rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2017-09-15
rok: 2017
data dokumentu: 2017-09-15
rok: 2017
sygnatury akt.:
KIO 1798/17
KIO 1798/17
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11
września 2017 r. w W. odwołania wniesionego do
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 29 sierpnia 2017 r. przez odwołującego: H. P.
Z. U. I. W.
sklep wielobranżowy H. P. ul.(…) ; H. w postępowaniu prowadzonym przez
zamawiającego: Gmina W.; ul.(…) W.
przy udziale wykonawcy: A. K. Z. R. w Z. A. K., ul.
(…),Z. zgłaszającego swoje
przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego.
września 2017 r. w W. odwołania wniesionego do
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 29 sierpnia 2017 r. przez odwołującego: H. P.
Z. U. I. W.
sklep wielobranżowy H. P. ul.(…) ; H. w postępowaniu prowadzonym przez
zamawiającego: Gmina W.; ul.(…) W.
przy udziale wykonawcy: A. K. Z. R. w Z. A. K., ul.
(…),Z. zgłaszającego swoje
przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego.
orzeka
1.
uwzględnia odwołanie oraz nakazuje zamawiającemu unieważnienie czynności
wyboru najkorzystniejszej oferty i
odrzucenia oferty odwołującego oraz nakazuje
ponowną ocenę i wybór najkorzystniejszej oferty z uwzględnieniem oferty
odwołującego.
2.
kosztami postępowania obciąża Gminę W.; ul.(…) W. i
2.1.
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 10.000 zł 00 gr
(słownie: dziesięć tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez H. P. Z. U. I.
sklep wielobranżowy H. P. ul. (…) H. tytułem wpisu od odwołania,
2.2.
zasądza od Gmina W. ul. (…) W. kwotę 13.867 zł 29 gr (słownie: trzynaście
tysięcy osiemset sześćdziesiąt siedem złotych dwadzieścia dziewięć groszy) na
rzecz H. P. Z. U. I.
. sklep wielobranżowy H. P. ul. (...) H. stanowiącą koszty
postępowania odwoławczego poniesione z tytułu wpisu od odwołania,
wynagrodzenia pełnomocnika odwołującego oraz kosztów dojazdu na rozprawę.
Sygn. akt KIO 1798/17
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 2164 ze zm.) na niniejszy wyrok w terminie 7
dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Lublinie
Przewodniczący: ……………………………
Uzasadnienie
Odwołanie wniesiono w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego,
którego przedmiotem jest Budowa sieci wodociągowej dla miejscowości H(1) i H. K. - etap I
oraz budowa dwóch oczyszczalni ścieków wraz z siecią kanalizacyjną
Sygn. akt KIO 1798/17
Zamówieniu nadano numer referencyjny przez zamawiającego: (…)
Numer
ogłoszenia w Biuletynie Zamówień Publicznych(…) z datą zamieszczenia:
17.07.2017 r.
Adres strony internetowej, na której Zamawiający zamieścił ogłoszenie oraz SIWZ
:www.W..pl/
Działając na podstawie art. 180 ust. 1 i 2 oraz art. 182 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 29 stycznia
2004 r. Prawo zamówień publicznych, zwanej dalej „ustawą” złożono odwołanie od
niezgodnych z przepisami u
stawy czynności podjętych przez zamawiającego w ramach
postępowania o zamówienie publiczne opisanego powyżej.
Odwołanie wniesiono w terminie ustawowym zgodnie z art. 182 ust. 1 pkt 2 Ustawy, gdy
wartość szacunkowa zamówienia jest mniejsza od kwot określonych przepisami wydanymi
na podstawie art., 11 ust. 8 Ustawy.
Zamawiający przesłał Odwołującemu informację za
pomocą poczty elektronicznej w dniu 24.08.2017 r., tak więc termin upływa 29.08.2017 r.
Odwołujący powołał się na interes w uzyskaniu zamówienia. Odwołujący składając ofertę w
przedmiotowym postępowaniu, miał interes w uzyskaniu zamówienia w rozumieniu art. 179
ust. 1 Ustawy oraz poniósł szkodę w wyniku naruszenia przez Zamawiającego przepisów
Ustawy.
Gdyby Zamawiający dokonał wyboru najkorzystniejszej oferty zgodnie z przepisami
Ustawy oraz zapisów SIWZ oferta Odwołującego, przedstawiałaby najlepszy bilans punktowy
wg kryteriów określonych przez Zamawiającego, i zajęłaby pierwsze miejsce w rankingu
ofert, a on uzyskałby przedmiotowe zamówienie. Odwołujący został narażony na szkodę w
postaci poniesionych
kosztów przygotowania i złożenia oferty oraz utraty możliwości
uzyskania kontraktu pozwalającego na prowadzenie działalności z zyskiem.
Odwołujący powołał się na art. 179 ust. 1 Ustawy.
Jako niezgodne z ustawą odwołujący powołał następujące czynności zamawiającego:
odrzucenie oferty o
dwołującego, wybór jako najkorzystniejszej oferty A. K. to jest
przystępującego po stronie zamawiającego, zaniechanie wyboru, jako najkorzystniejszej
oferty o
dwołującego
Odwołujący
przedstawił
zarzuty:
przedstawione
powyżej
czynności/zaniechania,
zamawiającego, naruszają przepisy ustawy oraz zapisy postanowień SIWZ, a w
szczególności naruszają dyspozycje art. 7 ust. 1 i 3, art. 89 ust.1 pkt 4, art. 90 ust. 3 ustawy.
Odwołujący wniósł o nakazanie zamawiającemu: unieważnienie czynności wyboru jako
najkorzystniejszej
oferty
wykonawcy
przystępującego po stronie zamawiającego,
unieważnienie czynności odrzucenia oferty odwołującego, dokonanie ponownej oceny
złożonych ofert ewentualnie ponowny wybór oferty najkorzystniejszej.
W uzasadnieniu przedstawił następujące okoliczności faktyczne i prawne.
Sygn. akt KIO 1798/17
Zamawiający wszczął przedmiotowe postępowanie w dniu 17.07.2017 r. Termin złożenia
ofert został ustalony przez zamawiającego na dzień 04.08.2017 r. W dniu 07.08.2017 r.
Zamawiający wezwał Odwołującego, na podstawie art. 90 ust. 1a pkt. 1 Ustawy do złożenia
wyjaśnień w zakresie ceny zaproponowanej w złożonej przez Odwołującego ofercie. W dniu
09.08.2017 r. Odwołujący złożył wyjaśnienia, w których w wyczerpujący sposób uzasadnił
zapropo
nowaną cenę odnosząc się do poszczególnych zagadnień wskazanych przez
Zamawiającego w piśmie wzywającym do wyjaśnień.
W dniu 24.08.2017 r. Zamawiający dokonał wyboru najkorzystniejszej oferty. Jednocześnie
poinformował Odwołującego o odrzuceniu jego oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt. 4
Ustawy. Podstawą odrzucenia był fakt uznania jego oferty jako oferty zawierającej rażąco
niską cenę. Jako uzasadnienie faktyczne Zamawiający podał:
1.
Zastosowana stawka roboczogodziny w wysokości 12,00 zł jest stawką niedopuszczalną
oraz sprzeczną ustawą z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za
pracę od 1 stycznia 2017 roku. Według opinii Zamawiającego stawka minimalna wynosi 13
zł;
2.
Odwołujący w złożonym kosztorysie nie zastosował kosztów pośrednich np. koszty
transportu, amortyzacji, koszty wyposażenia zaplecza, opłaty za zajęcie pasa drogowego,
koszty kierownika budowy;
3.
Zastosowanie bardzo niskich cen materiałów i sprzętu tzn. kosztu pracy koparki na
poziomie 25 zł/mg. W opinii Zamawiającego są to koszty zaniżone i nierealne;
1.
Odnosząc się do zarzutów Zamawiającego oraz przedstawionego ich uzasadnienia należy
stwierdzić, że nie znajdują one oparcia w zaistniałej sytuacji faktycznej i prawnej. W zakresie
zarzutu rażąco niskiej ceny w uzasadnieniu swojej decyzji Zamawiający twierdzi, że złożona
przez Odwołującego oferta zawiera stawkę za jedną roboczogodzinę tj. 12 zł, która to stawka
jest niezgodna z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Według Zamawiającego,
Wykonawca naruszył przepisy ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę gdyż jego zdaniem, minimalna stawka wynosi 13 zł. Dokonując
analizy obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa, stanowisko Zamawiającego uznać
należy za błędne. Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o
minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw, wysokość minimalnej
stawki godzinowej, podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej
"Monitor Polski", w drodze obwieszcz
enia Prezesa Rady Ministrów, w terminie do dnia 30
września każdego roku. W dniu 21 września 2016 r., opublikowano obwieszczenia Prezesa
Rady Ministrów ustalając wysokość minimalnej stawki godzinowej na poziomie 13 zł.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pojęcie stawki godzinowej należy interpretować wg.
definicji zawartej w art. 1 ust. 1a ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym
Sygn. akt KIO 1798/17
wynagrodzeniu. Zgodnie z przytoczonym przepisem, przez stawkę godzinową należy
rozumieć minimalną wysokość wynagrodzenia za każda godzinę wykonania zlecenia lub
świadczenia usług, przysługująca przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi. Należy
więc stwierdzić, że stawka godzinowa, w rozumieniu przytoczonych przepisów, na którą
powołuje się Zamawiający, dotyczy świadczenia usług/pracy na podstawie innej niż umowa o
pracę.
Do świadczenia pracy na podstawie stosunku pracy w rozumieniu ustawy z dnia 26 czerwca
1974 r. Kodeks Pracy zastosowanie ma Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 września
2016 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2017r. wydane na
podstawie art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu
za pracę. Zgodnie z przytoczonym rozporządzeniem, minimalne wynagrodzenie, w roku
2017, osób zatrudnionych na podstawie umowy o prace wynosi 2 000 brutto. W celu
zbadania minimalnej stawki godzinowej takich osób należy dokonać działania
matematycznego. Zgodnie z danymi znajdującymi się na stronie http://www.gofin.pl. ilość dni
roboczych w roku 2017 wynosiła a w roku
2018
będzie wynosiła:
>
2 000 godzin - rok 2017
>
2 008 godzin - rok 2018
W związku z powyższym, że średnio miesięczna ilość godzin roboczych przedstawia się
następująco:
>
po zaokrągleniu w górę 167 godzin - rok 2017 (2 000 : 12 )
>
po zaokrągleniu w górę 168 godzin - rok 2018 (2 008 : 12 )
Jeżeli więc, minimalne miesięczne wynagrodzenie wynosi 2000 zł brutto, to dzieląc tą kwotę
przez średnio miesięczną ilość godzin w roku 2017 otrzymujemy stawkę 11,98 zł za jedną
godzinę. Przyjmując taki sam poziom wynagrodzenia minimalnego na rok 2018 otrzymujemy
minimalną stawkę godzinową w wysokości 11,90 zł za jedną godzinę.
Zamawiający dokonał błędnej interpretacji przepisów. Odniósł minimalną stawkę godzinową,
ustaloną przez ustawodawcę dla usług i zleceń świadczonych na innej podstawie niż
stosunek pracy w rozumieniu Kodeksu Pracy, do minimalnego wynagrodzenia wynikającego
z przytoczonych przepisów dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Biorąc pod
uwagę okoliczność, że Odwołujący będzie zatrudniał osoby, potrzebne do wykonania robót
zgodnie ze złożonym kosztorysem wg. stawki 12 zł za godzinę, na podstawie umowy o
pracę, nie naruszył on przepisów o minimalnym wynagrodzeniu. Na marginesie należy
również zaznaczyć, że nie należy stawki godzinowej podanej w kosztorysie ofertowym
utożsamiać z stawką wynikającą z minimalnego wynagrodzenia osób zatrudnionych na
podstawie umowy o pracę. Nie są to definicje tożsame. W celu stwierdzenia prawidłowości
poziomu wynagrodzenia pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o prac
ą należy
Sygn. akt KIO 1798/17
brać pod uwagę jego miesięczne wynagrodzenie w całości oraz ilość przepracowanych
godzin.
Zamawiający błędnie, bez żadnej podstawy przyjął, że osoby niezbędne do wykonania
zamówienia świadczyły będą prace na rzecz odwołującego na innej podstawie niż umowa o
pracę, co doprowadziło go do błędnych wniosków, że Odwołujący naruszył przepisy o
minimalnym wynagrodzeniu.
Należy również nadmienić, że w przedmiotowym postępowaniu Zamawiający zastosował
wynagrodzenie ryczałtowe. Na etapie składnia ofert nie żądał on żadnych
szczegółowych danych dotyczących kalkulacji ceny, w tym również kosztorysu. Z zapisów
SIWZ oraz wzoru umowy wynika, że takie kosztorysy miały być złożone dopiero przed
podpisaniem umowy, przez wykonawcę, którego oferta została uznana za najkorzystniejszą.
W związku z okolicznością, że wraz z ofertą wykonawcy nie przedstawiali szczegółowych
danych dotyczących sposobu kalkulacji ceny Zamawiający, który chciał dokonać oceny
kalkulacji ceny, wzywając wykonawców do złożenia wyjaśnień powinien nie tylko poprzestać
na przepisaniu stosownego artykułu Ustawy, ale w sposób szczegółowy zawrzeć w piśmie
jakie wyjaśnienia i jakie konkretnie informacje oczekuje od wykonawcy. Zastosowanie
wynagrodzenia ryczałtowego implikuje sytuacje, gdzie Zamawiający ma pewną, ograniczoną,
ilość informacji dotyczących sposobu kalkulacji ceny. Prawdą jest, że wezwanie wykonawcy
do wyjaśnienia ceny przerzuca na niego ciężar dowodowy jednak tylko w granicach
sformułowanego wezwania. Odwołujący w sposób wyczerpujący udzielił odpowiedzi na
wezwanie Zamawiającego. Odniósł się do wszystkich kwestii zawartych w wezwaniu. Jeżeli
więc Zamawiający miał wątpliwości co do podstawy świadczenia pracy przez osoby
współpracujące z Odwołującym, powinien on żądać dalszych wyjaśnień, na podstawie art. 87
ust. 1 Ustawy.
Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że Odwołujący udzielił odpowiedzi na pytania
zawarte w wezwaniu skierowanym do niego przez Zamawiającego w zakresie sposobu
kalkulacji ceny. Zamawiający dokonał błędnej oceny tych wyjaśnień oraz błędnej interpretacji
przepisów prawa dotyczących minimalnego wynagrodzenia.
2.
Drugą podstawą uznania przez Zamawiającego oferty Odwołującego jako oferty
zawierającej rażąco niską cenę, był brak przedstawienia w kosztorysach kosztów
pośrednich. Jak już wspomniane było wcześniej, Zamawiający nie żądał kosztorysów na
etapie składania ofert. Należy nadmienić, że również w samym wezwaniu do wyjaśnień z
dnia 07.08.2017 r„ nie żądał on złożenia kosztorysów. W piśmie tym, Zamawiający
opcjona
lnie zaznaczył, że Odwołujący może takie kosztorysy złożyć jednak nie ustanowił on
w tym zakresie obowiązku. Zamawiający nie zawarł również w SIWZ oraz w wezwaniu do
wyjaśnień ceny, żadnych wymagań co do rodzaju kosztorysów lub sposoby przedstawienia
koszt
ów pośrednich. W związku z powyższym, Zamawiający nie ma podstaw do twierdzenia,
Sygn. akt KIO 1798/17
że kosztorysy złożone przez Odwołującego są błędne. Przytoczone przez Zamawiającego, w
piśmie uzasadniającym czynności odrzucenia oferty, koszty pośrednie ujęte zostały w cenie
ryczałtowej oraz w poszczególnych pozycjach kosztorysu i tak np. koszty transportu
materiałów są wliczone w ceny materiałów, co jest zwykłą praktyką handlową przy umowach
kupna materiałów i ich dostawy loco plac budowy. Koszty kierownika budowy również
u
względnione są w złożonej ofercie, co już było wyjaśnianie na etapie wezwania do
wyjaśnień, gdyż kierownikiem będzie H. P., mąż prowadzącej działalność gospodarczą i
występującą jako Odwołujący w tym postępowaniu, posiadający wszystkie potrzebne
uprawnieni
a. Również koszty zaplecza technicznego, czy amortyzacji są ujęte w
zaproponowanej cenie ryczałtowej. Zamawiający w piśmie wzywającym do złożenia
wyjaśnień, nie żądał takich szczegółowych danych, więc Odwołujący nie przedstawiał ich ani
w ofercie ani w wyj
aśnieniach.
3.
Zamawiający w piśmie z dnia 24.08.2017 r., jako trzeci element uzasadniający uznanie
oferty Odwołującego, za ofertę zawierającą rażąco niską cenę, podał koszt pracy koparki.
Według Zamawiającego koszt ten jest zaniżony, a podane normy paliwa są nie wiarygodne.
W tym miejscu należy podnieść, że o ile w przypadku wezwanie do wyjaśnień ceny z
powołaniem się na przepisy o rażąco niskiej cenie, ciężar udowodnienia prawidłowości
kalkulacji spoczywa na wykonawcy, to w przypadku dokonania czynności odrzucenia oferty,
ciężar udowodnienia zaistnienia podstaw odrzucenia spoczywa na Zamawiającym.
Zamawiający nie może tylko twierdzić, że wyjaśnienia wykonawcy są nie prawidłowe lub
niewiarygodne, bez przytoczenia dowodów na poparcie swoich twierdzeń. Nie czyni to
zadość obowiązkowi udowodnienia okoliczności, z których wywodzi się dane skutki prawne.
Odwołujący oświadcza, że podane koszty pracy koparki są prawdziwe i znajdują oparcie
zarówno w parametrach fabrycznych tego sprzętu jak i w doświadczeniu związanym z
dotychczasowym jego użytkowaniem. Na poparcie powyższych twierdzeń, Odwołujący złoży
na rozprawie stosowne dokumenty.
W opinii Odwołującego czynności dokonane przez Zamawiającego są sprzeczne z
przepisami ustawy Prawo Zamówień Publicznych. Zarówno złożona przez Odwołującego
oferta jak i wyjaśnienia, były zgodne z wymaganiami zawartymi w SIWZ oraz zawartymi w
piśmie z dnia 07.08.2017 r, tj. w wezwaniu do wyjaśnień zaproponowanej ceny. Fakt
występującej różnicy pomiędzy cenami poszczególnych wykonawców oraz pomiędzy kwotą
przeznaczoną przez Zamawiającego na wykonanie przedmiotowego zamówienia, nie dają
podstaw do automatycznego uznania oferty Odwołującego, za zawierającą rażąco niską
cenę. W opinii Odwołującego, Zamawiający nie dołożył należytej staranności w szacowaniu
wartości przedmiotu zamówienia i znacznie zawyżył jego wartość w stosunku do realnych
kosztów przedmiotowej inwestycji. Odwołujący oświadcza, że w ostatnim okresie czasu
Sygn. akt KIO 1798/17
wykonywał podobne inwestycje na rzecz tego samego Zamawiającego po zbliżonych
cenach. Zamawiający nie kwestionował proponowanych cen.
W związku z powyższym Odwołujący wnosi o uwzględnienie odwołania.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła co następuje
Izba ustaliła
Odwołanie wniesiono w związku z odrzuceniem oferty z powodu rażąco niskiej ceny i po
zastosowaniu procedury z art.90 ustawy.
Wykonawca
więc był wezwany przez zamawiającego do wyjaśnienia ceny oferty i
zamawiający dokonał stosownej oceny złożonych wyjaśnień odwołującego. Dokonana ocena
złożonych wyjaśnień według zamawiającego potwierdziła wystąpienie rażąco niskiej ceny w
ofercie
odwołującego. W tym stanie faktycznym i prawnym sprawy odwołujący wniósł
odwołanie przedstawiając zarzuty jak i podnosząc żądania opisane powyżej w części
wstępnej uzasadnienia niniejszego wyroku.
Zamawiający w dniu 24.08.2017 r. na podstawie art.92 ust. 1 ustawy za pismem ozn.
RIP.271.6.2017.AN powiadomił o wyborze najkorzystniejszej oferty w przedmiotowym
postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego to jest zadaniu pn. Budowa sieci
wodociągowej dla miejscowości H(1) i H. K. - etap I oraz budowa dwóch oczyszczalni
ścieków wraz z siecią kanalizacyjną, w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu
nieograniczonego.
Z treści zawiadomienia wynika, że w przedmiotowym postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego jako najkorzystniejsz
ą zamawiający uznał ofertę złożoną przez A. K.
prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Z. R. w Z. A. K. będący przystępującym
po stronie zamawiającego z punktowanymi elementami oferty jak: ceną oferty brutto: 3.071.
310,00 zł.; z udzielonym terminem gwarancji na okres 6 lat; doświadczeniem kierownika
budowy - na 4 zadaniach.
W piśmie tym zamawiający przedstawił co do dokonanego wyboru jak i czynności odrzucenia
niektórych ofert następujące uzasadnienie.
Najkorzystniejsza oferta wybrana została zgodnie z art. 91 ust.1 ustawy, na podstawie
kryteriów oceny ofert określonych przez zamawiającego zarówno w Ogłoszeniu o
zamówieniu jak i w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia - TOM 1 pkt 19, która
uzyskała najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów.
Oferta złożona przez tego wykonawcę, sporządzona została prawidłowo i zgodnie z
wymogami określonymi w SIWZ oraz uzyskała największa ilość punków.
Sygn. akt KIO 1798/17
Zamawiający przedstawił nazwy, siedziby i adresy wykonawców, którzy złożyli oferty a także
punktację przyznaną ofertom w każdym kryterium tj. cena - 60%; udzielony okres gwarancji-
30 %, doświadczenie Kierownika budowy-10% oraz łączną punktację.
Ranking złożonych ofert przedstawił zamawiający następująco:
1. E.T., E. i M. P. B. T.
– H. E. E.T. E. i M. P. Sp. J. P. jako oferta odrzucona;
2. K. M. Z. B. K. M. S. Z.
również oferta odrzucona;
3. W. Sp. z o.o K.
z punktacją
47,34
– cena, 30,00 – gwarancja 10,00 - doświadczenie
kierownika budowy co dało łącznie- 87,34pkt;
4 S.K. I. sanitarne S. K.; W.; Z.
z punktacją 51,66 – cena 30,00- gwarancja 10,00 co
łącznie dało 91,66pkt;
5. A. K. Z. w Z A. K. Z.
przystępujący po stronie zamawiającego z punktacją 60,00 – cena;
30,00
– gwarancja -10,00 co łącznie dało 100,00 pkt;
6 H. P. Z. U. I.H. P. H.
odwołujący -oferta odrzucona.
Zamawiający dokonując odrzucenia ofert przedstawił następujące uzasadnienie co do
podjętych czynności.
W niniejszym postępowaniu Zamawiający w oparciu o art.89 ust.1 pkt.4 ustawy Prawo
zamówień publicznych z dnia 29 stycznia 2004 roku (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 2164 z
późn. zm.) w wyniku okoliczności o których mowa w art. 90 ust.3 ustawy pzp odrzucił oferty
złożone przez następujących Wykonawców:
1) E. M. P. B.
„E. " E. M. P. Sp. J. P.;
2) K. M.Z. K. M.S. Z.;
3) H. P. Z. U. I.H. P. H..
|
Niniejsze postępowanie Zamawiający prowadził z zastosowaniem procedury o której mowa
w art. 24 aa ustawy Prawo zamówień publicznych. Z tych też względów badanie wszystkich
ofert Zamawiający przeprowadził wyłącznie pod względem zgodności oferowanego
przedmi
otu zamówienia z wymogami SIWZ, w tym dokonał czynności wynikających z
przepisów art.87 ust.1 i ust.2 art.90 oraz art.26 ust.3 a ustawy Prawo zamówień publicznych
oraz pod względem prawidłowości złożenia wadium.
W wyniku tej oceny zamawiający stwierdził, że oferta Z. U.I. H. P. H. zawiera cenę niższą o
34,86 % od średniej arytmetycznej wszystkich złożonych ofert oraz niższą o 58,36% od
ustalonej przez Zamawiającego wartości zamówienia powiększonej o podatek VAT
Pozostałe oferty nie zawierały cen niższych niż 30 % od średniej arytmetycznej wszystkich
złożonych ofert. Natomiast trzy inne oferty zawierały ceny niższe więcej niż 30% licząc od
wartości zamówienia ustalonej przez Zamawiającego powiększonej o podatek VAT, i były to
oferty złożone przez:
1) E. M. P. B.
„ E.”, E. i M. P. Sp. J. P. o 41,36%;
2)K. M. Z. K. M.S. Z. o 38,09 %;
Sygn. akt KIO 1798/17
3) A. K. Z. w Z. A. K. Z. o 35,46%.
Zgodnie z art. 90 ust.1 pkt 1-
4 ustawy Pzp w celu ustalenia, czy wymienione wyżej oferty nie
zawierają rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia, Zamawiający
zwrócił się do Wykonawców z prośbą o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów,
dotyczących wyliczenia ceny oferty w zakresie:
1)
oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych
(dotyczy
projektowanych oczyszczalni ścieków), wyjątkowo sprzyjających warunków
wykonania zamówienia dostępnych wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do
ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na
podstawie art. 2 ust.3-5 ustawy z d
nia 10 października 2002 roku o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę ( Dz.U. nr 200, poz. 1679, z późn. zm.);
2)
pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów;
3)
wynikającym z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym,
obowiązującym w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
4)
wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska.
Ponadto z uwagi na to, że prowadzone postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego
jest zamówieniem ryczałtowym, aby wyjaśnić wątpliwości rażąco niskiej ceny zamawiający
dodatkowo oprócz żądań wykazanych w punktach 1-4 żądał złożenia niżej wymienionych
dowodów
1)
Szczegółowej kalkulacji ceny oferty np. kosztorysu ofertowego sporządzonego w
oparciu o przedmiar robót dołączony do SIWZ w zakresie sieci i przyłączy wodociągowych z
wyszczególnieniem cen materiałów, robocizny, sprzętu, kosztów pośrednich oraz zysku;
2) w zakresie zadania opisanego w pkt. 5.2 SIWZ -
szczegółowego opisu kosztu
opracowania dokumentacji projektowej z uwzględnieniem kosztów uzgodnień i pozwoleń na
budowę, ceny projektowanych oczyszczalni ścieków, ceny kanalizacji sanitarnej oraz ceny
robocizny i sprzętu.
W wyznaczonym przez Zamawiającego terminie do złożenia wyjaśnień i złożenia dowodów,
wyjaśnienia złożyli następujący Wykonawcy:
1) H. P. Z. U. I.H. P. H.;
2) K. M.Z. K. M.S. Z.;
3) A. K.Z. w Z. A. K.Z..
Natomiast E. M. P. B.
„ E. " E. i M. P. Sp. J. P., pomimo skierowanego przez
Zamawiającego wezwania nie przedłożyło żadnych wyjaśnień i dokumentów.
Wyjaśnienia Wykonawców i ocena Zamawiającego przedłożonych dokumentów
przedstawiała się następująco:
1 H. P. Z. U. I.H. P. H.
przedłożyła szczegółowy kosztorys ofertowy opracowany w oparciu o
przedmiar robót udostępniony przez zamawiającego oraz złożyła obszerne wyjaśnienia.
Sygn. akt KIO 1798/17
Zamawiający po dokonaniu szczegółowej analizy dostarczonych przez Wykonawcę
dokumentów stwierdził, że oferta złożona przez tego Wykonawcę zawiera rażąco niską cenę
i podlega odrzuceniu. Na
jważniejsze elementy szacowania przez Wykonawcę ceny oferty
które zdaniem Zamawiającego wpłynęły na uznanie oferty jako z rażąco niską ceną to:
a) zastosowana przez Wykonawcę do ustalenia ceny oferty stawka roboczo-godziny w
wysokości 12,00 zł jest niedopuszczalna. Wysokość minimalnej stawki godzinowej zgodnie z
ustawą z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z
2015 r. poz. 2008r. oraz z 2016 r. poz. 1265) od 1 stycznia 2017 roku wynosi 13 zł.;
b)brak zastosowania kosztów pośrednich, przy 2% zysku od robocizny i sprzętu, w ocenie
Zamawiającego przy tak dużej i czasowo rozłożonej inwestycji dowodzi tylko o niewłaściwym
oszacowaniu ceny oferty. Koszty pośrednie nie są bezpośrednio kalkulowane w kosztorysie i
winny
być uwzględnione w wyliczeniu ceny jako jeden z narzutów. Koszty pośrednie to
koszty transportu, koszty amortyzacji, koszty wyposażenia zaplecza, opłat za zajęcie pasa
drogowego (co przy tej inwestycji ma bardzo duże znaczenie), koszty kierownika budowy itp.
c) bardz
o niskie ceny materiałów i sprzętu.
Wyliczenia Wykonawcy w przedłożonym wyjaśnieniu w zakresie ustalenia kosztu pracy
sprzętu - koparki na kwotę 25 zł/m-g przy ujęciu do kalkulacji wyłącznie ceny paliwa i normy
zużycia w ilości 7l /m-g, w ocenie Zamawiającego są niewiarygodne i znacznie zaniżone w
stosunku do kosztów pracy sprzętu działającego na lokalnym rynku usług. Wykazane przez
Wykonawcę wyjaśnienia i dowody tylko potwierdzają, że zaproponowana przez Wykonawcę
cena oferty jest ceną rażąco niską w stosunku do przedmiotu zamówienia, ceną
nierealistyczną, nie adekwatną do zakresu i kosztów prac składających się na przedmiot
zamówienia.
2. K. M.Z.K. M.S. Z.
złożył wyłącznie oświadczenie, że po ponownej analizie zakresu
przedmiotu zamówienia, cena jego oferty jest rażąco niska aby móc wykonać przedmiot
zamówienia w sposób rzetelny.
W tym stanie orzeczono o odrzuceniu tych ofert.
Informuję, że po zbadaniu dowodów i wyjaśnień złożonych przez A. K.Z. w Z. A. K. Z.,
Zamawiający uznał, że cena oferty tego Wykonawcy nie jest rażąco niska, jest ceną realną w
stosunku do przedmiotu zamówienia.
W ten sposób zamawiający odniósł się do wyjaśnień wezwanych wykonawców w trybie
art.90 ustawy
a w szczególności w powyższy sposób odniósł się do oferty odwołującego.
Iz
ba rozpatrując odwołanie wzięła pod uwagę również wyjaśnienia odwołującego na
wezwanie zamawiającego jak i dowody złożone na rozprawie przez odwołującego w zakresie
kwestionowanych kosztów pracy sprzętu.
Sygn. akt KIO 1798/17
W dniu 9 sierpnia 2017 roku odwołujący na wezwanie zamawiającego złożył następujące
wyjaśnienia to jest Wyjaśnienia do sposobu kalkulacji ceny złożonej oferty. Odwołujący
oświadczył między innymi iż, zaproponowana cena za realizację przedmiotu zamówienia
jest ceną rynkową i gwarantującą należyte wykonanie przedmiotu postępowania.
Wartość kosztorysu inwestorskiego w/w inwestycji została opracowana na podstawie
średnich krajowych cen :1.materiałów2.
pracy
sprzętu3.średniej
krajowej
stawce
ro
boczogodziny4.Wskaźników kosztów pośrednich i zysku. Natomiast nasza wycena opiera
się na rzeczywistych kosztach dla danego miejsca w konkretnym terminie. W odniesieniu do
art. 90 ust. 1 pkt 1 wyjaśniamy co następuje :1. W zakresie oryginalności projektu
wykonawcy
Zadanie inwestycyjne opisane w pkt. 5.1 i 5.3 SIWZ zostanie wykonane w oparciu o projekt
budowlany opracowany przez Zamawiającego Zamawiający nie zakłada uczestnictwa
Wykonawcy w jego opracowaniu.
Zadanie inwestycyjne opisane w pkt. 5. 2 SIWZ zostało
określone do wykonania w trybie zaprojektuj i wybuduj w oparciu o program funkcjonalno-
użytkowy opracowany przez Przedsiębiorstwo Urządzeń Ochrony Środowiska ul. (…) Z.. W
toku powadzonych przygotowań do złożenia oferty, wiedząc, iż kwestia prawidłowego
doboru urządzeń będzie na długo determinowała eksploatację oczyszczalni zwróciliśmy się
do autora programu funkcjonalno-
użytkowego Przedsiębiorstwa Urządzeń Ochrony
Środowiska ul. (…) Z. o wycenę prac projektowych tj. Wykonania dokumentacji projektowej z
uwzględnieniem kosztów uzgodnień i pozwoleń na budowę. Wycena prac projektowych
została określona na kwotę 20.000 zł. netto. Projekt wstępnie zakłada zastosowanie
urządzeń firmy P.P.H. "C." Sp. z o.o B. M. a szczegółowo oczyszczalnie typu (…) za cenę
12.
600.00 zł. netto za dwie oczyszczalnie. Przepompownia ścieków została przyjęta jako
urządzenie firmy H. Sp. z o.o. L. ul. G (…) w ofercie za kwotę 11 000.00 zł. Wartość naszej
oferty za zakres opisany w pkt. 5.2 SIWZ wynosi 112.000,00 zł. netto Koszty robocizny za
zakres opisany w pkt 5.2 SIWZ zostały przyjęte na kwotę 23.577 zł. co jest zgodne z
zapisami Ustawy PZP art 90 ust la pkt 1 w zakresie kosztów pracy, których wartość przyjęta
do ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego
na podstawie art. 2 ust. 3-5 ustawy z d
nia 10 października 2002 r. o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę (Dz. U.Nr 200, poz. 1679, z późn. zm.) Kalkulacja kosztów pracy
zakłada zatrudnienie 3 pracowników fizycznych na okres 2 miesięcy jaki został zaplanowany
do wykonania kanalizacji sanitarnej
i dwóch oczyszczalni ścieków. Wartość pracy sprzętu
określonej w kalkulacji przyjęto na kwotę 9.000 zł. netto. Kalkulacja pracy sprzętu zakłada
koszty pracy operatora i koszty obsługi maszyn. Wartość materiałów przyjętych w kalkulacji
do wykonania sieci k
analizacji sanitarnej wyniosła 30.000 zł. netto Wartość robót
elektrycznych do wykonania przy instalacji oczyszczalni ścieków został przyjęta na kwotę
3.
200 zł. netto 2. W zakresie oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych
Sygn. akt KIO 1798/17
rozwiązań technicznych, wyjątkowo sprzyjających warunków wykonywania zamówienia
dostępnych dla wykonawcy.
Miejsce realizacji inwestycji na terenie Gminy W.
w bezpośrednim sąsiedztwie siedziby firmy
minimalizuje koszty zatrudnienia tj. koszty dojazdów, delegacji czy zakwaterowania. Praca w
naszej firmie opiera się na własnym parku maszynowym bez obciążeń amortyzacyjnych,
sprzęt jest nowoczesny i nie pociąga kosztów remontów i kosztownych przestojów. Całość
inwestycji realizujemy we własnym zakresie a koszty pracy sprzętu praktycznie ograniczają
się do kosztów paliwa,( koszt pracy operatora został uwzględniony w wartości robocizny
kosztorysu szczegółowego jako załącznik) co przekłada się na cenę prac ziemnych.
Inwestycja na miejscu nie pociąga za sobą dużych kosztów transportu sprzętu.
Praca sprzętu tak kalkulowana nie daje możliwości zarabiania na tym elemencie ale daje
możliwość zarabiania na budowie jako całości. Aby obniżyć koszty wykonania prac
związanych z przewiertami sterowanymi nie utrzymujemy kosztownego sprzętu ale
wynajmujemy maszynę na czas ich wykonania za określona kwotę ryczałtową i w tym
czasie ma być wykonany dany zakres. Oferta od firmy „ H(1)" J. Ż. jako załącznik.
Przykładowe wyliczenia:
Koszt pracy koparki ustalony na 25 zł / mg wynika z następującej kalkulacji zużycie
paliwa 7 litrów/ mg razy 3,3 zł. netto cena oleju napędowego daje 23,1 zł. netto/mg ( koszt
pracy operatora w naszej kalkulacji zawarty jest pozycji robocizna kosztorysu.)
Przykładowy koszt pracy dźwigu przy robotach zabezpieczających poz. 12 kosztorysu
ofertowego przyjęty jest jako analogia co wg. naszej oceny daje tylko pogląd co ma być
wykonane. Obudowa typu
(…) jest przemieszczana przez koparkę w miarę postępu prac
ziemnych i nikt nie dopuści aby na jego posesji dodatkowo ustawiać dźwig więc praca
dźwigu jest tylko dodatkiem do pracy koparki i jako taki dodatek została skalkulowana. Jest
to przykład oszczędności metody wykonania który został opracowany w toku wieloletnich
doświadczeń przy budowie sieci wodociągowych. Takie rozwiązanie obniża koszty tej pozycji
o 80 % Innym sposobem oszczędnej metody wykonania prac jest zastosowanie w miejscach
gdzie jest grunt o słabej nośności i nawodniony przewiertu sterowanego gdzie przy
zaprojektowanych parametrach rur możemy ograniczyć konieczność odwadniania wykopów i
wzmacniania podłoża co oprócz kosztów materiałowych ogranicza czas realizacji inwestycji.
Skala realizowanych przedsięwzięć ugruntowała naszą pozycję na rynku co zapewniło dość
znaczne upusty na dostarczane materiały. W toku zbierania ofert na tę okoliczność
wystąpiliśmy do firm :
1. N. Sp zoo ul.
(…) w L.
2. B. ul.
(…) S.
3. P. S. A. ul.
(…) K.
4. B.
(…) L.
Sygn. akt KIO 1798/17
o przedstawienie ofert na materiały na w/w inwestycję w cenach po uwzględnieniu
przysługujących nam rabatów. Oferty jako załączniki. Dostawę kruszywa będzie
realizował Pan J. K.Usługi sprzętowo-transportowo-handlowe ul. (…) H. jako dostawca
własnego kruszywa oraz jako przewoźnik piasku który będzie pozyskiwany podczas prac
przy modernizacji zbiornika p/poż w miejscowości Przewalę na działce która jest
udostępniona przez mojego syna R. P.. Posiadamy również znaczne zapasy w pełni
wartościowych nowych materiałów które w myśl strategii firmy są gromadzone w chwili
gdy ich cena jest najlepsza a więc w okresie zimowej przerwy w pracach a nie w okresie
największego popytu czyli w okresie lata. Przykłady o ile zostają zmniejszone koszty w
stosunku do cen katalogowych. Proponowane przez dostawców ceny z ofert są np. w
przypadku kształtek z żeliwa sferoidalnego niższe o 55-60 % od cen katalogowych.
Również ceny rur są niższe min. o 50 % w stosunku do cen katalogowych. Musimy
podkreślić ze zaproponowane ceny są cenami ofertowymi ale gdy przyjdzie do
sfinalizowania dostawy ceny zakupu będą jeszcze niższe. Koszty materiałów
przedstawia kosztorys szczegółowy sporządzony na podstawie otrzymanych ofert.
Kosztorys jako załącznik.
Firma nasza jest firmą regionalną bez rozbudowanego zaplecza gdzie koszty są stale
dostosowywane do realiów rynkowych i zyski są zawsze prognozowane realistycznie a
nie na spekulacyjnym poziomie.
Cała gama bardzo sprzyjających uwarunkowań dostępnych dla nas jako wykonawcy
miejscowego daje nam przewagę nad konkurencją i wpływa znacząco na oszczędność
wykonania.
3. W zakresie kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny nie może być
niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie art. 2 ust. 3-5
ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U.Nr
200, poz. 1679, z późn. zm.37). Zgodnie za zapisami w/w ustawy oraz" zgodnie z § 17
ust. 1 umowy koszty pracy których wartość przyjęto do ustalenia ceny realizacji
przedmiotu zamówienia opisanego w pkt 5.1 i 5.3 SIWZ zostały określone na kwotę
573. 949 zł. przy założeniu zatrudnienia 5 osób na stanowiskach monterów instalacji
sanitarnych 2 operatorów sprzętu budowlanego i jednej osoby na stanowisku kierownika
budowy przez cały okres realizacji przedmiotu zamówienia tj. od dnia podpisania umowy
do dnia zakończenia prac. Kalkulacja ta spełnia wszystkie przepisy prawa pracy i
przepisy zabezpieczenia społecznego obowiązujących w miejscu realizacji zamówienia.
Kwota powyższa jest naszym zdanie gwarantem poprawności kalkulacji i spełnienia
warunków obowiązującego prawa. Oświadczam, że wszelkie prace a w szczególności
prace związane z realizacją budowy dwóch oczyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej
uwzględniają wszystkie przepisy prawa ochrony środowiska. 4. W zakresie pomocy
Sygn. akt KIO 1798/17
publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów Oświadczam, że nie korzystam
z pomocy publicznej. Pragniemy zwrócić uwagę Państwa na fakt nowego zjawiska które
pojawiło się po nowelizacji ustawy PZP. Polega ono na tym iż, aby uniknąć podejrzenia
o nieprawidłowości wyceny określane jako rażąco niska cena co ustawodawca określił iż
przesłanka jest spełniona w przypadku gdy wartość oferty jest niższa o 30 % od wartości
zamówienia, oferenci znając kwotę przeznaczoną na sfinansowanie inwestycji
dopasowują swoja ofertę nie do rzeczywistej wartości kosztów ale do kwoty która była
założona na ten cel przez Inwestora. Zjawisko to widać książkowo na przykładzie
złożonych ofert oferta oznaczona nr 1 cena ofert stanowi 65 % wartości zamówienia
oferta oznaczona nr 2 cena ofert stanowi 69 % wartości zamówienia oferta oznaczona nr
5 cena ofert stanowi 72 % wartości zamówieni Oferty oznaczone nr 3 i 4 są ofertami
spekulacyjnymi i były złożone w myśl zasady może się uda. Nasza oferta była
odzwierciedleniem dogłębnej analizy projektu budowlanego czego dowodem są złożone
tylko przez moją firmę zapytania do siwz.
Argumentem który powinien ugruntować Państwa przekonanie co do wiarygodności
naszej Firmy jest fakt dotychczasowej współpracy gdzie w roku 2012 i 2013
zrealizowaliśmy lustrzaną inwestycję Budowa sieci wodociągowej z przyłączami w
miejscowościach D. P. W. o długości sieci 15072 mb za kwotę 1497211 zł. brutto oraz
inwestycję Budowa sieci wodociągowej z przyłączami w miejscowościach Ł. T. S. W. o
długości sieci 14373 mb za kwotę 1342278 zł. brutto. Pomimo realizowania inwestycji
w bardziej pracochłonnej technologii były one zrealizowane po niższych cenach. Ma
nadzieję, że złożone wyjaśnienia w pełni przekonają Państwa co do poprawności naszej
kalkulacji, a co z tym związane i co do zapewnienia gwarancji prawidłowego i
terminowego wykonania przedmiotu zamówienia.
Do wyjaśnień załączono: 1.Kosztorys ofertowy sieć wodociągowa; 2.Kosztorys ofertowy
przyłącza wodociągowej;3.
Oferta P. S.A.;4.Oferta B. 2 szt.;5.Oferta K. M.
GEODEZJA usługi geodezyjne;6.Oferta K. J. usługi sprzętowo-transportowo-
handlowe7.Oferta B. L. ul.
(…); 8.Oferta N. Hurtownia instalacyjna ul. (…) L.; 9.Oferta
H(1)J.
Ż. ul. (…) C.; 10. Oferta H. ul. (…) L(1); 11.Oferta B(1) Przedsiębiorstwo
Urządzeń Ochrony Środowiska ul. (…) Z..
Na rozprawi
e pełnomocnik odwołującego złożył dokumenty zapowiedziane w odwołaniu. i
tak: 1) Oświadczenie J.A. zam. K. H. gmina W., pismo bez daty, oświadczenie
o
bezpłatnym użyczeniu pomieszczeń na zaplecze budowy na jego posesji.;2) Informacja
o zużyciu paliwa koparko-ładowarki „H(2)” H(2) złożona przez Pana P. D. Dyrektor
Regionalnego Biura Sprzedaży Maszyn Budowlanych S. W. T. Sp. z o.o., sprzedawca z
dnia 09.09.2017 r. -
email. Z oświadczenia wynika kopanie - od 5,5l. do 6l. godz. pracy i
od 6,5 l. do 7,5 l. /godz. pracy ładowanie łyżką. Z zaznaczeniem, że zużycie paliwa jest
Sygn. akt KIO 1798/17
zależne od warunków pracy to jest twardość gleby, obroty silnika na jakich się pracuje itd.
3) Dowód zakupu koparko-ładowarki (…) rok produkcji 2010 tj. faktura VAT nr FS – (…)
data wystawienia 29 listopada 2010 r. przez W. T. Sp. z o.o. dla Pani H.P.. W tym
miejscu oświadcza, że Pan P. D.jest przedstawicielem „W. T. sp. z o.o.” 4) Zestawienie
pracy koparki
(…), wewnętrzny dokument wystawiony przez właściciela Panią H. P.,
obrazujący zużycie paliwa z datą za okres od 28.03.2017 do 11.09.2017r.(25 pozycji),
również podnosi, że załącza 18 kart pracy – Raport dzienny pracy sprzętu wystawiony
przez operatora K. D.
z zaznaczeniem godzin pracy i zużycia paliwa. .5) Oświadczenie I.
Sp. z o.o. T. ul.
(…) – oświadczanie z dnia 07.09.2017r. o zużyciu paliwa w maszynie –
(…) w warunkach normalnej pracy winno mieścić się między 1,8 a 2,2 litra na godzinę
pracy i nie powinno przekroczyć ok.2,5 – 2,7 litra przy pracy z dużym obciążeniem,
oświadczenie bez podpisu, wraz z fakturą zakupu z datą 13 marca 2013r. mała
czytelność dokumentu.
Z kolei zamawiający jak i przystępujący przedstawili stanowiska w sprawie i tak
zamawiający w odpowiedzi na odwołanie z dnia 10 września 2017 roku wniósł o
oddalenie
odwołania przedstawiając stanowisko w sprawie oraz załączając opinię
techniczną z dnia 6 września 2017 roku inż. Pana S. S. Usługi projektowe Z. oraz
stanowisko P
rzystępującego reprezentujący inż. Pan E. F. L., którzy kategorycznie w
swoich stanowiskach odmawiają możliwości realizacji zadania za cenę podaną w ofercie
odwołującego podając szczegółową argumentację.
Izba z
ważyła
Izba dokonując oceny zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie w tym dowodu z
dokumentacji postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jak i dowodów
przedstawionych w pismach stron i uczestnika oraz na rozprawie w oparciu o które Izba
dokonała ustaleń jak powyżej stwierdza, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.
Przy czym rozważania Izby na podstawie tak zgromadzonego materiału w sprawie odnoszą
się do zasadności czynności zamawiającego odrzucenia oferty odwołującego w oparciu o
uzasadnienie tejże decyzji zamawiającego zawartej w jego piśmie z dnia 24 sierpnia 2017
roku to jest w Informacji o wyborze najkorzystniejszej oferty.
Zamawiający w piśmie tym następująco uzasadnił czynność odrzucenia oferty odwołującego
opierając się o art.90 ust.1 pkt 1-4 ustawy to jest zastosowania niedopuszczalnej stawki
Sygn. akt KIO 1798/17
12,00 z
ł jako stawki roboczo- godziny, braku zastosowania kosztów pośrednich oraz bardzo
niskich
cen materiałów i sprzętu.
Izba oceniając zasadność czynności zamawiającego odrzucenia oferty odwołującego w
szczególności wzięła pod uwagę zakres wezwania zamawiającego do złożenia wyjaśnień to
jest powyżej przestawione pismo zamawiającego z dnia 7 sierpnia 2017 roku oraz udzieloną
na to wezwanie odpowiedź odwołującego z dnia 9 sierpnia 2017 roku również przedstawioną
powyżej w ustaleniach Izby.
Dokonując oceny wezwania jak i udzielonej odpowiedzi na to wezwanie Izba nie znajduje
podstaw do odrzucenia oferty odwołującego z powodu zarzutu rażąco niskiej ceny.
Zamawiający jasno i precyzyjnie określił swoje żądania co do zakresu wyjaśnień jak i
przedstawienia
dowodów na twierdzenia. Z kolei odwołujący udzielając odpowiedzi odniósł
się do wszystkich zagadnień przedstawiając stosowna argumentację jak również dowody w
postaci ofert jak i kosztorysu sporządzonego na podstawie przedmiaru robót.
Odnosząc się kolejno do podstaw odrzucenia oferty odwołującego wyrażonych w
przywołanym już powyżej piśmie zamawiającego z dnia 24 sierpnia 2017 roku należy
stwierdzić kolejno co następuje.
To odwołujący w złożonym odwołaniu wyliczył prawidłowo stawkę roboczogodziny to jest w
wysokości 11,90 zł. na godzinę pracy pracownika a nie zamawiający twierdząc, że wynosi
ona 13 złotych („Jeżeli więc, minimalne miesięczne wynagrodzenie wynosi 2000 zł brutto, to
dzieląc tą kwotę przez średnio miesięczną ilość godzin w roku 2017 otrzymujemy stawkę
11,98 zł za jedną godzinę. Przyjmując taki sam poziom wynagrodzenia minimalnego na rok
2018 otrzymujemy minimalną stawkę godzinową w wysokości 11,90 zł za jedną godzinę”).
Tak więc Izba podziela stanowisko odwołującego, przedstawione szczegółowo w odwołaniu
a
odzwierciedlone w części wstępnej uzasadnienia wyroku, co do sposobu obliczenia stawki
godzinowej osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę.
(„Zamawiający dokonał błędnej interpretacji przepisów. Odniósł minimalną stawkę
godzinową, ustaloną przez ustawodawcę dla usług i zleceń świadczonych na innej podstawie
niż stosunek pracy w rozumieniu Kodeksu Pracy, do minimalnego wynagrodzenia
wynikającego z przytoczonych przepisów dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o
pracę”).
Z tego powodu Izba nie uznaje za zasadne odrzucenie oferty
odwołującego, z powodu
zastosowania
przez niego w złożonej ofercie, niewłaściwej stawki wynagrodzenia, to jest
stawki
poniżej obowiązującego minimalnego wynagrodzenia.
Sygn. akt KIO 1798/17
Słuszne jest również stanowisko odwołującego co do braku podstaw żądania
zamawiającego, sporządzenia kalkulacji przez odwołującego na podstawie przedmiaru robót,
w związku z wezwaniem do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny.
Skoro
zmawiający określił w SIWZ, na jakim etapie postępowania żądać będzie kosztorysu,
to jest na etapie przed zawarciem umowy,
to żądanie takiego kosztorysu do oceny ofert jest
nieuprawnione bo przedwczesne.
Izba podziela w tym zakresie stanowisko odwołującego, który między innymi w odwołaniu
podnosi
„Należy również nadmienić, że w przedmiotowym postępowaniu Zamawiający
zastosował wynagrodzenie ryczałtowe. Na etapie składnia ofert nie żądał on żadnych
szczegółowych danych dotyczących kalkulacji ceny, w tym również kosztorysu. Z zapisów
SIWZ oraz w
zoru umowy wynika, że takie kosztorysy miały być złożone dopiero przed
podpisaniem umowy, przez wykonawcę, którego oferta została uznana za najkorzystniejszą”.
Izba odnosząc się do argumentacji zamawiającego co do kwestii braku ujęcia w odrębnych
pozycjach przedstawionego kosztorysu
kosztów pośrednich nie podziela jego argumentacji
co do skutków z tego wynikających. Bowiem według obowiązującego SIWZ cena ofertowa
ma charakter ryczałtowy a nie kosztorysowy a przedmiar robót zgodnie z SIWZ ma charakter
pomocniczy
a nie obwiązujący do sporządzenia oferty. Natomiast wiążący charakter do
ustalenia ceny oferty
ma dokumentacja projektowa w oparciu o którą wykonawcy
zobowiązani byli do wyliczenia ceny oferty ( 15.1. cena oferty zostanie wyliczona przez
Wykonawcę w oparciu o projekt budowlany(…) Dokumentem pomocnym do obliczenia ceny
oferty
(…) może być przedmiar robót dołączony do SIWZ. Ponadto Wykonawca przy
obliczeniu ceny uwzględnia koszty zorganizowania zaplecza, obsługi geodezyjnej, opłat za
zajęcie pasa drogowego na czas prowadzenia robót, opłat za nadzór archeologiczny
itp.(…)15.4. Cena określona przez wykonawcę w ofercie nie będzie zmieniana w toku
realizacji zamówienia”). W związku z powyższym zarzut co do rażąco niskiej ceny nie może
być oparty o zarzut co do kosztorysu i braku w nim pozycji kosztów pośrednich, ponieważ
jest to zarzut formalny a nie merytoryczny. Bowiem zagadnienie sposobu
kalkulacji należy do
wykonawcy, który ma prawo ująć koszty pośrednie w cenie materiału. Tym bardziej, że
racjonalna jest argumentacja odwołującego w wyjaśnieniach do zamawiającego, że koszty
związane z zaopatrzeniem to jest transportem, magazynowaniem materiałów przy
uwzględnieniu dostawy na miejsce budowy jak również udostępnienia nieodpłatnie zaplecza
budowy (oświadczenie pisemne złożone na rozprawie w związku z uzasadnieniem
odrzucenia oferty odwołującego) nie występują. Zgodnie ze złożonym wyjaśnieniem
odwołującego na wezwanie zamawiającego - odwołujący wyjaśnił „przytoczone przez
z
amawiającego, w piśmie uzasadniającym czynności odrzucenia oferty, koszty pośrednie
ujęte zostały w cenie ryczałtowej oraz w poszczególnych pozycjach kosztorysu i tak np.
Sygn. akt KIO 1798/17
koszty transportu materiałów są wliczone w ceny materiałów, co jest zwykłą praktyką
handlową przy umowach kupna materiałów i ich dostawy loco plac budowy”(…) „Również
koszty zaplecza technicznego, czy amortyzacji są ujęte w zaproponowanej cenie ryczałtowej.
Zamawiający w piśmie wzywającym do złożenia wyjaśnień, nie żądał takich szczegółowych
danych, więc Odwołujący nie przedstawiał ich ani w ofercie ani w wyjaśnieniach”.
Tak więc zarzut braku kosztów pośrednich w ocenie Izby został wyczerpująco wyjaśniony w
piśmie do zamawiającego z dnia 9 sierpnia 2017 roku gdzie odwołujący wskazuje miedzy
innymi, że przy trybie w jakim prowadzi działalność koszty kształtują się w zależności od
zamówienia a firma prowadzona jest na zasadach firmy rodzinnej to jest z udziałem żony,
męża i syna. Ponadto w wyjaśnieniach przywoływane są podobne zamówienia już
zrealizowane o podobnej wysokości wynagrodzenia, które wymienione zostają w
wyjaśnieniach jak i w wykazie wykonanych robót załączonych do oferty odwołującego.
Trzecim elementem stanowiącym w piśmie zamawiającego z dnia 24.08.2017 r., podstawę
odrzucenia
oferty odwołującego jako zawierającej rażąco niską cenę były koszty pracy
sprzętu a konkretnie koszty pracy koparki. Zamawiający koszt podany przez odwołującego w
wysokości 25 zł/m-g a obejmujący tylko koszt paliwa przy normie 7l/m-g uznał za
niewiarygodny
i znacznie zaniżony w stosunku do cen na rynku lokalnym. Odwołujący
wyjaśniając koszty pracy koparki przywołał parametry fabryczne jak i doświadczenie
związane z jego użytkowaniem. Na rozprawie złożył powyżej opisane dokumenty to jest
faktury zakupu sprzętu, oświadczenia sprzedawców sprzętu o zużyciu paliwa jak i karty
pracy operatora koparki. Izba wobec braku przedstawienia dowodów przeciwnych uznała je
za wiarygodne.
Odwołujący przywołał okoliczność wykonywania w ostatnim okresie czasu
podobnych inwestycji na rzecz tego samego z
amawiającego po zbliżonych cenach i
wówczas zamawiający nie kwestionował proponowanych cen.
Reasumując ocena rażąco niskiej ceny przez zamawiającego w przedmiotowej sprawie
winna odnosić się nie do stawek wynagrodzenia, materiałów czy sprzętu jak to uczynił
zamawiający w odrzuceniu oferty ale do wykazania niezgodności ceny oferty z zakresem
dokumentacji projektowej a
czego zamawiający nie uczynił. Natomiast analiza wyjaśnień
odwołującego na wezwanie zamawiającego wskazuje na zgodność oferty w kontekście
obowiązującej dokumentacji projektowej w związku ze wskazaniem w wyjaśnieniach na takie
elementy jak np.
dokonane przez odwołującego uzgodnienie z projektantem urządzeń i
materiałów przewidzianych w dokumentacji, ilości i kategorii przewidzianych do prac
pracowników, posiadanego sprzętu własnego, okolicznością sąsiedztwa przewidzianych
robót a siedzibą firmy odwołującego. Tym samym w ocenie Izby odwołujący składając
Sygn. akt KIO 1798/17
wyjaśnienia wykazał zamawiającemu, że zarzut rażąco niskiej ceny w stosunku do jego
oferty jest nieuzasadniony.
W tym stanie rzeczy Izba uznała wyjaśnienia odwołującego jako wiarygodne, wyczerpujące i
nie wskazujące na potwierdzenie zarzutu rażąco niskiej ceny, uwzględniając odwołanie w
związku z treścią art.192 ust.2 ustawy. Stwierdzone naruszenia art.89 ust.1 pkt 4 jak i art.90
ust.3 ustawy w sytuacji obowiązujących kryteriów oceny ofert mają wpływ na wynik
postępowania, ponieważ oferta odwołującego jest ofertą najkorzystniejszą.
O kosztach orzeczono stosownie do wyniku sprawy zgodnie z art. 192 ust.9 i 10 ustawy oraz §
3 pkt 1 w związku z § 5 ust.2 pkt 1) Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca
2010r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów
w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. 2010r. nr 41 poz.238 zm.
Dz.U. 2017r.) zaliczając uiszczony wpis przez odwołującego w kwocie 10.000,00 zł. w koszty
postępowania odwoławczego i zasądzając od zamawiającego na rzecz odwołującego kwotę
10.000,00 złotych jako koszty obejmujące uiszczony wpis odwołującego oraz wynagrodzenie
dla pełnomocnika odwołującego w kwocie 3.600,00zł oraz koszty dojazdu w kwocie 267,29 zł.
według załączonej faktury VAT.
Przewodniczący: …………………………….
1.
uwzględnia odwołanie oraz nakazuje zamawiającemu unieważnienie czynności
wyboru najkorzystniejszej oferty i
odrzucenia oferty odwołującego oraz nakazuje
ponowną ocenę i wybór najkorzystniejszej oferty z uwzględnieniem oferty
odwołującego.
2.
kosztami postępowania obciąża Gminę W.; ul.(…) W. i
2.1.
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 10.000 zł 00 gr
(słownie: dziesięć tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez H. P. Z. U. I.
sklep wielobranżowy H. P. ul. (…) H. tytułem wpisu od odwołania,
2.2.
zasądza od Gmina W. ul. (…) W. kwotę 13.867 zł 29 gr (słownie: trzynaście
tysięcy osiemset sześćdziesiąt siedem złotych dwadzieścia dziewięć groszy) na
rzecz H. P. Z. U. I.
. sklep wielobranżowy H. P. ul. (...) H. stanowiącą koszty
postępowania odwoławczego poniesione z tytułu wpisu od odwołania,
wynagrodzenia pełnomocnika odwołującego oraz kosztów dojazdu na rozprawę.
Sygn. akt KIO 1798/17
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 2164 ze zm.) na niniejszy wyrok w terminie 7
dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Lublinie
Przewodniczący: ……………………………
Uzasadnienie
Odwołanie wniesiono w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego,
którego przedmiotem jest Budowa sieci wodociągowej dla miejscowości H(1) i H. K. - etap I
oraz budowa dwóch oczyszczalni ścieków wraz z siecią kanalizacyjną
Sygn. akt KIO 1798/17
Zamówieniu nadano numer referencyjny przez zamawiającego: (…)
Numer
ogłoszenia w Biuletynie Zamówień Publicznych(…) z datą zamieszczenia:
17.07.2017 r.
Adres strony internetowej, na której Zamawiający zamieścił ogłoszenie oraz SIWZ
:www.W..pl/
Działając na podstawie art. 180 ust. 1 i 2 oraz art. 182 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 29 stycznia
2004 r. Prawo zamówień publicznych, zwanej dalej „ustawą” złożono odwołanie od
niezgodnych z przepisami u
stawy czynności podjętych przez zamawiającego w ramach
postępowania o zamówienie publiczne opisanego powyżej.
Odwołanie wniesiono w terminie ustawowym zgodnie z art. 182 ust. 1 pkt 2 Ustawy, gdy
wartość szacunkowa zamówienia jest mniejsza od kwot określonych przepisami wydanymi
na podstawie art., 11 ust. 8 Ustawy.
Zamawiający przesłał Odwołującemu informację za
pomocą poczty elektronicznej w dniu 24.08.2017 r., tak więc termin upływa 29.08.2017 r.
Odwołujący powołał się na interes w uzyskaniu zamówienia. Odwołujący składając ofertę w
przedmiotowym postępowaniu, miał interes w uzyskaniu zamówienia w rozumieniu art. 179
ust. 1 Ustawy oraz poniósł szkodę w wyniku naruszenia przez Zamawiającego przepisów
Ustawy.
Gdyby Zamawiający dokonał wyboru najkorzystniejszej oferty zgodnie z przepisami
Ustawy oraz zapisów SIWZ oferta Odwołującego, przedstawiałaby najlepszy bilans punktowy
wg kryteriów określonych przez Zamawiającego, i zajęłaby pierwsze miejsce w rankingu
ofert, a on uzyskałby przedmiotowe zamówienie. Odwołujący został narażony na szkodę w
postaci poniesionych
kosztów przygotowania i złożenia oferty oraz utraty możliwości
uzyskania kontraktu pozwalającego na prowadzenie działalności z zyskiem.
Odwołujący powołał się na art. 179 ust. 1 Ustawy.
Jako niezgodne z ustawą odwołujący powołał następujące czynności zamawiającego:
odrzucenie oferty o
dwołującego, wybór jako najkorzystniejszej oferty A. K. to jest
przystępującego po stronie zamawiającego, zaniechanie wyboru, jako najkorzystniejszej
oferty o
dwołującego
Odwołujący
przedstawił
zarzuty:
przedstawione
powyżej
czynności/zaniechania,
zamawiającego, naruszają przepisy ustawy oraz zapisy postanowień SIWZ, a w
szczególności naruszają dyspozycje art. 7 ust. 1 i 3, art. 89 ust.1 pkt 4, art. 90 ust. 3 ustawy.
Odwołujący wniósł o nakazanie zamawiającemu: unieważnienie czynności wyboru jako
najkorzystniejszej
oferty
wykonawcy
przystępującego po stronie zamawiającego,
unieważnienie czynności odrzucenia oferty odwołującego, dokonanie ponownej oceny
złożonych ofert ewentualnie ponowny wybór oferty najkorzystniejszej.
W uzasadnieniu przedstawił następujące okoliczności faktyczne i prawne.
Sygn. akt KIO 1798/17
Zamawiający wszczął przedmiotowe postępowanie w dniu 17.07.2017 r. Termin złożenia
ofert został ustalony przez zamawiającego na dzień 04.08.2017 r. W dniu 07.08.2017 r.
Zamawiający wezwał Odwołującego, na podstawie art. 90 ust. 1a pkt. 1 Ustawy do złożenia
wyjaśnień w zakresie ceny zaproponowanej w złożonej przez Odwołującego ofercie. W dniu
09.08.2017 r. Odwołujący złożył wyjaśnienia, w których w wyczerpujący sposób uzasadnił
zapropo
nowaną cenę odnosząc się do poszczególnych zagadnień wskazanych przez
Zamawiającego w piśmie wzywającym do wyjaśnień.
W dniu 24.08.2017 r. Zamawiający dokonał wyboru najkorzystniejszej oferty. Jednocześnie
poinformował Odwołującego o odrzuceniu jego oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt. 4
Ustawy. Podstawą odrzucenia był fakt uznania jego oferty jako oferty zawierającej rażąco
niską cenę. Jako uzasadnienie faktyczne Zamawiający podał:
1.
Zastosowana stawka roboczogodziny w wysokości 12,00 zł jest stawką niedopuszczalną
oraz sprzeczną ustawą z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za
pracę od 1 stycznia 2017 roku. Według opinii Zamawiającego stawka minimalna wynosi 13
zł;
2.
Odwołujący w złożonym kosztorysie nie zastosował kosztów pośrednich np. koszty
transportu, amortyzacji, koszty wyposażenia zaplecza, opłaty za zajęcie pasa drogowego,
koszty kierownika budowy;
3.
Zastosowanie bardzo niskich cen materiałów i sprzętu tzn. kosztu pracy koparki na
poziomie 25 zł/mg. W opinii Zamawiającego są to koszty zaniżone i nierealne;
1.
Odnosząc się do zarzutów Zamawiającego oraz przedstawionego ich uzasadnienia należy
stwierdzić, że nie znajdują one oparcia w zaistniałej sytuacji faktycznej i prawnej. W zakresie
zarzutu rażąco niskiej ceny w uzasadnieniu swojej decyzji Zamawiający twierdzi, że złożona
przez Odwołującego oferta zawiera stawkę za jedną roboczogodzinę tj. 12 zł, która to stawka
jest niezgodna z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Według Zamawiającego,
Wykonawca naruszył przepisy ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę gdyż jego zdaniem, minimalna stawka wynosi 13 zł. Dokonując
analizy obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa, stanowisko Zamawiającego uznać
należy za błędne. Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o
minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw, wysokość minimalnej
stawki godzinowej, podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej
"Monitor Polski", w drodze obwieszcz
enia Prezesa Rady Ministrów, w terminie do dnia 30
września każdego roku. W dniu 21 września 2016 r., opublikowano obwieszczenia Prezesa
Rady Ministrów ustalając wysokość minimalnej stawki godzinowej na poziomie 13 zł.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pojęcie stawki godzinowej należy interpretować wg.
definicji zawartej w art. 1 ust. 1a ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym
Sygn. akt KIO 1798/17
wynagrodzeniu. Zgodnie z przytoczonym przepisem, przez stawkę godzinową należy
rozumieć minimalną wysokość wynagrodzenia za każda godzinę wykonania zlecenia lub
świadczenia usług, przysługująca przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi. Należy
więc stwierdzić, że stawka godzinowa, w rozumieniu przytoczonych przepisów, na którą
powołuje się Zamawiający, dotyczy świadczenia usług/pracy na podstawie innej niż umowa o
pracę.
Do świadczenia pracy na podstawie stosunku pracy w rozumieniu ustawy z dnia 26 czerwca
1974 r. Kodeks Pracy zastosowanie ma Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 września
2016 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2017r. wydane na
podstawie art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu
za pracę. Zgodnie z przytoczonym rozporządzeniem, minimalne wynagrodzenie, w roku
2017, osób zatrudnionych na podstawie umowy o prace wynosi 2 000 brutto. W celu
zbadania minimalnej stawki godzinowej takich osób należy dokonać działania
matematycznego. Zgodnie z danymi znajdującymi się na stronie http://www.gofin.pl. ilość dni
roboczych w roku 2017 wynosiła a w roku
2018
będzie wynosiła:
>
2 000 godzin - rok 2017
>
2 008 godzin - rok 2018
W związku z powyższym, że średnio miesięczna ilość godzin roboczych przedstawia się
następująco:
>
po zaokrągleniu w górę 167 godzin - rok 2017 (2 000 : 12 )
>
po zaokrągleniu w górę 168 godzin - rok 2018 (2 008 : 12 )
Jeżeli więc, minimalne miesięczne wynagrodzenie wynosi 2000 zł brutto, to dzieląc tą kwotę
przez średnio miesięczną ilość godzin w roku 2017 otrzymujemy stawkę 11,98 zł za jedną
godzinę. Przyjmując taki sam poziom wynagrodzenia minimalnego na rok 2018 otrzymujemy
minimalną stawkę godzinową w wysokości 11,90 zł za jedną godzinę.
Zamawiający dokonał błędnej interpretacji przepisów. Odniósł minimalną stawkę godzinową,
ustaloną przez ustawodawcę dla usług i zleceń świadczonych na innej podstawie niż
stosunek pracy w rozumieniu Kodeksu Pracy, do minimalnego wynagrodzenia wynikającego
z przytoczonych przepisów dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Biorąc pod
uwagę okoliczność, że Odwołujący będzie zatrudniał osoby, potrzebne do wykonania robót
zgodnie ze złożonym kosztorysem wg. stawki 12 zł za godzinę, na podstawie umowy o
pracę, nie naruszył on przepisów o minimalnym wynagrodzeniu. Na marginesie należy
również zaznaczyć, że nie należy stawki godzinowej podanej w kosztorysie ofertowym
utożsamiać z stawką wynikającą z minimalnego wynagrodzenia osób zatrudnionych na
podstawie umowy o pracę. Nie są to definicje tożsame. W celu stwierdzenia prawidłowości
poziomu wynagrodzenia pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o prac
ą należy
Sygn. akt KIO 1798/17
brać pod uwagę jego miesięczne wynagrodzenie w całości oraz ilość przepracowanych
godzin.
Zamawiający błędnie, bez żadnej podstawy przyjął, że osoby niezbędne do wykonania
zamówienia świadczyły będą prace na rzecz odwołującego na innej podstawie niż umowa o
pracę, co doprowadziło go do błędnych wniosków, że Odwołujący naruszył przepisy o
minimalnym wynagrodzeniu.
Należy również nadmienić, że w przedmiotowym postępowaniu Zamawiający zastosował
wynagrodzenie ryczałtowe. Na etapie składnia ofert nie żądał on żadnych
szczegółowych danych dotyczących kalkulacji ceny, w tym również kosztorysu. Z zapisów
SIWZ oraz wzoru umowy wynika, że takie kosztorysy miały być złożone dopiero przed
podpisaniem umowy, przez wykonawcę, którego oferta została uznana za najkorzystniejszą.
W związku z okolicznością, że wraz z ofertą wykonawcy nie przedstawiali szczegółowych
danych dotyczących sposobu kalkulacji ceny Zamawiający, który chciał dokonać oceny
kalkulacji ceny, wzywając wykonawców do złożenia wyjaśnień powinien nie tylko poprzestać
na przepisaniu stosownego artykułu Ustawy, ale w sposób szczegółowy zawrzeć w piśmie
jakie wyjaśnienia i jakie konkretnie informacje oczekuje od wykonawcy. Zastosowanie
wynagrodzenia ryczałtowego implikuje sytuacje, gdzie Zamawiający ma pewną, ograniczoną,
ilość informacji dotyczących sposobu kalkulacji ceny. Prawdą jest, że wezwanie wykonawcy
do wyjaśnienia ceny przerzuca na niego ciężar dowodowy jednak tylko w granicach
sformułowanego wezwania. Odwołujący w sposób wyczerpujący udzielił odpowiedzi na
wezwanie Zamawiającego. Odniósł się do wszystkich kwestii zawartych w wezwaniu. Jeżeli
więc Zamawiający miał wątpliwości co do podstawy świadczenia pracy przez osoby
współpracujące z Odwołującym, powinien on żądać dalszych wyjaśnień, na podstawie art. 87
ust. 1 Ustawy.
Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że Odwołujący udzielił odpowiedzi na pytania
zawarte w wezwaniu skierowanym do niego przez Zamawiającego w zakresie sposobu
kalkulacji ceny. Zamawiający dokonał błędnej oceny tych wyjaśnień oraz błędnej interpretacji
przepisów prawa dotyczących minimalnego wynagrodzenia.
2.
Drugą podstawą uznania przez Zamawiającego oferty Odwołującego jako oferty
zawierającej rażąco niską cenę, był brak przedstawienia w kosztorysach kosztów
pośrednich. Jak już wspomniane było wcześniej, Zamawiający nie żądał kosztorysów na
etapie składania ofert. Należy nadmienić, że również w samym wezwaniu do wyjaśnień z
dnia 07.08.2017 r„ nie żądał on złożenia kosztorysów. W piśmie tym, Zamawiający
opcjona
lnie zaznaczył, że Odwołujący może takie kosztorysy złożyć jednak nie ustanowił on
w tym zakresie obowiązku. Zamawiający nie zawarł również w SIWZ oraz w wezwaniu do
wyjaśnień ceny, żadnych wymagań co do rodzaju kosztorysów lub sposoby przedstawienia
koszt
ów pośrednich. W związku z powyższym, Zamawiający nie ma podstaw do twierdzenia,
Sygn. akt KIO 1798/17
że kosztorysy złożone przez Odwołującego są błędne. Przytoczone przez Zamawiającego, w
piśmie uzasadniającym czynności odrzucenia oferty, koszty pośrednie ujęte zostały w cenie
ryczałtowej oraz w poszczególnych pozycjach kosztorysu i tak np. koszty transportu
materiałów są wliczone w ceny materiałów, co jest zwykłą praktyką handlową przy umowach
kupna materiałów i ich dostawy loco plac budowy. Koszty kierownika budowy również
u
względnione są w złożonej ofercie, co już było wyjaśnianie na etapie wezwania do
wyjaśnień, gdyż kierownikiem będzie H. P., mąż prowadzącej działalność gospodarczą i
występującą jako Odwołujący w tym postępowaniu, posiadający wszystkie potrzebne
uprawnieni
a. Również koszty zaplecza technicznego, czy amortyzacji są ujęte w
zaproponowanej cenie ryczałtowej. Zamawiający w piśmie wzywającym do złożenia
wyjaśnień, nie żądał takich szczegółowych danych, więc Odwołujący nie przedstawiał ich ani
w ofercie ani w wyj
aśnieniach.
3.
Zamawiający w piśmie z dnia 24.08.2017 r., jako trzeci element uzasadniający uznanie
oferty Odwołującego, za ofertę zawierającą rażąco niską cenę, podał koszt pracy koparki.
Według Zamawiającego koszt ten jest zaniżony, a podane normy paliwa są nie wiarygodne.
W tym miejscu należy podnieść, że o ile w przypadku wezwanie do wyjaśnień ceny z
powołaniem się na przepisy o rażąco niskiej cenie, ciężar udowodnienia prawidłowości
kalkulacji spoczywa na wykonawcy, to w przypadku dokonania czynności odrzucenia oferty,
ciężar udowodnienia zaistnienia podstaw odrzucenia spoczywa na Zamawiającym.
Zamawiający nie może tylko twierdzić, że wyjaśnienia wykonawcy są nie prawidłowe lub
niewiarygodne, bez przytoczenia dowodów na poparcie swoich twierdzeń. Nie czyni to
zadość obowiązkowi udowodnienia okoliczności, z których wywodzi się dane skutki prawne.
Odwołujący oświadcza, że podane koszty pracy koparki są prawdziwe i znajdują oparcie
zarówno w parametrach fabrycznych tego sprzętu jak i w doświadczeniu związanym z
dotychczasowym jego użytkowaniem. Na poparcie powyższych twierdzeń, Odwołujący złoży
na rozprawie stosowne dokumenty.
W opinii Odwołującego czynności dokonane przez Zamawiającego są sprzeczne z
przepisami ustawy Prawo Zamówień Publicznych. Zarówno złożona przez Odwołującego
oferta jak i wyjaśnienia, były zgodne z wymaganiami zawartymi w SIWZ oraz zawartymi w
piśmie z dnia 07.08.2017 r, tj. w wezwaniu do wyjaśnień zaproponowanej ceny. Fakt
występującej różnicy pomiędzy cenami poszczególnych wykonawców oraz pomiędzy kwotą
przeznaczoną przez Zamawiającego na wykonanie przedmiotowego zamówienia, nie dają
podstaw do automatycznego uznania oferty Odwołującego, za zawierającą rażąco niską
cenę. W opinii Odwołującego, Zamawiający nie dołożył należytej staranności w szacowaniu
wartości przedmiotu zamówienia i znacznie zawyżył jego wartość w stosunku do realnych
kosztów przedmiotowej inwestycji. Odwołujący oświadcza, że w ostatnim okresie czasu
Sygn. akt KIO 1798/17
wykonywał podobne inwestycje na rzecz tego samego Zamawiającego po zbliżonych
cenach. Zamawiający nie kwestionował proponowanych cen.
W związku z powyższym Odwołujący wnosi o uwzględnienie odwołania.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła co następuje
Izba ustaliła
Odwołanie wniesiono w związku z odrzuceniem oferty z powodu rażąco niskiej ceny i po
zastosowaniu procedury z art.90 ustawy.
Wykonawca
więc był wezwany przez zamawiającego do wyjaśnienia ceny oferty i
zamawiający dokonał stosownej oceny złożonych wyjaśnień odwołującego. Dokonana ocena
złożonych wyjaśnień według zamawiającego potwierdziła wystąpienie rażąco niskiej ceny w
ofercie
odwołującego. W tym stanie faktycznym i prawnym sprawy odwołujący wniósł
odwołanie przedstawiając zarzuty jak i podnosząc żądania opisane powyżej w części
wstępnej uzasadnienia niniejszego wyroku.
Zamawiający w dniu 24.08.2017 r. na podstawie art.92 ust. 1 ustawy za pismem ozn.
RIP.271.6.2017.AN powiadomił o wyborze najkorzystniejszej oferty w przedmiotowym
postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego to jest zadaniu pn. Budowa sieci
wodociągowej dla miejscowości H(1) i H. K. - etap I oraz budowa dwóch oczyszczalni
ścieków wraz z siecią kanalizacyjną, w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu
nieograniczonego.
Z treści zawiadomienia wynika, że w przedmiotowym postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego jako najkorzystniejsz
ą zamawiający uznał ofertę złożoną przez A. K.
prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Z. R. w Z. A. K. będący przystępującym
po stronie zamawiającego z punktowanymi elementami oferty jak: ceną oferty brutto: 3.071.
310,00 zł.; z udzielonym terminem gwarancji na okres 6 lat; doświadczeniem kierownika
budowy - na 4 zadaniach.
W piśmie tym zamawiający przedstawił co do dokonanego wyboru jak i czynności odrzucenia
niektórych ofert następujące uzasadnienie.
Najkorzystniejsza oferta wybrana została zgodnie z art. 91 ust.1 ustawy, na podstawie
kryteriów oceny ofert określonych przez zamawiającego zarówno w Ogłoszeniu o
zamówieniu jak i w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia - TOM 1 pkt 19, która
uzyskała najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów.
Oferta złożona przez tego wykonawcę, sporządzona została prawidłowo i zgodnie z
wymogami określonymi w SIWZ oraz uzyskała największa ilość punków.
Sygn. akt KIO 1798/17
Zamawiający przedstawił nazwy, siedziby i adresy wykonawców, którzy złożyli oferty a także
punktację przyznaną ofertom w każdym kryterium tj. cena - 60%; udzielony okres gwarancji-
30 %, doświadczenie Kierownika budowy-10% oraz łączną punktację.
Ranking złożonych ofert przedstawił zamawiający następująco:
1. E.T., E. i M. P. B. T.
– H. E. E.T. E. i M. P. Sp. J. P. jako oferta odrzucona;
2. K. M. Z. B. K. M. S. Z.
również oferta odrzucona;
3. W. Sp. z o.o K.
z punktacją
47,34
– cena, 30,00 – gwarancja 10,00 - doświadczenie
kierownika budowy co dało łącznie- 87,34pkt;
4 S.K. I. sanitarne S. K.; W.; Z.
z punktacją 51,66 – cena 30,00- gwarancja 10,00 co
łącznie dało 91,66pkt;
5. A. K. Z. w Z A. K. Z.
przystępujący po stronie zamawiającego z punktacją 60,00 – cena;
30,00
– gwarancja -10,00 co łącznie dało 100,00 pkt;
6 H. P. Z. U. I.H. P. H.
odwołujący -oferta odrzucona.
Zamawiający dokonując odrzucenia ofert przedstawił następujące uzasadnienie co do
podjętych czynności.
W niniejszym postępowaniu Zamawiający w oparciu o art.89 ust.1 pkt.4 ustawy Prawo
zamówień publicznych z dnia 29 stycznia 2004 roku (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 2164 z
późn. zm.) w wyniku okoliczności o których mowa w art. 90 ust.3 ustawy pzp odrzucił oferty
złożone przez następujących Wykonawców:
1) E. M. P. B.
„E. " E. M. P. Sp. J. P.;
2) K. M.Z. K. M.S. Z.;
3) H. P. Z. U. I.H. P. H..
|
Niniejsze postępowanie Zamawiający prowadził z zastosowaniem procedury o której mowa
w art. 24 aa ustawy Prawo zamówień publicznych. Z tych też względów badanie wszystkich
ofert Zamawiający przeprowadził wyłącznie pod względem zgodności oferowanego
przedmi
otu zamówienia z wymogami SIWZ, w tym dokonał czynności wynikających z
przepisów art.87 ust.1 i ust.2 art.90 oraz art.26 ust.3 a ustawy Prawo zamówień publicznych
oraz pod względem prawidłowości złożenia wadium.
W wyniku tej oceny zamawiający stwierdził, że oferta Z. U.I. H. P. H. zawiera cenę niższą o
34,86 % od średniej arytmetycznej wszystkich złożonych ofert oraz niższą o 58,36% od
ustalonej przez Zamawiającego wartości zamówienia powiększonej o podatek VAT
Pozostałe oferty nie zawierały cen niższych niż 30 % od średniej arytmetycznej wszystkich
złożonych ofert. Natomiast trzy inne oferty zawierały ceny niższe więcej niż 30% licząc od
wartości zamówienia ustalonej przez Zamawiającego powiększonej o podatek VAT, i były to
oferty złożone przez:
1) E. M. P. B.
„ E.”, E. i M. P. Sp. J. P. o 41,36%;
2)K. M. Z. K. M.S. Z. o 38,09 %;
Sygn. akt KIO 1798/17
3) A. K. Z. w Z. A. K. Z. o 35,46%.
Zgodnie z art. 90 ust.1 pkt 1-
4 ustawy Pzp w celu ustalenia, czy wymienione wyżej oferty nie
zawierają rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia, Zamawiający
zwrócił się do Wykonawców z prośbą o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów,
dotyczących wyliczenia ceny oferty w zakresie:
1)
oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych
(dotyczy
projektowanych oczyszczalni ścieków), wyjątkowo sprzyjających warunków
wykonania zamówienia dostępnych wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do
ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na
podstawie art. 2 ust.3-5 ustawy z d
nia 10 października 2002 roku o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę ( Dz.U. nr 200, poz. 1679, z późn. zm.);
2)
pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów;
3)
wynikającym z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym,
obowiązującym w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
4)
wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska.
Ponadto z uwagi na to, że prowadzone postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego
jest zamówieniem ryczałtowym, aby wyjaśnić wątpliwości rażąco niskiej ceny zamawiający
dodatkowo oprócz żądań wykazanych w punktach 1-4 żądał złożenia niżej wymienionych
dowodów
1)
Szczegółowej kalkulacji ceny oferty np. kosztorysu ofertowego sporządzonego w
oparciu o przedmiar robót dołączony do SIWZ w zakresie sieci i przyłączy wodociągowych z
wyszczególnieniem cen materiałów, robocizny, sprzętu, kosztów pośrednich oraz zysku;
2) w zakresie zadania opisanego w pkt. 5.2 SIWZ -
szczegółowego opisu kosztu
opracowania dokumentacji projektowej z uwzględnieniem kosztów uzgodnień i pozwoleń na
budowę, ceny projektowanych oczyszczalni ścieków, ceny kanalizacji sanitarnej oraz ceny
robocizny i sprzętu.
W wyznaczonym przez Zamawiającego terminie do złożenia wyjaśnień i złożenia dowodów,
wyjaśnienia złożyli następujący Wykonawcy:
1) H. P. Z. U. I.H. P. H.;
2) K. M.Z. K. M.S. Z.;
3) A. K.Z. w Z. A. K.Z..
Natomiast E. M. P. B.
„ E. " E. i M. P. Sp. J. P., pomimo skierowanego przez
Zamawiającego wezwania nie przedłożyło żadnych wyjaśnień i dokumentów.
Wyjaśnienia Wykonawców i ocena Zamawiającego przedłożonych dokumentów
przedstawiała się następująco:
1 H. P. Z. U. I.H. P. H.
przedłożyła szczegółowy kosztorys ofertowy opracowany w oparciu o
przedmiar robót udostępniony przez zamawiającego oraz złożyła obszerne wyjaśnienia.
Sygn. akt KIO 1798/17
Zamawiający po dokonaniu szczegółowej analizy dostarczonych przez Wykonawcę
dokumentów stwierdził, że oferta złożona przez tego Wykonawcę zawiera rażąco niską cenę
i podlega odrzuceniu. Na
jważniejsze elementy szacowania przez Wykonawcę ceny oferty
które zdaniem Zamawiającego wpłynęły na uznanie oferty jako z rażąco niską ceną to:
a) zastosowana przez Wykonawcę do ustalenia ceny oferty stawka roboczo-godziny w
wysokości 12,00 zł jest niedopuszczalna. Wysokość minimalnej stawki godzinowej zgodnie z
ustawą z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z
2015 r. poz. 2008r. oraz z 2016 r. poz. 1265) od 1 stycznia 2017 roku wynosi 13 zł.;
b)brak zastosowania kosztów pośrednich, przy 2% zysku od robocizny i sprzętu, w ocenie
Zamawiającego przy tak dużej i czasowo rozłożonej inwestycji dowodzi tylko o niewłaściwym
oszacowaniu ceny oferty. Koszty pośrednie nie są bezpośrednio kalkulowane w kosztorysie i
winny
być uwzględnione w wyliczeniu ceny jako jeden z narzutów. Koszty pośrednie to
koszty transportu, koszty amortyzacji, koszty wyposażenia zaplecza, opłat za zajęcie pasa
drogowego (co przy tej inwestycji ma bardzo duże znaczenie), koszty kierownika budowy itp.
c) bardz
o niskie ceny materiałów i sprzętu.
Wyliczenia Wykonawcy w przedłożonym wyjaśnieniu w zakresie ustalenia kosztu pracy
sprzętu - koparki na kwotę 25 zł/m-g przy ujęciu do kalkulacji wyłącznie ceny paliwa i normy
zużycia w ilości 7l /m-g, w ocenie Zamawiającego są niewiarygodne i znacznie zaniżone w
stosunku do kosztów pracy sprzętu działającego na lokalnym rynku usług. Wykazane przez
Wykonawcę wyjaśnienia i dowody tylko potwierdzają, że zaproponowana przez Wykonawcę
cena oferty jest ceną rażąco niską w stosunku do przedmiotu zamówienia, ceną
nierealistyczną, nie adekwatną do zakresu i kosztów prac składających się na przedmiot
zamówienia.
2. K. M.Z.K. M.S. Z.
złożył wyłącznie oświadczenie, że po ponownej analizie zakresu
przedmiotu zamówienia, cena jego oferty jest rażąco niska aby móc wykonać przedmiot
zamówienia w sposób rzetelny.
W tym stanie orzeczono o odrzuceniu tych ofert.
Informuję, że po zbadaniu dowodów i wyjaśnień złożonych przez A. K.Z. w Z. A. K. Z.,
Zamawiający uznał, że cena oferty tego Wykonawcy nie jest rażąco niska, jest ceną realną w
stosunku do przedmiotu zamówienia.
W ten sposób zamawiający odniósł się do wyjaśnień wezwanych wykonawców w trybie
art.90 ustawy
a w szczególności w powyższy sposób odniósł się do oferty odwołującego.
Iz
ba rozpatrując odwołanie wzięła pod uwagę również wyjaśnienia odwołującego na
wezwanie zamawiającego jak i dowody złożone na rozprawie przez odwołującego w zakresie
kwestionowanych kosztów pracy sprzętu.
Sygn. akt KIO 1798/17
W dniu 9 sierpnia 2017 roku odwołujący na wezwanie zamawiającego złożył następujące
wyjaśnienia to jest Wyjaśnienia do sposobu kalkulacji ceny złożonej oferty. Odwołujący
oświadczył między innymi iż, zaproponowana cena za realizację przedmiotu zamówienia
jest ceną rynkową i gwarantującą należyte wykonanie przedmiotu postępowania.
Wartość kosztorysu inwestorskiego w/w inwestycji została opracowana na podstawie
średnich krajowych cen :1.materiałów2.
pracy
sprzętu3.średniej
krajowej
stawce
ro
boczogodziny4.Wskaźników kosztów pośrednich i zysku. Natomiast nasza wycena opiera
się na rzeczywistych kosztach dla danego miejsca w konkretnym terminie. W odniesieniu do
art. 90 ust. 1 pkt 1 wyjaśniamy co następuje :1. W zakresie oryginalności projektu
wykonawcy
Zadanie inwestycyjne opisane w pkt. 5.1 i 5.3 SIWZ zostanie wykonane w oparciu o projekt
budowlany opracowany przez Zamawiającego Zamawiający nie zakłada uczestnictwa
Wykonawcy w jego opracowaniu.
Zadanie inwestycyjne opisane w pkt. 5. 2 SIWZ zostało
określone do wykonania w trybie zaprojektuj i wybuduj w oparciu o program funkcjonalno-
użytkowy opracowany przez Przedsiębiorstwo Urządzeń Ochrony Środowiska ul. (…) Z.. W
toku powadzonych przygotowań do złożenia oferty, wiedząc, iż kwestia prawidłowego
doboru urządzeń będzie na długo determinowała eksploatację oczyszczalni zwróciliśmy się
do autora programu funkcjonalno-
użytkowego Przedsiębiorstwa Urządzeń Ochrony
Środowiska ul. (…) Z. o wycenę prac projektowych tj. Wykonania dokumentacji projektowej z
uwzględnieniem kosztów uzgodnień i pozwoleń na budowę. Wycena prac projektowych
została określona na kwotę 20.000 zł. netto. Projekt wstępnie zakłada zastosowanie
urządzeń firmy P.P.H. "C." Sp. z o.o B. M. a szczegółowo oczyszczalnie typu (…) za cenę
12.
600.00 zł. netto za dwie oczyszczalnie. Przepompownia ścieków została przyjęta jako
urządzenie firmy H. Sp. z o.o. L. ul. G (…) w ofercie za kwotę 11 000.00 zł. Wartość naszej
oferty za zakres opisany w pkt. 5.2 SIWZ wynosi 112.000,00 zł. netto Koszty robocizny za
zakres opisany w pkt 5.2 SIWZ zostały przyjęte na kwotę 23.577 zł. co jest zgodne z
zapisami Ustawy PZP art 90 ust la pkt 1 w zakresie kosztów pracy, których wartość przyjęta
do ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego
na podstawie art. 2 ust. 3-5 ustawy z d
nia 10 października 2002 r. o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę (Dz. U.Nr 200, poz. 1679, z późn. zm.) Kalkulacja kosztów pracy
zakłada zatrudnienie 3 pracowników fizycznych na okres 2 miesięcy jaki został zaplanowany
do wykonania kanalizacji sanitarnej
i dwóch oczyszczalni ścieków. Wartość pracy sprzętu
określonej w kalkulacji przyjęto na kwotę 9.000 zł. netto. Kalkulacja pracy sprzętu zakłada
koszty pracy operatora i koszty obsługi maszyn. Wartość materiałów przyjętych w kalkulacji
do wykonania sieci k
analizacji sanitarnej wyniosła 30.000 zł. netto Wartość robót
elektrycznych do wykonania przy instalacji oczyszczalni ścieków został przyjęta na kwotę
3.
200 zł. netto 2. W zakresie oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych
Sygn. akt KIO 1798/17
rozwiązań technicznych, wyjątkowo sprzyjających warunków wykonywania zamówienia
dostępnych dla wykonawcy.
Miejsce realizacji inwestycji na terenie Gminy W.
w bezpośrednim sąsiedztwie siedziby firmy
minimalizuje koszty zatrudnienia tj. koszty dojazdów, delegacji czy zakwaterowania. Praca w
naszej firmie opiera się na własnym parku maszynowym bez obciążeń amortyzacyjnych,
sprzęt jest nowoczesny i nie pociąga kosztów remontów i kosztownych przestojów. Całość
inwestycji realizujemy we własnym zakresie a koszty pracy sprzętu praktycznie ograniczają
się do kosztów paliwa,( koszt pracy operatora został uwzględniony w wartości robocizny
kosztorysu szczegółowego jako załącznik) co przekłada się na cenę prac ziemnych.
Inwestycja na miejscu nie pociąga za sobą dużych kosztów transportu sprzętu.
Praca sprzętu tak kalkulowana nie daje możliwości zarabiania na tym elemencie ale daje
możliwość zarabiania na budowie jako całości. Aby obniżyć koszty wykonania prac
związanych z przewiertami sterowanymi nie utrzymujemy kosztownego sprzętu ale
wynajmujemy maszynę na czas ich wykonania za określona kwotę ryczałtową i w tym
czasie ma być wykonany dany zakres. Oferta od firmy „ H(1)" J. Ż. jako załącznik.
Przykładowe wyliczenia:
Koszt pracy koparki ustalony na 25 zł / mg wynika z następującej kalkulacji zużycie
paliwa 7 litrów/ mg razy 3,3 zł. netto cena oleju napędowego daje 23,1 zł. netto/mg ( koszt
pracy operatora w naszej kalkulacji zawarty jest pozycji robocizna kosztorysu.)
Przykładowy koszt pracy dźwigu przy robotach zabezpieczających poz. 12 kosztorysu
ofertowego przyjęty jest jako analogia co wg. naszej oceny daje tylko pogląd co ma być
wykonane. Obudowa typu
(…) jest przemieszczana przez koparkę w miarę postępu prac
ziemnych i nikt nie dopuści aby na jego posesji dodatkowo ustawiać dźwig więc praca
dźwigu jest tylko dodatkiem do pracy koparki i jako taki dodatek została skalkulowana. Jest
to przykład oszczędności metody wykonania który został opracowany w toku wieloletnich
doświadczeń przy budowie sieci wodociągowych. Takie rozwiązanie obniża koszty tej pozycji
o 80 % Innym sposobem oszczędnej metody wykonania prac jest zastosowanie w miejscach
gdzie jest grunt o słabej nośności i nawodniony przewiertu sterowanego gdzie przy
zaprojektowanych parametrach rur możemy ograniczyć konieczność odwadniania wykopów i
wzmacniania podłoża co oprócz kosztów materiałowych ogranicza czas realizacji inwestycji.
Skala realizowanych przedsięwzięć ugruntowała naszą pozycję na rynku co zapewniło dość
znaczne upusty na dostarczane materiały. W toku zbierania ofert na tę okoliczność
wystąpiliśmy do firm :
1. N. Sp zoo ul.
(…) w L.
2. B. ul.
(…) S.
3. P. S. A. ul.
(…) K.
4. B.
(…) L.
Sygn. akt KIO 1798/17
o przedstawienie ofert na materiały na w/w inwestycję w cenach po uwzględnieniu
przysługujących nam rabatów. Oferty jako załączniki. Dostawę kruszywa będzie
realizował Pan J. K.Usługi sprzętowo-transportowo-handlowe ul. (…) H. jako dostawca
własnego kruszywa oraz jako przewoźnik piasku który będzie pozyskiwany podczas prac
przy modernizacji zbiornika p/poż w miejscowości Przewalę na działce która jest
udostępniona przez mojego syna R. P.. Posiadamy również znaczne zapasy w pełni
wartościowych nowych materiałów które w myśl strategii firmy są gromadzone w chwili
gdy ich cena jest najlepsza a więc w okresie zimowej przerwy w pracach a nie w okresie
największego popytu czyli w okresie lata. Przykłady o ile zostają zmniejszone koszty w
stosunku do cen katalogowych. Proponowane przez dostawców ceny z ofert są np. w
przypadku kształtek z żeliwa sferoidalnego niższe o 55-60 % od cen katalogowych.
Również ceny rur są niższe min. o 50 % w stosunku do cen katalogowych. Musimy
podkreślić ze zaproponowane ceny są cenami ofertowymi ale gdy przyjdzie do
sfinalizowania dostawy ceny zakupu będą jeszcze niższe. Koszty materiałów
przedstawia kosztorys szczegółowy sporządzony na podstawie otrzymanych ofert.
Kosztorys jako załącznik.
Firma nasza jest firmą regionalną bez rozbudowanego zaplecza gdzie koszty są stale
dostosowywane do realiów rynkowych i zyski są zawsze prognozowane realistycznie a
nie na spekulacyjnym poziomie.
Cała gama bardzo sprzyjających uwarunkowań dostępnych dla nas jako wykonawcy
miejscowego daje nam przewagę nad konkurencją i wpływa znacząco na oszczędność
wykonania.
3. W zakresie kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny nie może być
niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie art. 2 ust. 3-5
ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U.Nr
200, poz. 1679, z późn. zm.37). Zgodnie za zapisami w/w ustawy oraz" zgodnie z § 17
ust. 1 umowy koszty pracy których wartość przyjęto do ustalenia ceny realizacji
przedmiotu zamówienia opisanego w pkt 5.1 i 5.3 SIWZ zostały określone na kwotę
573. 949 zł. przy założeniu zatrudnienia 5 osób na stanowiskach monterów instalacji
sanitarnych 2 operatorów sprzętu budowlanego i jednej osoby na stanowisku kierownika
budowy przez cały okres realizacji przedmiotu zamówienia tj. od dnia podpisania umowy
do dnia zakończenia prac. Kalkulacja ta spełnia wszystkie przepisy prawa pracy i
przepisy zabezpieczenia społecznego obowiązujących w miejscu realizacji zamówienia.
Kwota powyższa jest naszym zdanie gwarantem poprawności kalkulacji i spełnienia
warunków obowiązującego prawa. Oświadczam, że wszelkie prace a w szczególności
prace związane z realizacją budowy dwóch oczyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej
uwzględniają wszystkie przepisy prawa ochrony środowiska. 4. W zakresie pomocy
Sygn. akt KIO 1798/17
publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów Oświadczam, że nie korzystam
z pomocy publicznej. Pragniemy zwrócić uwagę Państwa na fakt nowego zjawiska które
pojawiło się po nowelizacji ustawy PZP. Polega ono na tym iż, aby uniknąć podejrzenia
o nieprawidłowości wyceny określane jako rażąco niska cena co ustawodawca określił iż
przesłanka jest spełniona w przypadku gdy wartość oferty jest niższa o 30 % od wartości
zamówienia, oferenci znając kwotę przeznaczoną na sfinansowanie inwestycji
dopasowują swoja ofertę nie do rzeczywistej wartości kosztów ale do kwoty która była
założona na ten cel przez Inwestora. Zjawisko to widać książkowo na przykładzie
złożonych ofert oferta oznaczona nr 1 cena ofert stanowi 65 % wartości zamówienia
oferta oznaczona nr 2 cena ofert stanowi 69 % wartości zamówienia oferta oznaczona nr
5 cena ofert stanowi 72 % wartości zamówieni Oferty oznaczone nr 3 i 4 są ofertami
spekulacyjnymi i były złożone w myśl zasady może się uda. Nasza oferta była
odzwierciedleniem dogłębnej analizy projektu budowlanego czego dowodem są złożone
tylko przez moją firmę zapytania do siwz.
Argumentem który powinien ugruntować Państwa przekonanie co do wiarygodności
naszej Firmy jest fakt dotychczasowej współpracy gdzie w roku 2012 i 2013
zrealizowaliśmy lustrzaną inwestycję Budowa sieci wodociągowej z przyłączami w
miejscowościach D. P. W. o długości sieci 15072 mb za kwotę 1497211 zł. brutto oraz
inwestycję Budowa sieci wodociągowej z przyłączami w miejscowościach Ł. T. S. W. o
długości sieci 14373 mb za kwotę 1342278 zł. brutto. Pomimo realizowania inwestycji
w bardziej pracochłonnej technologii były one zrealizowane po niższych cenach. Ma
nadzieję, że złożone wyjaśnienia w pełni przekonają Państwa co do poprawności naszej
kalkulacji, a co z tym związane i co do zapewnienia gwarancji prawidłowego i
terminowego wykonania przedmiotu zamówienia.
Do wyjaśnień załączono: 1.Kosztorys ofertowy sieć wodociągowa; 2.Kosztorys ofertowy
przyłącza wodociągowej;3.
Oferta P. S.A.;4.Oferta B. 2 szt.;5.Oferta K. M.
GEODEZJA usługi geodezyjne;6.Oferta K. J. usługi sprzętowo-transportowo-
handlowe7.Oferta B. L. ul.
(…); 8.Oferta N. Hurtownia instalacyjna ul. (…) L.; 9.Oferta
H(1)J.
Ż. ul. (…) C.; 10. Oferta H. ul. (…) L(1); 11.Oferta B(1) Przedsiębiorstwo
Urządzeń Ochrony Środowiska ul. (…) Z..
Na rozprawi
e pełnomocnik odwołującego złożył dokumenty zapowiedziane w odwołaniu. i
tak: 1) Oświadczenie J.A. zam. K. H. gmina W., pismo bez daty, oświadczenie
o
bezpłatnym użyczeniu pomieszczeń na zaplecze budowy na jego posesji.;2) Informacja
o zużyciu paliwa koparko-ładowarki „H(2)” H(2) złożona przez Pana P. D. Dyrektor
Regionalnego Biura Sprzedaży Maszyn Budowlanych S. W. T. Sp. z o.o., sprzedawca z
dnia 09.09.2017 r. -
email. Z oświadczenia wynika kopanie - od 5,5l. do 6l. godz. pracy i
od 6,5 l. do 7,5 l. /godz. pracy ładowanie łyżką. Z zaznaczeniem, że zużycie paliwa jest
Sygn. akt KIO 1798/17
zależne od warunków pracy to jest twardość gleby, obroty silnika na jakich się pracuje itd.
3) Dowód zakupu koparko-ładowarki (…) rok produkcji 2010 tj. faktura VAT nr FS – (…)
data wystawienia 29 listopada 2010 r. przez W. T. Sp. z o.o. dla Pani H.P.. W tym
miejscu oświadcza, że Pan P. D.jest przedstawicielem „W. T. sp. z o.o.” 4) Zestawienie
pracy koparki
(…), wewnętrzny dokument wystawiony przez właściciela Panią H. P.,
obrazujący zużycie paliwa z datą za okres od 28.03.2017 do 11.09.2017r.(25 pozycji),
również podnosi, że załącza 18 kart pracy – Raport dzienny pracy sprzętu wystawiony
przez operatora K. D.
z zaznaczeniem godzin pracy i zużycia paliwa. .5) Oświadczenie I.
Sp. z o.o. T. ul.
(…) – oświadczanie z dnia 07.09.2017r. o zużyciu paliwa w maszynie –
(…) w warunkach normalnej pracy winno mieścić się między 1,8 a 2,2 litra na godzinę
pracy i nie powinno przekroczyć ok.2,5 – 2,7 litra przy pracy z dużym obciążeniem,
oświadczenie bez podpisu, wraz z fakturą zakupu z datą 13 marca 2013r. mała
czytelność dokumentu.
Z kolei zamawiający jak i przystępujący przedstawili stanowiska w sprawie i tak
zamawiający w odpowiedzi na odwołanie z dnia 10 września 2017 roku wniósł o
oddalenie
odwołania przedstawiając stanowisko w sprawie oraz załączając opinię
techniczną z dnia 6 września 2017 roku inż. Pana S. S. Usługi projektowe Z. oraz
stanowisko P
rzystępującego reprezentujący inż. Pan E. F. L., którzy kategorycznie w
swoich stanowiskach odmawiają możliwości realizacji zadania za cenę podaną w ofercie
odwołującego podając szczegółową argumentację.
Izba z
ważyła
Izba dokonując oceny zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie w tym dowodu z
dokumentacji postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jak i dowodów
przedstawionych w pismach stron i uczestnika oraz na rozprawie w oparciu o które Izba
dokonała ustaleń jak powyżej stwierdza, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.
Przy czym rozważania Izby na podstawie tak zgromadzonego materiału w sprawie odnoszą
się do zasadności czynności zamawiającego odrzucenia oferty odwołującego w oparciu o
uzasadnienie tejże decyzji zamawiającego zawartej w jego piśmie z dnia 24 sierpnia 2017
roku to jest w Informacji o wyborze najkorzystniejszej oferty.
Zamawiający w piśmie tym następująco uzasadnił czynność odrzucenia oferty odwołującego
opierając się o art.90 ust.1 pkt 1-4 ustawy to jest zastosowania niedopuszczalnej stawki
Sygn. akt KIO 1798/17
12,00 z
ł jako stawki roboczo- godziny, braku zastosowania kosztów pośrednich oraz bardzo
niskich
cen materiałów i sprzętu.
Izba oceniając zasadność czynności zamawiającego odrzucenia oferty odwołującego w
szczególności wzięła pod uwagę zakres wezwania zamawiającego do złożenia wyjaśnień to
jest powyżej przestawione pismo zamawiającego z dnia 7 sierpnia 2017 roku oraz udzieloną
na to wezwanie odpowiedź odwołującego z dnia 9 sierpnia 2017 roku również przedstawioną
powyżej w ustaleniach Izby.
Dokonując oceny wezwania jak i udzielonej odpowiedzi na to wezwanie Izba nie znajduje
podstaw do odrzucenia oferty odwołującego z powodu zarzutu rażąco niskiej ceny.
Zamawiający jasno i precyzyjnie określił swoje żądania co do zakresu wyjaśnień jak i
przedstawienia
dowodów na twierdzenia. Z kolei odwołujący udzielając odpowiedzi odniósł
się do wszystkich zagadnień przedstawiając stosowna argumentację jak również dowody w
postaci ofert jak i kosztorysu sporządzonego na podstawie przedmiaru robót.
Odnosząc się kolejno do podstaw odrzucenia oferty odwołującego wyrażonych w
przywołanym już powyżej piśmie zamawiającego z dnia 24 sierpnia 2017 roku należy
stwierdzić kolejno co następuje.
To odwołujący w złożonym odwołaniu wyliczył prawidłowo stawkę roboczogodziny to jest w
wysokości 11,90 zł. na godzinę pracy pracownika a nie zamawiający twierdząc, że wynosi
ona 13 złotych („Jeżeli więc, minimalne miesięczne wynagrodzenie wynosi 2000 zł brutto, to
dzieląc tą kwotę przez średnio miesięczną ilość godzin w roku 2017 otrzymujemy stawkę
11,98 zł za jedną godzinę. Przyjmując taki sam poziom wynagrodzenia minimalnego na rok
2018 otrzymujemy minimalną stawkę godzinową w wysokości 11,90 zł za jedną godzinę”).
Tak więc Izba podziela stanowisko odwołującego, przedstawione szczegółowo w odwołaniu
a
odzwierciedlone w części wstępnej uzasadnienia wyroku, co do sposobu obliczenia stawki
godzinowej osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę.
(„Zamawiający dokonał błędnej interpretacji przepisów. Odniósł minimalną stawkę
godzinową, ustaloną przez ustawodawcę dla usług i zleceń świadczonych na innej podstawie
niż stosunek pracy w rozumieniu Kodeksu Pracy, do minimalnego wynagrodzenia
wynikającego z przytoczonych przepisów dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o
pracę”).
Z tego powodu Izba nie uznaje za zasadne odrzucenie oferty
odwołującego, z powodu
zastosowania
przez niego w złożonej ofercie, niewłaściwej stawki wynagrodzenia, to jest
stawki
poniżej obowiązującego minimalnego wynagrodzenia.
Sygn. akt KIO 1798/17
Słuszne jest również stanowisko odwołującego co do braku podstaw żądania
zamawiającego, sporządzenia kalkulacji przez odwołującego na podstawie przedmiaru robót,
w związku z wezwaniem do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny.
Skoro
zmawiający określił w SIWZ, na jakim etapie postępowania żądać będzie kosztorysu,
to jest na etapie przed zawarciem umowy,
to żądanie takiego kosztorysu do oceny ofert jest
nieuprawnione bo przedwczesne.
Izba podziela w tym zakresie stanowisko odwołującego, który między innymi w odwołaniu
podnosi
„Należy również nadmienić, że w przedmiotowym postępowaniu Zamawiający
zastosował wynagrodzenie ryczałtowe. Na etapie składnia ofert nie żądał on żadnych
szczegółowych danych dotyczących kalkulacji ceny, w tym również kosztorysu. Z zapisów
SIWZ oraz w
zoru umowy wynika, że takie kosztorysy miały być złożone dopiero przed
podpisaniem umowy, przez wykonawcę, którego oferta została uznana za najkorzystniejszą”.
Izba odnosząc się do argumentacji zamawiającego co do kwestii braku ujęcia w odrębnych
pozycjach przedstawionego kosztorysu
kosztów pośrednich nie podziela jego argumentacji
co do skutków z tego wynikających. Bowiem według obowiązującego SIWZ cena ofertowa
ma charakter ryczałtowy a nie kosztorysowy a przedmiar robót zgodnie z SIWZ ma charakter
pomocniczy
a nie obwiązujący do sporządzenia oferty. Natomiast wiążący charakter do
ustalenia ceny oferty
ma dokumentacja projektowa w oparciu o którą wykonawcy
zobowiązani byli do wyliczenia ceny oferty ( 15.1. cena oferty zostanie wyliczona przez
Wykonawcę w oparciu o projekt budowlany(…) Dokumentem pomocnym do obliczenia ceny
oferty
(…) może być przedmiar robót dołączony do SIWZ. Ponadto Wykonawca przy
obliczeniu ceny uwzględnia koszty zorganizowania zaplecza, obsługi geodezyjnej, opłat za
zajęcie pasa drogowego na czas prowadzenia robót, opłat za nadzór archeologiczny
itp.(…)15.4. Cena określona przez wykonawcę w ofercie nie będzie zmieniana w toku
realizacji zamówienia”). W związku z powyższym zarzut co do rażąco niskiej ceny nie może
być oparty o zarzut co do kosztorysu i braku w nim pozycji kosztów pośrednich, ponieważ
jest to zarzut formalny a nie merytoryczny. Bowiem zagadnienie sposobu
kalkulacji należy do
wykonawcy, który ma prawo ująć koszty pośrednie w cenie materiału. Tym bardziej, że
racjonalna jest argumentacja odwołującego w wyjaśnieniach do zamawiającego, że koszty
związane z zaopatrzeniem to jest transportem, magazynowaniem materiałów przy
uwzględnieniu dostawy na miejsce budowy jak również udostępnienia nieodpłatnie zaplecza
budowy (oświadczenie pisemne złożone na rozprawie w związku z uzasadnieniem
odrzucenia oferty odwołującego) nie występują. Zgodnie ze złożonym wyjaśnieniem
odwołującego na wezwanie zamawiającego - odwołujący wyjaśnił „przytoczone przez
z
amawiającego, w piśmie uzasadniającym czynności odrzucenia oferty, koszty pośrednie
ujęte zostały w cenie ryczałtowej oraz w poszczególnych pozycjach kosztorysu i tak np.
Sygn. akt KIO 1798/17
koszty transportu materiałów są wliczone w ceny materiałów, co jest zwykłą praktyką
handlową przy umowach kupna materiałów i ich dostawy loco plac budowy”(…) „Również
koszty zaplecza technicznego, czy amortyzacji są ujęte w zaproponowanej cenie ryczałtowej.
Zamawiający w piśmie wzywającym do złożenia wyjaśnień, nie żądał takich szczegółowych
danych, więc Odwołujący nie przedstawiał ich ani w ofercie ani w wyjaśnieniach”.
Tak więc zarzut braku kosztów pośrednich w ocenie Izby został wyczerpująco wyjaśniony w
piśmie do zamawiającego z dnia 9 sierpnia 2017 roku gdzie odwołujący wskazuje miedzy
innymi, że przy trybie w jakim prowadzi działalność koszty kształtują się w zależności od
zamówienia a firma prowadzona jest na zasadach firmy rodzinnej to jest z udziałem żony,
męża i syna. Ponadto w wyjaśnieniach przywoływane są podobne zamówienia już
zrealizowane o podobnej wysokości wynagrodzenia, które wymienione zostają w
wyjaśnieniach jak i w wykazie wykonanych robót załączonych do oferty odwołującego.
Trzecim elementem stanowiącym w piśmie zamawiającego z dnia 24.08.2017 r., podstawę
odrzucenia
oferty odwołującego jako zawierającej rażąco niską cenę były koszty pracy
sprzętu a konkretnie koszty pracy koparki. Zamawiający koszt podany przez odwołującego w
wysokości 25 zł/m-g a obejmujący tylko koszt paliwa przy normie 7l/m-g uznał za
niewiarygodny
i znacznie zaniżony w stosunku do cen na rynku lokalnym. Odwołujący
wyjaśniając koszty pracy koparki przywołał parametry fabryczne jak i doświadczenie
związane z jego użytkowaniem. Na rozprawie złożył powyżej opisane dokumenty to jest
faktury zakupu sprzętu, oświadczenia sprzedawców sprzętu o zużyciu paliwa jak i karty
pracy operatora koparki. Izba wobec braku przedstawienia dowodów przeciwnych uznała je
za wiarygodne.
Odwołujący przywołał okoliczność wykonywania w ostatnim okresie czasu
podobnych inwestycji na rzecz tego samego z
amawiającego po zbliżonych cenach i
wówczas zamawiający nie kwestionował proponowanych cen.
Reasumując ocena rażąco niskiej ceny przez zamawiającego w przedmiotowej sprawie
winna odnosić się nie do stawek wynagrodzenia, materiałów czy sprzętu jak to uczynił
zamawiający w odrzuceniu oferty ale do wykazania niezgodności ceny oferty z zakresem
dokumentacji projektowej a
czego zamawiający nie uczynił. Natomiast analiza wyjaśnień
odwołującego na wezwanie zamawiającego wskazuje na zgodność oferty w kontekście
obowiązującej dokumentacji projektowej w związku ze wskazaniem w wyjaśnieniach na takie
elementy jak np.
dokonane przez odwołującego uzgodnienie z projektantem urządzeń i
materiałów przewidzianych w dokumentacji, ilości i kategorii przewidzianych do prac
pracowników, posiadanego sprzętu własnego, okolicznością sąsiedztwa przewidzianych
robót a siedzibą firmy odwołującego. Tym samym w ocenie Izby odwołujący składając
Sygn. akt KIO 1798/17
wyjaśnienia wykazał zamawiającemu, że zarzut rażąco niskiej ceny w stosunku do jego
oferty jest nieuzasadniony.
W tym stanie rzeczy Izba uznała wyjaśnienia odwołującego jako wiarygodne, wyczerpujące i
nie wskazujące na potwierdzenie zarzutu rażąco niskiej ceny, uwzględniając odwołanie w
związku z treścią art.192 ust.2 ustawy. Stwierdzone naruszenia art.89 ust.1 pkt 4 jak i art.90
ust.3 ustawy w sytuacji obowiązujących kryteriów oceny ofert mają wpływ na wynik
postępowania, ponieważ oferta odwołującego jest ofertą najkorzystniejszą.
O kosztach orzeczono stosownie do wyniku sprawy zgodnie z art. 192 ust.9 i 10 ustawy oraz §
3 pkt 1 w związku z § 5 ust.2 pkt 1) Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca
2010r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów
w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. 2010r. nr 41 poz.238 zm.
Dz.U. 2017r.) zaliczając uiszczony wpis przez odwołującego w kwocie 10.000,00 zł. w koszty
postępowania odwoławczego i zasądzając od zamawiającego na rzecz odwołującego kwotę
10.000,00 złotych jako koszty obejmujące uiszczony wpis odwołującego oraz wynagrodzenie
dla pełnomocnika odwołującego w kwocie 3.600,00zł oraz koszty dojazdu w kwocie 267,29 zł.
według załączonej faktury VAT.
Przewodniczący: …………………………….
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 86/17 z dnia 2017-12-01
- Sygn. akt KIO 1857/17 z dnia 2017-09-21
- Sygn. akt KIO 1789/17 z dnia 2017-09-18
- Sygn. akt KIO 1776/17 z dnia 2017-09-18
- Sygn. akt KIO 1854/17 z dnia 2017-09-18
