rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2013-01-14
rok: 2012
data dokumentu: 2013-01-14
rok: 2012
Powiązane tematy:
sygnatury akt.:
KIO 2904/12
KIO 2904/12
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 stycznia 2013 r., w Warszawie, odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 28 grudnia 2012 r. przez
wykonawcę
Zabrzańskie Zakłady Mechaniczne – Maszyny Górnicze Sp. z o.o.
ul. 3 Maja 89/1, 41-800 Zabrze
w postępowaniu prowadzonym przez
Kompanię Węglową S.A. ul. Powstańców 30, 40-039 Katowice
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 28 grudnia 2012 r. przez
wykonawcę
Zabrzańskie Zakłady Mechaniczne – Maszyny Górnicze Sp. z o.o.
ul. 3 Maja 89/1, 41-800 Zabrze
w postępowaniu prowadzonym przez
Kompanię Węglową S.A. ul. Powstańców 30, 40-039 Katowice
orzeka:
1. oddala odwołanie,
2. kosztami postępowania obciąża Zabrzańskie Zakłady Mechaniczne – Maszyny
Górnicze Sp. z o.o. ul. 3 Maja 89/1, 41-800 Zabrze i zalicza w poczet kosztów
postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy
złotych zero groszy) uiszczoną przez Zabrzańskie Zakłady Mechaniczne – Maszyny
Górnicze Sp. z o.o. ul. 3 Maja 89/1, 41-800 Zabrze tytułem wpisu od odwołania.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. 113, poz. 759 ze zm.) na niniejszy wyrok – w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Katowicach.
Przewodniczący: ……………………..…
Sygn. akt: KIO 2904/12
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający – Kompania Węglowa S.A. prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia
publicznego na dzierżawę dwóch kombajnów ścianowych z elektrycznym napędem posuwu
oraz dwóch wysokociśnieniowych zespołów pompowych wraz z zabezpieczeniem pełnej
obsługi gwarancyjnej i serwisowej w całym okresie dzierżawy dla KW S.A. Oddział KWK
„Knurów-Szczygłowice” Ruch Szczygłowice z podziałem na trzy zadania, na podstawie
ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 113,
poz. 759 z późn. zm.), w trybie przetargu nieograniczonego.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane 21 grudnia 2012 r. w Dzienniku Urzędowym
UE pod numerem 2012/S 246-404898, a wartość zamówienia jest większa niż kwoty
określone na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych.
28 grudnia 2012 r. odwołujący – Zabrzańskie Zakłady Mechaniczne – Maszyny Górnicze Sp.
z o.o. wniósł odwołanie wobec treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia
w zakresie:
1. wymogu opisanego w załączniku nr 1 do specyfikacji, pkt II.4.e w zakresie zadania 1. oraz
pkt III.8.e w zakresie zadania 2.: „Układ hydrauliczny kombajnu będzie posiadał dwa
równoważne zestawy pompowe z możliwością wzajemnej rezerwacji. Uwaga! Poprzez
określenie jeden zestaw pompowy Zamawiający rozumie zestaw składający się z jednej
pompy, jednego sprzęgła, jednego silnika oraz z zestawu filtrów” oraz
2. wymogu opisanego w załączniku nr 1 do specyfikacji, pkt II.3.10 w zakresie zadania 1.
oraz pkt III.3.11 w zakresie zadania 2.: „Zastosowanie silników elektrycznych w organach
urabiających i w napędzie posuwu wyposażonych w elektroniczne zabezpieczenia przed
przeciążeniem – bez konieczności stosowania mechanicznych zabezpieczeń tzw. wałków
skrętnych (wałków przeciążeniowych). Zamawiający dopuszcza rozwiązania zabezpieczenia
silników posuwu lub/i organów w postaci tzw. wałków skrętnych (wałków przeciążeniowych),
ale podzespoły te objęte są gwarancją w całym okresie dzierżawy.” w związku z punktem
XXII.1 specyfikacji – kryterium ocena techniczna T „sposób zabezpieczenia przed
przeciążeniem silników posuwu lub/i organów Tt: - elektroniczne zabezpieczenia – 1,0 pkt x
waga, - mechaniczne zabezpieczenia – 0 pkt x waga”.
Powyższe wymogi naruszają:
1. art. 29 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych przez opisanie przedmiotu zamówienia
w sposób, który utrudnia uczciwą konkurencję, a także przez opisanie przedmiotu
zamówienia w sposób nadmiernie rygorystyczny, a przez to bezpodstawnie ograniczający
krąg wykonawców zdolnych do wykonania zamówienia,
2. art. 36 ust. 1 pkt 13 ustawy Prawo zamówień publicznych poprzez dokonanie ustalenia
kryterium oceny ofert w części technicznej w sposób naruszający uczciwą konkurencję
i równe traktowanie wykonawców,
3. art. 7 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych poprzez przygotowanie
i przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia w sposób nie zapewniający
zachowania uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców.
Odwołujący wniósł o: uwzględnienie odwołania i nakazanie zamawiającemu dokonania
zmian specyfikacji istotnych warunków zamówienia polegających na wykreśleniu lub
modyfikacji kwestionowanych zapisów zgodnie z propozycjami:
1) w zakresie załącznika nr 1 pkt II.4.e oraz Ill.8.e polegającej na określeniu rozwiązania
z dwoma równoważnymi zestawami pompowymi z możliwością wzajemnej rezerwacji jako
rozwiązania pożądanego i nie eliminującego z udziału w przetargu potencjalnego oferenta
posiadającego rozwiązanie z pojedynczym zestawem pompowym,
2) wykreślenia w treści punktu XXII.1 specyfikacji w zakresie kryterium ocena techniczna T
punktu stanowiącego kryterium „sposób zabezpieczenia przed przeciążeniem silników
posuwu lub/i organów.”
W uzasadnieniu odwołania odwołujący wskazał, iż obowiązek zaoferowania kombajnu
z układem hydraulicznym, który będzie posiadał dwa równoważne zestawy pompowe
z możliwością wzajemnej rezerwacji narusza uczciwą konkurencję. Na rynku występują
zarówno wykonawcy oferujący kombajny z podwójnym jak i pojedynczym układem
hydraulicznym, a żądanie zamawiającego zaoferowania kombajnu wyłącznie z podwójnym
układem hydraulicznym ogranicza odwołującemu możliwość złożenia oferty. W aktualnie
produkowanych górniczych kombajnach ścianowych do obsługi urządzeń pomocniczych
(odbiorników) jak osłony górne, ładowarki osłonowe, siłowniki hydrauliczne podnoszenia
ramion, hamulce postojowe i inne, stosowane są dwa rodzaje instalacji hydrauliki siłowej:
pojedynczy układ hydrauliczny (jedna jednostka napędowa) lub dwa niezależne układy
hydrauliczne (dwie jednostki napędowe). Pomimo różnic w budowie są to układy
równoważne i tak należy je traktować. Zarówno ciśnienie, jak i sumaryczne przepływy
medium muszą posiadać takie same wartości przy zasilaniu takich samych odbiorników, aby
uzyskać takie same reakcje na odbiornikach. Stosowanie pojedynczego lub podwójnego
niezależnego układu hydraulicznego jest następstwem przyjętej przez projektanta wizji
maszyny lub posiadanymi możliwościami przestrzeni do zabudowy instalacji. Oba układy
pozwalają na jednoczesne zasilanie i sterowanie taką samą ilością odbiorników,
a sumaryczny wydatek dwóch pomp hydraulicznych jest taki sam, jak jednej pompy
hydraulicznej w układzie pojedynczym. Stosując rozwiązanie składające się z mniejszej ilości
elementów i mniejszej ilości połączeń hydraulicznych, jak to ma miejsce w pojedynczym
układzie hydraulicznym, prawdopodobieństwo zaistnienia awarii jest mniejsze. Dwa
niezależne układy hydrauliczne posiadają zdublowaną ilość podzespołów, więc mogą
podwoić prawdopodobieństwo wystąpienia awarii oraz ilość czynności serwisowych podczas
przeglądów. Niewątpliwie dwa niezależne układy hydrauliczne dają możliwość zasilania
wszystkich odbiorników tylko z jednego układu w przypadku uszkodzenia jednej pompy
hydraulicznej lub silnika elektrycznego, ale tworzy się wówczas układ pojedynczy, który
w tym przypadku nie posiada pełnej zdolności zasilania i sterowania wszystkich odbiorników
zgodnie z wymaganiami, czyli uzyskania pełnej funkcjonalności. Wymaganie, aby układ
hydrauliczny posiadał dwa równoważne zestawy pompowe z możliwością wzajemnej
rezerwacji rozumiane jako pompa wraz z silnikiem elektrycznym, jest de facto rozwiązaniem
z pojedynczym układem hydraulicznym posiadającym rezerwowe zasilanie. Zastosowanie
drugiej pompy i drugiego silnika elektrycznego, które nie pracują z układem hydraulicznym
i układem zasilania maszyny, w przypadku awarii i tak wymaga podjęcia czynności
serwisowych celem uruchomienia układu hydraulicznego z równoważnego zestawu
pompowego. Uruchamianie układu hydraulicznego z rezerwowego zasilania bez ustalenia
przyczyny
uszkodzenia
i
demontażu
pompy
jest
niebezpieczne
i
technicznie
niedopuszczalne, gdyż w krótkim czasie może doprowadzić do uszkodzenia pompy
rezerwowej.
Zamawiający wymaga zastosowania silników elektrycznych w organach urabiających
i w napędzie posuwu wyposażonych w elektroniczne zabezpieczenia przed przeciążeniem,
bez konieczności stosowania mechanicznych zabezpieczeń tzw. wałków skrętnych (wałków
przeciążeniowych). Zamawiający dopuszcza rozwiązania zabezpieczenia silników posuwu
lub/i organów w postaci tzw. wałków skrętnych (wałków przeciążeniowych) ale podzespoły te
objęte są gwarancją w całym okresie dzierżawy. Równocześnie w punkcie XXII.1 specyfikacji
istotnych warunków zamówienia w kryterium ocena techniczna określił punkty za
poszczególne rozwiązania w zakresie zabezpieczenia punktując zabezpieczenie elektryczne,
a nie punktując mechanicznego. śądając od wykonawców gwarancji na przedmiot dzierżawy
przez cały okres jej trwania, w tym również pełnej gwarancji na wałki skrętne, zamawiający
nie powinien dokonywać już oceny punktowej tego wymogu. W przypadku, gdy
zabezpieczenie w postaci wałka skrętnego zadziała, co będzie skutkowało jego skręceniem
i koniecznością jego wymiany, wykonawca proponujący to rozwiązanie jest zobowiązany do
wymiany przedmiotowego wałka skrętnego na własny koszt. Takie rozwiązanie nie powoduje
też dla zamawiającego innych negatywnych konsekwencji w stosunku do rozwiązania
z zabezpieczeniem elektrycznym. Dodatkowo zamawiający wymaga, aby wykonawcy
dostarczyli w ramach wyprawki zestaw elementów zabezpieczających przed przeciążeniem
w silnikach organu i posuwu (wałki przeciążeniowe) oraz wkładki bezpiecznikowe
zastosowane w kombajnie – 5 kpl, co potwierdza, że tego rodzaju koszty leżą po stronie
wykonawcy. Brak jest więc argumentów, aby dodatkowo premiować rozwiązanie posiadające
zabezpieczenia elektryczne.
Celem postępowania o zamówienie publiczne jest otrzymanie przez zamawiającego
produktu, jak najmniejszymi nakładami, który najlepiej zaspokoi jego potrzeby. Tylko w takim
przypadku możliwy jest wybór najkorzystniejszej oferty, o której mowa w art. 2 ust. 5 ustawy
Prawo zamówień publicznych. Jest to możliwe przy zachowaniu zasady uczciwej konkurencji
pomiędzy wykonawcami. W przeciwnym razie może dojść do rozstrzygnięć niekorzystnych
z punktu widzenia zamówienia publicznego, a w konsekwencji do niespełnienia celu
postępowania o zamówienie publiczne, zwłaszcza na skutek nieuzasadnionego ograniczenia
kręgu podmiotów mogących uczestniczyć w postępowaniu przetargowym.
W odpowiedzi zamawiający wniósł o oddalenie odwołania w całości stwierdzając, że zarzuty
są bezpodstawne i ukierunkowane na to, że odwołujący nie posiada urządzenia
o wymaganych parametrach. Natomiast na rynku urządzenia takie istnieją, np. produkcji
FAMUR, EICKHOFF, JOY i BUCYRUS. Zamawiający ma prawo przygotowywać opis
przedmiotu zamówienia zgodnie ze swoimi potrzebami, a nie po to, aby każdy chętny
wykonawca mógł sprzedać mu swój produkt.
Awaryjny zestaw pomp pozwala kombajnowi działać albo kombajn ten przesunąć w miejsce,
w którym wymiana pomp jest możliwa. Dostęp do kombajnu jest możliwy tylko na jednej z 22
nadstawek, zatem awaria kombajnu pomiędzy tymi nadstawkami powoduje brak dostępu.
Tym samym istotne jest, aby możliwe było przesunięcie kombajnu co najmniej do najbliższej
nadstawki, a więc szybkie podłączenie pompy rezerwowej pozwalającej na jego
przesunięcie, a w razie czego również i na pracę tego kombajnu. Awaryjność kombajnu ze
względu na dwa zestawy pomp nie jest większa, ponieważ najczęściej jeden z tych
zestawów nie pracuje. Czas przeglądu nie ma znaczenia, gdyż i tak zamawiający musi
dokonać go w ciągu 8 godzin, a przegląd i tak musi przejść całe urządzenie. Trzeba
wstępnie sprawdzić przyczynę awarii pierwszego zestawu pomp, jednak nie po to producenci
produkują zestawy dwupompowe, aby z tego drugiego zestawu nie korzystać. Błędne jest
założenie odwołującego, że kombajn z podwójnym zestawem pomp musi wykorzystywać
oba zestawy jednocześnie. Jest to możliwe, ale może również pracować przy jednym
zestawie.
Co do zarzutu dotyczącego rodzaju zabezpieczeń przed przeciążeniem – nie mogło dojść do
naruszenia art. 36 ust. 1 pkt 13 ustawy Prawo zamówień publicznych, gdyż wskazuje on
jedynie, że taka informacja ma się w specyfikacji znaleźć i zamawiający tę informację
zamieścił. Samo objęcie gwarancją elementów najczęściej uszkadzanych nie narusza
uczciwej konkurencji. Zamawiający preferuje zabezpieczenia elektryczne, które polegają na
przekręceniu odpowiedniego łącznika sterującego, co jest rozwiązaniem technologicznie
sprawniejszym i ekonomicznie zasadnym, a zatem je punktuje. Natomiast rozwiązanie
mechaniczne polegające na wymianie uszkodzonego wałka pociąga za sobą dodatkowe
koszty i prace, gdyż należy dokonać demontażu osłon, posiadać na stanie rezerwowy wałek
oraz ponieść koszt wałka. Jednak sam koszt nowego wałka jest bez porównania z kosztami,
jakie ponosi kopalnia z powodu przestoju.
Zabezpieczenia elektryczne stosowane są w kombajnie FAMUR, EICKHOFF czy JOY.
W oparciu o stan faktyczny ustalony na podstawie dokumentacji postępowania oraz
złożonych oświadczeń Izba ustaliła i zważyła, co następuje: odwołanie nie zasługuje
na uwzględnienie.
Na wstępie Izba stwierdziła, że nie zachodzi żadna z przesłanek skutkujących odrzuceniem
odwołania opisanych w art. 189 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych, a odwołujący
ma interes we wniesieniu odwołania w rozumieniu art. 179 ust. 1 i art. 180 ust. 1 ustawy
Prawo zamówień publicznych.
Izba uznała, że zamawiający uzasadnił powody wprowadzenia do specyfikacji istotnych
warunków zamówienia kwestionowanego przez odwołującego wymogu posiadania przez
kombajn dwóch zestawów pomp.
Bezsporne jest, iż w górniczych kombajnach ścianowych stosowane są zarówno pojedyncze,
jak i podwójne zestawy pomp. Jako przykład obecnych na rynku polskim producentów
stosujących dwa zestawy pomp zostały podane firmy: FAMUR, EICKHOFF, JOY
i BUCYRUS, jako producenci stosujący pojedyncze zestawy – odwołujący.
Niewątpliwie określenie przedmiotu zamówienia odzwierciedlającego uzasadnione potrzeby
należy do zamawiającego. Zamawiający powołał się na praktyczne zalety stosowania
kombajnu w dwoma zestawami pomp (zostały wymienione w jego stanowisku), które
powodują, że jest on w stanie w sprawniejszy i bardziej korzystny ekonomicznie sposób
wykonywać swoją działalność. Podstawowym argumentem zamawiającego w tym zakresie
było to, że awaria pompy nie uniemożliwi w sposób nagły dalszej pracy kombajnu, jak
również nie unieruchomi kombajnu w miejscu, w którym niemożliwa będzie jego naprawa.
Strony podjęły spór o możliwość przesunięcia również kombajnu z jednym zestawem pomp,
co do którego to sporu Izba uznała, iż odwołujący co prawda zna lepiej techniczne założenia
układu hydraulicznego produkowanego przez siebie kombajnu (np. iż nie ulegnie on
uszkodzeniu podczas przepięcia do układu zasilania obudowy zmechanizowanej), lecz
zamawiający jest w stanie lepiej ocenić praktyczne możliwości dokonania tego w warunkach
prowadzonej przez siebie kopalni. Odwołujący nie był też w stanie podać kontrargumentów
co do innych kwestii podnoszonych przez zamawiającego, m.in. bezpieczeństwa przy takim
przepinaniu.
Podstawą oceny prawidłowości postawionych przez zamawiającego wymagań jest to, czy
wymogi te, nawet rygorystyczne, są uzasadnione w sposób racjonalny i przekonujący
potrzebami zamawiającego. Izba uznała, że zamawiający w taki sposób postawienie owego
wymogu wyjaśnił.
Wyartykułowany w art. 29 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych obowiązek opisania
przedmiotu zamówienia w sposób, który nie utrudnia uczciwej konkurencji nie jest
równoznaczny z koniecznością dopuszczenia wszystkich występujących na rynku
produktów. Tak więc sama okoliczność, że opis przedmiotu zamówienia utrudnia lub nawet
uniemożliwia złożenie oferty przez odwołującego, nie wskazuje na naruszenie zasady
uczciwej konkurencji jako takiej.
Również w zakresie zarzutu dotyczącego dodatkowego punktowania zabezpieczenia
elektrycznego Izba uznała, że zamawiający ma prawo preferować rozwiązanie dla siebie
korzystniejsze, czy nawet wygodniejsze. Z wyjaśnień stron wynika, że posługiwanie się
zabezpieczeniem elektrycznym jest szybsze, łatwiejsze i wygodniejsze dla zamawiającego
i jego pracowników niż zabezpieczeniem mechanicznym – niezależnie nawet od czasu
wymiany wałków skrętnych, zaletą jest także to, że nie trzeba pracowników każdorazowo
angażować do wymiany tych wałków.
Zatem zabezpieczenie elektryczne jak najbardziej jest zaletą funkcjonalną urządzenia.
Z kolei punktowanie zalet funkcjonalnych w ramach kryteriów oceny ofert jest oczywistym
i powszechnie akceptowanym działaniem zamawiających, zwłaszcza jeśli jednocześnie są
one połączone z oszczędnościami finansowymi.
Co do naruszenia art. 36 ust. 1 pkt 13 czy nawet art. 91 ust. 2 ustawy Prawo zamówień
publicznych, to powołane przepisy nie mogły zostać naruszone przez zamawiającego, gdyż
stanowią w pierwszym przypadku opis obowiązków zamawiającego w stosunku do treści
specyfikacji istotnych warunków zamówienia, a w drugim wskazanie przykładowych kryteriów
oceny ofert. Natomiast nie mają znaczenia wartościującego, tj. czy dane kryterium
w indywidualnym przypadku zostało prawidłowo sformułowane – do tego odnosi się raczej,
również przywołany przez odwołującego, art. 7 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych.
W związku z powyższym Izba orzekła jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy
Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania, zgodnie z § 1 ust. 1 pkt
2, § 3 i § 5 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r.
w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów
w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238).
Przewodniczący: ………………….………
1. oddala odwołanie,
2. kosztami postępowania obciąża Zabrzańskie Zakłady Mechaniczne – Maszyny
Górnicze Sp. z o.o. ul. 3 Maja 89/1, 41-800 Zabrze i zalicza w poczet kosztów
postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy
złotych zero groszy) uiszczoną przez Zabrzańskie Zakłady Mechaniczne – Maszyny
Górnicze Sp. z o.o. ul. 3 Maja 89/1, 41-800 Zabrze tytułem wpisu od odwołania.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. 113, poz. 759 ze zm.) na niniejszy wyrok – w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Katowicach.
Przewodniczący: ……………………..…
Sygn. akt: KIO 2904/12
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający – Kompania Węglowa S.A. prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia
publicznego na dzierżawę dwóch kombajnów ścianowych z elektrycznym napędem posuwu
oraz dwóch wysokociśnieniowych zespołów pompowych wraz z zabezpieczeniem pełnej
obsługi gwarancyjnej i serwisowej w całym okresie dzierżawy dla KW S.A. Oddział KWK
„Knurów-Szczygłowice” Ruch Szczygłowice z podziałem na trzy zadania, na podstawie
ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 113,
poz. 759 z późn. zm.), w trybie przetargu nieograniczonego.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane 21 grudnia 2012 r. w Dzienniku Urzędowym
UE pod numerem 2012/S 246-404898, a wartość zamówienia jest większa niż kwoty
określone na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych.
28 grudnia 2012 r. odwołujący – Zabrzańskie Zakłady Mechaniczne – Maszyny Górnicze Sp.
z o.o. wniósł odwołanie wobec treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia
w zakresie:
1. wymogu opisanego w załączniku nr 1 do specyfikacji, pkt II.4.e w zakresie zadania 1. oraz
pkt III.8.e w zakresie zadania 2.: „Układ hydrauliczny kombajnu będzie posiadał dwa
równoważne zestawy pompowe z możliwością wzajemnej rezerwacji. Uwaga! Poprzez
określenie jeden zestaw pompowy Zamawiający rozumie zestaw składający się z jednej
pompy, jednego sprzęgła, jednego silnika oraz z zestawu filtrów” oraz
2. wymogu opisanego w załączniku nr 1 do specyfikacji, pkt II.3.10 w zakresie zadania 1.
oraz pkt III.3.11 w zakresie zadania 2.: „Zastosowanie silników elektrycznych w organach
urabiających i w napędzie posuwu wyposażonych w elektroniczne zabezpieczenia przed
przeciążeniem – bez konieczności stosowania mechanicznych zabezpieczeń tzw. wałków
skrętnych (wałków przeciążeniowych). Zamawiający dopuszcza rozwiązania zabezpieczenia
silników posuwu lub/i organów w postaci tzw. wałków skrętnych (wałków przeciążeniowych),
ale podzespoły te objęte są gwarancją w całym okresie dzierżawy.” w związku z punktem
XXII.1 specyfikacji – kryterium ocena techniczna T „sposób zabezpieczenia przed
przeciążeniem silników posuwu lub/i organów Tt: - elektroniczne zabezpieczenia – 1,0 pkt x
waga, - mechaniczne zabezpieczenia – 0 pkt x waga”.
Powyższe wymogi naruszają:
1. art. 29 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych przez opisanie przedmiotu zamówienia
w sposób, który utrudnia uczciwą konkurencję, a także przez opisanie przedmiotu
zamówienia w sposób nadmiernie rygorystyczny, a przez to bezpodstawnie ograniczający
krąg wykonawców zdolnych do wykonania zamówienia,
2. art. 36 ust. 1 pkt 13 ustawy Prawo zamówień publicznych poprzez dokonanie ustalenia
kryterium oceny ofert w części technicznej w sposób naruszający uczciwą konkurencję
i równe traktowanie wykonawców,
3. art. 7 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych poprzez przygotowanie
i przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia w sposób nie zapewniający
zachowania uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców.
Odwołujący wniósł o: uwzględnienie odwołania i nakazanie zamawiającemu dokonania
zmian specyfikacji istotnych warunków zamówienia polegających na wykreśleniu lub
modyfikacji kwestionowanych zapisów zgodnie z propozycjami:
1) w zakresie załącznika nr 1 pkt II.4.e oraz Ill.8.e polegającej na określeniu rozwiązania
z dwoma równoważnymi zestawami pompowymi z możliwością wzajemnej rezerwacji jako
rozwiązania pożądanego i nie eliminującego z udziału w przetargu potencjalnego oferenta
posiadającego rozwiązanie z pojedynczym zestawem pompowym,
2) wykreślenia w treści punktu XXII.1 specyfikacji w zakresie kryterium ocena techniczna T
punktu stanowiącego kryterium „sposób zabezpieczenia przed przeciążeniem silników
posuwu lub/i organów.”
W uzasadnieniu odwołania odwołujący wskazał, iż obowiązek zaoferowania kombajnu
z układem hydraulicznym, który będzie posiadał dwa równoważne zestawy pompowe
z możliwością wzajemnej rezerwacji narusza uczciwą konkurencję. Na rynku występują
zarówno wykonawcy oferujący kombajny z podwójnym jak i pojedynczym układem
hydraulicznym, a żądanie zamawiającego zaoferowania kombajnu wyłącznie z podwójnym
układem hydraulicznym ogranicza odwołującemu możliwość złożenia oferty. W aktualnie
produkowanych górniczych kombajnach ścianowych do obsługi urządzeń pomocniczych
(odbiorników) jak osłony górne, ładowarki osłonowe, siłowniki hydrauliczne podnoszenia
ramion, hamulce postojowe i inne, stosowane są dwa rodzaje instalacji hydrauliki siłowej:
pojedynczy układ hydrauliczny (jedna jednostka napędowa) lub dwa niezależne układy
hydrauliczne (dwie jednostki napędowe). Pomimo różnic w budowie są to układy
równoważne i tak należy je traktować. Zarówno ciśnienie, jak i sumaryczne przepływy
medium muszą posiadać takie same wartości przy zasilaniu takich samych odbiorników, aby
uzyskać takie same reakcje na odbiornikach. Stosowanie pojedynczego lub podwójnego
niezależnego układu hydraulicznego jest następstwem przyjętej przez projektanta wizji
maszyny lub posiadanymi możliwościami przestrzeni do zabudowy instalacji. Oba układy
pozwalają na jednoczesne zasilanie i sterowanie taką samą ilością odbiorników,
a sumaryczny wydatek dwóch pomp hydraulicznych jest taki sam, jak jednej pompy
hydraulicznej w układzie pojedynczym. Stosując rozwiązanie składające się z mniejszej ilości
elementów i mniejszej ilości połączeń hydraulicznych, jak to ma miejsce w pojedynczym
układzie hydraulicznym, prawdopodobieństwo zaistnienia awarii jest mniejsze. Dwa
niezależne układy hydrauliczne posiadają zdublowaną ilość podzespołów, więc mogą
podwoić prawdopodobieństwo wystąpienia awarii oraz ilość czynności serwisowych podczas
przeglądów. Niewątpliwie dwa niezależne układy hydrauliczne dają możliwość zasilania
wszystkich odbiorników tylko z jednego układu w przypadku uszkodzenia jednej pompy
hydraulicznej lub silnika elektrycznego, ale tworzy się wówczas układ pojedynczy, który
w tym przypadku nie posiada pełnej zdolności zasilania i sterowania wszystkich odbiorników
zgodnie z wymaganiami, czyli uzyskania pełnej funkcjonalności. Wymaganie, aby układ
hydrauliczny posiadał dwa równoważne zestawy pompowe z możliwością wzajemnej
rezerwacji rozumiane jako pompa wraz z silnikiem elektrycznym, jest de facto rozwiązaniem
z pojedynczym układem hydraulicznym posiadającym rezerwowe zasilanie. Zastosowanie
drugiej pompy i drugiego silnika elektrycznego, które nie pracują z układem hydraulicznym
i układem zasilania maszyny, w przypadku awarii i tak wymaga podjęcia czynności
serwisowych celem uruchomienia układu hydraulicznego z równoważnego zestawu
pompowego. Uruchamianie układu hydraulicznego z rezerwowego zasilania bez ustalenia
przyczyny
uszkodzenia
i
demontażu
pompy
jest
niebezpieczne
i
technicznie
niedopuszczalne, gdyż w krótkim czasie może doprowadzić do uszkodzenia pompy
rezerwowej.
Zamawiający wymaga zastosowania silników elektrycznych w organach urabiających
i w napędzie posuwu wyposażonych w elektroniczne zabezpieczenia przed przeciążeniem,
bez konieczności stosowania mechanicznych zabezpieczeń tzw. wałków skrętnych (wałków
przeciążeniowych). Zamawiający dopuszcza rozwiązania zabezpieczenia silników posuwu
lub/i organów w postaci tzw. wałków skrętnych (wałków przeciążeniowych) ale podzespoły te
objęte są gwarancją w całym okresie dzierżawy. Równocześnie w punkcie XXII.1 specyfikacji
istotnych warunków zamówienia w kryterium ocena techniczna określił punkty za
poszczególne rozwiązania w zakresie zabezpieczenia punktując zabezpieczenie elektryczne,
a nie punktując mechanicznego. śądając od wykonawców gwarancji na przedmiot dzierżawy
przez cały okres jej trwania, w tym również pełnej gwarancji na wałki skrętne, zamawiający
nie powinien dokonywać już oceny punktowej tego wymogu. W przypadku, gdy
zabezpieczenie w postaci wałka skrętnego zadziała, co będzie skutkowało jego skręceniem
i koniecznością jego wymiany, wykonawca proponujący to rozwiązanie jest zobowiązany do
wymiany przedmiotowego wałka skrętnego na własny koszt. Takie rozwiązanie nie powoduje
też dla zamawiającego innych negatywnych konsekwencji w stosunku do rozwiązania
z zabezpieczeniem elektrycznym. Dodatkowo zamawiający wymaga, aby wykonawcy
dostarczyli w ramach wyprawki zestaw elementów zabezpieczających przed przeciążeniem
w silnikach organu i posuwu (wałki przeciążeniowe) oraz wkładki bezpiecznikowe
zastosowane w kombajnie – 5 kpl, co potwierdza, że tego rodzaju koszty leżą po stronie
wykonawcy. Brak jest więc argumentów, aby dodatkowo premiować rozwiązanie posiadające
zabezpieczenia elektryczne.
Celem postępowania o zamówienie publiczne jest otrzymanie przez zamawiającego
produktu, jak najmniejszymi nakładami, który najlepiej zaspokoi jego potrzeby. Tylko w takim
przypadku możliwy jest wybór najkorzystniejszej oferty, o której mowa w art. 2 ust. 5 ustawy
Prawo zamówień publicznych. Jest to możliwe przy zachowaniu zasady uczciwej konkurencji
pomiędzy wykonawcami. W przeciwnym razie może dojść do rozstrzygnięć niekorzystnych
z punktu widzenia zamówienia publicznego, a w konsekwencji do niespełnienia celu
postępowania o zamówienie publiczne, zwłaszcza na skutek nieuzasadnionego ograniczenia
kręgu podmiotów mogących uczestniczyć w postępowaniu przetargowym.
W odpowiedzi zamawiający wniósł o oddalenie odwołania w całości stwierdzając, że zarzuty
są bezpodstawne i ukierunkowane na to, że odwołujący nie posiada urządzenia
o wymaganych parametrach. Natomiast na rynku urządzenia takie istnieją, np. produkcji
FAMUR, EICKHOFF, JOY i BUCYRUS. Zamawiający ma prawo przygotowywać opis
przedmiotu zamówienia zgodnie ze swoimi potrzebami, a nie po to, aby każdy chętny
wykonawca mógł sprzedać mu swój produkt.
Awaryjny zestaw pomp pozwala kombajnowi działać albo kombajn ten przesunąć w miejsce,
w którym wymiana pomp jest możliwa. Dostęp do kombajnu jest możliwy tylko na jednej z 22
nadstawek, zatem awaria kombajnu pomiędzy tymi nadstawkami powoduje brak dostępu.
Tym samym istotne jest, aby możliwe było przesunięcie kombajnu co najmniej do najbliższej
nadstawki, a więc szybkie podłączenie pompy rezerwowej pozwalającej na jego
przesunięcie, a w razie czego również i na pracę tego kombajnu. Awaryjność kombajnu ze
względu na dwa zestawy pomp nie jest większa, ponieważ najczęściej jeden z tych
zestawów nie pracuje. Czas przeglądu nie ma znaczenia, gdyż i tak zamawiający musi
dokonać go w ciągu 8 godzin, a przegląd i tak musi przejść całe urządzenie. Trzeba
wstępnie sprawdzić przyczynę awarii pierwszego zestawu pomp, jednak nie po to producenci
produkują zestawy dwupompowe, aby z tego drugiego zestawu nie korzystać. Błędne jest
założenie odwołującego, że kombajn z podwójnym zestawem pomp musi wykorzystywać
oba zestawy jednocześnie. Jest to możliwe, ale może również pracować przy jednym
zestawie.
Co do zarzutu dotyczącego rodzaju zabezpieczeń przed przeciążeniem – nie mogło dojść do
naruszenia art. 36 ust. 1 pkt 13 ustawy Prawo zamówień publicznych, gdyż wskazuje on
jedynie, że taka informacja ma się w specyfikacji znaleźć i zamawiający tę informację
zamieścił. Samo objęcie gwarancją elementów najczęściej uszkadzanych nie narusza
uczciwej konkurencji. Zamawiający preferuje zabezpieczenia elektryczne, które polegają na
przekręceniu odpowiedniego łącznika sterującego, co jest rozwiązaniem technologicznie
sprawniejszym i ekonomicznie zasadnym, a zatem je punktuje. Natomiast rozwiązanie
mechaniczne polegające na wymianie uszkodzonego wałka pociąga za sobą dodatkowe
koszty i prace, gdyż należy dokonać demontażu osłon, posiadać na stanie rezerwowy wałek
oraz ponieść koszt wałka. Jednak sam koszt nowego wałka jest bez porównania z kosztami,
jakie ponosi kopalnia z powodu przestoju.
Zabezpieczenia elektryczne stosowane są w kombajnie FAMUR, EICKHOFF czy JOY.
W oparciu o stan faktyczny ustalony na podstawie dokumentacji postępowania oraz
złożonych oświadczeń Izba ustaliła i zważyła, co następuje: odwołanie nie zasługuje
na uwzględnienie.
Na wstępie Izba stwierdziła, że nie zachodzi żadna z przesłanek skutkujących odrzuceniem
odwołania opisanych w art. 189 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych, a odwołujący
ma interes we wniesieniu odwołania w rozumieniu art. 179 ust. 1 i art. 180 ust. 1 ustawy
Prawo zamówień publicznych.
Izba uznała, że zamawiający uzasadnił powody wprowadzenia do specyfikacji istotnych
warunków zamówienia kwestionowanego przez odwołującego wymogu posiadania przez
kombajn dwóch zestawów pomp.
Bezsporne jest, iż w górniczych kombajnach ścianowych stosowane są zarówno pojedyncze,
jak i podwójne zestawy pomp. Jako przykład obecnych na rynku polskim producentów
stosujących dwa zestawy pomp zostały podane firmy: FAMUR, EICKHOFF, JOY
i BUCYRUS, jako producenci stosujący pojedyncze zestawy – odwołujący.
Niewątpliwie określenie przedmiotu zamówienia odzwierciedlającego uzasadnione potrzeby
należy do zamawiającego. Zamawiający powołał się na praktyczne zalety stosowania
kombajnu w dwoma zestawami pomp (zostały wymienione w jego stanowisku), które
powodują, że jest on w stanie w sprawniejszy i bardziej korzystny ekonomicznie sposób
wykonywać swoją działalność. Podstawowym argumentem zamawiającego w tym zakresie
było to, że awaria pompy nie uniemożliwi w sposób nagły dalszej pracy kombajnu, jak
również nie unieruchomi kombajnu w miejscu, w którym niemożliwa będzie jego naprawa.
Strony podjęły spór o możliwość przesunięcia również kombajnu z jednym zestawem pomp,
co do którego to sporu Izba uznała, iż odwołujący co prawda zna lepiej techniczne założenia
układu hydraulicznego produkowanego przez siebie kombajnu (np. iż nie ulegnie on
uszkodzeniu podczas przepięcia do układu zasilania obudowy zmechanizowanej), lecz
zamawiający jest w stanie lepiej ocenić praktyczne możliwości dokonania tego w warunkach
prowadzonej przez siebie kopalni. Odwołujący nie był też w stanie podać kontrargumentów
co do innych kwestii podnoszonych przez zamawiającego, m.in. bezpieczeństwa przy takim
przepinaniu.
Podstawą oceny prawidłowości postawionych przez zamawiającego wymagań jest to, czy
wymogi te, nawet rygorystyczne, są uzasadnione w sposób racjonalny i przekonujący
potrzebami zamawiającego. Izba uznała, że zamawiający w taki sposób postawienie owego
wymogu wyjaśnił.
Wyartykułowany w art. 29 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych obowiązek opisania
przedmiotu zamówienia w sposób, który nie utrudnia uczciwej konkurencji nie jest
równoznaczny z koniecznością dopuszczenia wszystkich występujących na rynku
produktów. Tak więc sama okoliczność, że opis przedmiotu zamówienia utrudnia lub nawet
uniemożliwia złożenie oferty przez odwołującego, nie wskazuje na naruszenie zasady
uczciwej konkurencji jako takiej.
Również w zakresie zarzutu dotyczącego dodatkowego punktowania zabezpieczenia
elektrycznego Izba uznała, że zamawiający ma prawo preferować rozwiązanie dla siebie
korzystniejsze, czy nawet wygodniejsze. Z wyjaśnień stron wynika, że posługiwanie się
zabezpieczeniem elektrycznym jest szybsze, łatwiejsze i wygodniejsze dla zamawiającego
i jego pracowników niż zabezpieczeniem mechanicznym – niezależnie nawet od czasu
wymiany wałków skrętnych, zaletą jest także to, że nie trzeba pracowników każdorazowo
angażować do wymiany tych wałków.
Zatem zabezpieczenie elektryczne jak najbardziej jest zaletą funkcjonalną urządzenia.
Z kolei punktowanie zalet funkcjonalnych w ramach kryteriów oceny ofert jest oczywistym
i powszechnie akceptowanym działaniem zamawiających, zwłaszcza jeśli jednocześnie są
one połączone z oszczędnościami finansowymi.
Co do naruszenia art. 36 ust. 1 pkt 13 czy nawet art. 91 ust. 2 ustawy Prawo zamówień
publicznych, to powołane przepisy nie mogły zostać naruszone przez zamawiającego, gdyż
stanowią w pierwszym przypadku opis obowiązków zamawiającego w stosunku do treści
specyfikacji istotnych warunków zamówienia, a w drugim wskazanie przykładowych kryteriów
oceny ofert. Natomiast nie mają znaczenia wartościującego, tj. czy dane kryterium
w indywidualnym przypadku zostało prawidłowo sformułowane – do tego odnosi się raczej,
również przywołany przez odwołującego, art. 7 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych.
W związku z powyższym Izba orzekła jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy
Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania, zgodnie z § 1 ust. 1 pkt
2, § 3 i § 5 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r.
w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów
w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238).
Przewodniczący: ………………….………
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 263/15 z dnia 2015-12-23
- Sygn. akt KIO 245/15, KIO 305/15 z dnia 2015-03-04
- Sygn. akt KIO 270/15 z dnia 2015-03-03
- Sygn. akt KIO 273/15 z dnia 2015-02-27
- Sygn. akt KIO 267/15 z dnia 2015-02-27
