rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2019-09-19
rok: 2019
data dokumentu: 2019-09-19
rok: 2019
sygnatury akt.:
KIO 1726/19
KIO 1726/19
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18
września 2019r., w Warszawie odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 4 września 2019r. przez wykonawcę
Przedsiębiorstwo Robót Wodnych i Ekologicznych „EKO-WOD” Sp. z o.o. z siedzibą w
Świdnicy w postępowaniu prowadzonym przez Gminę Długołęka
przy udziale wykonawcy: S. K.
prowadzący działalność gospodarczą pod firmą
P
rzedsiębiorstwo Inżynieryjno Budowlane „HYDRO-TAP” S. K. zgłaszającego swoje
przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego
września 2019r., w Warszawie odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 4 września 2019r. przez wykonawcę
Przedsiębiorstwo Robót Wodnych i Ekologicznych „EKO-WOD” Sp. z o.o. z siedzibą w
Świdnicy w postępowaniu prowadzonym przez Gminę Długołęka
przy udziale wykonawcy: S. K.
prowadzący działalność gospodarczą pod firmą
P
rzedsiębiorstwo Inżynieryjno Budowlane „HYDRO-TAP” S. K. zgłaszającego swoje
przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego
orzeka:
1. oddala odwołanie;
2. kosztami postępowania obciążą Odwołującego i:
2.1.
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 10 000 zł (dziesięć tysięcy
złotych) uiszczoną przez Odwołującego tytułem wpisu od odwołania;
2.2. zasądza od Odwołującego na rzecz Zamawiającego kwotę 3 600 (trzy tysiące sześćset
złotych) tytułem zwrotu kosztów poniesionych z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień publicznych
(t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1986 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia jego
doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do
Sądu Okręgowego we Wrocławiu.
Przewodniczący: ..............................................
Sygn. akt KIO 1726/19
UZASADNIENIE
Zamawiający – Gmina Długołęka prowadzi na podstawie przepisów ustawy z dnia 29
stycznia 2004r.
– Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2018r., poz. 1986 ze zm.; dalej: „Pzp”)
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego pn. „Roboty budowlane polegające na
budowie sieci kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w rejonie ulic: Makowa, Modra,
Wrzosowa, Bławatna, część Azaliowej i Kalinowej w miejscowości Mirków, gmina Długołęka".
Wartość zamówienia nie przekracza kwot określonych na podstawie przepisu art. 11
ust. 8 Pzp.
Ogłoszenie o zamówieniu opublikowano w Biuletynie Zamówień Publicznych z dnia 5
lipca 2019 r. pod nr 569495-N-2019.
W dniu 30 sierpnia 2019 r. Zamawiający przekazał wykonawcom biorącym udział w
postępowaniu informację o wyborze jako najkorzystniejszej oferty wykonawcy -
Przedsiębiorstwo Inżynieryjno - Budowlane HYDRO - TAP S. K. (dalej: „Przystępujący” lub
„HYDROTAP”).
Na powyższą czynność Zamawiającego wykonawca Przedsiębiorstwo Robót Wodnych
i Ekologicznych "EKO-
WOD” sp. z o.o. z siedzibą w Świdnicy (dalej: „Odwołujący”) wniósł w
dniu 4 września 2019r. odwołanie do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej zarzucając
Zamawiającemu naruszenie:
1.
art. 7 ust. 1 Pzp w związku z art. 91 ust. 1 Pzp poprzez wybór oferty HYDRO-TAP,
która powinna podlegać odrzuceniu;
2.
art. 90 ust. 3 Pzp w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp poprzez zaniechanie przeprowadzenia
przez Zamawiającego pogłębionej, merytorycznej analizy wyjaśnień złożonych przez
wykonawców i poprzestanie na jedynie formalnej ich ocenie, co doprowadziło do zaniechania
odrzucenia oferty HYDRO-
TAP oraz wykonawcy KARAŚ Przedsiębiorstwo Instalacji Sieci CO,
Wod-Kan i Gaz. (dalej:
„KARAŚ”) mimo, że wykonawcy ci jedynie w sposób formalny dopełnili
procedury wyjaśnienia i nie obalili domniemania, że ceny ich ofert są rażąco niskie, a
szczegółowa analiza przedstawionych przez nich wyjaśnień potwierdza, że ich oferty
zawierają rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia;
3.
art. 90 ust. 2 Pzp w zw. z art. 7 Pzp i art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp poprzez zaniechanie
odrzucenia oferty złożonej przez HYDRO-TAP i KARAŚ w sytuacji, gdy wykonawcy ci nie
wykazali, że ich oferty nie zawierają rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu
zamówienia.
W oparciu o
tak postawione zarzuty Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania w
całości i nakazanie Zamawiającemu:
1)
unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej,
Sygn. akt KIO 1726/19
2)
dokonania czynności ponownego badania i oceny ofert,
3)
odrzucenia ofert złożonych przez HYDRO-TAP oraz KARAŚ
4)
wyboru jako najkorzystniejszej oferty Odwołującego.
Uzasadniając zarzuty odwołania Odwołujący wskazał, że zgodnie z treścią protokołu z
niniejszego postępowania wartość zamówienia oszacowana przez Zamawiającego (bez
uwzględnienia zamówień uzupełniających) wynosi 7.230.024,00 zł. W postępowaniu złożono
następujące oferty:
1.
Oferta EKO-
WOD na kwotę 5.998.710,00 PLN
2.
Oferta PIEC-
BUD na kwotę 7.357.769,55 PLN
3.
Oferta ATA TECHNIK na kwotę 9.694.742,12 PLN
4.
Oferta PEBUD na kwotę 6.013.510,70 PLN
5.
Oferta HYDRO-
TAP na kwotę 3.594.901,46 PLN
6.
Oferta PIWiOŚ na kwotę 7.339.348,23 PLN
7.
Oferta KARAŚ na kwotę 3.800.000,00 PLN.
Średnia arytmetyczna cen wszystkich złożonych ofert wynosi 6.256.998,14 zł. Wartość
oferty uznana za najkorzystniejszą stanowi odpowiednio 49,71% wartości zamówienia
oszacowanej przez Z
amawiającego i 57,45% średniej arytmetycznej cen wszystkich ofert
złożonych w postępowaniu. Wartość oferty złożonej przez wykonawcę sklasyfikowanego na
drugim miejscu -
KARAŚ stanowi odpowiednio 52,55% wartości zamówienia oszacowanej
przez zamawiającego i 60,73% średniej arytmetycznej cen wszystkich ofert złożonych w
postępowaniu.
Odwołujący wskazał, że wykonawca HYDRO-TAP w odpowiedzi na wezwanie
Z
amawiającego z dnia 31 lipca 2019 r. do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny,
pismem z dnia 2 sierpnia 2019 r.
przedłożył "wyjaśnienia”, które zawierają szereg ogólnych
stwierdzeń sprowadzających się tezy, iż jako firma lokalna, zatrudniająca "miejscowych
pracowników" nie będzie ponosić kosztów "delegacji, diet, wynajmu kwater i dojazdów”.
HYDRO-
TAP posiada również "własne zaplecze sprzętowe i transportowe” co ograniczy
koszty "wykonywania prac, jak również koszty przewozu gruntu, piasku i kruszywa”. Na
potwierdzenie powyższych stwierdzeń HYDRO-TAP nie przedstawił żadnych dowodów w
postaci ofert dostawców, usługodawców, zestawień posiadanego sprzętu, pracowników itp.
Odwołujący stwierdził, że przedłożone wyjaśnienia nie zawierają również żadnych wyliczeń
pozwalających na ocenę zasadności stanowiska wykonawcy w zakresie zaprezentowanych
wyżej okoliczności. Podkreślił, że również pomimo faktu, iż siedziby wszystkich wykonawców,
którzy złożyli oferty w przedmiotowym postępowaniu znajdują się w takiej odległości od
miejsca realizacji zamówienia, iż żaden nie byłby zmuszony do ponoszenia kosztów "delegacji,
diet, wynajmu kwater” itp. to właśnie na tę okoliczność powołuje się HYDRO-TAP uzasadniając
Sygn. akt KIO 1726/19
prawidłowość przedłożonej wyceny. Podobnie sytuacja wygląda w zakresie "oszczędności”
wynikających z lokalizacji siedziby firmy w pobliżu miejsca realizacji inwestycji. Koszty
transportu materiałów zarówno dla HYDRO-TAP jak i innych wykonawców będą kształtowały
się na zbliżonym poziomie. Materiały instalacyjne dostarczane są na koszt sprzedawców, a
transport kruszyw, piasków czy gruntu do utylizacji odbywa się z tych samych miejsc poboru
(kopalni) i składowania (składowiska odpadów). Według Odwołującego iluzoryczne są również
"oszczędności” wynikające z twierdzenia, iż HYDRO TAP posiada "część materiałów z
poprzednich realizacji, które mogą zostać wbudowane w planowaną inwestycję". Abstrahując
od faktu, iż wykonawca ten nie przedstawia żadnego dowodu na powyższą okoliczność,
materiały te zostały zakupione (a nie pozyskane nieodpłatnie) więc jak wskazuje ugruntowana
linia orzecznicza kalkulując cenę dla Zamawiającego powinien uwzględnić koszt tych
materiałów, skoro zamierza je wykorzystać przy wykonaniu zamówienia. Nie ma w tym
wypadku żadnego znaczenia, że kupił je wcześniej na inne zadanie czy w ogóle bez potrzeby
konkretnego wykorzystania. W każdym przypadku stan magazynowy to jest koszt nie tylko
zakupu, ale jeszcze transportu
, magazynowania itd. Zgodnie z zasadami rachunkowości,
skoro wykonawca nie sprzedał zakupionego towaru w usłudze to nadal stanowi jego koszt,
który powinien uwzględnić przy kalkulacji kosztów usługi (tak: KIO w wyroku z dnia 2 lutego
2016 r., sygn. akt KIO
51/16). Jak wskazała KIO w wyroku z dnia 10 sierpnia 2015 r., sygn.
akt KIO 1601/15 -
"zdaniem Izby posiadane zapasy magazynowe nie uprawniały wykonawcy
do ich pominięcia w kalkulacji". Odwołujący zauważył, że także w zakresie posiadanego
sprzętu – pomimo, że wykonawca oświadczył (a nie udowodnił), że do wykonania robót w
ramach realizowanego zadania będzie używał własnego sprzętu i urządzeń, nie może to
skutkować pominięciem wyceny kosztów pracy niezbędnego sprzętu. Ponadto wskazał, że
zasadniczym element
em wyceny oferty do którego HYDRO-TAP nie odniósł się w żadnym
względzie są koszty zatrudnienia pracowników niezbędnych dla realizacji inwestycji. Wskazał
także, że z załączonego do oferty kosztorysu wynika, iż stawka roboczogodziny przejęta do
wyceny to 1
5,75 zł/r-g, podczas gdy minimalny poziom wynagrodzenia wynikający z
obowiązujących przepisów wynosić powinien 16,65 zł/r-g. W konsekwencji zaproponowana
przez KARAŚ stawka r-g wskazuje również, iż wypełniona jest dyspozycja art. 90 ust. 1 pkt 1
Pzp, albow
iem przyjęta do wyceny stawka roboczogodziny jest niższa od wynikającej z
minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie art. 2 ust. 3-5 ustawy z dnia
10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679 ze
zm.).
Odnosząc się kolejno do wyjaśnień złożonych przez wykonawcę KARAŚ Odwołujący
wskazał, że w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego z dnia 31 lipca 2019 r. do złożenia
wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny, wykonawca ten pismem z dnia 5 sierpnia 2019 r.
Sygn. akt KIO 1726/19
przedłożył "wyjaśnienia”. Treść dokumentu zawiera szereg ogólnych stwierdzeń
sprowadzających się tezy, iż jako firma lokalna, zatrudnia "pracowników z okolicznych
miejscowości”. Posiada również „własny nowoczesny park maszynowy" przy pomocy którego
zamier
za "wykonać zadanie szybko, solidnie, bez usterek i zbędnych nakładów finansowych”.
Podobnie jak to ma miejsce w wyjaśnieniach HYDRO-TAP na potwierdzenie powołanych
okoliczności KARAŚ nie przedstawił żadnych dowodów w postaci ofert usługodawców,
zestawień posiadanego sprzętu, pracowników itp. Również pomimo faktu, iż siedziby
wszystkich
wykonawców, którzy złożyli oferty w przedmiotowym postępowaniu znajdują się w
takiej odległości od miejsca realizacji zamówienia, iż żaden nie byłby zmuszony do ponoszenia
d
odatkowych kosztów zakwaterowania pracowników, delegacji to właśnie na tę okoliczność
powołuje się KARAŚ uzasadniając prawidłowość przedłożonej wyceny. Podobnie sytuacja
wygląda w zakresie "oszczędności" wynikających z lokalizacji siedziby firmy w pobliżu miejsca
realizacji inwestycji.
Według Odwołującego koszty transportu materiałów zarówno dla KARAŚ
jak i innych wykonawców będą kształtowały się na zbliżonym poziomie. Materiały instalacyjne
dostarczane są na koszt sprzedawców, a transport kruszyw, piasków czy gruntu do utylizacji
odbywa się z tych samych miejsc poboru (kopalni) i składowania (składowiska odpadów).
Podobnie w zakresie posiadanego sprzętu – pomimo, iż wykonawca oświadczył (a nie
udowodnił), że do wykonania robót w ramach realizowanego zadania będzie używał własnego
sprzętu i urządzeń, nie może to skutkować pominięciem wyceny kosztów pracy niezbędnego
sprzętu przyjętych w ofercie. Odwołujący wskazał, że zasadniczym elementem wyceny
mającym wpływ na wysokość zaoferowanej ceny są koszty zatrudnienia pracowników
niezbędnych dla realizacji inwestycji. Z załączonego do oferty kosztorysu wynika, iż stawka
roboczogodziny przyjęta do wyceny to 16,00 zł/r-g, podczas gdy minimalny poziom
wynagrodzenia wynikający z obowiązujących przepisów wynosić powinien 16,65 zł/r-g. W
konsekwencji z
aproponowana przez KARAŚ stawka r-g wskazuje również, iż wypełniona jest
dyspozycja art. 90 ust. 1 pkt 1 P
zp, albowiem przyjęta do wyceny stawka roboczogodziny jest
niższa od wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie art. 2
ust. 3-
5 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U.
Nr 200, poz. 1679 ze zm.).
Odwołujący wskazał ponadto, że "Wyjaśnienia" przedłożone przez
KARAŚ zawierają dowody w postaci ofert obejmujących dostawę części materiałów
niezbędnych do realizacji przedmiotu zamówienia, jednakże nie dotyczą wszystkich
kluczowych materiałów jakie potrzebne są do wykonania przedmiotowej inwestycji, co
potwierdza,
iż złożona przez KARAŚ oferta jest rażąco niska. Oferta na kruszywo oraz piaski
z firmy Wrocławskie Kruszywa, wskazuje na koszt zakupu mieszanki granitowej na poziomie
37,00 zł/t netto.
Odwołujący wyjaśnił, że załączony do oferty KARAŚ kosztorys robót drogowych
wskazuje, iż poz. nr 1 - Podbudowa z kruszywa naturalnego - warstwa dolna o grubości po
Sygn. akt KIO 1726/19
zagęszczeniu 20 cm - wyceniona została na kwotę 9,65 zł/m2 netto. Zgodnie z zapisami
dokumentacji nawierzchnię należało wykonać jako tłuczniową. Nakład materiałowy na
wykonanie tej pozycji kosztorysowej zgodni
e z zastosowaną podstawą wyceny KNR 2-31
0114-
01 wynosi: mieszanka tłuczniowa 0,2455 m3 /m2 x 37 zł/t x 1,8 (przelicznik t na m3) =
16,35 zł/m2. Oznacza to, iż przy zastosowaniu stawek z oferty Wrocławskie Kruszywa sam
koszt materiału niezbędnego do wykonania tej pozycji kosztorysowej znacząco przewyższa
zaoferowaną cenę jednostkową. Odwołujący zauważył, że do wykonania jest około 16,4 tyś.
m2 nawierzchni.
Odwołujący zauważył także, że załączony do oferty KARAŚ kosztorys robót drogowych
wskazuje, iż poz. nr 3 - Podbudowa z kruszywa naturalnego - warstwa górna o grubości po
zagęszczeniu 10 cm - wyceniona została na kwotę 5,54 zł/m2 netto, natomiast zgodnie z
zapisami dokumentacji nawierzchnię należało wykonać jako tłuczniową. Nakład materiałowy
zgodnie z zastosowaną podstawą wyceny KNR 2-31 0114-04 wynosi: mieszanka tłuczniowa
0,1228 m3 /m2 x 37 zł/t x 1,8 (przelicznik t na m3) = 8,18 zł/m2. Oznacza to, iż przy
zastosowaniu stawek z oferty Wrocławskie Kruszywa sam koszt materiału niezbędnego do
wykonania tej pozycji kosztorysowej
znacząco przewyższa zaoferowaną cenę jednostkową.
Podsumowując powyższe, Odwołujący wskazał, że w przedmiotowym stanie
faktycznym nie może budzić wątpliwości, iż zarówno HYDRO-TAP jak i KARAŚ nie wypełnili
ciążącego na nich obowiązku udowodnienia, że złożone oferty nie są rażąco niskie.
Przedłożone "wyjaśnienia" nie mogły podważyć wynikającego wprost z ustawy domniemania
o wadliwości złożonych ofert. Obaj wykonawcy złożyli "wyjaśnienia” w sposób ogólnikowy bez
wskazania jakichkolwiek wyliczeń potwierdzających prawidłowość dokonanych kalkulacji.
Również załączone do "wyjaśnień” dowody potwierdzają zarzuty podniesione w niniejszym
odwołaniu.
Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie z dnia 17 września 2019r. wniósł o jego
oddalenie.
Wyjaśnił, że wobec obowiązku wynikającego z art. 90 ust. 1a pkt 1 Pzp w związku z
okolicznością, że ceny całkowite ofert dwóch wykonawców były niższe o ponad 30% od
wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług a także o ponad
30% niższe od średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, zwrócił się do HYDRO-
TAP
oraz KARAŚ o udzielenie wyjaśnień. W toku tego postepowania obaj wykonawcy złożyli
wyjaśnienia, jednak Zamawiający uznał wyjaśnienia KARAŚ z dnia 5 sierpnia 2019 r. za
niewystarczające, dlatego też pismem z dnia 13 sierpnia br. wezwał go do złożenia dowodów
dotyczących wyliczenia ceny zaoferowanej w kosztorysie ofertowym, w szczególności w
zakresie poz. nr 31 w/w kosztorysu ofertowe
go, wskazując jednocześnie, że wyjaśnienia
powinny zawierać informację czy załączony dowód w postaci wyceny przepompowni zawiera
Sygn. akt KIO 1726/19
już przyznane ewentualne rabaty oraz czy wyceniona przepompownia ścieków jest zgodna z
załączoną przez Zamawiającego do SIWZ dokumentacją projektową. Do tego wezwania, w
ocenie Zamawiającego, KARAŚ ustosunkował się w sposób wyczerpujący (załączając
stosowne dowody).
Zamawiający odnosząc się do zarzutów odwołania wskazał, że po wnikliwej analizie
złożonych w wyniku wezwania wyjaśnień, zestawieniu ich z danymi przedstawionymi w
ofertach (w tym kosztorysem ofertowym zawierającym szczegółowe zestawienie cen) oraz
własnych danych, uznał, że ceny zaoferowane przez HYDRO-TAP oraz KARAŚ nie są rażąco
niskie
. Podkreślił, że gruntownie i z należytą starannością przeanalizował wyjaśnienia złożone
przez obu w
ykonawców pod kątem rażąco „niskiej ceny. Weryfikacji zostały poddane
kosztorysy ofertowe wykonawców, gdzie Zamawiający sprawdził główne czynniki cenotwórcze
oraz ceny jednostkowe na
jważniejszych elementów wykorzystywanych przy przedmiotowej
inwestycji, tj. przepompownie, studnie, rurociągi fi 160 oraz fi200.
Z przeprowadzonych przez Zamawiającego analiz porównujących koszty wynika, iż
ceny tych elementów budowy są podobne czy nawet większe w stosunku do kosztorysu
inwestorskiego Zamawiającego. Jedynie w pozycjach odnoszących się do roboczogodziny
zachodzi niewielka rozbieżność, co jak wskazał Zamawiający, uznał za mieszczące się w
granicach normy, z przyczyn o których mowa w dalszej części pisma.
W swoich wyjaśnieniach w pierwszej kolejności wykonawcy wskazywali na odległość
pomiędzy siedzibą firmy, a miejscem inwestycji, co w sposób bezpośredni przekłada się na
znaczne obniżenie kosztów związanych z obsługą realizowanej inwestycji (kosztów transportu
ciężkiego sprzętu, materiałów, brak ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z
organizowaniem zaplecza budowy, etc.). W świetle posiadanych przez Zamawiającego
danych adresowych oferentów twierdzenie to nie budzi wątpliwości. Posiadanie, całego
zaplecza technicznego w niewielkiej odległości od określonego w SIWZ miejsca usługi
niewątpliwie należy do czynników, które prowadziły do pozytywnej oceny złożonych przez
wykonawców wyjaśnień. Nadto w ocenie Zamawiającego krótki czas dojazdu przyczyni się
również do zwiększenia efektywnego czasu pracowników. Skrócenie czasu przejazdu
przekłada się bowiem na większą ilość czasu poświęconą na realizację zamówienia.
Doświadczenie nabyte podczas realizowanych przez Zamawiającego inwestycji pozwala
założyć, że bliskość przedmiotu zamówienia umożliwi intensyfikację prac z tym związaną.
Zamawiający nie podzielił stanowiska Odwołującego, że nie można uznać za niewiarygodne
wyjaśnień Przystępującego dotyczących oszczędności wynikających z posiadania materiałów
z poprzednich realizacji.
Podkreślił, że jak wynika z kosztorysu ofertowego materiały
budowlane w ilości niezbędnej do prawidłowej realizacji Zamówienia zgodnie z SIWZ zostały
uwzględnione przez Przystępującego. Dodatkowo Zamawiający wyjaśnił, że założył, że skoro
Sygn. akt KIO 1726/19
część tych materiałów jest już w posiadaniu Przystępującego, to koszty transportu również
będą niższe, skoro nie musi ich przewozić z miejsca poboru (np. kopalni).
G
ołosłowny według Zamawiającego jest zarzut Odwołującego jakoby Przystępujący, z
uwagi na fakt, że dysponuje własnym sprzętem, pominął wycenę kosztów pracy niezbędnego
sprzętu, jak bowiem wynika z kosztorysu ofertowego Przystępujący przewidział wszelkie
kos
zty niezbędne do realizacji zamówienia.
W
yjaśnił, że w postępowaniach przetargowych na roboty budowlane Zamawiający
przystępując do oceny stawki roboczogodziny posługuje się bazą cen Sekocenbud, gdzie
zakres stawki robocizny dla robót instalacji sanitarnej regionu dolnośląskiego (poza stolicą
regionu) wyznaczony na II
kwartał 2019 kształtuje się w przedziale 16,00 zł-śr. 19,80 zł - max.
17,72 zł. W związku z tym stawka przyjęta przez firmę Hydro-Tap (15,75 zł) oraz stawka
przyjęta przez firmę Karaś (16,00 zł) mieści się w normie lub tylko nieznacznie odbiega od
wyżej wymienionych. Jednocześnie podkreślił, iż wysokość stawek ustalanych przez
wy
konawców jest wyceną indywidualną i dopuszczalną w sporządzaniu kosztorysu. Natomiast
wyliczenia dotyczące roboczogodziny przedstawione przez Odwołującego są jedynie
stawkami zalecanymi przez związki zawodowe branży budowlanej, a nie obowiązującymi
normami.
Podkreślił także, iż stawka roboczogodziny nie jest tym samym co stawka za godzinę
pracy pracownika, w związku z czym obie stawki nie mają bezpośredniego przełożenia
względem siebie. Ponadto wskazał, że ilość roboczogodzin w kosztorysach nie odpowiada
czasowi trwania robót budowlanych, który ustalono na 18 miesięcy. Realny termin
zakończenia robót (zgodnie z SIWZ i projektem umowy) ustalono na podstawie czasu trwania
budowy kanalizacji sanitarnej w gminie Długołęka w okresie ostatnich wielu lat i żaden z
wyk
onawców nie podważył, na etapie postępowania przetargowego realności 18-
miesięcznego terminu. Gdyby ilość roboczogodzin z przedmiaru robót oznaczała czas trwania
budowy, to musiałby on wynieść 2 lata 10 miesięcy. Ilość roboczogodzin dla tej inwestycji
(zgodnie z przedmiarami) wynosi 71 144,8285 roboczogodzin.
Ponadto wskazał, że na
przedmiotowym terenie (ze względu na układ dróg i gęstość zabudowy) mogą pracować
najwyżej 3 brygady po 4 osoby (średnio) - tj. 12 osób. Czas trwania budowy (wyliczony na
podstawie ilości roboczogodzin - z przedmiaru robót i kosztorysu) jest zatem prawie
dwukrotnie dłuższy niż realny czas trwania budowy zgodnie z zapisami SIWZ i projektu
umowy. Reasumując powyższe wyliczenia jeszcze raz należy podkreślić, iż. roboczogodzina
nie równa się godzinie pracy pracownika.
Biorąc powyższe pod uwagę, brak jest zatem – według Zamawiającego – podstaw dla
uznania, że cena za roboczogodzinę ustalona przez HYDRO- TAP lub KARAŚ jest rażąco
niska. Dodać należy, że Odwołujący nie wykazał też wiarygodności swych twierdzeń o
niemożności realizacji zamówienia za kwotę oferowaną przez wyżej wymienionych
Wykonawców.
Sygn. akt KIO 1726/19
Podsumowując wskazał, że przedstawione w wyjaśnieniach argumenty i rzetelne
wyliczenia wykonania zadania
przekonują Zamawiającego, że obie firmy są świadome zakresu
zadania i opłacalności realizacji inwestycji. Dane przedstawione przez oferentów są
szcze
gółowe, konkretne i nie zawierają sprzeczności. Ponadto również fakt, że firma Hydro-
Tap do wyjaśnień załączyła dodatkowo referencje od znanego Zamawiającemu
Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej Sp. z oo. z Wiszni Małej (Gmina przylegająca do
Gminy Długołęka), które potwierdzają bezsprzecznie, że z należytą starannością i zgodnie z
umową wykonała podobne pod względem ilościowym i jakościowym zadanie budowy sieci
kanalizacyjnej za kwotę odpowiadającą zaoferowanej w złożonej Zamawiającemu ofercie na
zadanie
, co obrazuje poniższa tabela. Ten fakt w znacznym stopniu przyczynił się do uznania
wyjaśnień HYDRO-TAP za wiarygodne i wystarczające. Zamawiający porównał również ceny
jednostkowe badanych kosztorysów ofertowych z cenami jednostkowymi aktualnie
zakończonych robót tej samej branży w Gminie Długołęka - ceny są porównywalne.
W związku z powyższym Zamawiający wyjaśnił, że nie miał żadnych wątpliwości, że
oferty HYDRO-
TAP i KARAŚ są oszacowane właściwie, a zaoferowane przez nich oferty nie
zawierają rażąco niskiej ceny. Również wieloletnie doświadczenie na lokalnym rynku
Wykonawców KARAŚ i HYDRO-TAP przemawia za tym, że przedstawione przez nich
kalkulacje są sporządzone rzetelnie z założeniem, że realizacja zadania przyniesie zysk.
Zamawiający podkreślił, że dokonując oceny kierował się zasadami logiki, posiadaną
wiedzą i znajomością rynku, w zakresie którego udziela zamówienia, a ponadto, że to
wyłącznie Zamawiający ma kompetencje do oceny czy podczas tej procedury zostały rozwiane
wszelkie jego wątpliwości, a wobec uznania, że informacje przedstawione przez HYDRO-TAP
są wyczerpujące z uprawnienia takiego Zamawiający skorzystał wyłącznie w odniesieniu do
wyjaśnień oferenta KARAŚ.
Zamawiający stwierdził więc, że zasadnie przyjął, iż wykonawcy udowodnili realność
zaoferowanej ceny. Opisane przez w
ykonawców okoliczności wpływające na cenę, jak
również przedstawienie podstaw ustalenia wysokości jej części składowych nie budzą
wątpliwości w zakresie możliwości wykonania zamówienia zgodnie z wymaganiami SIWZ za
zaoferowaną cenę. Potwierdzają one, że zaoferowana cena, jak i jej poszczególne elementy
składowe, są realne i stanowią aktualne odniesienie do cen rynkowych, a Wykonawca
udowodnił, iż cena jego oferty i jej składowe nie może zostać uznana za rażąco niską. Tym
samym żądania Odwołującego są bezzasadne.
Odnosząc się do żądania Odwołującego w zakresie odrzucenia ofert złożonych przez
HYDRO-
TAP oraz KARAŚ wskazał, że ocena wyjaśnień sposobu kalkulacji ceny, zgodnie z
dyspozycją art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp wymaga ustalenia w sposób nie budzący wątpliwości, że
oferta zawiera cenę rażąco niską, zaś sankcja w postaci odrzucenia oferty może nastąpić
wyłącznie w sytuacji rzeczywistego wystąpienia przesłanek określonych w art. 89 ust. 1 Pzp.
Sygn. akt KIO 1726/19
Różnica jaka wystąpiła pomiędzy średnią arytmetyczną złożonych w postępowaniu ofert, a
ofertami HYDROTAP i KARAŚ nie deprecjonuje automatycznie ich ofert.
Istotnym bowiem jest fakt
, że Zamawiający kierując się doświadczeniem nabytym z
dotychczas przeprowadzonych i
nnych postępowań o udzielenie zamówień na roboty
budowlane, założył, że na realizację przedmiotowej inwestycji zamierza przeznaczyć 3 835
000 zł, co stanowi kwotę o zaledwie 6,7 % wyższą od zaoferowanej przez HYDRO-TAP.
Przystępujący w piśmie procesowym z dnia 17 września 2019r. wniósł o oddalenie
odwołania.
Nie zgodził się z twierdzeniem Odwołującego, że wyjaśnienia złożone przez niego „są
powierzchowne, nie zawierają istotnych dowodów i jedynie pozornie wskazują na poprawność
sporządzonej [...] kalkulacji ceny". Podkreślił, że Zamawiający wzywając go do złożenia
wyjaśnień w zakresie zaoferowanej ceny budzącej wątpliwości Zamawiającego odnoszące się
do podejrzenia rażąco niskiej ceny powinien w sposób możliwie precyzyjny określić żądany
zakres wyjaśnień lub określić konkretne wątpliwości odnoszące się do podejrzenia rażąco
niskiej ceny. A jeżeli zaistnieje taka potrzeba, Zamawiający może żądać doprecyzowania lub
szerszych informacji w zakresie przekazanych przez wykonawcę wyjaśnień. W przekazanym
natomiast
Przystępującemu wezwaniu Zamawiający jedynie ogólnie wskazał, że zwraca się
do w
ykonawcy o udzielenie wyjaśnień i przytoczył treść przepisu art. 90 ust. 1 Pzp, nie
wskazując jednak swoich konkretnych wątpliwości odnoszących się do podejrzenia rażąco
niskie
j ceny. A żądany zakres wyjaśnień ujął w stwierdzeniu, iż wykonawca powinien
uwzględnić wskazane w wezwaniu aspekty, które wskazał poprzez przytoczenie wyłącznie
treści przepisu - punktów 1-4 art. 90 ust. 1 Pzp. Dlatego też Przystępujący wyjaśnił, że mając
świadomość ciążącego na nim ciężaru dowodu wynikającego z art. 90 ust. 2 Pzp, chcąc
należycie wywiązać się z obowiązku wynikającego z wezwania Zamawiającego z 31 lipca
2019r
., nie dysponując jednak wystarczającymi informacjami ze strony Zamawiającego o
ok
olicznościach budzących jego podejrzenia co do zaoferowania rażąco niskiej ceny, wskazał
najistotniejsze elementy cenotwórcze przyjęte przez niego przy kalkulowaniu ceny oferty, które
- w jego ocenie -
mogłyby leżeć w zakresie zainteresowania Zamawiającego.
Według Przystępującego, na podstawie dokumentacji postępowania przyjąć należy, że
w ocenie Zamawiającego nie zaistniała potrzeba doprecyzowania lub udzielenia szerszych
Informacji w zakresie przekazanych przez niego
wyjaśnień i dowodu na ich poparcie.
Za
mawiający nie zażądał bowiem od Przystępującego żadnych dodatkowych informacji. W
przeciwieństwie do oferty złożonej przez KARAŚ, do którego to wykonawcy Zamawiający
zwracał się dwukrotnie o złożenie wyjaśnień, w tym o wyjaśnienia dodatkowe. W jego ocenie
b
rak potrzeby dopytania i uzyskania przez Zamawiającego dalszych lub bardziej precyzyjnych
wyjaśnień uznać należy za zachowanie prawidłowe w okolicznościach niniejszej sprawy.
Zamawiający dysponował bowiem informacjami wystarczającymi do przeprowadzenia oceny
Sygn. akt KIO 1726/19
zaoferowanej przez Przystępującego ceny w zakresie podejrzenia zaoferowania ceny rażąco
niskiej, ponieważ Przystępujący:
-
złożył ofertę z 25 lipca 2019 r., w której w formularzu ofertowym (w pkt 1)
wskazał czynniki cenotwórcze (żądane przez Zamawiającego) kształtujące zaoferowaną cenę,
i do której załączył kosztorys ofertowy zawierający konkretne dane cenowe mające wpływ na
cenę oferty i wynagrodzenie kosztorysowe,
-
udzielił Zamawiającemu szerokich wyjaśnień, wskazując wiele istotnych
o
koliczności mających wpływ na wysokość zaoferowanej przez niego ceny i udowodnił, że jest
w stanie wykonać przedmiot zamówienia zgodnie z wymaganiami SIWZ za tę właśnie cenę,
przedstawiając stosowny dowód na poparcie swoich twierdzeń - potwierdzenie wykonania
podobnej inwestycji za zbliżoną cenę w Ligocie Pięknej (referencje z 19 lipca 2019 r.).
W konsekwencji, zdaniem przystępującego, analiza wspomnianych danych dowodzi,
że ma możliwość wykonania przedmiotu takiego właśnie zamówienia zgodnie z wymaganiami
określonymi przez Zamawiającego i wynikającymi z odrębnych przepisów, w szczególności z
przepisów prawa budowlanego, a zaoferowana przez niego cena jest ceną realną,
pozwalającą na realizację zamówienia zgodnie z postawionymi wymaganiami oraz na
wypracowanie zysku.
Dlatego też dopiero po wskazaniu konkretnych wątpliwości
Zamawiającego odnoszących się do podejrzenia rażąco niskiej ceny Przystępujący mógłby
udzielić dalszych wyjaśnień - mógłby doprecyzować lub podać szersze informacje w zakresie
budzącym konkretne, wyraźnie wskazane przez Zamawiającego wątpliwości. Jednakże po
otrzymaniu wyjaśnień Przystępującego Zamawiający żadnych uzasadnionych wątpliwości nie
miał.
Ponadto
Przystępujący podkreślił, że to Zamawiający był jedynym uprawnionym do
zadecydowania
czy zaoferowana cena wzbudza jego wątpliwości w zakresie możliwości
prawidłowej realizacji przedmiotu zamówienia. W okolicznościach niniejszej sprawy nie
zachodzi więc podstawa do automatycznego odrzucenia oferty Przystępującego, czego żąda
Odwołujący.
Krajowa Izba Odwoławcza uwzględniając dokumentację z przedmiotowego
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, jak również oświadczenia, dowody
i stanowiska stron oraz
uczestników postępowania złożone w trakcie rozprawy, ustaliła
i zważyła, co następuje:
Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności Izba stwierdziła, że nie została wypełniona żadna z przesłanek
ustawowych skutkujących odrzuceniem odwołania, wynikających z art. 189 ust. 2 Pzp.
Sygn. akt KIO 1726/19
Następnie Izba ustaliła, że Odwołujący spełnia określone w art. 179 ust. 1 Pzp
przesłanki korzystania ze środków ochrony prawnej, tj. ma interes w uzyskaniu zamówienia, a
zarzucane naruszenie przez Zamawiającego przepisów Pzp może spowodować poniesienie
przez niego szkody, polegającej na nieuzyskaniu zamówienia.
Izba dopuściła do udziału w postępowaniu wykonawcę: S. K. prowadzący działalność
gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Inżynieryjno Budowlane „HYDRO-TAP” S. K.,
zgłaszającego swoje przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie
Zamawiającego.
Uzupełniająco Izba ustaliła, co następuje:
-
bezpośrednio przed otwarciem ofert Zamawiający podał, że zamierza przeznaczyć na
sfinansowanie tego zamówienia kwotę 3 835 000,00 zł brutto (protokół) z posiedzenia komisji
przetargowej -
str. 269 akt postępowania),
- oferta wykonawcy HYDRO-
TAP opiewała na kwotę: 3.594.901,46 zł,
-
oferta wykonawcy KARAŚ opiewała na kwotę 3.800.000,00 zł.
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, poczynione ustalenia
faktyczne oraz orzekając w granicach zarzutów zawartych w odwołaniu, Izba stwierdziła, że
odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem Izba stwierdziła, że Przystępujący
wykazał, że jego oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Ponadto Izba uznała, że Zamawiający wykazał, uwzględniając rozkład ciężaru dowodowego,
że również oferta wykonawcy KARAŚ takiej ceny nie zawierała.
Na wstępie wskazać należy, że zgodnie z art. 90 ust. 3 Pzp, Zamawiający odrzuca
ofertę wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień lub dokonana ocena wyjaśnień wraz ze
złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku
do przedmiotu zam
ówienia. Stosownie zaś do treści art. 90 ust. 1 Pzp, jeżeli zaoferowana cena
lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu
zamówienia i budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu
za
mówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z
odrębnych przepisów, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie
dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu, w szczególności w zakresie:
1)
oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych,
wyjątkowo sprzyjających warunków wykonywania zamówienia dostępnych dla wykonawcy,
oryginalności projektu wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny
nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki
Sygn. akt KIO 1726/19
godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o
minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2017 r. poz. 847);
2)
pomocy
publicznej
udzielonej
na
podstawie odrębnych przepisów.
3)
wynikającym z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym,
obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
4)
wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska;
5) powierzenia wykonan
ia części zamówienia podwykonawcy.
Zgodnie natomiast z ust. 1a w
przypadku gdy cena całkowita oferty jest niższa o co
najmniej 30% od
wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług,
ustalonej przed wszczęciem postępowania zgodnie z art. 35 ust. 1 i 2 lub średniej
arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, zamawiający zwraca się o udzielenie
wyjaśnień, o których mowa w ust. 1, chyba że rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych,
które nie wymagają wyjaśnienia (pkt 1) lub wartości zamówienia powiększonej o należny
podatek od towarów i usług, zaktualizowanej z uwzględnieniem okoliczności, które nastąpiły
po wszczęciu postępowania, w szczególności istotnej zmiany cen rynkowych, zamawiający
może zwrócić się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa w ust. 1 (pkt 2.).
W związku z powyższym przewidziana w art. 90 ust. 3 Pzp sankcja odrzucenia oferty
jest bezpośrednio związana z procedurą wezwania, unormowaną w art. 90 ust. 1 tej ustawy.
Ponadto wskazać należy, że z uwagi na treść art. 90 ust. 1 Pzp dopuszczalne jest odrzucenie
oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy, który stanowi, iż "zamawiający odrzuca
ofertę, jeżeli zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia." - w wyniku
negatywnej oceny przez zamawiającego otrzymanych wyjaśnień dotyczących ceny oferty
(vide wyrok z 31 maja 2017 r. sygn. akt KIO 1001/17), tym niemniej ocena ta zgodnie z
dyspozycją art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp wymaga ustalenia w sposób nie budzący wątpliwości, że
oferta zawiera cenę rażąco niską (por. wyrok z 28 marca 2017 r. sygn. akt KIO 466/17).
Odnosząc powyższe rozważania do stanu faktycznego niniejszej sprawy wskazać
należy, że w tej sprawie poza wszelkim sporem jest okoliczność, że cena oferty
Przystępującego oraz wykonawcy KARAŚ odbiega od wartości zamówienia oraz średniej
arytmetycznej ofert o ponad
30%, co czyniło koniecznym wezwanie do wyjaśnienia w trybie
powyżej przywołanych przepisów, a na Wykonawcę nakładało obowiązek wykazania, że oferta
nie zawiera rażąco niskiej ceny.
Izba
stwierdziła ponadto, iż wezwania Zamawiającego z dnia 31 lipca 2019r. zostały
sformułowane w sposób ogólny. Zamawiający przytoczył brzmienie przepisu art. 90 ust. 1 Pzp,
natomiast
nie sformułował w wezwaniu żadnych wątpliwości co do kalkulacji ceny oferty
Przystępującego oraz wykonawcy KARAŚ w jakimkolwiek zakresie, które wykonawcy ci
zobligowani byliby
wyjaśnić. W związku z powyższym Izba uznała, iż Przystępujący oraz
Sygn. akt KIO 1726/19
wykonawca KARAŚ w odpowiedzi na tak ogólne wezwanie mogli przyjąć za wystarczające
wyjaśnienia w takiej formie i w taki sposób, który ich zdaniem był wystarczający dla wykazania
realności zaoferowanych cen. Izba w składzie orzekającym w niniejszej sprawie podziela
pogląd wyrażony w wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 9 grudnia 2010 r., sygn. akt
V Ga 122/10, w którym Sąd orzekł, że: "pytanie do wykonawcy powinno wskazywać elementy
oferty, które podczas badania oferty wzbudziły wątpliwości i co do których zamawiający
oczekuje wyjaśnień. (...) Aby wątpliwości te rozwiać wykonawca musi wiedzieć, które to
elementy wzbudziły zastrzeżenia i w jakim kierunku mają iść jego wyjaśnienia. (...)
Zamawiający nie może obarczać wykonawcy negatywnymi konsekwencjami w postaci
odrzucenia oferty, skoro nie sprecyzował stopnia szczegółowości wyjaśnień, jakich oczekuje."
Twierdzenia te znajdują aprobatę również w orzecznictwie Izby np. wyrok KIO z 7 kwietnia
2014 r. sygn. akt KIO 572/14, z 28 lipca 2014 r.; sygn. akt KIO 1399/14, z 24 lipca 2017 r.
sygn. akt KIO 1395/17 czy z 23 lutego 2017 r. sygn. akt KIO 289
/17, w których Izba wskazała,
że: "Skład orzekający nie podziela bowiem zapatrywania, jakoby wezwanie do złożenia
wyjaśnień ograniczające się wyłącznie do przytoczenia przepisu art. 90 ust. 1 p.z.p. rodziło po
stronie wykonawcy obowiązek wyjaśnienia bliżej nieokreślonych aspektów, które wywarły
wpływ na skalkulowanie ceny jego oferty. Innymi słowy wezwany wykonawca, ze względu na
doniosłe skutki, jakie wywołać może procedura wyjaśniania rażąco niskiej ceny (odrzucenie
oferty, następstwem czego jest brak możliwości uzyskania zamówienia i zysku z jego
realizacji) nie może się domyślać podstaw skierowanego do niego wezwania. Przeciwnie -
jego treść powinna wykonawcy pozwolić na dobór odpowiedniej argumentacji i - ewentualnie
dowodów, które łącznie pozwolą przekonać zamawiającego o braku podstaw do odrzucenia
oferty z uwagi na rażąco niską cenę. Jeżeli za wezwanie do złożenia wyjaśnień ma charakter
ogólnikowy, ograniczający się, przykładowo, wyłącznie do przytoczenia treści przepisu art. 90
ust. 1 p.z.p., to zama
wiający musi liczyć się z możliwością otrzymania równie ogólnikowych
wyjaśnień." Izba powyższe stanowisko w pełni popiera i przyjmuje jako własne.
Izba w konsekwencji stwierdzenia
braku szczególnych żądań ze strony Zamawiającego
co do sposobu przeprowadze
nia dowodu na okoliczność, że zaoferowane przez nich ceny nie
są rażąco niskie, uznała, że wybór metody należał do wykonawców.
W sprawie ocenianej HYDRO-TAP
wskazał, że jest lokalną firmą zlokalizowaną w
bardzo bliskiej odległości od inwestycji tj. w linii prostej ok. 2,5 km, co ograniczy część
transportu materiałów, sprzętu ciężkiego i organizacji budowy. Wyjaśnił, że zatrudnia tylko
miejscowych pracowników co ogranicza koszty delegacji, diet, wynajmu kwater i dojazdów, a
także, że zadanie inwestycyjne wykona bez pomocy podwykonawców, własnymi siłami.
Wyjaśnił, że posiada własne zaplecze sprzętowe i transportowe co ograniczy koszty
wykonywania prac jak również przewozu gruntu, piasku i kruszywa. Nie planuje wynajmu
jakiegokolwiek sprz
ętu. Wskazał, także, że wartość materiałów instalacyjnych oszacowana
Sygn. akt KIO 1726/19
przez niego nie przekroczy kwoty 650 000 n
etto oraz że posiada część materiałów z
poprzednich realizacji, które mogą zostać wbudowane w planowaną inwestycję. Przystępujący
oszacował także, że kruszywo wraz z piaskiem będzie kosztowało nie więcej niż 700 000 zł
netto co łącznie z materiałami instalacyjnymi daje kwotę 1 350 000 zł netto. Ponadto wyjaśnił,
że zamierza wykonać prace dwoma ekipami w przeciągu 12 miesięcy na co przeznaczy ponad
1 550 000
zł, a kwota ta daje możliwość wykonania inwestycji z dużą dozą ujętego ryzyka i
pozwoli na osiągnięcie zysku z wykonanego zadania. Przystępujący wraz z wyjaśnieniami
przedłożył referencje na wykonaną w ostatnich dwóch latach robotę w miejscowości Ligota
Piękna, wskazując, że była bardzo podobna pod kątem ilościowym i wartościowym.
Wykonawca KARAŚ w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego wskazał, że wstępną
kalkulację oferty sporządził w oparciu stawki SEKOCENBUDU. Następnie dokonał weryfikacji
spor
ządzonej kalkulacji w oparciu o wyceny dostawców i producentów materiałów, którzy
zagwarantują wysoką jakość oraz z uwagi na wieloletnią współpracę udzielą wysokich rabatów
i korzystnych warunków płatności. W wyjaśnieniach wskazał nazwy dostawców materiałów
oraz załączył zaoferowane przez nich oferty. KARAŚ wyjaśnił ponadto, że na wysokość
zastosowanego opustu decydujący wpływ miał fakt, że wykonawca jest firmą, która zatrudnia
pracowników z okolicznych miejscowości, dzięki czemu w znacznym stopniu może obniżyć
koszty transportu oraz zapewnić sprawniejszą realizację zadania. Dysponuje stałą, dobrze
wykwalifikowaną kadrą pracowniczą i dużym doświadczeniem zdobytym przy realizacji
podobnych inwestycji. Posiada własny nowoczesny park maszynowy: koparki, ładowarki,
samochody dostawcze, zagęszczarki, szalunki do wykopów, zestaw igłofiltrów itp. oraz
niezbędny potencjał ekonomiczny. Warunki geologiczne i gruntowe terenu, na którym
prowadzone będą roboty są mu doskonale znane, bowiem firma ta realizowała na tym terenie
zadania o podobnym charakterze.
Zamawiający pismem z dnia 9 sierpnia 2019r. skierował do wykonawcy KARAŚ
dodatkowe wezwanie, w którym wniósł o sprecyzowanie czy cena przepompowni wynikająca
z dokumentów załączonych do wyjaśnień z dnia 5 sierpnia 2019r., zawiera już rabaty, o których
mowa w przedmiotowych wyjaśnieniach. W odpowiedzi na powyższe wezwanie KARAŚ
wyjaśnił, że załączona do wyjaśnienia z dnia 5 sierpnia 2019r, wycena przepompowni firmy
ECOL
— UNICON na kwotę 83 580,00 zł netto została podzielona na elementy, zgodnie z
przedmiarem, załączonym do dokumentacji przetargowej. Wskazał, że zgodnie z projektem
wyceniono:
Szafę sterowniczą pompowni z alucynku IP65, korpus przepompowni z
polimerobetonu, k
omorę pomiarową DN1200 beton 835/45 oraz moduł logiczny - przetwornik
przepływomierza Siemens MAG 5000, (zgodnie z projektem „W szafce przepływomierza
zainstalowany będzie moduł logiczny przetwornik przepływomierza typu MAG 500 lub
równoważny”).
Sygn. akt KIO 1726/19
Izba
stwierdziła, uwzględniając stan faktyczny niniejszej sprawy, w tym treść wezwania
oraz wyjaśnień wykonawców, że Zamawiający prawidłowo ocenił te wyjaśnienia jako
wiarygodne i potwierdzające realność zaoferowanej ceny. Skład orzekający uznaje za
dopuszczalne, a w realiach sprawy rozpatrywanej skuteczne, wskazanie przez
Przystępującego jako dowód na rynkowy charakter zaoferowanej ceny i jej realność, a tym
samym
brak cech ceny rażąco niskiej referencji od Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej
sp. z o.o. z siedzibą w Wiszni Małej, które potwierdzają, że Przystępujący z należytą
starannością i zgodnie z umową wykonał podobne pod względem ilościowym i jakościowym
zadanie budowy sieci kanalizacyjnej za kwotę odpowiadającą zaoferowanej w niniejszym
postępowaniu. Podobieństwo co do zakresu prac, jak i ich wartości, nie zostało w sprawie
zakwestionowane
przez Odwołującego. Ponadto wskazać należy, że Zamawiający oceniając
realność zaoferowanej przez wykonawców ceny uwzględnia zarówno treść złożonych przez
nich wyjaśnień jak również posiadaną przez siebie wiedzę i znajomość rynku oraz
obowiązujące ceny i stawki, na którym będzie realizowana inwestycja i na tej podstawie
stwierdza, czy złożone wyjaśnienia są wystarczające dla potwierdzenia realności ceny. W
konsekwencji więc uznania przez Zamawiającego, że zaoferowana przez wyżej wskazanych
wykonawców cena jest ceną umożliwiającą im prawidłowe wykonanie zamówienia, to tym
samym brak
było podstaw do zastosowania art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp.
Odnosząc się natomiast do stanowiska Odwołującego, że cena za roboczogodzinę
ustalona przez HYDRO-
TAP lub KARAŚ jest rażąco niska wskazać należy, że w wyroku z
dnia 23 czerwca 2015 r., sygn. KIO 1143/15
wyrażono pogląd, który Izba w składzie
orzekającym popiera w całości, że „przepis art. 90 ust. 1 pkt 1 Pzp stanowi o kosztach pracy,
których wartość przyjęta do ustalenia ceny oferty nie może być niższa od minimalnego
wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie przepisów wskazanych w przywołanym
artykule [...]. Przepis ten nie może być interpretowany w sposób odmienny niż wynika to z jego
treści, w szczególności brak jest podstaw by kwotę minimalnego wynagrodzenia przeliczać na
roboczogodziny i
na tej podstawie wnioskować, że cena oferty jest rażąco niska, w sytuacji,
gdy z wyjaśnień i dowodów wynika uwzględnienie w cenie oferty kosztów pracy w sposób
określony w przepisie". Przystępujący w piśmie procesowym oraz na rozprawie oświadczył
natomiast, że zgodnie z wymaganiami Zamawiającego określonymi w przedmiotowym
przetargu (Rozdział I ust. 3 SIWZ) zatrudnia on wszystkie osoby „które będą wykonywać roboty
budowlane branży instalatorskiej i drogowej" na podstawie umowy o pracę. Ponadto jak
wskazywał Zamawiający i Przystępujący stawka roboczogodziny nie stanowi faktycznego
wynagrodzenia otrzymywanego przez jego p
racowników, a jedynie stawkę przyjętą na
potrzeby kosztorysowania i
nie była brana pod uwagę przy kalkulowaniu ceny oferty. W
kalkulacji tej uwzględnione zostało wynagrodzenie rzeczywiste zatrudnionych przez
Przystępującego pracowników. W związku z powyższym przy dokonywaniu oceny realności i
Sygn. akt KIO 1726/19
rentowności ceny ofertowej, w zakresie kosztów pracy należy brać pod uwagę nie tyle stawkę
roboczogodziny, co rzeczywiste koszty pracy ponoszone przez wykonawcę i przyjęte przez
niego przy kalkulowaniu zaoferowanej cen
y. I to właśnie te rzeczywiste koszty pracy powinny
podlegać badaniu i ocenie pod kątem spełnienia warunku z art. 90 ust. 1 pkt 1 Pzp,
stanowiącego, że koszty pracy, których wartość została przyjęta do ustalenia ceny, nie może
być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej. A w
konsekwencji nie można przeliczać kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę na
roboczogodziny i na tej podstawie wnioskować, że cena oferty jest rażąco niska.
Reasumując, skład orzekający stwierdził, że Odwołujący nie wykazał, że za
zaoferowaną przez HYDRO-TAP oraz KARAŚ cenę oferty niemożliwe jest zrealizowanie
zamówienia będącego przedmiotem niniejszego postępowania w sposób należyty. Podkreślić
natomiast należy, że Zamawiający wskazał, że oceniając złożone przez wykonawców
wyjaśnienia wziął pod uwagę sporządzone przez nich kosztorysy ofertowe, gdzie sprawdził
główne czynniki cenotwórcze oraz ceny jednostkowe najważniejszych elementów
wykorzystywanych przy przedmiotowej inwestycji, tj. przepompownie
, studnie, rurociągi fi 160
oraz fi200. Z przeprowadzonych przez Zamawiającego analiz porównujących koszty wynika,
iż ceny tych elementów budowy są podobne czy nawet większe w stosunku do kosztorysu
inwestorskiego Zamawiającego. Ponadto jak wynika z kosztorysu oraz złożonych wyjaśnień
wykonawcy osiągną zysk na poziomie ok 10 %, co również potwierdza, że zaoferowana przez
niech cena jest ceną rynkową. Odwołujący natomiast nie na powyższą okoliczność nie
przedstawił dowodu przeciwnego.
W związku z powyższym Izba orzekła jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego Izba orzekła na podstawie art. 192 ust. 9 i 10
ustawy Pzp oraz § 3 pkt 1 i 2 i § 5 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia
15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów
kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238 ze
zm.), stosownie do wyniku postępowania.
Przewodniczący: ……………………………………………
1. oddala odwołanie;
2. kosztami postępowania obciążą Odwołującego i:
2.1.
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 10 000 zł (dziesięć tysięcy
złotych) uiszczoną przez Odwołującego tytułem wpisu od odwołania;
2.2. zasądza od Odwołującego na rzecz Zamawiającego kwotę 3 600 (trzy tysiące sześćset
złotych) tytułem zwrotu kosztów poniesionych z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień publicznych
(t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1986 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia jego
doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do
Sądu Okręgowego we Wrocławiu.
Przewodniczący: ..............................................
Sygn. akt KIO 1726/19
UZASADNIENIE
Zamawiający – Gmina Długołęka prowadzi na podstawie przepisów ustawy z dnia 29
stycznia 2004r.
– Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2018r., poz. 1986 ze zm.; dalej: „Pzp”)
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego pn. „Roboty budowlane polegające na
budowie sieci kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w rejonie ulic: Makowa, Modra,
Wrzosowa, Bławatna, część Azaliowej i Kalinowej w miejscowości Mirków, gmina Długołęka".
Wartość zamówienia nie przekracza kwot określonych na podstawie przepisu art. 11
ust. 8 Pzp.
Ogłoszenie o zamówieniu opublikowano w Biuletynie Zamówień Publicznych z dnia 5
lipca 2019 r. pod nr 569495-N-2019.
W dniu 30 sierpnia 2019 r. Zamawiający przekazał wykonawcom biorącym udział w
postępowaniu informację o wyborze jako najkorzystniejszej oferty wykonawcy -
Przedsiębiorstwo Inżynieryjno - Budowlane HYDRO - TAP S. K. (dalej: „Przystępujący” lub
„HYDROTAP”).
Na powyższą czynność Zamawiającego wykonawca Przedsiębiorstwo Robót Wodnych
i Ekologicznych "EKO-
WOD” sp. z o.o. z siedzibą w Świdnicy (dalej: „Odwołujący”) wniósł w
dniu 4 września 2019r. odwołanie do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej zarzucając
Zamawiającemu naruszenie:
1.
art. 7 ust. 1 Pzp w związku z art. 91 ust. 1 Pzp poprzez wybór oferty HYDRO-TAP,
która powinna podlegać odrzuceniu;
2.
art. 90 ust. 3 Pzp w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp poprzez zaniechanie przeprowadzenia
przez Zamawiającego pogłębionej, merytorycznej analizy wyjaśnień złożonych przez
wykonawców i poprzestanie na jedynie formalnej ich ocenie, co doprowadziło do zaniechania
odrzucenia oferty HYDRO-
TAP oraz wykonawcy KARAŚ Przedsiębiorstwo Instalacji Sieci CO,
Wod-Kan i Gaz. (dalej:
„KARAŚ”) mimo, że wykonawcy ci jedynie w sposób formalny dopełnili
procedury wyjaśnienia i nie obalili domniemania, że ceny ich ofert są rażąco niskie, a
szczegółowa analiza przedstawionych przez nich wyjaśnień potwierdza, że ich oferty
zawierają rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia;
3.
art. 90 ust. 2 Pzp w zw. z art. 7 Pzp i art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp poprzez zaniechanie
odrzucenia oferty złożonej przez HYDRO-TAP i KARAŚ w sytuacji, gdy wykonawcy ci nie
wykazali, że ich oferty nie zawierają rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu
zamówienia.
W oparciu o
tak postawione zarzuty Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania w
całości i nakazanie Zamawiającemu:
1)
unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej,
Sygn. akt KIO 1726/19
2)
dokonania czynności ponownego badania i oceny ofert,
3)
odrzucenia ofert złożonych przez HYDRO-TAP oraz KARAŚ
4)
wyboru jako najkorzystniejszej oferty Odwołującego.
Uzasadniając zarzuty odwołania Odwołujący wskazał, że zgodnie z treścią protokołu z
niniejszego postępowania wartość zamówienia oszacowana przez Zamawiającego (bez
uwzględnienia zamówień uzupełniających) wynosi 7.230.024,00 zł. W postępowaniu złożono
następujące oferty:
1.
Oferta EKO-
WOD na kwotę 5.998.710,00 PLN
2.
Oferta PIEC-
BUD na kwotę 7.357.769,55 PLN
3.
Oferta ATA TECHNIK na kwotę 9.694.742,12 PLN
4.
Oferta PEBUD na kwotę 6.013.510,70 PLN
5.
Oferta HYDRO-
TAP na kwotę 3.594.901,46 PLN
6.
Oferta PIWiOŚ na kwotę 7.339.348,23 PLN
7.
Oferta KARAŚ na kwotę 3.800.000,00 PLN.
Średnia arytmetyczna cen wszystkich złożonych ofert wynosi 6.256.998,14 zł. Wartość
oferty uznana za najkorzystniejszą stanowi odpowiednio 49,71% wartości zamówienia
oszacowanej przez Z
amawiającego i 57,45% średniej arytmetycznej cen wszystkich ofert
złożonych w postępowaniu. Wartość oferty złożonej przez wykonawcę sklasyfikowanego na
drugim miejscu -
KARAŚ stanowi odpowiednio 52,55% wartości zamówienia oszacowanej
przez zamawiającego i 60,73% średniej arytmetycznej cen wszystkich ofert złożonych w
postępowaniu.
Odwołujący wskazał, że wykonawca HYDRO-TAP w odpowiedzi na wezwanie
Z
amawiającego z dnia 31 lipca 2019 r. do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny,
pismem z dnia 2 sierpnia 2019 r.
przedłożył "wyjaśnienia”, które zawierają szereg ogólnych
stwierdzeń sprowadzających się tezy, iż jako firma lokalna, zatrudniająca "miejscowych
pracowników" nie będzie ponosić kosztów "delegacji, diet, wynajmu kwater i dojazdów”.
HYDRO-
TAP posiada również "własne zaplecze sprzętowe i transportowe” co ograniczy
koszty "wykonywania prac, jak również koszty przewozu gruntu, piasku i kruszywa”. Na
potwierdzenie powyższych stwierdzeń HYDRO-TAP nie przedstawił żadnych dowodów w
postaci ofert dostawców, usługodawców, zestawień posiadanego sprzętu, pracowników itp.
Odwołujący stwierdził, że przedłożone wyjaśnienia nie zawierają również żadnych wyliczeń
pozwalających na ocenę zasadności stanowiska wykonawcy w zakresie zaprezentowanych
wyżej okoliczności. Podkreślił, że również pomimo faktu, iż siedziby wszystkich wykonawców,
którzy złożyli oferty w przedmiotowym postępowaniu znajdują się w takiej odległości od
miejsca realizacji zamówienia, iż żaden nie byłby zmuszony do ponoszenia kosztów "delegacji,
diet, wynajmu kwater” itp. to właśnie na tę okoliczność powołuje się HYDRO-TAP uzasadniając
Sygn. akt KIO 1726/19
prawidłowość przedłożonej wyceny. Podobnie sytuacja wygląda w zakresie "oszczędności”
wynikających z lokalizacji siedziby firmy w pobliżu miejsca realizacji inwestycji. Koszty
transportu materiałów zarówno dla HYDRO-TAP jak i innych wykonawców będą kształtowały
się na zbliżonym poziomie. Materiały instalacyjne dostarczane są na koszt sprzedawców, a
transport kruszyw, piasków czy gruntu do utylizacji odbywa się z tych samych miejsc poboru
(kopalni) i składowania (składowiska odpadów). Według Odwołującego iluzoryczne są również
"oszczędności” wynikające z twierdzenia, iż HYDRO TAP posiada "część materiałów z
poprzednich realizacji, które mogą zostać wbudowane w planowaną inwestycję". Abstrahując
od faktu, iż wykonawca ten nie przedstawia żadnego dowodu na powyższą okoliczność,
materiały te zostały zakupione (a nie pozyskane nieodpłatnie) więc jak wskazuje ugruntowana
linia orzecznicza kalkulując cenę dla Zamawiającego powinien uwzględnić koszt tych
materiałów, skoro zamierza je wykorzystać przy wykonaniu zamówienia. Nie ma w tym
wypadku żadnego znaczenia, że kupił je wcześniej na inne zadanie czy w ogóle bez potrzeby
konkretnego wykorzystania. W każdym przypadku stan magazynowy to jest koszt nie tylko
zakupu, ale jeszcze transportu
, magazynowania itd. Zgodnie z zasadami rachunkowości,
skoro wykonawca nie sprzedał zakupionego towaru w usłudze to nadal stanowi jego koszt,
który powinien uwzględnić przy kalkulacji kosztów usługi (tak: KIO w wyroku z dnia 2 lutego
2016 r., sygn. akt KIO
51/16). Jak wskazała KIO w wyroku z dnia 10 sierpnia 2015 r., sygn.
akt KIO 1601/15 -
"zdaniem Izby posiadane zapasy magazynowe nie uprawniały wykonawcy
do ich pominięcia w kalkulacji". Odwołujący zauważył, że także w zakresie posiadanego
sprzętu – pomimo, że wykonawca oświadczył (a nie udowodnił), że do wykonania robót w
ramach realizowanego zadania będzie używał własnego sprzętu i urządzeń, nie może to
skutkować pominięciem wyceny kosztów pracy niezbędnego sprzętu. Ponadto wskazał, że
zasadniczym element
em wyceny oferty do którego HYDRO-TAP nie odniósł się w żadnym
względzie są koszty zatrudnienia pracowników niezbędnych dla realizacji inwestycji. Wskazał
także, że z załączonego do oferty kosztorysu wynika, iż stawka roboczogodziny przejęta do
wyceny to 1
5,75 zł/r-g, podczas gdy minimalny poziom wynagrodzenia wynikający z
obowiązujących przepisów wynosić powinien 16,65 zł/r-g. W konsekwencji zaproponowana
przez KARAŚ stawka r-g wskazuje również, iż wypełniona jest dyspozycja art. 90 ust. 1 pkt 1
Pzp, albow
iem przyjęta do wyceny stawka roboczogodziny jest niższa od wynikającej z
minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie art. 2 ust. 3-5 ustawy z dnia
10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679 ze
zm.).
Odnosząc się kolejno do wyjaśnień złożonych przez wykonawcę KARAŚ Odwołujący
wskazał, że w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego z dnia 31 lipca 2019 r. do złożenia
wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny, wykonawca ten pismem z dnia 5 sierpnia 2019 r.
Sygn. akt KIO 1726/19
przedłożył "wyjaśnienia”. Treść dokumentu zawiera szereg ogólnych stwierdzeń
sprowadzających się tezy, iż jako firma lokalna, zatrudnia "pracowników z okolicznych
miejscowości”. Posiada również „własny nowoczesny park maszynowy" przy pomocy którego
zamier
za "wykonać zadanie szybko, solidnie, bez usterek i zbędnych nakładów finansowych”.
Podobnie jak to ma miejsce w wyjaśnieniach HYDRO-TAP na potwierdzenie powołanych
okoliczności KARAŚ nie przedstawił żadnych dowodów w postaci ofert usługodawców,
zestawień posiadanego sprzętu, pracowników itp. Również pomimo faktu, iż siedziby
wszystkich
wykonawców, którzy złożyli oferty w przedmiotowym postępowaniu znajdują się w
takiej odległości od miejsca realizacji zamówienia, iż żaden nie byłby zmuszony do ponoszenia
d
odatkowych kosztów zakwaterowania pracowników, delegacji to właśnie na tę okoliczność
powołuje się KARAŚ uzasadniając prawidłowość przedłożonej wyceny. Podobnie sytuacja
wygląda w zakresie "oszczędności" wynikających z lokalizacji siedziby firmy w pobliżu miejsca
realizacji inwestycji.
Według Odwołującego koszty transportu materiałów zarówno dla KARAŚ
jak i innych wykonawców będą kształtowały się na zbliżonym poziomie. Materiały instalacyjne
dostarczane są na koszt sprzedawców, a transport kruszyw, piasków czy gruntu do utylizacji
odbywa się z tych samych miejsc poboru (kopalni) i składowania (składowiska odpadów).
Podobnie w zakresie posiadanego sprzętu – pomimo, iż wykonawca oświadczył (a nie
udowodnił), że do wykonania robót w ramach realizowanego zadania będzie używał własnego
sprzętu i urządzeń, nie może to skutkować pominięciem wyceny kosztów pracy niezbędnego
sprzętu przyjętych w ofercie. Odwołujący wskazał, że zasadniczym elementem wyceny
mającym wpływ na wysokość zaoferowanej ceny są koszty zatrudnienia pracowników
niezbędnych dla realizacji inwestycji. Z załączonego do oferty kosztorysu wynika, iż stawka
roboczogodziny przyjęta do wyceny to 16,00 zł/r-g, podczas gdy minimalny poziom
wynagrodzenia wynikający z obowiązujących przepisów wynosić powinien 16,65 zł/r-g. W
konsekwencji z
aproponowana przez KARAŚ stawka r-g wskazuje również, iż wypełniona jest
dyspozycja art. 90 ust. 1 pkt 1 P
zp, albowiem przyjęta do wyceny stawka roboczogodziny jest
niższa od wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie art. 2
ust. 3-
5 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U.
Nr 200, poz. 1679 ze zm.).
Odwołujący wskazał ponadto, że "Wyjaśnienia" przedłożone przez
KARAŚ zawierają dowody w postaci ofert obejmujących dostawę części materiałów
niezbędnych do realizacji przedmiotu zamówienia, jednakże nie dotyczą wszystkich
kluczowych materiałów jakie potrzebne są do wykonania przedmiotowej inwestycji, co
potwierdza,
iż złożona przez KARAŚ oferta jest rażąco niska. Oferta na kruszywo oraz piaski
z firmy Wrocławskie Kruszywa, wskazuje na koszt zakupu mieszanki granitowej na poziomie
37,00 zł/t netto.
Odwołujący wyjaśnił, że załączony do oferty KARAŚ kosztorys robót drogowych
wskazuje, iż poz. nr 1 - Podbudowa z kruszywa naturalnego - warstwa dolna o grubości po
Sygn. akt KIO 1726/19
zagęszczeniu 20 cm - wyceniona została na kwotę 9,65 zł/m2 netto. Zgodnie z zapisami
dokumentacji nawierzchnię należało wykonać jako tłuczniową. Nakład materiałowy na
wykonanie tej pozycji kosztorysowej zgodni
e z zastosowaną podstawą wyceny KNR 2-31
0114-
01 wynosi: mieszanka tłuczniowa 0,2455 m3 /m2 x 37 zł/t x 1,8 (przelicznik t na m3) =
16,35 zł/m2. Oznacza to, iż przy zastosowaniu stawek z oferty Wrocławskie Kruszywa sam
koszt materiału niezbędnego do wykonania tej pozycji kosztorysowej znacząco przewyższa
zaoferowaną cenę jednostkową. Odwołujący zauważył, że do wykonania jest około 16,4 tyś.
m2 nawierzchni.
Odwołujący zauważył także, że załączony do oferty KARAŚ kosztorys robót drogowych
wskazuje, iż poz. nr 3 - Podbudowa z kruszywa naturalnego - warstwa górna o grubości po
zagęszczeniu 10 cm - wyceniona została na kwotę 5,54 zł/m2 netto, natomiast zgodnie z
zapisami dokumentacji nawierzchnię należało wykonać jako tłuczniową. Nakład materiałowy
zgodnie z zastosowaną podstawą wyceny KNR 2-31 0114-04 wynosi: mieszanka tłuczniowa
0,1228 m3 /m2 x 37 zł/t x 1,8 (przelicznik t na m3) = 8,18 zł/m2. Oznacza to, iż przy
zastosowaniu stawek z oferty Wrocławskie Kruszywa sam koszt materiału niezbędnego do
wykonania tej pozycji kosztorysowej
znacząco przewyższa zaoferowaną cenę jednostkową.
Podsumowując powyższe, Odwołujący wskazał, że w przedmiotowym stanie
faktycznym nie może budzić wątpliwości, iż zarówno HYDRO-TAP jak i KARAŚ nie wypełnili
ciążącego na nich obowiązku udowodnienia, że złożone oferty nie są rażąco niskie.
Przedłożone "wyjaśnienia" nie mogły podważyć wynikającego wprost z ustawy domniemania
o wadliwości złożonych ofert. Obaj wykonawcy złożyli "wyjaśnienia” w sposób ogólnikowy bez
wskazania jakichkolwiek wyliczeń potwierdzających prawidłowość dokonanych kalkulacji.
Również załączone do "wyjaśnień” dowody potwierdzają zarzuty podniesione w niniejszym
odwołaniu.
Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie z dnia 17 września 2019r. wniósł o jego
oddalenie.
Wyjaśnił, że wobec obowiązku wynikającego z art. 90 ust. 1a pkt 1 Pzp w związku z
okolicznością, że ceny całkowite ofert dwóch wykonawców były niższe o ponad 30% od
wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług a także o ponad
30% niższe od średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, zwrócił się do HYDRO-
TAP
oraz KARAŚ o udzielenie wyjaśnień. W toku tego postepowania obaj wykonawcy złożyli
wyjaśnienia, jednak Zamawiający uznał wyjaśnienia KARAŚ z dnia 5 sierpnia 2019 r. za
niewystarczające, dlatego też pismem z dnia 13 sierpnia br. wezwał go do złożenia dowodów
dotyczących wyliczenia ceny zaoferowanej w kosztorysie ofertowym, w szczególności w
zakresie poz. nr 31 w/w kosztorysu ofertowe
go, wskazując jednocześnie, że wyjaśnienia
powinny zawierać informację czy załączony dowód w postaci wyceny przepompowni zawiera
Sygn. akt KIO 1726/19
już przyznane ewentualne rabaty oraz czy wyceniona przepompownia ścieków jest zgodna z
załączoną przez Zamawiającego do SIWZ dokumentacją projektową. Do tego wezwania, w
ocenie Zamawiającego, KARAŚ ustosunkował się w sposób wyczerpujący (załączając
stosowne dowody).
Zamawiający odnosząc się do zarzutów odwołania wskazał, że po wnikliwej analizie
złożonych w wyniku wezwania wyjaśnień, zestawieniu ich z danymi przedstawionymi w
ofertach (w tym kosztorysem ofertowym zawierającym szczegółowe zestawienie cen) oraz
własnych danych, uznał, że ceny zaoferowane przez HYDRO-TAP oraz KARAŚ nie są rażąco
niskie
. Podkreślił, że gruntownie i z należytą starannością przeanalizował wyjaśnienia złożone
przez obu w
ykonawców pod kątem rażąco „niskiej ceny. Weryfikacji zostały poddane
kosztorysy ofertowe wykonawców, gdzie Zamawiający sprawdził główne czynniki cenotwórcze
oraz ceny jednostkowe na
jważniejszych elementów wykorzystywanych przy przedmiotowej
inwestycji, tj. przepompownie, studnie, rurociągi fi 160 oraz fi200.
Z przeprowadzonych przez Zamawiającego analiz porównujących koszty wynika, iż
ceny tych elementów budowy są podobne czy nawet większe w stosunku do kosztorysu
inwestorskiego Zamawiającego. Jedynie w pozycjach odnoszących się do roboczogodziny
zachodzi niewielka rozbieżność, co jak wskazał Zamawiający, uznał za mieszczące się w
granicach normy, z przyczyn o których mowa w dalszej części pisma.
W swoich wyjaśnieniach w pierwszej kolejności wykonawcy wskazywali na odległość
pomiędzy siedzibą firmy, a miejscem inwestycji, co w sposób bezpośredni przekłada się na
znaczne obniżenie kosztów związanych z obsługą realizowanej inwestycji (kosztów transportu
ciężkiego sprzętu, materiałów, brak ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z
organizowaniem zaplecza budowy, etc.). W świetle posiadanych przez Zamawiającego
danych adresowych oferentów twierdzenie to nie budzi wątpliwości. Posiadanie, całego
zaplecza technicznego w niewielkiej odległości od określonego w SIWZ miejsca usługi
niewątpliwie należy do czynników, które prowadziły do pozytywnej oceny złożonych przez
wykonawców wyjaśnień. Nadto w ocenie Zamawiającego krótki czas dojazdu przyczyni się
również do zwiększenia efektywnego czasu pracowników. Skrócenie czasu przejazdu
przekłada się bowiem na większą ilość czasu poświęconą na realizację zamówienia.
Doświadczenie nabyte podczas realizowanych przez Zamawiającego inwestycji pozwala
założyć, że bliskość przedmiotu zamówienia umożliwi intensyfikację prac z tym związaną.
Zamawiający nie podzielił stanowiska Odwołującego, że nie można uznać za niewiarygodne
wyjaśnień Przystępującego dotyczących oszczędności wynikających z posiadania materiałów
z poprzednich realizacji.
Podkreślił, że jak wynika z kosztorysu ofertowego materiały
budowlane w ilości niezbędnej do prawidłowej realizacji Zamówienia zgodnie z SIWZ zostały
uwzględnione przez Przystępującego. Dodatkowo Zamawiający wyjaśnił, że założył, że skoro
Sygn. akt KIO 1726/19
część tych materiałów jest już w posiadaniu Przystępującego, to koszty transportu również
będą niższe, skoro nie musi ich przewozić z miejsca poboru (np. kopalni).
G
ołosłowny według Zamawiającego jest zarzut Odwołującego jakoby Przystępujący, z
uwagi na fakt, że dysponuje własnym sprzętem, pominął wycenę kosztów pracy niezbędnego
sprzętu, jak bowiem wynika z kosztorysu ofertowego Przystępujący przewidział wszelkie
kos
zty niezbędne do realizacji zamówienia.
W
yjaśnił, że w postępowaniach przetargowych na roboty budowlane Zamawiający
przystępując do oceny stawki roboczogodziny posługuje się bazą cen Sekocenbud, gdzie
zakres stawki robocizny dla robót instalacji sanitarnej regionu dolnośląskiego (poza stolicą
regionu) wyznaczony na II
kwartał 2019 kształtuje się w przedziale 16,00 zł-śr. 19,80 zł - max.
17,72 zł. W związku z tym stawka przyjęta przez firmę Hydro-Tap (15,75 zł) oraz stawka
przyjęta przez firmę Karaś (16,00 zł) mieści się w normie lub tylko nieznacznie odbiega od
wyżej wymienionych. Jednocześnie podkreślił, iż wysokość stawek ustalanych przez
wy
konawców jest wyceną indywidualną i dopuszczalną w sporządzaniu kosztorysu. Natomiast
wyliczenia dotyczące roboczogodziny przedstawione przez Odwołującego są jedynie
stawkami zalecanymi przez związki zawodowe branży budowlanej, a nie obowiązującymi
normami.
Podkreślił także, iż stawka roboczogodziny nie jest tym samym co stawka za godzinę
pracy pracownika, w związku z czym obie stawki nie mają bezpośredniego przełożenia
względem siebie. Ponadto wskazał, że ilość roboczogodzin w kosztorysach nie odpowiada
czasowi trwania robót budowlanych, który ustalono na 18 miesięcy. Realny termin
zakończenia robót (zgodnie z SIWZ i projektem umowy) ustalono na podstawie czasu trwania
budowy kanalizacji sanitarnej w gminie Długołęka w okresie ostatnich wielu lat i żaden z
wyk
onawców nie podważył, na etapie postępowania przetargowego realności 18-
miesięcznego terminu. Gdyby ilość roboczogodzin z przedmiaru robót oznaczała czas trwania
budowy, to musiałby on wynieść 2 lata 10 miesięcy. Ilość roboczogodzin dla tej inwestycji
(zgodnie z przedmiarami) wynosi 71 144,8285 roboczogodzin.
Ponadto wskazał, że na
przedmiotowym terenie (ze względu na układ dróg i gęstość zabudowy) mogą pracować
najwyżej 3 brygady po 4 osoby (średnio) - tj. 12 osób. Czas trwania budowy (wyliczony na
podstawie ilości roboczogodzin - z przedmiaru robót i kosztorysu) jest zatem prawie
dwukrotnie dłuższy niż realny czas trwania budowy zgodnie z zapisami SIWZ i projektu
umowy. Reasumując powyższe wyliczenia jeszcze raz należy podkreślić, iż. roboczogodzina
nie równa się godzinie pracy pracownika.
Biorąc powyższe pod uwagę, brak jest zatem – według Zamawiającego – podstaw dla
uznania, że cena za roboczogodzinę ustalona przez HYDRO- TAP lub KARAŚ jest rażąco
niska. Dodać należy, że Odwołujący nie wykazał też wiarygodności swych twierdzeń o
niemożności realizacji zamówienia za kwotę oferowaną przez wyżej wymienionych
Wykonawców.
Sygn. akt KIO 1726/19
Podsumowując wskazał, że przedstawione w wyjaśnieniach argumenty i rzetelne
wyliczenia wykonania zadania
przekonują Zamawiającego, że obie firmy są świadome zakresu
zadania i opłacalności realizacji inwestycji. Dane przedstawione przez oferentów są
szcze
gółowe, konkretne i nie zawierają sprzeczności. Ponadto również fakt, że firma Hydro-
Tap do wyjaśnień załączyła dodatkowo referencje od znanego Zamawiającemu
Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej Sp. z oo. z Wiszni Małej (Gmina przylegająca do
Gminy Długołęka), które potwierdzają bezsprzecznie, że z należytą starannością i zgodnie z
umową wykonała podobne pod względem ilościowym i jakościowym zadanie budowy sieci
kanalizacyjnej za kwotę odpowiadającą zaoferowanej w złożonej Zamawiającemu ofercie na
zadanie
, co obrazuje poniższa tabela. Ten fakt w znacznym stopniu przyczynił się do uznania
wyjaśnień HYDRO-TAP za wiarygodne i wystarczające. Zamawiający porównał również ceny
jednostkowe badanych kosztorysów ofertowych z cenami jednostkowymi aktualnie
zakończonych robót tej samej branży w Gminie Długołęka - ceny są porównywalne.
W związku z powyższym Zamawiający wyjaśnił, że nie miał żadnych wątpliwości, że
oferty HYDRO-
TAP i KARAŚ są oszacowane właściwie, a zaoferowane przez nich oferty nie
zawierają rażąco niskiej ceny. Również wieloletnie doświadczenie na lokalnym rynku
Wykonawców KARAŚ i HYDRO-TAP przemawia za tym, że przedstawione przez nich
kalkulacje są sporządzone rzetelnie z założeniem, że realizacja zadania przyniesie zysk.
Zamawiający podkreślił, że dokonując oceny kierował się zasadami logiki, posiadaną
wiedzą i znajomością rynku, w zakresie którego udziela zamówienia, a ponadto, że to
wyłącznie Zamawiający ma kompetencje do oceny czy podczas tej procedury zostały rozwiane
wszelkie jego wątpliwości, a wobec uznania, że informacje przedstawione przez HYDRO-TAP
są wyczerpujące z uprawnienia takiego Zamawiający skorzystał wyłącznie w odniesieniu do
wyjaśnień oferenta KARAŚ.
Zamawiający stwierdził więc, że zasadnie przyjął, iż wykonawcy udowodnili realność
zaoferowanej ceny. Opisane przez w
ykonawców okoliczności wpływające na cenę, jak
również przedstawienie podstaw ustalenia wysokości jej części składowych nie budzą
wątpliwości w zakresie możliwości wykonania zamówienia zgodnie z wymaganiami SIWZ za
zaoferowaną cenę. Potwierdzają one, że zaoferowana cena, jak i jej poszczególne elementy
składowe, są realne i stanowią aktualne odniesienie do cen rynkowych, a Wykonawca
udowodnił, iż cena jego oferty i jej składowe nie może zostać uznana za rażąco niską. Tym
samym żądania Odwołującego są bezzasadne.
Odnosząc się do żądania Odwołującego w zakresie odrzucenia ofert złożonych przez
HYDRO-
TAP oraz KARAŚ wskazał, że ocena wyjaśnień sposobu kalkulacji ceny, zgodnie z
dyspozycją art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp wymaga ustalenia w sposób nie budzący wątpliwości, że
oferta zawiera cenę rażąco niską, zaś sankcja w postaci odrzucenia oferty może nastąpić
wyłącznie w sytuacji rzeczywistego wystąpienia przesłanek określonych w art. 89 ust. 1 Pzp.
Sygn. akt KIO 1726/19
Różnica jaka wystąpiła pomiędzy średnią arytmetyczną złożonych w postępowaniu ofert, a
ofertami HYDROTAP i KARAŚ nie deprecjonuje automatycznie ich ofert.
Istotnym bowiem jest fakt
, że Zamawiający kierując się doświadczeniem nabytym z
dotychczas przeprowadzonych i
nnych postępowań o udzielenie zamówień na roboty
budowlane, założył, że na realizację przedmiotowej inwestycji zamierza przeznaczyć 3 835
000 zł, co stanowi kwotę o zaledwie 6,7 % wyższą od zaoferowanej przez HYDRO-TAP.
Przystępujący w piśmie procesowym z dnia 17 września 2019r. wniósł o oddalenie
odwołania.
Nie zgodził się z twierdzeniem Odwołującego, że wyjaśnienia złożone przez niego „są
powierzchowne, nie zawierają istotnych dowodów i jedynie pozornie wskazują na poprawność
sporządzonej [...] kalkulacji ceny". Podkreślił, że Zamawiający wzywając go do złożenia
wyjaśnień w zakresie zaoferowanej ceny budzącej wątpliwości Zamawiającego odnoszące się
do podejrzenia rażąco niskiej ceny powinien w sposób możliwie precyzyjny określić żądany
zakres wyjaśnień lub określić konkretne wątpliwości odnoszące się do podejrzenia rażąco
niskiej ceny. A jeżeli zaistnieje taka potrzeba, Zamawiający może żądać doprecyzowania lub
szerszych informacji w zakresie przekazanych przez wykonawcę wyjaśnień. W przekazanym
natomiast
Przystępującemu wezwaniu Zamawiający jedynie ogólnie wskazał, że zwraca się
do w
ykonawcy o udzielenie wyjaśnień i przytoczył treść przepisu art. 90 ust. 1 Pzp, nie
wskazując jednak swoich konkretnych wątpliwości odnoszących się do podejrzenia rażąco
niskie
j ceny. A żądany zakres wyjaśnień ujął w stwierdzeniu, iż wykonawca powinien
uwzględnić wskazane w wezwaniu aspekty, które wskazał poprzez przytoczenie wyłącznie
treści przepisu - punktów 1-4 art. 90 ust. 1 Pzp. Dlatego też Przystępujący wyjaśnił, że mając
świadomość ciążącego na nim ciężaru dowodu wynikającego z art. 90 ust. 2 Pzp, chcąc
należycie wywiązać się z obowiązku wynikającego z wezwania Zamawiającego z 31 lipca
2019r
., nie dysponując jednak wystarczającymi informacjami ze strony Zamawiającego o
ok
olicznościach budzących jego podejrzenia co do zaoferowania rażąco niskiej ceny, wskazał
najistotniejsze elementy cenotwórcze przyjęte przez niego przy kalkulowaniu ceny oferty, które
- w jego ocenie -
mogłyby leżeć w zakresie zainteresowania Zamawiającego.
Według Przystępującego, na podstawie dokumentacji postępowania przyjąć należy, że
w ocenie Zamawiającego nie zaistniała potrzeba doprecyzowania lub udzielenia szerszych
Informacji w zakresie przekazanych przez niego
wyjaśnień i dowodu na ich poparcie.
Za
mawiający nie zażądał bowiem od Przystępującego żadnych dodatkowych informacji. W
przeciwieństwie do oferty złożonej przez KARAŚ, do którego to wykonawcy Zamawiający
zwracał się dwukrotnie o złożenie wyjaśnień, w tym o wyjaśnienia dodatkowe. W jego ocenie
b
rak potrzeby dopytania i uzyskania przez Zamawiającego dalszych lub bardziej precyzyjnych
wyjaśnień uznać należy za zachowanie prawidłowe w okolicznościach niniejszej sprawy.
Zamawiający dysponował bowiem informacjami wystarczającymi do przeprowadzenia oceny
Sygn. akt KIO 1726/19
zaoferowanej przez Przystępującego ceny w zakresie podejrzenia zaoferowania ceny rażąco
niskiej, ponieważ Przystępujący:
-
złożył ofertę z 25 lipca 2019 r., w której w formularzu ofertowym (w pkt 1)
wskazał czynniki cenotwórcze (żądane przez Zamawiającego) kształtujące zaoferowaną cenę,
i do której załączył kosztorys ofertowy zawierający konkretne dane cenowe mające wpływ na
cenę oferty i wynagrodzenie kosztorysowe,
-
udzielił Zamawiającemu szerokich wyjaśnień, wskazując wiele istotnych
o
koliczności mających wpływ na wysokość zaoferowanej przez niego ceny i udowodnił, że jest
w stanie wykonać przedmiot zamówienia zgodnie z wymaganiami SIWZ za tę właśnie cenę,
przedstawiając stosowny dowód na poparcie swoich twierdzeń - potwierdzenie wykonania
podobnej inwestycji za zbliżoną cenę w Ligocie Pięknej (referencje z 19 lipca 2019 r.).
W konsekwencji, zdaniem przystępującego, analiza wspomnianych danych dowodzi,
że ma możliwość wykonania przedmiotu takiego właśnie zamówienia zgodnie z wymaganiami
określonymi przez Zamawiającego i wynikającymi z odrębnych przepisów, w szczególności z
przepisów prawa budowlanego, a zaoferowana przez niego cena jest ceną realną,
pozwalającą na realizację zamówienia zgodnie z postawionymi wymaganiami oraz na
wypracowanie zysku.
Dlatego też dopiero po wskazaniu konkretnych wątpliwości
Zamawiającego odnoszących się do podejrzenia rażąco niskiej ceny Przystępujący mógłby
udzielić dalszych wyjaśnień - mógłby doprecyzować lub podać szersze informacje w zakresie
budzącym konkretne, wyraźnie wskazane przez Zamawiającego wątpliwości. Jednakże po
otrzymaniu wyjaśnień Przystępującego Zamawiający żadnych uzasadnionych wątpliwości nie
miał.
Ponadto
Przystępujący podkreślił, że to Zamawiający był jedynym uprawnionym do
zadecydowania
czy zaoferowana cena wzbudza jego wątpliwości w zakresie możliwości
prawidłowej realizacji przedmiotu zamówienia. W okolicznościach niniejszej sprawy nie
zachodzi więc podstawa do automatycznego odrzucenia oferty Przystępującego, czego żąda
Odwołujący.
Krajowa Izba Odwoławcza uwzględniając dokumentację z przedmiotowego
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, jak również oświadczenia, dowody
i stanowiska stron oraz
uczestników postępowania złożone w trakcie rozprawy, ustaliła
i zważyła, co następuje:
Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności Izba stwierdziła, że nie została wypełniona żadna z przesłanek
ustawowych skutkujących odrzuceniem odwołania, wynikających z art. 189 ust. 2 Pzp.
Sygn. akt KIO 1726/19
Następnie Izba ustaliła, że Odwołujący spełnia określone w art. 179 ust. 1 Pzp
przesłanki korzystania ze środków ochrony prawnej, tj. ma interes w uzyskaniu zamówienia, a
zarzucane naruszenie przez Zamawiającego przepisów Pzp może spowodować poniesienie
przez niego szkody, polegającej na nieuzyskaniu zamówienia.
Izba dopuściła do udziału w postępowaniu wykonawcę: S. K. prowadzący działalność
gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Inżynieryjno Budowlane „HYDRO-TAP” S. K.,
zgłaszającego swoje przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie
Zamawiającego.
Uzupełniająco Izba ustaliła, co następuje:
-
bezpośrednio przed otwarciem ofert Zamawiający podał, że zamierza przeznaczyć na
sfinansowanie tego zamówienia kwotę 3 835 000,00 zł brutto (protokół) z posiedzenia komisji
przetargowej -
str. 269 akt postępowania),
- oferta wykonawcy HYDRO-
TAP opiewała na kwotę: 3.594.901,46 zł,
-
oferta wykonawcy KARAŚ opiewała na kwotę 3.800.000,00 zł.
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, poczynione ustalenia
faktyczne oraz orzekając w granicach zarzutów zawartych w odwołaniu, Izba stwierdziła, że
odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem Izba stwierdziła, że Przystępujący
wykazał, że jego oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Ponadto Izba uznała, że Zamawiający wykazał, uwzględniając rozkład ciężaru dowodowego,
że również oferta wykonawcy KARAŚ takiej ceny nie zawierała.
Na wstępie wskazać należy, że zgodnie z art. 90 ust. 3 Pzp, Zamawiający odrzuca
ofertę wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień lub dokonana ocena wyjaśnień wraz ze
złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku
do przedmiotu zam
ówienia. Stosownie zaś do treści art. 90 ust. 1 Pzp, jeżeli zaoferowana cena
lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu
zamówienia i budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu
za
mówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z
odrębnych przepisów, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie
dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu, w szczególności w zakresie:
1)
oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych,
wyjątkowo sprzyjających warunków wykonywania zamówienia dostępnych dla wykonawcy,
oryginalności projektu wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny
nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki
Sygn. akt KIO 1726/19
godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o
minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2017 r. poz. 847);
2)
pomocy
publicznej
udzielonej
na
podstawie odrębnych przepisów.
3)
wynikającym z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym,
obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
4)
wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska;
5) powierzenia wykonan
ia części zamówienia podwykonawcy.
Zgodnie natomiast z ust. 1a w
przypadku gdy cena całkowita oferty jest niższa o co
najmniej 30% od
wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług,
ustalonej przed wszczęciem postępowania zgodnie z art. 35 ust. 1 i 2 lub średniej
arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, zamawiający zwraca się o udzielenie
wyjaśnień, o których mowa w ust. 1, chyba że rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych,
które nie wymagają wyjaśnienia (pkt 1) lub wartości zamówienia powiększonej o należny
podatek od towarów i usług, zaktualizowanej z uwzględnieniem okoliczności, które nastąpiły
po wszczęciu postępowania, w szczególności istotnej zmiany cen rynkowych, zamawiający
może zwrócić się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa w ust. 1 (pkt 2.).
W związku z powyższym przewidziana w art. 90 ust. 3 Pzp sankcja odrzucenia oferty
jest bezpośrednio związana z procedurą wezwania, unormowaną w art. 90 ust. 1 tej ustawy.
Ponadto wskazać należy, że z uwagi na treść art. 90 ust. 1 Pzp dopuszczalne jest odrzucenie
oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy, który stanowi, iż "zamawiający odrzuca
ofertę, jeżeli zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia." - w wyniku
negatywnej oceny przez zamawiającego otrzymanych wyjaśnień dotyczących ceny oferty
(vide wyrok z 31 maja 2017 r. sygn. akt KIO 1001/17), tym niemniej ocena ta zgodnie z
dyspozycją art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp wymaga ustalenia w sposób nie budzący wątpliwości, że
oferta zawiera cenę rażąco niską (por. wyrok z 28 marca 2017 r. sygn. akt KIO 466/17).
Odnosząc powyższe rozważania do stanu faktycznego niniejszej sprawy wskazać
należy, że w tej sprawie poza wszelkim sporem jest okoliczność, że cena oferty
Przystępującego oraz wykonawcy KARAŚ odbiega od wartości zamówienia oraz średniej
arytmetycznej ofert o ponad
30%, co czyniło koniecznym wezwanie do wyjaśnienia w trybie
powyżej przywołanych przepisów, a na Wykonawcę nakładało obowiązek wykazania, że oferta
nie zawiera rażąco niskiej ceny.
Izba
stwierdziła ponadto, iż wezwania Zamawiającego z dnia 31 lipca 2019r. zostały
sformułowane w sposób ogólny. Zamawiający przytoczył brzmienie przepisu art. 90 ust. 1 Pzp,
natomiast
nie sformułował w wezwaniu żadnych wątpliwości co do kalkulacji ceny oferty
Przystępującego oraz wykonawcy KARAŚ w jakimkolwiek zakresie, które wykonawcy ci
zobligowani byliby
wyjaśnić. W związku z powyższym Izba uznała, iż Przystępujący oraz
Sygn. akt KIO 1726/19
wykonawca KARAŚ w odpowiedzi na tak ogólne wezwanie mogli przyjąć za wystarczające
wyjaśnienia w takiej formie i w taki sposób, który ich zdaniem był wystarczający dla wykazania
realności zaoferowanych cen. Izba w składzie orzekającym w niniejszej sprawie podziela
pogląd wyrażony w wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 9 grudnia 2010 r., sygn. akt
V Ga 122/10, w którym Sąd orzekł, że: "pytanie do wykonawcy powinno wskazywać elementy
oferty, które podczas badania oferty wzbudziły wątpliwości i co do których zamawiający
oczekuje wyjaśnień. (...) Aby wątpliwości te rozwiać wykonawca musi wiedzieć, które to
elementy wzbudziły zastrzeżenia i w jakim kierunku mają iść jego wyjaśnienia. (...)
Zamawiający nie może obarczać wykonawcy negatywnymi konsekwencjami w postaci
odrzucenia oferty, skoro nie sprecyzował stopnia szczegółowości wyjaśnień, jakich oczekuje."
Twierdzenia te znajdują aprobatę również w orzecznictwie Izby np. wyrok KIO z 7 kwietnia
2014 r. sygn. akt KIO 572/14, z 28 lipca 2014 r.; sygn. akt KIO 1399/14, z 24 lipca 2017 r.
sygn. akt KIO 1395/17 czy z 23 lutego 2017 r. sygn. akt KIO 289
/17, w których Izba wskazała,
że: "Skład orzekający nie podziela bowiem zapatrywania, jakoby wezwanie do złożenia
wyjaśnień ograniczające się wyłącznie do przytoczenia przepisu art. 90 ust. 1 p.z.p. rodziło po
stronie wykonawcy obowiązek wyjaśnienia bliżej nieokreślonych aspektów, które wywarły
wpływ na skalkulowanie ceny jego oferty. Innymi słowy wezwany wykonawca, ze względu na
doniosłe skutki, jakie wywołać może procedura wyjaśniania rażąco niskiej ceny (odrzucenie
oferty, następstwem czego jest brak możliwości uzyskania zamówienia i zysku z jego
realizacji) nie może się domyślać podstaw skierowanego do niego wezwania. Przeciwnie -
jego treść powinna wykonawcy pozwolić na dobór odpowiedniej argumentacji i - ewentualnie
dowodów, które łącznie pozwolą przekonać zamawiającego o braku podstaw do odrzucenia
oferty z uwagi na rażąco niską cenę. Jeżeli za wezwanie do złożenia wyjaśnień ma charakter
ogólnikowy, ograniczający się, przykładowo, wyłącznie do przytoczenia treści przepisu art. 90
ust. 1 p.z.p., to zama
wiający musi liczyć się z możliwością otrzymania równie ogólnikowych
wyjaśnień." Izba powyższe stanowisko w pełni popiera i przyjmuje jako własne.
Izba w konsekwencji stwierdzenia
braku szczególnych żądań ze strony Zamawiającego
co do sposobu przeprowadze
nia dowodu na okoliczność, że zaoferowane przez nich ceny nie
są rażąco niskie, uznała, że wybór metody należał do wykonawców.
W sprawie ocenianej HYDRO-TAP
wskazał, że jest lokalną firmą zlokalizowaną w
bardzo bliskiej odległości od inwestycji tj. w linii prostej ok. 2,5 km, co ograniczy część
transportu materiałów, sprzętu ciężkiego i organizacji budowy. Wyjaśnił, że zatrudnia tylko
miejscowych pracowników co ogranicza koszty delegacji, diet, wynajmu kwater i dojazdów, a
także, że zadanie inwestycyjne wykona bez pomocy podwykonawców, własnymi siłami.
Wyjaśnił, że posiada własne zaplecze sprzętowe i transportowe co ograniczy koszty
wykonywania prac jak również przewozu gruntu, piasku i kruszywa. Nie planuje wynajmu
jakiegokolwiek sprz
ętu. Wskazał, także, że wartość materiałów instalacyjnych oszacowana
Sygn. akt KIO 1726/19
przez niego nie przekroczy kwoty 650 000 n
etto oraz że posiada część materiałów z
poprzednich realizacji, które mogą zostać wbudowane w planowaną inwestycję. Przystępujący
oszacował także, że kruszywo wraz z piaskiem będzie kosztowało nie więcej niż 700 000 zł
netto co łącznie z materiałami instalacyjnymi daje kwotę 1 350 000 zł netto. Ponadto wyjaśnił,
że zamierza wykonać prace dwoma ekipami w przeciągu 12 miesięcy na co przeznaczy ponad
1 550 000
zł, a kwota ta daje możliwość wykonania inwestycji z dużą dozą ujętego ryzyka i
pozwoli na osiągnięcie zysku z wykonanego zadania. Przystępujący wraz z wyjaśnieniami
przedłożył referencje na wykonaną w ostatnich dwóch latach robotę w miejscowości Ligota
Piękna, wskazując, że była bardzo podobna pod kątem ilościowym i wartościowym.
Wykonawca KARAŚ w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego wskazał, że wstępną
kalkulację oferty sporządził w oparciu stawki SEKOCENBUDU. Następnie dokonał weryfikacji
spor
ządzonej kalkulacji w oparciu o wyceny dostawców i producentów materiałów, którzy
zagwarantują wysoką jakość oraz z uwagi na wieloletnią współpracę udzielą wysokich rabatów
i korzystnych warunków płatności. W wyjaśnieniach wskazał nazwy dostawców materiałów
oraz załączył zaoferowane przez nich oferty. KARAŚ wyjaśnił ponadto, że na wysokość
zastosowanego opustu decydujący wpływ miał fakt, że wykonawca jest firmą, która zatrudnia
pracowników z okolicznych miejscowości, dzięki czemu w znacznym stopniu może obniżyć
koszty transportu oraz zapewnić sprawniejszą realizację zadania. Dysponuje stałą, dobrze
wykwalifikowaną kadrą pracowniczą i dużym doświadczeniem zdobytym przy realizacji
podobnych inwestycji. Posiada własny nowoczesny park maszynowy: koparki, ładowarki,
samochody dostawcze, zagęszczarki, szalunki do wykopów, zestaw igłofiltrów itp. oraz
niezbędny potencjał ekonomiczny. Warunki geologiczne i gruntowe terenu, na którym
prowadzone będą roboty są mu doskonale znane, bowiem firma ta realizowała na tym terenie
zadania o podobnym charakterze.
Zamawiający pismem z dnia 9 sierpnia 2019r. skierował do wykonawcy KARAŚ
dodatkowe wezwanie, w którym wniósł o sprecyzowanie czy cena przepompowni wynikająca
z dokumentów załączonych do wyjaśnień z dnia 5 sierpnia 2019r., zawiera już rabaty, o których
mowa w przedmiotowych wyjaśnieniach. W odpowiedzi na powyższe wezwanie KARAŚ
wyjaśnił, że załączona do wyjaśnienia z dnia 5 sierpnia 2019r, wycena przepompowni firmy
ECOL
— UNICON na kwotę 83 580,00 zł netto została podzielona na elementy, zgodnie z
przedmiarem, załączonym do dokumentacji przetargowej. Wskazał, że zgodnie z projektem
wyceniono:
Szafę sterowniczą pompowni z alucynku IP65, korpus przepompowni z
polimerobetonu, k
omorę pomiarową DN1200 beton 835/45 oraz moduł logiczny - przetwornik
przepływomierza Siemens MAG 5000, (zgodnie z projektem „W szafce przepływomierza
zainstalowany będzie moduł logiczny przetwornik przepływomierza typu MAG 500 lub
równoważny”).
Sygn. akt KIO 1726/19
Izba
stwierdziła, uwzględniając stan faktyczny niniejszej sprawy, w tym treść wezwania
oraz wyjaśnień wykonawców, że Zamawiający prawidłowo ocenił te wyjaśnienia jako
wiarygodne i potwierdzające realność zaoferowanej ceny. Skład orzekający uznaje za
dopuszczalne, a w realiach sprawy rozpatrywanej skuteczne, wskazanie przez
Przystępującego jako dowód na rynkowy charakter zaoferowanej ceny i jej realność, a tym
samym
brak cech ceny rażąco niskiej referencji od Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej
sp. z o.o. z siedzibą w Wiszni Małej, które potwierdzają, że Przystępujący z należytą
starannością i zgodnie z umową wykonał podobne pod względem ilościowym i jakościowym
zadanie budowy sieci kanalizacyjnej za kwotę odpowiadającą zaoferowanej w niniejszym
postępowaniu. Podobieństwo co do zakresu prac, jak i ich wartości, nie zostało w sprawie
zakwestionowane
przez Odwołującego. Ponadto wskazać należy, że Zamawiający oceniając
realność zaoferowanej przez wykonawców ceny uwzględnia zarówno treść złożonych przez
nich wyjaśnień jak również posiadaną przez siebie wiedzę i znajomość rynku oraz
obowiązujące ceny i stawki, na którym będzie realizowana inwestycja i na tej podstawie
stwierdza, czy złożone wyjaśnienia są wystarczające dla potwierdzenia realności ceny. W
konsekwencji więc uznania przez Zamawiającego, że zaoferowana przez wyżej wskazanych
wykonawców cena jest ceną umożliwiającą im prawidłowe wykonanie zamówienia, to tym
samym brak
było podstaw do zastosowania art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp.
Odnosząc się natomiast do stanowiska Odwołującego, że cena za roboczogodzinę
ustalona przez HYDRO-
TAP lub KARAŚ jest rażąco niska wskazać należy, że w wyroku z
dnia 23 czerwca 2015 r., sygn. KIO 1143/15
wyrażono pogląd, który Izba w składzie
orzekającym popiera w całości, że „przepis art. 90 ust. 1 pkt 1 Pzp stanowi o kosztach pracy,
których wartość przyjęta do ustalenia ceny oferty nie może być niższa od minimalnego
wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie przepisów wskazanych w przywołanym
artykule [...]. Przepis ten nie może być interpretowany w sposób odmienny niż wynika to z jego
treści, w szczególności brak jest podstaw by kwotę minimalnego wynagrodzenia przeliczać na
roboczogodziny i
na tej podstawie wnioskować, że cena oferty jest rażąco niska, w sytuacji,
gdy z wyjaśnień i dowodów wynika uwzględnienie w cenie oferty kosztów pracy w sposób
określony w przepisie". Przystępujący w piśmie procesowym oraz na rozprawie oświadczył
natomiast, że zgodnie z wymaganiami Zamawiającego określonymi w przedmiotowym
przetargu (Rozdział I ust. 3 SIWZ) zatrudnia on wszystkie osoby „które będą wykonywać roboty
budowlane branży instalatorskiej i drogowej" na podstawie umowy o pracę. Ponadto jak
wskazywał Zamawiający i Przystępujący stawka roboczogodziny nie stanowi faktycznego
wynagrodzenia otrzymywanego przez jego p
racowników, a jedynie stawkę przyjętą na
potrzeby kosztorysowania i
nie była brana pod uwagę przy kalkulowaniu ceny oferty. W
kalkulacji tej uwzględnione zostało wynagrodzenie rzeczywiste zatrudnionych przez
Przystępującego pracowników. W związku z powyższym przy dokonywaniu oceny realności i
Sygn. akt KIO 1726/19
rentowności ceny ofertowej, w zakresie kosztów pracy należy brać pod uwagę nie tyle stawkę
roboczogodziny, co rzeczywiste koszty pracy ponoszone przez wykonawcę i przyjęte przez
niego przy kalkulowaniu zaoferowanej cen
y. I to właśnie te rzeczywiste koszty pracy powinny
podlegać badaniu i ocenie pod kątem spełnienia warunku z art. 90 ust. 1 pkt 1 Pzp,
stanowiącego, że koszty pracy, których wartość została przyjęta do ustalenia ceny, nie może
być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej. A w
konsekwencji nie można przeliczać kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę na
roboczogodziny i na tej podstawie wnioskować, że cena oferty jest rażąco niska.
Reasumując, skład orzekający stwierdził, że Odwołujący nie wykazał, że za
zaoferowaną przez HYDRO-TAP oraz KARAŚ cenę oferty niemożliwe jest zrealizowanie
zamówienia będącego przedmiotem niniejszego postępowania w sposób należyty. Podkreślić
natomiast należy, że Zamawiający wskazał, że oceniając złożone przez wykonawców
wyjaśnienia wziął pod uwagę sporządzone przez nich kosztorysy ofertowe, gdzie sprawdził
główne czynniki cenotwórcze oraz ceny jednostkowe najważniejszych elementów
wykorzystywanych przy przedmiotowej inwestycji, tj. przepompownie
, studnie, rurociągi fi 160
oraz fi200. Z przeprowadzonych przez Zamawiającego analiz porównujących koszty wynika,
iż ceny tych elementów budowy są podobne czy nawet większe w stosunku do kosztorysu
inwestorskiego Zamawiającego. Ponadto jak wynika z kosztorysu oraz złożonych wyjaśnień
wykonawcy osiągną zysk na poziomie ok 10 %, co również potwierdza, że zaoferowana przez
niech cena jest ceną rynkową. Odwołujący natomiast nie na powyższą okoliczność nie
przedstawił dowodu przeciwnego.
W związku z powyższym Izba orzekła jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego Izba orzekła na podstawie art. 192 ust. 9 i 10
ustawy Pzp oraz § 3 pkt 1 i 2 i § 5 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia
15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów
kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238 ze
zm.), stosownie do wyniku postępowania.
Przewodniczący: ……………………………………………
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 2089/19 z dnia 2019-10-29
- Sygn. akt KIO 1830/19 z dnia 2019-09-30
- Sygn. akt KIO 1754/19 z dnia 2019-09-26
- Sygn. akt KIO 1676/19 z dnia 2019-09-26
- Sygn. akt KIO 1690/19 z dnia 2019-09-24
