rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2015-05-27
rok: 2015
data dokumentu: 2015-05-27
rok: 2015
sygnatury akt.:
KIO 992/15
KIO 992/15
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 maja 2015 r. w Warszawie odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 13 maja 2015 r. przez wykonawcę
Budimex
S.A., ul. Stawki 40, 01-040 Warszawa w postępowaniu prowadzonym przez Gminę
Miejską Mielec, ul. Żeromskiego 26, 39-300 Mielec
przy udziale
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia
publicznego, tj. Konsorcjum firm w składzie: Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki
Komunalnej Sp. z o.o. (Pełnomocnik Konsorcjum), T. W., prowadzący działalność
gospodarczą pod firmą: Przedsiębiorstwo Robót Drogowych DROKAM T. W. (Partner
Konsorcjum) i W. C., prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Firma
Produkcyjno Handlowo Usługowa BRUKPOL W. C. (Partner Konsorcjum) z siedzibą
dla Pełnomocnika Konsorcjum: ul. Wolności 44, 39-300 Mielec, zgłaszających swoje
przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 13 maja 2015 r. przez wykonawcę
Budimex
S.A., ul. Stawki 40, 01-040 Warszawa w postępowaniu prowadzonym przez Gminę
Miejską Mielec, ul. Żeromskiego 26, 39-300 Mielec
przy udziale
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia
publicznego, tj. Konsorcjum firm w składzie: Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki
Komunalnej Sp. z o.o. (Pełnomocnik Konsorcjum), T. W., prowadzący działalność
gospodarczą pod firmą: Przedsiębiorstwo Robót Drogowych DROKAM T. W. (Partner
Konsorcjum) i W. C., prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Firma
Produkcyjno Handlowo Usługowa BRUKPOL W. C. (Partner Konsorcjum) z siedzibą
dla Pełnomocnika Konsorcjum: ul. Wolności 44, 39-300 Mielec, zgłaszających swoje
przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego
orzeka:
1.
oddala odwołanie;
2. kosztami postępowania obciąża wykonawcę
Budimex S.A., ul. Stawki 40,
01-040 Warszawa i:
2.1 zalicza
w
poczet
kosztów
postępowania
odwoławczego
kwotę
10 000 zł 00 gr (słownie: dziesięć tysięcy złotych zero groszy), uiszczoną przez
wykonawcę
Budimex S.A., ul. Stawki 40, 01-040 Warszawa tytułem wpisu
od odwołania
2.2 zasądza od wykonawcy
Budimex S.A., ul. Stawki 40, 01-040 Warszawa na rzecz
Gminy Miejskiej Mielec, ul. Żeromskiego 26, 39-300 Mielec kwotę 3 600 zł 00 gr
(słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) stanowiącą koszty postępowania
odwoławczego poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika zamawiającego.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 poz. 907 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia
jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
do
Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu.
Przewodniczący:
…………………………
Sygn. akt: KIO 992/15
U z a s a d n i e n i e
Gmina Mielec (dalej: „Zamawiający”) prowadzi, w trybie przetargu nieograniczonego,
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na: „Przebudowę ulicy Wiesiołowskiego
w Mielcu”. Postępowanie to prowadzone jest na podstawie przepisów ustawy z dnia
29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. t.j. z 2013 r. poz. 907 ze zm.),
zwanej dalej: „ustawa Pzp”. Ogłoszenie o przedmiotowym zamówieniu zostało zamieszczone
w Biuletynie Zamówień Publicznych z dnia 20 marca 2015 r. pod nr 62438.
W postępowaniu tym wykonawca Budimex S.A. z siedzibą w Warszawie
(dalej: „Odwołujący”) w dniu 13 maja 2015 r. złożył odwołanie do Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej. Kopia odwołania została przekazana Zamawiającemu w tej samej dacie.
Informacja o czynności, której dotyczą zarzuty złożonego odwołania, została przekazana
Odwołującemu przez Zamawiającego w dniu 8 maja 2015 r. drogą faksową.
Zamawiający kopię odwołania wraz z wezwaniem do przyłączenia się do niniejszego
postępowania przekazał pozostałym wykonawcom w dniu 13 maja 2015 r. W dniu 15 maja
2015 r. do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej wpłynęło zgłoszenie przystąpienia
do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego, złożone przez wykonawców
wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego, tj. Konsorcjum firm
w składzie: Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. (Pełnomocnik
Konsorcjum), T. W., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą: Przedsiębiorstwo
Robót
Drogowych
DROKAM
T.
W.
(Partner
Konsorcjum)
i W. C., prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Firma Produkcyjno Handlowo
Usługowa
BRUKPOL
W.
C.
(Partner
Konsorcjum)
z
siedzibą
dla Pełnomocnika Konsorcjum w Mielcu (dalej: „Przystępujący”). Kopie zgłoszenia
przystąpienia zostały przekazane stronom postępowania odwoławczego.
Izba po przeprowadzeniu czynności formalnoprawnych związanych z wniesionym
odwołaniem skierowała je do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym z udziałem stron
i uczestników postępowania, a następnie na rozprawie. Posiedzenie oraz rozprawa
w przedmiotowej sprawie odbyły się w dniu 27 maja 2015 r.
Uwzględniając pisma złożone w sprawie oraz oświadczenia złożone w trakcie
rozprawy, Izba ustaliła co następuje.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie przepisów:
1) art. 7 ust. 1 ustawy Pzp, poprzez przeprowadzenie postępowania o udzielenie
zamówienia w sposób niezapewniający zachowania uczciwej konkurencji oraz
równego traktowania wykonawców;
2) art. 7 ust. 1 w zw. z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, poprzez bezpodstawne żądanie
od Odwołującego na etapie wyjaśnień rażąco niskiej ceny, mimo przyjętej w ppkt 10.3
Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (dalej: „SIWZ”) metody wyceny
w oparciu o kalkulację własną wykonawcy, przedłożenia kosztorysu szczegółowego
kalkulacji ceny ofertowej wraz z zestawieniami: robocizny, sprzętu i materiałów.
3) art. 7 ust. 3 w zw. z art. 82 ust. 3 ustawy Pzp, poprzez zmianę na etapie wyjaśnień
rażąco niskiej ceny - metody kalkulacji ceny ofertowej w stosunku do przyjętej
w SIWZ w wyniku żądania przeliczenia cen wskazanych zgodnie z wymogami SIWZ
w kosztorysie uproszczonym wg. kalkulacji metodą kosztorysu szczegółowego,
4) art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp, poprzez niesłuszne przyjęcie, że
oferta Odwołującego zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu
zamówienia,
5) art. 7 ust. 1 w zw. z art. 91 ust. 1 ustawy Pzp, poprzez niezgodny z wskazanymi
w SIWZ kryteriami oceny ofert wybór jako najkorzystniejszej oferty, tj. oferty
Przystępującego.
W związku z powyższym Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania w całości i:
1.
nakazanie Zamawiającemu unieważnienia czynności wyboru jako najkorzystniejszej
oferty Przystępującego;
2.
nakazanie
Zamawiającemu
unieważnienia
czynności
odrzucenia
oferty
Odwołującego;
3.
nakazanie Zamawiającemu niezwłocznego powtórzenia czynności badania i oceny
ofert;
4.
nakazanie Zamawiającemu dokonania wyboru oferty Odwołującego jako oferty
najkorzystniejszej,
5.
zasądzenie kosztów postępowania przed Krajową Izbą Odwoławczą.
Odwołujący podkreślił, że Zamawiający odrzucił jego ofertę, powołując się na fakt, iż
jego wyjaśnienia były niewystarczające i nie potwierdzają, że Odwołujący nie zaproponował
w swojej ofercie rażąco niskiej ceny. Wskazał, że powyższe poprzedzone było wezwaniem
Zamawiającego, który zwrócił się do Odwołującego o złożenie w terminie 3 dni wyjaśnień
dotyczących wyliczenia ceny w złożonej przez Odwołującego ofercie, w tym
do przedstawienia szczegółowego kosztorysu kalkulacji ceny ofertowej wraz z zestawieniami
robocizny, sprzętu i materiałów. Odwołujący w swoich wyjaśnieniach wskazał, że wycena
jego oferty przeprowadzona została zgodnie z wymaganiami zapisanymi przez
Zamawiającego w SIWZ, w szczególności pkt 10.3, z którego wynika, że cena podana
w ofercie powinna być ustalona w oparciu o kalkulację własną wykonawcy. Tak więc
w ocenie Odwołującego Zamawiający nie ustanawiał obligatoryjnych podstaw wyliczenia
ceny i w ten sposób powstała ryczałtowa cena ofertowa, którą Odwołujący podał
w Formularzu Oferty, jednocześnie zgodnie z oczekiwaniami Zamawiającego Odwołujący
wskazał jej rozbicie na żądane przez Zamawiającego pozycje w Formularzu Cenowym 2.2.
W pkt 10.2 SIWZ Zamawiający wskazał natomiast, że wykonawca w cenie ofertowej
powinien ująć wszystkie koszty związane z wykonaniem przedmiotu zamówienia, zaś § 7
ust. 1 projektu umowy, że za wykonanie przedmiotu zamówienia należne jest wykonawcy
wynagrodzenie w kwocie ryczałtowej. W złożonych wyjaśnieniach Odwołujący wskazał
także, że skoro Zamawiający za wykonanie zamówienia przewidział wynagrodzenie
ryczałtowe, a ponadto wskazał, że cena podana w ofercie powinna być ustalona w oparciu
o kalkulację własną wykonawcy, to obecnie nie ma jakichkolwiek podstaw do żądania
przedstawienia szczegółowego kosztorysu kalkulacji ceny ofertowej wraz z zestawieniami
robocizny, sprzętu i materiałów. Jednocześnie Odwołujący wychodząc naprzeciw
oczekiwaniom Zamawiającego potwierdził, że przedstawiona przez niego oferta uwzględnia
wszystkie związane z wykonaniem robót koszty oraz uwzględnia wszystkie okoliczności
charakterystyczne dla przedmiotu zamówienia, jakie Zamawiający podał i opisał
w dokumentach przetargowych wraz z uwzględnieniem warunków rynkowych. Podkreślił, że
kalkulacja ceny ofertowej wynika z realizacji przez Odwołującego szerokiego zakresu robót
budowlanych w województwie podkarpackim, w tym z realizacji dużych inwestycji
autostradowych, dzięki czemu Odwołujący posiada w pobliżu miejsca wykonania
zamówienia zgromadzony sprzęt, ludzi, jak i korzystne umowy handlowe z dostawcami,
pozwalające na zrealizowanie zamówienia w oferowanej cenie. Wskazał, że mimo
przedłożonych wyjaśnień Zamawiający odrzucił najkorzystniejszą ofertę złożoną przez
Odwołującego. Według niego Zamawiający nie był uprawniony do badania oferty
Odwołującego jako rażąco niskiej ceny, bowiem nie zostały spełnione przesłanki z art. 90
ust. 1 ustawy Pzp. Jego zdaniem jego oferta nie może budzić wątpliwości Zamawiającego co
do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia, bowiem cena tej oferty jest i tak wyższa
w stosunku do kwoty budżetu przeznaczonej na realizację w/w zadania przez
Zamawiającego (oferta Odwołującego opiewała na kwotę brutto 2 669 335,92 zł i jest wyższa
niż kwota przeznaczona przez Zamawiającego na realizację zamówienia, podana przez
Zamawiającego do publicznej wiadomości przed otwarciem ofert, wynosząca brutto
2 400 000,00 zł). W przeciwnym razie zdaniem Odwołującego czynność Zamawiającego
polegająca na ustaleniu budżetu na usługi poniżej kosztów ich wytworzenia byłaby oceniana
negatywnie z punktu widzenia zasady ochrony konkurencji, podstawowej zasady wynikającej
z ustawy Pzp, jak i dyscypliny finansów publicznych w przypadku wszczęcia postępowania
przetargowego bez zabezpieczenia środków na finansowanie zamówienia. Podniósł też, że
oferta Odwołującego nie jest niższa o 30% od średniej arytmetycznej cen wszystkich
złożonych w postępowaniu ofert, bowiem średnia arytmetyczna ofert wynosi brutto
3 060 104,58 zł, tj. netto 2 487 889,90 zł. Wskazał, że cena wynikająca z oferty
Odwołującego pozostaje zbliżona do ofert złożonych przez innych wykonawców biorących
udział w przedmiotowym postępowaniu, a różnica pomiędzy jego ofertą, a kolejną ofertą
wynosi 9%, zatem gdy cena ofertowa złożona przez Odwołującego nie odbiega od cen
rynkowych nie sposób przyjąć, iż oferta Odwołującego zawiera rażąco niską cenę.
Odwołujący na poparcie swojego stanowiska przywołał orzecznictwo (wyrok Sądu
Okręgowego w Katowicach z 30 stycznia 2007 r.; sygn. akt: XIX Ga 3/07). Odwołujący
podkreślił, że Zamawiający mimo wezwania dwóch wykonawców ubiegających się
o uzyskanie zamówienia do złożenia wyjaśnień w zakresie badania czy oferowana przez
nich cena nie stanowi rażąco niskiej badania w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp rażąco niskiej
ceny w istocie nie przeprowadził, a niezgodnie z SIWZ i przepisami prawa zażądał od
wykonawcy w ramach wskazanego trybu badania oferty przedłożenia kosztorysu
szczegółowego, a następnie bezpodstawnie odrzucił ofertę Odwołującego. Podkreślił, że
Zamawiający, powołując się na stanowisko Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych,
z którego wynika uprawnienie do żądania - w przypadku robót rozliczanych ryczałtowo -
kosztorysu ofertowego celem wyjaśnienia rażąco niskiej ceny, pominął fakt, że zgodnie
z postanowieniami SIWZ w niniejszym postępowaniu już żądał od wykonawców przedłożenia
wraz z ofertą kosztorysu uproszczonego, a oferta Odwołującego zawiera prawidłowo
wypełniony kosztorys, gdzie wycenione są wszystkie pozycje kosztorysowe, a suma wycen
kosztorysowych stanowi cenę oferty. Zgodnie z postanowieniem SIWZ (pkt 10, ppkt 10.1,
s.11), to suma kwot brutto za poszczególne pozycje kosztorysu ofertowego stanowiła cenę
oferty. W ppkt 10.3 SIWZ wskazano natomiast, że cena podana w ofercie powinna być
ustalona w oparciu o kalkulację własną wykonawcy. Odwołujący powołał się na stanowisko
wyrażone w wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z 9 grudnia 2010 r. (sygn. akt: V Ga
122/10). Podkreślił, że Zamawiający nie zważając na ustanowione przez siebie wymogi
SIWZ, na złożony przez Odwołującego wraz z ofertą kosztorys, a także dyspozycję art. 90
ust. 1 ustawy Pzp, na etapie wyjaśnień Zamawiający zażądał od dwóch wykonawców
opracowania szczegółowego kosztorysu, zawierającego kalkulacje ceny ofertowej wraz
z zestawieniami robocizny, sprzętu i materiałów, co oznacza, że mimo żądanego w SIWZ
kosztorysu uproszczonego, na etapie wyjaśnień rażąco niskiej ceny Zamawiający zażądał
kosztorysu opracowanego inną metodą kosztorysowania, opartą o wypracowane Katalogi
Nakładów Rzeczowych (KNR), gdzie wszelkie roboty budowlane są podzielone
na poszczególne elementy robót konieczne do prawidłowego ich wykonania z określeniem
nakładów rzeczowych jakie należy ponieść, takich jak: robocizna, materiały, sprzęt. Wskazał,że jedyną podstawą weryfikacji przez Zamawiającego ceny ofertowej w aspekcie rażąco
niskiej ceny jest jej rynkowość, tj. brak rażącego zaniżenia, rozważany w kontekście cen
za całe zamówienie. Dlatego też Zamawiający nie miał podstawy żądać przeliczenia cen
wskazanych w kosztorysie uproszczonym - zgodnie z wymaganym przez Zamawiającego -
formularzem cenowym na kalkulację metodą kosztorysu szczegółowego, ponieważ nie ma
do tego podstaw ani w SIWZ, ani w ustawie Pzp. Jak wynika z SIWZ cena ofertowa miała
być sumą kwot za poszczególne pozycje kosztorysu, a w efekcie zamiast badania rażąco
niskiej ceny Zamawiający niezgodnie z postanowieniami SIWZ zażądał od dwóch, z czterech
wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówienia, przedłożenia w terminie 3 dni
od otrzymania wezwania kosztorysu opracowanego całkowicie odmienną niż przewidziana
w SIWZ metodą wyceny. Na marginesie Odwołujący zauważył, że wezwanie do przedłożenia
szczegółowego kosztorysu kalkulacji ceny ofertowej wraz z zestawieniami robocizny, sprzętu
i materiałów zawierało bardzo krótki, bo trzydniowy termin do przedłożenia szczegółowych
kosztorysów, a dodatkowo termin ten został faktycznie skrócony o 2 dni, ponieważ wezwanie
zostało wysłane do wykonawców przez Zamawiającego w dniu 24 kwietnia 2015 r.
(w piątek). Wskazał, że Zamawiający, żądając przedłożenia na etapie badania rażąco niskiej
ceny kosztorysu szczegółowego całkowicie pominął fakt, że opisując sposób kalkulacji ceny
w SIWZ wskazał, że podstawą jest kalkulacja indywidualna, nie podał przedmiarów
(kosztorysu ślepego), nie wskazał podstaw wyceny. Podniósł, że żaden z dwóch
wykonawców wezwanych do przedłożenia kosztorysu szczegółowego nie spełnił żądania
Zamawiającego, ponieważ było to niemożliwe do wypełnienia, skoro w materiałach
przetargowych Zamawiający nie załączył przedmiarów (tzw. kosztorysów ślepych), które
miały być wypełnione przez wykonawców poprzez wpisanie cen jednostkowych dla każdej
pozycji kosztorysowej. W konsekwencji pomimo braku przyjęcia w SIWZ metody wyceny
zamówienia zgodnie z zasadami kosztorysowania szczegółowego, Zamawiający
rozstrzygając postępowanie wyciągnął z tego faktu negatywne konsekwencje dla
Odwołującego, odrzucając jego ofertę. W jego ocenie w świetle przytoczonych okoliczności,
jak i tego, że SIWZ nie zawierała przedmiaru robót, opracowanie szczegółowego kosztorysu,
do złożenia którego Odwołujący został wezwany, nie było możliwe. Powyższe wskazuje, że
działania Zamawiającego nie były nakierowane na badanie czy nie ma on do czynienia
z rażąco niską ceną, ale na odrzucenie oferty Odwołującego, co doprowadziło do tego, że
Zamawiający, pomimo wskazanych w SIWZ kryteriów oceny ofert, całkowicie dowolnie
decyduje o wyborze oferty.
W
toku
rozprawy
Odwołujący
podtrzymał
swoje
stanowisko,
wnosząc
o uwzględnienie odwołania, dodatkowo wskazując że Zamawiający, podając wysokość
kosztorysu ofertowego na poziomie około 5 mln zł brutto, biorąc pod uwagę wysokość ofert
złożonych w postępowaniu, a także kwotę podaną przez Zamawiającego na sfinansowanie
zamówienia, podał kwotę wygórowaną, co w jego ocenie wskazuje na niewiarygodność
kosztorysu Zamawiającego, a także na niezasadność wzywania wykonawców do złożenia
wyjaśnień w sprawie cen ofertowych, które są rynkowe. Wątpliwości Odwołującego budziła
okoliczność, w jaki sposób Zamawiający dokonał oceny przedłożonego przez
Przystępującego, w wyniku wezwania do złożenia wyjaśnień, kosztorysu szczegółowego,
skoro Zamawiający nie mógł dokonać takiego racjonalnego porównania, z uwagi na to, że
tak dokumentacja z postępowania o zamówienie publiczne, jak i oferty złożone
w postępowaniu, nie zawierały wyszczególnienia poszczególnych elementów wchodzących
w zakres takiego szczegółowego kosztorysu. Tym samym zatem – zdaniem Odwołującego -
Zamawiający naruszył przepisy wskazane w odwołaniu, poprzez posługiwanie się na etapie
oceny ofert niedookreślonymi kryteriami oceny ceny ofertowej i żądając w tym zakresie
dokumentu, który nie był wymagany w SIWZ.
Zamawiający w toku rozprawy wniósł o oddalenie odwołania, wskazując
na bezzasadność zarzutów podniesionych przez Odwołującego.
Wskazał, że zarzut niezasadności skierowania do Odwołującego wezwania
do złożenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny jest zarzutem spóźnionym.
Podkreślił też, że kwota na sfinansowanie zamówienia podana przez niego przed otwarciem
ofert w wysokości 2 400 000 zł brutto, to nie były jedyne środki, które Zamawiający posiada
na sfinansowanie tego zamówienia, gdyż wskazana kwota stanowiła jedynie środki
zabezpieczone w budżecie Zamawiającego na to zamówienie. Oprócz tego Zamawiający
dysponował jeszcze na sfinansowanie tego zamówienia – jak wskazał - środkami
w wysokości 2 368 463 zł brutto pochodzącymi z Narodowego Programu Przebudowy Dróg
Lokalnych - Etap II Bezpieczeństwo – Dostępność – Rozwój, na potwierdzenie czego
przedłożył jako dowód w sprawie, oświadczenie Skarbnika Miasta z dnia 25 maja 2015 r.
wraz z dokumentami stanowiącymi wyciąg z budżetu, wniosku o dofinansowanie projektu
oraz pism związanych z uzyskaniem wskazanego dofinansowania. Zamawiający podkreślił
też, że w protokole z niniejszego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego (pkt 2)
Zamawiający określił wartość szacunkową przedmiotu zamówienia na kwotę: 3 912 035,19 zł
netto, zaś w zakresie niniejszego przedmiotu zamówienia obowiązująca stawka podatku VAT
to 23%, stanowiąca kwotę: 899 768,09 zł, co daje łącznie kwotę: 4 811 803,28 zł brutto.
Zamawiający podkreślił, iż biorąc pod uwagę wartość ceny ofertowej Odwołującego w tym
przypadku występowała różnica minimum 30% pomiędzy tą ceną ofertową, a szacunkiem
Zamawiającego. Zauważył także, iż art. 90 ust. 1 ustawy Pzp wskazuje na prawo
Zamawiającego skierowania wezwania do wykonawcy w każdej sytuacji, jeżeli powstanie
po jego stronie podejrzenie rażąco niskiej ceny. Podkreśla, że wezwanie skierowane
do Odwołującego było wezwaniem o wyjaśnienie podejrzenia rażąco niskiej ceny, na co
wskazuje chociażby podstawa prawna w nim wskazana, tj. art. 90 ust. 1 ustawy Pzp,
a Odwołujący jest profesjonalistą i powinien mieć wiedzę w tym zakresie, iż w przypadku
skierowania do niego wezwania we wskazanym trybie to na nim spoczywa obowiązek
wykazania, że jego cena ofertowa nie jest rażąco niską. Podniósł też, że udzielone przez
Odwołującego wyjaśnienia w żadnej mierze nie uzasadniają wyceny ceny ofertowej na tak
niskim poziomie, gdyż w większości wyjaśnienia te stanowią jedynie polemikę z wezwaniem
Zamawiającego, a ostanie dwa akapity tego pisma mają charakter bardzo ogólnych
wyjaśnień; w związku z powyższym można było potraktować je de facto jako brak złożonych
wyjaśnień. Zamawiający podkreślił, że w wyniku skierowanego do Odwołującego wezwania
przyjąłby każde wyjaśnienia, każdy przedłożony przez wykonawcę kosztorys, jeśliby
uzasadniał wycenę robocizny, sprzętu i materiałów wchodzących w zakres przedmiotu
zamówienia na określonym poziomie w sposób obiektywny. Wskazał, że wezwania
do wyjaśnień w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp Zamawiający w niniejszym postępowaniu nie
skierował jedynie do jednego wykonawcy, którego oferta była najdroższa. Według
Zamawiającego, żądając w formularzu nr 2.2 do SIWZ przedstawienia wyceny
poszczególnych rodzajów robót nie żądał tym samym przedłożenia uproszonego kosztorysu
w rozumieniu przepisów odnoszących się do robót budowalnych.
Przystępujący w toku rozprawy poparł w całości stanowisko Zamawiającego i wniósł
o oddalenie odwołania. Podkreślił, że treść wezwania, podstawa prawna w nim wskazana
i ciężar dowodowy wynikający w tym zakresie z przepisów ustawy Pzp, wskazywały na to, iż
obligatoryjne jest złożenie przez Odwołującego Zamawiającemu odpowiednich wyjaśnień
uzasadniających kalkulację ceny ofertowej. Podniósł, że takie wezwanie Przystępujący także
otrzymał i w wyznaczonym przez Zamawiającego terminie przygotował kosztorys
szczegółowy dla Zamawiającego. Zwrócił uwagę, że nawet jeśliby ewentualnie
Przystępujący nie mógł sporządzić takiego kosztorysu, udzieliłby Zamawiającemu
stosownych wyjaśnień w innej formie, które to wyjaśnienia uzasadniałyby kalkulację jego
ceny ofertowej. Wyjaśnienia udzielone przez Odwołującego były zaś - jego zdaniem -
lapidarne i nie pozostawiały Zamawiającemu innej możliwości, aniżeli uznanie, iż takie
wyjaśnienia nie zostały złożone zgodnie z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp.
Krajowa Izba Odwoławcza, rozpoznając złożone odwołanie na rozprawie i uwzględniając
zgromadzony materiał dowodowy w sprawie, w tym w szczególności dokumentację
z niniejszego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, jak również stanowiska
stron i uczestnika postępowania, zaprezentowane na piśmie i ustnie do protokołu
posiedzenia i rozprawy oraz oświadczenie skarbnika Miasta Mielec wraz z załącznikami,
przedłożone przez Zamawiającego w toku rozprawy, ustaliła i zważyła co następuje.
W pierwszej kolejności Izba stwierdziła, że nie została wypełniona żadna
z przesłanek ustawowych, wynikających z art. 189 ust. 2 ustawy Pzp, a skutkujących
odrzuceniem odwołania w całości.
W drugiej kolejności Izba stwierdziła, że wymogi formalne związane ze skutecznym
wniesieniem przystąpienia do postępowania odwoławczego, wynikające z art. 185 ust. 2 i 3
ustawy Pzp, zostały wypełnione, w związku z czym Przystępujący uzyskał status uczestnika
niniejszego postępowania odwoławczego.
Izba ustaliła również, że przesłanka materialnoprawna do wniesienia odwołania,
o której mowa w art. 179 ust. 1 ustawy Pzp, została wypełniona. Odwołujący ma interes
w złożeniu odwołania, ponieważ jego oferta została przez Zamawiającego odrzucona,
co Odwołujący w ramach zarzutów odwołania kwestionuje. Postawione przez Odwołującego
zarzuty na moment wniesienia odwołania – zdaniem Izby - wskazują, że Odwołujący
w wystarczający sposób wykazał się możliwością uzyskania niniejszego zamówienia
publicznego w przypadku uwzględniania zarzutów odwołania i w konsekwencji możliwością
poniesienia przez niego szkody związanej z udzieleniem niniejszego zamówienia innemu
wykonawcy.
Izba, rozpoznając odwołanie w granicach zarzutów podniesionych w odwołaniu,
uznała, że podlega ono oddaleniu.
Izba ustaliła co następuje.
Zamawiający wszczął niniejsze postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego,
poprzez zamieszczenie ogłoszenia o przedmiotowym zamówieniu w dniu 20 marca 2015 r.
w Biuletynie Zamówień Publicznych (pkt 5.1 protokołu z postępowania – druk ZP-PN),
na tablicy ogłoszeń w siedzibie Zamawiającego (pkt 5.2 protokołu z postępowania – druk
ZP-PN) i na swojej stronie internetowej (pkt 5.3 protokołu z postępowania – druk ZP-PN).
Zamawiający zgodnie z pkt 2.2 protokołu z postępowania (druk ZP-PN) ustalił
wartość szacunkową przedmiotu zamówienia na kwotę: 3 912 035,19 zł netto, co przy
doliczeniu do tej kwoty równowartości 23% podatku VAT daje łączną kwotę: 4 811 803,28 zł
brutto. Przed otwarciem ofert Zamawiający podał kwotę na sfinansowanie niniejszego
zamówienia w wysokości: 2 400 000 zł brutto (pkt 7.1 protokołu z postępowania – druk
ZP-PN).
Zamawiający określił w niniejszym postępowaniu, że przysługujące wykonawcy
wynagrodzenie będzie miało charakter wynagrodzenia ryczałtowego (§ 7 ust. 1 wzoru
umowy, stanowiący załącznik do SIWZ). W pkt 10 SIWZ Zamawiający określił opis sposobu
obliczenia ceny ofertowej wykonawcy, wskazując m.in., że cena podana w Formularzu oferty
powinna być ustalona przez wykonawcę w oparciu o kalkulację własną wykonawcy, zaś
Zamawiający nie ustanawia obligatoryjnych podstaw ustalenia ceny (pkt 10.3 SIWZ).
Wskazał on jednocześnie, że cena oferty zostanie wyliczona przez wykonawcę w oparciu
o formularz 2.2, tj. Formularz Cenowy i cena ta będzie wpisana do Formularza Oferty
określonego jako 2.1 (pkt 10.1). W Formularzu Cenowym (2.2) Zamawiający wymagał
wyceny 11 pozycji wyszczególnionych przez siebie rodzajów robót (1. budowa kanalizacji
deszczowej roboty przygotowawcze, 2. budowa kanalizacji deszczowej roboty ziemne,
3. budowa kanalizacji deszczowej odwodnienie korpusu drogowego, 4. przebudowa ulicy –
roboty przygotowawcze, 5. przebudowa ulicy – roboty ziemne, 6. przebudowa ulicy –
odwodnienie korpusu drogowego, 7. przebudowa ulicy – podbudowa, 8. przebudowa ulicy –
nawierzchnia, 9. przebudowa ulicy – roboty wykończeniowe, 10. przebudowa ulicy –
elementy ulic (chodnik, krawężniki, obrzeża betonowe, ścieżki uliczne), 11. oświetlenie
uliczne).
W postępowaniu tym do upływu terminu składania ofert, tj. do dnia 21 kwietnia
2015 r., wpłynęły cztery oferty:
1. oferta Odwołującego z ceną: 2 669 335,92 zł brutto,
2. oferta wykonawcy Przedsiębiorstwo Robót Drogowych Sp. z o.o. w Mielcu z ceną:
3 399 795,64 zł brutto,
3. oferta Przystępującego z ceną: 3 261 286,76 zł brutto,
4. oferta
wykonawcy
KALBRUK
s.c.
M.
K.
i
B.
K.
z siedzibą w Mielcu z ceną: 2 910 000 zł brutto.
Zamawiający pismami z dnia 22 kwietnia 2015 r. wezwał trzech wykonawców, których
oferty cenowe były najniższe – w tym Odwołującego – do złożenia wyjaśnień w trybie art. 90
ust. 1 ustawy Pzp. W wezwaniach tych wskazywał, że powziął wątpliwości na temat
poprawności wyliczenia ceny ofertowej i w celu wyjaśnienia rozbieżności cen wezwał
wykonawców do przedstawienia szczegółowego kosztorysu kalkulacji ceny ofertowej wraz
z zestawieniami: robocizny, sprzętu i materiałów. Wyznaczył wykonawcom trzydniowy termin
na złożenie wyjaśnień w tym przedmiocie.
Odwołujący pismem z dnia 27 kwietnia 2015 r. złożył Zamawiającemu formalne
wyjaśniania, nie przedkładając żadnych dodatkowych dokumentów czy kalkulacji ceny
ofertowej.
Zamawiający w dniu 8 maja 2015 r. poinformował wykonawców o wyborze oferty
najkorzystniejszej w postępowaniu, tj. oferty Przystępującego, a jednocześnie o odrzuceniu
oferty Odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp, uznając, że jest to oferta,
która zawiera rażąco niską cenę.
Biorąc pod uwagę powyższe Izba zważyła, co następuje.
Odnosząc się do zarzutu odrzucenia oferty Odwołującego z powodu uznania, że
zawiera ona cenę rażąco niską i naruszenia w tym względzie zasady równego traktowania
wykonawców i uczciwej konkurencji, Izba stwierdziła, że zarzut ten nie potwierdziły się.
Zwrócić należy uwagę, że postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego,
którego dotyczy rozpoznawane przez Izbę odwołanie prowadzone jest w oparciu
o znowelizowany w 2014 r. (ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo
zamówień publicznych – Dz. U. poz. 1232) przepis art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Zgodnie z tym
przepisem, jeżeli zamawiający w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego
na etapie badania i oceny ofert złożonych w postępowaniu poweźmie podejrzenie zaniżenia
ceny ofertowej konkretnego wykonawcy ma obowiązek wystąpić do niego o wyjaśnienie
swoich podejrzeń i w takiej sytuacji rolą wykonawcy jest wykazanie zamawiającemu, że jego
cena ofertowa nie jest rażąco niską. Ustawodawca - niezależnie od powzięcia samodzielnie
przez zamawiającego takich wątpliwości, czy podejrzeń co do rażącego zaniżenia wyceny
ofertowej przez wykonawcę - wskazał w przywołanym przepisie ustawy, że podejrzenie takie
jest zawsze uzasadnione, jeżeli wypełniona jest co najmniej jedna z dwóch przesłanek
określonych w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Mianowicie, jeżeli cena oferty badanej jest
co najmniej o 30% niższa od wartości szacunkowej zamówienia lub średniej wartości
wszystkich ofert złożonych w postępowaniu Zamawiający ma ustawowy obowiązek
zwrócenia się do danego wykonawcy z prośbą o wyjaśnienie przez niego podstaw wyceny
swojej ceny ofertowej, jej poszczególnych elementów, a także przedstawienia dowodów
i uzasadnienia, że nie odbiega ona od realnych, rynkowych cen. W takiej sytuacji właśnie
ciężar wykazania, że oferta wykonawcy jednak nie jest rażąco niską spoczywa, zgodnie
z art. 90 ust. 2 ustawy Pzp, na wykonawcy udzielającemu zamawiającemu stosownych
wyjaśnień.
Izba stwierdziła, że w niniejszym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego
znalazła wypełnienie jedna z przesłanek wynikających z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, obligująca
Zamawiającego do wszczęcia wobec Odwołującego procedury wyjaśniania podejrzenia
rażąco niskiej ceny. Jak bowiem wynika z wyliczeń dokonanych przez Izbę różnica pomiędzy
ceną ofertową Odwołującego (cena brutto zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy Pzp w związku
z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług –
Dz. U. poz. 915), a wartością szacunkową przedmiotu zamówienia powiększoną o wartość
podatku VAT wynosi ponad 44%. Izba w tym miejscu podziela prezentowane dotychczas
jednolicie w orzecznictwie KIO stanowisko (wyrok KIO z dnia 9 lutego 2015 r.; sygn. akt:
KIO 165/15, wyrok KIO z dnia 6 lutego 2015 r.; sygn. akt: KIO 148/15, wyrok KIO z dnia
18 marca 2015 r.; sygn. akt: KIO 439/15, czy wyrok KIO z dnia 27 marca 2015 r.; sygn. akt:
KIO 500/15), że dla celów zweryfikowania w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp czy cena nie jest
rażąco niska, wartość oferty konkretnego wykonawcy należy porównać z wartością
szacunkową zamówienia (wartość netto przedmiotu zamówienia stanowiącą przedmiot
danego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, a więc wartość zamówienia bez
ewentualnych zamówień uzupełniających), powiększoną o wartość podatku VAT. Tak więc
należy dokonywać oceny wartości porównywalnych ze sobą. Nieuprawnionym w tym
względzie jest działaniem jest natomiast zgodnie z przywołanym przepisem porównywania
wartości oferty danego wykonawcy z kwotą podawaną przed otwarciem ofert
na sfinansowanie zamówienia. Kwota ta bowiem stanowi jedynie o możliwościach
finansowych zamawiającego co do konkretnego zamówienia weryfikowanym w danym
momencie (na dzień otwarcia ofert).
Skoro zatem rozbieżność pomiędzy wskazanymi wartościami w niniejszym
postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, wynosiła ponad 30%, Zamawiający miał
ustawowy obowiązek wystąpić do Odwołującego z wezwaniem do wyjaśnienia w zakresie
elementów mających wpływ na wysokość ceny ofertowej. Zamawiający takie wezwanie
skierował do Odwołującego w piśmie z dnia 22 kwietnia 2015 r. (jak i dwóch innych
wykonawców) i brak jest w tym zakresie jakichkolwiek wątpliwości, że było to wezwanie
skierowane do tego wykonawcy właśnie w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Na powyższe
przede wszystkim wskazuje podstawa prawna wezwania. Ponadto treść tego pisma także
wyraźnie wskazuje, że Zamawiający wzywa Odwołującego do: „złożenia wyjaśnień
dotyczących wyliczenia ceny” w złożonej przez Odwołującego ofercie. Zamawiający
podkreślił tam również, że Odwołujący zaproponował w postępowaniu w swojej ofercie cenę
brutto w wysokości ponad 30% niższą niż wartość przedmiotu zamówienia. Brak jest zatem
jakichkolwiek wątpliwości, że Zamawiający prosił Odwołującego o złożenie wyjaśnień
w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp w związku z tym, że po stronie Zamawiającego powstało
uzasadnione podejrzenie, że cena ofertowa Odwołującego jest w sposób nieuprawniony
zaniżona.
Okoliczność, na którą powoływał się Odwołujący, wskazując jednocześnie jako
odrębny zarzut odwołania, iż Zamawiający udzielił zamówienia wykonawcy niezgodnie
z przepisami ustawy Pzp bowiem na etapie wyjaśnień rażąco niskiej ceny zmienił metodę
kalkulacji ofertowej w stosunku do przyjętej w SIWZ, poprzez żądanie do Odwołującego
przedłożenia kosztorysu ofertowego szczegółowego, Izba także uznała za niepotwierdzającą
zarzutów odwołania. To, że Zamawiający w piśmie skierowanym do Odwołującego w oparciu
o art. 90 ust. 1 ustawy Pzp żądał dodatkowo przedstawienia szczegółowego kosztorysu
kalkulacji ceny ofertowej wraz z zestawieniami robocizny, sprzętu i materiałów, zdaniem
Izby, nie narusza przepisów ustawy Pzp. Zamawiający w tym zakresie bowiem zażądał
od wykonawcy bardziej szczegółowej kalkulacji ceny ofertowej po to, aby móc zweryfikować,
czy dokonana przez Odwołującego wycena ma charakter rynkowy i znajduje oparcie
w kosztach wykonawcy związanych z realizacją wszystkich prac objętych przedmiotem
niniejszego zamówienia publicznego. Powyższe stanowiło pewne wytyczne dla wykonawcy,
aby przedstawił Zamawiającemu podstawy wyceny swojej oferty, które zostały przyjęte przez
niego przy sporządzaniu oferty. Nie oznacza to, że Zamawiający nie stosował się do
wymogów SIWZ w zakresie obliczenia ceny ofertowej, która miała być ustalona przez
wykonawcę w oparciu o jego kalkulację. Tę kalkulację własną należało Zamawiającemu
w trybie złożonych przez Odwołującego wyjaśnień przedstawić i uzasadnić czy przewidziane
wszystkie koszty wyceny robot budowlanych objętych przedmiotem zamówienia znajdują
pokrycie w cenie ofertowej Odwołującego oraz czy ta wycena ma charakter rynkowy.
Zdaniem Izby Zamawiający nie wymagał wprost w wezwaniu skierowanym do Odwołującego
sporządzenia ściśle, według właściwych regulacji prawnych, kosztorysu szczegółowego.
Nawet jednak, gdyby przyjąć, że Zamawiający wymagał przedłożenia takiego kosztorysu,
wykonawca nie sporządzając go, a prezentując własną, bardziej szczegółową niż w treści
oferty kalkulację swojej ceny ofertowej z uzasadnieniem wyceny poszczególnych robót
i uwzględnieniem w tym zakresie kosztów robocizny, sprzętu czy materiałów, przedstawiłby
stosowne wyjaśniania podlegające obiektywnej ocenie Zamawiającego. Tymczasem
Odwołujący na wezwanie Zamawiającego przedstawił jedynie polemikę z samym
wezwaniem Zamawiającego. Jedyne argumenty, które stanowią element właściwych
wyjaśnień, których wykonawca udzielił Zamawiającemu w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp,
to argumenty o charakterze ogólnym, w których Odwołujący jedynie potwierdza, że jego
oferta uwzględnia wszystkie związane z wykonaniem robót budowlanych, objętych
przedmiotem zamówienia, koszty z uwzględnieniem także warunków rynkowych. Odwołujący
podniósł też, iż uwzględnił w swojej ofercie wszystkie wymagania SIWZ oraz ryzyka
związane z realizacją tych robót. Podniósł także argument, iż kalkulacja jego ceny ofertowej
wynika z szerokiego zakresu robót budowlanych realizowanych przez tego wykonawcę
w województwie podkarpackim, związanych z realizacją dużych inwestycji autostradowych,
dzięki czemu Odwołujący posiada w pobliżu miejsca wykonania zamówienia zgromadzony
sprzęt, ludzi i korzystne umowy z dostawcami, pozwalające na zrealizowanie zamówienia
w zaproponowanej cenie. Podkreślił też, że jest on przygotowany do realizacji zadania,
a przedmiot zamówienia został przez niego wyceniony o własne bogate doświadczenie
w realizacji podobnych kontraktów i wynikającą z tego tytułu znajomość rynku oraz ofert firm
specjalizujących się w wykonywaniu określonych robót i dostaw materiałów w tym
porozumień z przyszłymi wykonawcami.
Podniesione przez Odwołującego argumenty i okoliczność mają charakter ogólny,
w większej części nie stanowią one o indywidualnej sytuacji tego wykonawcy, pozwalającej
mu na znaczące obniżenie wyceny oferty w stosunku do innych wykonawców (większość
firm budowlanych może przywoływać podobne okoliczności). W przypadku zaś powoływania
się na realizację przez Odwołującego konkretnych inwestycji w pobliżu inwestycji
Zamawiającego, Odwołujący w żadnej mierze nie wykazał jakie konkretnie koszty z tego
tytułu na inwestycji Zamawiającego będą obniżone (czy będzie to przykładowo: zakup
materiałów po niższych cenach, czy obniżone stawki roboczogodzin dla kadry realizującej
zadanie, czy też wykorzystanie konkretnego sprzętu niezbędnego do realizacji zamówienia
po niższych stawkach, czy też bez kosztowo i w jakim zakresie powyższe wpływa
na obniżenie ceny ofertowej). Przyjęcie stanowiska Odwołującego o braku podstaw
do weryfikacji przez Zamawiającego takich kosztów prowadziłoby do konkluzji, że przy
określonym w warunkach danego zamówienia publicznego, przy wynagrodzeniu
ryczałtowym dla wykonania robót budowlanych nieuprawniona jest ocena, czy dokonana
przez wykonawcę wycena ofertowa ma charakter rynkowy czy też nie. Wynagrodzenie
ryczałtowe obejmujące wykonanie wszystkich niezbędnych prac do powstania określonego
dzieła (wykonania robót budowalnych) także opiera się o pewną kalkulację kosztów
dotyczących konkretnych robót, zakupu materiałów czy wyceny pracy określonej grupy osób,
która będzie w stanie wykonać objęte zakresem zamówienia prace. Kalkulacja tych
wszystkich kosztów powinna mieć charakter wyceny rynkowej, a więc bez ponoszenia
jakichkolwiek strat po stronie wykonawcy. Przy ryczałtowym wynagrodzeniu umownym
wykonawca także powinien uzasadnić swoją wycenę, a tego Odwołujący w niniejszej
sprawie nie uczynił.
Co do kwestii krótkiego terminu na złożenie wyjaśnień, to ten argument nie był
podnoszony przez Odwołującego w złożonych na wezwanie Zamawiającego wyjaśnieniach,
a ponadto Odwołujący – jak oświadczył w toku rozprawy – nie składał do Zamawiającego
w tym zakresie żadnego wniosku o wydłużenie tego terminu.
Izba nie stwierdziła zatem w tym zakresie naruszenia przywołanych w odwołaniu
przepisów ustawy Pzp. W tym kontekście nie znalazły również potwierdzenia inne zarzuty
podnoszone w odwołaniu – co do wyboru oferty, która nie jest ofertą najkorzystniejszą –
bowiem te zarzuty stanową jedynie konsekwencję powyżej rozstrzygniętych zarzutów
odwołania
Co do zarzutu bezpodstawnego żądania przez Odwołującego na etapie wyjaśnień
rażąco niskiej ceny szczegółowej kalkulacji ceny ofertowej, Izba uznała, że zarzut ten
formalnie jest spóźniony, a także - z drugiej strony - niemożliwy do podniesienia w niniejszym
postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Po pierwsze bowiem wezwanie do
wyjaśnienia rażąco niskiej ceny zostało skierowane do Odwołującego w dniu 22 kwietnia
2015 r., a odwołanie wpłynęło do Izby w dniu 13 maja 2015 r. Po drugie odwołanie
w zamówieniach poniżej tzw. progów unijnych może dotyczyć – zgodnie z art. 180 ust. 2
ustawy Pzp - jedynie czterech, wyspecyfikowanych enumeratywnie w przywołanym przepisie
ustawy sytuacji, w których nie mieści się skierowanie do wykonawcy, w toku czynności
badania i oceny ofert, wezwania w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Z tych też względów
zarzut ten nie podlega rozpoznaniu stosownie do dyspozycji art. 189 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp.
Niezależnie jednak od powyższego, Izba, rozpoznając zarzut odrzucenia oferty
Odwołującego z powodu rażąco niskiej ceny zobowiązana była do oceny, czy Zamawiający
zasadnie skierował do Odwołującego wezwanie do złożenia wyjaśnień w trybie art. 90 ust. 1
ustawy Pzp. Oceny tej Izba dokonała powyżej i jej skutkiem jest uznanie, że skierowanie
przez Zamawiającego takiego wezwania w dniu 22 kwietnia 2015 r. było uzasadnione
w świetle wskazanego przepisu ustawy Pzp.
Mając powyższe na uwadze i działając na podstawie art. 192 ust. 1 zdanie pierwsze
ustawy Pzp orzeczono jak w sentencji.
Orzekając o kosztach postępowania Izba oparła się na art. 192 ust. 9 oraz 10 ustawy
Pzp. W oparciu o wskazane przepisy obciążyła nimi Odwołującego, stosownie do wyniku
postępowania.
Wśród kosztów postępowania odwoławczego Izba uwzględniła:
−
stosownie do regulacji zawartej w § 3 pkt 1) rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania
oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym w sposobu ich rozliczania
(Dz. U. Nr 41, poz. 238) – koszty wpisu uiszczonego przez Odwołującego w kwocie
10 000,00 zł
−
stosownie do regulacji zawartej w § 3 pkt 2) lit. b) wskazanego rozporządzenia – koszty
wynagrodzenia pełnomocnika Zamawiającego w kwocie 3 600 zł na podstawie
rachunku przedłożonego przed zamknięciem rozprawy do akt sprawy.
Przewodniczący:
…………………………
1.
oddala odwołanie;
2. kosztami postępowania obciąża wykonawcę
Budimex S.A., ul. Stawki 40,
01-040 Warszawa i:
2.1 zalicza
w
poczet
kosztów
postępowania
odwoławczego
kwotę
10 000 zł 00 gr (słownie: dziesięć tysięcy złotych zero groszy), uiszczoną przez
wykonawcę
Budimex S.A., ul. Stawki 40, 01-040 Warszawa tytułem wpisu
od odwołania
2.2 zasądza od wykonawcy
Budimex S.A., ul. Stawki 40, 01-040 Warszawa na rzecz
Gminy Miejskiej Mielec, ul. Żeromskiego 26, 39-300 Mielec kwotę 3 600 zł 00 gr
(słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) stanowiącą koszty postępowania
odwoławczego poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika zamawiającego.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 poz. 907 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia
jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
do
Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu.
Przewodniczący:
…………………………
Sygn. akt: KIO 992/15
U z a s a d n i e n i e
Gmina Mielec (dalej: „Zamawiający”) prowadzi, w trybie przetargu nieograniczonego,
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na: „Przebudowę ulicy Wiesiołowskiego
w Mielcu”. Postępowanie to prowadzone jest na podstawie przepisów ustawy z dnia
29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. t.j. z 2013 r. poz. 907 ze zm.),
zwanej dalej: „ustawa Pzp”. Ogłoszenie o przedmiotowym zamówieniu zostało zamieszczone
w Biuletynie Zamówień Publicznych z dnia 20 marca 2015 r. pod nr 62438.
W postępowaniu tym wykonawca Budimex S.A. z siedzibą w Warszawie
(dalej: „Odwołujący”) w dniu 13 maja 2015 r. złożył odwołanie do Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej. Kopia odwołania została przekazana Zamawiającemu w tej samej dacie.
Informacja o czynności, której dotyczą zarzuty złożonego odwołania, została przekazana
Odwołującemu przez Zamawiającego w dniu 8 maja 2015 r. drogą faksową.
Zamawiający kopię odwołania wraz z wezwaniem do przyłączenia się do niniejszego
postępowania przekazał pozostałym wykonawcom w dniu 13 maja 2015 r. W dniu 15 maja
2015 r. do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej wpłynęło zgłoszenie przystąpienia
do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego, złożone przez wykonawców
wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego, tj. Konsorcjum firm
w składzie: Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. (Pełnomocnik
Konsorcjum), T. W., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą: Przedsiębiorstwo
Robót
Drogowych
DROKAM
T.
W.
(Partner
Konsorcjum)
i W. C., prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Firma Produkcyjno Handlowo
Usługowa
BRUKPOL
W.
C.
(Partner
Konsorcjum)
z
siedzibą
dla Pełnomocnika Konsorcjum w Mielcu (dalej: „Przystępujący”). Kopie zgłoszenia
przystąpienia zostały przekazane stronom postępowania odwoławczego.
Izba po przeprowadzeniu czynności formalnoprawnych związanych z wniesionym
odwołaniem skierowała je do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym z udziałem stron
i uczestników postępowania, a następnie na rozprawie. Posiedzenie oraz rozprawa
w przedmiotowej sprawie odbyły się w dniu 27 maja 2015 r.
Uwzględniając pisma złożone w sprawie oraz oświadczenia złożone w trakcie
rozprawy, Izba ustaliła co następuje.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie przepisów:
1) art. 7 ust. 1 ustawy Pzp, poprzez przeprowadzenie postępowania o udzielenie
zamówienia w sposób niezapewniający zachowania uczciwej konkurencji oraz
równego traktowania wykonawców;
2) art. 7 ust. 1 w zw. z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, poprzez bezpodstawne żądanie
od Odwołującego na etapie wyjaśnień rażąco niskiej ceny, mimo przyjętej w ppkt 10.3
Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (dalej: „SIWZ”) metody wyceny
w oparciu o kalkulację własną wykonawcy, przedłożenia kosztorysu szczegółowego
kalkulacji ceny ofertowej wraz z zestawieniami: robocizny, sprzętu i materiałów.
3) art. 7 ust. 3 w zw. z art. 82 ust. 3 ustawy Pzp, poprzez zmianę na etapie wyjaśnień
rażąco niskiej ceny - metody kalkulacji ceny ofertowej w stosunku do przyjętej
w SIWZ w wyniku żądania przeliczenia cen wskazanych zgodnie z wymogami SIWZ
w kosztorysie uproszczonym wg. kalkulacji metodą kosztorysu szczegółowego,
4) art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp, poprzez niesłuszne przyjęcie, że
oferta Odwołującego zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu
zamówienia,
5) art. 7 ust. 1 w zw. z art. 91 ust. 1 ustawy Pzp, poprzez niezgodny z wskazanymi
w SIWZ kryteriami oceny ofert wybór jako najkorzystniejszej oferty, tj. oferty
Przystępującego.
W związku z powyższym Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania w całości i:
1.
nakazanie Zamawiającemu unieważnienia czynności wyboru jako najkorzystniejszej
oferty Przystępującego;
2.
nakazanie
Zamawiającemu
unieważnienia
czynności
odrzucenia
oferty
Odwołującego;
3.
nakazanie Zamawiającemu niezwłocznego powtórzenia czynności badania i oceny
ofert;
4.
nakazanie Zamawiającemu dokonania wyboru oferty Odwołującego jako oferty
najkorzystniejszej,
5.
zasądzenie kosztów postępowania przed Krajową Izbą Odwoławczą.
Odwołujący podkreślił, że Zamawiający odrzucił jego ofertę, powołując się na fakt, iż
jego wyjaśnienia były niewystarczające i nie potwierdzają, że Odwołujący nie zaproponował
w swojej ofercie rażąco niskiej ceny. Wskazał, że powyższe poprzedzone było wezwaniem
Zamawiającego, który zwrócił się do Odwołującego o złożenie w terminie 3 dni wyjaśnień
dotyczących wyliczenia ceny w złożonej przez Odwołującego ofercie, w tym
do przedstawienia szczegółowego kosztorysu kalkulacji ceny ofertowej wraz z zestawieniami
robocizny, sprzętu i materiałów. Odwołujący w swoich wyjaśnieniach wskazał, że wycena
jego oferty przeprowadzona została zgodnie z wymaganiami zapisanymi przez
Zamawiającego w SIWZ, w szczególności pkt 10.3, z którego wynika, że cena podana
w ofercie powinna być ustalona w oparciu o kalkulację własną wykonawcy. Tak więc
w ocenie Odwołującego Zamawiający nie ustanawiał obligatoryjnych podstaw wyliczenia
ceny i w ten sposób powstała ryczałtowa cena ofertowa, którą Odwołujący podał
w Formularzu Oferty, jednocześnie zgodnie z oczekiwaniami Zamawiającego Odwołujący
wskazał jej rozbicie na żądane przez Zamawiającego pozycje w Formularzu Cenowym 2.2.
W pkt 10.2 SIWZ Zamawiający wskazał natomiast, że wykonawca w cenie ofertowej
powinien ująć wszystkie koszty związane z wykonaniem przedmiotu zamówienia, zaś § 7
ust. 1 projektu umowy, że za wykonanie przedmiotu zamówienia należne jest wykonawcy
wynagrodzenie w kwocie ryczałtowej. W złożonych wyjaśnieniach Odwołujący wskazał
także, że skoro Zamawiający za wykonanie zamówienia przewidział wynagrodzenie
ryczałtowe, a ponadto wskazał, że cena podana w ofercie powinna być ustalona w oparciu
o kalkulację własną wykonawcy, to obecnie nie ma jakichkolwiek podstaw do żądania
przedstawienia szczegółowego kosztorysu kalkulacji ceny ofertowej wraz z zestawieniami
robocizny, sprzętu i materiałów. Jednocześnie Odwołujący wychodząc naprzeciw
oczekiwaniom Zamawiającego potwierdził, że przedstawiona przez niego oferta uwzględnia
wszystkie związane z wykonaniem robót koszty oraz uwzględnia wszystkie okoliczności
charakterystyczne dla przedmiotu zamówienia, jakie Zamawiający podał i opisał
w dokumentach przetargowych wraz z uwzględnieniem warunków rynkowych. Podkreślił, że
kalkulacja ceny ofertowej wynika z realizacji przez Odwołującego szerokiego zakresu robót
budowlanych w województwie podkarpackim, w tym z realizacji dużych inwestycji
autostradowych, dzięki czemu Odwołujący posiada w pobliżu miejsca wykonania
zamówienia zgromadzony sprzęt, ludzi, jak i korzystne umowy handlowe z dostawcami,
pozwalające na zrealizowanie zamówienia w oferowanej cenie. Wskazał, że mimo
przedłożonych wyjaśnień Zamawiający odrzucił najkorzystniejszą ofertę złożoną przez
Odwołującego. Według niego Zamawiający nie był uprawniony do badania oferty
Odwołującego jako rażąco niskiej ceny, bowiem nie zostały spełnione przesłanki z art. 90
ust. 1 ustawy Pzp. Jego zdaniem jego oferta nie może budzić wątpliwości Zamawiającego co
do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia, bowiem cena tej oferty jest i tak wyższa
w stosunku do kwoty budżetu przeznaczonej na realizację w/w zadania przez
Zamawiającego (oferta Odwołującego opiewała na kwotę brutto 2 669 335,92 zł i jest wyższa
niż kwota przeznaczona przez Zamawiającego na realizację zamówienia, podana przez
Zamawiającego do publicznej wiadomości przed otwarciem ofert, wynosząca brutto
2 400 000,00 zł). W przeciwnym razie zdaniem Odwołującego czynność Zamawiającego
polegająca na ustaleniu budżetu na usługi poniżej kosztów ich wytworzenia byłaby oceniana
negatywnie z punktu widzenia zasady ochrony konkurencji, podstawowej zasady wynikającej
z ustawy Pzp, jak i dyscypliny finansów publicznych w przypadku wszczęcia postępowania
przetargowego bez zabezpieczenia środków na finansowanie zamówienia. Podniósł też, że
oferta Odwołującego nie jest niższa o 30% od średniej arytmetycznej cen wszystkich
złożonych w postępowaniu ofert, bowiem średnia arytmetyczna ofert wynosi brutto
3 060 104,58 zł, tj. netto 2 487 889,90 zł. Wskazał, że cena wynikająca z oferty
Odwołującego pozostaje zbliżona do ofert złożonych przez innych wykonawców biorących
udział w przedmiotowym postępowaniu, a różnica pomiędzy jego ofertą, a kolejną ofertą
wynosi 9%, zatem gdy cena ofertowa złożona przez Odwołującego nie odbiega od cen
rynkowych nie sposób przyjąć, iż oferta Odwołującego zawiera rażąco niską cenę.
Odwołujący na poparcie swojego stanowiska przywołał orzecznictwo (wyrok Sądu
Okręgowego w Katowicach z 30 stycznia 2007 r.; sygn. akt: XIX Ga 3/07). Odwołujący
podkreślił, że Zamawiający mimo wezwania dwóch wykonawców ubiegających się
o uzyskanie zamówienia do złożenia wyjaśnień w zakresie badania czy oferowana przez
nich cena nie stanowi rażąco niskiej badania w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp rażąco niskiej
ceny w istocie nie przeprowadził, a niezgodnie z SIWZ i przepisami prawa zażądał od
wykonawcy w ramach wskazanego trybu badania oferty przedłożenia kosztorysu
szczegółowego, a następnie bezpodstawnie odrzucił ofertę Odwołującego. Podkreślił, że
Zamawiający, powołując się na stanowisko Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych,
z którego wynika uprawnienie do żądania - w przypadku robót rozliczanych ryczałtowo -
kosztorysu ofertowego celem wyjaśnienia rażąco niskiej ceny, pominął fakt, że zgodnie
z postanowieniami SIWZ w niniejszym postępowaniu już żądał od wykonawców przedłożenia
wraz z ofertą kosztorysu uproszczonego, a oferta Odwołującego zawiera prawidłowo
wypełniony kosztorys, gdzie wycenione są wszystkie pozycje kosztorysowe, a suma wycen
kosztorysowych stanowi cenę oferty. Zgodnie z postanowieniem SIWZ (pkt 10, ppkt 10.1,
s.11), to suma kwot brutto za poszczególne pozycje kosztorysu ofertowego stanowiła cenę
oferty. W ppkt 10.3 SIWZ wskazano natomiast, że cena podana w ofercie powinna być
ustalona w oparciu o kalkulację własną wykonawcy. Odwołujący powołał się na stanowisko
wyrażone w wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z 9 grudnia 2010 r. (sygn. akt: V Ga
122/10). Podkreślił, że Zamawiający nie zważając na ustanowione przez siebie wymogi
SIWZ, na złożony przez Odwołującego wraz z ofertą kosztorys, a także dyspozycję art. 90
ust. 1 ustawy Pzp, na etapie wyjaśnień Zamawiający zażądał od dwóch wykonawców
opracowania szczegółowego kosztorysu, zawierającego kalkulacje ceny ofertowej wraz
z zestawieniami robocizny, sprzętu i materiałów, co oznacza, że mimo żądanego w SIWZ
kosztorysu uproszczonego, na etapie wyjaśnień rażąco niskiej ceny Zamawiający zażądał
kosztorysu opracowanego inną metodą kosztorysowania, opartą o wypracowane Katalogi
Nakładów Rzeczowych (KNR), gdzie wszelkie roboty budowlane są podzielone
na poszczególne elementy robót konieczne do prawidłowego ich wykonania z określeniem
nakładów rzeczowych jakie należy ponieść, takich jak: robocizna, materiały, sprzęt. Wskazał,że jedyną podstawą weryfikacji przez Zamawiającego ceny ofertowej w aspekcie rażąco
niskiej ceny jest jej rynkowość, tj. brak rażącego zaniżenia, rozważany w kontekście cen
za całe zamówienie. Dlatego też Zamawiający nie miał podstawy żądać przeliczenia cen
wskazanych w kosztorysie uproszczonym - zgodnie z wymaganym przez Zamawiającego -
formularzem cenowym na kalkulację metodą kosztorysu szczegółowego, ponieważ nie ma
do tego podstaw ani w SIWZ, ani w ustawie Pzp. Jak wynika z SIWZ cena ofertowa miała
być sumą kwot za poszczególne pozycje kosztorysu, a w efekcie zamiast badania rażąco
niskiej ceny Zamawiający niezgodnie z postanowieniami SIWZ zażądał od dwóch, z czterech
wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówienia, przedłożenia w terminie 3 dni
od otrzymania wezwania kosztorysu opracowanego całkowicie odmienną niż przewidziana
w SIWZ metodą wyceny. Na marginesie Odwołujący zauważył, że wezwanie do przedłożenia
szczegółowego kosztorysu kalkulacji ceny ofertowej wraz z zestawieniami robocizny, sprzętu
i materiałów zawierało bardzo krótki, bo trzydniowy termin do przedłożenia szczegółowych
kosztorysów, a dodatkowo termin ten został faktycznie skrócony o 2 dni, ponieważ wezwanie
zostało wysłane do wykonawców przez Zamawiającego w dniu 24 kwietnia 2015 r.
(w piątek). Wskazał, że Zamawiający, żądając przedłożenia na etapie badania rażąco niskiej
ceny kosztorysu szczegółowego całkowicie pominął fakt, że opisując sposób kalkulacji ceny
w SIWZ wskazał, że podstawą jest kalkulacja indywidualna, nie podał przedmiarów
(kosztorysu ślepego), nie wskazał podstaw wyceny. Podniósł, że żaden z dwóch
wykonawców wezwanych do przedłożenia kosztorysu szczegółowego nie spełnił żądania
Zamawiającego, ponieważ było to niemożliwe do wypełnienia, skoro w materiałach
przetargowych Zamawiający nie załączył przedmiarów (tzw. kosztorysów ślepych), które
miały być wypełnione przez wykonawców poprzez wpisanie cen jednostkowych dla każdej
pozycji kosztorysowej. W konsekwencji pomimo braku przyjęcia w SIWZ metody wyceny
zamówienia zgodnie z zasadami kosztorysowania szczegółowego, Zamawiający
rozstrzygając postępowanie wyciągnął z tego faktu negatywne konsekwencje dla
Odwołującego, odrzucając jego ofertę. W jego ocenie w świetle przytoczonych okoliczności,
jak i tego, że SIWZ nie zawierała przedmiaru robót, opracowanie szczegółowego kosztorysu,
do złożenia którego Odwołujący został wezwany, nie było możliwe. Powyższe wskazuje, że
działania Zamawiającego nie były nakierowane na badanie czy nie ma on do czynienia
z rażąco niską ceną, ale na odrzucenie oferty Odwołującego, co doprowadziło do tego, że
Zamawiający, pomimo wskazanych w SIWZ kryteriów oceny ofert, całkowicie dowolnie
decyduje o wyborze oferty.
W
toku
rozprawy
Odwołujący
podtrzymał
swoje
stanowisko,
wnosząc
o uwzględnienie odwołania, dodatkowo wskazując że Zamawiający, podając wysokość
kosztorysu ofertowego na poziomie około 5 mln zł brutto, biorąc pod uwagę wysokość ofert
złożonych w postępowaniu, a także kwotę podaną przez Zamawiającego na sfinansowanie
zamówienia, podał kwotę wygórowaną, co w jego ocenie wskazuje na niewiarygodność
kosztorysu Zamawiającego, a także na niezasadność wzywania wykonawców do złożenia
wyjaśnień w sprawie cen ofertowych, które są rynkowe. Wątpliwości Odwołującego budziła
okoliczność, w jaki sposób Zamawiający dokonał oceny przedłożonego przez
Przystępującego, w wyniku wezwania do złożenia wyjaśnień, kosztorysu szczegółowego,
skoro Zamawiający nie mógł dokonać takiego racjonalnego porównania, z uwagi na to, że
tak dokumentacja z postępowania o zamówienie publiczne, jak i oferty złożone
w postępowaniu, nie zawierały wyszczególnienia poszczególnych elementów wchodzących
w zakres takiego szczegółowego kosztorysu. Tym samym zatem – zdaniem Odwołującego -
Zamawiający naruszył przepisy wskazane w odwołaniu, poprzez posługiwanie się na etapie
oceny ofert niedookreślonymi kryteriami oceny ceny ofertowej i żądając w tym zakresie
dokumentu, który nie był wymagany w SIWZ.
Zamawiający w toku rozprawy wniósł o oddalenie odwołania, wskazując
na bezzasadność zarzutów podniesionych przez Odwołującego.
Wskazał, że zarzut niezasadności skierowania do Odwołującego wezwania
do złożenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny jest zarzutem spóźnionym.
Podkreślił też, że kwota na sfinansowanie zamówienia podana przez niego przed otwarciem
ofert w wysokości 2 400 000 zł brutto, to nie były jedyne środki, które Zamawiający posiada
na sfinansowanie tego zamówienia, gdyż wskazana kwota stanowiła jedynie środki
zabezpieczone w budżecie Zamawiającego na to zamówienie. Oprócz tego Zamawiający
dysponował jeszcze na sfinansowanie tego zamówienia – jak wskazał - środkami
w wysokości 2 368 463 zł brutto pochodzącymi z Narodowego Programu Przebudowy Dróg
Lokalnych - Etap II Bezpieczeństwo – Dostępność – Rozwój, na potwierdzenie czego
przedłożył jako dowód w sprawie, oświadczenie Skarbnika Miasta z dnia 25 maja 2015 r.
wraz z dokumentami stanowiącymi wyciąg z budżetu, wniosku o dofinansowanie projektu
oraz pism związanych z uzyskaniem wskazanego dofinansowania. Zamawiający podkreślił
też, że w protokole z niniejszego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego (pkt 2)
Zamawiający określił wartość szacunkową przedmiotu zamówienia na kwotę: 3 912 035,19 zł
netto, zaś w zakresie niniejszego przedmiotu zamówienia obowiązująca stawka podatku VAT
to 23%, stanowiąca kwotę: 899 768,09 zł, co daje łącznie kwotę: 4 811 803,28 zł brutto.
Zamawiający podkreślił, iż biorąc pod uwagę wartość ceny ofertowej Odwołującego w tym
przypadku występowała różnica minimum 30% pomiędzy tą ceną ofertową, a szacunkiem
Zamawiającego. Zauważył także, iż art. 90 ust. 1 ustawy Pzp wskazuje na prawo
Zamawiającego skierowania wezwania do wykonawcy w każdej sytuacji, jeżeli powstanie
po jego stronie podejrzenie rażąco niskiej ceny. Podkreśla, że wezwanie skierowane
do Odwołującego było wezwaniem o wyjaśnienie podejrzenia rażąco niskiej ceny, na co
wskazuje chociażby podstawa prawna w nim wskazana, tj. art. 90 ust. 1 ustawy Pzp,
a Odwołujący jest profesjonalistą i powinien mieć wiedzę w tym zakresie, iż w przypadku
skierowania do niego wezwania we wskazanym trybie to na nim spoczywa obowiązek
wykazania, że jego cena ofertowa nie jest rażąco niską. Podniósł też, że udzielone przez
Odwołującego wyjaśnienia w żadnej mierze nie uzasadniają wyceny ceny ofertowej na tak
niskim poziomie, gdyż w większości wyjaśnienia te stanowią jedynie polemikę z wezwaniem
Zamawiającego, a ostanie dwa akapity tego pisma mają charakter bardzo ogólnych
wyjaśnień; w związku z powyższym można było potraktować je de facto jako brak złożonych
wyjaśnień. Zamawiający podkreślił, że w wyniku skierowanego do Odwołującego wezwania
przyjąłby każde wyjaśnienia, każdy przedłożony przez wykonawcę kosztorys, jeśliby
uzasadniał wycenę robocizny, sprzętu i materiałów wchodzących w zakres przedmiotu
zamówienia na określonym poziomie w sposób obiektywny. Wskazał, że wezwania
do wyjaśnień w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp Zamawiający w niniejszym postępowaniu nie
skierował jedynie do jednego wykonawcy, którego oferta była najdroższa. Według
Zamawiającego, żądając w formularzu nr 2.2 do SIWZ przedstawienia wyceny
poszczególnych rodzajów robót nie żądał tym samym przedłożenia uproszonego kosztorysu
w rozumieniu przepisów odnoszących się do robót budowalnych.
Przystępujący w toku rozprawy poparł w całości stanowisko Zamawiającego i wniósł
o oddalenie odwołania. Podkreślił, że treść wezwania, podstawa prawna w nim wskazana
i ciężar dowodowy wynikający w tym zakresie z przepisów ustawy Pzp, wskazywały na to, iż
obligatoryjne jest złożenie przez Odwołującego Zamawiającemu odpowiednich wyjaśnień
uzasadniających kalkulację ceny ofertowej. Podniósł, że takie wezwanie Przystępujący także
otrzymał i w wyznaczonym przez Zamawiającego terminie przygotował kosztorys
szczegółowy dla Zamawiającego. Zwrócił uwagę, że nawet jeśliby ewentualnie
Przystępujący nie mógł sporządzić takiego kosztorysu, udzieliłby Zamawiającemu
stosownych wyjaśnień w innej formie, które to wyjaśnienia uzasadniałyby kalkulację jego
ceny ofertowej. Wyjaśnienia udzielone przez Odwołującego były zaś - jego zdaniem -
lapidarne i nie pozostawiały Zamawiającemu innej możliwości, aniżeli uznanie, iż takie
wyjaśnienia nie zostały złożone zgodnie z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp.
Krajowa Izba Odwoławcza, rozpoznając złożone odwołanie na rozprawie i uwzględniając
zgromadzony materiał dowodowy w sprawie, w tym w szczególności dokumentację
z niniejszego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, jak również stanowiska
stron i uczestnika postępowania, zaprezentowane na piśmie i ustnie do protokołu
posiedzenia i rozprawy oraz oświadczenie skarbnika Miasta Mielec wraz z załącznikami,
przedłożone przez Zamawiającego w toku rozprawy, ustaliła i zważyła co następuje.
W pierwszej kolejności Izba stwierdziła, że nie została wypełniona żadna
z przesłanek ustawowych, wynikających z art. 189 ust. 2 ustawy Pzp, a skutkujących
odrzuceniem odwołania w całości.
W drugiej kolejności Izba stwierdziła, że wymogi formalne związane ze skutecznym
wniesieniem przystąpienia do postępowania odwoławczego, wynikające z art. 185 ust. 2 i 3
ustawy Pzp, zostały wypełnione, w związku z czym Przystępujący uzyskał status uczestnika
niniejszego postępowania odwoławczego.
Izba ustaliła również, że przesłanka materialnoprawna do wniesienia odwołania,
o której mowa w art. 179 ust. 1 ustawy Pzp, została wypełniona. Odwołujący ma interes
w złożeniu odwołania, ponieważ jego oferta została przez Zamawiającego odrzucona,
co Odwołujący w ramach zarzutów odwołania kwestionuje. Postawione przez Odwołującego
zarzuty na moment wniesienia odwołania – zdaniem Izby - wskazują, że Odwołujący
w wystarczający sposób wykazał się możliwością uzyskania niniejszego zamówienia
publicznego w przypadku uwzględniania zarzutów odwołania i w konsekwencji możliwością
poniesienia przez niego szkody związanej z udzieleniem niniejszego zamówienia innemu
wykonawcy.
Izba, rozpoznając odwołanie w granicach zarzutów podniesionych w odwołaniu,
uznała, że podlega ono oddaleniu.
Izba ustaliła co następuje.
Zamawiający wszczął niniejsze postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego,
poprzez zamieszczenie ogłoszenia o przedmiotowym zamówieniu w dniu 20 marca 2015 r.
w Biuletynie Zamówień Publicznych (pkt 5.1 protokołu z postępowania – druk ZP-PN),
na tablicy ogłoszeń w siedzibie Zamawiającego (pkt 5.2 protokołu z postępowania – druk
ZP-PN) i na swojej stronie internetowej (pkt 5.3 protokołu z postępowania – druk ZP-PN).
Zamawiający zgodnie z pkt 2.2 protokołu z postępowania (druk ZP-PN) ustalił
wartość szacunkową przedmiotu zamówienia na kwotę: 3 912 035,19 zł netto, co przy
doliczeniu do tej kwoty równowartości 23% podatku VAT daje łączną kwotę: 4 811 803,28 zł
brutto. Przed otwarciem ofert Zamawiający podał kwotę na sfinansowanie niniejszego
zamówienia w wysokości: 2 400 000 zł brutto (pkt 7.1 protokołu z postępowania – druk
ZP-PN).
Zamawiający określił w niniejszym postępowaniu, że przysługujące wykonawcy
wynagrodzenie będzie miało charakter wynagrodzenia ryczałtowego (§ 7 ust. 1 wzoru
umowy, stanowiący załącznik do SIWZ). W pkt 10 SIWZ Zamawiający określił opis sposobu
obliczenia ceny ofertowej wykonawcy, wskazując m.in., że cena podana w Formularzu oferty
powinna być ustalona przez wykonawcę w oparciu o kalkulację własną wykonawcy, zaś
Zamawiający nie ustanawia obligatoryjnych podstaw ustalenia ceny (pkt 10.3 SIWZ).
Wskazał on jednocześnie, że cena oferty zostanie wyliczona przez wykonawcę w oparciu
o formularz 2.2, tj. Formularz Cenowy i cena ta będzie wpisana do Formularza Oferty
określonego jako 2.1 (pkt 10.1). W Formularzu Cenowym (2.2) Zamawiający wymagał
wyceny 11 pozycji wyszczególnionych przez siebie rodzajów robót (1. budowa kanalizacji
deszczowej roboty przygotowawcze, 2. budowa kanalizacji deszczowej roboty ziemne,
3. budowa kanalizacji deszczowej odwodnienie korpusu drogowego, 4. przebudowa ulicy –
roboty przygotowawcze, 5. przebudowa ulicy – roboty ziemne, 6. przebudowa ulicy –
odwodnienie korpusu drogowego, 7. przebudowa ulicy – podbudowa, 8. przebudowa ulicy –
nawierzchnia, 9. przebudowa ulicy – roboty wykończeniowe, 10. przebudowa ulicy –
elementy ulic (chodnik, krawężniki, obrzeża betonowe, ścieżki uliczne), 11. oświetlenie
uliczne).
W postępowaniu tym do upływu terminu składania ofert, tj. do dnia 21 kwietnia
2015 r., wpłynęły cztery oferty:
1. oferta Odwołującego z ceną: 2 669 335,92 zł brutto,
2. oferta wykonawcy Przedsiębiorstwo Robót Drogowych Sp. z o.o. w Mielcu z ceną:
3 399 795,64 zł brutto,
3. oferta Przystępującego z ceną: 3 261 286,76 zł brutto,
4. oferta
wykonawcy
KALBRUK
s.c.
M.
K.
i
B.
K.
z siedzibą w Mielcu z ceną: 2 910 000 zł brutto.
Zamawiający pismami z dnia 22 kwietnia 2015 r. wezwał trzech wykonawców, których
oferty cenowe były najniższe – w tym Odwołującego – do złożenia wyjaśnień w trybie art. 90
ust. 1 ustawy Pzp. W wezwaniach tych wskazywał, że powziął wątpliwości na temat
poprawności wyliczenia ceny ofertowej i w celu wyjaśnienia rozbieżności cen wezwał
wykonawców do przedstawienia szczegółowego kosztorysu kalkulacji ceny ofertowej wraz
z zestawieniami: robocizny, sprzętu i materiałów. Wyznaczył wykonawcom trzydniowy termin
na złożenie wyjaśnień w tym przedmiocie.
Odwołujący pismem z dnia 27 kwietnia 2015 r. złożył Zamawiającemu formalne
wyjaśniania, nie przedkładając żadnych dodatkowych dokumentów czy kalkulacji ceny
ofertowej.
Zamawiający w dniu 8 maja 2015 r. poinformował wykonawców o wyborze oferty
najkorzystniejszej w postępowaniu, tj. oferty Przystępującego, a jednocześnie o odrzuceniu
oferty Odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp, uznając, że jest to oferta,
która zawiera rażąco niską cenę.
Biorąc pod uwagę powyższe Izba zważyła, co następuje.
Odnosząc się do zarzutu odrzucenia oferty Odwołującego z powodu uznania, że
zawiera ona cenę rażąco niską i naruszenia w tym względzie zasady równego traktowania
wykonawców i uczciwej konkurencji, Izba stwierdziła, że zarzut ten nie potwierdziły się.
Zwrócić należy uwagę, że postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego,
którego dotyczy rozpoznawane przez Izbę odwołanie prowadzone jest w oparciu
o znowelizowany w 2014 r. (ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo
zamówień publicznych – Dz. U. poz. 1232) przepis art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Zgodnie z tym
przepisem, jeżeli zamawiający w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego
na etapie badania i oceny ofert złożonych w postępowaniu poweźmie podejrzenie zaniżenia
ceny ofertowej konkretnego wykonawcy ma obowiązek wystąpić do niego o wyjaśnienie
swoich podejrzeń i w takiej sytuacji rolą wykonawcy jest wykazanie zamawiającemu, że jego
cena ofertowa nie jest rażąco niską. Ustawodawca - niezależnie od powzięcia samodzielnie
przez zamawiającego takich wątpliwości, czy podejrzeń co do rażącego zaniżenia wyceny
ofertowej przez wykonawcę - wskazał w przywołanym przepisie ustawy, że podejrzenie takie
jest zawsze uzasadnione, jeżeli wypełniona jest co najmniej jedna z dwóch przesłanek
określonych w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Mianowicie, jeżeli cena oferty badanej jest
co najmniej o 30% niższa od wartości szacunkowej zamówienia lub średniej wartości
wszystkich ofert złożonych w postępowaniu Zamawiający ma ustawowy obowiązek
zwrócenia się do danego wykonawcy z prośbą o wyjaśnienie przez niego podstaw wyceny
swojej ceny ofertowej, jej poszczególnych elementów, a także przedstawienia dowodów
i uzasadnienia, że nie odbiega ona od realnych, rynkowych cen. W takiej sytuacji właśnie
ciężar wykazania, że oferta wykonawcy jednak nie jest rażąco niską spoczywa, zgodnie
z art. 90 ust. 2 ustawy Pzp, na wykonawcy udzielającemu zamawiającemu stosownych
wyjaśnień.
Izba stwierdziła, że w niniejszym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego
znalazła wypełnienie jedna z przesłanek wynikających z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, obligująca
Zamawiającego do wszczęcia wobec Odwołującego procedury wyjaśniania podejrzenia
rażąco niskiej ceny. Jak bowiem wynika z wyliczeń dokonanych przez Izbę różnica pomiędzy
ceną ofertową Odwołującego (cena brutto zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy Pzp w związku
z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług –
Dz. U. poz. 915), a wartością szacunkową przedmiotu zamówienia powiększoną o wartość
podatku VAT wynosi ponad 44%. Izba w tym miejscu podziela prezentowane dotychczas
jednolicie w orzecznictwie KIO stanowisko (wyrok KIO z dnia 9 lutego 2015 r.; sygn. akt:
KIO 165/15, wyrok KIO z dnia 6 lutego 2015 r.; sygn. akt: KIO 148/15, wyrok KIO z dnia
18 marca 2015 r.; sygn. akt: KIO 439/15, czy wyrok KIO z dnia 27 marca 2015 r.; sygn. akt:
KIO 500/15), że dla celów zweryfikowania w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp czy cena nie jest
rażąco niska, wartość oferty konkretnego wykonawcy należy porównać z wartością
szacunkową zamówienia (wartość netto przedmiotu zamówienia stanowiącą przedmiot
danego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, a więc wartość zamówienia bez
ewentualnych zamówień uzupełniających), powiększoną o wartość podatku VAT. Tak więc
należy dokonywać oceny wartości porównywalnych ze sobą. Nieuprawnionym w tym
względzie jest działaniem jest natomiast zgodnie z przywołanym przepisem porównywania
wartości oferty danego wykonawcy z kwotą podawaną przed otwarciem ofert
na sfinansowanie zamówienia. Kwota ta bowiem stanowi jedynie o możliwościach
finansowych zamawiającego co do konkretnego zamówienia weryfikowanym w danym
momencie (na dzień otwarcia ofert).
Skoro zatem rozbieżność pomiędzy wskazanymi wartościami w niniejszym
postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, wynosiła ponad 30%, Zamawiający miał
ustawowy obowiązek wystąpić do Odwołującego z wezwaniem do wyjaśnienia w zakresie
elementów mających wpływ na wysokość ceny ofertowej. Zamawiający takie wezwanie
skierował do Odwołującego w piśmie z dnia 22 kwietnia 2015 r. (jak i dwóch innych
wykonawców) i brak jest w tym zakresie jakichkolwiek wątpliwości, że było to wezwanie
skierowane do tego wykonawcy właśnie w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Na powyższe
przede wszystkim wskazuje podstawa prawna wezwania. Ponadto treść tego pisma także
wyraźnie wskazuje, że Zamawiający wzywa Odwołującego do: „złożenia wyjaśnień
dotyczących wyliczenia ceny” w złożonej przez Odwołującego ofercie. Zamawiający
podkreślił tam również, że Odwołujący zaproponował w postępowaniu w swojej ofercie cenę
brutto w wysokości ponad 30% niższą niż wartość przedmiotu zamówienia. Brak jest zatem
jakichkolwiek wątpliwości, że Zamawiający prosił Odwołującego o złożenie wyjaśnień
w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp w związku z tym, że po stronie Zamawiającego powstało
uzasadnione podejrzenie, że cena ofertowa Odwołującego jest w sposób nieuprawniony
zaniżona.
Okoliczność, na którą powoływał się Odwołujący, wskazując jednocześnie jako
odrębny zarzut odwołania, iż Zamawiający udzielił zamówienia wykonawcy niezgodnie
z przepisami ustawy Pzp bowiem na etapie wyjaśnień rażąco niskiej ceny zmienił metodę
kalkulacji ofertowej w stosunku do przyjętej w SIWZ, poprzez żądanie do Odwołującego
przedłożenia kosztorysu ofertowego szczegółowego, Izba także uznała za niepotwierdzającą
zarzutów odwołania. To, że Zamawiający w piśmie skierowanym do Odwołującego w oparciu
o art. 90 ust. 1 ustawy Pzp żądał dodatkowo przedstawienia szczegółowego kosztorysu
kalkulacji ceny ofertowej wraz z zestawieniami robocizny, sprzętu i materiałów, zdaniem
Izby, nie narusza przepisów ustawy Pzp. Zamawiający w tym zakresie bowiem zażądał
od wykonawcy bardziej szczegółowej kalkulacji ceny ofertowej po to, aby móc zweryfikować,
czy dokonana przez Odwołującego wycena ma charakter rynkowy i znajduje oparcie
w kosztach wykonawcy związanych z realizacją wszystkich prac objętych przedmiotem
niniejszego zamówienia publicznego. Powyższe stanowiło pewne wytyczne dla wykonawcy,
aby przedstawił Zamawiającemu podstawy wyceny swojej oferty, które zostały przyjęte przez
niego przy sporządzaniu oferty. Nie oznacza to, że Zamawiający nie stosował się do
wymogów SIWZ w zakresie obliczenia ceny ofertowej, która miała być ustalona przez
wykonawcę w oparciu o jego kalkulację. Tę kalkulację własną należało Zamawiającemu
w trybie złożonych przez Odwołującego wyjaśnień przedstawić i uzasadnić czy przewidziane
wszystkie koszty wyceny robot budowlanych objętych przedmiotem zamówienia znajdują
pokrycie w cenie ofertowej Odwołującego oraz czy ta wycena ma charakter rynkowy.
Zdaniem Izby Zamawiający nie wymagał wprost w wezwaniu skierowanym do Odwołującego
sporządzenia ściśle, według właściwych regulacji prawnych, kosztorysu szczegółowego.
Nawet jednak, gdyby przyjąć, że Zamawiający wymagał przedłożenia takiego kosztorysu,
wykonawca nie sporządzając go, a prezentując własną, bardziej szczegółową niż w treści
oferty kalkulację swojej ceny ofertowej z uzasadnieniem wyceny poszczególnych robót
i uwzględnieniem w tym zakresie kosztów robocizny, sprzętu czy materiałów, przedstawiłby
stosowne wyjaśniania podlegające obiektywnej ocenie Zamawiającego. Tymczasem
Odwołujący na wezwanie Zamawiającego przedstawił jedynie polemikę z samym
wezwaniem Zamawiającego. Jedyne argumenty, które stanowią element właściwych
wyjaśnień, których wykonawca udzielił Zamawiającemu w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp,
to argumenty o charakterze ogólnym, w których Odwołujący jedynie potwierdza, że jego
oferta uwzględnia wszystkie związane z wykonaniem robót budowlanych, objętych
przedmiotem zamówienia, koszty z uwzględnieniem także warunków rynkowych. Odwołujący
podniósł też, iż uwzględnił w swojej ofercie wszystkie wymagania SIWZ oraz ryzyka
związane z realizacją tych robót. Podniósł także argument, iż kalkulacja jego ceny ofertowej
wynika z szerokiego zakresu robót budowlanych realizowanych przez tego wykonawcę
w województwie podkarpackim, związanych z realizacją dużych inwestycji autostradowych,
dzięki czemu Odwołujący posiada w pobliżu miejsca wykonania zamówienia zgromadzony
sprzęt, ludzi i korzystne umowy z dostawcami, pozwalające na zrealizowanie zamówienia
w zaproponowanej cenie. Podkreślił też, że jest on przygotowany do realizacji zadania,
a przedmiot zamówienia został przez niego wyceniony o własne bogate doświadczenie
w realizacji podobnych kontraktów i wynikającą z tego tytułu znajomość rynku oraz ofert firm
specjalizujących się w wykonywaniu określonych robót i dostaw materiałów w tym
porozumień z przyszłymi wykonawcami.
Podniesione przez Odwołującego argumenty i okoliczność mają charakter ogólny,
w większej części nie stanowią one o indywidualnej sytuacji tego wykonawcy, pozwalającej
mu na znaczące obniżenie wyceny oferty w stosunku do innych wykonawców (większość
firm budowlanych może przywoływać podobne okoliczności). W przypadku zaś powoływania
się na realizację przez Odwołującego konkretnych inwestycji w pobliżu inwestycji
Zamawiającego, Odwołujący w żadnej mierze nie wykazał jakie konkretnie koszty z tego
tytułu na inwestycji Zamawiającego będą obniżone (czy będzie to przykładowo: zakup
materiałów po niższych cenach, czy obniżone stawki roboczogodzin dla kadry realizującej
zadanie, czy też wykorzystanie konkretnego sprzętu niezbędnego do realizacji zamówienia
po niższych stawkach, czy też bez kosztowo i w jakim zakresie powyższe wpływa
na obniżenie ceny ofertowej). Przyjęcie stanowiska Odwołującego o braku podstaw
do weryfikacji przez Zamawiającego takich kosztów prowadziłoby do konkluzji, że przy
określonym w warunkach danego zamówienia publicznego, przy wynagrodzeniu
ryczałtowym dla wykonania robót budowlanych nieuprawniona jest ocena, czy dokonana
przez wykonawcę wycena ofertowa ma charakter rynkowy czy też nie. Wynagrodzenie
ryczałtowe obejmujące wykonanie wszystkich niezbędnych prac do powstania określonego
dzieła (wykonania robót budowalnych) także opiera się o pewną kalkulację kosztów
dotyczących konkretnych robót, zakupu materiałów czy wyceny pracy określonej grupy osób,
która będzie w stanie wykonać objęte zakresem zamówienia prace. Kalkulacja tych
wszystkich kosztów powinna mieć charakter wyceny rynkowej, a więc bez ponoszenia
jakichkolwiek strat po stronie wykonawcy. Przy ryczałtowym wynagrodzeniu umownym
wykonawca także powinien uzasadnić swoją wycenę, a tego Odwołujący w niniejszej
sprawie nie uczynił.
Co do kwestii krótkiego terminu na złożenie wyjaśnień, to ten argument nie był
podnoszony przez Odwołującego w złożonych na wezwanie Zamawiającego wyjaśnieniach,
a ponadto Odwołujący – jak oświadczył w toku rozprawy – nie składał do Zamawiającego
w tym zakresie żadnego wniosku o wydłużenie tego terminu.
Izba nie stwierdziła zatem w tym zakresie naruszenia przywołanych w odwołaniu
przepisów ustawy Pzp. W tym kontekście nie znalazły również potwierdzenia inne zarzuty
podnoszone w odwołaniu – co do wyboru oferty, która nie jest ofertą najkorzystniejszą –
bowiem te zarzuty stanową jedynie konsekwencję powyżej rozstrzygniętych zarzutów
odwołania
Co do zarzutu bezpodstawnego żądania przez Odwołującego na etapie wyjaśnień
rażąco niskiej ceny szczegółowej kalkulacji ceny ofertowej, Izba uznała, że zarzut ten
formalnie jest spóźniony, a także - z drugiej strony - niemożliwy do podniesienia w niniejszym
postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Po pierwsze bowiem wezwanie do
wyjaśnienia rażąco niskiej ceny zostało skierowane do Odwołującego w dniu 22 kwietnia
2015 r., a odwołanie wpłynęło do Izby w dniu 13 maja 2015 r. Po drugie odwołanie
w zamówieniach poniżej tzw. progów unijnych może dotyczyć – zgodnie z art. 180 ust. 2
ustawy Pzp - jedynie czterech, wyspecyfikowanych enumeratywnie w przywołanym przepisie
ustawy sytuacji, w których nie mieści się skierowanie do wykonawcy, w toku czynności
badania i oceny ofert, wezwania w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Z tych też względów
zarzut ten nie podlega rozpoznaniu stosownie do dyspozycji art. 189 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp.
Niezależnie jednak od powyższego, Izba, rozpoznając zarzut odrzucenia oferty
Odwołującego z powodu rażąco niskiej ceny zobowiązana była do oceny, czy Zamawiający
zasadnie skierował do Odwołującego wezwanie do złożenia wyjaśnień w trybie art. 90 ust. 1
ustawy Pzp. Oceny tej Izba dokonała powyżej i jej skutkiem jest uznanie, że skierowanie
przez Zamawiającego takiego wezwania w dniu 22 kwietnia 2015 r. było uzasadnione
w świetle wskazanego przepisu ustawy Pzp.
Mając powyższe na uwadze i działając na podstawie art. 192 ust. 1 zdanie pierwsze
ustawy Pzp orzeczono jak w sentencji.
Orzekając o kosztach postępowania Izba oparła się na art. 192 ust. 9 oraz 10 ustawy
Pzp. W oparciu o wskazane przepisy obciążyła nimi Odwołującego, stosownie do wyniku
postępowania.
Wśród kosztów postępowania odwoławczego Izba uwzględniła:
−
stosownie do regulacji zawartej w § 3 pkt 1) rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania
oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym w sposobu ich rozliczania
(Dz. U. Nr 41, poz. 238) – koszty wpisu uiszczonego przez Odwołującego w kwocie
10 000,00 zł
−
stosownie do regulacji zawartej w § 3 pkt 2) lit. b) wskazanego rozporządzenia – koszty
wynagrodzenia pełnomocnika Zamawiającego w kwocie 3 600 zł na podstawie
rachunku przedłożonego przed zamknięciem rozprawy do akt sprawy.
Przewodniczący:
…………………………
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 263/15 z dnia 2015-12-23
- Sygn. akt KIO 1611/15 z dnia 2015-08-07
- Sygn. akt KIO 1490/15, KIO 1577/15, KIO 1584/15 z dnia 2015-08-06
- Sygn. akt KIO 1560/15 z dnia 2015-08-04
- Sygn. akt KIO 1519/15 z dnia 2015-07-31
