ze strony internetowej
Zamawiającego, zdania te w ogóle nie wyświetlały się na ekranie, nie było ich również na
wydrukach. Zamiast nich pojawiały się na podglądzie i wydruku fragmenty opisu innych
zadań, co charakterystyczne, za każdym razem poprzedzone zniekształceniem ostatniego
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


słowa w poprzedzającym zdaniu {Trzpienie udowe i piszczelowe w co najmniej dwóch
długo
ściach} na dług,długilny lub długjne. Odnośnie wyjaśnień treści s.i.w.z. z 30 grudnia
2013 r. należy uzupełnić, że zarówno pytanie 1, jak i 2 rozpoczynają się od następującego
sformułowania: Proszę o wyjaśnienie czy Zamawiający w zadaniu nr 34 {pkt 1 albo pkt 2}
dopuści…, po czym następuje opis endoprotezy zacytowany w odwołaniu. Na tak zadane
pytania Zamawiający odpowiedział jednobrzmiąco: Tak, Zamawiający dopuszcza. Odnośnie
oferty złożonej przez Johnson&Johnson na zadanie nr 34, należy dodać, że opis
w formularzu cenowym w poz. 1 w pełni odzwierciedla opis objęty pytaniem 1. Natomiast
opis w poz. 2 jest zbieżny z pierwotnym opisem przygotowanym przez Zamawiającego, z tą
różnicą, że zamiast ostatnich trzech zdań jest tam dodatkowa treść zacytowana w odwołaniu.
Odwołujący Biomet pominął jednak, że również w jego ofercie opis zamieszczony w poz. 2
zadania 34 odbiega od opisu, który podał jako właściwy {choć w tym przypadku wystąpił inny
wariant podmiany ostatnich zdań}. W zadaniu 34 dla obu pozycji Johnson & Johnson
zaoferował protezy DePuy International, dla których załączył 16-stronicowy katalog w języku
polskim zatytułowany Sigma.My knee. My life. {w postępowaniu niesporne było, że
zaoferowano protezy o nazwie handlowej Sigma}.

W ocenie Izby, niezależnie od tego jaka była intencja Zamawiającego, treść
udzielonych przez niego 30 grudnia 2013 r. wyjaśnień treści s.i.w.z. w zakresie opisu poz. 1
i 2 zadania nr 34 mogła być przede wszystkim odczytana jako dopuszczenie możliwości
zaoferowania endoprotez o parametrach opisanych w pytaniach zadanych przez
Johnson&Johnson. Zarówno pytanie 1, jaki i 2 zostały sformułowane de facto jako wniosek
o dopuszczenie możliwości zaoferowania endoprotez odpowiadających alternatywnemu
opisowi, który w kompletnej postaci został podany w ich treści. W przypadku poz.
1 ewidentne jest, że pytający zaproponował nie tylko zmniejszenie liczby wymaganych
rozmiarów komponentu udowego z 9 na 8, a także dopuszczenie komponentu
piszczelowego wykonanego nie tylko ze stopu CoCr, ale z tytanu {co nie było przedmiotem
zarzutów odwołania, ale dobrze pokazuje, że udzielone wyjaśnienia wprost doprowadziły
do zmiany pierwotnego opisu przedmiotu zamówienia}. Wnioskowano również o rezygnację
z wymagań: po pierwsze – aby komponent piszczelowy był łączony zatrzaskowo zapinką
z wkładk
ą polietylenową, po drugie – z opcjonalnego komponentu piszczelowego
metalowego zintegrowanego na stałe z wkładk
ą polietylenową (typu monoblok).
W zaproponowanym opisie fragmenty te, niestanowiące w pierwotnym opisie samodzielnych
zdań, zostały celowo pominięte. Nieadekwatne jest zatem twierdzenie Odwołującego,że wymagania w tym zakresie nie uległy zmianie, gdyż nie były przedmiotem pytania.
Podobnie w odniesieniu do poz. 2 w treści pytania zaproponowano, aby dopuścić komponent
piszczelowy uniwersalny – nie tylko ze stopu CoCr, polerowany, występujący w dwóch
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


wersjach: fixed bering i mobile bering… , ale również – występujący w dwóch wersjach:
ze stopu tytanowego fixed bering i ze stopu CoCr z wysoce polerowan
ą powierzchnią górną
mobile bering…
{co również nie było przedmiotem zarzutów odwołania, ale ponownie
obrazuje w jaki sposób wyjaśnienia doprowadziły do zmiany pierwotnego opisu przedmiotu
zamówienia}. Przede wszystkim w treści opisu zawartego w pytaniu 2 zaproponowano
również, aby możliwość założenia bezcementowego kołnierza (tulei) nie ograniczała się
do elementu wykonanego ze sprasowanego tytanu, do wypełnienia masywnego ubytku
w piszczeli
{ten fragment ze środka zdania wyraźnie został pominięty}, wskazując zamiast
tego na Możliwość założenia bezementowego kołnierza (tulei) zarówno przy komponencie
udowym jak i piszczelowym wyrównuj
ącego ubytki kostne. Podobnie zaproponowano
rezygnację w opisie wkładki stawowej polietylenowej, aby była ona osadzana na centralnym
bolcu tacy piszczelowej
{ponownie en fragment ze środka zdania opisu pierwotnego został
wyraźnie pominięty}. Porównanie opisu pierwotnego i opisu sugerowanego w pytaniu
uwidacznia, że wnioskowano również o zmianę polegającą na zmianie w określeniu
kompletu adaptera offsetowego piszczelowego na adapter off-setowy udowy. Z kolei skoro
w treści opisu objętego pytaniem pozostawiono bez żadnych zmian w stosunku
do pierwotnego opisu zdanie: {Trzpienie udowe i piszczelowe w co najmniej dwóch
długo
ściach.} oraz zdanie: {Bloczki udowe i piszczelowe w co najmniej dwóch grubościach.},
a pominięto znajdujące się pomiędzy nimi zdanie: {Możliwość zastosowania offsetu udowego
2,5mm, 5mm lub 7,5mm oraz offsetu piszczelowego 2,5mm lub 5mm
.}, trudno odczytać
to inaczej niż jako wniosek o odstąpienie od niego. Niezależnie od tego w przypadku tego
wymagania nie sposób rozliczać któregokolwiek z wykonawców za brak jego spełnienia,
gdyż znajdowało się w tej części pierwotnego opisu udostępnionego wykonawcom wyłącznie
w wersji elektronicznej, która pojawiała się lub znikała, z przyczyn niezależnych
od wykonawców, o czym świadczy również treść formularza cenowego Odwołującego.
Przystępujący nie może zatem ponosić negatywnych skutków braku zapewnienia przez
Zamawiającego w tym zakresie jednobrzmiącego i pewnego opisu przedmiotu zamówienia.

Resumując i uzupełniając dotychczasowe szczegółowe rozważania pod kątem
zarzutów zawartych w odwołaniu – znacznie udzielonych 30 grudnia 2013 r. wyjaśnień
należy rozpatrywać przez pryzmat treści zadanych pytań i udzielonej na nie jednobrzmiącej
odpowiedzi, z uwzględnieniem kontekstu, który stanowi przede wszystkim zestawienie
opisów pierwotnych i objętych pytaniami. Dokonana powyżej analiza uwidocznia
bezpodstawność zarzutów odwołania o konieczności spełnienia parametrów granicznych
wymienionych w czterech punktach w uzasadnieniu odwołania {po dwa na każdą pozycję
zadania nr 34}. Stanowisko Odwołującego nie jest zresztą ani precyzyjne, ani oparte
na solidnych podstawach faktycznych. Z jednej strony w odwołaniu zarzucono niezgodność
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


oferty Przystępującego zarówno z pierwotnymi, jak i ze zmienionymi wymaganiami opisu
przedmiotu zamówienia, żeby następnie wywieść, że wyjaśnienia treści s.i.w.z. nie
wprowadziły zmian wymagań. To ostatnie twierdzenie okazało się być wyłącznie oparte na
zamieszczonej przez Zamawiającego na końcu pisma z 30 grudnia 2013 r. uwadze,że udzielone przez niego odpowiedzi nie powodują konieczności zmiany treści s.i.w.z. i treści
ogłoszenia. Abstrahując od jej trafności, nie ma wątpliwości, że służyła ona formalnemu
uzasadnieniu braku przesunięcia terminu składania i otwarcia ofert. Skoro Zamawiający
dopuścił zaoferowanie w poz. 1 i 2 zadania nr 34 przedmiotu zamówienia o parametrach
opisanych w treści pytań, za oczywiście niezasadny należy uznać zarzut nieuprawnionego
dokonania przez Johnson & Johnson zmiany opisu przygotowanego przez Zamawiającego
we wzorze formularza cenowego, gdyż treść oferty powinna odzwierciedlać dopuszczony
w wyjaśnieniach z 30 grudnia 2013 r. opis przedmiotu zamówienia, jeżeli Przystępujący
zdecydował się z tej możliwości skorzystać. Wobec ewidentnej zbieżności opisu poz. 1
zadania nr 34 z formularza cenowego Johnson & Johnson z treścią opisu objętego pytaniem
1, nie miało żadnego znaczenia dla sprawy zaprzeczanie przez Przystępującego
na rozprawie, że dokonał zmiany w treści formularza udostępnionej przez Zamawiającego
{przeprowadzone na rozprawie próby na pliku pobranym ze strony internetowej
Zamawiającego wykazały, że w poz. 1 opis nie podlegał żadnym zmianom}. Skoro zaś
w treści załączonego dokumentu dla endoprotez typu Sigma nie ma potwierdzenia niektórych
parametrów pierwotnego opisu przedmiotu zamówienia, stanowi to dodatkowe
potwierdzenie, że zadane przez Johnson & Johnson pytania stanowiły de facto wniosek
o dopuszczenie możliwości zaoferowania endoprotez opisanych w sposób kompletny w ich
treści. Wniosek ten Zamawiający rozpatrzył pozytywnie, wprost dopuszczając możliwość
zaoferowania endoprotez o charakterystyce opisanej wyczerpująco w pytaniu 1 i 2.

Pozostają jeszcze do rozstrzygnięcia zarzuty podniesione wyłącznie w stosunku do
poz. 2, dotyczące pominięcia w formularzu cenowym oferty Johnson & Johnson fragmentu
opisu objętego pytaniem 2, a także zamieszczenia dodatkowej treści w stosunku do tego
opisu. W ocenie Izby Odwołujący przyznał w ten sposób, że wyjaśnienia z 30 grudnia 2013 r.
prowadziły de facto do zmiany opisu przedmiotu zamówienia, gdyż w przeciwnym razie nie
byłoby podstaw do stawiania zarzutów niezgodności treści oferty z dopuszczonym przez
Zamawiającego opisem objętym treścią pytania 2. Oba szczegółowe zarzuty należy uznać za
niezasadne. Przede wszystkim zarzuty są nieadekwatne dla ustalonego powyżej stanu
rzeczy, który polega na tym, że opis zamieszczony w formularzu cenowym Johnson &
Johnson
stanowi
odzwierciedlenie
pierwotnego
opisu
przedmiotu
zamówienia,
z uwzględnieniem fenomenu przypadkowego zastępowania ostatnich trzech zdań tego opisu
fragmentem opisu z innego arkusza, czyli w tym przypadku dodatkowej treści przytoczonej
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


w odwołaniu. Przystępujący oświadczył na rozprawie, że fragment o …doszyjkowych,
stosowanych w złamaniach przezkrętarzowych i zaślepkach kaniulowanych nie ma żadnego
sensu w odniesieniu do endoprotez oferowanych w zadaniu nr 34, czemu Odwołujący nie
zaprzeczył. Wobec tego w tym zakresie zarzut należy uznać za bezprzedmiotowy. Z kolei
w odniesieniu do zarzutu pominięcia ostatnich dwóch zdań opisu objętego pytaniem 2,
Przystępujący nie tylko oświadczył na rozprawie, że elementy te są oferowane, ale wskazał
również miejsca w folderze dotyczącym protez Sigma, gdzie znajduje to potwierdzenie.
Przystępujący nie zaprzeczył temu na rozprawie. Skoro również w zakresie poz. 2 załączony
dokument potwierdza parametry opisu dopuszczonego na mocy wyjaśnień z 30 grudnia
2013 r., należy uznać za niezasadny zarzut zaoferowania protez nieodpowiadających
parametrom opisu przedmiotu zamówienia. Natomiast poza zakresem zarzutów zawartych
w odwołaniu pozostaje problem wewnętrznej niezgodności oferty Johnson & Johnson –
pomiędzy treścią opisu poz. 2 formularza cenowego, powielającego pierwotny opis
przedmiotu zamówienia {według oświadczenia Przystępującego na rozprawie na skutek
wadliwości zaszytej w pliku przygotowanym przez Zamawiającego} a treścią opisu
wynikającego z załączonego dokumentu, potwierdzającego parametry opisu dopuszczonego
na mocy wyjaśnień. Przystępujący oświadczył na rozprawie, że jego intencją było
zaoferowanie rozwiązania objętego treścią pytania, gdyż tylko takie rozwiązania jest w stanie
dostarczyć. Jednak na podstawie przesłanej dokumentacji postępowania nie sposób
stwierdzić nawet, czy wybierając ofertę Johnson & Johnson w zadaniu 34, Zamawiający miałświadomość istnienia tej rozbieżności, którą niewątpliwie należało uprzednio usunąć, aby nie
było żadnych wątpliwości jaka jest treść tej oferty i co zostanie dostarczone po zawarciu
umowy w sprawie zamówienia publicznego.

Reasumując – Przystępujący był uprawniony do zaoferowania endoprotez
odpowiadających opisowi, który został dopuszczony na mocy wyjaśnień treści s.i.w.z. z 30
grudnia 2013 r. Jednocześnie Odwołujący nie wykazał, że zaoferowane endoprotezy typu
Sigma nie odpowiadają temu opisowi, w istocie zarzut odwołania w tym zakresie opierał się
wyłącznie na ogólnym stwierdzeniu, które nie zostało ani skonkretyzowane (nie
sprecyzowano jakich parametrów tego opisu nie spełniają endoprotezy Sigma}, ani
udowodnione, choć to na Odwołującym ciążył – z mocy art. 190 ust. 1 pzp obowiązek
udowodnienia twierdzeń, z których chciał wywieść skutek w postaci odrzucenia oferty
Przystępującego.

{KIO 227/14 i KIO 229/14}

Mając powyższe na uwadze, Izba – rozpatrując sprawy w granicach zarzutów
zawartych w odwołaniach – stwierdziła, że:
Sygn. akt: KIO 227/14

KIO 229/14


– w sprawie o sygn. akt KIO 227/14 odwołanie Comesa podlega uwzględnieniu, gdyż
Zmawiający naruszył art. 89 ust. 1 pkt 2 pzp, co miało wpływ na wynik postępowania
o udzielenie zamówienia – wobec czego na podstawie art. 192 ust. 1, 2 i 3 pkt 1 ustawy pzp
– orzeczono, jak w pkt 1 sentencji.
– w sprawie o sygn. akt KIO 229/14 odwołanie Biomet podlega oddaleniu, gdyż Zamawiający
nie naruszył przepisów ustawy pzp – wobec czego na podstawie art. 192 ust. 1 i 2 pzp –
orzeczono, jak w pkt 2 sentencji.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku,
na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 pzp, z uwzględnieniem art. 186 ust. 6 pkt 3 pzp. W pierwszej
kolejności zaliczając do tych kosztów uiszczone przez Odwołujących wpisy – zgodnie z § 3
pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238). W sprawie o sygn. akt KIO
227/14 – stosownie do art. 186 ust. 6 pkt 3 lit. b kosztami postępowania odwoławczego
obciążono Przystępującego Biomet, od którego – zgodnie z § 5 ust. 2 pkt 2 w zw. z § 3 pkt 2
lit. b rozporządzenia – zasądzono na rzecz Odwołującego Comesa poniesione przez niego
koszty z tytułu uiszczonego wpisu od odwołania oraz uzasadnionych kosztów w postaci
wynagrodzenia pełnomocnika, wobec przedłożenia w tym zakresie do zamknięcia rozprawy
rachunku. Natomiast w sprawie o sygn. akt KIO 229/14 kosztami postępowania
odwoławczego – stosownie do art. 186 ust. 6 pkt 3 lit. a – został obciążony Odwołujący
Biomet.



Przewodnicz
ący:
………………………………




Wcześniejsze orzeczenia:

Baza orzeczeń KIO - wyszukiwarka

od: do:

Najnowsze orzeczenia

Dodaj swoje pytanie