eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

eGospodarka.plBaza orzeczeń KIO2009 › Sygn. akt: KIO/UZP 1666/09
rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2009-12-18
rok: 2009
sygnatury akt.:

KIO/UZP 1666/09

Komisja w składzie:
Przewodniczący: Ryszard Tetzlaff Członkowie: Renata Tubisz, Sylwester Kuchnio Protokolant: Rafał Komoń

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 grudnia 2009 r. w Warszawie odwołania wniesionego
przez Venessa Sp. z o.o., ul. Puławska 300, 02-819 Warszawa od rozstrzygnięcia przez
zamawiającego Miasto Stołeczne Warszawa – Zarząd Dróg Miejskich, ul. Chmielna 120,
00-801 Warszawa
protestu z dnia 27 października 2009 r.,

przy udziale Konsorcjum firm: 1. Signalbau Huber Sp. z o. o. (lider), 2. Signalbau Huber
GmbH (partner), adres dla lidera konsorcjum: ul. Kopijników 75A, 03-274 Warszawa

zgłaszającego swoje przystąpienie po stronie zamawiającego,

orzeka:
1. Oddala odwołanie.


2. Kosztami postępowania obciąża Venessa Sp. z o.o., ul. Puławska 300, 02-819
Warszawa
i nakazuje:

1)
zaliczyćna rzecz Urzędu ZamówieńPublicznych koszty w wysokości
4 462

00 gr (słownie: cztery tysiące czterysta sześćdziesiąt dwa złote zero
groszy) z kwoty wpisu

uiszczonego

przez Venessa Sp. z o.o., ul. Puławska
300, 02-819 Warszawa,


2)
dokonaćwpłaty kwoty 2 000 zł 00 gr (słownie: dwa tysiące złotych zero
groszy) przez Venessa Sp. z o.o., ul. Puławska 300, 02-819 Warszawa na
rzecz Miasto Stołeczne Warszawa – Zarząd Dróg Miejskich, ul. Chmielna
120, 00-801 Warszawa
stanowiącej uzasadnione koszty strony poniesione
z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika,

3)
dokonaćwpłaty kwoty 0 zł 0 gr (słownie: xxx) przez xxx na rzecz Urzędu
ZamówieńPublicznych na rachunek dochodów własnych UZP,

4)
dokonaćzwrotu kwoty 10 538 zł 00 gr (słownie: dziesięćtysięcy pięćset
trzydzieści osiem złotych zero groszy) z rachunku dochodów własnych Urzędu
ZamówieńPublicznych na rzecz Venessa Sp. z o.o., ul. Puławska 300,
02-819 Warszawa.

U z a s a d n i e n i e

Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego prowadzone w trybie przetargu
nieograniczonego na „Konserwację sygnalizacji świetlnej na terenie m.st. Warszawa
w czterech niezależnych obszarach" Numer postępowania DZP/48/PN/33/09
, zostało
wszczęte przez Miasto Stołeczne Warszawa - Zarząd Dróg Miejskich, ul. Chmielna 120,
00-801 Warszawa zwane dalej: „Zamawiającym”, ogłoszeniem w Dzienniku Urzędowym
Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich za numerem 2009/S 135-197692 w dniu
17.07.2009 r.
W dniu 20.10.2009 r. Zamawiający przekazał faxem uczestnikom przedmiotowego
postępowania przetargowego zawiadomienie (pismo z dnia 19.10.2009 r.) o wyborze oferty
najkorzystniejszej m.in. w części IV - obszar IV Konsorcjum firm: 1) Signalbau Huber Sp.
z o.o., ul. Kopijników 75 A, 03-274 Warszawa (lider), 2) Signalbau Huber GmbH,
Kelterstrasse 67, 72669 Unterensingen (partner) z adresem na lidera konsorcjum, zwanym
dalej: „Konsorcjum Signalbau” albo „Przystępującym”. Druga pozycje w rankingu oceny ofert
w niniejszej części zajęła oferta firmy: Venessa Sp. z o.o., ul. Puławska 300, 02-819
Warszawa zwana dalej: „Venessa Sp. z o.o.” albo „Protestującym” albo „Odwołującym”.
W dniu 27.10.2009 r. (wpływ bezpośredni do Kancelarii Zamawiającego) na
podstawie przepisu art. 180 ust. 1 i art. 180 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
Prawo zamówieńpublicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 z późn.
zm.), zwanej dalej: „Pzp” firma: Venessa Sp. z o.o. złożyła protest (pismo z dnia 26.10.2009

r.) wobec czynności i zaniechania czynności określonych przez Zamawiającego
w przedmiotowym postępowaniu. Protestujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie: 1) art.
24 ust. 1 pkt 10 w zw. z art. 7 ust. 1 i - art. 26 ust. 3 zd. drugie Pzp oraz 2) art. 26 ust. 4
w zw. z art. 7 ust. 1 Pzp i ewentualnie art. 26 ust. 3 Pzp, a także innych wynikających
z uzasadnienia niniejszego protestu. Wnosił o uwzględnienie protestu i dokonanie:
1) unieważnienia decyzji o wyborze oferty najkorzystniejszej w części IV - obszar IV, 2)
powtórzenie czynności badania i oceny ofert, 3) wykluczenie Konsorcjum Signalbau z
udziału w postępowaniu z powodu niespełnienia warunku udziału w postępowaniu, 4)
ponownego wyboru oferty najkorzystniejszej w cz. IV. Protestujący wskazał,że Zamawiający
dokonał wyboru oferty najkorzystniejszej wybierając ofertęKonsorcjum, pomimo iż
Konsorcjum Signalbau nie spełnia warunku udziału w postępowaniu, o którym mowa w pkt
7.2.3. SIWZ (potencjał kadrowy) oraz w pkt 7.2.5. SIWZ (doświadczenie wykonawcy).
W pierwszym wypadku Protestujący stwierdził,że Konsorcjum Signalbau
przedstawiło wykaz zawierający informacje o 37 osobach wchodzących w skład kadry
pracowniczej, podczas gdy do spełnienia warunku (w przypadku składania oferty w 3
częściach zamówienia) wymagane było, aby dysponował co najmniej 38 osobami.
Z powyższego względu Zamawiający pismem z dnia 8.10.2009 r. wezwał w/w Konsorcjum
do uzupełnienia m.in. informacji o osobach. Jednakże, w ocenie Protestującego, Konsorcjum
co prawda uzupełniło pismem z dnia 12.10.2009 r. powyższąinformacjęo osobęPana
Artura Z., jednakże z treści pisma wynika, iżKonsorcjum wskazanąosobę„posiada do
dyspozycji"
, nie wynika jednak,że dysponował niąna dzieńskładania ofert (art. 26 ust. 3 zd.
drugie Pzp). Tym samym złożone uzupełnienie nie potwierdza spełnianie przez Konsorcjum
warunków udziału w postępowaniu na dzieńwskazany w Pzp i nie może byćpodstawądo
uznania, iżKonsorcjum spełnia warunek udziału. Przyjęcie przez Zamawiającego
stanowiska, iżmożna spełnićwarunek udziału w postępowaniu poprzez wykazanie, iż
dysponuje się- ale nie iże dysponowało sięw dniu składania ofert - odpowiednim
potencjałem kadrowym, jest sprzeczne z art. 26 ust. 3 Pzp, a także narusza zasadęuczciwej
konkurencji i równego traktowania wykonawców. Jednocześnie, mając na uwadze,że
Zamawiający dokonał wezwania do uzupełnienia dokumentów na podstawie art. 26 ust. 3
Pzp, w tym samym zakresie niedopuszczalne jest powtórne wezwanie Konsorcjum do
uzupełnienia dokumentów. Na poparcie niniejszego stanowiska przywołał wyrok KIO
z dnia 22.01.2008, sygn. akt: KIO/UZP 94/07 oraz wyrok KIO z dnia 27.01.2009 r., sygn. akt:
KIO/UZP 27/09. W konsekwencji bez uzupełnienia dokumentów w tym zakresie nie jest
możliwe uznanie, iżKonsorcjum Signalbau spełnia warunek udziału w postępowaniu
i konieczne jest wykluczenie niniejszego Konsorcjum z udziału w postępowaniu na podstawie
art. 24 ust. 1 pkt 10 Pzp.

W drugim wypadku Protestujący stwierdził,że Konsorcjum Signalbau przedstawiło
w swoim Wykazie wykonanie trzech zamówień. Aby możliwe było uznanie, iżwykonawca
posiada odpowiednie doświadczenie, konieczne było - zgodnie z pkt 7.2.5. SIWZ -
przedstawienie co najmniej jednego zamówienia polegającego na prowadzeniu konserwacji
urządzeńświetlnych na minimum 150 skrzyżowaniach, przejściach dla pieszych, przejazdów
tramwajowych (a w przypadku składania oferty w 3 częściach zamówienia - 450
skrzyżowaniach, przejściach dla pieszych, przejazdów tramwajowych). Z przedstawionego
Wykazu wynika, iżzamówienie w mieście Stuttgart obejmowało konserwacjęsygnalizacjiświetlnych na 384, a w mieście Hannover na 530 skrzyżowaniach. Na potwierdzenie
należytego wykonania ww. zamówień, Konsorcjum Signalbau przedstawiło referencje.
Protestujący zwraca uwagę, iżreferencje przedstawione dla ww. zamówieńwystawione są
w języku niemieckim. Posługująsiętymi samymi ilościami (384 i 530), ale według
załączonych przez Protestującego do protestu tłumaczeńtłumaczy przysięgłych odnosząsię
do urządzeńsygnalizacjiświetlnej, a nie skrzyżowań. Podkreślił,że występuje zasadnicza
różnica pomiędzy określeniami: 1) „konserwacja urządzeń sygnalizacji świetlnej na 384
skrzyżowaniach"
, a 2) „konserwacja 384 urządzeń sygnalizacji świetlnej". Pojęcia te, jak
wskazał Protestujący, nie sątożsame, co potwierdza także treśćreferencji wystawionej
przez Zamawiającego dla Signalbau Huber sp. z o.o., w której przeczytaćmożna,że
wykonawca ten prowadził konserwacjęurządzeńsygnalizacjiświetlnej w liczbie 3384 szt.
sygnalizatorów na 181 skrzyżowaniach. Z powyższego widać, iżliczba konserwowanych
urządzeńsygnalizacjiświetlnej nie jest tożsama z liczbąskrzyżowań. W konsekwencji nie
może byćprawdąoświadczenie wykonawcy, iżkonserwował urządzenia sygnalizacjiświetlnej na 384 skrzyżowaniach, jeśli jednocześnie referencja dotyczy zamówienia
konserwacji 384 urządzeńsygnalizacjiświetlnej. Wobec powyższego, Konsorcjum Signalbau
nie wykazało iżspełnia warunek udziału dotyczący wymaganego doświadczenia
zawodowego, a Zamawiający zaniechał czynności wezwania do wyjaśnienia w trybie art. 26
ust. 4 Pzp. Posiadając zarówno Wykaz, jak i załączone referencje Zamawiający powinien był
powziąćwątpliwośćco do treści Wykazu, tj. co do ilości skrzyżowań, na których w/w
Konsorcjum realizowało usługękonserwacji urządzeńsygnalizacjiświetlnych. Jak wynika
z przepisu art. 26 ust. 4 Pzp, Zamawiający ma obowiązek wezwaćdo wyjaśnień
dokumentów i oświadczeńpotwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu.
Obowiązek ten realizuje zasadęrównego traktowania wykonawców. W załączeniu
Protestujący przekazał dodatkowe tłumaczenia podważanych referencji Konsorcjum,
z których także wynika iżprzedstawione liczby odnosząsiętylko i wyłącznie do urządzeń
sygnalizacjiświetlnej.

W dniu 27.10.2009 r. Zamawiający faxem wysłał uczestnikom postępowania
przetargowego kopięprotestu i wezwał ich do udziału w postępowaniu protestacyjnym.
W dniu 30.10.2009 r. (wpływ bezpośredni do Kancelarii Zamawiającego) do
postępowania protestacyjnego będącego wynikiem protestu przyłączyło sięKonsorcjum
Signalbau, w zakresie zarzutów po stronie Zamawiającego, wnosząc o oddalenie protestu
w całości. Odnośnie potencjału kadrowego wskazał,że uzupełnił potencjał kadrowy na
wezwanie Zamawiającego w trybie art. 26 ust. 3 i 4 Pzp, przedkładając dodatkowo osobę
kadry pracowniczej, tj. Pana Artura Z. wraz z kopiąodpowiednich uprawnień, stosownie do
wymogu punktu 8.10 SIWZ. Uzupełniona osoba posiada uprawnienia SEP E nr. 46/073/2007
ważne od dnia 28.02.2007 do dnia 27.02.2012 oraz posiada pięcioletnie doświadczenie jako
elektryk. Podniósł,że twierdzenia Protestującego,że z uzupełnionych dokumentów nie
wynika, jakoby Przystępujący dysponował odpowiednim potencjałem kadrowym w dniu
składania ofert opierająsięna tym,że w uzupełnieniu dokumentów Przystępujący w
odniesieniu do Pana Artura Z. oświadczył,że tęosobęposiada do dyspozycji. Jednakże nie
przedstawił jednocześnieżadnych dowodów na poparcie swojej tezy, jakoby warunek ten nie
był spełniony w dniu składania ofert
Wskazał,że zgodnie z poglądem doktryny jak i stanowiskiem orzecznictwa
dopuszczalne jest, w wyniku uzupełnienia dokumentów potwierdzających spełnianie warunku
w zakresie potencjału kadrowego, wskazanie nowej osoby, nie ujętej w pierwotnym wykazie,
czy teżwręcz wskazanie innej osoby, jako zastępstwa osoby wcześniej wskazanej.
Jednocześnie wystarczającym jest, w jego ocenie, samo oświadczenie wykonawcy
o dysponowaniu takąosobą, bez wskazywania, czy była ona do dyspozycji równieżw dniu
składania ofert/wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Na potwierdzenie
przytoczył wyrok KIO w sprawie sygn. akt: KIO/UZP 961/08 oraz wyrok KIO w sprawie sygn.
akt: KIO/UZP 400/08.
Podkreślił,że powyższy zarzut oparty jest wyłącznie na domniemaniu Protestującego,
a argumentacja zawarta w proteście nie dowodzi niespełniania przez Przystępującego
warunku określonego w pkt 7.2.3. SIWZ. Jednakże nawet jeżeli Zamawiający miałby
wątpliwości odnośnie uzupełnionych dokumentów, to powinien wezwać, w jego ocenie,
Przystępującego do ich wyjaśnienia w trybie art. 26 ust 4 Pzp. O ile bowiem wezwanie do
uzupełnienia dokumentów jest czynnościąjednorazową, o tyle o wyjaśnienia dotyczące
oświadczeńlub dokumentów Zamawiający może sięzwrócićw trybie ustawowym,
określonym w art. 26 ust 4 Pzp, w każdym przypadku, gdy uzna takie wyjaśnienia za
niezbędne. Na potwierdzenie przytoczył wyrok KIO w sprawie sygn. akt: KIO/UZP 1098/08.
Jednocześnie Przystępujący oświadczył,że osobęPana Artura Z. posiadał do dyspozycji w
chwili składania oferty.

Odnośnie doświadczenia zawodowego Przystępujący wskazał 3 zamówienia,
podając dokładnąilośćskrzyżowańna których prowadzona była konserwacja urządzeń
sygnalizacjiświetlnych. Jednocześnie dla potwierdzenia należytego wykonania zamówień
realizowanych dla Urzędu Budownictwa Lądowego, Ziemnego i Podziemnego w Stuttgarcie
(384 skrzyżowania) oraz dla Urzędu Budownictwa Lądowego, Ziemnego i Podziemnego
w Hannoverze (530 skrzyżowań) przedstawił referencje w języku niemieckim z tłumaczeniem
na język polski dokonanym przez tłumacza przysięgłego, potwierdzonym przez
Przystępującego. W jego ocenie, Protestujący zarzuca,że przedstawione przez
Przystępującego tłumaczenie na język polski jest wadliwe. Jego zdaniem referencje w języku
niemieckim dotycząnie wymaganych w SIWZ skrzyżowań, lecz urządzeńsygnalizacjiświetlnej, na dowód czego przedstawia własne tłumaczenie tych referencji.
Wskazał,że w treści obu kwestionowanych niemieckojęzycznych referencji użyte
zostało
sformułowanie
„Lichtsignalanlagen",
co
zostało
przetłumaczone
przez
Przystępującego jako: „sygnalizacja świetlna skrzyżowań ulicznych" (str. 129 oferty) oraz:
„instalacja sygnalizacji świetlnych skrzyżowań ulicznych" (str. 131 oferty), zgodnie
z właściwym znaczeniem słowa „Lichtsignalanlage" oraz zgodnie ze stanem faktycznym,
wynikającym z rzeczywiście wykonanych prac. Protestujący tymczasem do protestu dołączył
tłumaczenie, w którym „Ljchtsignalanlagen" zostało przetłumaczone jako „urządzenia
sygnalizacji świetlnej"
. Takie tłumaczenie, w ocenie Przystępującego, jest niezgodne ze
stanem faktycznym i opiera sięna innym znaczeniu składowej słowa „Lichtsignalanlage",
tj. „-anlage", które posiada co najmniej kilka znaczeń, w tym m.in. „instalacja", ale także
„urządzenie”. Przystępujący oświadczył,że wskazane w niemieckojęzycznych referencjach
załączonych przez Przystępującego do oferty, sformułowanie „Lichtsignalanlagen" zostało
przetłumaczone nie tylko w sposób prawidłowy (tłumaczenie przysięgłe), ale przede
wszystkim odpowiadający faktycznie wykonanym pracom. Kopia przystąpienia została
stosownie przekazana Protestującemu.
Rozstrzygniecie protestu (pismo z dnia 30.10.2009 r.) nastąpiło w dniu 02.11.2009 r.
faxem, poprzez jego oddalenie. Względem zarzutu dotyczącego potencjału kadrowego
Zamawiający stwierdził,że Konsorcjum Signalbau w złożonej ofercie na 3 części,
przedstawiło w wykazie 37 pracowników. Pismem z dni 8.10.2009 r. w trybie art. 26 ust. 3
Pzp Zamawiający wezwał Wykonawcędo uzupełnienia wykazu pracowników. W ocenie
Zamawiającego Konsorcjum Signalbau w piśmie z dnia 12.10.2009 r. uzupełniło brakujące
informacje i dokumenty. Odnośnie zarzutu dotyczącego doświadczenia zawodowego
Zamawiający stwierdził,że Konsorcjum Signalbau w przedstawionej ofercie złożyło wykaz
wykonanych usług oraz stosowne referencje. Dokumenty referencji dla partnera konsorcjum,
tj. Signalbau Huber zostały złożone w języku niemieckim wraz z tłumaczeniem na język

polski. Zamawiający w trakcie badania ofert, w swojej ocenie, nie miał podstaw do
podważania treści tłumaczeń, tym samym złożone dokumenty potwierdziły spełnienie przez
konsorcjum postawionego warunku doświadczenia.
W dniu 09.11.2009 r. (wpływ bezpośredni do Prezesa UZP) Odwołujący na oddalenie
protestu wniósł odwołanie do Prezesa UZP podtrzymując zarzuty i wnioski oraz
argumentacje z protestu. Wskazał,że naruszył wymienione przepisy Pzo poprzez
zaniechanie wezwania do wyjaśnienia, względnie uzupełnienia dokumentów złożonych przez
Konsorcjum Signalbau, a w konsekwencji zaniechanie jego wykluczenia. Konsorcjum,
pomimo iżnie wykazałoże spełnia warunek udziału w postępowaniu, zostało dopuszczone
do udziału w postępowaniu, a jego oferta została uznana za ofertęnajkorzystniejszą.
W ramach wniosków złożył wniosek o powtórzenie czynności badania i oceny ofert oraz
wyjaśnienie lub uzupełnienie dokumentów potwierdzających spełnianie warunku udziału
przez Konsorcjum.
Odnośnie wymaganego doświadczenia zawodowego Odwołujący wskazał,że
Konsorcjum nie wykazało iżspełnia warunek udziału w postępowaniu o którym mowa
w punkcie 7.2.5. SIWZ, a Zamawiający zaniechał czynności wezwania do wyjaśnienia
w trybie art. 26 ust. 4 Pzp, względnie do uzupełnienia dokumentów w trybie art. 26 ust. 3
Pzp. Ponadto, stwierdził,że rozstrzygając protest Zamawiający nie podjął sięzajęcia
stanowiska wobec argumentów Odwołującego, wręcz przeciwnie - swoje stanowisko opiera
na argumentacji, która nie koresponduje z zarzutami i argumentami znajdującymi się
w proteście. Nie jest kwestiąspornąbowiem jakośćtłumaczeńz języka niemieckiego
przedstawionych dokumentów, wszystkie bowiem tłumaczenia (przedstawione przez
w ofercie, przedstawione przez Odwołującego wraz z protestem) wskazują,że w referencji
jest mowa o urządzeniach sygnalizacjiświetlnej, a nie o skrzyżowaniach. Z całą
stanowczościąpodkreślił, iżnie podważa prawidłowości tłumaczenia referencji - Odwołujący
uznaje je za prawidłowe. Zagadnieniem problematycznym, w jego ocenie, jest zakres prac,
jaki został wykonany przez Konsorcjum w Stuttgarcie i Hannoverze. Odwołujący w proteście
wskazał na niezgodnośćpomiędzy oświadczeniem Wykonawcy w Wykazie wykonanych
zamówieńa treściądokumentów mających potwierdzaćnależyte wykonanie zamówieńnr 1
i 3 z Wykazu. Owa niezgodnośćrodzi wewnętrznąniespójnośćoświadczeńi dokumentów
składanych wraz z ofertąi wymaga co najmniej wyjaśnienia. Wewnętrzna niespójność
oświadczeńi dokumentów podważa bowiem wiarygodnośćtych dokumentów. Mając na
uwadze fakt, iżdokumenty referencyjne wystawione zostały przez podmiot trzeci i ich
wiarygodnośćjest bardziej prawdopodobna, za niewiarygodne należy uznaćoświadczenie
Konsorcjum złożone w Wykazie wykonanych zamówień.

Pozostawienie niniejszego zarzutu bez rozstrzygnięcia doprowadzi do naruszenia
przez Zamawiającego zasady równego traktowania wykonawców i zachowania uczciwej
konkurencji przy przeprowadzaniu przedmiotowego postępowania. Ponadto zawarcie umowy
z Wykonawcąprzy braku jednoznacznego wyjaśnienia omawianej kwestii spowoduje, iż
ważnośćzawartej umowy będzie mogła byćskutecznie podważona przez organy kontrolne
i tym samym dojdzie z uwagi na powyższe do stwierdzenia jej nieważności wświetle
przepisów prawa.
Posiadając zarówno Wykaz, jak i załączone referencje, a także argumenty zawarte
w proteście Odwołującego, Zamawiający powinien był powziąćwątpliwośćco do treści
Wykazu, tj. co do ilości skrzyżowań, na których Konsorcjum realizowało usługękonserwacji
urządzeńsygnalizacjiświetlnych. Odwołujący chcąc nie dopuścićdo zawarcia nieważnej
umowy przez Zamawiającego nie może sięzgodzićz brakiem reakcji Zamawiającego na tak
ewidentne sprzeczności w dokumentach Wykonawcy i tym samym zaniechania czynności do
których Zamawiający jest zobowiązany. a o któreżąda Odwołujący w niniejszym odwołaniu.
Jednocześnie Odwołujący przypomniał,że w poprzednim postępowaniu o udzielenie
zamówienia na tożsamy przedmiot (postępowanie wszczęte w roku 2007), Zamawiający
wykluczył Konsorcjum Signalbau właśnie m.in. z powodu niespełnienia warunku
doświadczenia wykonawcy podnoszonych w niniejszym odwołaniu.
Odnośnie
potencjał
kadrowego,
Odwołujący
wskazał,że
Zamawiający
w rozstrzygnięciu protestu nie odniósł siędo podnoszonej przez Odwołującego w proteście
kwestii wadliwości uzupełnionego dokumentu mającego potwierdzaćspełnianie omawianego
warunku. Na podstawie treści uzupełnionego dokumentu nie sposób wywieśćzaś, aby
Wykonawca dysponował przedstawionąosobąna dzieńskładania ofert. Tym samym
złożone uzupełnienie nie potwierdza spełnianie przez Wykonawcęwarunków udziału
w postępowaniu na dzieńwskazany w Pzp i nie może byćpodstawądo uznania, iż
Konsorcjum spełnia warunek udziału. W odniesieniu do powyższego Zamawiający
w rozstrzygnięciu protestu nie zająłżadnego stanowiska poza stwierdzeniem,że
„Konsorcjum w piśmie z dnia 12.10.2009 r. uzupełniło brakujące informacje i dokumenty".
Niniejsze nie wyjaśnia kwestii wadliwego oświadczenia Wykonawcy w uzupełnionym
dokumencie w odniesieniu do postanowieńart. 26 ust. 3 zdanie drugie Pzp i tym samym
zasadnym jest twierdzenie Odwołującego o nie potwierdzeniu spełniania warunku udziału w
postępowaniu. Jednocześnie Odwołujący zwrócił uwagęna fakt,że Zamawiający dokonał już
wezwania do uzupełnienia omawianych dokumentów na podstawie art. 26 ust. 3 Pzp, tym
samym niedopuszczalne jest powtórne wezwanie Wykonawcy do uzupełnienia dokumentów
tym samym zakresie. Kopie treści odwołania Zamawiający otrzymał tego samego dnia
(wpływ bezpośredni do Kancelarii Zamawiającego).

W dniu 12.11.2009 r. Zamawiający przekazał Konsorcjum Signalbau (faxem) kopię
odwołania i wezwał je do udziału w postępowaniu odwoławczym.
Do postępowania odwoławczego toczącego sięna skutek wniesienia odwołania
przystąpił dnia 17.12.2009 r. (wpływ bezpośredni do Prezesa UZP) Konsorcjum Signalbau
po stronie Zamawiającego. Wnosząc o oddalenie odwołania w całości. Podtrzymał
argumentacje z przystąpienia, dodatkowo wskazując, ze sformułowanie użyte w piśmie
z dnia 12.10.2009 r. wynikało i było odpowiedziąna wezwanie Zamawiającego z dnia
08.10.2009 r., w którym wezwał Zamawiający do wykazania,że składając ofertęmusi mieć
do dyspozycji 38 osób kadry pracowniczej. Kopia przystąpienia została przekazana
Zamawiającemu oraz Odwołującemu.

Skład
orzekający
Krajowej
Izby
Odwoławczej,
po
przeprowadzeniu
postępowania w sprawie, zapoznaniu się z dokumentacją postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego, w tym w szczególności postanowieniami SIWZ, treścią oferty
Przystępującego, jak również po zapoznaniu się z protestem, przystąpieniem do
protestu, rozstrzygnięciem protestu, odwołaniem, przystąpieniem do odwołania po
stronie Zamawiającego oraz dowodami przedłożonymi na rozprawie przez
Przystępującego, tj. 1) wyciągiem wraz z tłumaczeniem niemieckiej normy DIN VDE
0832-100 2007 oraz 2) wyciągiem wraz z tłumaczeniem niemieckich wytycznych
dotyczących
sygnalizacji świetlnej
skrzyżowań
ulicznych,
po
wysłuchaniu
oświadczeń, jak i stanowisk stron oraz przystępującego zaprezentowanych w toku
rozprawy ustalił i zważył, co następuje.

Skład orzekający Izby w pierwszej kolejności ustalił,że nie została wypełnionażadna
z przesłanek skutkujących odrzuceniem odwołania w trybie art. 187 ust. 4 Pzp.
Ustalono również,że Wykonawca wnoszący odwołanie posiadał interes prawny
w rozumieniu art. 179 ust. 1 Pzp, uprawniający go do złożenia protestu i odwołania.
Zdaniem, Izby Odwołujący, którego oferta została sklasyfikowana na drugim miejscu
w rankingu oceny ofert w części IV - obszar IV zaraz po ofercie uznanej za najkorzystniejszą,
w przypadku potwierdzenia siępodnoszonych zarzutów, ma szanse na uzyskanie
przedmiotowego zamówienia.

Odnosząc siędo podniesionych w proteście, jak i w treści odwołania zarzutów
stwierdzićnależy,że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zarzut naruszenia przez Zamawiającego art. 24 ust. 1 pkt 10 w zw. z art. 7 ust. 1 i -
art. 26 ust. 3 zd. drugie Pzp, poprzez uznanie,że uzupełnione pismem z dnia

12.10.2009 r. przez Konsorcjum Signalbau dokumenty potwierdzająspełnianie warunku
udziału w postępowaniu dotyczącego wymaganego potencjału kadrowego na dzień
składania ofert, a w konsekwencji zaniechania wykluczenia Konsorcjum z udziału
w postępowaniu, co narusza zasadęuczciwej konkurencji i równego traktowania
wykonawców, Izba uznaje za niezasadny.
Skład orzekający Izby dokonał następujących ustaleńodnośnie przedmiotowego
zarzutu:
Zamawiający w pkt 7 SIWZ zawarł opis warunków udziału w postępowaniu wraz
z opisem sposobu dokonywania oceny spełniania tych warunków. Wskazał,że ocena
spełniania warunków wymaganych od Wykonawców zostanie dokonana wg formuły „spełnia
– nie spełnia”
. Wymaga, aby Wykonawca spełniał niżej określone warunki ogólne
i szczegółowe. Zaśnie spełnienie chociażby jednego warunku skutkowaćbędzie
wykluczeniem Wykonawcy z postępowania.
W pkt 7.2.3 SIWZ Zamawiający określił,że w ramach potencjału kadrowego:
„Wykonawca musi mieć do dyspozycji osoby legitymujące się doświadczeniem
i kwalifikacjami odpowiednimi do stanowisk jakie zostaną im powierzone, w szczególności
określonymi przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r.
Nr156, poz. 1118 z późn. zm.). Wykonawca przedstawi w ofercie kandydatów na każde
stanowisko wymienione poniższej:
STANOWISKO/ WYMAGANA LICZBA OSÓB/DOŚWIADCZENIE
a) Kierownik robót elektrycznych/1 osoba (niezależnie od ilości obszarów)/minimum 2 lata
doświadczenia jako kierownik podobnych robót lub zastępca kierownika.
b) Kadra pracownicza z przygotowaniem zawodowym w zakresie elektrycznym lub
elektronicznym z uprawnieniami SEP min. do 1kV / 12 osób – obszar I, 12 osób – obszar II;
14 osób – obszar III; 12 osób – część IV (w przypadku złożenia oferty na więcej niż jedną
część wymagana liczba osób stanowi sumę osób wymaganych dla poszczególnej części)/
minimum 2 lata doświadczenia jako elektryk.
Kierownik winien posiadać odpowiednie uprawnienia branżowe oraz zaświadczenie o wpisie
na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego (zgodnie z ustawą z dnia
15.12.2000 roku o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz
urbanistów – Dz. U. z dnia 24 stycznia 2001 roku Nr 5, poz. 42 z późn. zm.)
Osobami / Kandydatami na stanowiska wymienione w powyższej tabeli mogą być obywatele
państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Konfederacji Szwajcarskiej, zgodnie
z art. 12a ustawy Prawo budowlane oraz zgodnie z regulaminem postępowania w sprawie
uznania kwalifikacji zawodowych w budownictwie w Polsce osób z państw Europejskich
Obszaru Gospodarczego oraz Konfederacji Szwajcarskiej”
.

W ramach pkt 8. SIWZ: „WYKAZ OŚWIADCZEŃ LUB DOKUMENTÓW, JAKIE MAJĄ
DOSTARCZYĆ WYKONAWCY W PRZEDMIOTOWYM POSTĘPOWANIU (dokumenty
podmiotowe)”
Zamawiający wskazał m.in. w pkt 8.10. - Informacjęo osobach, które będą
braćudział w wykonaniu przedmiotu zamówienia („Potencjał kadrowy”) – zał. nr 2. Stwierdził,że informacja musi zawieraćdane na temat kwalifikacji i doświadczenia wskazanych osób,
potwierdzając jednocześnie spełnienie warunku określonego w pkt. 7.2.3. Do informacji
winny byćdołączone kopie uprawnień, jeżeli ustawy nakładająobowiązek posiadania takich
uprawnień, (wraz z aktualnym dokumentem potwierdzającym przynależnośćdo Izby
Inżynierów Budownictwa). Ponadto, zgodnie z pkt 8.10.1. SIWZ Zamawiający wymagał także
pisemnego zobowiązania innych podmiotów do udostępnienia osób zdolnych do
wykonywania zamówienia, jeżeli w informacji, o której mowa w pkt. 8.10., Wykonawca
wskazał osoby, którymi będzie dysponował. Określił także w pkt 10 SIWZ: „OPIS SPOSOBU
PRZYGOTOWANIA OFERT”
precyzując w pkt 10.2.2., iżoferta winna zawieraćwypełniony
formularz „Oferta” (zgodny w treści z wzorem stanowiącym Załącznik do SIWZ) oraz m.in.
oświadczenia
i
dokumenty
wymagane
dla
potwierdzenia
warunków
ogólnych
i szczegółowych, wymienione w pkt. 8 SIWZ.
Konsorcjum Signalbau złożyło ofertęna cz. I, III i IV. Na str. 76 oferty załączyło
wymagany załącznik nr 2 dotyczący potencjału kadrowego wykazując 1 kierownika robót
elektrycznych oraz 37 osób kadry pracowniczej. Zaśna str. 77 do 124 oferty dołączył
niezbędne uprawnienia wraz z aktualnymi dokumentami potwierdzającymi przynależnośćdo
Izby Inżynierów Budownictwa.
Z uwagi na wykazanie 37 osób kadry pracowniczej, zamiast wymaganych 38 (wobec
złożenia oferty na wskazane powyżej 3 części) Zamawiający pismem z dnia 8.10.2009 r.
faxem wezwał w/w Konsorcjum do uzupełnienia m.in. informacji o osobach. Pismem z dnia
12.10.2009 r. (wpływ bezpośredni do Kancelarii w dniu 15.10.2009 r.) uzupełnił powyższą
informacjęzłożonąw ofercie o osobęPana Artura Z. posiadającego 5 letnie doświadczenie
jako elektryk, wraz z kopiąodpowiednich uprawnieńSEP E nr. 46/073/2007 ważnych od dnia
28.02.2007 r. do dnia 27.02.2012 r. Wskazując w/w osobęstwierdził,że: „posiada do
dyspozycji oprócz osób kadry pracowniczej przedstawionych w ofercie dodatkowo
następującą osobę kadry pracowniczej”
.
Biorąc pod uwagępowyższe ustalenia, Izba stwierdziła co następuje.
Po pierwsze, w ocenie Izby, Przystępujący Konsorcjum Signalbau skutecznie
dokonało uzupełnienia wykazywanego potencjału kadrowego czynnościąz dnia
12.10.2009 r. (wpływ do Zamawiającego 15.10.2009 r.).
Po drugie, zasadnym jest przyjęcia stanowiska wynikającego z przystąpienia do
postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego, a ponowionego na rozprawie,że

udzielona odpowiedź, tj. dokonane uzupełnienie należy rozpatrywaćw kontekście treści
skierowanego przez Zamawiającego wezwania. Skoro w wezwaniu w trybie art. 26 ust. 3
Pzp z dnia 8.10.2009 r. Zamawiający jednoznacznie stwierdził,że: „(..) Wykonawca
składając ofertę na obszar I, II i IV musi mieć do dyspozycji 38 osób kadry pracowniczej.
W złożonej ofercie przedstawione zostały 37 osób, prosimy o uzupełnienie. (…)”
, to
uzyskanąodpowiedźnależy odnosićdo momentu czasowego związanego z złożeniem
oferty: „składając ofertę”. W konsekwencji oświadczenie złożone w ramach uzupełnienia
dokonanego czynnościąz dnia 12.10.2009 r. odnosi siędo terminu złożenia oferty, nie zaś
terminu wynikającego z daty pisma. Stanowisko Odwołującego przedstawione w tym
zakresie, Izba uznała za nietrafne.
Po trzecie, Izba kierowała siętakże w tej materii zasadąwynikającąz art. 65 § 1 kc,
zgodnie z którą: „Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na
okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone
zwyczaje”
. Przy czym, Izba nie wzięła pod uwagęoświadczenia w tej materii złożonego na
rozprawie przez Przystępującego. Uznając jednakże, iżw toku dokonanych przystąpień
wyjaśnił on okoliczności związane z jego złożeniem, co czyni zastosowanie art. 26 ust. 4 Pzp
niecelowym.
Po czwarte, Izba wskazuje,że Odwołujący wżaden sposób nie udowodnił,że
Przystępujący nie dysponował w terminie składania oferty osobąPana Artura Z.
Z uwagi na powyższe, Izba uznała,że nie potwierdził sięzarzut naruszenia przez
Zamawiającego art. 24 ust. 1 pkt 10 w zw. z art. 7 ust. 1 i - art. 26 ust. 3 zd. drugie Pzp.
Zarzut naruszenia przez Zamawiającego art. 26 ust. 4 w zw. z art. 7 ust. 1 Pzp
i ewentualnie art. 26 ust. 3 Pzp, poprzez zaniechanie wezwania Konsorcjum Signalbau do
wyjaśnieńdotyczących wykazu wykonanych zamówień, tj. poz. 1 i 3 i załączonych
odnoszących siędo nich referencji, względnie do uzupełnienia przywołanego wykazu
o dodatkowe zamówienia spełniające warunek wymaganego doświadczenia zawodowego,
Izba uznaje za niezasadny.
Skład orzekający Izby dokonał następujących ustaleńodnośnie przedmiotowego
zarzutu:
Zamawiający w pkt 7 SIWZ zawarł opis warunków udziału w postępowaniu wraz
z opisem sposobu dokonywania oceny spełniania tych warunków. Wskazał,że ocena
spełniania warunków wymaganych od Wykonawców zostanie dokonana wg formuły „spełnia
– nie spełnia”. Wymaga, aby Wykonawca spełniał niżej określone warunki ogólne
i szczegółowe. Zaśnie spełnienie chociażby jednego warunku skutkowaćbędzie
wykluczeniem Wykonawcy z postępowania.

W pkt 7.2.5 SIWZ Zamawiający określił,że w ramach wymaganego doświadczenia
zawodowego: „Wykonawca musi wykazać, że w okresie ostatnich 3 lat przed dniem
wszczęcia postępowania, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy - w tym
okresie, wykonał lub wykonuje zamówienie polegające na prowadzeniu konserwacji
urządzeń sygnalizacji świetlnej z zachowaniem ciągłości zlecenia przez minimum 6
miesięcy, na minimum 150 skrzyżowaniach, przejściach dla pieszych, przejazdach
tramwajowych w aglomeracji miejskiej o populacji nie mniejszej niż 100 000 mieszkańców.
Wymagania dotyczą złożenia oferty na jedną część. W przypadku złożenia oferty na więcej
niż jedną część należy wykazać się doświadczeniem stanowiącym sumą wymagań dla
jednej części (np.: oferta na trzy części: 450 skrzyżowań, 300.000 mieszkańców,).W celu
potwierdzenia spełnienia w/w warunku Wykonawca musi przedstawić wykaz wykonanych
usług, a także dołączyć dokumenty, w których Zamawiający potwierdził poprawność,
rzetelność, terminowość oraz nazwę zrealizowanych lub realizowanych zamówień,
a w przypadku zakończenia zamówienia 30 dni przed terminem składania ofert protokółem
odbioru. Bez względu na ilość składanych części”.

W ramach pkt 8. SIWZ: „WYKAZ OŚWIADCZEŃ LUB DOKUMENTÓW, JAKIE MAJĄ
DOSTARCZYĆ WYKONAWCY W PRZEDMIOTOWYM POSTĘPOWANIU (dokumenty
podmiotowe)”
Zamawiający wskazał m.in. w pkt 8.11. - Informacje o doświadczeniu
zawodowym Wykonawcy („Doświadczenie zawodowe”) - zał. nr. 3. Informacja musi zawierać
dane potwierdzające spełnienie warunku określonego w pkt. 7.2.5. Do informacji winny być
dołączone dokumenty potwierdzające,że wymienione w informacji usługi zostały wykonane
należycie. Określił także w pkt 10 SIWZ: „OPIS SPOSOBU PRZYGOTOWANIA OFERT”
precyzując w pkt 10.2.2., iżoferta winna zawieraćwypełniony formularz „Oferta” (zgodny
w treści z wzorem stanowiącym Załącznik do SIWZ) oraz m.in. oświadczenia i dokumenty
wymagane dla potwierdzenia warunków ogólnych i szczegółowych, wymienione w pkt. 8
SIWZ.
Konsorcjum Signalbau złożyło ofertęwraz z wykazem wykonanych zamówień(str.
125 oferty) oraz dokumentami potwierdzającymi,że wymienione w wykazie usługi zostały
wykonane należycie (str. 126 do 131 oferty). Niniejsze konsorcjum wykazało 3 zamówienia,
w poz. 1 wykazu - zamówienie realizowane dla Stuttgartu Stołecznego Miasta Landu (od
01.06.2001 r. – nadal realizowane), konserwacja urządzeńsygnalizacjiświetlnych na 384
skrzyżowaniach, w poz. 2 wykazu - zamówienie zrealizowane dla Zarządu Dróg Miejskich –
Warszawa (od 31.10.2006 r. do 30.11.2007 r.), konserwacja urządzeńsygnalizacjiświetlnych na 181 skrzyżowaniach oraz w poz. 3 wykazu - zamówienie realizowane dla
Hanoweru Stołecznego Miasta Landu (od 01.07.2000 r. – nadal realizowane), konserwacja
urządzeńsygnalizacjiświetlnych na 530 skrzyżowaniach. Dokumenty potwierdzające,że
usługi wymienione w poz. 1 i 3 wykazu zostały wykonane należycie dotyczyły niemieckiego

partnera Konsorcjum, tj. Signalbau Huber GmbH i zostały złożone w języku niemieckim (str.
127-128 oraz 130 oferty) wraz z tłumaczeniem dokonanym przez tłumacza przysięgłego (str.
129 oraz 131 oferty). Tłumaczenia wskazująw pierwszym wypadku,że chodzi o 1 -
sygnalizacjęz rozdziałem na poszczególne pasy jezdni oraz 384 - sygnalizacjiświetlnych
skrzyżowańulicznych (tłumaczenie dokumenty wystawionego przez miasto Stuttgart),
w drugim wypadku stwierdzają,że: „Do systemu sygnalizacji świetlnych włączono 530
instalacji sygnalizacji świetlnych skrzyżowań ulicznych (..)”
, „Od roku 1998 wybudowano
następne 110 instalacji sygnalizacji świetlnych skrzyżowań ulicznych (..)”
.
Protestujący dołączył do protestu tłumaczenia przedłożonych przez Konsorcjum
Signalbau listów referencyjnych z których wynika,że w pierwszym wypadku,że chodzi o 1-
sygnalizacjęz rozdziałem na poszczególne pasy jezdni oraz 384 – urządzeńsygnalizacjiświetlnej, w drugim wypadku stwierdzają,że: „Do systemu sygnalizacji świetlnych włączono
ok. 530 urządzeń sygnalizacji świetlnej (..)”
, „Od roku 1998 wybudowano następne 110
urządzeń sygnalizacji świetlnej (..)”
. Dodatkowo załączył listy referencyjne wraz
z tłumaczeniami z 2006 r. wystawione przez miasto Hanower i Stuttgart, które odnosząsię
do tych samych zamówieńco wykazywane w niniejszym postępowaniu, ale według stanu na
rok 2006. W niniejszych tłumaczeniach listów referencyjnych o analogicznej treści
(z różnicami tylko co do wskazywanych ilości) wskazuje, ze przedmiotem realizacji usług
były: „urządzenia sygnalizacji świetlnej”.
Biorąc pod uwagępowyższe ustalenia, Izba stwierdziła co następuje.
Po pierwsze, w ocenie Izby przedłożone na rozprawie przez Przystępującego
dowody, tj. wyciąg wraz z tłumaczeniem niemieckiej normy DIN VDE 0832-100 2007 oraz
wyciąg wraz z tłumaczeniem niemieckich wytycznych dotyczących sygnalizacjiświetlnej
skrzyżowańulicznych potwierdzajązasadnośćjego argumentacji.
Po drugie, z treści pkt 7.2.5 SIWZ nie wynika,że należało sięwykazaćrealizacją
usługi konserwacji całej instalacji sygnalizacjiświetlnej, wystarczające było wykazanie się
realizacjąusługi konserwacji jakiegokolwiek elementu instalacji sygnalizacjiświetlnej byleby
zostało potwierdzone,że miało to miejsce na 450 skrzyżowaniach.
Po trzecie, Izba uznajeże wiarygodne wyjaśnienie dokonane przez Przystępującego
na rozprawie odnośnie różnicy w tłumaczeniu listów referencyjnych z 2006 r. względem
tłumaczeńlistów referencyjnych z 2009 r. Uznając,że zaistniała różnica wynikła także
z uwzględnienia przez tłumacza przysięgłego okoliczności wynikających z normy i prawa
niemieckiego dotyczącego rozumienia sformułowania: „Lichtsignalanlagen".
Po czwarte, abstarahujac od wskazanych okoliczności, należy zauważyćza
orzecznictwem KIO,że to oświadczenie woli zawarte w przedstawionym wykazie ma
potwierdzaćspełnianie warunku udziału wymaganego doświadczenia zawodowego, listy

referencyjne, czyli dokumenty potwierdzające należyte wykonanie zamówienia nie muszą
byćliteralnym powtórzeniem treści oświadczeńzłożonych w ramach wykazu. Bezsprzecznie
potwierdzały one należyte wykonanie zamówienia, czyli spełniały swojąrole w tym zakresie.
Po piąte, w ocenie Izby, Odwołujący nie wykazał, aby Przystępujący nie spełniał, na
bazie dokumentów złożonych do oferty, warunku wymaganego doświadczenia, zaś
uzyskane w toku postępowania protestacyjno-odwoławczego oraz na rozprawie wyjaśnienia
dodatkowo potwierdziły istniejący w ofercie stan rzeczy, nie wymagający zastosowania art.
26 ust. 4, czy teżuzupełniania w trybie art. 26 ust. 3 Pzp.
Uwzględniając powyższe, Izba uznała jak na wstępie.
Izba nie odnosiła siędo zarzutów dotyczących niezgodności treści listów
referencyjnych z przedmiotem zamowienia, uznającże z uwagi na ich nie podnoszenie tak
na etapie protestu, jak i odwołania nie podlegająone rozpoznaniu (art. 191 ust. 3 Pzp).
Względem zarzutów dotyczących wadliwego rozpatrzenia złożonego przez
Odwołującego protestu, Izba wskazuje na art. 183 ust. 3 Pzp, pozwalający rozstrzygać
protest poprzez brak jego rozstrzygnięcia, czyli milczenie, co stanowi oddalenie protestu.
Powyższe czyni zarzuty w tym zakresie Odwołującego bezprzedmiotowymi.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 191 ust. 1 Pzp, orzeczono
jak w sentencji.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 191 ust. 6 i 7
Pzp, tj. stosownie do wyniku postępowania. O kosztach wynagrodzenia pełnomocnika
Zamawiającego skład orzekający Izby orzekł na podstawie § 4 ust. 1 pkt 2 lit. b
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 lipca 2007 r. w sprawie wysokości oraz
sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. z 2007 r., Nr 128, poz. 886 z późn. zm.),
uznając za uzasadnione koszty w kwocie 2.000,00 zł.

Stosownie do art. 194 i 195 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówieńpublicznych
(Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia jego
doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Urzędu ZamówieńPublicznych
do Sądu Okręgowego w Warszawie.

Przewodniczący:

………………………………

Członkowie:

………………………………

………………………………





Wcześniejsze orzeczenia:

Baza orzeczeń KIO - wyszukiwarka

od: do:

Najnowsze orzeczenia

Dodaj swoje pytanie