rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2013-01-21
rok: 2012
data dokumentu: 2013-01-21
rok: 2012
Powiązane tematy:
sygnatury akt.:
KIO 2835/12
KIO 2835/12
po rozpoznaniu na rozprawie w dniach 15 i 18 stycznia 2013 r. w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 20 grudnia 2012 r. przez
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: 1. W…….. T……….,
KANWOD W………. T…………, 62-590 Golina, Węglew 218, 2. „FABET” Spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością, 62-561 Ślesin, ul. Gorańska 17A w postępowaniu
prowadzonym przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej „Dolina Baryczy”
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, 56-300 Milicz, Rynek 21,
przy udziale wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia:
1.
J……….
S………..,
STANISŁAWSKI,
63-760
Zduny,
ul.
Polna
28,
2. Przedsiębiorstwo Budownictwa Inżynierii „EKO-INśYNIERIA” Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością,
63-400
Ostrów
Wielkopolski,
ul.
Bema
186,
3. L………. F……….., 56-300 Milicz ul. Jasna 15, W……….. F………., 56-300 Milicz
ul. Jasna 15, Z.G. „HYDROWIERT”, Spółka cywilna F………. L……… & F……….
W…………, zgłaszających przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie
zamawiającego,
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 20 grudnia 2012 r. przez
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: 1. W…….. T……….,
KANWOD W………. T…………, 62-590 Golina, Węglew 218, 2. „FABET” Spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością, 62-561 Ślesin, ul. Gorańska 17A w postępowaniu
prowadzonym przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej „Dolina Baryczy”
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, 56-300 Milicz, Rynek 21,
przy udziale wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia:
1.
J……….
S………..,
STANISŁAWSKI,
63-760
Zduny,
ul.
Polna
28,
2. Przedsiębiorstwo Budownictwa Inżynierii „EKO-INśYNIERIA” Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością,
63-400
Ostrów
Wielkopolski,
ul.
Bema
186,
3. L………. F……….., 56-300 Milicz ul. Jasna 15, W……….. F………., 56-300 Milicz
ul. Jasna 15, Z.G. „HYDROWIERT”, Spółka cywilna F………. L……… & F……….
W…………, zgłaszających przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie
zamawiającego,
orzeka:
1) oddala odwołanie;
2) kosztami postępowania obciąża wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia: 1. W……… T……….., KANWOD W…….… T…………., 62-590 Golina, Węglew
218, 2. „FABET” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, 62-561Ślesin, ul. Gorańska 17A
i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr
(słownie: dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawców
wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: 1. W…….. T…….., KANWOD
W………
T………,
62-590
Golina,
Węglew
218,
2.
„FABET”
Spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością, 62-561 Ślesin, ul. Gorańska 17A tytułem wpisu od
odwołania,
2.2. zasądza od wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia:
1. W……… T……… KANWOD W……… T…………, 62-590 Golina, Węglew 218,
2. „FABET” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, 62-561Ślesin, ul. Gorańska 17A
na rzecz Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej „Dolina Baryczy” Spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością, 56-300 Milicz, Rynek 21 kwotę 4 890 zł 90 gr
(słownie: cztery tysiące osiemset dziewięćdziesiąt złotych dziewięćdziesiąt groszy)
stanowiącą koszty postępowania odwoławczego poniesione z tytułu wynagrodzenia
pełnomocnika (3 567 zł) i dojazdu na posiedzenie i rozprawę Izby (2 razy 661 zł 95 gr).
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759, z późn. zm.) na niniejszy wyrok - w terminie
7 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego we Wrocławiu.
Przewodniczący: …………………
Sygn. akt KIO 2835/12
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający: Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej „Dolina Baryczy” Sp. z o.o. z
siedzibą w Miliczu prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie
przetargu nieograniczonego na wykonanie robót budowlanych pn: Budowa sieci kanalizacji
sanitarnej w zlewni OŚ Milicz - część I (9 miejscowości: Czatkowice, Duchowo,
Gogołowice, Grabnica, Kaszowo, Miłochowice, Ruda Milicka, Stawiec, Świętoszyn).
Wartość zamówienia jest większa niż kwoty określone w przepisach wydanych na
podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych, zwanej dalej „Pzp”.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dz. Urz. UE z dnia 12/07/2012 r., nr
2012/S 132-219266.
Wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia: 1. W……… T………,
KANWOD W…….. T……….., 2. „FABET” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, zwani
dalej „odwołującym”, wnieśli odwołanie od czynności zamawiającego polegającej na
wyborze najkorzystniejszej oferty złożonej przez wykonawców wspólnie ubiegających się o
udzielenie zamówienia: 1. J…….. S………., STANISŁAWSKI, 2. Przedsiębiorstwo
Budownictwa Inżynierii „EKO-INśYNIERIA” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, 3.
L…….. F………, W…….. F………, Z.G. „HYDROWIERT”, Spółka cywilna F……… L………
& F…….. W……….. - uczestników postępowania odwoławczego, zwanych w skrócie
„przystępującym” oraz od zaniechania wykluczenia tego wykonawcy i odrzucenia złożonej
przez niego oferty.
W ocenie odwołującego, zamawiający naruszył zasady i przepisy udzielania zamówień
publicznych - Pzp:
1) art. 7 ust. 1 i ust. 3 przez naruszenie przy ocenie i wyborze oferty zasady uczciwiej
konkurencji i równego traktowania wykonawców oraz dążenie do udzielenia zamówienia
wykonawcy wybranemu niezgodnie z przepisami Pzp;
2) art. 8 ust. 2 i 3 oraz art. 90 ust. 1 i 2 przez odmowę udostępnienia odwołującemu
wyjaśnień złożonych przez przystępującego, w przedmiocie rażąco niskiej ceny, mającej
wpływ na wysokość zaoferowanej ceny, zasłaniając się faktem zastrzeżenia informacji, jako
stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa;
3) art. 8 ust. 3 w zw. z art. 87 ust. 1 oraz art. 26 ust. 4 w zw. z art. 7 przez zaniechanie
badania skuteczności zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa w odniesieniu do wyjaśnień
złożonych przez przystępującego, a w konsekwencji zaniechanie ujawnienia treści części
oferty tego wykonawcy;
4) art. 24 ust. 2 pkt 4 przez zaniechanie wykluczenia przystępującego z postępowania,
pomimo że nie wykazał spełniania warunków udziału w postępowaniu;
5) art. 89 ust. 1 pkt 2 przez zaniechanie odrzucenia oferty złożonej przez
przystępującego, mimo że jej treść nie odpowiada treści SIWZ w zakresie doświadczenia
zawodowego;
6) art. 89 ust. 1 pkt 4 oraz art. 90 ust. 3 przez zaniechanie odrzucenia oferty złożonej
przez przystępującego, mimo że zawiera ono rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu
zamówienia;
7) art. 91 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 3 przez zaniechanie wyboru oferty najkorzystniejszej
w postępowaniu, tj. oferty złożonej przez odwołującego.
Odwołujący wniósł o:
1) uwzględnienie odwołania,
2) nakazanie zamawiającemu unieważnienia czynności wyboru oferty przystępującego;
3) nakazanie zamawiającemu wykluczenia z postępowania przystępującego i
odrzucenia jego oferty,
4) dokonanie ponownej czynności badania i oceny ofert oraz wyboru oferty
odwołującego, jako najkorzystniejszej.
Odwołujący wskazał zachowanie wymagań formalnych związanych z wniesieniem
odwołania oraz legitymację czynną do wniesienia odwołania (złożył ofertę niepodlegającą
odrzuceniu, potwierdzenie się zarzutów w stosunku do czynności i zaniechania
zamawiającego, w tym wykluczenie wybranego wykonawcy i odrzucenie jego oferty,
oznaczałoby możliwość uzyskania przez odwołującego zamówienia i podpisania
niepodlegającej unieważnieniu umowy na warunkach, które umożliwiają jej wykonanie, art.
179 ust. 1 Pzp).
Odwołujący stwierdził, że zamawiający dokonał w dniu 10.12.2012 r. wyboru
najkorzystniejszej oferty złożonej przez konsorcjum wykonawców: STANISŁAWSKI J……..
S………., PBI EKO-INśYNIERIA Sp. z o.o. oraz ZAKŁAD GÓRNICZY „HYDROWIERT”
S.c. FITZNER & FITZNER.
Dodatkowo w zawiadomieniu o wyborze najkorzystniejszej oferty zamawiający
oświadczył, że wykluczył z postępowania wykonawców na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2
Pzp, a w konsekwencji odrzucił oferty nr 1, 2, 3, 6, 7, 8, 9, 12, 13, 16.
Rrozstrzygnięcie w zakresie wyboru zamawiający uzasadnił przede wszystkim
następującą argumentacją: Wykonawca spełnia wszystkie warunki udziału w postępowaniu
określone w SIWZ. Oferta złożona przez ww. Wykonawcę została sporządzona prawidłowo
i nie podlega odrzuceniu. Wybrana oferta zawiera najniższą cenę wykonania zamówienia
spośród ważnych ofert, a cena była jedynym przyjętym przez Zamawiającego kryterium
oceny ofert. Cena oferty mieści się w kwocie, jaką Zamawiający zamierzał przeznaczyć na
finansowanie zamówienia, a także, uznał że: Z przedmiotowego postępowania należało
wykluczyć dziesięciu Wykonawców, którzy nie wyrazili zgody na przedłużenie terminu
związania ofertą oraz nie wnieśli wadium na ten okres. Z tego względu, zdaniem
odwołującego, zamawiający dokonał błędnego wyboru najkorzystniejszej oferty i błędnie
ocenił tę ofertę, uznając, że nie zawiera ona rażąco niskiej ceny, a także błędnie uznał, iż
wykonawca wykazał posiadanie doświadczenia zawodowego w zakresie niezbędnym do
wykonania w terminie i w sposób należyty przedmiotu zamówienia za zaoferowaną cenę
(rażąco niską).
Odwołujący podał, że na etapie oceny ofert, w dniu 17 października 2012 r.,
zamawiający zwrócił się pisemnie do odwołującego i wybranego wykonawcy o złożenie
wyjaśnień w kwestii rażąco niskiej ceny.
Obaj wykonawcy przedłożyli stosowne wyjaśnienia, które zamawiający uznał za
wystarczające do rozstrzygnięcia wątpliwości w zakresie rażąco niskiej ceny i tym samym
obie oferty uznał za prawidłowe.
Odwołujący chcąc zweryfikować prawidłowość oceny zamawiającego w zakresie
rażąco niskiej ceny, został pozbawiony został tej możliwości, ponieważ wykonawca
bezpodstawnie utajnił wyjaśnienia, za wyjątkiem pisma przewodniego z dnia 24
października 2012 r., a zamawiający fakt ten bezzasadnie zaakceptował.
Odwołujący podniósł, że teoretycznie wydawać by się mogło, że cena oferty
wybranego wykonawcy jest zbliżona do ceny zaoferowanej przez odwołującego, jednakże
w rzeczywistości różnica przy tej wielkości zadania inwestycyjnego wynosi ponad
2.200.000,00 złotych brutto, co jest niezrozumiałe, przy uwzględnieniu faktu, że odwołujący
w składzie swojego konsorcjum ma firmę produkującą prefabrykaty do budowy kanalizacji
sanitarnej, która będzie bezpośrednim ich dostawcą na budowę, zaś drugi partner - lider
będzie wykonywał osobiście wszystkie prace wykonawcze i tym samym wszystkie marże,
narzuty i inne koszty pośrednie zostały zredukowane do minimum, w sytuacji, gdy inni
wykonawcy, w tym wykonawca wybrany, zmuszeni są ponieść te koszty.
Odwołujący uznał, że w tej indywidualnej sprawie można zasadnie stwierdzić, że cena
zaproponowana przez odwołującego nie jest rażąco niska, ale cena już o 10% od niej
niższa - taką rażąco niską ceną jest, o czym musi świadczyć nie tylko stosunek ceny
wybranego wykonawcy do wartości zamówienia określonej przez zamawiającego na
poziomie 44%, ale również w stosunku do innych wykonawców na poziomie ponad 30%
niższym od średniej wartości innych złożonych ofert.
Odwołujący wskazał, że zgodnie z dotychczas przyjętą linią orzeczniczą należy
przyjąć, iż za ofertę z rażąco niską ceną można uznać ofertę z ceną niewiarygodną,
nierealistyczną w porównaniu do cen rynkowych podobnych zamówień. Ceną rażąco niską
będzie zatem cena znacząco odbiegająca od cen rynkowych przyjętych dla danego
przedmiotu zamówienia, wskazująca na fakt realizacji zamówienia poniżej kosztów
wytworzenia usługi, dostawy, roboty budowlanej. Przyczyną wyraźnie niższej ceny od
innych ofert może być albo świadome działanie wykonawcy albo nierzetelność kalkulacji
wykonawcy (wyrok ZA z 23 marca 2007 r., sygn. akt UZP/ZO/0-297/07).
Zamawiający w celu ustalenia, czy oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia, zwraca się w formie pisemnej do wykonawcy o udzielenie w
określonym terminie wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na
wysokość ceny. W celu upewnienia się, że nie zachodzą przesłanki do odrzucenia oferty na
podstawie przepisu dotyczącego rażąco niskiej ceny, zamawiający powinien pozyskać
jednoznaczne wyjaśnienia od wykonawcy i dopiero w wyniku oceny tych wyjaśnień podjąć
dalsze decyzje, w tym o wyborze oferty (sygn. akt UZP/ZO/0-564/06 oraz wyrok Sądu
Okręgowego w Krakowie z dnia 8.04.2009 r., sygn. akt XII Ca 59/09).
Odwołujący wskazał, że niedopuszczalne jest automatyczne uznawanie cen za rażąco
niskie (np. wyłącznie na podstawie arytmetycznego kryterium) i odrzucanie ofert o cenach
poniżej pewnego poziomu, bez podania wykonawcom możliwości wykazania, że ich oferta
jest rzetelna (orzeczenie ETS z 22 czerwca 1989 r., C-103/88, Fratelli Constanzo SpA
przeciwko Comune di Milano. ECR 1989. str. 01839).
Zamawiający, oceniając wyjaśnienia, bierze pod uwagę obiektywne czynniki, w
szczególności oszczędność metody wykonania zamówienia, wybrane rozwiązania
techniczne, wyjątkowo sprzyjające warunki wykonywania zamówienia dostępne dla
wykonawcy, oryginalność projektu wykonawcy oraz wpływ pomocy publicznej udzielonej na
podstawie odrębnych przepisów. Zamawiający zobowiązany jest odrzucić ofertę
wykonawcy, który nie złożył wyjaśnień lub, jeżeli dokonana ocena wyjaśnień wraz z
dostarczonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia.
Mimo początkowych wątpliwości, zamawiający dokonując wyboru oferty wykonawcy
przyjął, że nie zawiera ona rażąco niskiej ceny, jednak rozstrzygnięcia tej kwestii w żaden
sposób nie uzasadnił zadowalając się lakonicznym i ogólnym stwierdzeniem cytowanym w
odwołaniu oraz zasłaniając się tajemnicą przedsiębiorstwa wybranego wykonawcy.
Postępowanie zamawiającego jest sprzeczne z generalną zasadą jawności i
przejrzystości prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, która tylko
w szczególnych okolicznościach ograniczona jest instytucją tajemnicy przedsiębiorstwa.
Przedsiębiorca, który składa ofertę w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego musi się liczyć z tym, że jego oferta będzie jawna dla konkurencji, jednakże
może część oferty utajnić, jeśli uzna, że stanowi ona tajemnicę przedsiębiorstwa, w
rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji.
Wówczas zamawiający powinien zadecydować czy wskazana informacja jest tajemnicą
przedsiębiorstwa i w przypadku stwierdzenia zastosowania nieuzasadnionej klauzuli
tajemnicy przedsiębiorstwa, informację tę odtajnić lub w przeciwnym razie odmówić jej
odtajnienia.
Zamawiający tego nie uczynił tym bardziej, że sam zwrócił się o wyjaśnienie
wątpliwości w bardzo istotnej kwestii, jaką jest kalkulacja wynagrodzenia wykonawcy.
Odwołujący wskazał, że każdy wyjątek od zasady jawności postępowania w sprawie
zamówienia publicznego nie może być interpretowany w sposób rozszerzający, ponieważ
naruszałoby to uprawnienia innych wykonawców występujących w postępowaniu.
Powołał się na orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej. Jako przykład orzeczenia
oceniającego kilka dokumentów w świetle uznania ich za tajemnicę przedsiębiorstwa
wskazał wyrok Izby z dnia 4 kwietnia 2008 r. (sygn. akt KIO/UZP 255/08), z którego wynika,
że tajemnicą przedsiębiorstwa nie może być objęta informacja z banku o wysokości
posiadanych środków finansowych (…), tajemnicy przedsiębiorstwa nie mogą stanowić też
wykazy narzędzi, urządzeń, środków czystości i środków dezynfekcyjnych, jak również
wykazy osób, które będą wykonywać zamówienie wraz z informacją o ich kwalifikacjach, a
także obsada osobowa na poszczególnych powierzchniach. Odnośnie tego ostatniego
dokumentu wskazał wyrok Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 8 grudnia 2005 r., sygn.
akt VIII Ca 881/05, z którego wynika, że nie jest możliwe utajnienie dokumentów
potwierdzających posiadanie przez osoby odpowiednich uprawnień, w tym także
posiadanych kwalifikacji.
Wskazał, że kwestia ta była przedmiotem uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21
października 2005 r., sygn. III CZP 74/05, z której wynika, że: w postępowaniu o udzielenie
zamówienia publicznego zamawiający bada skuteczność dokonanego przez oferenta - na
podstawie art. 96 ust. 4 p.z.p. - zastrzeżenia dotyczącego zakazu udostępniania informacji
potwierdzających spełnienie wymagań wynikających ze specyfikacji istotnych warunków
zamówienia. Następstwem stwierdzenia bezskuteczności zastrzeżenia, o którym mowa w
art. 96 ust. 4 tej ustawy, jest wyłączenie zakazu ujawniania zastrzeżonych informacji.
Powoduje to, że zamawiający ma obowiązek odtajnienia informacji nie stanowiących
tajemnicy przedsiębiorstwa. Zwrócił uwagę również na glosę do uchwały autorstwa R.
S………. (Glosa 2006/3/119), w której autor nie zgodził się, że konsekwencją
bezskutecznego zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa powinno być odtajnienie, ale
stwierdził, że należałoby taką ofertę odrzucić.
Reasumując, odwołujący podniósł, że oferta wykonawcy, podlega odrzuceniu na
podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp, jako zawierająca rażąco niską cenę.
Dodatkowo odwołujący stwierdził, że zamawiający bezpodstawnie odmówił mu
zapoznania się z wyjaśnieniami w zakresie uzasadnienia ceny oferty stwierdzając, że
wykonawca zastrzegł, iż stanowią one tajemnicę przedsiębiorstwa.
Zdaniem odwołującego takie działanie należy uznać, za nieuprawnione bowiem
zgodnie z art. 8 ust. 3 Pzp wykonawca może zastrzec, iż określone informacje stanowią
tajemnicę przedsiębiorstwa nie później niż w terminie składania ofert lub wniosków o
dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Z tych względów zastrzeżenie poczynione przez
wybranego wykonawcę należy uznać za spóźnione a działanie zamawiającego za
sprzeczne z ustawą Pzp, gdyż zamawiający uniemożliwił odwołującemu zapoznanie się z
wyjaśnieniami, co stanowiło istotną przeszkodę przy formułowaniu zarzutów i możliwości
skutecznego skorzystania ze środków ochrony prawnej jakim jest odwołanie do KIO.
Odwołujący stwierdził, że naruszające przepisy wyłączenie jawności części oferty
może mieć istotny wpływ na wynik postępowania.
Dokonywane obligatoryjnie przez zamawiającego badanie skuteczności zastrzeżenia
przez wykonawcę informacji zawartych w ofercie stanowi element czynności badania i
oceny ofert. Zatem wadliwe uwzględnienie poczynionych zastrzeżeń powoduje
nieprawidłowość dokonania tej czynności, a w konsekwencji również niezgodność z
przepisami czynności wyboru najkorzystniejszej oferty.
Odwołujący stwierdził również, że skoro badanie zastrzeżenia informacji jako tajemnicy
przedsiębiorstwa stanowi element badania oferty, odwołujący zakwestionował poczynione
zastrzeżenie w terminie ustawowym.
II. Odwołujący uznał, że wybrany wykonawca nie spełnia wymogu określonego przez
zamawiającego w zakresie doświadczenia zawodowego, zaś przedstawiony wykaz robót i
referencje ten fakt potwierdzają.
Zdaniem odwołującego, skoro zgodnie z pkt 9.1.2 SIWZ zamawiający domagał się
wiedzy i doświadczenia przez wykazanie wykonania w okresie ostatnich 5 lat przed
upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy - w
tym okresie, następujących robót budowlanych: 1) wybudowania co najmniej 30 km sieci
kanalizacji grawitacyjnej, w tym co najmniej 0,2 km takich sieci metodą bezwykopową, 2)
wybudowania co najmniej 1 km rurociągu tłoczonego kanalizacji sanitarnej ciśnieniowej lub
sieci wodociągowej, 3) wybudowania co najmniej 20.000 m
nawierzchni, w tym co najmniej
5.000 m
2
z kostki brukowej na podbudowie, co najmniej 5.000 m
2
z kostki brukowej z
kamienia naturalnego (granit, bazalt, itp.) na podbudowie i co najmniej 10.000 m
2
z betonu
asfaltowego, to wybrany wykonawca powinien legitymować się wykazem takiej ilości robót
na dzień złożenia oferty.
Bezspornym w sprawie jest, że w zakresie kanalizacji grawitacyjnej wykonawca nie
wykonał wymaganej długości, tj. 30 km bowiem posiada tylko 28 913 m, czyli brakuje
ponad 1 km. Jest rzeczą bezsporną, że wybrany wykonawca jest w trakcie wykonywania
podobnych robót, ale nie są one zakończone i dlatego też informacja z dnia 6.08.2012 r. (a
nie referencja) wystawiona przez Urząd Miejski w Krotoszynie o zakończeniu pewnych
etapów robót nie może odnieść żadnego skutku prawnego, w szczególności w zakresie
zaliczenia tych robót do wykazania doświadczenia zawodowego w tej konkretnej pozycji.
Zdaniem odwołującego faktycznie wykonany przez wybranego wykonawcę zakres
dyskwalifikuje go w kwestii doświadczenia zawodowego.
Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie KIO, w szczególności w
wyroku KIO z dnia 31 stycznia 2011 r., sygn. akt KIO 96/11, w którym stwierdzono: Co do
inwestycji wykazywanej w poz. 2 wykazu robót Izba uznała, że inwestycja ta nie odpowiada
opisowi warunku udziału w postępowaniu z racji tego, że przedłożone przez samego
Przystępującego wraz z ofertą dokumenty potwierdzają jedynie 85% realizacji prac. Z
przedłożonych dokumentów nie wynika zatem, że przedmiotowa inwestycja byłaby w
całości wykonana. W przypadku natomiast doświadczenia dotyczącego wykonania robót
budowlanych ustawodawca w przepisach rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia
30 grudnia 2009 r. w sprawie rodzajów dokumentów jakich może żądać zamawiający od
wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz. U. Nr 226, poz.
1817), które znalazły odzwierciedlenie w opisie warunku udziału w przedmiotowym
postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, wskazał, że oczekuje się od
wykonawców prezentowania jedynie doświadczenia co do zrealizowanych już robót.
Roboty budowlane, które pozostają w toku ich wykonania nie mogą kwalifikować
doświadczenia wykonawcy jako wystarczającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego. Z tych też względów Izba nie mogła uznać za wystarczającego dokumentu
referencji potwierdzającegoprawidłowość realizacji prac jedynie w 85% (…).
Należy zatem uznać, że Przystępujący w tym przypadku nie przedłożył
Zamawiającemu dokumentu, który potwierdzałby należyte wykonanie w całości robót
budowlanych. Przedłożony dokument potwierdza jedynie należyte wykonanie części robót
budowlanych, co nie może być stanowić podstawy uznania, że wykonawca spełnia
postawiony warunek. Także okoliczność, że już zrealizowane prace w 85% wartościowo
przekraczają znacznie wymóg Zamawiającego nie może być uznane za spełnienie
wymogów SIWZ, a także obowiązujących przepisów prawa. Izba nie mogła przyjąć za
miarodajne w tym zakresie oświadczeń Przystępującego, że dysponuje on protokołem
odbioru robót, który potwierdza wykonanie tych robót. Dokument taki należało przedłożyć
na zasadach i w trybie przewidzianym w przepisach ustawy pzp, tj. w ofercie bądź też
najpóźniej w terminie przewidzianym na uzupełnienie dokumentów na skutek wezwania
skierowanego w tym zakresie do Przystępującego przez Zamawiającego. Przystępujący w
tym trybie dokumentów nie uzupełnił, zatem przywoływanie aktualnie w toku rozprawy
owych dokumentów nie ma żadnego znaczenia dla prawidłowości wypełnienia warunków
SIWZ w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Powyższe okoliczności
zostały potwierdzone przez Przystępującego tak w udzielonych Zamawiającemu
wyjaśnieniach, jak i przed Izbą w toku rozprawy.
W świetle powyższych sformułowań, w ocenie odwołującgo, nie może budzić
wątpliwości fakt, że zamawiający nie mógł uwzględnić informacji o wykonywaniu robót,
które nie zostały w całości zakończone.
Odwołujący stwierdził, że w tej sprawie ma się wrażenie, że zamawiającemu od
początku
postępowania
przetargowego
nie
zależało
na
dokonaniu
wyboru
najkorzystniejszej oferty spośród kilku złożonych przez różnych wykonawców, a wręcz
przeciwnie na wyeliminowaniu z przetargu możliwie jak największej liczby oferentów i
pozostawieniu ewentualnej oferty lokalnego przedsiębiorcy.
Stanowisko
zamawiającego
dotyczące
uznania
w
zakresie
doświadczenia
zawodowego robót budowlanych prowadzonych na inwestycji w Krotoszynie jest błędne i
nie powinno się ostać tym bardziej, że jest ono sprzeczne również z przywołanym wyżej
orzeczeniem KIO.
Jest oczywistym, że zarówno zamawiającemu jak i wykonawcy powinno zależeć na
rzeczywistym dysponowaniu doświadczeniem zawodowym i w sprawie nie powinny istnieć
żadne wątpliwości, że odwołujący takie doświadczenie posiada, bowiem przedstawiony
przez niego do oferty wykaz zrealizowanych inwestycji, nie budzi wątpliwości co do
potencjalnych możliwości tegoż wykonawcy (konsorcjum firm).
W wyniku błędów zamawiającego w postępowaniu przetargowym, tj. na etapie wyboru
oferty doszło do błędnego niewykluczenia z postępowania najniższej cenowo oferty.
Z tych względów należało uznać, że zamawiający swoim postępowaniem naruszył
interes prawny odwołującego - konsorcjum wykonawców, którzy prowadzą działalność
gospodarczą i utrzymują się z realizacji m. in. zamówień publicznych, a w rozpoznawanej
sprawie mimo, iż złożyli najkorzystniejszą ofertę, na wskutek wadliwego rozstrzygnięcia
postępowania, zostali pozbawieni możliwości wykonania przedmiotu zamówienia.
Mając powyższe na względzie odwołujący uznał, że odwołanie jest zasadne i w całości
winno być uwzględnione, zaś oferta konsorcjum wykonawców, których liderem jest firma
KANWOD Sp. z o.o. w Węglewie powinna być przy ponownej ocenie ofert uznana za
najkorzystniejszą.
Reasumując, odwołujący stwierdził, że odwołanie jest zasadne i winno być w całości
uwzględnione, tym bardziej, że oświadczenie odwołującego - konsorcjum wykonawców
złożone w trybie art. 44 Pzp, że posiadają odpowiednie doświadczenie w zakresie robót
objętych przedmiotem zamówienia jest prawdziwe i nie może być bezpodstawnie
pominięte, gdyż gwarantuje zamawiającemu, że w profesjonalny i należyty sposób w
wymaganym terminie wykonawca wykona powierzone mu roboty za oferowane
wynagrodzenie.
Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie wniósł o: oddalenie odwołania w całości, z
uwagi na jego oczywistą bezzasadność; zasądzenie od odwołującego zwrotu kosztów (wg
rachunków, które zostaną przedłożone na posiedzeniu bądź rozprawie).
W uzasadnieniu podał, co następuje.
A. W toku badania i oceny ofert złożonych w postępowaniu zamawiający w dniu 17
października 2012 r., zwrócił się do trzech wykonawców, którzy złożyli oferty z najniższymi
cenami, o przedłożenie pisemnych wyjaśnień w kwestii rażąco niskiej ceny.
W dniu 24.10.2012 r., zamawiający otrzymał wyjaśnienia złożone przez wykonawców,
w tym wyjaśnienia przystępującego, wraz z oświadczeniem o nieujawnianiu informacji,
stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, w rozumieniu przepisów o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji, które nie mogą być udostępnione innym uczestnikom
postępowania, zastrzegając złożone wyjaśnienia w następującym zakresie: 1. Wyjaśnienie
do oferty - str. 5-8; 2. Wyjaśnienie wyceny kosztów ogólnych - str. 9-10; 3. Kosztorys
szczegółowy - str. 11-124; 4. Oferta na dostawę studni - str. 125-172; 5. Oferta na dostawę
rur - str. 173-174; 6. Oferta na wykonanie przewiertów - str. 175-179; 7. Oferta na dostawę
przepompowni - str. 180-184.
Biorąc pod uwagę treść złożonych wyjaśnień oraz stopień ich szczegółowości, w tym
między innymi szczegółowe elementy mające wpływ na kalkulację ceny takie, jak
indywidualne dla każdego z wykonawców koszty robocizny, ceny jednostkowe materiałów,
narzutów i zakładany zysk, ujęte między innymi w przedłożonym szczegółowym
kosztorysie, informacje techniczno-organizacyjne, dotyczące sposobu prowadzenia prac i
potencjału poszczególnych członków konsorcjum, a także konkretnie wskazane źródła
zaopatrzenia - szczegółowe oferty handlowe, zawierające indywidualnie wynegocjowane z
partnerami handlowymi stawki cenowe za dostawę/wykonanie poszczególnych elementów
robót, zamawiający, mając na uwadze treść wyroku KIO z dnia 30.12.2010 r., sygn. akt
/UZP 2717/10: Zamawiający może ograniczyć dostęp tylko do informacji stanowiących
tajemnicę przedsiębiorstwa określonych przepisami o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Zgodnie z art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji (Dz. U. Nr 153, poz. 1503, z późn. zm.) przez tajemnicę przedsiębiorstwa
rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne,
organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co
do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności,
uznał zasadność i skuteczność zastrzeżenia powyższych informacji przez wykonawcę, a
tym samym nie stwierdził konieczności wystosowania do wykonawcy fakultatywnego
wezwania o złożenie wyjaśnień, dotyczących podstaw poczynionego zastrzeżenia.
W kontekście zarzutu podniesionego w odwołaniu, dotyczącego zaniechania badania
przez zamawiającego skuteczności zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa, zamawiający
podkreślił, że zapoznał się wnikliwie z przedłożonymi wyjaśnieniami oraz oceniał
zasadność ich zastrzeżenia. Jednakże mając na uwadze orzecznictwo KIO: Przepisy p.z.p.
nie
przewidują
procedury
przeprowadzenia
badania
zastrzeżenia
tajemnicy
przedsiębiorstwa, jak i obowiązku zwrócenia się o wyjaśnienia do wykonawcy
zastrzegającego tajemnicę, lecz zasada równego traktowania wykonawców, jak i
konsekwencje prawne ujawnienia informacji stanowiącej tajemnicę przedsiębiorstwa i jako
takiej zastrzeżonej w ofercie, winny skłonić zamawiającego do zwrócenia się o takie
wyjaśnienia chyba, że jest w stanie sam stwierdzić, czy tajemnica istnieje czy też nie (wyrok
KIO z dnia 1.07.2011 r., sygn. akt KIO 1308/11, LEX nr 852643) oraz Badanie skuteczności
zastrzeżenia nie musi, co do zasady wiązać się z wystąpieniem do wykonawcy o złożenie
wyjaśnień (...) (wyrok KIO z dnia 14.02.2011 r., sygn. akt KIO 183/2011; KIO 191/2011;
KIO 190/2011; LEX nr 784495), zamawiający uznając skuteczność poczynionego
zastrzeżenia przedłożonych wyjaśnień, przyjął, że nie zachodzą przesłanki żądania
wyjaśnień w tym przedmiocie. Wobec powyższego, nie naruszył przepisów Pzp.
W odniesieniu do zarzutu dotyczącego braku możliwości zastrzeżenia wyjaśnień
złożonych po otwarciu ofert, w odpowiedzi na wezwanie do wyjaśnienia „rażąco niskiej
ceny” (odwołujący stwierdził, że zastrzeżenie tajności może być poczynione wyłącznie w
samej ofercie, na etapie jej złożenia), zamawiający podkreślił, iż z orzecznictwa KIO
wynika, że w zakresie pojęcia informacji dotyczących ceny, które w myśl art. 8 ust. 3 w zw.
z art. 86 ust. 4 Pzp, nie mogą zostać utajnione, nie mieszczą się wyjaśnienia odnoszące się
do rażąco niskiej ceny. Ujawnieniu podlegają wszystkie informacje dotyczące ceny, ale
zawarte w ofercie w momencie jej otwarcia. Wyjaśnienia dotyczące rażąco niskiej ceny
bądź dowody przywoływane przez wykonawcę w celu wykazania prawidłowej wyceny
przedmiotu zamówienia, mogą być przedmiotem zastrzeżenia, jako tajemnica
przedsiębiorstwa, jeżeli spełniają przesłanki z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Na
potwierdzenie
powyższego,
zamawiający
powołał
fragmenty
bogatego
orzecznictwa KIO, odnośnie dopuszczalności zastrzeżenia przez wykonawcę wyjaśnień
obejmujących szczegółową kalkulację cenową, składanych w odpowiedzi na wezwanie do
wyjaśnienia elementów mających wpływ na zaoferowaną cenę:
KIO 1377/12 wyrok KIO 2012-07-11 LEX nr 1212149: Wyjaśnienia, jak i przedłożone
dowody, o których mowa w art. 90 p.z.p. stanowią integralną część oferty, zatem mogą być
przedmiotem skutecznego zastrzeżenia w trybie art. 8 ust 3 p.z.p. - jeżeli ich charakter
spełnia wymogi tajemnicy przedsiębiorstwa.
KIO 995/12 wyrok KIO 2012-06-01 LEX nr 1168800: Nie podziela się stanowiska, iż
skoro wyjaśnienia dotyczące rażąco niskiej ceny powinny zawierać kalkulację cenową lub
inny opis składników, wchodzących w skład ceny, a zgodnie z art. 86 ust. 4 p.z.p.
informacja o cenie jest informacją jawną, to wyjaśnienia dotyczące rażąco niskiej ceny nie
stanowią tajemnicy przedsiębiorstwa zgodnie z art. 11 ust 4 u.z.n.k. (...) Szczegółowy opis
sposobu kalkulacji ceny oferty stanowi istotną dla przedsiębiorcyinformację o wartości
gospodarczej ze względu na zachowanie konkurencyjności z firmaminadanym rynku.
KIO 109/12; KIO 125/12 wyrok KIO 2012-02-20 LEX nr 1124900: Wykonawca wezwany
do złożenia wyjaśnień, mogących wiązać się z ujawnieniem tajemnicyprzedsiębiorstwa,
może skutecznie zastrzec ich poufność w momencie ich składania.
KIO 1936/11 wyrok KIO 2011-09-23 LEX nr 969462: Informacje dotyczące ceny, o
których mowa w art. 86 ust. 4 p.z.p. upubliczniane są w trakcie jawnego otwarcia ofert, a
zatem dotyczą informacji zawartych w ofertach. Natomiast składane wtrybie art. 90 p.z.p.
wyjaśnienia dotyczące elementów oferty mających wpływ na wysokośćceny składane są w
trakcie badania ofert przez zamawiającego, a więc nie stanowią częścioferty, a składane
są w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego, które nie ma charakteruobligatoryjnego.
P.z.p. nie wyłącza możliwości zastrzeżenia przez wykonawcę, jako tajemnicy
przedsiębiorstwa treści wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na
wysokość ceny.
(...) W sytuacji, gdy jednym z zasadniczych elementów cenotwórczych jest koszt pracy
pracowników(...), informacje dotyczące kosztów osobowych za jeden dzień pracy mogą
zostać uznane zainformacje o charakterze organizacyjnym przydatne do prowadzenia
przedsiębiorstwa,zwłaszcza w sytuacji, gdy na rynku występuje zjawisko migracji
pracowników.(...)Jako tajemnica przedsiębiorstwa mogą być chronione, w okolicznościach
danej sprawy,informacje dotyczące zbudowanej i stworzonej przez wykonawcę w
dłuższym okresie czasukoncepcji biznesowej danego rozwiązania.
KIO 228/11 wyrok KIO 2011 -02-14 LEX nr 738147: Informacje zawarte w wyjaśnieniach
mają wartość gospodarczą. Sposób budowania strategiicenowej w ofercie i elementy
składowe jej strategii spełniają przesłanki uznania informacji tychza tajemnicę
przedsiębiorstwa, jako posiadających wartość handlową i gospodarczą, obrazująbowiem
rozwiązanie dotyczące kalkulacji ceny, która pozwoliła na uzyskanie wyniku
zaprezentowanego w złożonej ofercie.
KIO/UZP 1429/08 wyrok KIO 2008-12-23 LEX nr 485622: Wykonawca nie może
zasłaniać się tajemnicą przedsiębiorstwa w celu uniknięcia obowiązkuwynikającego z art.
90 ust. 3 p.z.p., ponieważ informacje dotyczące ceny oferty powinny byćprzedstawione
Zamawiającemu, a co najwyżej utajnione na wniosek wykonawcy.
KIO/UZP 1068/08 wyrok KIO 2008-10-17 LEX nr 466644: Wykonawca wezwany do
złożenia wyjaśnień, mogących wiązać się z ujawnieniem tajemnicyprzedsiębiorstwa, może
skutecznie zastrzec ich poufność w momencie ich składania.
(...) Informacje nieujawnione do wiadomości publicznej o kontrahentach przedsiębiorcy,
wielkościprodukcji, czy też podpisanych umowach i kwotach z nich wynikających
wypełniają przesłankęokreśloną w art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji.
Ponadto, zamawiający wskazał, że za tajemnicę przedsiębiorstwa należy uznać, np.
dane obrazujące wielkość produkcji i sprzedaży, a także źródła zaopatrzenia i zbytu
(postanowienie sądu antymonopolowego z 15.5.1996 r., sygn. akt XVII Amz 1/96, Wokanda
1997/10/55).
W odniesieniu do treści przedstawionych przez wybranego wykonawcę wyjaśnień w
zakresie ceny ofertowej podkreślił, że informacje szczegółowo opisują okoliczności
dostępne wykonawcy (konsorcjum firm), które uwiarygodniają możliwość zaoferowania
niższych cen wynikających z możliwości znacznego obniżenia kosztów robót ziemnych,
kosztów robocizny (wykwalifikowana sprawna kadra), pracy sprzętu (własny sprzęt
zamortyzowany), kosztów robót z zakresu odtworzenia nawierzchni (dysponowanie
własnym sprzętem specjalistycznym, własnymi źródłami pozyskiwania kopalin). Ponadto,
załączone do wyjaśnień dokumenty - oferty handlowe dostawców, są bezpośrednimi
dowodami wskazującymi na możliwość zaoferowania niskich cen za wskazane materiały i
część robót specjalistycznych, stąd też zamawiający po zapoznaniu się ze złożonymi
wyjaśnieniami był uprawniony do przyjęcia, że cena zaoferowana przez wykonawcę nie jest
rażąco niska.
Dokonując oceny złożonych wyjaśnień, zamawiający miał na uwadze orzecznictwo
Krajowej Izby Odwoławczej, zakazujące automatyzmu działania, przejawiającego się w
bezrefleksyjnym odrzucaniu ofert najniższych cenowo (odwołujący przyznaje w treści
odwołania) oraz wskazujące na konieczność utrzymywania ofert w postępowaniu, w
przypadku przedłożenia przez wykonawców racjonalnych i wiarygodnych wyjaśnień
dotyczących kalkulacji cenowej: Niedopuszczalne jest automatyczne uznawanie za rażąco
niskie i odrzucenie ofert o cenach poniżej pewnego poziomu (np. tańszych o więcej niż
10% od średniej ceny wszystkich złożonych ofert albo poniżej wartości szacunkowej
ustalonej przez zamawiającego, bez stosownej oceny danego przypadku.(...) (z
uzasadnienia wyroku KlO z dnia 14.08.2012 r., sygn. akt KIO 1663/12).
Przyjmuje się, że punktem odniesienia jest przedmiot zamówienia i jego wartość. Za
ofertę z rażąco niską ceną należy bowiem uznać także ofertę, której cena jest nierealna w
relacji do cen rynkowych podobnych zamówień, co oznacza, że odbiega ona od cen
przyjętych, wskazując na fakt wykonania zamówienia poniżej kosztów wytworzenia. W
pierwszym rzędzie należy zatem skierować uwagę na wysokość szacunkowej wartości
zamówienia powiększoną o podatek od towarów i usług. Natomiast nie wydaje się, by
spotykany w orzecznictwie arbitrażowym pogląd, że podstawą porównania może być
wyłącznie szacunkowa wartość zamówienia, można było uznać za trafny. Istnieją również
inne obiektywne kryteria, np. średnia cena pozostałych ofert najbardziej zbliżonych do
siebie pod względem cenowym (A. Kurowska, M. Sarnowski, G. Wicik, P. Wiśniewski,
Analiza wyroków sądów okręgowych oraz analiza orzeczeń zespołów arbitrów wydanych
na podstawie przepisów ustawy prawo zamówień publicznych, Urząd Zamówień
Publicznych 2006, str. 169). Zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 30 stycznia
2007 r., sygn. (...),o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że
przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego
nieopłacalne. Rażąco niska cena jest to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie od
realiów rynkowych. Przykładem może być oferowanie towarów poniżej kosztów zakupu lub
wytworzenia albo oferowanie usług za symboliczną kwotę (z uzasadnienia wyroku KIO z
dnia 30.12.2010 r., sygn. akt KIO/UZP 2717/10).
(...) Jeżeli bowiem wyjaśnienia w swojej konstrukcji mają częściowo charakter ogólny -
powołując się na generalne czynniki, które miały znaczenie dla konstruowania ceny
ofertowej jak m.in. czynniki związane z kondycją firmy (np. wieloletnia obecność na rynku i
wypracowanie takich form zakupów i cen zakupów, a także grupy stałych dostawców
wyrobów budowlanych, które gwarantują konkurencyjność cenową wykonawcy)s - to takie
wyjaśnienia, choć mające charakter generalny mają znaczenie i odniesienie do korzystnej
sytuacji dla tego konkretnie wykonawcy, co odpowiada wytycznym z art. 90 ust. 2 ustawy
P.z.p., które to Zamawiający powinien brać pod uwagę przy ocenie wyjaśnień wykonawcy
udzielanych na wezwanie kierowane na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy P.z.p.
(...) Nie ulega wątpliwości, że ceną rażąco niską jest cena nie pokrywająca wydatków
wykonawcy związanych z realizacją zamówienia, cena nierealna w relacji do cen
rynkowych podobnych zamówień, jak również cena niewiarygodna i oderwana od realiów
rynkowych, za którą należyte wykonanie zamówienia nie jest możliwe, zakładająca
wykonanie zamówienia poniżej jego rzeczywistych kosztów i w takim sensie generalnie nie
występującą na rynku (np. wyrok SO w K. z 30 stycznia 2007 r. (...) - z uzasadnienia
wyroku KIO z dnia 14 sierpnia 2012 r. sygn. akt KIO 1609/12).
(...) Za cenę rażąco niską winna być przyjmowana cena nierealistyczna, nieadekwatna
do zakresu i kosztów prac składających się na dany przedmiot zamówienia, zakładająca
wykonanie zamówienia poniżej jego rzeczywistych kosztów i w takim sensie nie będąca
ceną rynkową, wyznaczaną poprzez ogólną sytuację gospodarczą praw popytu i podaży w
danej branży, postęp technologiczno-organizacyjny oraz obecność i funkcjonowanie
uczciwej konkurencji podmiotów racjonalnie działających na tym rynku.Punktem
odniesienia dla badania charakteru ceny oferty - dla zamawiającego nie powinna być
wyłącznie ustalona przez niego wartość zamówienia, ale także ceny zaoferowane przez
innych wykonawców, biorących udział w danym postępowaniu, ceny ofert zbliżonych
zamówień, monitorowanie cen rynkowych w danej branży, np. odnoszonych do ceny
jednostkowej 1 mb danego rodzaju inwestycji liniowych, itp. Jeżeli bowiem zamawiający ma
prawidłowo ocenić ofertę wykonawcy pod względem tego - czy nie podaje ona ceny
zaniżonej poniżej kosztów produkcji - musi mieć niezbędne rozeznanie rynkowe, które
pozwoliłoby mu na prawidłową weryfikację ceny i ewentualne podjęcie czynności
odrzucenia oferty z tej przyczyny. (...) - z uzasadnienia wyroku KIO z dnia 11 lipca 2012 r.
sygn. akt KIO 1377/12).
(…) Nawet cena odbiegająca od szacunkowej wartości zamówienia, czy nawet cen
innych wykonawców nie musi być ceną rażąco niską o ile wezwany do wyjaśnień
wykonawca jest w stanie udowodnić prawdziwość podanych w ofercie elementów
cenotwórczych. To bowiem wykonawca wezwany do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco
niskiej ceny zobowiązany jest wskazać co spowodowało obniżenie ceny, jak również w
jakim stopniu wskazany czynnik wpłynął na jej obniżenie. Udzielone wyjaśnienia mają
bowiem potwierdzić, iż złożona oferta jest rzetelnie przygotowana, a cena prawidłowo
oszacowana.Zamawiający, dokonując oceny wyjaśnień wykonawcy (w oparciu o art. 90
ust. 2 ustawy P.z.p.) bierze pod uwagę obiektywne czynniki, w szczególności oszczędność
metody wykonania zamówienia, wybrane rozwiązania techniczne, wyjątkowe sprzyjając
warunki wykonywania zamówienia dostępne dla wykonawcy, oryginalność projektu
wykonawcy oraz wpływ pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów.
Zamawiający może więc uznać za właściwy taki sposób ukształtowania ceny, który wynika
z powodów o obiektywnym charakterze, a za takie uznać należy czynniki wskazane w art.
90 ust. 2 ustawy P.z.p.(...) - z uzasadnienia wyroku KIO z dnia 22 czerwca 2012 r. sygn. akt
KIO 1186/12.
Mając na uwadze powyższe, zamawiający dokonał dogłębnej analizy ceny oferty
wybranego wykonawcy, nie tylko w stosunku do szacunkowej wartości zamówienia i kwoty
brutto, jaką zamawiający zamierzał przeznaczyć na realizację zamówienia, w odniesieniu
do której cena oferty wybranego wykonawcy jest o 55,76% niższa od szacunku
zamawiającego, co uzasadniało konieczność wezwania do złożenia wyjaśnień, co do
rażąco niskiej ceny (Załącznik nr 1 do odpowiedzi na odwołanie - Tabela 1. Analiza ofert w
postępowaniu o zamówienie publiczne „Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ
Milicz - Część 1 (9 miejscowości)” w porównaniu do szacunkowej wartości zamówienia
publicznego (powiększonej o podatek VAT) wynoszącej 47 232 000,00), ale również
odniósł cenę oferty wybranego wykonawcy do średniej ceny wszystkich ofert złożonych w
postępowaniu, uzyskując różnicę 30,81% (Załącznik nr 2 do odpowiedzi na odwołanie -
Tabela 2. Analiza ofert w postępowaniu o zamówienie publiczne „Budowa sieci kanalizacji
sanitarnej w zlewni OŚ Milicz - Część 1 (9 miejscowości)” w porównaniu do średniej
wartości wszystkich ofert), a także porównał cenę 1 km sieci wynikającą z oferty wybranego
wykonawcy ze średnią ceną za 1 km sieci wybudowanej w ramach zakończonych w
ostatnim okresie kontraktów: Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ Sułów,
Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ śmigród oraz Budowa sieci kanalizacji
sanitarnej w zlewni OŚ Zduny, uzyskując różnicę na poziomie 23,89% (Załącznik nr 3 do
odpowiedzi na odwołanie -Tabela 3. Analiza ofert w postępowaniu o zamówienie publiczne
„Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ Milicz - Część 1 (9 miejscowości)” w
porównaniu do średniej ceny za 1 km sieci wybudowanej w ramach zakończonych
kontraktów) oraz porównał cenę 1 km sieci wynikającą z oferty wybranego wykonawcy, do
ceny za 1 km sieci wybudowanej w ramach zakończonego kontraktu „Budowa sieci
kanalizacji sanitarnej w aglomeracji Sułów”, uzyskując różnicę na poziomie 15,21%
(Załącznik nr 4 do odpowiedzi na odwołanie - Tabela 4. Analiza ofert w postępowaniu o
zamówienie publiczne „Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ Milicz - Część 1 (9
miejscowości)” w porównaniu do średniej ceny za 1 km sieci wybudowanej w ramach
zakończonego kontraktu „Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w aglomeracji Sułów”).
Odniesienie ceny oferty wybranego wykonawcy do średniej ceny wszystkich złożonych
ofert oraz do cen rzeczywistych zrealizowanych kontraktów, pozwoliło zamawiającemu na
przyjęcie, że otrzymane różnice cenowe, nie mogą stanowić o uznaniu ceny oferty
wybranego wykonawcy za rażąco niską.
Ponadto, w toku dokonanej analizy złożonych przez wykonawcę wyjaśnień,
zamawiający nie stwierdził rozbieżności pomiędzy cenami ujawnionymi w kosztorysie
ofertowym a danymi ujawnionymi w przedstawionych wyjaśnieniach i przedłożonych
ofertach na dostawę materiałów i realizację usług, jednocześnie szczegółowość i poparcie
dowodami złożonych wyjaśnień, dały zamawiającemu podstawę do stwierdzenia, że
przedłożone przez wykonawcę - wyjaśnienia w kwestii ryzyka rażąco niskiej ceny są
wyjaśnieniami prawidłowymi i wystarczającymi, świadczącymi o możliwości realizacji
zamówienia zgodnie z oczekiwaniami zamawiającego, a tym samym cena oferty została
uznana za cenę realną w relacji do cen rynkowych, co spowodowało brak wystąpienia
przesłanek do uznania ceny oferty za rażąco niską.
Jednocześnie, w odniesieniu do twierdzeń odwołującego, dotyczących lakonicznego
uzasadnienia wyboru oferty wykonawcy, zawartego w treści przekazanej uczestnikom
postępowania informacji o wyniku postępowania (rozstrzygnięcia), zamawiający wskazał,
że żaden przepis Pzp nie zawiera szczegółowych wytycznych, co do sposobu oraz zakresu
i stopnia szczegółowości uzasadnienia wyboru oferty najkorzystniejszej, które zamawiający
winien zawrzeć w treści rozstrzygnięcia, a zatem brak szerokiego opisu wszystkich
okoliczności uzasadniających dokonany przez zamawiającego wybór, nie może być
traktowany, jako naruszenie przepisów ustawy Pzp.
B. Ustosunkowując się do twierdzeń odwołującego w zakresie nieprawidłowości
uznania przez zamawiającego spełnienia przez wybranego wykonawcę warunku udziału w
postępowaniu w zakresie wiedzy i doświadczenia i zaniechanie wykluczenia wykonawcy z
postępowania, zamawiający wyjaśnił, że zgodnie z pkt 9.1.2. IDW (część I SIWZ) wymagał
wykazania w ofercie następującego doświadczenia wykonawcy:
Wykonawca musi wykazać wykonanie w okresie ostatnich 5 lat przed upływem terminu
składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy - w tym okresie
następujących robót budowlanych:(i) wybudowanie co najmniej 30 km sieci kanalizacji
grawitacyjnej, w tym co najmniej 0,2 km takich sieci metodą bezwykopową;(ii)
wybudowanie co najmniej 1km rurociągu tłocznego kanalizacji sanitarnej ciśnieniowej lub
sieci wodociągowej;(iii) wybudowanie co najmniej 20.000 m
2
nawierzchni, w tym: co
najmniej 5.000 m
2
z kostki brukowej na podbudowie, co najmniej 5.000 m
2
z kostki brukowej
z kamienia naturalnego (granit, bazalt, itp.) na podbudowie i co najmniej 10 000 m
2
z
betonu asfaltowego.
Zamawiający nie wymaga, aby roboty budowlane wymienione powyżej w p. (i), (ii), (iii)
były wykonane w ramach jednego zamówienia.
Mając na uwadze powyższe, odnosząc się do zarzutu podniesionego w treści
odwołania, zamawiający wskazał, że nie żądał od wykonawców wykazania się
doświadczeniem w budowie 30 km sieci kanalizacji grawitacyjnej w ramach wyłącznie
jednej inwestycji. Powyższą interpretację zamawiający stosował jednolicie, w odniesieniu
do wszystkich złożonych ofert. Podniósł, że w przypadku wątpliwości co do rozumienia
treści powyższego warunku, odwołujący mógł zwrócić się o wyjaśnienie treści SIWZ, w
trybie art. 38 ust. 1 Pzp.
W ofercie złożonej przez przystępującego wskazane zostały następujące inwestycje:
1. Budowa kanalizacji sanitarnej dla Miasta Zduny w zakres, której wchodzi kanalizacja
sanitarna grawitacyjna: PVC Ø 400-62mb, PVC Ø 315 -1 262 mb, PVC Ø 200 - 320 mb,
przewiert pod drogą rura Ø 400 - 50 mb. Łącznie sieć - 1 644 mb plus przewiert 50 mb =
1 694 mb.
2. Budowa kanalizacji sanitarnej na terenie Miasta Sulmierzyce Etap IV w zakres, której
wchodzi kanalizacja sanitarna grawitacyjna: rury PVC Ø 200 - 5 747 mb rury, PVC Ø 250 -
3 990 mb. Łącznie sieć - 9 737 mb.
3. Uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn -
Etap II, w zakres której wchodzi kanalizacja sanitarna grawitacyjna: PVC Ø 400 - 641 mb,
PVC Ø 315 - 603 mb, PVC Ø 250 - 214 mb, PVC Ø 200 - 8 746 mb, PVC Ø 160 - 2 640
mb, przewiert rurą PE warstwową Ø 200 mm - 55 mb, przewiert teleoptyczny rurą PP Ø
200 mm -140 mb, przewiert teleoptyczny rurą kamionkową 0 200 mm - 126 mb. Łącznie
sieć - 12.844 mb plus przewiert 321 mb = 13 165 mb.
4. Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Opatów w zakres, której wchodzi
kanalizacja sanitarna grawitacyjna: kanały grawitacyjne PVC Ø 200 - 9 820 mb, kanały
grawitacyjne PVC Ø 160 - 408 mb. Łącznie sieć - 10 228 mb.
5. Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Lipie oraz dokończenie
skanalizowania Łęki Opatowskiej w zakres, której wchodzi kanalizacja sanitarna
grawitacyjna: kanały grawitacyjne PVC Ø 250 - 5 009 mb.
6. Budowa kanalizacji sanitarnej dla m. Czastary z częściową wymianą istniejącej sieci
wodociągowej AC na PCV bez demontażu z wyłączeniem użytkowania rur AC-Zadanie 2
w zakres, której wchodzi kanalizacja sanitarna grawitacyjna: kanały grawitacyjne PCV Ø
160 - 200 mm - 2 295 mb.
Łącznie w wykazie wykonanych robót wykazano wybudowanie 42128 mb kanalizacji
sanitarnej grawitacyjnej, co w sposób oczywisty potwierdza spełnienie warunku udziału w
postępowaniu, w zakresie doświadczenia w budowie, co najmniej 30 km sieci kanalizacji
grawitacyjnej.
Na potwierdzenie prawidłowości wykonanych robót, wykonawca przedstawił stosowne
referencje, w tym w odniesieniu do kwestionowanej przez odwołującego inwestycji -
Uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn - Etap II, w
treści referencji wystawionej przez Burmistrza Urzędu Miejskiego w Krotoszynie wskazano:
W okresie od sierpnia 2010 r. do czerwca 2012 r., Konsorcjum wykonało w całości
zadania nr: 1, 2, 4, 7, 9, 10, 11, 12, 13, na które zostały wystawione Świadectwa Przejęcia
Odcinka (Zadania). Zakres zrealizowanych zadań obejmował: sieć kanalizacji sanitarnej
grawitacyjnej: rury kanalizacyjne PVC 400 - 641 mb, rury kanalizacyjne PVC 315 - 603 mb,
rury kanalizacyjne PVC 250 - 214 mb, rury kanalizacyjne PVC 200 - 8.746 mb, rury
kanalizacyjne PVC 160 - 2.640 mb, studnie rewizyjne z kręgów betonowych 1000 - 224 kpl,
studzienki kanalizacyjne systemowe 315-600 mm - 641 kpl, rury PE 160 mm - 65 mb, rury
PE 110 mm -115 mb, rury PE 90 mm - 468 mb, rury PE 63 mm - 295 mb, przewiert rurą PE
warstwową 200 mm - 55 mb, przewiert rurą PE warstwową 160 mm - 64 mb, przewiert
teleoptyczny rurą PP 200 mm - 140 mb, przewiert teleoptyczny rurą kamionkową 200 mm -
126 mb, przepompownia ścieków z komorą pomiarową - 6 kpl (...).
Wykonane prace obejmujące w/w zakres robót, zostały wykonane zgodnie z
obowiązującyminormami i sztuką budowlaną, prawidłowo i terminowo ukończone.
Zamawiający podniósł, że w sytuacji kiedy dany kontrakt podzielony został na odrębne
zadania, stanowiące odrębne elementy, podlegające osobnym odbiorom, poświadczonym
przez wydanie odrębnych Świadectw Przejęcia, za nieuzasadnione należy uznać
twierdzenie odwołującego, iż w związku z realizacją pozostałych zadań wchodzących w
skład większej inwestycji, zadania dotychczas faktycznie wykonane, sprawdzone i
odebrane, nie mogą stanowić podstawy uznania przez zamawiającego posiadania przez
wykonawcę stosownego doświadczenia zawodowego.
Zgodnie z orzecznictwem KIO: Ustawodawca w przypadku robót budowlanych
(odmiennie niż w przypadku usług i dostaw o charakterze ciągłym i okresowym) nie pozwala
na wykazywanie się doświadczeniem w robotach trwających, a tylko takich które zostały
ukończone (z uzasadnienia wyroku KIO z dnia 20.02.2012r., sygn. akt KIO 269/12). Zatem
skoro wykonawca wskazuje w wykazie robót wyłącznie odrębne całkowicie ukończone
zadania, co następnie znajduje potwierdzenie w referencjach, dotyczących wyłącznie
zakończonych, należycie wykonanych prac, brak jest podstaw do twierdzenia, że określone
roboty w ramach poszczególnych zadań nadal trwają i nie mogą być przedstawione w
ofercie, w celu wykazania spełnienia warunku udziału w postępowaniu.
W kontekście przedstawionych powyżej wyjaśnień, potwierdzających brak naruszenia
przez zamawiającego w toku prowadzonego postępowania przetargowego przepisów Pzp,
pozostawia bez odpowiedzi insynuacje odwołującego, jakoby zamawiający od początku
postępowania zmierzał do: wyeliminowania z przetargu możliwie jak największej liczby
oferentów i pozostawienia ewentualnej oferty lokalnego przedsiębiorcy.
Przedstawiona powyższej argumentacja, w sposób jednoznaczny wskazuje, że zarzuty
sformułowane przez odwołującego w treści odwołania, nie zasługują na uwzględnienie, co z
kolei stanowi podstawę do żądania przez zamawiającego oddalenia odwołania, albowiem
zgodnie z treścią art. 192 ust. 2 Pzp: Izba uwzględnia odwołanie, jeżeli stwierdzi naruszenie
przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny wpływ na wynik postępowania
o udzielenie zamówienia.
Z uwagi na fakt, że przedstawione w odwołaniu rzekome naruszenia przepisów Pzp
dokonane przez zamawiającego, nie znajdują potwierdzenia w stanie faktycznym,
zamawiający wniósł jak na wstępie.
Do postępowania przystąpili skutecznie po stronie zamawiającego wykonawcy
wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia: 1. J…….. S…………, STANISŁAWSKI,
2. Przedsiębiorstwo Budownictwa Inżynierii „EKO-INśYNIERIA” Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością, 3. L……… F………, W…….. F…….., Z.G. „HYDROWIERT”, Spółka
cywilna F………. L……… & F……….. W……… - uczestnicy postępowania odwoławczego,
zwani „przystępującym”, uzyskując status uczestnika postępowania odwoławczego.
W zgłoszeniu przystąpienia przystępujący wskazał, jak niżej. Na wezwanie
zamawiającego z dnia 17.10.2012 r. złożył w wyznaczonym terminie wyjaśnienie w
zakresie zaproponowanej ceny. Wyjaśnienie, podobnie jak i cena ofertowa, zostały
opracowane w sposób rzetelny w oparciu o wieloletnie doświadczenie konsorcjum firm.
Wykonawca pokazał w wyjaśnieniu jednoznacznie, że zaoferowana cena nie może być
uważana za rażąco niską i pozwala przy zaangażowaniu sprzętu i personelu wykonawcy
zrealizować zamówienie oraz wypracować zysk. Przystępujący uznał, że zamawiający nie
miał żadnych podstaw do uznania ceny oferty, jako rażąco niskiej w związku z art. 90 ust. 1
Pzp.
Przystępujący oświadczył, co następuje:
1. Cena oferty nie stanowi rażąco niskiej ceny ponieważ:
- cena oferty, co do wynagrodzenia została skalkulowana w oparciu o ceny
materiałów powyżej kosztów ich zakupu i ich wytworzenia, jednakże bez żadnych
narzutów,
- koszty robocizny zostały skalkulowane na poziomie obowiązującym w
przedsiębiorstwie,
- koszty sprzętowe zostały skalkulowane na podstawie kosztów rzeczywistych
pracy sprzętu a nie w oparciu o cennik Sekocenbud,
- koszty ogólnozakładowe zostały przyjęte na minimalnym pułapie,
- założony zysk - satysfakcjonujący dla wykonawcy,
- cena oferty została wyliczona zgodnie z wymaganym sposobem obliczenia ceny,
postanowieniami IDW - w oparciu o złożony przedmiar robót.
2. Cena oferty została skalkulowana również w oparciu o duże doświadczenie w
wykonywaniu danego rodzaju robót i jest na poziomie ok. 44 % odnośnie kwoty kosztorysu
inwestorskiego.
3. Ceny kolejnych ofert w tym odwołującego, kształtują się na poziomie ok. 10%-30%
powyżej ceny oferty wykonawcy.
4. Ceny wygrywających ofert na roboty budowlane w dobie kryzysu w tegorocznych
przetargach w robotach liniowych kształtują się średnio na poziomie 40-52% kosztorysów
inwestorskich.
W świetle powyższego cena oferty, jako całkowite wynagrodzenie za przekazany
przedmiar (charakter ceny ryczałtowej) nie stanowi rażąco niskiej w rozumieniu art. 90
ustawy oraz nie narusza regulacji art. 15 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z
1993 r.
Powyższe jest zgodne z opinią UZP oraz utrwaloną linią orzecznictwa Krajowej Izby
Odwoławczej.
Zgodnie ze stanowiskiem doktryny i orzecznictwa, wartość przedmiotu zamówienia,
może być punktem odniesienia dla ustalenia, czy zaistniała możliwość zaoferowania ceny
rażąco niskiej, jeśli została oszacowana z należytą starannością wymaganą przez art. 32
ust. 1 Pzp (wyrok z dnia 24.06.2010r. KIO 11157/10). Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z
2010-03-09, KIO/UZP 72/10 Teza: 12 % różnica w wysokości ceny oferty wybranej, jako
najkorzystniejsza i drugiej w kolejności oferty, nie wskazuje na konieczność zwrócenia się
do wykonawcy o wyjaśnienie elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny.
Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 2009-12-10, KIO/UZP 1718/09. Teza:
Zamawiający aby mógł uznać, że oferta podlega odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt
4 ustawy Prawo zamówień publicznych, musi wykazać a przynajmniej uprawdopodobnić,
że jest ona nierealna, nieadekwatna do przedmiotu zamówienia. Sam fakt, iż cena oferty
wykonawcy odbiega od innych cen w ofertach złożonych w postępowaniu nie dowodzi, że
cena ta jest rażąco niska, lecz jedynie uzasadnia wszczęcie procedury przewidzianej przez
art. 90 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych.
Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 2009-08-05, KIO/UZP 952/09. Teza: Aby
zamawiający mógł uznać, że oferta podlega odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4
ustawy Prawo zamówień publicznych (rażąco niska cena), musi wykazać, a przynajmniej
uprawdopodobnić - że jest ona nierealna, nieadekwatna do przedmiotu zamówienia. Sam
fakt, iż cena oferty wykonawcy odbiega od innych cen w ofertach złożonych w
postępowaniu nie dowodzi, że cena ta jest rażąco niska, lecz jedynie uzasadnia wszczęcie
procedury przewidzianej przez art. 90 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych oraz cały
szereg następnych wyroków: 1049/09, 1050/09, 1051/09, 1052/09.
W obszernym wyjaśnieniu, złożonym na wezwanie zamawiającego, przystępujący
odniósł się bardzo szczegółowo do każdej wątpliwej pozycji wskazanej przez
zamawiającego, przedstawił szczegółowy kosztorys wykonawczy (niewymagany do oferty)
jednoznacznie wykazując realność ceny.
Zamawiający dopuścił w postępowaniu przetargowym możliwość zastrzeżenia
informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa zgodnie z art. 8 ust. 3 Pzp, w myśl
przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Przystępujący podejmując decyzję
o zastrzeżeniu informacji miał na celu ochronę swojego potencjału przez zabezpieczenie
się przed wykorzystaniem zawartych tam informacji przez innych wykonawców, w tym
także podkupywaniu pracowników lub stałych współpracowników. Informacje zawarte w
wyjaśnieniu ceny przystępującego: - mają charakter organizacyjny związany ze sposobem
realizacji zamówienia; - posiadają dla przystępującego wymierną wartość gospodarczą oraz
mają znaczący wpływ na szacowanie ceny ofertowej; - przystępujący podjął wszelkie
niezbędne działania w celu zachowania poufności przedmiotowych informacji.
Z uwagi na fakt, że wyjaśnienie sposobu skalkulowania ceny ofertowej stanowią
tajemnicę handlową przedsiębiorstwa, zamawiający nie miał wątpliwości, co do zasadności
zastrzeżenia informacji, zgodnie z art. 11 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o
zwalczaniu
nieuczciwej
konkurencji.
Zgodnie
z
przepisem,
przez
tajemnicę
przedsiębiorstwa rozumie się: nieujawnione do wiadomości publicznej informacji
technicznej, technologicznej, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacji
posiadającej wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne
działania w celu zachowania ich poufności.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2000 r. (I CKN 304/00)
określona informacja stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli spełnia łącznie trzy
warunki: - ma charakter techniczny, technologiczny, organizacyjny przedsiębiorstwa lub
posiada wartość gospodarczą,
- nie została ujawniona do wiadomości publicznej,
- podjęto w stosunku do niej niezbędne działania w celu zachowania poufności.
Informacje zawarte w szczegółowym kosztorysie wykonawczym zawartym w
wyjaśnieniach dotyczących rażąco niskiej ceny, są natury technicznej, technologicznej,
organizacyjnej i handlowej oraz pokazują źródła pozyskania materiałów i urządzeń - tym
samym stanowią tajemnicę przedsiębiorcy. Informacje nie były nigdy ogólnodostępne oraz
wykonawcy tworzący konsorcjum zachowują szczególną ich ochronę.
Powyższe zgodne jest ze stanowiskiem Izby w wyrokach: - sygn. akt KIO 1427/10, KIO
1430/10, z dnia 20 lipca 2010 r.: Z tego względu Izba uznała, że przystępujący miał prawo
zastrzec, jako tajemnicę przedsiębiorstwa, tak informacje z załącznika nr 4, tj. osób, które
będą uczestniczyły w wykonaniu zamówienia, jak i dane w wykazach doświadczenia na
załącznikach nr 3, 6 i 6a z wyłączeniem poz. 2 i 9 załącznika nr 6 i 4 i 9 załącznika nr 6a.
Dane te nie tylko obrazują całokształt posiadanego doświadczenia nabywanego w okresie
ostatnich 3 łat, ale także wskazują na ilość osób przeszkolonych, a więc na posiadane
zdolności organizacyjne.
Sygn. akt KIO 2709/10, wyrok KIO z dnia 4 stycznia 2011 r.: Informacje stanowiące
tajemnicę przedsiębiorstwa, jak podkreśliło konsorcjum (...) w wyjaśnieniach z dnia 29
listopada 2010 r., zarówno X, jak i Y [wychodzące w skład Konsorcjum - przyp. red.]
chronią w sposób szczególny w odniesieniu do wszystkich obszarów swojej działalności.
Także w tym konkretnym przypadku w odniesieniu do danych wykorzystanych w ofercie dla
potrzeb tego konkretnego zamówienia podjęto działania w celu zachowania ich poufności.
Szczegóły dotyczące oferowanego pojazdu zna ograniczona liczba osób uprawnionych do
dostępu do tajnych informacji, zobowiązana jednocześnie do zachowania poufności
poprzez objęcie ich klauzulami poufności. Tak więc, w ocenie izby, niewątpliwym jest, iż
wykonawca ten kontroluje liczbę i charakter osób mających dostęp do tego typu informacji,
a informacje te nie tracą charakteru tajemnicy przedsiębiorstwa, mimo, że wie o nich pewne
ograniczone grono osób zobowiązanych do zachowania poufności.
Sygn. akt KIO 228/11, wyrok KIO z dnia 14 lutego 2011 r.: (...) Nie ulega wątpliwości, iż
informacje zawarte w wyjaśnieniach mają wartość gospodarczą. Sposób budowania
strategii cenowej ofercie i elementy składowe tej strategii spełniają przesłanki uznania
informacji tych za tajemnicę przedsiębiorstwa, jako posiadających wartość handlową i
gospodarczą, obrazują bowiem rozwiązanie dotyczące kalkulacji ceny, która pozwoliła na
uzyskanie wyniku zaprezentowanego xv złożonej ofercie. Działanie takie doprowadzić
miało wykonawcę do uzyskania zamówienia publicznego i skutecznego konkurowania na
danym rynku.
Informacja staje się tajemnicą przedsiębiorstwa, kiedy oferent ma wolę, by pozostała
ona tajemnicą dla odbiorców, konkurentów i wola ta dla innych osób musi być
rozpoznawalna. Przystępujący nie zastrzegł ujawnienia samej ceny ofertowej, jedynie
sposób jej skalkulowania, co w sposób jednoznaczny stanowi tajemnicę handlową
przystępującego. Zamawiający w wyniku przeprowadzenia odpowiedniego badania
pozytywnie
przesądził,
że
zastrzeżone
informacje
mają
charakter
tajemnicy
przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Konsorcjum nie podlega wykluczeniu na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 4 Pzp w zw. z art.
22 ust. 1 pkt 2 ustawy i stosownych postanowień SIWZ w zakresie posiadania
wymaganego doświadczenia.
Informacja z Urzędu Miasta w Krotoszynie jednoznacznie potwierdza wymagane
doświadczenie na podstawie zadania budowlanego o warunkowych parametrach
technicznych, zakończonego i oddanego do użytkowania i eksploatacji - dowód eksploatacji
okazany na rozprawie. Tym samym, nawet zgodnie z przytoczonym orzecznictwem
odwołującego, bezwzględnie zaliczane są zadania budowlane ukończone.
Z orzecznictwa nie wynika, że brak ukończenia całego projektu infrastruktury
zamawiającego, w którym bierze udział przystępujący, jest warunkiem pozyskania
wymaganego doświadczenia. Ukończony etap danego projektu, odebrany przez inwestora i
użytkownika, na który uzyskano pozwolenie na użytkowanie oraz eksploatowany przez
użytkownika, w świetle przepisów prawa i orzecznictwa Krajowej izby Odwoławczej, zalicza
się do doświadczenia nabytego.
Powyższe jest potwierdzone orzecznictwem Krajowej Izby Odwoławczej m.in. w
wyrokach: sygn. akt KIO 1318/10, wyrok KIO z dnia 12 lipca 2010 r.: Wymaganie
udokumentowania wiedzy i doświadczenia służy wykazaniu przez wykonawcę, iż posiada
on wystarczający potencjał, niezbędną wprawę, umiejętności praktyczne, nabyte w toku
realizacji poprzednich zadań zbliżonych do zakresu zamówienia, o porównywalnej skali,
złożoności i wartości. Tak wykazane doświadczenie, daje bowiem zamawiającemu
rękojmię, iż realizacja robót będzie przebiegała sprawnie, terminowo, a efekt spełni
wymagania jakościowe. Zdaniem Izby, skoro roboty przy realizacji kontraktu „Poprawa
gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy B.” zadanie 2 (kontrakt 2), stanowiły jedno
zadanie inwestycyjne, objęte tym samym zamówieniem zlecającego, a jedynie realizowane
w częściach, przystępujący jest uprawniony, aby w zakresie swego doświadczenia
zawodowego wykazywać te roboty jako całość. Bowiem jego doświadczenie praktyczne,
jakie nabył przy realizacji wymienionych części A, B, E, zamówienia nie różni się niczym od
tego, gdyby było ono realizowane w oparciu o jedną umowę.
Sygn. akt KIO 1271/10, wyrok KIO z dnia 6 lipca 2010 r.: W pierwszej kolejności
stwierdził, że dokumenty przedkładane w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego na okoliczność należytego wykonania zamówienia - jak w sposób
jednoznaczny wynika z orzecznictwa tak Krajowej Izby Odwoławczej, jak i sądów
okręgowych rozpoznających skargi na orzeczenia Izby - mają potwierdzać jedynie
okoliczność prawidłowości realizacji określonej usługi, dostawy, czy roboty budowlanej.
Inne elementy związane np. z terminem realizacji, wartością wynagrodzenia umownego,
szczegółowym określeniem sposobu realizacji danego zamówienia nie muszą wynikać z
treści dokumentów składanych na potwierdzenie należytego wykonania zamówienia. W tym
przedmiocie zamawiający ma obowiązek w sposób równorzędny oceniać oświadczenie
wiedzy wykonawcy składane w wykazie wykonanych prac. Z punktu widzenia
prawidłowości dokumentu potwierdzającego należyte wykonanie zamówienia istotne jest
tylko, aby była możliwość identyfikacji wykazywanego zamówienia z zamówieniem
wskazanym w np. liście referencyjnym.
Sygn. akt KIO 1630/10, wyrok KIO z dnia 17 sierpnia 2010 r.: W świetle przywołanych
przepisów wykazanie spełnianie warunków udziału w postępowaniu w zakresie
doświadczenia odbywa się na podstawie dokumentów wytworzonych przez samego
wykonawcę (oprócz dokumentów potwierdzających należyte wykonanie prac), mających
właściwie charakter jego oświadczenia na temat rzeczywistości, zawierającego informacje
wymagane przez zamawiającego. Tym samym wskazane w art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy
„wykazanie spełniania warunków” w zestawieniu z formalnie ograniczonym ww. przepisami
zasobem środków do ich wykazania nie może być utożsamiane z dowodzeniem w pełnym
znaczeniu tego terminu, tzn. wykazywaniem prawdziwości faktów dowodzonych, jak
wskazano, dla wyłączenia możliwości zastosowania przesłanki wykluczenia wykonawcy
zawartej w art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy, wystarczające jest tu przedstawienie żądanych przez
zamawiającego dokumentów oraz podanie w nich informacji odnoszących się do
postawionych warunków udziału w postępowaniu. Powyższe oczywiście nie przekreśla i nie
wyłącza elementu prawdy materialnej przy potwierdzaniu spełniania warunków udziału w
postępowaniu.
Tym samym konsorcjum spełnia warunek wiedzy i doświadczenia i nie podlega
wykluczeniu z postępowania, wbrew stanowisku odwołującego.
Z treści złożonego odwołania nie wynika na czym polega nieodpowiedniość oferty w
stosunku do postanowień SIWZ. Tym samym zarzut art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp przystępujący,
z braku uzasadnienia faktycznego, uznaje za wadliwy i nie podlegający uzupełnieniu w toku
rozprawy.
Przez złożone odwołanie został naruszony interes prawny przystępującego. Należy
również wziąć pod uwagę, że z chwilą wejścia do Unii Europejskiej (UE) z dniem 1maja
2004 r., władze Polski zobowiązały się do stosowania dyrektywy UE z dnia 21 grudnia 1989
r. nr 89/665/EWG dotyczącej koordynacji przepisów prawnych i administracyjnych
odnoszących się do stosowania procedur odwoławczych w zakresie udzielania zamówień
publicznych na dostawy i roboty budowlane. Złożyły również deklarację, że polskie prawo
jest zgodne z prawem UE. Z powyższego wynika, że dotychczasowa interpretacja interesu
prawnego wykonawcy w postępowaniu o zamówienie publiczne w zakresie jego działań
prowadzących do przeciwdziałania udzieleniu zamówienia publicznego podmiotowi
nieuprawnionemu w konsekwencji naruszenia przepisów Pzp, musi ulec zmianie i nie może
być ograniczana do interesu prawnego uzyskania zamówienia w danym postępowaniu.
Art. 1 ust 3 Dyrektywy nr 89/665/EWG: Państwa członkowskie zapewnią, że środki
odwoławcze, zgodnie ze szczegółowymi przepisami, które państwa członkowskie mogą
wprowadzić, są dostępne co najmniej każdemu podmiotowi, który ma lub miał interes w
uzyskaniu danego zamówienia publicznego na dostawy lub roboty budowlane, w
przypadku, gdy taki podmiot doznał uszczerbku lub zagraża mu doznanie uszczerbku w
wyniku domniemanego naruszenia przepisów. W szczególności, państwa członkowskie
mogą wymagać od takiego podmiotu uprzedniego powiadomienia zamawiającego o
domniemanym naruszeniu przepisów i o zamiarze skorzystania ze środków odwoławczych.
Z treści powyższego artykułu wynika, że dyrektywa nie ogranicza dostępu do środków
odwoławczych tylko w przypadku naruszenia interesu prawnego, ale umożliwia taki dostęp
przy naruszeniu każdego interesu.
W dodatkowym piśmie procesowym złożonym w toku rozprawy, przystępujący wniósł o
oddalenie odwołania w całości.
Stwierdził, że wobec przedstawiania coraz to nowej argumentacji przez odwołującego
w trakcie rozprawy, w tym wykraczającej poza przedmiot zaskarżenia, zaistniała
konieczność przedstawienia poszerzonego odniesienia się do zarzutów odwołania.
W pierwszej kolejności przypomniał, że zgodnie z przepisem art. 190 ust. 1 Pzp jak też,
przepisem art. 6 Kc odwołujący zobowiązany jest wskazywać dowody dla stwierdzenia
faktów, z których wywodzi skutki prawne. Spór prowadzony przed Krajową Izbą
Odwoławczą ma charakter sporu kontradyktoryjnego i nie jest rolą Izby poszukiwać
dowodów na potwierdzenie prawdziwości twierdzeń odwołania.
Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 17 czerwca 2009 r., sygn. akt IV CSK 71/09: 1.
Przedstawienie przez stronę dowodu w celu wykazania określonych twierdzeń o faktach
sprawy, z których wywodzi ona korzystne dla siebie skutki, nie jest jej prawem czy
obowiązkiem procesowym, lecz ciężarem procesowym, wynikającym i zagwarantowanym
przepisami prawa, przede wszystkim w jej własnym interesie. To interes strony, jakim jest
wygranie procesu, nakazuje jej podjąć wszelkie możliwe czynności procesowe w celu
udowodnienia przedstawionych twierdzeń o faktach; strony nie można zmusić do ich
podjęcia.
2. Pojęcia tzw. ciężaru dowodu w znaczeniu formalnym i ciężaru dowodu w znaczeniu
materialnym, choć są wzajemnie zależne, ponieważ uznanie przez sąd twierdzeń strony za
udowodnione jest oparte na treści informacji uzyskanych dzięki zebranym środkom
dowodowym, nie mogą być utożsamiane, albowiem materialny ciężar dowodu traktuje się
nie jako powinność dowodzenia, lecz jako regułę określająca, która strona poniesie
negatywne skutki nieudowodnienia określonych twierdzeń o faktach istotnych dla
rozstrzygnięcia sprawy.
Podobnie w wyroku KIO z dnia 18.06.2012 r., sygn. akt 1058/12, Izba potwierdziła (...),
iż zgodnie z art. 190 ust. 1 ustawy Pzp strona jest zobowiązana wskazywać dowody dla
stwierdzenia faktów, z których wywodzi skutki prawne. Uwzględniając tę regulację, a także
przepis art. 6 Kc, który stanowi, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie,która z
faktu tego wywodzi skutki prawne, Izba uznała, iż to na Odwołującym spoczywał ciężar
wykazania naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy. On bowiem jest stroną
twierdzącą - to wniesione przez niego odwołanie zawiera zarzuty dające się sprowadzić do
stwierdzenia: „Zamawiający naruszył przepisy ustawy pozbawiając mnie możliwości
uzyskania zamówienia”. Aby Izba mogła uznać twierdzenia Odwołującego za zasadne, a
zgłaszane przez niego żądania za zasługujące na uwzględnienie, koniecznym było, aby
wykonawca wnoszący odwołanie przedstawił Izbie dowody niezbędne dla podjęcia takiego
rozstrzygnięcia.
Tymczasem odwołujący wraz z odwołaniem nie powołał się na żadne dowody
budujące chociażby domniemanie zasadności jego twierdzeń i formułowanych zarzutów,
zaś materiały, jakie przedstawiał w trakcie rozprawy w dniu 15 stycznia 2013 r., są
nieprzydatne dla stwierdzenia stawianych zarzutów, o czym niżej.
I. Zarzut niespełnienia warunków udziału w postępowaniu art. 24 ust. 2 pkt 4 Pzp.
Na wstępie zauważył, że zarzut odwołania dotyczy jedynie doświadczenie
przywołanego przez przystępującego pod poz. 3 Wykazu wykonanych robót budowlanych
(str. 76 oferty). Odwołujący wywodzi, że przystępujący wobec wymaganej postanowieniami
SIWZ długości kanalizacji grawitacyjnej 30 km
„posiada tylko 28 913 m, czyli brakuje ponad
1 km” (str. 10 odwołania).
Zarzut ten jest w całości chybiony i oparty na nieuzasadnionym twierdzeniu, że roboty
na jakie powołuje się w wykazie wykonanych robót budowlanych odwołujący pod poz. nr 3,
(Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn - etap II),
nie zostały w całości ukończone, gdyż dotyczą poszczególnych etapów, a nie całej
inwestycji i tym samym nie mogą być brane pod uwagę przy ocenie spełniania warunku
wiedzy i doświadczenia wskazanego w pkt 9.1.2. IDW (część I SIWZ). Odwołujący mylnie
przy tym - dla potwierdzenia zasadności swoich twierdzeń, odnosząc się do nomenklatury
dokumentacji obrazującej zdarzenia kontraktowe w kontraktach realizowanych w oparciu o
procedury FIDIC (a taka miała zastosowanie dla Kontraktu dotyczącego Uporządkowania
gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn - etap II) - odwołuje się do
„przejściowych świadectw płatności”, jako jedynych dokumentów na jakie może powoływać
się przystępujący.
Odwołujący nie zauważa, lub nie chce zauważyć, że dla wykazania wykonania zgodnie z
zasadami sztuki budowlanej i wykazania prawidłowego ukończenia robót budowlanych w
zgodzie z przepisami Pzp, w tym przepisu § 1 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie
rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich
te dokumenty mogą być składane, nie zawsze niezbędne jest ukończenie całej inwestycji i
możliwe jest wykazanie ukończenia robót budowanych, które zostały ukończone i
odebrane, stanowiących cześć inwestycji, jak ma to miejsce w przypadku wykazanych
części inwestycji pn. Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji
Krotoszyn - etap II, w ramach której wykonywane były odrębne roboty budowlane,
określone w umowie, jako części (odcinki), dla których określone były odrębnie terminy
realizacji, wartości, wydane były odrębne pozwolenia na budowę, czy wreszcie podlegały
odrębnym odbiorom i przejęciu na użytkowanie przez Inwestora Zamawiającego, w tym z
płynącymi z tego konsekwencjami w postaci odrębnych terminów rozpoczęcia biegu
gwarancji dla odrębnie odbieranych robót budowlanych.
I faktu odrębności tych robót, i powołanych twierdzeń nie zmienia okoliczność, że były
wykonywane w ramach jednej umowy. Nie ilość umów decyduje o ilości objętych nią/nimi
robót budowlanych (może być kilka umów dotyczących tej samej roboty budowlanej lub
odwrotnie jedna umowa obejmująca różne roboty w tym także odmienne rodzajowo
(budynek (obiekt kubaturowy) + obiekt małej architektury + budowlę).
Na spełnianie przez roboty budowlane wykazane przez przystępującego w Wykazie
wykonanych robót budowlanych pod poz. nr 3 (Uporządkowanie gospodarki wodno-
ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn - etap II) wymagań SIWZ w sposób
jednoznaczny wskazują:
1) Treść poz. nr 3 Wykazu str. 76 ofert (Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej
na terenie aglomeracji Krotoszyn - etap II) stanowiącego zgodne z rzeczywistością
oświadczenie przystępującego, co do zakresu wykonanych, zakończonych i odebranych
robót budowlanych, potwierdzających spełnianie określonych w SIWZ wymagań
zamawiającego.
2) Treść postanowienia pkt 9.1.2. IDW (część I SIWZ) zawierającego warunek udziału
w postępowaniu w zakresie wiedzy i doświadczenia, zgodnie z którym wymagane było
wykazanie w ofercie określonego doświadczenia: Wykonawca musi wykazać wykonanie w
okresie ostatnich 5 lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia
działalności jest krótszy - w tym okresienastępujących robót budowlanych: (i) wybudowanie
co najmniej 30 km sieci kanalizacji grawitacyjnej, w tym co najmniej 0,2 km takich sieci
metodą bezwykopową; (ii) wybudowanie co najmniej 1 km rurociągu tłocznego kanalizacji
sanitarnej ciśnieniowej lub sieci wodociągowej; (iii) wybudowanie co najmniej 20.000 m
2
nawierzchni, w tym: co najmniej 5.000 m
2
z kostki brukowej na podbudowie, co najmniej
5.000 m
2
z kostki brukowej z kamienia naturalnego (granit, bazalt, itp.) na podbudowie i co
najmniej 10.000 m
2
z betonu asfaltowego.
Zamawiający nie wymaga,aby roboty budowlane wymienione powyżej w p. (i), (ii), (iii)
były wykonane w ramach jednego zamówienia.
Tym samym zamawiający nie żądał od wykonawców wykazania się doświadczeniem w
budowie 30 km sieci kanalizacji grawitacyjnej w ramach wyłącznie jednej inwestycji, jednego
zadania czy jednej roboty budowlanej.
Powyższą interpretację zamawiający stosował jednolicie, w odniesieniu do wszystkich
złożonych ofert, a odwołujący nawet nie próbuje wywodzić inaczej.
3) Treść załączonych do oferty przystępującego referencji (na co wskazuje treść
dokumentu) Urzędu Miejskiego w Krotoszynie, podpisanych przez Burmistrza Krotoszyna, z
dnia 6.08.2012 r., w których odnosząc się do zadań tożsamych z oświadczeniem
przystępującego z poz. nr 3 przywołanego Wykazu wykonanych robót budowlanych, w
których wskazano, że „Wykonane prace obejmujące w/w zakres robót, zostały wykonane
zgodnie z obowiązującymi normami i sztuką budowlaną, prawidłowo i terminowo
ukończone” (str. 83 oferty), wyżej zaś wskazując, że „w okresie od sierpnia 2010 r. do
czerwca 2012 r. Konsorcjum wykonało w całości zadania nr 1, 2, 4, 7, 9, 10, 11, 12, 13 na,
które zostały wystawione świadectwa Przejęcia Odcinka (Zadania)”.
4) Treść powszechnie obowiązujących przepisów prawa:
- § 1ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie dokumentów, które dla spełnienia warunków
udziału w postępowaniu wymaga przedstawienia: wykazu robót budowlanych w zakresie
niezbędnym do wykazania spełniania warunku wiedzy i doświadczenia, wykonanych w
okresie ostatnich pięciu lat przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o
dopuszczenie do udziału w postępowaniu, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest
krótszy - w tym okresie, z podaniem ich rodzaju i wartości, daty i miejsca wykonania oraz
załączeniem dokumentu potwierdzającego, że roboty zostały wykonane zgodnie z
zasadami sztuki budowlanej i prawidłowo ukończone - które odwołuje się do robót
budowlanych nie zaś, do „inwestycji”, „zamówienia”, czy „umowy o roboty budowlane”; art.
2 pkt 8 Pzp zawierającego definicję legalną robót budowlanych w obrębie systemu
zamówień publicznych, zgodnie z którą przez roboty budowlane - należy rozumieć
wykonanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych w rozumieniu ustawy z
dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późn. zm.), a
także realizację obiektu budowlanego w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo
budowlane, za pomocą dowolnych środków, zgodnie z wymaganiami określonymi przez
zamawiającego;
- art. 3 pkt 7 ustawy Prawo budowlane zgodnie, z którym roboty budowlane przez które
należy rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie
lub rozbiórce obiektu budowlanego (którym z godnie z przepisem art. 3 pkt 3 w zw. z art. 3
pkt 1 lit. b) są m.in. obiekty liniowe i sieci uzbrojenia terenu, które w sposób nie budzący
wątpliwości prowadzą do wniosku o prowadzeniu odrębnych robót na poszczególne
zadania w ramach realizacji Kontraktu (Inwestycji) dotyczącej Uporządkowania gospodarki
wodno-ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn - etap II; i które (za pkt 1-3) były w pełni
wystarczające dla potwierdzenia spełniania warunku udziału w postępowaniu określonego w
pkt 9.1.2. IDW (część i SIWZ) przy braku przeciwdowodu ze strony odwołującego.
5) A nadto dowody złożone na rozprawie w dniu 15 stycznia 2013 r. wskazujące na:
- realizację poszczególnych - odrębnych robót budowlanych w ramach jednej umowy
(umowa z dnia 15 lipca 2010 r. - załącznik (dokument) nr 3, str. 1) z odrębnymi terminami
realizacji, i dokument nr 6 - z odrębnymi wartościami poszczególnych robót),
- realizację tych robót budowlanych na podstawie 4 odrębnych decyzji
administracyjnych,
- pozwoleń na budowę (decyzje nr 147/07, 556/07, 680/07 i 133/09),
- bezdyskusyjne zakończenie poszczególnych robót budowlanych potwierdzone
odpowiednim protokołem (Świadectwem Przejęcia Odcinka (Zadania) odpowiednio dla
zadania nr 1,2,4,7,9,10,11,12,13 w okresie wymaganym cytowanym warunkiem pkt 9.1.2
IDW (część I SIWZ), w których ujawniona została odrębnie dla każdego odcinka nie tylko
data zakończenia przejęcia danego odcinka (robót budowlanych), odrębnie data
zakończenia robót oraz okres gwarancji,
- bezdyskusyjne przejęcie owych poszczególnych robót budowlanych, w odrębnych
terminach w użytkowanie przez Inwestora (Zamawiającego) i eksploatację obiektów
potwierdzone:
zawiadomieniami
Inwestora
o
zakończeniu
budowy
obiektu
niezaskarżonymi sprzeciwami organów, do których były kierowane (zawiadomienia z dnia
26.05.2011,
22.05.2012,
19.08.2011,
30.08.2012,
12.07.2011),
zaświadczeniem
powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Krotoszynie z dnia 30.11.2011 r. o
zakończeniu budowy oraz decyzją Wielkopolskiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z
dnia 3.02.2012 r. o pozwoleniu na użytkowanie.
6) Orzeczenia KIO wydane w podobnych sprawach: dokumentami potwierdzającymi, że
roboty budowlane (wykazane w wykazie) zostały wykonane zgodnie z zasadami sztuki
budowlanej i prawidłowo ukończone mogą wszelkie dokumenty potwierdzające ten fakt,
wystawione przez podmiot, na rzecz którego roboty budowlane zostały wykonane (np. listy
referencyjne, protokoły odbiorów końcowych). Dokumentami tymi mogą być również
protokoły odbiorów częściowych. Wykonawca może również złożyć wykaz wykonanych
robót budowlanych stanowiących część jeszcze wykonywanej inwestycji. W wyroku
KIO/UZP 703/09 i KIO/UZP 709/09 Krajowa Izba Odwoławcza stwierdziła, że: Przy tak
złożonej i skomplikowanej inwestycji, jaką jest budowa metra, kolei podziemnych czy
innych tego typu inwestycji, których czas realizacji często przekracza nawet 5 lat, stawianie
wymogu, aby cały kontrakt był zakończony i objęty odbiorem końcowym całej inwestycji
powodowałoby naruszenie zasady uczciwej konkurencji i ograniczałoby dostęp do
zamówienia publicznego. Celem stawianych warunków udziału w postępowaniu jest wybór
wykonawcy doświadczonego, dającego gwarancję należytej i zgodnej z umową realizacji
zamówienia.
- Wykonanie obiektu, jako przedmiotu zamówienia nie musi oznaczać wykonania
całej inwestycji" - tak orzekła KIO w wyroku KIO/UZP 284 /09; - jak też wyrok KIO 96/11
przywołany przez odwołującego, i mylnie przez niego interpretowany, gdyż w istocie
potwierdza zasadność poglądów przystępującego skoro wskazuje, że: Roboty budowlane,
które pozostają w toku ich wykonywania nie mogą kwalifikować doświadczenia wykonawcy,
jako wystarczające w postępowaniu o zamówienie publiczne. Rozumowanie a contrario
prowadzi do wniosku, że tym samym mogą kwalifikować doświadczenia wykonawcy jako
wystarczające w postępowaniu o zamówienie publiczne roboty, które w toku już nie są,
czyli roboty wykonane - jak to jest w przypadku robót budowlanych wskazanych w wykazie
przystępującego pod pozycja nr 3 na str. 76 oferty.
II. Zarzut niezgodności treści oferty z treścią specyfikacji istotnych warunków
zamówienia (art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp). Zgodnie z przepisem art. 192 ust. 7 Pzp, Izba nie
może orzekać co do zarzutów, które nie były zawarte w odwołaniu. Zgodnie zaś z
utrwalonym orzecznictwem KIO, nie można uznać skutecznego postawienia zarzutu w
sytuacji jedynie przytoczenia rzekomo naruszonego przez zamawiającego przepisu prawa
bez wskazania uzasadnienia i opisania zachowania zamawiającego ten przepis
naruszającego.
W wyroku KIO z dnia 11 maja 2011 r., sygn. akt: KIO 925/11 Izba stanęła na
stanowisku, (...) że o istnieniu zarzutu nie przesądza, jak chciałby tego Odwołujący, samo
powołanie przepisu ustawy Pzp. Dla uznania, iż zarzut został postawiony zatem o jego
istnieniu, koniecznym jest, aby Odwołujący wskazał w odwołaniu okoliczności faktyczne
stanowiące podstawę i uzasadnienie jego postawienia. Nie wystarczy jedynie, iż na etapie
odwołania będzie się on opierał na odesłaniu do przepisu, którego naruszenie podnosi.
Podniesienie zarzutu jest bowiem postawieniem tezy - Odwołujący, formułując ją, jest
zobowiązany wskazać jakie, konkretne zachowanie Zamawiającego lub zaniechanie przez
niego działania, do którego powzięcia był zobowiązany na mocy ustawy, stanowi
naruszenie konkretnego przepisu ustawy. Jest zobowiązany wykazać związek
przyczynowo-skutkowy pomiędzy działaniem Zamawiającego lub jego brakiem, a
obowiązującą normą prawną, sformułować tezę o naruszeniu tejże normy przez
Zamawiającego. Tym samym formułowane przez Odwołującego zarzuty nie mogą mieć
charakteru blankietowego - muszą być wypełnione „treścią” - muszą odnosić się do
konkretnego działania lub jego zaniechania przez Zamawiającego.
Tym samym niezależnie od niezasadności, tak formułowanego zarzutu przez podanie w
odwołaniu jedynie przepisu art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp w sytuacji, w której odwołujący w
odwołaniu nie czyni nawet najmniejszej wzmianki, na czym owa niezgodność treści oferty
przystępującego z treścią SIWZ miała by polegać, zarzut ten nie może być rozpoznany, skoro
przepisy Pzp nie dają możliwości uzupełnienia zarzutu w toku rozprawy.
III. Zarzut zaniechania odrzucenia oferty przystępującego z powodu zaoferowania ceny
rażąco niskiej (art. 89 ust. 1 pkt 4 i art. 90 ust. 3 Pzp).
W pierwszej kolejności przystępujący wskazał, że wprawdzie pojęcie „rażąco niska
cena” nie jest zdefiniowane w ustawie Pzp, to w określeniu jego znaczenia znakomitą rolę
odgrywa orzecznictwo Zespołów Arbitrów, Krajowej Izby Odwoławczej, a w szczególności
sądów okręgowych. Za ofertę z rażąco niską ceną należy uznać ofertę, której cena jest
nierealna w relacji do cen rynkowych podobnych zamówień, co oznacza, że odbiega ona
od cen przyjętych, wskazując na fakt wykonania zamówienia poniżej kosztów wytworzenia.
Jak stwierdził SO w Katowicach w wyroku z dnia 30 stycznia 2007 r. sygn. akt XIX Ga 3/07
o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że przy zachowaniu
reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego nieopłacalne.
Rażąco niska cena jest to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie od realiów rynkowych.
Podobnie w wyroku KIO z dnia 30.12.2010 r., sygn. akt: KIO/UZP 2717/10, w którym
stwierdzono, że: (...) o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że
przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego
nieopłacalne. Rażąco niska cena jest to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie od
realiów rynkowych. Przykładem może być oferowanie towarów poniżej kosztów zakupu lub
wytworzenia albo oferowanie usług za symboliczną kwotę.
Zamawiający ogłaszając postępowanie chce osiągnąć cel tzn. realizację danego
przedmiotu zamówienia za możliwie niskie wynagrodzenie, natomiast granica pomiędzy
najniższą ceną zaoferowaną w postępowaniu, a rażąco niską ceną jest nieostra, dlatego
zamawiający dokonując oceny, czy ma do czynienia z rażąco niską ceną powinien mieć na
uwadze w szczególności rzeczywistą relację wartości świadczenia pieniężnego do wartości
świadczenia niepieniężnego.
Inny sposób dokonania badania zaoferowanej w danym postępowaniu przez
wykonawcę ceny mógłby prowadzić do krzywdzącego i nieuzasadnionego odrzucenia
oferty z postępowania.
Art. 90 ust. 2 Pzp stanowi, że przy ocenie wyjaśnień zamawiający bierze pod uwagę
obiektywne czynniki, w szczególności oszczędność metody wykonania zamówienia,
wybrane rozwiązania techniczne, wyjątkowo sprzyjające warunki wykonywania zamówienia
dostępne dla wykonawcy, oryginalność projektu wykonawcy oraz wpływ pomocy publicznej
udzielonej na podstawie odrębnych przepisów. Adresatem normy art. 90 ust. 2 Pzp jest
zamawiający. Domniemanie zaoferowania ceny rażąco niskiej ma charakter wzruszalny -
może zostać obalone przez wyjaśnienia udzielone przez wezwanego wykonawcę.
W postępowaniu wyjaśniającym prowadzonym przez zamawiającego ciężar dowodu
spoczywa na wykonawcy udzielającym wyjaśnień, o tyle przesądzające znaczenie ma
pozytywna, bądź negatywna ocena wyjaśnień dotyczących elementów ceny oferty.
W przedmiotowym postępowaniu zamawiający uznał złożone przez przystępującego
wyjaśnienia za przekonujące a zaoferowaną cenę za realną, ciężar dowodu w wykazaniu
zasadności zarzutu zaoferowania rażąco niskiej ceny w całości przechodzi na
odwołującego.
Odnosząc się do powyższego przystępujący wskazał, że odwołujący nie przedstawił
żadnych wiarygodnych dowód jakoby oferta przystępującego zawierała cenę rażąco niską,
a ocena jego wyjaśnień dokonana przez zamawiającego była nierzetelna i naruszała
obowiązujące regulacje.
Podobnie składane przez odwołującego w toku rozprawy w dniu 15.01.2013 r. oferty,
jakie otrzymał od swoich kooperantów (dostawców materiałów budowlanych) wskazują
jedynie na ceny, jakie sam jest w stanie zaoferować. Nie budują natomiast obrazu cen
dostępnych innym wykonawcom, a w szczególności nie dowodzą, że oferta
przystępującego jest nierealna, a przez to rażąco niska.
Odwołujący próbując wykazać, że cena oferty przystępującego jest ceną rażąco niską
wskazuje jakoby przekonywujące w tym zakresie było samo odwołanie się do różnicy w
cenie pomiędzy jego ofertą, a ofertą przystępującego i 10 % różnica cen tych ofert było już
wystarczającym dowodem. Dalej próbując wykazać zasadność zarzutu ceny rażąco niskiej
odnosi się jedynie do poszczególnych pozycji kosztorysowych (a konkretnie do pozycji nr
57, 103, 158, 364 kosztorysu ofertowego odwołującego), nie zaś do całej ceny, która
zgodnie z pkt. 25.1 IDW (część I SIWZ) ma charakter ryczałtowy. Przystępujący wskazał
orzecznictwo KIO: 1) (...) pojęcie rażąco niskiej ceny jest subiektywne, zaś ustawa Prawo
zamówień publicznych nie wskazuje ustawowo określonego procentowego poziomu, na
podstawie którego możnauznać automatycznie, kiedy mamy do czynienia z rażąco niską
ceną. Każdy przypadek, ze względu na przedmiot zamówienia, sposób jego realizacji oraz
wartość zamówienia należy rozpatrywać indywidualnie (tak też: postanowienie Sądu
Okręgowego w Poznaniu z dnia 17 stycznia 2006 r., sygn. akt II Ca 2194/05). Nie można
także, co przeczyłoby zasadzie wspierania rzeczywistej konkurencji w zamówieniach
publicznych przyjmować automatycznie, wyłącznie na podstawie kryterium arytmetycznego,
iż rażąco niska cena występuje powyżej pewnego poziomu (tak też: orzeczenie ETS z dnia
22 czerwca 1989 r., w sprawie C-103/8 - „Fratelli Constanzo”]. Tym samym, Zamawiający
nie jest w świetle ustawy Prawo zamówień publicznych zobowiązany do automatycznego
przystępowania do badania ceny w kategorii rażąco niskiej w przypadku przekroczenia
określonego progu w stosunku do wartości zamówienia. (...) Rażąco niską ceną będzie
taka cena, która nie gwarantuje, przy znanych wartościach składowych, jej elementach
kalkulacyjnych realizacji zamówienia w sposób bezpieczny i niezakłócony, która nie daje
pewności, że zamówienie zostanie wykonane należycie i w sposób założony przez
Zamawiającego, zaś przedsięwzięcie nie tylko zbilansuje się w znaczeniu rachunkowym ale
przyniesie także pewien zysk wykonawcy. (...) Podzielono także - co do zasady - tezę
Zamawiającego co do zastosowania różnych cen jednostkowych w ofercie Odwołującego.
Uznano jednak, że zastosowanie dla takich samych robót realizowanych w
porównywalnych warunkach bądź dla takich samych materiałów różnych cen
jednostkowych w kosztorysie nie oznacza jeszcze nierealistycznej wyceny kosztów
wykonania zamówienia, prowadzącej do uznania rażąco niskiej ceny, (tak wyrok KIO z dnia
1 kwietnia 2011 r., sygn. akt KIO 586/11).
2) Niedopuszczalne jest automatyczne uznawanie za rażąco niskie i odrzucenie ofert o
cenach poniżej pewnego poziomu (np. tańszych o więcej niż 10% od średniej ceny
wszystkich złożonych ofert albo poniżej wartości szacunkowej ustalonej przez
zamawiającego, bez stosowne] oceny danego przypadku (z uzasadnienia wyroku KIO z
dnia 14.08.2012 r., sygn. akt KIO 1663/12).
3) (...) dla oceny, czy rozpatrywana cena jest rażąco niska należy badać ogólną cenę
oferty, za jaką wykonawca deklaruje wykonanie całości przedmiotu zamówienia, a nie jej
wyodrębnione elementy, jak choćby ceny jednostkowe. Skład orzekający Izby stanowisko
to podziela, a wynika ono z faktu, że podstawa odrzucenia oferty z powodu rażąco niskiej
ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia, wskazana w ort. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp
mówi właśnie o cenie, nie zaś jej poszczególnych częściach, elementach, czy składowych.
Innymi słowy, gdyby nawet uznać, że jakaś cześć oferty jest rażąco niska, to żadną miarą
nie czyni to całej ceny rażąco niską (tak w wyroku KIO z dnia 13 stycznia 2009 r., sygn. akt
KIO/UZP 1511/08).
Nawet w zakresie kwestionowanych pozycji kosztorysowych, twierdzenia odwołującego
są całkowicie bezzasadne, a nawet kłamliwe. Odwołujący wskazując na poz. 57, 103, 158,
364 kosztorysu ofertowego przystępującego wywodził na rozprawie w dniu 15 stycznia
2013 r., że w pozycjach wyceniono nieodpowiedni materiał (tańszy), a do tego niezgodny z
postanowieniami specyfikacji technicznej ST-05,00 kanalizacja sanitarna pkt 2.3.2.
Tymczasem, w wyjaśnieniach do oferty w/s rażąco niskiej ceny (dokumenty
zastrzeżone) w przedstawionym kosztorysie szczegółowym na str. 18 poz. 57, str. 25 poz.
103, str. 31 poz. 158, str. 59 poz. 364 (pozycje odpowiadające kwestionowanym przez
odwołującego), znajdują się odwołania do kosztorysu str. 69 wiersz 11 d.4.1 - z opisem PN
200 mm Rura PP SN10 200 mm - a wiec w sposób jednoznaczny potwierdzają wycenę
odpowiedniego i zgodnego z 5IWZ materiału (rur PP). Przyjęta w kalkulacji cena
jednostkowa rury PP SN 10 w ofercie przystępującego wynosi 55,08 zł za mb i jest wyższa
niż wykazywana przez odwołującej jako minimalna 54,60 zł i przyjęta przez niego w ofercie,
co tylko potwierdza, że przystępujący nie oferuje wykonania przedmiotu zamówienia w
cenach nierealnych, poniżej kosztu zakupu materiałów, oraz że jego oferta jest zgodna z
SIWZ.
W tym stanie faktycznym jedynie w celu uzupełnienia, odnosząc się do chybionych
twierdzeń odwołującego o możliwości zastosowania niewłaściwych materiałów, wskazał, że
takowe będą też weryfikowane na etapie realizacji robót.
Zgodnie z punktem 4.4 SIWZ Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni O.Ś. Milicz
(opis ze specyfikacji) Zamówienie będzie realizowane w oparciu o „Warunki Kontraktowe
dla Budowy dlarobót inżynieryjno-budowlanych projektowanych przez Zamawiającego”,
przygotowane iopublikowane przez Międzynarodową Federację inżynierów Konsultantów
(FederationInternationale des Ingenieurs - Conseils - FIDIC), P.O. Box 311, CH-1215
Geneva 15, Szwajcaria (pierwsze wydanie 1999 r. w języku angielskim, czwarte wydanie
angielskopolskie niezmienione 2008 r., w tłumaczeniu SIDiR).
Zgodnie zaś z klauzulą 7.2 Próbki zawartą w dziale 7 Urządzenia, Materiały i
wykonawstwo znajduje się zastrzeżenie, że „Przed użyciem materiałów do Robót
Wykonawca dostarczy następujące próbki i odnośne informacje do akceptacji Inżyniera”.
Tak więc każdy z wykonawców realizujących przedmiotowy Kontrakt nie może
wbudować wcześniej materiału, jeśli nie uzyska akceptacji Inżyniera kontraktu. Dowód: -
wyciąg z warunków kontraktowych FIDIC - wniosek o zatwierdzenie Materiałów i Urządzeń.
Z powyższego wynika, że odwołujący posądzając przystępującego o zastosowanie
materiałów niezgodnych z SIWZ nie tylko tego nie może dowieść, ale też nie zapoznał się z
pkt 4.4 SIWZ.
Reasumując powyższe przystępujący uznał, że dokonując oceny złożonych wyjaśnień,
zamawiający mając na uwadze orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej, zakazujące
zamawiającemu automatyzmu działania, przejawiającego się w bezrefleksyjnym odrzucaniu
ofert najniższych cenowo (co sam odwołujący przyznaje w treści odwołania) oraz
wskazujące na konieczność utrzymywania ofert w postępowaniu, w przypadku przedłożenia
przez wykonawców racjonalnych i wiarygodnych wyjaśnień dotyczących kalkulacji cenowej
dokonał dogłębnej analizy ceny oferty wybranego wykonawcy, nie tylko w stosunku do
szacunkowej wartości zamówienia i kwoty brutto, jaką zamawiający zamierzał przeznaczyć
na realizację zamówienia (w odniesieniu do której cena oferty wybranego wykonawcy jest
niższa o 55,76% od szacunku zamawiającego), ale również odniósł cenę oferty wybranego
wykonawcy do średniej ceny wszystkich ofert złożonych w przedmiotowym postępowaniu, a
także porównał cenę 1 km sieci wynikającą z oferty wybranego wykonawcy ze średnią ceną
za 1 km sieci wybudowanej w ramach zakończonych w ostatnim okresie kontraktów:
Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ Sułów, Budowa sieci kanalizacji sanitarnej
w zlewni OŚ śmigród oraz Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ Zduny,
uzyskując różnicę na poziomie 23,89% oraz porównał cenę 1 km sieci wynikającą z oferty
wybranego wykonawcy, do ceny za 1 km sieci wybudowanej w ramach zakończonego
kontraktu „Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w aglomeracji Sułów”, uzyskując różnicę na
poziomie 15,21%. Odniesienie ceny oferty wybranego wykonawcy do średniej ceny
wszystkich złożonych ofert oraz do cen rzeczywistych zrealizowanych kontraktów,
pozwoliło zamawiającemu na przyjęcie, iż otrzymane różnice cenowe, nie mogą stanowić o
uznaniu ceny oferty wybranego wykonawcy za rażąco niską, szczególnie po ocenie
wyjaśnień przystępującego, które szczegółowo opisują okoliczności dostępne wykonawcy
(konsorcjum firm), które uwiarygodniają możliwość zaoferowania niższych cen
wynikających z możliwości znacznego obniżenia kosztów robót ziemnych, kosztów
robocizny (wykwalifikowana sprawna kadra), pracy sprzętu (własny sprzęt zamortyzowany),
kosztów robót z zakresu odtworzenia nawierzchni (dysponowanie własnym sprzętem
specjalistycznym, własnymi źródłami pozyskiwania kopalin). Ponadto załączone do
wyjaśnień dokumenty - oferty handlowe dostawców, są bezpośrednimi dowodami
wskazującymi na możliwość zaoferowania niskich cen za wskazane materiały i część robót
specjalistycznych, stąd też zamawiający po zapoznaniu się ze złożonymi wyjaśnieniami był
uprawniony do przyjęcia, iż cena zaoferowana przez wykonawcę nie jest rażąco niska, tym
bardziej, że poszczególne ceny nie odbiegają też znacznie od cen zaoferowanych przez
odwołującego, a niejednokrotnie są też od niego wyższe. Dowód: - wykaz robót ziemnych
do wykonania kontraktu „Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ Milicz - część I”,
zwierający zestawienie cen kosztorysowych ujawnionych w ofercie Odwołującego i
Przystępującego.
IV. Zarzut odmowy udostępnienia odwołującemu wyjaśnień przystępującego,
nieuprawnione zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa (art. 8 ust. 2 i 3 Pzp).
Dla uzasadnienia sformułowanego zarzutu naruszenia art. 8 ust. 2 i 3 ustawy Pzp
odwołujący przywołał, nieprzydatne w tym stanie faktycznym orzeczenie Sądu
Najwyższego z dnia 21.10.2005 r., sygn. akt III CZP 74/05 - dotyczące możliwości
odrzucenia oferty w sytuacji nieuprawnionego zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa,
oraz równie nieprzydatny wyrok SO w Koszalinie z dnia 8.12.2005 r. w sprawie możliwości
objęcia tajemnicą przedsiębiorstwa dokumentów potwierdzających posiadanie przez osoby
wskazane w ofercie odpowiednich uprawnień, w tym posiadanych kwalifikacji, gdyż także ta
sytuacja nie występuje w niniejszej sprawie.
Odwołujący formułuje także tezę, że wyjaśnienia udzielane w trybie art. 90 Pzp nie
mogą stanowić tajemnicy przedsiębiorstwa, a ich zastrzeżenie jest nieskuteczne, gdyż
zgodnie z art. 8 ust. 3 Pzp zastrzeżenie takie może być dokonane nie później niż w terminie
składania ofert (str. 9 odwołania).
Z tak formułowanym stanowiskiem nie sposób się zgodzić, już choćby z tego powodu,
że pozostaje w jaskrawej sprzeczności z utrwalonym orzecznictwem KIO. Wyjaśnienia, jak i
przedłożone dowody, o których mowa w art. 90 p.z.p. stanowię integralną część oferty,
zatem mogą być przedmiotem skutecznego zastrzeżenia w trybie art. 8 ust. 3 p.z.p. - jeżeli
ich charakterspełnia wymogi tajemnicy przedsiębiorstwa (wyrok KIO 1377/12 z dnia
11.07.2011 r.) Nie podziela się stanowiska, iż skoro wyjaśnienia dotyczące rażąco niskiej
cenypowinny zawierać kalkulację cenową lub inny opis składników, wchodzących w skład
ceny, a zgodnie z art. 86 ust. 4 p.z.p. informacja o cenie jest informacją jawną – to
wyjaśnienia dotyczące rażąco niskiej ceny nie stanowią tajemnicy przedsiębiorstwazgodnie
z art. 11 ust. 4 u.z.n.k.(...) Szczegółowy opis sposobu kalkulacji ceny oferty stanowi istotną
dla przedsiębiorcyinformację o wartości gospodarczej ze względu na zachowanie
konkurencyjności firmyna danym rynku (KIO 995/12 z dnia 1.06.2012 r.). Wykonawca
wezwany do złożenia wyjaśnień, mogących wiązać się z ujawnieniemtajemnicy
przedsiębiorstwa, może skutecznie zastrzec ich poufność w momencie ichskładania (KIO
109/12; KIO 125/12 z dnia 20.02.2012 r.). „Informacje dotyczące ceny”, o których mowa w
art. 86 ust. 4 p.z.p. upubliczniane są w trakcie jawnego otwarcia ofert, a zatem dotyczą
informacji zawartych w ofertach. Natomiast składane w trybie art. 90 p.z.p. wyjaśnienia
dotyczące elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny składane są w trakcie
badania ofert przez zamawiającego, a więc nie stanowią części oferty, a składane są w
odpowiedzi na wezwanie zamawiającego, które nie ma charakteru obligatoryjnego. P.z.p.
nie wyłącza możliwości zastrzeżenia przez wykonawcę jako tajemnicy przedsiębiorstwa
treści wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny (KIO
1936/11 z dnia 23.09.2011 r.).
Wskazując na możliwość zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa w badanej przez
KIO sytuacji przystępujący podkreślił, że zgodnie z dyspozycją art. 11 ust. 4 ustawy z dnia
16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej, pod pojęciem tajemnicy przedsiębiorstwa
należy rozumieć nieujawnione do publicznej wiadomości informacje techniczne,
technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub informacje posiadające wartość
gospodarczą, co, do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania
ich poufności. Tym samym za skutecznie zastrzeżone mogą być uznane informacje, co, do
których zostały spełnione łącznie następujące warunki:
1) informacja ma charakter techniczny, technologiczny, organizacyjny przedsiębiorstwa
lub inny posiadający wartość gospodarczą, 2) informacja nie została ujawniona do
wiadomości publicznej, 3) podjęto w stosunku do niej niezbędne działania w celu
zachowania poufności.
Stanowisko takie znajduje potwierdzenie także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3
października 2000 r. (I CKN 304/00).
Przystępujący podejmując decyzję o zastrzeżeniu informacji zawartych w
wyjaśnieniach ceny oferty, miał na celu ochronę swojego potencjału poprzez
zabezpieczenie się przed wykorzystaniem zawartych tam informacji przez innych
wykonawców, w tym także podkupywaniu pracowników lub stałych współpracowników.
Informacje zawarte w wyjaśnieniu ceny przystępującego mają przy tym:
•
charakter organizacyjny związany ze sposobem realizacji zamówienia;
•
posiadają dla przystępującego wymierną wartość gospodarczą oraz mają znaczący
wpływ na szacowanie ceny ofertowej;
•
przystępujący podjął wszelkie niezbędne działania w celu zachowania poufności
przedmiotowych informacji (o czym najlepiej świadczy fakt braku możliwości pozyskania
tych informacji przez odwołującego).
Odwołujący nie wykazał, że którakolwiek z tych przesłanek nie została spełniona w
przedmiotowej sprawie.
Z uwagi na fakt, iż wyjaśnienia sposobu skalkulowania ceny ofertowej stanowią
tajemnicę handlową przedsiębiorstwa, zamawiający nie miał wątpliwości, co do zasadności
zastrzeżenia informacji zgodnie z art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji.
Informacja staje się „tajemnicą przedsiębiorstwa”, kiedy oferent ma wolę, by pozostała
ona tajemnicą dla odbiorców, konkurentów i wola ta dla innych osób musi być
rozpoznawalna. Przystępujący nie zastrzegł ujawnienia samej ceny ofertowej, a jedynie
sposób jej skalkulowania, co w sposób jednoznaczny stanowi tajemnicę handlową
przystępującego.
Zamawiający w wyniku przeprowadzenia odpowiedniego badania pozytywnie
przesądził, że zastrzeżone informacje mają charakter tajemnicy przedsiębiorstwa w
rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Warte podkreślenia jest, że informacje zawarte szczegółowym kosztorysie
wykonawczym zawartym w wyjaśnieniach instytucji rażąco niskiej ceny, są natury
technicznej, technologicznej, organizacyjnej i handlowej oraz pokazują źródła pozyskania
materiałów i urządzeń - tym samym stanowią tajemnicę przedsiębiorcy.
Informacje i zawarte w wyjaśnieniach dane nie były nigdy ogólnodostępne oraz strony
konsorcjum zachowują szczególną ich ochronę. Zastrzeżenie dokonane przez
przystępującego znajduje swoje oparcie także w ukształtowanym orzecznictwie KIO, np. w
wyrokach: z dnia 20 lipca 2010 r., sygn. akt KIO 1427/10, KIO 1430/10: Z tego względu
Izba uznała, że przystępujący miał prawo zastrzec, jako tajemnicę przedsiębiorstwa, tak
informacje z załącznika nr 4, tj. osób, które będą uczestniczyły w wykonaniu zamówienia,
jak i dane w wykazach doświadczenia na załącznikach nr 3, 6 i 6a z wyłączeniem poz. 2 I 9
załącznika nr 6 i 4 i 9 załącznika nr 6a. Dane te nie tylko obrazują całokształt posiadanego
doświadczenia nabywanego w okresie ostatnich 3 lat, ale także wskazują na ilość osób
przeszkolonych, a więc na posiadane zdolności organizacyjne; z dnia 4 stycznia 2011 r.,
sygn. akt KIO 2709/10: Informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa, jak podkreśliło
konsorcjum (...) w wyjaśnieniach z dnia 29 listopada 2010 r., zarówno X, jak i Y [wchodzące
w skład Konsorcjum - przyp. red.] chronią w sposób szczególny w odniesieniu do
wszystkich obszarów swojej działalności. Także w tym konkretnym przypadku w
odniesieniu do danych wykorzystanych w ofercie dla potrzeb tego konkretnego zamówienia
podjęto działania w celu zachowania ich poufności. Szczegóły dotyczące oferowanego
pojazdu zna ograniczona liczba osób uprawnionych do dostępu do tajnych informacji,
zobowiązana jednocześnie do zachowania poufności poprzez objęcie ich klauzulami
poufności. Tak więc, w ocenie Izby, niewątpliwym jest, iż wykonawca ten kontroluje liczbę i
charakter osób mających dostęp do tego typu informacji, a informacje te nie tracą
charakteru tajemnicy przedsiębiorstwa, mimo, że wie o nich pewne ograniczone grono osób
zobowiązanych do zachowania poufności; z dnia 14 lutego 2011 r., sygn. akt KIO 228/11:
(...) Nie ulega wątpliwości, iż informacje zawarte w wyjaśnieniach mają wartość
gospodarczą. Sposób budowania strategii cenowej w ofercie i elementy składowe tej
strategii spełniają przesłanki uznania informacji tych za tajemnicę przedsiębiorstwa, jako
posiadających wartość handlową i gospodarczą, obrazują bowiem rozwiązanie dotyczące
kalkulacji ceny, która pozwoliła na uzyskanie wyniku zaprezentowanego w złożonej ofercie.
Działanie takie doprowadzić miało wykonawcę do uzyskania zamówienia publicznego i
skutecznego konkurowania na danym rynku; z dnia 30.12.2010 r., sygn. akt KIO/UZP
2717/10: Zamawiający może ograniczyć dostęp tylko do informacji stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa określonych przepisami o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z
art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.
U. Nr 153, poz. 1503, z późn. zm.) przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się
nieujawnione
do
wiadomości
publicznej
informacje
techniczne,
technologiczne,
organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co
do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności, jak
ma to miejsce w rozpoznawanym przypadku, czy wreszcie w postanowienie Sądu
Antymonopolowego z 15 maja 1996 r., sygn. akt XVII Amz 1/96, publ. Wokanda
1997/10/55, w którym stwierdzono, że: (...) za tajemnicę przedsiębiorstwa należy uznać np.
dane obrazujące wielkość produkcji i sprzedaży, a także źródła zaopatrzenia i zbytu.
Zważywszy na powyższe, analiza treści złożonych przez przystępującego wyjaśnień
oraz stopień ich szczegółowości, w tym między innymi dotyczących szczegółowych
elementów mających wpływ na kalkulację ceny takich jak: - indywidualne dla
przystępującego koszty robocizny, ceny jednostkowe materiałów, narzuty i zakładany zysk,
ujęte między innymi w przedłożonym szczegółowym kosztorysie, - informacje techniczno-
organizacyjne, dotyczące sposobu prowadzenia prac i potencjału poszczególnych członków
konsorcjum, - a także konkretnie wskazane źródła zaopatrzenia, - szczegółowe oferty
handlowe, zawierające indywidualnie wynegocjowane z partnerami handlowymi stawki
cenowe za dostawę/wykonanie poszczególnych elementów robót, objęte tajemnica
handlową, prowadzi do wniosku, że zamawiający właściwie i zgodnie z obowiązującymi
regulacjami uznał zasadność i skuteczność zastrzeżenia powyższych informacji przez
przystępującego. Tym samym brak jest podstaw do uznania zasadności zarzutów
odwołania w tym zakresie.
V. Brak wpływu
zastrzeżenia, jako tajemnicy przedsiębiorstwa wyjaśnień
przystępującego dotyczących kalkulacji ceny oferty na wynik postępowania. W sytuacji, w
której Izba oceniając zasadność zastrzeżenia wyjaśnień przystępującego dotyczących
kalkulacji ceny oferty, jako tajemnicy przedsiębiorstwa, dojdzie do wniosku o braku podstaw
do takiego działania, zasadnym jest określenie skutków takiego uznania Izby w
okolicznościach niniejszej sprawy. W tym w szczególności wpływu wynikającego z tego
zaniechania przez zamawiającego „odtajnienia” wyjaśnień przystępującego na wynik
postępowania odwoławczego.
Przystępujący podniósł, że zgodnie przepisem art. 192 ust. 2 Pzp Izba uwzględnia
odwołanie, jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć
istotny wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia. Z powyższego wynika, że nie
każde naruszenie przepisów ustawy prowadzi do uwzględnienia odwołania, a jedynie takie
które zaważyło na wyniku postępowania (po etapie składania ofert) lub mogło zaważyć na
wyniku postępowania (przed etapem składania ofert). O ile udostępnienie lub
nieudostępnienie wyjaśnień przystępującego z uwagi na zastrzeżenie tajemnicy
przedsiębiorstwa pozostanie bez wpływu na zasadność uznania przez KIO ceny oferty
przystępującego za rażąco niską, uznać należy także, że naruszenie przepisów ustawy o
ile nastąpiło w tym przypadku, pozostaje bez wpływu na wynik postępowania.
Odwołujący nie tylko miał możliwość, ale i skorzystał z niej formułując zarzut ceny
rażąco niskiej nie potrafiąc jej dowieść. Z uwagi na podanie w ofercie jawnego dla
odwołującego kosztorysu powoduje, że znajomość szczegółowej kalkulacji cenowej oferty
wpisującej się w ten kosztorys nie pozbawiło go możliwości dowodowych i nie ograniczyło
prawa do składania środków ochrony prawnej.
Zasadność formułowanych wniosków potwierdza orzecznictwo KIO, w tym wyrok KIO z
dnia 27 kwietnia 2011 r., sygn. akt KIO 776/11, w którym stwierdzono, że przepis art. 192
ust. 2 Prawa zamówień publicznych ma charakter bezwzględny i nie mogą na jego
zastosowanie wpływać jakiekolwiek względy słusznościowe. (...). Ustawodawca
wprowadzając przepis art. 192 ust. 2 Prawa zamówień publicznych musiał założyć
możliwość zaistnienia sytuacji, że odwołanie może okazać się słuszne i zasadne, jednak
jeżeli jego uwzględnienie pozostaje bez korelacji z wynikiem postępowania, należy je
oddalić - priorytetem jest szybkość postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, czy
wyrok z dnia 11 kwietnia 2011 r., sygn. akt KIO 657/11 wydany w pełni analogicznym stanie
faktycznym, w którym stwierdzono, że: Istotnym z punktu widzenia ustalenia wpływu na
wynik postępowania miało stwierdzenie naruszenia przez zamawiającego art. 89 ust.1 pkt 4
ustawy, tj. dokonania wyboru oferty najkorzystniejszej podlegającej odrzuceniu z uwagi na
rażąco niską cenę tej oferty. Zgodnie z art. 192 ust. 2 ustawy Izba uwzględnia odwołanie,
jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny
wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia. Samo zaniechanie udostępnienia
odwołującemu treści wyjaśnień wybranego wykonawcy pozostawało bez wpływu na ocenę
prawidłowości oceny zamawiającego. Stwierdzenie, iż zamawiający nie był uprawniony do
odmowy udostępnienia odwołującemu treści wyjaśnień pozostawałoby bez wpływu na
wynik postępowania, tj. na wybór oferty najkorzystniejszej.
Zaniechanie to stanowiło utrudnienie dla odwołującego, na którym spoczywał ciężar
dowodu okoliczności, z których wywodził konsekwencje prawne w postaci żądania
odrzucenia oferty wybranej na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy. Zatem dopiero
potwierdzenie zasadności zarzutu dotyczącego wyboru oferty podlegające odrzuceniu
miało znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszego odwołania.
Mając powyższe na uwadze, przystępujący uznał, że brak jest podstaw do
uwzględnienia odwołania w jakimkolwiek zakresie.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła, co następuje.
Wobec zachowania wymagań formalnych związanych z wniesieniem odwołania i nie
wystąpienie przesłanek jego odrzucenia, odwołanie zostało rozpoznane na rozprawie.
Odwołujący posiada legitymację czynną do wniesienia odwołania: złożył ofertę w
postępowaniu i może ponieść szkodę na skutek naruszenia przez zamawiającego
przepisów ustawy (art. 179 ust. 1 Pzp).
Odwołanie podlega oddaleniu wobec nie wykazania przesłanek skutkujących
uwzględnieniem odwołania - art. 192 ust. 2 Pzp.
Izba przedstawiła w uzasadnieniu, niemal pełne pisemne stanowiska stron oraz
uczestnika postępowania odwoławczego (przystępującego) z uwagi na fakt, że
przedstawiają one poza elementami właściwymi dla toczonego sporu, w bardzo szerokim
ujęciu właściwe regulacje prawne, orzecznictwo oraz stanowisko doktryny, które Izba w
pełni podziela, uznając, że mają one zastosowanie i właściwe znaczenie dla rozstrzygnięcia
rozpoznanego odwołania.
Izba uznała, że chronologia faktów przedstawiona przez strony i przystępującego nie
budzi wątpliwości i nie stanowi kwestii spornych. Spór stanowi interpretacja faktów oraz
ocena prawna czynności zamawiającego.
I. Niewykazanie spełniania warunku udziału w postępowaniu w zakresie wiedzy i
doświadczenia wybranego wykonawcy (art. 24 ust. 2 pkt 4, art. 89 ust.1 pkt 2 Pzp -
podstawy prawne wskazane w odwołaniu).
Izba nie podzieliła poglądu odwołującego, że wybrany wykonawca podlega
wykluczeniu z postępowania wobec niewykazania spełniania warunku udziału w
postępowaniu dotyczącego posiadania wiedzy i doświadczenia, z uwagi na niemożność
uwzględnienia wyszczególnionych w pozycji 3 wykazu robót budowlanych załączonym do
oferty str. 76, robót wykonanych, jako zadania w ramach inwestycji - Uporządkowanie
gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn - etap II, sieć kanalizacji
sanitarnej grawitacyjnej. Długość sieci podana w tym punkcie wykazu wystarcza dla
wykazania spełniania warunku udziału w postępowaniu - brakujące ponad 1 km sieci. W
toku postępowania potwierdzono, że uwzględnienie sieci kanalizacji sanitarnej
grawitacyjnej z zakresu wykonanych robót na rzecz Gminy Krotoszyn, jest wystarczające
dla wykazania spełnienia warunku.
Różnica stanowisk będąca podstawą zarzutu sprowadza się do interpretacji pojęcia
„wykonanych robót” w kontekście postanowień SIWZ. W pkt (pkt 9.1.2 (i) SIWZ
zamawiający wymagał wykazania przez wykonawców posiadania wiedzy i doświadczenia
przez wybudowanie, co najmniej 30 km sieci kanalizacji grawitacyjnej, w tym co najmniej
0,2 km takich sieci metodą bezwykopową (roboty budowlane nie musiały być wykonane w
ramach jednego zamówienia). Zgodnie z pkt 9.2.1 SIWZ dokumentem potwierdzającym
spełnianie warunku miał być wykaz wykonanych robót budowlanych (…) oraz dokument
potwierdzający, że roboty zostały wykonane zgodnie z zasadami sztuki budowlanej i
prawidłowo ukończone. Wykaz załączony do oferty nie został zakwestionowany.
Zakwestionowany został dokument pt. „Informacja” z dnia 06.08. 2012 r., str. 82-83 oferty.
Zakwestionowano Informację, jako niepotwierdzającą wykonanie całościowej inwestycji,
lecz tylko zadania 1, 2, 4, 7, 9, 10, 11, 12, 13 o wartości 24.276. 241,60 zł netto, a nie o
wartości kontraktu 30.048.491,65 zł netto właściwej dla całej inwestycji (wykonanie wynosi
80,8%). Wskazana w zakresie zrealizowanych zadań długość wykonanej sieci kanalizacji
sanitarnej grawitacyjnej, znacznie przekracza brakujące ponad 1 km sieci do osiągnięcia
wymaganej w SIWZ długości potwierdzającej spełnianie warunku. W Informacji podano też,
że prace obejmujące zakres w niej przedstawiony zostały wykonane zgodnie z
obowiązującymi normami i sztuką budowlaną, prawidłowo i terminowo ukończone. Na
rozprawie wykonawca (przystępujący) wykazał, że inwestycja realizowana na rzecz
Krotoszyna podzielona została na 13 zadań, każde z zadań było odrębnie realizowane,
przed upływem terminu składania ofert zakończono 9 zadań, wydano dla każdego z zadań
Świadectwa przejęcia odcinka (Zadania) oraz Protokół z odbioru końcowego odcinka
(każdego z 9 wymienionych). Przystępujący złożył zestawienie 13 zadań, już wszystkich
zakończonych, w którym wyszczególniono terminy realizacji robót, wartość robót oraz
rodzaje kanalizacji, przykanalików i sieci wodociągowej, podając odpowiednio ilość w mb i
szt. - dokumenty podpisane przez Burmistrza i Zastępcę Burmistrza Miasta i Gminy
Krotoszyn. Złożył też 5 decyzji administracyjnych, 4 zaświadczenia i 2 zawiadomienia,
dotyczące przedmiotowych robót budowlanych oraz umowę (kontrakt) na roboty
budowlane: Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji
Krotoszyn - etap II.
Na podstawie złożonych dowodów, nie ulega wątpliwości, że przystępujący wykazał
spełnianie warunku udziału w postępowaniu w terminie i zakresie wymaganym w SIWZ.
Roboty - 9 odrębnych zadań stanowiących roboty budowlane w rozumieniu ustawy Prawo
budowlane zostały wykonane i wykonanie zostało potwierdzone w wymagany przez
zamawiającego sposób. Z 9 przedstawionych zadań, dla uzyskania łącznej liczby 30 km
kanalizacji grawitacyjnej wymaganej w SIWZ wystarcza wyłącznie jedno zadanie, zadanie
numer 7 z inwestycji w Krotoszynie, tj. kanalizacji sanitarnej (1451 metrów) i kanalizacji
deszczowej (1906,23 metrów), które zostało wykonane w terminie i potwierdzone w sposób
opisany w SIWZ. Zarzut naruszenia przepisu art. 24 ust. 2 pkt 4 Pzp przez zaniechanie
wykluczenia przystępującego z postępowania nie został potwierdzony. Nie zostało też
wykazane naruszenie przepisu art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp z tego tytułu, ponieważ przepis ten
dotyczy niezgodności treści oferty z treścią SIWZ, nie dotyczy natomiast konsekwencji
niewykazania spełniania warunków udziału wykonawców w postępowaniu (warunków
podmiotowych). Izba podnosi, że granice rozpoznania odwołania są ściśle określone przez
zarzuty odwołania (art. 192 ust. 7 Pzp), oparte na konkretnej i precyzyjnej podstawie
faktycznej. Podstawa faktyczna wskazanego zarzutu podana w odwołaniu nie ma związku z
normą prawną wskazanego przepisu.
II. Zarzut rażąco niskiej ceny wybranej oferty (naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 4 oraz art.
90 ust. 3 Pzp - podstawy prawne podane w odwołaniu).
Wskazane przepisy stanowią podstawę i obowiązek zamawiającego odrzucenia oferty
w razie ziszczenia się przesłanek określonych w tych przepisach. Pierwszy z nich, art. 90
ust. 3 Pzp zobowiązuje zamawiającego do odrzucenia oferty w razie nie złożenia
wyjaśnień, o których mowa w ust. 1 tego artykułu, lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień
wraz z dostarczonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę w
stosunku do przedmiotu zamówienia. Podstawę odrzucenia oferty na mocy tego przepisu
stanowią wyjaśnienia wykonawcy złożone na wezwanie zamawiającego, oceniane w
odniesieniu do przedmiotu zamówienia lub zaniechanie złożenia wyjaśnień. Drugi przepis,
art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp, ma zastosowanie w razie stwierdzenia rażąco niskiej ceny w
stosunku do przedmiotu zamówienia. W jednym i drugim przypadku ustalenie rażąco niskiej
ceny następuje wyłącznie w odniesieniu do przedmiotu zamówienia, a nie jego części
składowych, czy cen jednostkowych. W orzecznictwie, piśmiennictwie oraz doktrynie
jednoznacznie ustalono, że przedmiot zamówienia, w rozumieniu wynikającym z podanych
przepisów Pzp, oznacza w ujęciu rzeczowym cały zakres robót, dostaw lub usług, w
finansowym wartość zamówienia ustaloną przez zamawiającego na podstawie art. 32 ust. 1
Pzp w odniesieniu do wszystkich rodzajów zamówień i art. 33 ust. 1 i 2 Pzp w odniesieniu
do robót budowlanych, powiększoną o kwotę podatku VAT. Z reguły jest to kwota, jaką
zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, podawana podczas
otwarcia ofert. W przypadku wezwania wykonawcy do złożenia wyjaśnień w trybie art. 90
ust. 1 Pzp, dowód braku zaoferowania ceny rażąco niskiej spoczywa na wykonawcy, na
którego
ustawodawca
nałożył
obowiązek
złożenia
wyjaśnień
pozwalających
zamawiającemu na ocenę, czy przedmiotowa cena nie jest rażąco niska (wyrok Sądu
Okręgowego w Częstochowie z dnia 1 kwietnia 2005 r., sygn. akt VI Ca 464/05 oraz wyrok
Sądu Okręgowego w Poznaniu z 4 czerwca 2008 r., sygn. akt X Ga 127/08 niepubl.).
W przypadku negatywnej oceny wyjaśnień i odrzucenia oferty na podstawie art. 90 ust. 3
Pzp, ciężar dowodu obciąża zamawiającego, zamawiającego również w przypadku
odrzucenia oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp. Z kolei w przypadku przedstawienia
zamawiającemu zarzutu zaniechania odrzucenia oferty na podstawie wskazanych
przepisów, ciężar udowodnienia rażąco niskiej ceny oferty obciąża wykonawcę, który z tego
faktu wywodzi skutki prawne (przy zarzucie ferowanym na podstawie art. 90 ust. 3 Pzp
przez niewłaściwą ocenę wyjaśnień wykonawcy, przy art. 89 ust. 2 pkt 4 Pzp przez
wykazanie, że kwestionowana oferta istotnie zawiera rażąco niską cenę). Przepis art. 190
ust. 1 Pzp uprawnia strony i uczestników postępowania odwoławczego do przedstawiania
dowodów na poparcie swoich twierdzeń i odparcie twierdzeń strony przeciwnej aż do
zamknięcia rozprawy, w granicach zarzutów zawartych w odwołaniu (art. 192 ust. 7 Pzp),
co oznacza, że zakres zarzutów przedstawionych w odwołaniu jest wiążący dla organu
rozpoznającego spór. W toku postępowania przed Izbą, podobnie jak przed sądem, zarzuty
niezgłoszone w odwołaniu nie mogą być przedmiotem rozpoznania (wyrok Sądu
Okręgowego w Warszawie z dnia 15 lipca 2011 r., sygn. akt XXIII Ga 416/11).
Wobec przedstawienia w odwołaniu zarzutu naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 4 oraz art. 90
ust. 3 Pzp w zakresie rażąco niskiej ceny, na odwołującym ciążył obowiązek dowodowy.
Odwołujący wskazał w odwołaniu uzasadnienie faktyczne zarzutu, następująco:
Teoretycznie wydawać by się mogło, że cena tegoż Wykonawcy jest zbliżona do ceny
zaoferowanej przez Odwołującego, jednakże w rzeczywistości różnica przy tej wielkości
zadania inwestycyjnego wynosi ponad 2.200.000,00 złotych brutto, co tym bardziej jest
niezrozumiałe, gdy weźmie się pod uwagę fakt, że Odwołujący w składzie swojego
konsorcjum ma firmę produkującą prefabrykaty do budowy kanalizacji sanitarnej, która
będzie bezpośrednim ich dostawcą na budowę, zaś drugi partner - Lider będzie wykonywał
osobiście wszystkie prace wykonawcze i tym samym do minimum zostały zredukowane
wszystkie marże, narzuty i inne koszty pośrednie, które zmuszeni są ponieść inni oferenci, w
tym wybrany Wykonawca. Tak więc w tej indywidualnej sprawie można zasadnie twierdzić,
że cena zaproponowana przez Odwołującego nie jest rażąco niska ale cena już o 10% od
niej niższa - taką rażąco niską ceną jest o czym musi świadczyć nie tylko stosunek ceny
wybranego Wykonawcy do wartości zamówienia określonej przez Zamawiającego na
poziomie 44%, ale również w stosunku do innych Wykonawców na poziomie ponad 30%
niższym od średniej wartości innych złożonych ofert.
Na rozprawie odwołujący rozszerzył zarzuty podnosząc, że w przedmiarze robót
wybrany wykonawca zaoferował w pozycjach: 57, 103, 158 i 364 rury PVC w cenie 65 zł,
zamiast rur PP, gdy odwołujący oferując rury PP wycenił te pozycje od 110 zł do 113, 26 zł,
co wpłynęło na poziom ceny, a także świadczy o zaoferowaniu niewłaściwego materiału w
stosunku do wymagań zamawiającego. Złożył do akt sprawy pismo Firmy KA-CZMAREK Sp.
z o.o. SKA, Malewo 1, z 10.01.2013 r. w którym podano, że producent ten ze względu na
wieloletnią współpracę oferuje odwołującemu rury PP SN 10 DN200 za najkorzystniejszą na
rynku cenę: 54,60 zł netto za 1mb.
Z kolei firma RUREX Sp. z o.o. Poznań-Skórzewo i Opacz k. Warszawy oferuje rury PP
Weho Tripla SN 10 w cenie 46,07 zł/j.m., przy zamawianej odpowiedniej ilości wraz z
transportem.
Przystępujący przedstawił pismo Przedsiębiorstwa Handlowo Usługowo Produkcyjnego
DE-GA Ryszard Gawroński, Pleszew, oferującego przystępującemu rury PP SN 10 TAURUS
KACZMAREK w cenie 54,20 zł za 1mb.
Z zestawienia złożonego przez przystępującego wynika, że w zrealizowanych przez
tego wykonawcę budowach kanalizacji sanitarnej ceny jednostkowe kształtowały się na
poziomie: w miejscowości Lubstów 283,70 zł/mb, w aglomeracji Zaniemyśl dla miejscowości
Zwola, Majdany, Łękno 242,57 zł/mb, w miejscowościach Ląd i Ciążeń w Gminie Lądek
376,44 zł/mb.
Dla obecnego zadania odwołujący oferuje 421,61 zł/mb, przystępujący 379,92 zł/mb.
Pierwotny przedmiar robót został zmieniony 11 września 2012 r., w którym w większości
zastąpiono rury PVC, rurami PP. Przystępujący wyjaśnił, że podał w swoim kosztorysie
wcześniejsze oznaczenie rur - PVC, aczkolwiek przyjęta wycena odpowiada właściwym
rurom. Wskazał, w szczególności w piśmie procesowym złożonym w dniu 18 stycznia 2013 r.
na obowiązujące procedury w toku realizacji zadania wykluczające jakiekolwiek
niewłaściwości przy stosowaniu materiałów.
Izba stwierdziła, że kosztorys ofertowy z przedmiarem robót został zamieszczony na str.
147-179 oferty przystępującego i był jawny od chwili otwarcia ofert. W odwołaniu nie
podniesiono żadnych zarzutów dotyczących kosztorysu ofertowego, w tym zaoferowanego
materiału (rodzaju rur), zgodności z projektem technicznym, jak również w odniesieniu do
tabeli ceny ryczałtowej zamieszczonej na str. 144-146 oferty.
Zamawiający opisał w SIWZ wymagania w zakresie ceny oferty wskazując jej charakter
ryczałtowy i pomocniczy charakter przedmiaru, następująco:
25. Opis sposobu obliczenia ceny.
25.1. Podana w ofercie cena jest ceną ryczałtową i musi być wyrażona w PLN. Cena
musi uwzględniać wszystkie wymagania niniejszej SIWZ oraz obejmować wszelkie koszty,
jakie poniesie Wykonawca z tytułu należytej oraz zgodnej z obowiązującymi przepisami
realizacji przedmiotu zamówienia.
25.2. Ceną wiążącą jest cena podana w formularzu oferty wynikająca ze wskazań
zawartych w tabeli ceny ryczałtowej, uzupełnionej w oparciu o wzór stanowiący załącznik nr
7 do niniejszych Instrukcji. Cena ujawniona w tabeli ceny ryczałtowej nie będzie
weryfikowana pod względem zgodności z danymi zawartymi w kosztorysie ofertowym, który
ma charakter wyłącznie pomocniczy
25.3. Cena ofertowa winna uwzględniać wszystkie koszty związane z uzyskaniem
przez Wykonawcę przychodu z tytułu niniejszego zamówienia jak również koszty usług nie
ujętych w dokumentacji technicznej, a których wykonanie jest niezbędne dla prawidłowego
wykonania przedmiotu zamówienia, jak np. koszty robót przygotowawczych, koszty
utrzymania porządku w trakcie realizacji robót, koszt zorganizowania placu budowy, koszty
obsługi geologicznej i geodezyjnej, wszelkie opłaty, narzuty, podatki, cła itp., wykonanie
dokumentacji powykonawczej, wykonanie niezbędnych prób, badań, uzgodnień, nadzorów,
wpięć, sprawdzeń, opinii, odbiorów, itp., ubezpieczenie budowy, wszelkie inne koszty (np.
koszty robót wynikających z dokumentacji, a nie uwzględnione w przedmiarach robót).
25.4. Przedmiar robót stanowiący załącznik do niniejszej SIWZ stanowi dokument
pomocniczy do sporządzenia kalkulacji ceny przez Wykonawcę.
Zamawiający nie wymaga, aby kosztorys ofertowy Wykonawcy został opracowany
ściśle według przedstawionego przedmiaru robót, dlatego też Wykonawca składając
kosztorys ofertowy może załączony przedmiar uzupełnić o dodatkowe pozycje konieczne
do realizacji zadania. W przeciwnym wypadku uznaje się, że wszystkie koszty realizacji
zadania, nawet te bezpośrednio niewyszczególnione w przedmiarze, a objęte
dokumentacją projektową zostały rozłożone na pozostałe pozycje kosztorysu i koszty ich
realizacji są zawarte w cenach jednostkowych robót wyszczególnionych w kosztorysie.
W kosztorysie ofertowym należy uwzględnić rozwiązanie i usuwanie wszelkich kolizji
ujętych i nieujętych w przedmiarze robót i wszystkie inne prace wynikłe w trakcie realizacji
przedmiotu zamówienia a niezbędne do osiągnięcia rezultatu umowy.
Wyliczone w kosztorysach ofertowych wartości netto za wykonanie poszczególnych
elementów robót należy przenieść do Tabeli ceny ryczałtowej, sporządzonej wg wzoru
stanowiącego zał. nr 7 do IDW oraz w tej tabeli wyliczyć cenę oferty brutto.
UWAGA!
Przedmiar robót jest materiałem pomocniczym dołączonym do SIWZ wyłącznie celem
ułatwienia Wykonawcy obliczenia ceny oferty. Podane w przedmiarach podstawy wyceny i
ilości prac należy traktować, jako orientacyjne.
Ponieważ obowiązującym wynagrodzeniem jest wynagrodzenie ryczałtowe, kosztorys
ofertowy jest jedynie dokumentem, który na tym etapie postępowania będzie dokumentem
„poglądowym” służącym zamawiającemu do zorientowania się w poziomie poszczególnych
cen. Będzie również wykorzystywany do obliczenia należnego wynagrodzenia Wykonawcy w
przypadku odstąpienia od umowy.
Kosztorys ofertowy nie będzie miał zastosowania na etapie oceny ofert.
25.5. Ceną oferty jest kwota wymieniona w Formularzu Oferty.
25.6. Sposób zapłaty i rozliczenia za realizację niniejszego zamówienia, określone
zostały w części II niniejszej SIWZ (wzór umowy) oraz w części III (opis przedmiotu
zamówienia).
25.7. W przypadku złożenia oferty, której wybór prowadziłby do powstania obowiązku
podatkowego, zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług w zakresie dotyczącym
wewnątrz wspólnotowego nabycia towarów, Zamawiający w celu oceny takiej oferty dolicza
do przedstawionej w niej ceny podatek od towarów i usług, który miałby obowiązek wpłacić
zgodnie z obowiązującymi przepisami.
25.8. Zamawiający poprawi omyłki rachunkowe stosownie do treści art. 88 uPZP
Zamawiający zawiadomi Wykonawcę o poprawieniu omyłki rachunkowej w obliczeniu ceny.
Wykonawca jest zobowiązany poinformować Zamawiającego, w terminie 3 dni od dnia
otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w poprzednim zdaniu, o zgodzie bądź odmowie
zgody na dokonane przez Zamawiającego poprawienie omyłki rachunkowej w obliczeniu
ceny.
(…)
27. Oferta z rażąco niską ceną.
27.1. Zamawiający w celu ustalenia, czy oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia, zwróci się pisemnie do Wykonawcy o udzielenie w określonym
terminie wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny.
27.2. Zamawiający, oceniając wyjaśnienia, weźmie pod uwagę obiektywne czynniki, w
szczególności: oszczędność metody wykonania zamówienia, wybrane rozwiązania
techniczne, wyjątkowo sprzyjające warunki wykonywania zamówienia dostępne dla
Wykonawcy, oryginalność projektu Wykonawcy oraz wpływ pomocy publicznej udzielonej na
podstawie odrębnych przepisów.
Izba ustaliła, że spośród 7 ocenianych merytorycznie ofert, ceny poszczególnych ofert
zostały przedstawione następująco: 1) przystępujący 20.895.825,86 zł; 2) odwołujący
23.188.939,76 zł; dalsi wykonawcy: 3) 24.154.408,77 zł; 4) 26.519.249,23 zł; 5)
29.763.360,60 zł; 6) 29.875.067,33 zł; 7) 32.258.967,19 zł. Bezpośrednio przed otwarciem
ofert zamawiający podał kwotę, jaką zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia:
47.232.000 zł brutto (protokół postępowania).
Cena oferty przystępującego stanowi 44,24% ceny przedmiotu zamówienia, cena oferty
odwołującego 49,10%. Różnica w cenach obu ofert w stosunku do ceny przedmiotu
zamówienia stanowi 4,86%, natomiast różnica cen ofert obu wykonawców wynosi 9,89%.
Zamawiający wyjaśnił w toku rozprawy, że oceniał merytorycznie siedem ofert. Ze
względu na ceny ofert, wezwał trzech wykonawców oferujących najniższe ceny do złożenia
wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny, w tym
odwołującego i przystępującego.
Odnosząc się do zarzutu rażąco niskiej ceny, zamawiający potwierdził, że obszerne
wyjaśnienia przystępującego zawierają oferty handlowe i kompleksową strategię cenową
przyjętą w firmie tego wykonawcy. Potwierdził też, że dokonał szczegółowej analizy cen
materiałów z umów - kontraktów zawieranych ostatnio przez zamawiającego, co przedstawił
w załącznikach 1-4 odpowiedzi na odwołanie. Powołał się na stronę 3, 4 i 5 załączonych
wyjaśnień, gdzie w tabeli procentowej wartości cen podano, że na 4 przypadki z dziewięciu
cena oferty, którą wybrano jako najkorzystniejszą, stanowiła w stosunku do kosztorysu
inwestorskiego wartość niższą niż w obecnym postępowaniu.
Odnośnie zarzutu zastosowania niewłaściwych materiałów przez wybranego
wykonawcę wyjaśnił, że w jego ocenie, zarzut oparty jest tylko na przypuszczeniu,
ponieważ oferta wykonawcy była analizowana ze strony zamawiającego przez pomoc
techniczną i inżyniera kontraktu i uznano na podstawie kompleksowej oceny wyjaśnień, że
oferta przedstawia właściwe rozwiązania techniczne i materiałowe. Przedstawione
stanowisko odpowiada treści specyfikacji technicznej.
Zamawiający oświadczył w toku rozprawy, że wyjaśnienia złożone przez trzech
wezwanych wykonawców, na podstawie art. 90 ust. 1 Pzp, w tym odwołującego i
przystępującego, zostały szczegółowo przeanalizowane i nie można było uznać, że
potwierdzają rażąco niskie ceny przyjęte w ofertach.
Rozpoznając odwołanie, Izba miała na uwadze, że oceniając zarzut należy uwzględnić,
iż pojęcie rażąco niskiej ceny jest subiektywne. Każdy przypadek, ze względu na przedmiot
zamówienia, sposób jego realizacji oraz wartość zamówienia należy rozpatrywać
indywidualnie (postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 17.01.2006 r., sygn.
akt II Ca 2194/05). Cena rażąco niska, to cena nierealna nierzeczywista, niemożliwa do
wykonania zamówienia. O cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest,
że przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego
nieopłacalne. Rażąco niska cena jest to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie od
realiów rynkowych. Przykładem może być oferowanie towarów poniżej kosztów zakupu lub
wytworzenia albo oferowanie usług za symboliczną kwotę (Sąd Okręgowy w Katowicach w
wyroku z dnia 30 stycznia 2007 r., sygn. akt XIX Ga 3/07). Za rażąco niską cenę należy
uznać cenę nierealistyczną, za którą wykonanie zamówienia nie jest możliwe (wyrok
Zespołu Arbitrów z dnia 4 września 2007 r., UZP/ZO/0-1082/07). Rażąco niska cena grozi
niebezpieczeństwem niewykonania lub nienależytego wykonania zamówienia w przyszłości
(wyrok Zespołu Arbitrów z dnia 19 czerwca 2007 r. UZP/ZO/0-696/07). Tak więc, ceną
rażąco niską jest cena niepokrywająca wydatków wykonawcy związanych z realizacją
zamówienia, cena nierealna w relacji do cen rynkowych podobnych zamówień, cena
niewiarygodna, oderwana od realiów rynkowych, za którą wykonanie należyte zamówienia
nie jest możliwe. Brak uregulowania ustawowych definicji rażąco niskiej ceny, brak tejże
definicji w dyrektywach jednoznacznie wskazuje na trudność i indywidualność tego
zagadnienia (wyrok Izby z dnia 2 maja 2011 r., sygn. akt KIO 832/11).
W przywoływanym przez odwołującego wyroku z dnia 6 kwietnia 2010 r., sygn. akt
KIO/UZP 360/10, KIO/UZP 385/10, Izba oceniała czynność zamawiającego podjętą w
innym stanie faktycznym, wyrażając w uzasadnieniu wyroku m.in. następujące stanowisko:
Cena rażąco niska to nie tylko cena odbiegająca od wartości rynkowych, wskazująca na
ewentualność realizacji zamówienia za kwotę niższą od ponoszonych kosztów. Cena
rażąco niska może wystąpić również wskutek nierzetelnej kalkulacji, braku ujęcia w cenie
wszystkich wymagań zamawiającego, pominięcia szczególnych uwarunkowań związanych
z realizacją przedmiotu zamówienia.
Izba stwierdza, że powoływane przez Konsorcjum ECM czynniki, co do zasady, mogą
być uznane za odpowiadające normie art. 90 ust. 1 ustawy, jednak odniesione do
szczególnych okoliczności badanego postępowania nie uzasadniają poziomu oczekiwanego
wynagrodzenia. Złożone wyjaśnienia nie uwzględniają specyfiki postępowania -
wykonywania prestiżowego specyficznego zamówienia o znacznym rozmiarze i stopniu
skomplikowania na terenie państwa obcego, poruszania się w różnych obszarach
językowych i systemach prawnych. Zatem sama treść wyjaśnień złożonych przez
Konsorcjum ECM nie może być uznana za wystarczające uzasadnienie wysokości ceny
oferty. Założenie przez Konsorcjum ECM zysku nie prowadzi do uznania złożonych
wyjaśnień za wystarczające. Przede wszystkim zysk stanowi jednocześnie założoną rezerwę
a pozostałe elementy kalkulacji nie dały zamawiającemu pewności, co do tego, że kwota
rezerwy jest wystarczająca.
Rozpoznane odwołanie dotyczyło przedmiotu zamówienia z innego obszaru i
realizowanego w innych okoliczności
(
świadczenie usług zarządzania, realizacją inwestycji
polegającą na przebudowie, modernizacji i wyposażeniu budynku znajdującego się przy Rue
Stevin 139 w 1000 Brukseli).
Analogiczne odniesienie się do tych samych okoliczności, w przypadku robót
budowlanych, w szczególności przy uwzględnieniu postępowania dowodowego w
rozpoznanej sprawie, nie jest możliwe.
Izba ustaliła, że wyjaśnienia dotyczące elementów oferty mających wpływ na wysokość
ceny złożone w trybie art. 90 ust. 1 Pzp, zostały przedstawione przez przystępującego na
str. 1-184. Część - str. 1-4 jest jawna, str. 8-184, zastrzeżono tajemnicę przedsiębiorstwa, z
czego str. 5-8 stanowią wyjaśnienia w przedmiocie kalkulacji ceny ofertowej, str. 9-11
wyjaśnienia wyceny kosztów ogólnych, str. 12-62 wyjaśnienia do oferty, wycena według
kosztorysu szczegółowego 63-124 kosztorys szczegółowy, str. 125-184 oferty handlowe.
Rozstrzygnięcie zarzutu sprowadza się do oceny wyjaśnień przystępującego w
zakresie rażąco niskiej ceny. Po analizie tychże wyjaśnień, Izba podzieliła stanowisko
zamawiającego wyrażone w odpowiedzi na odwołanie i przedstawione na rozprawie,
uznając, że zamawiający przeanalizował wyjaśnienia mając na uwadze przepis art. 90 ust.
2 Pzp w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Stanowisko odwołującego w zakresie zarzutu nie zostało poparte dowodami
potwierdzającymi wystąpienie rażąco niskiej ceny w ofercie przystępującego.
Odwołujący, bazując na czterech pozycjach cen jednostkowych rur, nie wykazał, że
przystępujący zaoferował zrealizowanie robót poniżej kosztów wytworzenia. Z faktu
zaoferowana cen jednostkowych rur w stosunku do oferty odwołującego, nie można
wywieść, że cena oferty jest rażąco niska, szczególnie w sytuacji, gdy
przystępujący wykazał taki sam poziom cen zakupu rur (
54,60 zł netto za 1mb
odwołujący, 54,20 zł za 1mb przystępujący), przy przedstawionym na rozprawie koszcie
robocizny. Z wykazu robót ziemnych - 36 pozycji załącznika do pisma z 18 stycznia 2013 r.
złożonego przez przystępującego - wynika, że ceny robót ziemnych odwołującego są
niższe od cen przystępującego. W sumie cena przystępującego z tego tytułu kształtuje się
w wysokości 3.569.738,72 zł, natomiast odwołującego to kwota 3.090.389,22 zł).
Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia, Izba uznała, że brak jest podstaw do uznania
ceny oferty przystępującego za rażąco niską, w sytuacji różnicy w stosunku do ceny oferty
odwołującego o niecałe 10%. Zarzut zaniechania odrzucenia oferty z tego tytułu nie znalazł
potwierdzenia.
III. Zarzut zaniechania badania skuteczności zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa
w odniesieniu do wyjaśnień złożonych przez przystępującego i odmowa udostępnienia
wyjaśnień odwołującemu (naruszenie art. 8 ust. 3 w zw. z art. 87 ust. 1 oraz art. 26 ust. 4 w
zw. z art. 7; art. 8 ust. 2 i 3 oraz art. 90 ust. 1 i 2 Pzp - podstawy prawne wskazane w
odwołaniu).
Przepis art. 8 ust. 3 Pzp stanowi, że nie ujawnia się informacji stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jeżeli
wykonawca, nie później niż w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do
udziału w postępowaniu, zastrzegł, że nie mogą one być udostępniane. Wykonawca nie
może przy tym zastrzec informacji, o których mowa w art. 86 ust. 4 ustawy. Zatem,
pozostałe elementy oferty wykonawca może zastrzec, o ile zawierają one informacje
stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa. Również zastrzeżeniu mogą podlegać informacje
składane zamawiającemu w toku postępowania (m.in. wyroki Izby: z 14 lutego 2011 r.,
sygn. akt KIO 228/11, z dnia 20 lutego 2012 r., sygn. akt 109/12, 125/12).
W wyroku sygn. akt KIO 228/11, którego rozstrzygnięcie podziela skład orzekający
rozpoznający odwołanie, wyrok znalazł także odzwierciedlenie w orzecznictwie Izby, Izba
uznała, że: uprawniona była czynność w zakresie utajnienia jako tajemnicy przedsiębiorstwa
informacji złożonych w toku wyjaśnień dotyczących rażąco niskiej ceny. Tym samym skład
orzekający podzielił stanowisko Krajowej Izby Odwoławczej wyrażone w wyroku sygn. akt
KIO 2721/10, 2728/10. Przekazane przez wykonawcę Przystępującego informacje, co do
których zastrzegł, iż są one tajemnicą przedsiębiorstwa, stanowiły rozwinięcie elementów
kosztowych, wskazujących na sposób kalkulacji ceny złożonej oferty. Zawierały także
informacje, których wykonawca nie udostępnił na zewnątrz, np. wysokość naliczanej marży.
(…) Wypełniona w ocenie składu orzekającego została definicja pojęcia tajemnicy
przedsiębiorstwa w rozumieniu ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji (…). Zgodnie z art. 11 ust. 4 wskazanej ustawy przez tajemnicę
przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne,
technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość
gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania
ich poufności.
Nie ulega wątpliwości, iż informacje zawarte w wyjaśnieniach mają wartość
gospodarczą. Sposób budowania strategii cenowej w ofercie i elementy składowe jej strategii
spełniają przesłanki uznania informacji tych za tajemnicę przedsiębiorstwa, jako
posiadających wartość handlową i gospodarczą, obrazują bowiem rozwiązanie dotyczące
kalkulacji ceny, która pozwoliła na uzyskanie wyniku zaprezentowanego w złożonej ofercie.
Działanie takie doprowadzić miało wykonawcę do uzyskania zamówienia publicznego
skutecznego konkurowania na danym rynku. (…) Co do twierdzeń Odwołującego, iż
Przystępujący nie mógł zastrzec w terminie złożenia wyjaśnień informacji tam zawartych z
uwagi na brzmienie art. 8 ust. 3 ustawy Pzp, ponieważ zastrzeżenie jest możliwe nie później
niż w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, Izba
wskazuje, iż dokument, w którym zastrzeżono informacje stanowiące tajemnicę
przedsiębiorstwa złożony został dopiero po wezwaniu przez Zamawiającego do złożenia
wyjaśnień. Dokument ten nie stanowi więc części oferty. Zatem jeżeli dokument ten został
złożony w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego po złożeniu oferty przez
wykonawcę, niemożliwe było zastrzeżenie jego treści w chwili złożenia oferty choćby dlatego,
że w momencie składania oferty dokument taki po prostu nie istniał. Za prawidłowe uznano
więc zastrzeżenie wyjaśnień jako stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa jednocześnie ze
złożeniem tych wyjaśnień.
Każdy wykonawca ma możliwość podjęcia czynności w celu ochrony tajemnicy
przedsiębiorstwa zawartej w swojej ofercie. W każdym z tych przypadków ocena zasadności
zastrzeżenia informacji, jako tajemnicy przedsiębiorstwa w ofercie wykonawcy, dokonywana
jest indywidualnie w określonym zakresie i w odniesieniu do konkretnych danych w sprawie
(wyrok Izby z dnia 30 lipca 2010 r., sygn. akt KIO/UZP 1498/10).
W uchwale z dnia 21 października 2005 r., sygn. akt III CZP 74/05 Sąd Najwyższy
stwierdził, że na zamawiającym ciąży obowiązek przeprowadzenia weryfikacji skuteczności
zastrzeżenia. Procedura dokonania weryfikacji oraz czas, sposób i ocena skuteczności
zastrzeżenia została pozostawiona zamawiającemu.
W ocenie Izby wyłączne znaczenie w sprawie ma poprawne zakwalifikowanie
wyjaśnień przystępującego w kontekście spełnienia przesłanek wynikających z art. 11 ust.
4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z tym przepisem „przez tajemnicę
przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje
techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje
posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania
w celu zachowania poufności”. „Przyjmuje się, że informacja ma charakter technologiczny,
techniczny, jeśli dotyczy sposobów wytwarzania, formuł chemicznych, wzorów i metod
działania. Za informację organizacyjną przyjmuje się całokształt doświadczeń i wiadomości
przydatnych do prowadzenia przedsiębiorstwa, niezwiązanych bezpośrednio z cyklem
produkcyjnym. Inne informacje mające wartość gospodarczą to w szczególności informacje
handlowe. Jej istotą jest też poufność, tj. nie może być ujawniona do wiadomości
publicznej, co oznacza, że nie może to być informacja znana ogółowi lub osobom, które ze
względu na prowadzoną działalność są zainteresowane jej posiadaniem.(…). Ponadto
zastrzegający tajemnicę musi wykazać, iż podjął czynności w celu utrzymania poufności
informacji. Przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie precyzują zakresu lub
rodzaju środków, do których przedsięwzięcia zobligowany jest przedsiębiorca” (wyrok Izby
z dnia 20 czerwca 2011 r., sygn. akt KIO 1172/11). W wyroku z dnia 5 września 2001 r.,
sygn. akt I CKN 1159/00 Sąd Najwyższy orzekł, że przepis art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16
kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (…) wyklucza objęcie tajemnicą
informacji, które osoba zainteresowana może uzyskać w zwykłej i dozwolonej drodze
(OSNC 2002 nr 5, poz. 67).
O zachowaniu poufności informacji wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7
marca 2003 r., sygn. akt I CKN 89/01, wskazując na obowiązek przedsiębiorcy podjęcia
działań w celu zachowania poufności informacji (Lex nr 583717).
Zatem, by informacje mogły uzyskać walor tajemnicy przedsiębiorstwa decydujące jest
łączne ziszczenie się przesłanek wymienionych w art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji: 1) zastrzeżone informacje są informacjami technicznymi,
technologicznymi, organizacyjnymi przedsiębiorstwa lub innymi informacjami posiadającymi
wartość gospodarczą; 2) informacje nie zostały ujawnione do wiadomości publicznej; 3)
przedsiębiorca podjął w stosunku do nich niezbędne działania w celu zachowania
poufności. Ciężar udowodnienia, że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę
przedsiębiorstwa spoczywa na wykonawcy zastrzegającym tajemnicę przedsiębiorstwa.
Oceniając przesłanki zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa, na które powoływał się
przystępujący i potwierdził zamawiający, Izba wzięła pod uwagę następujące ustalenia.
Zamawiający okazał wyjaśnienia wybranego wykonawcy - część jawną. Na stronie 3
wykonawca zamieścił oświadczenie o nie ujawnianiu informacji stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa, tj. strony 5-184 wyjaśnień. Wyjaśnienia są obszerne, zawierają
kompleksową strategię cenową przyjętą w firmie wykonawcy oraz oferty handlowe
przedstawione przystępującemu. Na stronach 5-184 zostały zamieszczone informacje,
które kwalifikują się, jako tajemnica przedsiębiorstwa, a zatem nie podlegały ujawnieniu.
Zamawiający zbadał zasadność zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa, co wynika z
protokołu komisji przetargowej z 20 listopada 2012 r. i uznał, że zastrzeżenie jest
oświadczeniem dopuszczalnym i skutecznym. Do zamawiającego nie wpłynęło pismo, w
którym odwołujący wnosiłby o udostępnienie wyjaśnień złożonych w trybie art. 90 ust. 1
Pzp. Notatka z dnia 13 grudnia 2012 r. potwierdza, że w dniu 5 grudnia 2012 r.
udostępniono odwołującemu w siedzibie zamawiającego zapytania zamawiającego
skierowane do wykonawców, dotyczące elementów oferty mających wpływ ma cenę.
Uznając zasadność zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa, zamawiający odmówił
udostępnienia odwołującemu zastrzeżonej części wyjaśnień. Zatem, odwołujący powziął
faktyczną wiadomość o utajnieniu wyjaśnień przez przystępującego oraz o akceptacji
dokonanego zastrzeżenia przez zamawiającego, już w tej dacie.
Odwołujący zakwestionował w konsekwencji utajnienie kosztów ogólnych - strony 5-
10, również kosztorys szczegółowy - strony 11-124, po wyborze najkorzystniejszej oferty.
Zarzut ten jest spóźniony i nie mógłby być uznany, jako podstawa uwzględnienia odwołania
(art. 189 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 182 ust. 3 pkt 1 Pzp).
Niezależnie od powyższego, oceniając treść wyjaśnień, Izba uznała, że brak jest
podstaw, by stwierdzić, że zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa zostało dokonane z
naruszeniem przepisów Pzp wskazanych w odwołaniu. Wyjaśnienia dotyczyły elementów
kształtowania ceny z bardzo szczegółowym rozbiciem poszczególnych składników, z
istotnym omówieniem obiektywnych czynników wpływających na organizację pracy oraz w
znacznej mierze przedstawiły oferty handlowe, przy jawności i dostępności od chwili otwarcia
ofert, kosztorysu ofertowego z przedmiarem robót (str. 147-179 oferty przystępującego) oraz
tabeli ceny ryczałtowej (str. 144-146 oferty).
Konsekwencją dokonanych ustaleń jest uznanie, że zarzut naruszenia przepisów art. 7
ust. 1 i 3 oraz art. 91 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 3 Pzp (ostatnia grupa zarzutów wskazanych w
odwołaniu), nie został potwierdzony.
Z powyższego wynika, że nie zostało wykazane w postępowaniu odwoławczym
naruszenie przez zamawiającego przepisów Pzp na skutek rozstrzygnięcia postępowania o
udzielenie zamówienia, w sposób wskazany w zawiadomieniu z dnia 10 grudnia 2012 r.
Izba oddaliła odwołanie na podstawie art. 192 ust. 1 Pzp.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10
Pzp, stosownie do jego wyniku oraz rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15
marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów
kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238),
uwzględniając uzasadnione koszty postępowania zamawiającego - wynagrodzenie
pełnomocnika i koszty dojazdu na posiedzenie i rozprawę Izby, na podstawie rachunków
przedłożonych do akt sprawy.
Przewodniczący: …………………
1) oddala odwołanie;
2) kosztami postępowania obciąża wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia: 1. W……… T……….., KANWOD W…….… T…………., 62-590 Golina, Węglew
218, 2. „FABET” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, 62-561Ślesin, ul. Gorańska 17A
i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr
(słownie: dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawców
wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: 1. W…….. T…….., KANWOD
W………
T………,
62-590
Golina,
Węglew
218,
2.
„FABET”
Spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością, 62-561 Ślesin, ul. Gorańska 17A tytułem wpisu od
odwołania,
2.2. zasądza od wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia:
1. W……… T……… KANWOD W……… T…………, 62-590 Golina, Węglew 218,
2. „FABET” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, 62-561Ślesin, ul. Gorańska 17A
na rzecz Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej „Dolina Baryczy” Spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością, 56-300 Milicz, Rynek 21 kwotę 4 890 zł 90 gr
(słownie: cztery tysiące osiemset dziewięćdziesiąt złotych dziewięćdziesiąt groszy)
stanowiącą koszty postępowania odwoławczego poniesione z tytułu wynagrodzenia
pełnomocnika (3 567 zł) i dojazdu na posiedzenie i rozprawę Izby (2 razy 661 zł 95 gr).
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759, z późn. zm.) na niniejszy wyrok - w terminie
7 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego we Wrocławiu.
Przewodniczący: …………………
Sygn. akt KIO 2835/12
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający: Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej „Dolina Baryczy” Sp. z o.o. z
siedzibą w Miliczu prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie
przetargu nieograniczonego na wykonanie robót budowlanych pn: Budowa sieci kanalizacji
sanitarnej w zlewni OŚ Milicz - część I (9 miejscowości: Czatkowice, Duchowo,
Gogołowice, Grabnica, Kaszowo, Miłochowice, Ruda Milicka, Stawiec, Świętoszyn).
Wartość zamówienia jest większa niż kwoty określone w przepisach wydanych na
podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych, zwanej dalej „Pzp”.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dz. Urz. UE z dnia 12/07/2012 r., nr
2012/S 132-219266.
Wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia: 1. W……… T………,
KANWOD W…….. T……….., 2. „FABET” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, zwani
dalej „odwołującym”, wnieśli odwołanie od czynności zamawiającego polegającej na
wyborze najkorzystniejszej oferty złożonej przez wykonawców wspólnie ubiegających się o
udzielenie zamówienia: 1. J…….. S………., STANISŁAWSKI, 2. Przedsiębiorstwo
Budownictwa Inżynierii „EKO-INśYNIERIA” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, 3.
L…….. F………, W…….. F………, Z.G. „HYDROWIERT”, Spółka cywilna F……… L………
& F…….. W……….. - uczestników postępowania odwoławczego, zwanych w skrócie
„przystępującym” oraz od zaniechania wykluczenia tego wykonawcy i odrzucenia złożonej
przez niego oferty.
W ocenie odwołującego, zamawiający naruszył zasady i przepisy udzielania zamówień
publicznych - Pzp:
1) art. 7 ust. 1 i ust. 3 przez naruszenie przy ocenie i wyborze oferty zasady uczciwiej
konkurencji i równego traktowania wykonawców oraz dążenie do udzielenia zamówienia
wykonawcy wybranemu niezgodnie z przepisami Pzp;
2) art. 8 ust. 2 i 3 oraz art. 90 ust. 1 i 2 przez odmowę udostępnienia odwołującemu
wyjaśnień złożonych przez przystępującego, w przedmiocie rażąco niskiej ceny, mającej
wpływ na wysokość zaoferowanej ceny, zasłaniając się faktem zastrzeżenia informacji, jako
stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa;
3) art. 8 ust. 3 w zw. z art. 87 ust. 1 oraz art. 26 ust. 4 w zw. z art. 7 przez zaniechanie
badania skuteczności zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa w odniesieniu do wyjaśnień
złożonych przez przystępującego, a w konsekwencji zaniechanie ujawnienia treści części
oferty tego wykonawcy;
4) art. 24 ust. 2 pkt 4 przez zaniechanie wykluczenia przystępującego z postępowania,
pomimo że nie wykazał spełniania warunków udziału w postępowaniu;
5) art. 89 ust. 1 pkt 2 przez zaniechanie odrzucenia oferty złożonej przez
przystępującego, mimo że jej treść nie odpowiada treści SIWZ w zakresie doświadczenia
zawodowego;
6) art. 89 ust. 1 pkt 4 oraz art. 90 ust. 3 przez zaniechanie odrzucenia oferty złożonej
przez przystępującego, mimo że zawiera ono rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu
zamówienia;
7) art. 91 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 3 przez zaniechanie wyboru oferty najkorzystniejszej
w postępowaniu, tj. oferty złożonej przez odwołującego.
Odwołujący wniósł o:
1) uwzględnienie odwołania,
2) nakazanie zamawiającemu unieważnienia czynności wyboru oferty przystępującego;
3) nakazanie zamawiającemu wykluczenia z postępowania przystępującego i
odrzucenia jego oferty,
4) dokonanie ponownej czynności badania i oceny ofert oraz wyboru oferty
odwołującego, jako najkorzystniejszej.
Odwołujący wskazał zachowanie wymagań formalnych związanych z wniesieniem
odwołania oraz legitymację czynną do wniesienia odwołania (złożył ofertę niepodlegającą
odrzuceniu, potwierdzenie się zarzutów w stosunku do czynności i zaniechania
zamawiającego, w tym wykluczenie wybranego wykonawcy i odrzucenie jego oferty,
oznaczałoby możliwość uzyskania przez odwołującego zamówienia i podpisania
niepodlegającej unieważnieniu umowy na warunkach, które umożliwiają jej wykonanie, art.
179 ust. 1 Pzp).
Odwołujący stwierdził, że zamawiający dokonał w dniu 10.12.2012 r. wyboru
najkorzystniejszej oferty złożonej przez konsorcjum wykonawców: STANISŁAWSKI J……..
S………., PBI EKO-INśYNIERIA Sp. z o.o. oraz ZAKŁAD GÓRNICZY „HYDROWIERT”
S.c. FITZNER & FITZNER.
Dodatkowo w zawiadomieniu o wyborze najkorzystniejszej oferty zamawiający
oświadczył, że wykluczył z postępowania wykonawców na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2
Pzp, a w konsekwencji odrzucił oferty nr 1, 2, 3, 6, 7, 8, 9, 12, 13, 16.
Rrozstrzygnięcie w zakresie wyboru zamawiający uzasadnił przede wszystkim
następującą argumentacją: Wykonawca spełnia wszystkie warunki udziału w postępowaniu
określone w SIWZ. Oferta złożona przez ww. Wykonawcę została sporządzona prawidłowo
i nie podlega odrzuceniu. Wybrana oferta zawiera najniższą cenę wykonania zamówienia
spośród ważnych ofert, a cena była jedynym przyjętym przez Zamawiającego kryterium
oceny ofert. Cena oferty mieści się w kwocie, jaką Zamawiający zamierzał przeznaczyć na
finansowanie zamówienia, a także, uznał że: Z przedmiotowego postępowania należało
wykluczyć dziesięciu Wykonawców, którzy nie wyrazili zgody na przedłużenie terminu
związania ofertą oraz nie wnieśli wadium na ten okres. Z tego względu, zdaniem
odwołującego, zamawiający dokonał błędnego wyboru najkorzystniejszej oferty i błędnie
ocenił tę ofertę, uznając, że nie zawiera ona rażąco niskiej ceny, a także błędnie uznał, iż
wykonawca wykazał posiadanie doświadczenia zawodowego w zakresie niezbędnym do
wykonania w terminie i w sposób należyty przedmiotu zamówienia za zaoferowaną cenę
(rażąco niską).
Odwołujący podał, że na etapie oceny ofert, w dniu 17 października 2012 r.,
zamawiający zwrócił się pisemnie do odwołującego i wybranego wykonawcy o złożenie
wyjaśnień w kwestii rażąco niskiej ceny.
Obaj wykonawcy przedłożyli stosowne wyjaśnienia, które zamawiający uznał za
wystarczające do rozstrzygnięcia wątpliwości w zakresie rażąco niskiej ceny i tym samym
obie oferty uznał za prawidłowe.
Odwołujący chcąc zweryfikować prawidłowość oceny zamawiającego w zakresie
rażąco niskiej ceny, został pozbawiony został tej możliwości, ponieważ wykonawca
bezpodstawnie utajnił wyjaśnienia, za wyjątkiem pisma przewodniego z dnia 24
października 2012 r., a zamawiający fakt ten bezzasadnie zaakceptował.
Odwołujący podniósł, że teoretycznie wydawać by się mogło, że cena oferty
wybranego wykonawcy jest zbliżona do ceny zaoferowanej przez odwołującego, jednakże
w rzeczywistości różnica przy tej wielkości zadania inwestycyjnego wynosi ponad
2.200.000,00 złotych brutto, co jest niezrozumiałe, przy uwzględnieniu faktu, że odwołujący
w składzie swojego konsorcjum ma firmę produkującą prefabrykaty do budowy kanalizacji
sanitarnej, która będzie bezpośrednim ich dostawcą na budowę, zaś drugi partner - lider
będzie wykonywał osobiście wszystkie prace wykonawcze i tym samym wszystkie marże,
narzuty i inne koszty pośrednie zostały zredukowane do minimum, w sytuacji, gdy inni
wykonawcy, w tym wykonawca wybrany, zmuszeni są ponieść te koszty.
Odwołujący uznał, że w tej indywidualnej sprawie można zasadnie stwierdzić, że cena
zaproponowana przez odwołującego nie jest rażąco niska, ale cena już o 10% od niej
niższa - taką rażąco niską ceną jest, o czym musi świadczyć nie tylko stosunek ceny
wybranego wykonawcy do wartości zamówienia określonej przez zamawiającego na
poziomie 44%, ale również w stosunku do innych wykonawców na poziomie ponad 30%
niższym od średniej wartości innych złożonych ofert.
Odwołujący wskazał, że zgodnie z dotychczas przyjętą linią orzeczniczą należy
przyjąć, iż za ofertę z rażąco niską ceną można uznać ofertę z ceną niewiarygodną,
nierealistyczną w porównaniu do cen rynkowych podobnych zamówień. Ceną rażąco niską
będzie zatem cena znacząco odbiegająca od cen rynkowych przyjętych dla danego
przedmiotu zamówienia, wskazująca na fakt realizacji zamówienia poniżej kosztów
wytworzenia usługi, dostawy, roboty budowlanej. Przyczyną wyraźnie niższej ceny od
innych ofert może być albo świadome działanie wykonawcy albo nierzetelność kalkulacji
wykonawcy (wyrok ZA z 23 marca 2007 r., sygn. akt UZP/ZO/0-297/07).
Zamawiający w celu ustalenia, czy oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia, zwraca się w formie pisemnej do wykonawcy o udzielenie w
określonym terminie wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na
wysokość ceny. W celu upewnienia się, że nie zachodzą przesłanki do odrzucenia oferty na
podstawie przepisu dotyczącego rażąco niskiej ceny, zamawiający powinien pozyskać
jednoznaczne wyjaśnienia od wykonawcy i dopiero w wyniku oceny tych wyjaśnień podjąć
dalsze decyzje, w tym o wyborze oferty (sygn. akt UZP/ZO/0-564/06 oraz wyrok Sądu
Okręgowego w Krakowie z dnia 8.04.2009 r., sygn. akt XII Ca 59/09).
Odwołujący wskazał, że niedopuszczalne jest automatyczne uznawanie cen za rażąco
niskie (np. wyłącznie na podstawie arytmetycznego kryterium) i odrzucanie ofert o cenach
poniżej pewnego poziomu, bez podania wykonawcom możliwości wykazania, że ich oferta
jest rzetelna (orzeczenie ETS z 22 czerwca 1989 r., C-103/88, Fratelli Constanzo SpA
przeciwko Comune di Milano. ECR 1989. str. 01839).
Zamawiający, oceniając wyjaśnienia, bierze pod uwagę obiektywne czynniki, w
szczególności oszczędność metody wykonania zamówienia, wybrane rozwiązania
techniczne, wyjątkowo sprzyjające warunki wykonywania zamówienia dostępne dla
wykonawcy, oryginalność projektu wykonawcy oraz wpływ pomocy publicznej udzielonej na
podstawie odrębnych przepisów. Zamawiający zobowiązany jest odrzucić ofertę
wykonawcy, który nie złożył wyjaśnień lub, jeżeli dokonana ocena wyjaśnień wraz z
dostarczonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia.
Mimo początkowych wątpliwości, zamawiający dokonując wyboru oferty wykonawcy
przyjął, że nie zawiera ona rażąco niskiej ceny, jednak rozstrzygnięcia tej kwestii w żaden
sposób nie uzasadnił zadowalając się lakonicznym i ogólnym stwierdzeniem cytowanym w
odwołaniu oraz zasłaniając się tajemnicą przedsiębiorstwa wybranego wykonawcy.
Postępowanie zamawiającego jest sprzeczne z generalną zasadą jawności i
przejrzystości prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, która tylko
w szczególnych okolicznościach ograniczona jest instytucją tajemnicy przedsiębiorstwa.
Przedsiębiorca, który składa ofertę w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego musi się liczyć z tym, że jego oferta będzie jawna dla konkurencji, jednakże
może część oferty utajnić, jeśli uzna, że stanowi ona tajemnicę przedsiębiorstwa, w
rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji.
Wówczas zamawiający powinien zadecydować czy wskazana informacja jest tajemnicą
przedsiębiorstwa i w przypadku stwierdzenia zastosowania nieuzasadnionej klauzuli
tajemnicy przedsiębiorstwa, informację tę odtajnić lub w przeciwnym razie odmówić jej
odtajnienia.
Zamawiający tego nie uczynił tym bardziej, że sam zwrócił się o wyjaśnienie
wątpliwości w bardzo istotnej kwestii, jaką jest kalkulacja wynagrodzenia wykonawcy.
Odwołujący wskazał, że każdy wyjątek od zasady jawności postępowania w sprawie
zamówienia publicznego nie może być interpretowany w sposób rozszerzający, ponieważ
naruszałoby to uprawnienia innych wykonawców występujących w postępowaniu.
Powołał się na orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej. Jako przykład orzeczenia
oceniającego kilka dokumentów w świetle uznania ich za tajemnicę przedsiębiorstwa
wskazał wyrok Izby z dnia 4 kwietnia 2008 r. (sygn. akt KIO/UZP 255/08), z którego wynika,
że tajemnicą przedsiębiorstwa nie może być objęta informacja z banku o wysokości
posiadanych środków finansowych (…), tajemnicy przedsiębiorstwa nie mogą stanowić też
wykazy narzędzi, urządzeń, środków czystości i środków dezynfekcyjnych, jak również
wykazy osób, które będą wykonywać zamówienie wraz z informacją o ich kwalifikacjach, a
także obsada osobowa na poszczególnych powierzchniach. Odnośnie tego ostatniego
dokumentu wskazał wyrok Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 8 grudnia 2005 r., sygn.
akt VIII Ca 881/05, z którego wynika, że nie jest możliwe utajnienie dokumentów
potwierdzających posiadanie przez osoby odpowiednich uprawnień, w tym także
posiadanych kwalifikacji.
Wskazał, że kwestia ta była przedmiotem uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21
października 2005 r., sygn. III CZP 74/05, z której wynika, że: w postępowaniu o udzielenie
zamówienia publicznego zamawiający bada skuteczność dokonanego przez oferenta - na
podstawie art. 96 ust. 4 p.z.p. - zastrzeżenia dotyczącego zakazu udostępniania informacji
potwierdzających spełnienie wymagań wynikających ze specyfikacji istotnych warunków
zamówienia. Następstwem stwierdzenia bezskuteczności zastrzeżenia, o którym mowa w
art. 96 ust. 4 tej ustawy, jest wyłączenie zakazu ujawniania zastrzeżonych informacji.
Powoduje to, że zamawiający ma obowiązek odtajnienia informacji nie stanowiących
tajemnicy przedsiębiorstwa. Zwrócił uwagę również na glosę do uchwały autorstwa R.
S………. (Glosa 2006/3/119), w której autor nie zgodził się, że konsekwencją
bezskutecznego zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa powinno być odtajnienie, ale
stwierdził, że należałoby taką ofertę odrzucić.
Reasumując, odwołujący podniósł, że oferta wykonawcy, podlega odrzuceniu na
podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp, jako zawierająca rażąco niską cenę.
Dodatkowo odwołujący stwierdził, że zamawiający bezpodstawnie odmówił mu
zapoznania się z wyjaśnieniami w zakresie uzasadnienia ceny oferty stwierdzając, że
wykonawca zastrzegł, iż stanowią one tajemnicę przedsiębiorstwa.
Zdaniem odwołującego takie działanie należy uznać, za nieuprawnione bowiem
zgodnie z art. 8 ust. 3 Pzp wykonawca może zastrzec, iż określone informacje stanowią
tajemnicę przedsiębiorstwa nie później niż w terminie składania ofert lub wniosków o
dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Z tych względów zastrzeżenie poczynione przez
wybranego wykonawcę należy uznać za spóźnione a działanie zamawiającego za
sprzeczne z ustawą Pzp, gdyż zamawiający uniemożliwił odwołującemu zapoznanie się z
wyjaśnieniami, co stanowiło istotną przeszkodę przy formułowaniu zarzutów i możliwości
skutecznego skorzystania ze środków ochrony prawnej jakim jest odwołanie do KIO.
Odwołujący stwierdził, że naruszające przepisy wyłączenie jawności części oferty
może mieć istotny wpływ na wynik postępowania.
Dokonywane obligatoryjnie przez zamawiającego badanie skuteczności zastrzeżenia
przez wykonawcę informacji zawartych w ofercie stanowi element czynności badania i
oceny ofert. Zatem wadliwe uwzględnienie poczynionych zastrzeżeń powoduje
nieprawidłowość dokonania tej czynności, a w konsekwencji również niezgodność z
przepisami czynności wyboru najkorzystniejszej oferty.
Odwołujący stwierdził również, że skoro badanie zastrzeżenia informacji jako tajemnicy
przedsiębiorstwa stanowi element badania oferty, odwołujący zakwestionował poczynione
zastrzeżenie w terminie ustawowym.
II. Odwołujący uznał, że wybrany wykonawca nie spełnia wymogu określonego przez
zamawiającego w zakresie doświadczenia zawodowego, zaś przedstawiony wykaz robót i
referencje ten fakt potwierdzają.
Zdaniem odwołującego, skoro zgodnie z pkt 9.1.2 SIWZ zamawiający domagał się
wiedzy i doświadczenia przez wykazanie wykonania w okresie ostatnich 5 lat przed
upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy - w
tym okresie, następujących robót budowlanych: 1) wybudowania co najmniej 30 km sieci
kanalizacji grawitacyjnej, w tym co najmniej 0,2 km takich sieci metodą bezwykopową, 2)
wybudowania co najmniej 1 km rurociągu tłoczonego kanalizacji sanitarnej ciśnieniowej lub
sieci wodociągowej, 3) wybudowania co najmniej 20.000 m
nawierzchni, w tym co najmniej
5.000 m
2
z kostki brukowej na podbudowie, co najmniej 5.000 m
2
z kostki brukowej z
kamienia naturalnego (granit, bazalt, itp.) na podbudowie i co najmniej 10.000 m
2
z betonu
asfaltowego, to wybrany wykonawca powinien legitymować się wykazem takiej ilości robót
na dzień złożenia oferty.
Bezspornym w sprawie jest, że w zakresie kanalizacji grawitacyjnej wykonawca nie
wykonał wymaganej długości, tj. 30 km bowiem posiada tylko 28 913 m, czyli brakuje
ponad 1 km. Jest rzeczą bezsporną, że wybrany wykonawca jest w trakcie wykonywania
podobnych robót, ale nie są one zakończone i dlatego też informacja z dnia 6.08.2012 r. (a
nie referencja) wystawiona przez Urząd Miejski w Krotoszynie o zakończeniu pewnych
etapów robót nie może odnieść żadnego skutku prawnego, w szczególności w zakresie
zaliczenia tych robót do wykazania doświadczenia zawodowego w tej konkretnej pozycji.
Zdaniem odwołującego faktycznie wykonany przez wybranego wykonawcę zakres
dyskwalifikuje go w kwestii doświadczenia zawodowego.
Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie KIO, w szczególności w
wyroku KIO z dnia 31 stycznia 2011 r., sygn. akt KIO 96/11, w którym stwierdzono: Co do
inwestycji wykazywanej w poz. 2 wykazu robót Izba uznała, że inwestycja ta nie odpowiada
opisowi warunku udziału w postępowaniu z racji tego, że przedłożone przez samego
Przystępującego wraz z ofertą dokumenty potwierdzają jedynie 85% realizacji prac. Z
przedłożonych dokumentów nie wynika zatem, że przedmiotowa inwestycja byłaby w
całości wykonana. W przypadku natomiast doświadczenia dotyczącego wykonania robót
budowlanych ustawodawca w przepisach rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia
30 grudnia 2009 r. w sprawie rodzajów dokumentów jakich może żądać zamawiający od
wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz. U. Nr 226, poz.
1817), które znalazły odzwierciedlenie w opisie warunku udziału w przedmiotowym
postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, wskazał, że oczekuje się od
wykonawców prezentowania jedynie doświadczenia co do zrealizowanych już robót.
Roboty budowlane, które pozostają w toku ich wykonania nie mogą kwalifikować
doświadczenia wykonawcy jako wystarczającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego. Z tych też względów Izba nie mogła uznać za wystarczającego dokumentu
referencji potwierdzającegoprawidłowość realizacji prac jedynie w 85% (…).
Należy zatem uznać, że Przystępujący w tym przypadku nie przedłożył
Zamawiającemu dokumentu, który potwierdzałby należyte wykonanie w całości robót
budowlanych. Przedłożony dokument potwierdza jedynie należyte wykonanie części robót
budowlanych, co nie może być stanowić podstawy uznania, że wykonawca spełnia
postawiony warunek. Także okoliczność, że już zrealizowane prace w 85% wartościowo
przekraczają znacznie wymóg Zamawiającego nie może być uznane za spełnienie
wymogów SIWZ, a także obowiązujących przepisów prawa. Izba nie mogła przyjąć za
miarodajne w tym zakresie oświadczeń Przystępującego, że dysponuje on protokołem
odbioru robót, który potwierdza wykonanie tych robót. Dokument taki należało przedłożyć
na zasadach i w trybie przewidzianym w przepisach ustawy pzp, tj. w ofercie bądź też
najpóźniej w terminie przewidzianym na uzupełnienie dokumentów na skutek wezwania
skierowanego w tym zakresie do Przystępującego przez Zamawiającego. Przystępujący w
tym trybie dokumentów nie uzupełnił, zatem przywoływanie aktualnie w toku rozprawy
owych dokumentów nie ma żadnego znaczenia dla prawidłowości wypełnienia warunków
SIWZ w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Powyższe okoliczności
zostały potwierdzone przez Przystępującego tak w udzielonych Zamawiającemu
wyjaśnieniach, jak i przed Izbą w toku rozprawy.
W świetle powyższych sformułowań, w ocenie odwołującgo, nie może budzić
wątpliwości fakt, że zamawiający nie mógł uwzględnić informacji o wykonywaniu robót,
które nie zostały w całości zakończone.
Odwołujący stwierdził, że w tej sprawie ma się wrażenie, że zamawiającemu od
początku
postępowania
przetargowego
nie
zależało
na
dokonaniu
wyboru
najkorzystniejszej oferty spośród kilku złożonych przez różnych wykonawców, a wręcz
przeciwnie na wyeliminowaniu z przetargu możliwie jak największej liczby oferentów i
pozostawieniu ewentualnej oferty lokalnego przedsiębiorcy.
Stanowisko
zamawiającego
dotyczące
uznania
w
zakresie
doświadczenia
zawodowego robót budowlanych prowadzonych na inwestycji w Krotoszynie jest błędne i
nie powinno się ostać tym bardziej, że jest ono sprzeczne również z przywołanym wyżej
orzeczeniem KIO.
Jest oczywistym, że zarówno zamawiającemu jak i wykonawcy powinno zależeć na
rzeczywistym dysponowaniu doświadczeniem zawodowym i w sprawie nie powinny istnieć
żadne wątpliwości, że odwołujący takie doświadczenie posiada, bowiem przedstawiony
przez niego do oferty wykaz zrealizowanych inwestycji, nie budzi wątpliwości co do
potencjalnych możliwości tegoż wykonawcy (konsorcjum firm).
W wyniku błędów zamawiającego w postępowaniu przetargowym, tj. na etapie wyboru
oferty doszło do błędnego niewykluczenia z postępowania najniższej cenowo oferty.
Z tych względów należało uznać, że zamawiający swoim postępowaniem naruszył
interes prawny odwołującego - konsorcjum wykonawców, którzy prowadzą działalność
gospodarczą i utrzymują się z realizacji m. in. zamówień publicznych, a w rozpoznawanej
sprawie mimo, iż złożyli najkorzystniejszą ofertę, na wskutek wadliwego rozstrzygnięcia
postępowania, zostali pozbawieni możliwości wykonania przedmiotu zamówienia.
Mając powyższe na względzie odwołujący uznał, że odwołanie jest zasadne i w całości
winno być uwzględnione, zaś oferta konsorcjum wykonawców, których liderem jest firma
KANWOD Sp. z o.o. w Węglewie powinna być przy ponownej ocenie ofert uznana za
najkorzystniejszą.
Reasumując, odwołujący stwierdził, że odwołanie jest zasadne i winno być w całości
uwzględnione, tym bardziej, że oświadczenie odwołującego - konsorcjum wykonawców
złożone w trybie art. 44 Pzp, że posiadają odpowiednie doświadczenie w zakresie robót
objętych przedmiotem zamówienia jest prawdziwe i nie może być bezpodstawnie
pominięte, gdyż gwarantuje zamawiającemu, że w profesjonalny i należyty sposób w
wymaganym terminie wykonawca wykona powierzone mu roboty za oferowane
wynagrodzenie.
Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie wniósł o: oddalenie odwołania w całości, z
uwagi na jego oczywistą bezzasadność; zasądzenie od odwołującego zwrotu kosztów (wg
rachunków, które zostaną przedłożone na posiedzeniu bądź rozprawie).
W uzasadnieniu podał, co następuje.
A. W toku badania i oceny ofert złożonych w postępowaniu zamawiający w dniu 17
października 2012 r., zwrócił się do trzech wykonawców, którzy złożyli oferty z najniższymi
cenami, o przedłożenie pisemnych wyjaśnień w kwestii rażąco niskiej ceny.
W dniu 24.10.2012 r., zamawiający otrzymał wyjaśnienia złożone przez wykonawców,
w tym wyjaśnienia przystępującego, wraz z oświadczeniem o nieujawnianiu informacji,
stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, w rozumieniu przepisów o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji, które nie mogą być udostępnione innym uczestnikom
postępowania, zastrzegając złożone wyjaśnienia w następującym zakresie: 1. Wyjaśnienie
do oferty - str. 5-8; 2. Wyjaśnienie wyceny kosztów ogólnych - str. 9-10; 3. Kosztorys
szczegółowy - str. 11-124; 4. Oferta na dostawę studni - str. 125-172; 5. Oferta na dostawę
rur - str. 173-174; 6. Oferta na wykonanie przewiertów - str. 175-179; 7. Oferta na dostawę
przepompowni - str. 180-184.
Biorąc pod uwagę treść złożonych wyjaśnień oraz stopień ich szczegółowości, w tym
między innymi szczegółowe elementy mające wpływ na kalkulację ceny takie, jak
indywidualne dla każdego z wykonawców koszty robocizny, ceny jednostkowe materiałów,
narzutów i zakładany zysk, ujęte między innymi w przedłożonym szczegółowym
kosztorysie, informacje techniczno-organizacyjne, dotyczące sposobu prowadzenia prac i
potencjału poszczególnych członków konsorcjum, a także konkretnie wskazane źródła
zaopatrzenia - szczegółowe oferty handlowe, zawierające indywidualnie wynegocjowane z
partnerami handlowymi stawki cenowe za dostawę/wykonanie poszczególnych elementów
robót, zamawiający, mając na uwadze treść wyroku KIO z dnia 30.12.2010 r., sygn. akt
/UZP 2717/10: Zamawiający może ograniczyć dostęp tylko do informacji stanowiących
tajemnicę przedsiębiorstwa określonych przepisami o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Zgodnie z art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji (Dz. U. Nr 153, poz. 1503, z późn. zm.) przez tajemnicę przedsiębiorstwa
rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne,
organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co
do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności,
uznał zasadność i skuteczność zastrzeżenia powyższych informacji przez wykonawcę, a
tym samym nie stwierdził konieczności wystosowania do wykonawcy fakultatywnego
wezwania o złożenie wyjaśnień, dotyczących podstaw poczynionego zastrzeżenia.
W kontekście zarzutu podniesionego w odwołaniu, dotyczącego zaniechania badania
przez zamawiającego skuteczności zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa, zamawiający
podkreślił, że zapoznał się wnikliwie z przedłożonymi wyjaśnieniami oraz oceniał
zasadność ich zastrzeżenia. Jednakże mając na uwadze orzecznictwo KIO: Przepisy p.z.p.
nie
przewidują
procedury
przeprowadzenia
badania
zastrzeżenia
tajemnicy
przedsiębiorstwa, jak i obowiązku zwrócenia się o wyjaśnienia do wykonawcy
zastrzegającego tajemnicę, lecz zasada równego traktowania wykonawców, jak i
konsekwencje prawne ujawnienia informacji stanowiącej tajemnicę przedsiębiorstwa i jako
takiej zastrzeżonej w ofercie, winny skłonić zamawiającego do zwrócenia się o takie
wyjaśnienia chyba, że jest w stanie sam stwierdzić, czy tajemnica istnieje czy też nie (wyrok
KIO z dnia 1.07.2011 r., sygn. akt KIO 1308/11, LEX nr 852643) oraz Badanie skuteczności
zastrzeżenia nie musi, co do zasady wiązać się z wystąpieniem do wykonawcy o złożenie
wyjaśnień (...) (wyrok KIO z dnia 14.02.2011 r., sygn. akt KIO 183/2011; KIO 191/2011;
KIO 190/2011; LEX nr 784495), zamawiający uznając skuteczność poczynionego
zastrzeżenia przedłożonych wyjaśnień, przyjął, że nie zachodzą przesłanki żądania
wyjaśnień w tym przedmiocie. Wobec powyższego, nie naruszył przepisów Pzp.
W odniesieniu do zarzutu dotyczącego braku możliwości zastrzeżenia wyjaśnień
złożonych po otwarciu ofert, w odpowiedzi na wezwanie do wyjaśnienia „rażąco niskiej
ceny” (odwołujący stwierdził, że zastrzeżenie tajności może być poczynione wyłącznie w
samej ofercie, na etapie jej złożenia), zamawiający podkreślił, iż z orzecznictwa KIO
wynika, że w zakresie pojęcia informacji dotyczących ceny, które w myśl art. 8 ust. 3 w zw.
z art. 86 ust. 4 Pzp, nie mogą zostać utajnione, nie mieszczą się wyjaśnienia odnoszące się
do rażąco niskiej ceny. Ujawnieniu podlegają wszystkie informacje dotyczące ceny, ale
zawarte w ofercie w momencie jej otwarcia. Wyjaśnienia dotyczące rażąco niskiej ceny
bądź dowody przywoływane przez wykonawcę w celu wykazania prawidłowej wyceny
przedmiotu zamówienia, mogą być przedmiotem zastrzeżenia, jako tajemnica
przedsiębiorstwa, jeżeli spełniają przesłanki z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Na
potwierdzenie
powyższego,
zamawiający
powołał
fragmenty
bogatego
orzecznictwa KIO, odnośnie dopuszczalności zastrzeżenia przez wykonawcę wyjaśnień
obejmujących szczegółową kalkulację cenową, składanych w odpowiedzi na wezwanie do
wyjaśnienia elementów mających wpływ na zaoferowaną cenę:
KIO 1377/12 wyrok KIO 2012-07-11 LEX nr 1212149: Wyjaśnienia, jak i przedłożone
dowody, o których mowa w art. 90 p.z.p. stanowią integralną część oferty, zatem mogą być
przedmiotem skutecznego zastrzeżenia w trybie art. 8 ust 3 p.z.p. - jeżeli ich charakter
spełnia wymogi tajemnicy przedsiębiorstwa.
KIO 995/12 wyrok KIO 2012-06-01 LEX nr 1168800: Nie podziela się stanowiska, iż
skoro wyjaśnienia dotyczące rażąco niskiej ceny powinny zawierać kalkulację cenową lub
inny opis składników, wchodzących w skład ceny, a zgodnie z art. 86 ust. 4 p.z.p.
informacja o cenie jest informacją jawną, to wyjaśnienia dotyczące rażąco niskiej ceny nie
stanowią tajemnicy przedsiębiorstwa zgodnie z art. 11 ust 4 u.z.n.k. (...) Szczegółowy opis
sposobu kalkulacji ceny oferty stanowi istotną dla przedsiębiorcyinformację o wartości
gospodarczej ze względu na zachowanie konkurencyjności z firmaminadanym rynku.
KIO 109/12; KIO 125/12 wyrok KIO 2012-02-20 LEX nr 1124900: Wykonawca wezwany
do złożenia wyjaśnień, mogących wiązać się z ujawnieniem tajemnicyprzedsiębiorstwa,
może skutecznie zastrzec ich poufność w momencie ich składania.
KIO 1936/11 wyrok KIO 2011-09-23 LEX nr 969462: Informacje dotyczące ceny, o
których mowa w art. 86 ust. 4 p.z.p. upubliczniane są w trakcie jawnego otwarcia ofert, a
zatem dotyczą informacji zawartych w ofertach. Natomiast składane wtrybie art. 90 p.z.p.
wyjaśnienia dotyczące elementów oferty mających wpływ na wysokośćceny składane są w
trakcie badania ofert przez zamawiającego, a więc nie stanowią częścioferty, a składane
są w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego, które nie ma charakteruobligatoryjnego.
P.z.p. nie wyłącza możliwości zastrzeżenia przez wykonawcę, jako tajemnicy
przedsiębiorstwa treści wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na
wysokość ceny.
(...) W sytuacji, gdy jednym z zasadniczych elementów cenotwórczych jest koszt pracy
pracowników(...), informacje dotyczące kosztów osobowych za jeden dzień pracy mogą
zostać uznane zainformacje o charakterze organizacyjnym przydatne do prowadzenia
przedsiębiorstwa,zwłaszcza w sytuacji, gdy na rynku występuje zjawisko migracji
pracowników.(...)Jako tajemnica przedsiębiorstwa mogą być chronione, w okolicznościach
danej sprawy,informacje dotyczące zbudowanej i stworzonej przez wykonawcę w
dłuższym okresie czasukoncepcji biznesowej danego rozwiązania.
KIO 228/11 wyrok KIO 2011 -02-14 LEX nr 738147: Informacje zawarte w wyjaśnieniach
mają wartość gospodarczą. Sposób budowania strategiicenowej w ofercie i elementy
składowe jej strategii spełniają przesłanki uznania informacji tychza tajemnicę
przedsiębiorstwa, jako posiadających wartość handlową i gospodarczą, obrazująbowiem
rozwiązanie dotyczące kalkulacji ceny, która pozwoliła na uzyskanie wyniku
zaprezentowanego w złożonej ofercie.
KIO/UZP 1429/08 wyrok KIO 2008-12-23 LEX nr 485622: Wykonawca nie może
zasłaniać się tajemnicą przedsiębiorstwa w celu uniknięcia obowiązkuwynikającego z art.
90 ust. 3 p.z.p., ponieważ informacje dotyczące ceny oferty powinny byćprzedstawione
Zamawiającemu, a co najwyżej utajnione na wniosek wykonawcy.
KIO/UZP 1068/08 wyrok KIO 2008-10-17 LEX nr 466644: Wykonawca wezwany do
złożenia wyjaśnień, mogących wiązać się z ujawnieniem tajemnicyprzedsiębiorstwa, może
skutecznie zastrzec ich poufność w momencie ich składania.
(...) Informacje nieujawnione do wiadomości publicznej o kontrahentach przedsiębiorcy,
wielkościprodukcji, czy też podpisanych umowach i kwotach z nich wynikających
wypełniają przesłankęokreśloną w art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji.
Ponadto, zamawiający wskazał, że za tajemnicę przedsiębiorstwa należy uznać, np.
dane obrazujące wielkość produkcji i sprzedaży, a także źródła zaopatrzenia i zbytu
(postanowienie sądu antymonopolowego z 15.5.1996 r., sygn. akt XVII Amz 1/96, Wokanda
1997/10/55).
W odniesieniu do treści przedstawionych przez wybranego wykonawcę wyjaśnień w
zakresie ceny ofertowej podkreślił, że informacje szczegółowo opisują okoliczności
dostępne wykonawcy (konsorcjum firm), które uwiarygodniają możliwość zaoferowania
niższych cen wynikających z możliwości znacznego obniżenia kosztów robót ziemnych,
kosztów robocizny (wykwalifikowana sprawna kadra), pracy sprzętu (własny sprzęt
zamortyzowany), kosztów robót z zakresu odtworzenia nawierzchni (dysponowanie
własnym sprzętem specjalistycznym, własnymi źródłami pozyskiwania kopalin). Ponadto,
załączone do wyjaśnień dokumenty - oferty handlowe dostawców, są bezpośrednimi
dowodami wskazującymi na możliwość zaoferowania niskich cen za wskazane materiały i
część robót specjalistycznych, stąd też zamawiający po zapoznaniu się ze złożonymi
wyjaśnieniami był uprawniony do przyjęcia, że cena zaoferowana przez wykonawcę nie jest
rażąco niska.
Dokonując oceny złożonych wyjaśnień, zamawiający miał na uwadze orzecznictwo
Krajowej Izby Odwoławczej, zakazujące automatyzmu działania, przejawiającego się w
bezrefleksyjnym odrzucaniu ofert najniższych cenowo (odwołujący przyznaje w treści
odwołania) oraz wskazujące na konieczność utrzymywania ofert w postępowaniu, w
przypadku przedłożenia przez wykonawców racjonalnych i wiarygodnych wyjaśnień
dotyczących kalkulacji cenowej: Niedopuszczalne jest automatyczne uznawanie za rażąco
niskie i odrzucenie ofert o cenach poniżej pewnego poziomu (np. tańszych o więcej niż
10% od średniej ceny wszystkich złożonych ofert albo poniżej wartości szacunkowej
ustalonej przez zamawiającego, bez stosownej oceny danego przypadku.(...) (z
uzasadnienia wyroku KlO z dnia 14.08.2012 r., sygn. akt KIO 1663/12).
Przyjmuje się, że punktem odniesienia jest przedmiot zamówienia i jego wartość. Za
ofertę z rażąco niską ceną należy bowiem uznać także ofertę, której cena jest nierealna w
relacji do cen rynkowych podobnych zamówień, co oznacza, że odbiega ona od cen
przyjętych, wskazując na fakt wykonania zamówienia poniżej kosztów wytworzenia. W
pierwszym rzędzie należy zatem skierować uwagę na wysokość szacunkowej wartości
zamówienia powiększoną o podatek od towarów i usług. Natomiast nie wydaje się, by
spotykany w orzecznictwie arbitrażowym pogląd, że podstawą porównania może być
wyłącznie szacunkowa wartość zamówienia, można było uznać za trafny. Istnieją również
inne obiektywne kryteria, np. średnia cena pozostałych ofert najbardziej zbliżonych do
siebie pod względem cenowym (A. Kurowska, M. Sarnowski, G. Wicik, P. Wiśniewski,
Analiza wyroków sądów okręgowych oraz analiza orzeczeń zespołów arbitrów wydanych
na podstawie przepisów ustawy prawo zamówień publicznych, Urząd Zamówień
Publicznych 2006, str. 169). Zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 30 stycznia
2007 r., sygn. (...),o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że
przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego
nieopłacalne. Rażąco niska cena jest to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie od
realiów rynkowych. Przykładem może być oferowanie towarów poniżej kosztów zakupu lub
wytworzenia albo oferowanie usług za symboliczną kwotę (z uzasadnienia wyroku KIO z
dnia 30.12.2010 r., sygn. akt KIO/UZP 2717/10).
(...) Jeżeli bowiem wyjaśnienia w swojej konstrukcji mają częściowo charakter ogólny -
powołując się na generalne czynniki, które miały znaczenie dla konstruowania ceny
ofertowej jak m.in. czynniki związane z kondycją firmy (np. wieloletnia obecność na rynku i
wypracowanie takich form zakupów i cen zakupów, a także grupy stałych dostawców
wyrobów budowlanych, które gwarantują konkurencyjność cenową wykonawcy)s - to takie
wyjaśnienia, choć mające charakter generalny mają znaczenie i odniesienie do korzystnej
sytuacji dla tego konkretnie wykonawcy, co odpowiada wytycznym z art. 90 ust. 2 ustawy
P.z.p., które to Zamawiający powinien brać pod uwagę przy ocenie wyjaśnień wykonawcy
udzielanych na wezwanie kierowane na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy P.z.p.
(...) Nie ulega wątpliwości, że ceną rażąco niską jest cena nie pokrywająca wydatków
wykonawcy związanych z realizacją zamówienia, cena nierealna w relacji do cen
rynkowych podobnych zamówień, jak również cena niewiarygodna i oderwana od realiów
rynkowych, za którą należyte wykonanie zamówienia nie jest możliwe, zakładająca
wykonanie zamówienia poniżej jego rzeczywistych kosztów i w takim sensie generalnie nie
występującą na rynku (np. wyrok SO w K. z 30 stycznia 2007 r. (...) - z uzasadnienia
wyroku KIO z dnia 14 sierpnia 2012 r. sygn. akt KIO 1609/12).
(...) Za cenę rażąco niską winna być przyjmowana cena nierealistyczna, nieadekwatna
do zakresu i kosztów prac składających się na dany przedmiot zamówienia, zakładająca
wykonanie zamówienia poniżej jego rzeczywistych kosztów i w takim sensie nie będąca
ceną rynkową, wyznaczaną poprzez ogólną sytuację gospodarczą praw popytu i podaży w
danej branży, postęp technologiczno-organizacyjny oraz obecność i funkcjonowanie
uczciwej konkurencji podmiotów racjonalnie działających na tym rynku.Punktem
odniesienia dla badania charakteru ceny oferty - dla zamawiającego nie powinna być
wyłącznie ustalona przez niego wartość zamówienia, ale także ceny zaoferowane przez
innych wykonawców, biorących udział w danym postępowaniu, ceny ofert zbliżonych
zamówień, monitorowanie cen rynkowych w danej branży, np. odnoszonych do ceny
jednostkowej 1 mb danego rodzaju inwestycji liniowych, itp. Jeżeli bowiem zamawiający ma
prawidłowo ocenić ofertę wykonawcy pod względem tego - czy nie podaje ona ceny
zaniżonej poniżej kosztów produkcji - musi mieć niezbędne rozeznanie rynkowe, które
pozwoliłoby mu na prawidłową weryfikację ceny i ewentualne podjęcie czynności
odrzucenia oferty z tej przyczyny. (...) - z uzasadnienia wyroku KIO z dnia 11 lipca 2012 r.
sygn. akt KIO 1377/12).
(…) Nawet cena odbiegająca od szacunkowej wartości zamówienia, czy nawet cen
innych wykonawców nie musi być ceną rażąco niską o ile wezwany do wyjaśnień
wykonawca jest w stanie udowodnić prawdziwość podanych w ofercie elementów
cenotwórczych. To bowiem wykonawca wezwany do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco
niskiej ceny zobowiązany jest wskazać co spowodowało obniżenie ceny, jak również w
jakim stopniu wskazany czynnik wpłynął na jej obniżenie. Udzielone wyjaśnienia mają
bowiem potwierdzić, iż złożona oferta jest rzetelnie przygotowana, a cena prawidłowo
oszacowana.Zamawiający, dokonując oceny wyjaśnień wykonawcy (w oparciu o art. 90
ust. 2 ustawy P.z.p.) bierze pod uwagę obiektywne czynniki, w szczególności oszczędność
metody wykonania zamówienia, wybrane rozwiązania techniczne, wyjątkowe sprzyjając
warunki wykonywania zamówienia dostępne dla wykonawcy, oryginalność projektu
wykonawcy oraz wpływ pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów.
Zamawiający może więc uznać za właściwy taki sposób ukształtowania ceny, który wynika
z powodów o obiektywnym charakterze, a za takie uznać należy czynniki wskazane w art.
90 ust. 2 ustawy P.z.p.(...) - z uzasadnienia wyroku KIO z dnia 22 czerwca 2012 r. sygn. akt
KIO 1186/12.
Mając na uwadze powyższe, zamawiający dokonał dogłębnej analizy ceny oferty
wybranego wykonawcy, nie tylko w stosunku do szacunkowej wartości zamówienia i kwoty
brutto, jaką zamawiający zamierzał przeznaczyć na realizację zamówienia, w odniesieniu
do której cena oferty wybranego wykonawcy jest o 55,76% niższa od szacunku
zamawiającego, co uzasadniało konieczność wezwania do złożenia wyjaśnień, co do
rażąco niskiej ceny (Załącznik nr 1 do odpowiedzi na odwołanie - Tabela 1. Analiza ofert w
postępowaniu o zamówienie publiczne „Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ
Milicz - Część 1 (9 miejscowości)” w porównaniu do szacunkowej wartości zamówienia
publicznego (powiększonej o podatek VAT) wynoszącej 47 232 000,00), ale również
odniósł cenę oferty wybranego wykonawcy do średniej ceny wszystkich ofert złożonych w
postępowaniu, uzyskując różnicę 30,81% (Załącznik nr 2 do odpowiedzi na odwołanie -
Tabela 2. Analiza ofert w postępowaniu o zamówienie publiczne „Budowa sieci kanalizacji
sanitarnej w zlewni OŚ Milicz - Część 1 (9 miejscowości)” w porównaniu do średniej
wartości wszystkich ofert), a także porównał cenę 1 km sieci wynikającą z oferty wybranego
wykonawcy ze średnią ceną za 1 km sieci wybudowanej w ramach zakończonych w
ostatnim okresie kontraktów: Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ Sułów,
Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ śmigród oraz Budowa sieci kanalizacji
sanitarnej w zlewni OŚ Zduny, uzyskując różnicę na poziomie 23,89% (Załącznik nr 3 do
odpowiedzi na odwołanie -Tabela 3. Analiza ofert w postępowaniu o zamówienie publiczne
„Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ Milicz - Część 1 (9 miejscowości)” w
porównaniu do średniej ceny za 1 km sieci wybudowanej w ramach zakończonych
kontraktów) oraz porównał cenę 1 km sieci wynikającą z oferty wybranego wykonawcy, do
ceny za 1 km sieci wybudowanej w ramach zakończonego kontraktu „Budowa sieci
kanalizacji sanitarnej w aglomeracji Sułów”, uzyskując różnicę na poziomie 15,21%
(Załącznik nr 4 do odpowiedzi na odwołanie - Tabela 4. Analiza ofert w postępowaniu o
zamówienie publiczne „Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ Milicz - Część 1 (9
miejscowości)” w porównaniu do średniej ceny za 1 km sieci wybudowanej w ramach
zakończonego kontraktu „Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w aglomeracji Sułów”).
Odniesienie ceny oferty wybranego wykonawcy do średniej ceny wszystkich złożonych
ofert oraz do cen rzeczywistych zrealizowanych kontraktów, pozwoliło zamawiającemu na
przyjęcie, że otrzymane różnice cenowe, nie mogą stanowić o uznaniu ceny oferty
wybranego wykonawcy za rażąco niską.
Ponadto, w toku dokonanej analizy złożonych przez wykonawcę wyjaśnień,
zamawiający nie stwierdził rozbieżności pomiędzy cenami ujawnionymi w kosztorysie
ofertowym a danymi ujawnionymi w przedstawionych wyjaśnieniach i przedłożonych
ofertach na dostawę materiałów i realizację usług, jednocześnie szczegółowość i poparcie
dowodami złożonych wyjaśnień, dały zamawiającemu podstawę do stwierdzenia, że
przedłożone przez wykonawcę - wyjaśnienia w kwestii ryzyka rażąco niskiej ceny są
wyjaśnieniami prawidłowymi i wystarczającymi, świadczącymi o możliwości realizacji
zamówienia zgodnie z oczekiwaniami zamawiającego, a tym samym cena oferty została
uznana za cenę realną w relacji do cen rynkowych, co spowodowało brak wystąpienia
przesłanek do uznania ceny oferty za rażąco niską.
Jednocześnie, w odniesieniu do twierdzeń odwołującego, dotyczących lakonicznego
uzasadnienia wyboru oferty wykonawcy, zawartego w treści przekazanej uczestnikom
postępowania informacji o wyniku postępowania (rozstrzygnięcia), zamawiający wskazał,
że żaden przepis Pzp nie zawiera szczegółowych wytycznych, co do sposobu oraz zakresu
i stopnia szczegółowości uzasadnienia wyboru oferty najkorzystniejszej, które zamawiający
winien zawrzeć w treści rozstrzygnięcia, a zatem brak szerokiego opisu wszystkich
okoliczności uzasadniających dokonany przez zamawiającego wybór, nie może być
traktowany, jako naruszenie przepisów ustawy Pzp.
B. Ustosunkowując się do twierdzeń odwołującego w zakresie nieprawidłowości
uznania przez zamawiającego spełnienia przez wybranego wykonawcę warunku udziału w
postępowaniu w zakresie wiedzy i doświadczenia i zaniechanie wykluczenia wykonawcy z
postępowania, zamawiający wyjaśnił, że zgodnie z pkt 9.1.2. IDW (część I SIWZ) wymagał
wykazania w ofercie następującego doświadczenia wykonawcy:
Wykonawca musi wykazać wykonanie w okresie ostatnich 5 lat przed upływem terminu
składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy - w tym okresie
następujących robót budowlanych:(i) wybudowanie co najmniej 30 km sieci kanalizacji
grawitacyjnej, w tym co najmniej 0,2 km takich sieci metodą bezwykopową;(ii)
wybudowanie co najmniej 1km rurociągu tłocznego kanalizacji sanitarnej ciśnieniowej lub
sieci wodociągowej;(iii) wybudowanie co najmniej 20.000 m
2
nawierzchni, w tym: co
najmniej 5.000 m
2
z kostki brukowej na podbudowie, co najmniej 5.000 m
2
z kostki brukowej
z kamienia naturalnego (granit, bazalt, itp.) na podbudowie i co najmniej 10 000 m
2
z
betonu asfaltowego.
Zamawiający nie wymaga, aby roboty budowlane wymienione powyżej w p. (i), (ii), (iii)
były wykonane w ramach jednego zamówienia.
Mając na uwadze powyższe, odnosząc się do zarzutu podniesionego w treści
odwołania, zamawiający wskazał, że nie żądał od wykonawców wykazania się
doświadczeniem w budowie 30 km sieci kanalizacji grawitacyjnej w ramach wyłącznie
jednej inwestycji. Powyższą interpretację zamawiający stosował jednolicie, w odniesieniu
do wszystkich złożonych ofert. Podniósł, że w przypadku wątpliwości co do rozumienia
treści powyższego warunku, odwołujący mógł zwrócić się o wyjaśnienie treści SIWZ, w
trybie art. 38 ust. 1 Pzp.
W ofercie złożonej przez przystępującego wskazane zostały następujące inwestycje:
1. Budowa kanalizacji sanitarnej dla Miasta Zduny w zakres, której wchodzi kanalizacja
sanitarna grawitacyjna: PVC Ø 400-62mb, PVC Ø 315 -1 262 mb, PVC Ø 200 - 320 mb,
przewiert pod drogą rura Ø 400 - 50 mb. Łącznie sieć - 1 644 mb plus przewiert 50 mb =
1 694 mb.
2. Budowa kanalizacji sanitarnej na terenie Miasta Sulmierzyce Etap IV w zakres, której
wchodzi kanalizacja sanitarna grawitacyjna: rury PVC Ø 200 - 5 747 mb rury, PVC Ø 250 -
3 990 mb. Łącznie sieć - 9 737 mb.
3. Uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn -
Etap II, w zakres której wchodzi kanalizacja sanitarna grawitacyjna: PVC Ø 400 - 641 mb,
PVC Ø 315 - 603 mb, PVC Ø 250 - 214 mb, PVC Ø 200 - 8 746 mb, PVC Ø 160 - 2 640
mb, przewiert rurą PE warstwową Ø 200 mm - 55 mb, przewiert teleoptyczny rurą PP Ø
200 mm -140 mb, przewiert teleoptyczny rurą kamionkową 0 200 mm - 126 mb. Łącznie
sieć - 12.844 mb plus przewiert 321 mb = 13 165 mb.
4. Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Opatów w zakres, której wchodzi
kanalizacja sanitarna grawitacyjna: kanały grawitacyjne PVC Ø 200 - 9 820 mb, kanały
grawitacyjne PVC Ø 160 - 408 mb. Łącznie sieć - 10 228 mb.
5. Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Lipie oraz dokończenie
skanalizowania Łęki Opatowskiej w zakres, której wchodzi kanalizacja sanitarna
grawitacyjna: kanały grawitacyjne PVC Ø 250 - 5 009 mb.
6. Budowa kanalizacji sanitarnej dla m. Czastary z częściową wymianą istniejącej sieci
wodociągowej AC na PCV bez demontażu z wyłączeniem użytkowania rur AC-Zadanie 2
w zakres, której wchodzi kanalizacja sanitarna grawitacyjna: kanały grawitacyjne PCV Ø
160 - 200 mm - 2 295 mb.
Łącznie w wykazie wykonanych robót wykazano wybudowanie 42128 mb kanalizacji
sanitarnej grawitacyjnej, co w sposób oczywisty potwierdza spełnienie warunku udziału w
postępowaniu, w zakresie doświadczenia w budowie, co najmniej 30 km sieci kanalizacji
grawitacyjnej.
Na potwierdzenie prawidłowości wykonanych robót, wykonawca przedstawił stosowne
referencje, w tym w odniesieniu do kwestionowanej przez odwołującego inwestycji -
Uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn - Etap II, w
treści referencji wystawionej przez Burmistrza Urzędu Miejskiego w Krotoszynie wskazano:
W okresie od sierpnia 2010 r. do czerwca 2012 r., Konsorcjum wykonało w całości
zadania nr: 1, 2, 4, 7, 9, 10, 11, 12, 13, na które zostały wystawione Świadectwa Przejęcia
Odcinka (Zadania). Zakres zrealizowanych zadań obejmował: sieć kanalizacji sanitarnej
grawitacyjnej: rury kanalizacyjne PVC 400 - 641 mb, rury kanalizacyjne PVC 315 - 603 mb,
rury kanalizacyjne PVC 250 - 214 mb, rury kanalizacyjne PVC 200 - 8.746 mb, rury
kanalizacyjne PVC 160 - 2.640 mb, studnie rewizyjne z kręgów betonowych 1000 - 224 kpl,
studzienki kanalizacyjne systemowe 315-600 mm - 641 kpl, rury PE 160 mm - 65 mb, rury
PE 110 mm -115 mb, rury PE 90 mm - 468 mb, rury PE 63 mm - 295 mb, przewiert rurą PE
warstwową 200 mm - 55 mb, przewiert rurą PE warstwową 160 mm - 64 mb, przewiert
teleoptyczny rurą PP 200 mm - 140 mb, przewiert teleoptyczny rurą kamionkową 200 mm -
126 mb, przepompownia ścieków z komorą pomiarową - 6 kpl (...).
Wykonane prace obejmujące w/w zakres robót, zostały wykonane zgodnie z
obowiązującyminormami i sztuką budowlaną, prawidłowo i terminowo ukończone.
Zamawiający podniósł, że w sytuacji kiedy dany kontrakt podzielony został na odrębne
zadania, stanowiące odrębne elementy, podlegające osobnym odbiorom, poświadczonym
przez wydanie odrębnych Świadectw Przejęcia, za nieuzasadnione należy uznać
twierdzenie odwołującego, iż w związku z realizacją pozostałych zadań wchodzących w
skład większej inwestycji, zadania dotychczas faktycznie wykonane, sprawdzone i
odebrane, nie mogą stanowić podstawy uznania przez zamawiającego posiadania przez
wykonawcę stosownego doświadczenia zawodowego.
Zgodnie z orzecznictwem KIO: Ustawodawca w przypadku robót budowlanych
(odmiennie niż w przypadku usług i dostaw o charakterze ciągłym i okresowym) nie pozwala
na wykazywanie się doświadczeniem w robotach trwających, a tylko takich które zostały
ukończone (z uzasadnienia wyroku KIO z dnia 20.02.2012r., sygn. akt KIO 269/12). Zatem
skoro wykonawca wskazuje w wykazie robót wyłącznie odrębne całkowicie ukończone
zadania, co następnie znajduje potwierdzenie w referencjach, dotyczących wyłącznie
zakończonych, należycie wykonanych prac, brak jest podstaw do twierdzenia, że określone
roboty w ramach poszczególnych zadań nadal trwają i nie mogą być przedstawione w
ofercie, w celu wykazania spełnienia warunku udziału w postępowaniu.
W kontekście przedstawionych powyżej wyjaśnień, potwierdzających brak naruszenia
przez zamawiającego w toku prowadzonego postępowania przetargowego przepisów Pzp,
pozostawia bez odpowiedzi insynuacje odwołującego, jakoby zamawiający od początku
postępowania zmierzał do: wyeliminowania z przetargu możliwie jak największej liczby
oferentów i pozostawienia ewentualnej oferty lokalnego przedsiębiorcy.
Przedstawiona powyższej argumentacja, w sposób jednoznaczny wskazuje, że zarzuty
sformułowane przez odwołującego w treści odwołania, nie zasługują na uwzględnienie, co z
kolei stanowi podstawę do żądania przez zamawiającego oddalenia odwołania, albowiem
zgodnie z treścią art. 192 ust. 2 Pzp: Izba uwzględnia odwołanie, jeżeli stwierdzi naruszenie
przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny wpływ na wynik postępowania
o udzielenie zamówienia.
Z uwagi na fakt, że przedstawione w odwołaniu rzekome naruszenia przepisów Pzp
dokonane przez zamawiającego, nie znajdują potwierdzenia w stanie faktycznym,
zamawiający wniósł jak na wstępie.
Do postępowania przystąpili skutecznie po stronie zamawiającego wykonawcy
wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia: 1. J…….. S…………, STANISŁAWSKI,
2. Przedsiębiorstwo Budownictwa Inżynierii „EKO-INśYNIERIA” Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością, 3. L……… F………, W…….. F…….., Z.G. „HYDROWIERT”, Spółka
cywilna F………. L……… & F……….. W……… - uczestnicy postępowania odwoławczego,
zwani „przystępującym”, uzyskując status uczestnika postępowania odwoławczego.
W zgłoszeniu przystąpienia przystępujący wskazał, jak niżej. Na wezwanie
zamawiającego z dnia 17.10.2012 r. złożył w wyznaczonym terminie wyjaśnienie w
zakresie zaproponowanej ceny. Wyjaśnienie, podobnie jak i cena ofertowa, zostały
opracowane w sposób rzetelny w oparciu o wieloletnie doświadczenie konsorcjum firm.
Wykonawca pokazał w wyjaśnieniu jednoznacznie, że zaoferowana cena nie może być
uważana za rażąco niską i pozwala przy zaangażowaniu sprzętu i personelu wykonawcy
zrealizować zamówienie oraz wypracować zysk. Przystępujący uznał, że zamawiający nie
miał żadnych podstaw do uznania ceny oferty, jako rażąco niskiej w związku z art. 90 ust. 1
Pzp.
Przystępujący oświadczył, co następuje:
1. Cena oferty nie stanowi rażąco niskiej ceny ponieważ:
- cena oferty, co do wynagrodzenia została skalkulowana w oparciu o ceny
materiałów powyżej kosztów ich zakupu i ich wytworzenia, jednakże bez żadnych
narzutów,
- koszty robocizny zostały skalkulowane na poziomie obowiązującym w
przedsiębiorstwie,
- koszty sprzętowe zostały skalkulowane na podstawie kosztów rzeczywistych
pracy sprzętu a nie w oparciu o cennik Sekocenbud,
- koszty ogólnozakładowe zostały przyjęte na minimalnym pułapie,
- założony zysk - satysfakcjonujący dla wykonawcy,
- cena oferty została wyliczona zgodnie z wymaganym sposobem obliczenia ceny,
postanowieniami IDW - w oparciu o złożony przedmiar robót.
2. Cena oferty została skalkulowana również w oparciu o duże doświadczenie w
wykonywaniu danego rodzaju robót i jest na poziomie ok. 44 % odnośnie kwoty kosztorysu
inwestorskiego.
3. Ceny kolejnych ofert w tym odwołującego, kształtują się na poziomie ok. 10%-30%
powyżej ceny oferty wykonawcy.
4. Ceny wygrywających ofert na roboty budowlane w dobie kryzysu w tegorocznych
przetargach w robotach liniowych kształtują się średnio na poziomie 40-52% kosztorysów
inwestorskich.
W świetle powyższego cena oferty, jako całkowite wynagrodzenie za przekazany
przedmiar (charakter ceny ryczałtowej) nie stanowi rażąco niskiej w rozumieniu art. 90
ustawy oraz nie narusza regulacji art. 15 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z
1993 r.
Powyższe jest zgodne z opinią UZP oraz utrwaloną linią orzecznictwa Krajowej Izby
Odwoławczej.
Zgodnie ze stanowiskiem doktryny i orzecznictwa, wartość przedmiotu zamówienia,
może być punktem odniesienia dla ustalenia, czy zaistniała możliwość zaoferowania ceny
rażąco niskiej, jeśli została oszacowana z należytą starannością wymaganą przez art. 32
ust. 1 Pzp (wyrok z dnia 24.06.2010r. KIO 11157/10). Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z
2010-03-09, KIO/UZP 72/10 Teza: 12 % różnica w wysokości ceny oferty wybranej, jako
najkorzystniejsza i drugiej w kolejności oferty, nie wskazuje na konieczność zwrócenia się
do wykonawcy o wyjaśnienie elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny.
Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 2009-12-10, KIO/UZP 1718/09. Teza:
Zamawiający aby mógł uznać, że oferta podlega odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt
4 ustawy Prawo zamówień publicznych, musi wykazać a przynajmniej uprawdopodobnić,
że jest ona nierealna, nieadekwatna do przedmiotu zamówienia. Sam fakt, iż cena oferty
wykonawcy odbiega od innych cen w ofertach złożonych w postępowaniu nie dowodzi, że
cena ta jest rażąco niska, lecz jedynie uzasadnia wszczęcie procedury przewidzianej przez
art. 90 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych.
Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 2009-08-05, KIO/UZP 952/09. Teza: Aby
zamawiający mógł uznać, że oferta podlega odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4
ustawy Prawo zamówień publicznych (rażąco niska cena), musi wykazać, a przynajmniej
uprawdopodobnić - że jest ona nierealna, nieadekwatna do przedmiotu zamówienia. Sam
fakt, iż cena oferty wykonawcy odbiega od innych cen w ofertach złożonych w
postępowaniu nie dowodzi, że cena ta jest rażąco niska, lecz jedynie uzasadnia wszczęcie
procedury przewidzianej przez art. 90 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych oraz cały
szereg następnych wyroków: 1049/09, 1050/09, 1051/09, 1052/09.
W obszernym wyjaśnieniu, złożonym na wezwanie zamawiającego, przystępujący
odniósł się bardzo szczegółowo do każdej wątpliwej pozycji wskazanej przez
zamawiającego, przedstawił szczegółowy kosztorys wykonawczy (niewymagany do oferty)
jednoznacznie wykazując realność ceny.
Zamawiający dopuścił w postępowaniu przetargowym możliwość zastrzeżenia
informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa zgodnie z art. 8 ust. 3 Pzp, w myśl
przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Przystępujący podejmując decyzję
o zastrzeżeniu informacji miał na celu ochronę swojego potencjału przez zabezpieczenie
się przed wykorzystaniem zawartych tam informacji przez innych wykonawców, w tym
także podkupywaniu pracowników lub stałych współpracowników. Informacje zawarte w
wyjaśnieniu ceny przystępującego: - mają charakter organizacyjny związany ze sposobem
realizacji zamówienia; - posiadają dla przystępującego wymierną wartość gospodarczą oraz
mają znaczący wpływ na szacowanie ceny ofertowej; - przystępujący podjął wszelkie
niezbędne działania w celu zachowania poufności przedmiotowych informacji.
Z uwagi na fakt, że wyjaśnienie sposobu skalkulowania ceny ofertowej stanowią
tajemnicę handlową przedsiębiorstwa, zamawiający nie miał wątpliwości, co do zasadności
zastrzeżenia informacji, zgodnie z art. 11 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o
zwalczaniu
nieuczciwej
konkurencji.
Zgodnie
z
przepisem,
przez
tajemnicę
przedsiębiorstwa rozumie się: nieujawnione do wiadomości publicznej informacji
technicznej, technologicznej, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacji
posiadającej wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne
działania w celu zachowania ich poufności.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2000 r. (I CKN 304/00)
określona informacja stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli spełnia łącznie trzy
warunki: - ma charakter techniczny, technologiczny, organizacyjny przedsiębiorstwa lub
posiada wartość gospodarczą,
- nie została ujawniona do wiadomości publicznej,
- podjęto w stosunku do niej niezbędne działania w celu zachowania poufności.
Informacje zawarte w szczegółowym kosztorysie wykonawczym zawartym w
wyjaśnieniach dotyczących rażąco niskiej ceny, są natury technicznej, technologicznej,
organizacyjnej i handlowej oraz pokazują źródła pozyskania materiałów i urządzeń - tym
samym stanowią tajemnicę przedsiębiorcy. Informacje nie były nigdy ogólnodostępne oraz
wykonawcy tworzący konsorcjum zachowują szczególną ich ochronę.
Powyższe zgodne jest ze stanowiskiem Izby w wyrokach: - sygn. akt KIO 1427/10, KIO
1430/10, z dnia 20 lipca 2010 r.: Z tego względu Izba uznała, że przystępujący miał prawo
zastrzec, jako tajemnicę przedsiębiorstwa, tak informacje z załącznika nr 4, tj. osób, które
będą uczestniczyły w wykonaniu zamówienia, jak i dane w wykazach doświadczenia na
załącznikach nr 3, 6 i 6a z wyłączeniem poz. 2 i 9 załącznika nr 6 i 4 i 9 załącznika nr 6a.
Dane te nie tylko obrazują całokształt posiadanego doświadczenia nabywanego w okresie
ostatnich 3 łat, ale także wskazują na ilość osób przeszkolonych, a więc na posiadane
zdolności organizacyjne.
Sygn. akt KIO 2709/10, wyrok KIO z dnia 4 stycznia 2011 r.: Informacje stanowiące
tajemnicę przedsiębiorstwa, jak podkreśliło konsorcjum (...) w wyjaśnieniach z dnia 29
listopada 2010 r., zarówno X, jak i Y [wychodzące w skład Konsorcjum - przyp. red.]
chronią w sposób szczególny w odniesieniu do wszystkich obszarów swojej działalności.
Także w tym konkretnym przypadku w odniesieniu do danych wykorzystanych w ofercie dla
potrzeb tego konkretnego zamówienia podjęto działania w celu zachowania ich poufności.
Szczegóły dotyczące oferowanego pojazdu zna ograniczona liczba osób uprawnionych do
dostępu do tajnych informacji, zobowiązana jednocześnie do zachowania poufności
poprzez objęcie ich klauzulami poufności. Tak więc, w ocenie izby, niewątpliwym jest, iż
wykonawca ten kontroluje liczbę i charakter osób mających dostęp do tego typu informacji,
a informacje te nie tracą charakteru tajemnicy przedsiębiorstwa, mimo, że wie o nich pewne
ograniczone grono osób zobowiązanych do zachowania poufności.
Sygn. akt KIO 228/11, wyrok KIO z dnia 14 lutego 2011 r.: (...) Nie ulega wątpliwości, iż
informacje zawarte w wyjaśnieniach mają wartość gospodarczą. Sposób budowania
strategii cenowej ofercie i elementy składowe tej strategii spełniają przesłanki uznania
informacji tych za tajemnicę przedsiębiorstwa, jako posiadających wartość handlową i
gospodarczą, obrazują bowiem rozwiązanie dotyczące kalkulacji ceny, która pozwoliła na
uzyskanie wyniku zaprezentowanego xv złożonej ofercie. Działanie takie doprowadzić
miało wykonawcę do uzyskania zamówienia publicznego i skutecznego konkurowania na
danym rynku.
Informacja staje się tajemnicą przedsiębiorstwa, kiedy oferent ma wolę, by pozostała
ona tajemnicą dla odbiorców, konkurentów i wola ta dla innych osób musi być
rozpoznawalna. Przystępujący nie zastrzegł ujawnienia samej ceny ofertowej, jedynie
sposób jej skalkulowania, co w sposób jednoznaczny stanowi tajemnicę handlową
przystępującego. Zamawiający w wyniku przeprowadzenia odpowiedniego badania
pozytywnie
przesądził,
że
zastrzeżone
informacje
mają
charakter
tajemnicy
przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Konsorcjum nie podlega wykluczeniu na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 4 Pzp w zw. z art.
22 ust. 1 pkt 2 ustawy i stosownych postanowień SIWZ w zakresie posiadania
wymaganego doświadczenia.
Informacja z Urzędu Miasta w Krotoszynie jednoznacznie potwierdza wymagane
doświadczenie na podstawie zadania budowlanego o warunkowych parametrach
technicznych, zakończonego i oddanego do użytkowania i eksploatacji - dowód eksploatacji
okazany na rozprawie. Tym samym, nawet zgodnie z przytoczonym orzecznictwem
odwołującego, bezwzględnie zaliczane są zadania budowlane ukończone.
Z orzecznictwa nie wynika, że brak ukończenia całego projektu infrastruktury
zamawiającego, w którym bierze udział przystępujący, jest warunkiem pozyskania
wymaganego doświadczenia. Ukończony etap danego projektu, odebrany przez inwestora i
użytkownika, na który uzyskano pozwolenie na użytkowanie oraz eksploatowany przez
użytkownika, w świetle przepisów prawa i orzecznictwa Krajowej izby Odwoławczej, zalicza
się do doświadczenia nabytego.
Powyższe jest potwierdzone orzecznictwem Krajowej Izby Odwoławczej m.in. w
wyrokach: sygn. akt KIO 1318/10, wyrok KIO z dnia 12 lipca 2010 r.: Wymaganie
udokumentowania wiedzy i doświadczenia służy wykazaniu przez wykonawcę, iż posiada
on wystarczający potencjał, niezbędną wprawę, umiejętności praktyczne, nabyte w toku
realizacji poprzednich zadań zbliżonych do zakresu zamówienia, o porównywalnej skali,
złożoności i wartości. Tak wykazane doświadczenie, daje bowiem zamawiającemu
rękojmię, iż realizacja robót będzie przebiegała sprawnie, terminowo, a efekt spełni
wymagania jakościowe. Zdaniem Izby, skoro roboty przy realizacji kontraktu „Poprawa
gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy B.” zadanie 2 (kontrakt 2), stanowiły jedno
zadanie inwestycyjne, objęte tym samym zamówieniem zlecającego, a jedynie realizowane
w częściach, przystępujący jest uprawniony, aby w zakresie swego doświadczenia
zawodowego wykazywać te roboty jako całość. Bowiem jego doświadczenie praktyczne,
jakie nabył przy realizacji wymienionych części A, B, E, zamówienia nie różni się niczym od
tego, gdyby było ono realizowane w oparciu o jedną umowę.
Sygn. akt KIO 1271/10, wyrok KIO z dnia 6 lipca 2010 r.: W pierwszej kolejności
stwierdził, że dokumenty przedkładane w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego na okoliczność należytego wykonania zamówienia - jak w sposób
jednoznaczny wynika z orzecznictwa tak Krajowej Izby Odwoławczej, jak i sądów
okręgowych rozpoznających skargi na orzeczenia Izby - mają potwierdzać jedynie
okoliczność prawidłowości realizacji określonej usługi, dostawy, czy roboty budowlanej.
Inne elementy związane np. z terminem realizacji, wartością wynagrodzenia umownego,
szczegółowym określeniem sposobu realizacji danego zamówienia nie muszą wynikać z
treści dokumentów składanych na potwierdzenie należytego wykonania zamówienia. W tym
przedmiocie zamawiający ma obowiązek w sposób równorzędny oceniać oświadczenie
wiedzy wykonawcy składane w wykazie wykonanych prac. Z punktu widzenia
prawidłowości dokumentu potwierdzającego należyte wykonanie zamówienia istotne jest
tylko, aby była możliwość identyfikacji wykazywanego zamówienia z zamówieniem
wskazanym w np. liście referencyjnym.
Sygn. akt KIO 1630/10, wyrok KIO z dnia 17 sierpnia 2010 r.: W świetle przywołanych
przepisów wykazanie spełnianie warunków udziału w postępowaniu w zakresie
doświadczenia odbywa się na podstawie dokumentów wytworzonych przez samego
wykonawcę (oprócz dokumentów potwierdzających należyte wykonanie prac), mających
właściwie charakter jego oświadczenia na temat rzeczywistości, zawierającego informacje
wymagane przez zamawiającego. Tym samym wskazane w art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy
„wykazanie spełniania warunków” w zestawieniu z formalnie ograniczonym ww. przepisami
zasobem środków do ich wykazania nie może być utożsamiane z dowodzeniem w pełnym
znaczeniu tego terminu, tzn. wykazywaniem prawdziwości faktów dowodzonych, jak
wskazano, dla wyłączenia możliwości zastosowania przesłanki wykluczenia wykonawcy
zawartej w art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy, wystarczające jest tu przedstawienie żądanych przez
zamawiającego dokumentów oraz podanie w nich informacji odnoszących się do
postawionych warunków udziału w postępowaniu. Powyższe oczywiście nie przekreśla i nie
wyłącza elementu prawdy materialnej przy potwierdzaniu spełniania warunków udziału w
postępowaniu.
Tym samym konsorcjum spełnia warunek wiedzy i doświadczenia i nie podlega
wykluczeniu z postępowania, wbrew stanowisku odwołującego.
Z treści złożonego odwołania nie wynika na czym polega nieodpowiedniość oferty w
stosunku do postanowień SIWZ. Tym samym zarzut art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp przystępujący,
z braku uzasadnienia faktycznego, uznaje za wadliwy i nie podlegający uzupełnieniu w toku
rozprawy.
Przez złożone odwołanie został naruszony interes prawny przystępującego. Należy
również wziąć pod uwagę, że z chwilą wejścia do Unii Europejskiej (UE) z dniem 1maja
2004 r., władze Polski zobowiązały się do stosowania dyrektywy UE z dnia 21 grudnia 1989
r. nr 89/665/EWG dotyczącej koordynacji przepisów prawnych i administracyjnych
odnoszących się do stosowania procedur odwoławczych w zakresie udzielania zamówień
publicznych na dostawy i roboty budowlane. Złożyły również deklarację, że polskie prawo
jest zgodne z prawem UE. Z powyższego wynika, że dotychczasowa interpretacja interesu
prawnego wykonawcy w postępowaniu o zamówienie publiczne w zakresie jego działań
prowadzących do przeciwdziałania udzieleniu zamówienia publicznego podmiotowi
nieuprawnionemu w konsekwencji naruszenia przepisów Pzp, musi ulec zmianie i nie może
być ograniczana do interesu prawnego uzyskania zamówienia w danym postępowaniu.
Art. 1 ust 3 Dyrektywy nr 89/665/EWG: Państwa członkowskie zapewnią, że środki
odwoławcze, zgodnie ze szczegółowymi przepisami, które państwa członkowskie mogą
wprowadzić, są dostępne co najmniej każdemu podmiotowi, który ma lub miał interes w
uzyskaniu danego zamówienia publicznego na dostawy lub roboty budowlane, w
przypadku, gdy taki podmiot doznał uszczerbku lub zagraża mu doznanie uszczerbku w
wyniku domniemanego naruszenia przepisów. W szczególności, państwa członkowskie
mogą wymagać od takiego podmiotu uprzedniego powiadomienia zamawiającego o
domniemanym naruszeniu przepisów i o zamiarze skorzystania ze środków odwoławczych.
Z treści powyższego artykułu wynika, że dyrektywa nie ogranicza dostępu do środków
odwoławczych tylko w przypadku naruszenia interesu prawnego, ale umożliwia taki dostęp
przy naruszeniu każdego interesu.
W dodatkowym piśmie procesowym złożonym w toku rozprawy, przystępujący wniósł o
oddalenie odwołania w całości.
Stwierdził, że wobec przedstawiania coraz to nowej argumentacji przez odwołującego
w trakcie rozprawy, w tym wykraczającej poza przedmiot zaskarżenia, zaistniała
konieczność przedstawienia poszerzonego odniesienia się do zarzutów odwołania.
W pierwszej kolejności przypomniał, że zgodnie z przepisem art. 190 ust. 1 Pzp jak też,
przepisem art. 6 Kc odwołujący zobowiązany jest wskazywać dowody dla stwierdzenia
faktów, z których wywodzi skutki prawne. Spór prowadzony przed Krajową Izbą
Odwoławczą ma charakter sporu kontradyktoryjnego i nie jest rolą Izby poszukiwać
dowodów na potwierdzenie prawdziwości twierdzeń odwołania.
Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 17 czerwca 2009 r., sygn. akt IV CSK 71/09: 1.
Przedstawienie przez stronę dowodu w celu wykazania określonych twierdzeń o faktach
sprawy, z których wywodzi ona korzystne dla siebie skutki, nie jest jej prawem czy
obowiązkiem procesowym, lecz ciężarem procesowym, wynikającym i zagwarantowanym
przepisami prawa, przede wszystkim w jej własnym interesie. To interes strony, jakim jest
wygranie procesu, nakazuje jej podjąć wszelkie możliwe czynności procesowe w celu
udowodnienia przedstawionych twierdzeń o faktach; strony nie można zmusić do ich
podjęcia.
2. Pojęcia tzw. ciężaru dowodu w znaczeniu formalnym i ciężaru dowodu w znaczeniu
materialnym, choć są wzajemnie zależne, ponieważ uznanie przez sąd twierdzeń strony za
udowodnione jest oparte na treści informacji uzyskanych dzięki zebranym środkom
dowodowym, nie mogą być utożsamiane, albowiem materialny ciężar dowodu traktuje się
nie jako powinność dowodzenia, lecz jako regułę określająca, która strona poniesie
negatywne skutki nieudowodnienia określonych twierdzeń o faktach istotnych dla
rozstrzygnięcia sprawy.
Podobnie w wyroku KIO z dnia 18.06.2012 r., sygn. akt 1058/12, Izba potwierdziła (...),
iż zgodnie z art. 190 ust. 1 ustawy Pzp strona jest zobowiązana wskazywać dowody dla
stwierdzenia faktów, z których wywodzi skutki prawne. Uwzględniając tę regulację, a także
przepis art. 6 Kc, który stanowi, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie,która z
faktu tego wywodzi skutki prawne, Izba uznała, iż to na Odwołującym spoczywał ciężar
wykazania naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy. On bowiem jest stroną
twierdzącą - to wniesione przez niego odwołanie zawiera zarzuty dające się sprowadzić do
stwierdzenia: „Zamawiający naruszył przepisy ustawy pozbawiając mnie możliwości
uzyskania zamówienia”. Aby Izba mogła uznać twierdzenia Odwołującego za zasadne, a
zgłaszane przez niego żądania za zasługujące na uwzględnienie, koniecznym było, aby
wykonawca wnoszący odwołanie przedstawił Izbie dowody niezbędne dla podjęcia takiego
rozstrzygnięcia.
Tymczasem odwołujący wraz z odwołaniem nie powołał się na żadne dowody
budujące chociażby domniemanie zasadności jego twierdzeń i formułowanych zarzutów,
zaś materiały, jakie przedstawiał w trakcie rozprawy w dniu 15 stycznia 2013 r., są
nieprzydatne dla stwierdzenia stawianych zarzutów, o czym niżej.
I. Zarzut niespełnienia warunków udziału w postępowaniu art. 24 ust. 2 pkt 4 Pzp.
Na wstępie zauważył, że zarzut odwołania dotyczy jedynie doświadczenie
przywołanego przez przystępującego pod poz. 3 Wykazu wykonanych robót budowlanych
(str. 76 oferty). Odwołujący wywodzi, że przystępujący wobec wymaganej postanowieniami
SIWZ długości kanalizacji grawitacyjnej 30 km
„posiada tylko 28 913 m, czyli brakuje ponad
1 km” (str. 10 odwołania).
Zarzut ten jest w całości chybiony i oparty na nieuzasadnionym twierdzeniu, że roboty
na jakie powołuje się w wykazie wykonanych robót budowlanych odwołujący pod poz. nr 3,
(Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn - etap II),
nie zostały w całości ukończone, gdyż dotyczą poszczególnych etapów, a nie całej
inwestycji i tym samym nie mogą być brane pod uwagę przy ocenie spełniania warunku
wiedzy i doświadczenia wskazanego w pkt 9.1.2. IDW (część I SIWZ). Odwołujący mylnie
przy tym - dla potwierdzenia zasadności swoich twierdzeń, odnosząc się do nomenklatury
dokumentacji obrazującej zdarzenia kontraktowe w kontraktach realizowanych w oparciu o
procedury FIDIC (a taka miała zastosowanie dla Kontraktu dotyczącego Uporządkowania
gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn - etap II) - odwołuje się do
„przejściowych świadectw płatności”, jako jedynych dokumentów na jakie może powoływać
się przystępujący.
Odwołujący nie zauważa, lub nie chce zauważyć, że dla wykazania wykonania zgodnie z
zasadami sztuki budowlanej i wykazania prawidłowego ukończenia robót budowlanych w
zgodzie z przepisami Pzp, w tym przepisu § 1 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie
rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich
te dokumenty mogą być składane, nie zawsze niezbędne jest ukończenie całej inwestycji i
możliwe jest wykazanie ukończenia robót budowanych, które zostały ukończone i
odebrane, stanowiących cześć inwestycji, jak ma to miejsce w przypadku wykazanych
części inwestycji pn. Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji
Krotoszyn - etap II, w ramach której wykonywane były odrębne roboty budowlane,
określone w umowie, jako części (odcinki), dla których określone były odrębnie terminy
realizacji, wartości, wydane były odrębne pozwolenia na budowę, czy wreszcie podlegały
odrębnym odbiorom i przejęciu na użytkowanie przez Inwestora Zamawiającego, w tym z
płynącymi z tego konsekwencjami w postaci odrębnych terminów rozpoczęcia biegu
gwarancji dla odrębnie odbieranych robót budowlanych.
I faktu odrębności tych robót, i powołanych twierdzeń nie zmienia okoliczność, że były
wykonywane w ramach jednej umowy. Nie ilość umów decyduje o ilości objętych nią/nimi
robót budowlanych (może być kilka umów dotyczących tej samej roboty budowlanej lub
odwrotnie jedna umowa obejmująca różne roboty w tym także odmienne rodzajowo
(budynek (obiekt kubaturowy) + obiekt małej architektury + budowlę).
Na spełnianie przez roboty budowlane wykazane przez przystępującego w Wykazie
wykonanych robót budowlanych pod poz. nr 3 (Uporządkowanie gospodarki wodno-
ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn - etap II) wymagań SIWZ w sposób
jednoznaczny wskazują:
1) Treść poz. nr 3 Wykazu str. 76 ofert (Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej
na terenie aglomeracji Krotoszyn - etap II) stanowiącego zgodne z rzeczywistością
oświadczenie przystępującego, co do zakresu wykonanych, zakończonych i odebranych
robót budowlanych, potwierdzających spełnianie określonych w SIWZ wymagań
zamawiającego.
2) Treść postanowienia pkt 9.1.2. IDW (część I SIWZ) zawierającego warunek udziału
w postępowaniu w zakresie wiedzy i doświadczenia, zgodnie z którym wymagane było
wykazanie w ofercie określonego doświadczenia: Wykonawca musi wykazać wykonanie w
okresie ostatnich 5 lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia
działalności jest krótszy - w tym okresienastępujących robót budowlanych: (i) wybudowanie
co najmniej 30 km sieci kanalizacji grawitacyjnej, w tym co najmniej 0,2 km takich sieci
metodą bezwykopową; (ii) wybudowanie co najmniej 1 km rurociągu tłocznego kanalizacji
sanitarnej ciśnieniowej lub sieci wodociągowej; (iii) wybudowanie co najmniej 20.000 m
2
nawierzchni, w tym: co najmniej 5.000 m
2
z kostki brukowej na podbudowie, co najmniej
5.000 m
2
z kostki brukowej z kamienia naturalnego (granit, bazalt, itp.) na podbudowie i co
najmniej 10.000 m
2
z betonu asfaltowego.
Zamawiający nie wymaga,aby roboty budowlane wymienione powyżej w p. (i), (ii), (iii)
były wykonane w ramach jednego zamówienia.
Tym samym zamawiający nie żądał od wykonawców wykazania się doświadczeniem w
budowie 30 km sieci kanalizacji grawitacyjnej w ramach wyłącznie jednej inwestycji, jednego
zadania czy jednej roboty budowlanej.
Powyższą interpretację zamawiający stosował jednolicie, w odniesieniu do wszystkich
złożonych ofert, a odwołujący nawet nie próbuje wywodzić inaczej.
3) Treść załączonych do oferty przystępującego referencji (na co wskazuje treść
dokumentu) Urzędu Miejskiego w Krotoszynie, podpisanych przez Burmistrza Krotoszyna, z
dnia 6.08.2012 r., w których odnosząc się do zadań tożsamych z oświadczeniem
przystępującego z poz. nr 3 przywołanego Wykazu wykonanych robót budowlanych, w
których wskazano, że „Wykonane prace obejmujące w/w zakres robót, zostały wykonane
zgodnie z obowiązującymi normami i sztuką budowlaną, prawidłowo i terminowo
ukończone” (str. 83 oferty), wyżej zaś wskazując, że „w okresie od sierpnia 2010 r. do
czerwca 2012 r. Konsorcjum wykonało w całości zadania nr 1, 2, 4, 7, 9, 10, 11, 12, 13 na,
które zostały wystawione świadectwa Przejęcia Odcinka (Zadania)”.
4) Treść powszechnie obowiązujących przepisów prawa:
- § 1ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie dokumentów, które dla spełnienia warunków
udziału w postępowaniu wymaga przedstawienia: wykazu robót budowlanych w zakresie
niezbędnym do wykazania spełniania warunku wiedzy i doświadczenia, wykonanych w
okresie ostatnich pięciu lat przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o
dopuszczenie do udziału w postępowaniu, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest
krótszy - w tym okresie, z podaniem ich rodzaju i wartości, daty i miejsca wykonania oraz
załączeniem dokumentu potwierdzającego, że roboty zostały wykonane zgodnie z
zasadami sztuki budowlanej i prawidłowo ukończone - które odwołuje się do robót
budowlanych nie zaś, do „inwestycji”, „zamówienia”, czy „umowy o roboty budowlane”; art.
2 pkt 8 Pzp zawierającego definicję legalną robót budowlanych w obrębie systemu
zamówień publicznych, zgodnie z którą przez roboty budowlane - należy rozumieć
wykonanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych w rozumieniu ustawy z
dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późn. zm.), a
także realizację obiektu budowlanego w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo
budowlane, za pomocą dowolnych środków, zgodnie z wymaganiami określonymi przez
zamawiającego;
- art. 3 pkt 7 ustawy Prawo budowlane zgodnie, z którym roboty budowlane przez które
należy rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie
lub rozbiórce obiektu budowlanego (którym z godnie z przepisem art. 3 pkt 3 w zw. z art. 3
pkt 1 lit. b) są m.in. obiekty liniowe i sieci uzbrojenia terenu, które w sposób nie budzący
wątpliwości prowadzą do wniosku o prowadzeniu odrębnych robót na poszczególne
zadania w ramach realizacji Kontraktu (Inwestycji) dotyczącej Uporządkowania gospodarki
wodno-ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn - etap II; i które (za pkt 1-3) były w pełni
wystarczające dla potwierdzenia spełniania warunku udziału w postępowaniu określonego w
pkt 9.1.2. IDW (część i SIWZ) przy braku przeciwdowodu ze strony odwołującego.
5) A nadto dowody złożone na rozprawie w dniu 15 stycznia 2013 r. wskazujące na:
- realizację poszczególnych - odrębnych robót budowlanych w ramach jednej umowy
(umowa z dnia 15 lipca 2010 r. - załącznik (dokument) nr 3, str. 1) z odrębnymi terminami
realizacji, i dokument nr 6 - z odrębnymi wartościami poszczególnych robót),
- realizację tych robót budowlanych na podstawie 4 odrębnych decyzji
administracyjnych,
- pozwoleń na budowę (decyzje nr 147/07, 556/07, 680/07 i 133/09),
- bezdyskusyjne zakończenie poszczególnych robót budowlanych potwierdzone
odpowiednim protokołem (Świadectwem Przejęcia Odcinka (Zadania) odpowiednio dla
zadania nr 1,2,4,7,9,10,11,12,13 w okresie wymaganym cytowanym warunkiem pkt 9.1.2
IDW (część I SIWZ), w których ujawniona została odrębnie dla każdego odcinka nie tylko
data zakończenia przejęcia danego odcinka (robót budowlanych), odrębnie data
zakończenia robót oraz okres gwarancji,
- bezdyskusyjne przejęcie owych poszczególnych robót budowlanych, w odrębnych
terminach w użytkowanie przez Inwestora (Zamawiającego) i eksploatację obiektów
potwierdzone:
zawiadomieniami
Inwestora
o
zakończeniu
budowy
obiektu
niezaskarżonymi sprzeciwami organów, do których były kierowane (zawiadomienia z dnia
26.05.2011,
22.05.2012,
19.08.2011,
30.08.2012,
12.07.2011),
zaświadczeniem
powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Krotoszynie z dnia 30.11.2011 r. o
zakończeniu budowy oraz decyzją Wielkopolskiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z
dnia 3.02.2012 r. o pozwoleniu na użytkowanie.
6) Orzeczenia KIO wydane w podobnych sprawach: dokumentami potwierdzającymi, że
roboty budowlane (wykazane w wykazie) zostały wykonane zgodnie z zasadami sztuki
budowlanej i prawidłowo ukończone mogą wszelkie dokumenty potwierdzające ten fakt,
wystawione przez podmiot, na rzecz którego roboty budowlane zostały wykonane (np. listy
referencyjne, protokoły odbiorów końcowych). Dokumentami tymi mogą być również
protokoły odbiorów częściowych. Wykonawca może również złożyć wykaz wykonanych
robót budowlanych stanowiących część jeszcze wykonywanej inwestycji. W wyroku
KIO/UZP 703/09 i KIO/UZP 709/09 Krajowa Izba Odwoławcza stwierdziła, że: Przy tak
złożonej i skomplikowanej inwestycji, jaką jest budowa metra, kolei podziemnych czy
innych tego typu inwestycji, których czas realizacji często przekracza nawet 5 lat, stawianie
wymogu, aby cały kontrakt był zakończony i objęty odbiorem końcowym całej inwestycji
powodowałoby naruszenie zasady uczciwej konkurencji i ograniczałoby dostęp do
zamówienia publicznego. Celem stawianych warunków udziału w postępowaniu jest wybór
wykonawcy doświadczonego, dającego gwarancję należytej i zgodnej z umową realizacji
zamówienia.
- Wykonanie obiektu, jako przedmiotu zamówienia nie musi oznaczać wykonania
całej inwestycji" - tak orzekła KIO w wyroku KIO/UZP 284 /09; - jak też wyrok KIO 96/11
przywołany przez odwołującego, i mylnie przez niego interpretowany, gdyż w istocie
potwierdza zasadność poglądów przystępującego skoro wskazuje, że: Roboty budowlane,
które pozostają w toku ich wykonywania nie mogą kwalifikować doświadczenia wykonawcy,
jako wystarczające w postępowaniu o zamówienie publiczne. Rozumowanie a contrario
prowadzi do wniosku, że tym samym mogą kwalifikować doświadczenia wykonawcy jako
wystarczające w postępowaniu o zamówienie publiczne roboty, które w toku już nie są,
czyli roboty wykonane - jak to jest w przypadku robót budowlanych wskazanych w wykazie
przystępującego pod pozycja nr 3 na str. 76 oferty.
II. Zarzut niezgodności treści oferty z treścią specyfikacji istotnych warunków
zamówienia (art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp). Zgodnie z przepisem art. 192 ust. 7 Pzp, Izba nie
może orzekać co do zarzutów, które nie były zawarte w odwołaniu. Zgodnie zaś z
utrwalonym orzecznictwem KIO, nie można uznać skutecznego postawienia zarzutu w
sytuacji jedynie przytoczenia rzekomo naruszonego przez zamawiającego przepisu prawa
bez wskazania uzasadnienia i opisania zachowania zamawiającego ten przepis
naruszającego.
W wyroku KIO z dnia 11 maja 2011 r., sygn. akt: KIO 925/11 Izba stanęła na
stanowisku, (...) że o istnieniu zarzutu nie przesądza, jak chciałby tego Odwołujący, samo
powołanie przepisu ustawy Pzp. Dla uznania, iż zarzut został postawiony zatem o jego
istnieniu, koniecznym jest, aby Odwołujący wskazał w odwołaniu okoliczności faktyczne
stanowiące podstawę i uzasadnienie jego postawienia. Nie wystarczy jedynie, iż na etapie
odwołania będzie się on opierał na odesłaniu do przepisu, którego naruszenie podnosi.
Podniesienie zarzutu jest bowiem postawieniem tezy - Odwołujący, formułując ją, jest
zobowiązany wskazać jakie, konkretne zachowanie Zamawiającego lub zaniechanie przez
niego działania, do którego powzięcia był zobowiązany na mocy ustawy, stanowi
naruszenie konkretnego przepisu ustawy. Jest zobowiązany wykazać związek
przyczynowo-skutkowy pomiędzy działaniem Zamawiającego lub jego brakiem, a
obowiązującą normą prawną, sformułować tezę o naruszeniu tejże normy przez
Zamawiającego. Tym samym formułowane przez Odwołującego zarzuty nie mogą mieć
charakteru blankietowego - muszą być wypełnione „treścią” - muszą odnosić się do
konkretnego działania lub jego zaniechania przez Zamawiającego.
Tym samym niezależnie od niezasadności, tak formułowanego zarzutu przez podanie w
odwołaniu jedynie przepisu art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp w sytuacji, w której odwołujący w
odwołaniu nie czyni nawet najmniejszej wzmianki, na czym owa niezgodność treści oferty
przystępującego z treścią SIWZ miała by polegać, zarzut ten nie może być rozpoznany, skoro
przepisy Pzp nie dają możliwości uzupełnienia zarzutu w toku rozprawy.
III. Zarzut zaniechania odrzucenia oferty przystępującego z powodu zaoferowania ceny
rażąco niskiej (art. 89 ust. 1 pkt 4 i art. 90 ust. 3 Pzp).
W pierwszej kolejności przystępujący wskazał, że wprawdzie pojęcie „rażąco niska
cena” nie jest zdefiniowane w ustawie Pzp, to w określeniu jego znaczenia znakomitą rolę
odgrywa orzecznictwo Zespołów Arbitrów, Krajowej Izby Odwoławczej, a w szczególności
sądów okręgowych. Za ofertę z rażąco niską ceną należy uznać ofertę, której cena jest
nierealna w relacji do cen rynkowych podobnych zamówień, co oznacza, że odbiega ona
od cen przyjętych, wskazując na fakt wykonania zamówienia poniżej kosztów wytworzenia.
Jak stwierdził SO w Katowicach w wyroku z dnia 30 stycznia 2007 r. sygn. akt XIX Ga 3/07
o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że przy zachowaniu
reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego nieopłacalne.
Rażąco niska cena jest to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie od realiów rynkowych.
Podobnie w wyroku KIO z dnia 30.12.2010 r., sygn. akt: KIO/UZP 2717/10, w którym
stwierdzono, że: (...) o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że
przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego
nieopłacalne. Rażąco niska cena jest to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie od
realiów rynkowych. Przykładem może być oferowanie towarów poniżej kosztów zakupu lub
wytworzenia albo oferowanie usług za symboliczną kwotę.
Zamawiający ogłaszając postępowanie chce osiągnąć cel tzn. realizację danego
przedmiotu zamówienia za możliwie niskie wynagrodzenie, natomiast granica pomiędzy
najniższą ceną zaoferowaną w postępowaniu, a rażąco niską ceną jest nieostra, dlatego
zamawiający dokonując oceny, czy ma do czynienia z rażąco niską ceną powinien mieć na
uwadze w szczególności rzeczywistą relację wartości świadczenia pieniężnego do wartości
świadczenia niepieniężnego.
Inny sposób dokonania badania zaoferowanej w danym postępowaniu przez
wykonawcę ceny mógłby prowadzić do krzywdzącego i nieuzasadnionego odrzucenia
oferty z postępowania.
Art. 90 ust. 2 Pzp stanowi, że przy ocenie wyjaśnień zamawiający bierze pod uwagę
obiektywne czynniki, w szczególności oszczędność metody wykonania zamówienia,
wybrane rozwiązania techniczne, wyjątkowo sprzyjające warunki wykonywania zamówienia
dostępne dla wykonawcy, oryginalność projektu wykonawcy oraz wpływ pomocy publicznej
udzielonej na podstawie odrębnych przepisów. Adresatem normy art. 90 ust. 2 Pzp jest
zamawiający. Domniemanie zaoferowania ceny rażąco niskiej ma charakter wzruszalny -
może zostać obalone przez wyjaśnienia udzielone przez wezwanego wykonawcę.
W postępowaniu wyjaśniającym prowadzonym przez zamawiającego ciężar dowodu
spoczywa na wykonawcy udzielającym wyjaśnień, o tyle przesądzające znaczenie ma
pozytywna, bądź negatywna ocena wyjaśnień dotyczących elementów ceny oferty.
W przedmiotowym postępowaniu zamawiający uznał złożone przez przystępującego
wyjaśnienia za przekonujące a zaoferowaną cenę za realną, ciężar dowodu w wykazaniu
zasadności zarzutu zaoferowania rażąco niskiej ceny w całości przechodzi na
odwołującego.
Odnosząc się do powyższego przystępujący wskazał, że odwołujący nie przedstawił
żadnych wiarygodnych dowód jakoby oferta przystępującego zawierała cenę rażąco niską,
a ocena jego wyjaśnień dokonana przez zamawiającego była nierzetelna i naruszała
obowiązujące regulacje.
Podobnie składane przez odwołującego w toku rozprawy w dniu 15.01.2013 r. oferty,
jakie otrzymał od swoich kooperantów (dostawców materiałów budowlanych) wskazują
jedynie na ceny, jakie sam jest w stanie zaoferować. Nie budują natomiast obrazu cen
dostępnych innym wykonawcom, a w szczególności nie dowodzą, że oferta
przystępującego jest nierealna, a przez to rażąco niska.
Odwołujący próbując wykazać, że cena oferty przystępującego jest ceną rażąco niską
wskazuje jakoby przekonywujące w tym zakresie było samo odwołanie się do różnicy w
cenie pomiędzy jego ofertą, a ofertą przystępującego i 10 % różnica cen tych ofert było już
wystarczającym dowodem. Dalej próbując wykazać zasadność zarzutu ceny rażąco niskiej
odnosi się jedynie do poszczególnych pozycji kosztorysowych (a konkretnie do pozycji nr
57, 103, 158, 364 kosztorysu ofertowego odwołującego), nie zaś do całej ceny, która
zgodnie z pkt. 25.1 IDW (część I SIWZ) ma charakter ryczałtowy. Przystępujący wskazał
orzecznictwo KIO: 1) (...) pojęcie rażąco niskiej ceny jest subiektywne, zaś ustawa Prawo
zamówień publicznych nie wskazuje ustawowo określonego procentowego poziomu, na
podstawie którego możnauznać automatycznie, kiedy mamy do czynienia z rażąco niską
ceną. Każdy przypadek, ze względu na przedmiot zamówienia, sposób jego realizacji oraz
wartość zamówienia należy rozpatrywać indywidualnie (tak też: postanowienie Sądu
Okręgowego w Poznaniu z dnia 17 stycznia 2006 r., sygn. akt II Ca 2194/05). Nie można
także, co przeczyłoby zasadzie wspierania rzeczywistej konkurencji w zamówieniach
publicznych przyjmować automatycznie, wyłącznie na podstawie kryterium arytmetycznego,
iż rażąco niska cena występuje powyżej pewnego poziomu (tak też: orzeczenie ETS z dnia
22 czerwca 1989 r., w sprawie C-103/8 - „Fratelli Constanzo”]. Tym samym, Zamawiający
nie jest w świetle ustawy Prawo zamówień publicznych zobowiązany do automatycznego
przystępowania do badania ceny w kategorii rażąco niskiej w przypadku przekroczenia
określonego progu w stosunku do wartości zamówienia. (...) Rażąco niską ceną będzie
taka cena, która nie gwarantuje, przy znanych wartościach składowych, jej elementach
kalkulacyjnych realizacji zamówienia w sposób bezpieczny i niezakłócony, która nie daje
pewności, że zamówienie zostanie wykonane należycie i w sposób założony przez
Zamawiającego, zaś przedsięwzięcie nie tylko zbilansuje się w znaczeniu rachunkowym ale
przyniesie także pewien zysk wykonawcy. (...) Podzielono także - co do zasady - tezę
Zamawiającego co do zastosowania różnych cen jednostkowych w ofercie Odwołującego.
Uznano jednak, że zastosowanie dla takich samych robót realizowanych w
porównywalnych warunkach bądź dla takich samych materiałów różnych cen
jednostkowych w kosztorysie nie oznacza jeszcze nierealistycznej wyceny kosztów
wykonania zamówienia, prowadzącej do uznania rażąco niskiej ceny, (tak wyrok KIO z dnia
1 kwietnia 2011 r., sygn. akt KIO 586/11).
2) Niedopuszczalne jest automatyczne uznawanie za rażąco niskie i odrzucenie ofert o
cenach poniżej pewnego poziomu (np. tańszych o więcej niż 10% od średniej ceny
wszystkich złożonych ofert albo poniżej wartości szacunkowej ustalonej przez
zamawiającego, bez stosowne] oceny danego przypadku (z uzasadnienia wyroku KIO z
dnia 14.08.2012 r., sygn. akt KIO 1663/12).
3) (...) dla oceny, czy rozpatrywana cena jest rażąco niska należy badać ogólną cenę
oferty, za jaką wykonawca deklaruje wykonanie całości przedmiotu zamówienia, a nie jej
wyodrębnione elementy, jak choćby ceny jednostkowe. Skład orzekający Izby stanowisko
to podziela, a wynika ono z faktu, że podstawa odrzucenia oferty z powodu rażąco niskiej
ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia, wskazana w ort. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp
mówi właśnie o cenie, nie zaś jej poszczególnych częściach, elementach, czy składowych.
Innymi słowy, gdyby nawet uznać, że jakaś cześć oferty jest rażąco niska, to żadną miarą
nie czyni to całej ceny rażąco niską (tak w wyroku KIO z dnia 13 stycznia 2009 r., sygn. akt
KIO/UZP 1511/08).
Nawet w zakresie kwestionowanych pozycji kosztorysowych, twierdzenia odwołującego
są całkowicie bezzasadne, a nawet kłamliwe. Odwołujący wskazując na poz. 57, 103, 158,
364 kosztorysu ofertowego przystępującego wywodził na rozprawie w dniu 15 stycznia
2013 r., że w pozycjach wyceniono nieodpowiedni materiał (tańszy), a do tego niezgodny z
postanowieniami specyfikacji technicznej ST-05,00 kanalizacja sanitarna pkt 2.3.2.
Tymczasem, w wyjaśnieniach do oferty w/s rażąco niskiej ceny (dokumenty
zastrzeżone) w przedstawionym kosztorysie szczegółowym na str. 18 poz. 57, str. 25 poz.
103, str. 31 poz. 158, str. 59 poz. 364 (pozycje odpowiadające kwestionowanym przez
odwołującego), znajdują się odwołania do kosztorysu str. 69 wiersz 11 d.4.1 - z opisem PN
200 mm Rura PP SN10 200 mm - a wiec w sposób jednoznaczny potwierdzają wycenę
odpowiedniego i zgodnego z 5IWZ materiału (rur PP). Przyjęta w kalkulacji cena
jednostkowa rury PP SN 10 w ofercie przystępującego wynosi 55,08 zł za mb i jest wyższa
niż wykazywana przez odwołującej jako minimalna 54,60 zł i przyjęta przez niego w ofercie,
co tylko potwierdza, że przystępujący nie oferuje wykonania przedmiotu zamówienia w
cenach nierealnych, poniżej kosztu zakupu materiałów, oraz że jego oferta jest zgodna z
SIWZ.
W tym stanie faktycznym jedynie w celu uzupełnienia, odnosząc się do chybionych
twierdzeń odwołującego o możliwości zastosowania niewłaściwych materiałów, wskazał, że
takowe będą też weryfikowane na etapie realizacji robót.
Zgodnie z punktem 4.4 SIWZ Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni O.Ś. Milicz
(opis ze specyfikacji) Zamówienie będzie realizowane w oparciu o „Warunki Kontraktowe
dla Budowy dlarobót inżynieryjno-budowlanych projektowanych przez Zamawiającego”,
przygotowane iopublikowane przez Międzynarodową Federację inżynierów Konsultantów
(FederationInternationale des Ingenieurs - Conseils - FIDIC), P.O. Box 311, CH-1215
Geneva 15, Szwajcaria (pierwsze wydanie 1999 r. w języku angielskim, czwarte wydanie
angielskopolskie niezmienione 2008 r., w tłumaczeniu SIDiR).
Zgodnie zaś z klauzulą 7.2 Próbki zawartą w dziale 7 Urządzenia, Materiały i
wykonawstwo znajduje się zastrzeżenie, że „Przed użyciem materiałów do Robót
Wykonawca dostarczy następujące próbki i odnośne informacje do akceptacji Inżyniera”.
Tak więc każdy z wykonawców realizujących przedmiotowy Kontrakt nie może
wbudować wcześniej materiału, jeśli nie uzyska akceptacji Inżyniera kontraktu. Dowód: -
wyciąg z warunków kontraktowych FIDIC - wniosek o zatwierdzenie Materiałów i Urządzeń.
Z powyższego wynika, że odwołujący posądzając przystępującego o zastosowanie
materiałów niezgodnych z SIWZ nie tylko tego nie może dowieść, ale też nie zapoznał się z
pkt 4.4 SIWZ.
Reasumując powyższe przystępujący uznał, że dokonując oceny złożonych wyjaśnień,
zamawiający mając na uwadze orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej, zakazujące
zamawiającemu automatyzmu działania, przejawiającego się w bezrefleksyjnym odrzucaniu
ofert najniższych cenowo (co sam odwołujący przyznaje w treści odwołania) oraz
wskazujące na konieczność utrzymywania ofert w postępowaniu, w przypadku przedłożenia
przez wykonawców racjonalnych i wiarygodnych wyjaśnień dotyczących kalkulacji cenowej
dokonał dogłębnej analizy ceny oferty wybranego wykonawcy, nie tylko w stosunku do
szacunkowej wartości zamówienia i kwoty brutto, jaką zamawiający zamierzał przeznaczyć
na realizację zamówienia (w odniesieniu do której cena oferty wybranego wykonawcy jest
niższa o 55,76% od szacunku zamawiającego), ale również odniósł cenę oferty wybranego
wykonawcy do średniej ceny wszystkich ofert złożonych w przedmiotowym postępowaniu, a
także porównał cenę 1 km sieci wynikającą z oferty wybranego wykonawcy ze średnią ceną
za 1 km sieci wybudowanej w ramach zakończonych w ostatnim okresie kontraktów:
Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ Sułów, Budowa sieci kanalizacji sanitarnej
w zlewni OŚ śmigród oraz Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ Zduny,
uzyskując różnicę na poziomie 23,89% oraz porównał cenę 1 km sieci wynikającą z oferty
wybranego wykonawcy, do ceny za 1 km sieci wybudowanej w ramach zakończonego
kontraktu „Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w aglomeracji Sułów”, uzyskując różnicę na
poziomie 15,21%. Odniesienie ceny oferty wybranego wykonawcy do średniej ceny
wszystkich złożonych ofert oraz do cen rzeczywistych zrealizowanych kontraktów,
pozwoliło zamawiającemu na przyjęcie, iż otrzymane różnice cenowe, nie mogą stanowić o
uznaniu ceny oferty wybranego wykonawcy za rażąco niską, szczególnie po ocenie
wyjaśnień przystępującego, które szczegółowo opisują okoliczności dostępne wykonawcy
(konsorcjum firm), które uwiarygodniają możliwość zaoferowania niższych cen
wynikających z możliwości znacznego obniżenia kosztów robót ziemnych, kosztów
robocizny (wykwalifikowana sprawna kadra), pracy sprzętu (własny sprzęt zamortyzowany),
kosztów robót z zakresu odtworzenia nawierzchni (dysponowanie własnym sprzętem
specjalistycznym, własnymi źródłami pozyskiwania kopalin). Ponadto załączone do
wyjaśnień dokumenty - oferty handlowe dostawców, są bezpośrednimi dowodami
wskazującymi na możliwość zaoferowania niskich cen za wskazane materiały i część robót
specjalistycznych, stąd też zamawiający po zapoznaniu się ze złożonymi wyjaśnieniami był
uprawniony do przyjęcia, iż cena zaoferowana przez wykonawcę nie jest rażąco niska, tym
bardziej, że poszczególne ceny nie odbiegają też znacznie od cen zaoferowanych przez
odwołującego, a niejednokrotnie są też od niego wyższe. Dowód: - wykaz robót ziemnych
do wykonania kontraktu „Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w zlewni OŚ Milicz - część I”,
zwierający zestawienie cen kosztorysowych ujawnionych w ofercie Odwołującego i
Przystępującego.
IV. Zarzut odmowy udostępnienia odwołującemu wyjaśnień przystępującego,
nieuprawnione zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa (art. 8 ust. 2 i 3 Pzp).
Dla uzasadnienia sformułowanego zarzutu naruszenia art. 8 ust. 2 i 3 ustawy Pzp
odwołujący przywołał, nieprzydatne w tym stanie faktycznym orzeczenie Sądu
Najwyższego z dnia 21.10.2005 r., sygn. akt III CZP 74/05 - dotyczące możliwości
odrzucenia oferty w sytuacji nieuprawnionego zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa,
oraz równie nieprzydatny wyrok SO w Koszalinie z dnia 8.12.2005 r. w sprawie możliwości
objęcia tajemnicą przedsiębiorstwa dokumentów potwierdzających posiadanie przez osoby
wskazane w ofercie odpowiednich uprawnień, w tym posiadanych kwalifikacji, gdyż także ta
sytuacja nie występuje w niniejszej sprawie.
Odwołujący formułuje także tezę, że wyjaśnienia udzielane w trybie art. 90 Pzp nie
mogą stanowić tajemnicy przedsiębiorstwa, a ich zastrzeżenie jest nieskuteczne, gdyż
zgodnie z art. 8 ust. 3 Pzp zastrzeżenie takie może być dokonane nie później niż w terminie
składania ofert (str. 9 odwołania).
Z tak formułowanym stanowiskiem nie sposób się zgodzić, już choćby z tego powodu,
że pozostaje w jaskrawej sprzeczności z utrwalonym orzecznictwem KIO. Wyjaśnienia, jak i
przedłożone dowody, o których mowa w art. 90 p.z.p. stanowię integralną część oferty,
zatem mogą być przedmiotem skutecznego zastrzeżenia w trybie art. 8 ust. 3 p.z.p. - jeżeli
ich charakterspełnia wymogi tajemnicy przedsiębiorstwa (wyrok KIO 1377/12 z dnia
11.07.2011 r.) Nie podziela się stanowiska, iż skoro wyjaśnienia dotyczące rażąco niskiej
cenypowinny zawierać kalkulację cenową lub inny opis składników, wchodzących w skład
ceny, a zgodnie z art. 86 ust. 4 p.z.p. informacja o cenie jest informacją jawną – to
wyjaśnienia dotyczące rażąco niskiej ceny nie stanowią tajemnicy przedsiębiorstwazgodnie
z art. 11 ust. 4 u.z.n.k.(...) Szczegółowy opis sposobu kalkulacji ceny oferty stanowi istotną
dla przedsiębiorcyinformację o wartości gospodarczej ze względu na zachowanie
konkurencyjności firmyna danym rynku (KIO 995/12 z dnia 1.06.2012 r.). Wykonawca
wezwany do złożenia wyjaśnień, mogących wiązać się z ujawnieniemtajemnicy
przedsiębiorstwa, może skutecznie zastrzec ich poufność w momencie ichskładania (KIO
109/12; KIO 125/12 z dnia 20.02.2012 r.). „Informacje dotyczące ceny”, o których mowa w
art. 86 ust. 4 p.z.p. upubliczniane są w trakcie jawnego otwarcia ofert, a zatem dotyczą
informacji zawartych w ofertach. Natomiast składane w trybie art. 90 p.z.p. wyjaśnienia
dotyczące elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny składane są w trakcie
badania ofert przez zamawiającego, a więc nie stanowią części oferty, a składane są w
odpowiedzi na wezwanie zamawiającego, które nie ma charakteru obligatoryjnego. P.z.p.
nie wyłącza możliwości zastrzeżenia przez wykonawcę jako tajemnicy przedsiębiorstwa
treści wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny (KIO
1936/11 z dnia 23.09.2011 r.).
Wskazując na możliwość zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa w badanej przez
KIO sytuacji przystępujący podkreślił, że zgodnie z dyspozycją art. 11 ust. 4 ustawy z dnia
16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej, pod pojęciem tajemnicy przedsiębiorstwa
należy rozumieć nieujawnione do publicznej wiadomości informacje techniczne,
technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub informacje posiadające wartość
gospodarczą, co, do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania
ich poufności. Tym samym za skutecznie zastrzeżone mogą być uznane informacje, co, do
których zostały spełnione łącznie następujące warunki:
1) informacja ma charakter techniczny, technologiczny, organizacyjny przedsiębiorstwa
lub inny posiadający wartość gospodarczą, 2) informacja nie została ujawniona do
wiadomości publicznej, 3) podjęto w stosunku do niej niezbędne działania w celu
zachowania poufności.
Stanowisko takie znajduje potwierdzenie także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3
października 2000 r. (I CKN 304/00).
Przystępujący podejmując decyzję o zastrzeżeniu informacji zawartych w
wyjaśnieniach ceny oferty, miał na celu ochronę swojego potencjału poprzez
zabezpieczenie się przed wykorzystaniem zawartych tam informacji przez innych
wykonawców, w tym także podkupywaniu pracowników lub stałych współpracowników.
Informacje zawarte w wyjaśnieniu ceny przystępującego mają przy tym:
•
charakter organizacyjny związany ze sposobem realizacji zamówienia;
•
posiadają dla przystępującego wymierną wartość gospodarczą oraz mają znaczący
wpływ na szacowanie ceny ofertowej;
•
przystępujący podjął wszelkie niezbędne działania w celu zachowania poufności
przedmiotowych informacji (o czym najlepiej świadczy fakt braku możliwości pozyskania
tych informacji przez odwołującego).
Odwołujący nie wykazał, że którakolwiek z tych przesłanek nie została spełniona w
przedmiotowej sprawie.
Z uwagi na fakt, iż wyjaśnienia sposobu skalkulowania ceny ofertowej stanowią
tajemnicę handlową przedsiębiorstwa, zamawiający nie miał wątpliwości, co do zasadności
zastrzeżenia informacji zgodnie z art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji.
Informacja staje się „tajemnicą przedsiębiorstwa”, kiedy oferent ma wolę, by pozostała
ona tajemnicą dla odbiorców, konkurentów i wola ta dla innych osób musi być
rozpoznawalna. Przystępujący nie zastrzegł ujawnienia samej ceny ofertowej, a jedynie
sposób jej skalkulowania, co w sposób jednoznaczny stanowi tajemnicę handlową
przystępującego.
Zamawiający w wyniku przeprowadzenia odpowiedniego badania pozytywnie
przesądził, że zastrzeżone informacje mają charakter tajemnicy przedsiębiorstwa w
rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Warte podkreślenia jest, że informacje zawarte szczegółowym kosztorysie
wykonawczym zawartym w wyjaśnieniach instytucji rażąco niskiej ceny, są natury
technicznej, technologicznej, organizacyjnej i handlowej oraz pokazują źródła pozyskania
materiałów i urządzeń - tym samym stanowią tajemnicę przedsiębiorcy.
Informacje i zawarte w wyjaśnieniach dane nie były nigdy ogólnodostępne oraz strony
konsorcjum zachowują szczególną ich ochronę. Zastrzeżenie dokonane przez
przystępującego znajduje swoje oparcie także w ukształtowanym orzecznictwie KIO, np. w
wyrokach: z dnia 20 lipca 2010 r., sygn. akt KIO 1427/10, KIO 1430/10: Z tego względu
Izba uznała, że przystępujący miał prawo zastrzec, jako tajemnicę przedsiębiorstwa, tak
informacje z załącznika nr 4, tj. osób, które będą uczestniczyły w wykonaniu zamówienia,
jak i dane w wykazach doświadczenia na załącznikach nr 3, 6 i 6a z wyłączeniem poz. 2 I 9
załącznika nr 6 i 4 i 9 załącznika nr 6a. Dane te nie tylko obrazują całokształt posiadanego
doświadczenia nabywanego w okresie ostatnich 3 lat, ale także wskazują na ilość osób
przeszkolonych, a więc na posiadane zdolności organizacyjne; z dnia 4 stycznia 2011 r.,
sygn. akt KIO 2709/10: Informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa, jak podkreśliło
konsorcjum (...) w wyjaśnieniach z dnia 29 listopada 2010 r., zarówno X, jak i Y [wchodzące
w skład Konsorcjum - przyp. red.] chronią w sposób szczególny w odniesieniu do
wszystkich obszarów swojej działalności. Także w tym konkretnym przypadku w
odniesieniu do danych wykorzystanych w ofercie dla potrzeb tego konkretnego zamówienia
podjęto działania w celu zachowania ich poufności. Szczegóły dotyczące oferowanego
pojazdu zna ograniczona liczba osób uprawnionych do dostępu do tajnych informacji,
zobowiązana jednocześnie do zachowania poufności poprzez objęcie ich klauzulami
poufności. Tak więc, w ocenie Izby, niewątpliwym jest, iż wykonawca ten kontroluje liczbę i
charakter osób mających dostęp do tego typu informacji, a informacje te nie tracą
charakteru tajemnicy przedsiębiorstwa, mimo, że wie o nich pewne ograniczone grono osób
zobowiązanych do zachowania poufności; z dnia 14 lutego 2011 r., sygn. akt KIO 228/11:
(...) Nie ulega wątpliwości, iż informacje zawarte w wyjaśnieniach mają wartość
gospodarczą. Sposób budowania strategii cenowej w ofercie i elementy składowe tej
strategii spełniają przesłanki uznania informacji tych za tajemnicę przedsiębiorstwa, jako
posiadających wartość handlową i gospodarczą, obrazują bowiem rozwiązanie dotyczące
kalkulacji ceny, która pozwoliła na uzyskanie wyniku zaprezentowanego w złożonej ofercie.
Działanie takie doprowadzić miało wykonawcę do uzyskania zamówienia publicznego i
skutecznego konkurowania na danym rynku; z dnia 30.12.2010 r., sygn. akt KIO/UZP
2717/10: Zamawiający może ograniczyć dostęp tylko do informacji stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa określonych przepisami o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z
art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.
U. Nr 153, poz. 1503, z późn. zm.) przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się
nieujawnione
do
wiadomości
publicznej
informacje
techniczne,
technologiczne,
organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co
do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności, jak
ma to miejsce w rozpoznawanym przypadku, czy wreszcie w postanowienie Sądu
Antymonopolowego z 15 maja 1996 r., sygn. akt XVII Amz 1/96, publ. Wokanda
1997/10/55, w którym stwierdzono, że: (...) za tajemnicę przedsiębiorstwa należy uznać np.
dane obrazujące wielkość produkcji i sprzedaży, a także źródła zaopatrzenia i zbytu.
Zważywszy na powyższe, analiza treści złożonych przez przystępującego wyjaśnień
oraz stopień ich szczegółowości, w tym między innymi dotyczących szczegółowych
elementów mających wpływ na kalkulację ceny takich jak: - indywidualne dla
przystępującego koszty robocizny, ceny jednostkowe materiałów, narzuty i zakładany zysk,
ujęte między innymi w przedłożonym szczegółowym kosztorysie, - informacje techniczno-
organizacyjne, dotyczące sposobu prowadzenia prac i potencjału poszczególnych członków
konsorcjum, - a także konkretnie wskazane źródła zaopatrzenia, - szczegółowe oferty
handlowe, zawierające indywidualnie wynegocjowane z partnerami handlowymi stawki
cenowe za dostawę/wykonanie poszczególnych elementów robót, objęte tajemnica
handlową, prowadzi do wniosku, że zamawiający właściwie i zgodnie z obowiązującymi
regulacjami uznał zasadność i skuteczność zastrzeżenia powyższych informacji przez
przystępującego. Tym samym brak jest podstaw do uznania zasadności zarzutów
odwołania w tym zakresie.
V. Brak wpływu
zastrzeżenia, jako tajemnicy przedsiębiorstwa wyjaśnień
przystępującego dotyczących kalkulacji ceny oferty na wynik postępowania. W sytuacji, w
której Izba oceniając zasadność zastrzeżenia wyjaśnień przystępującego dotyczących
kalkulacji ceny oferty, jako tajemnicy przedsiębiorstwa, dojdzie do wniosku o braku podstaw
do takiego działania, zasadnym jest określenie skutków takiego uznania Izby w
okolicznościach niniejszej sprawy. W tym w szczególności wpływu wynikającego z tego
zaniechania przez zamawiającego „odtajnienia” wyjaśnień przystępującego na wynik
postępowania odwoławczego.
Przystępujący podniósł, że zgodnie przepisem art. 192 ust. 2 Pzp Izba uwzględnia
odwołanie, jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć
istotny wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia. Z powyższego wynika, że nie
każde naruszenie przepisów ustawy prowadzi do uwzględnienia odwołania, a jedynie takie
które zaważyło na wyniku postępowania (po etapie składania ofert) lub mogło zaważyć na
wyniku postępowania (przed etapem składania ofert). O ile udostępnienie lub
nieudostępnienie wyjaśnień przystępującego z uwagi na zastrzeżenie tajemnicy
przedsiębiorstwa pozostanie bez wpływu na zasadność uznania przez KIO ceny oferty
przystępującego za rażąco niską, uznać należy także, że naruszenie przepisów ustawy o
ile nastąpiło w tym przypadku, pozostaje bez wpływu na wynik postępowania.
Odwołujący nie tylko miał możliwość, ale i skorzystał z niej formułując zarzut ceny
rażąco niskiej nie potrafiąc jej dowieść. Z uwagi na podanie w ofercie jawnego dla
odwołującego kosztorysu powoduje, że znajomość szczegółowej kalkulacji cenowej oferty
wpisującej się w ten kosztorys nie pozbawiło go możliwości dowodowych i nie ograniczyło
prawa do składania środków ochrony prawnej.
Zasadność formułowanych wniosków potwierdza orzecznictwo KIO, w tym wyrok KIO z
dnia 27 kwietnia 2011 r., sygn. akt KIO 776/11, w którym stwierdzono, że przepis art. 192
ust. 2 Prawa zamówień publicznych ma charakter bezwzględny i nie mogą na jego
zastosowanie wpływać jakiekolwiek względy słusznościowe. (...). Ustawodawca
wprowadzając przepis art. 192 ust. 2 Prawa zamówień publicznych musiał założyć
możliwość zaistnienia sytuacji, że odwołanie może okazać się słuszne i zasadne, jednak
jeżeli jego uwzględnienie pozostaje bez korelacji z wynikiem postępowania, należy je
oddalić - priorytetem jest szybkość postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, czy
wyrok z dnia 11 kwietnia 2011 r., sygn. akt KIO 657/11 wydany w pełni analogicznym stanie
faktycznym, w którym stwierdzono, że: Istotnym z punktu widzenia ustalenia wpływu na
wynik postępowania miało stwierdzenie naruszenia przez zamawiającego art. 89 ust.1 pkt 4
ustawy, tj. dokonania wyboru oferty najkorzystniejszej podlegającej odrzuceniu z uwagi na
rażąco niską cenę tej oferty. Zgodnie z art. 192 ust. 2 ustawy Izba uwzględnia odwołanie,
jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny
wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia. Samo zaniechanie udostępnienia
odwołującemu treści wyjaśnień wybranego wykonawcy pozostawało bez wpływu na ocenę
prawidłowości oceny zamawiającego. Stwierdzenie, iż zamawiający nie był uprawniony do
odmowy udostępnienia odwołującemu treści wyjaśnień pozostawałoby bez wpływu na
wynik postępowania, tj. na wybór oferty najkorzystniejszej.
Zaniechanie to stanowiło utrudnienie dla odwołującego, na którym spoczywał ciężar
dowodu okoliczności, z których wywodził konsekwencje prawne w postaci żądania
odrzucenia oferty wybranej na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy. Zatem dopiero
potwierdzenie zasadności zarzutu dotyczącego wyboru oferty podlegające odrzuceniu
miało znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszego odwołania.
Mając powyższe na uwadze, przystępujący uznał, że brak jest podstaw do
uwzględnienia odwołania w jakimkolwiek zakresie.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła, co następuje.
Wobec zachowania wymagań formalnych związanych z wniesieniem odwołania i nie
wystąpienie przesłanek jego odrzucenia, odwołanie zostało rozpoznane na rozprawie.
Odwołujący posiada legitymację czynną do wniesienia odwołania: złożył ofertę w
postępowaniu i może ponieść szkodę na skutek naruszenia przez zamawiającego
przepisów ustawy (art. 179 ust. 1 Pzp).
Odwołanie podlega oddaleniu wobec nie wykazania przesłanek skutkujących
uwzględnieniem odwołania - art. 192 ust. 2 Pzp.
Izba przedstawiła w uzasadnieniu, niemal pełne pisemne stanowiska stron oraz
uczestnika postępowania odwoławczego (przystępującego) z uwagi na fakt, że
przedstawiają one poza elementami właściwymi dla toczonego sporu, w bardzo szerokim
ujęciu właściwe regulacje prawne, orzecznictwo oraz stanowisko doktryny, które Izba w
pełni podziela, uznając, że mają one zastosowanie i właściwe znaczenie dla rozstrzygnięcia
rozpoznanego odwołania.
Izba uznała, że chronologia faktów przedstawiona przez strony i przystępującego nie
budzi wątpliwości i nie stanowi kwestii spornych. Spór stanowi interpretacja faktów oraz
ocena prawna czynności zamawiającego.
I. Niewykazanie spełniania warunku udziału w postępowaniu w zakresie wiedzy i
doświadczenia wybranego wykonawcy (art. 24 ust. 2 pkt 4, art. 89 ust.1 pkt 2 Pzp -
podstawy prawne wskazane w odwołaniu).
Izba nie podzieliła poglądu odwołującego, że wybrany wykonawca podlega
wykluczeniu z postępowania wobec niewykazania spełniania warunku udziału w
postępowaniu dotyczącego posiadania wiedzy i doświadczenia, z uwagi na niemożność
uwzględnienia wyszczególnionych w pozycji 3 wykazu robót budowlanych załączonym do
oferty str. 76, robót wykonanych, jako zadania w ramach inwestycji - Uporządkowanie
gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn - etap II, sieć kanalizacji
sanitarnej grawitacyjnej. Długość sieci podana w tym punkcie wykazu wystarcza dla
wykazania spełniania warunku udziału w postępowaniu - brakujące ponad 1 km sieci. W
toku postępowania potwierdzono, że uwzględnienie sieci kanalizacji sanitarnej
grawitacyjnej z zakresu wykonanych robót na rzecz Gminy Krotoszyn, jest wystarczające
dla wykazania spełnienia warunku.
Różnica stanowisk będąca podstawą zarzutu sprowadza się do interpretacji pojęcia
„wykonanych robót” w kontekście postanowień SIWZ. W pkt (pkt 9.1.2 (i) SIWZ
zamawiający wymagał wykazania przez wykonawców posiadania wiedzy i doświadczenia
przez wybudowanie, co najmniej 30 km sieci kanalizacji grawitacyjnej, w tym co najmniej
0,2 km takich sieci metodą bezwykopową (roboty budowlane nie musiały być wykonane w
ramach jednego zamówienia). Zgodnie z pkt 9.2.1 SIWZ dokumentem potwierdzającym
spełnianie warunku miał być wykaz wykonanych robót budowlanych (…) oraz dokument
potwierdzający, że roboty zostały wykonane zgodnie z zasadami sztuki budowlanej i
prawidłowo ukończone. Wykaz załączony do oferty nie został zakwestionowany.
Zakwestionowany został dokument pt. „Informacja” z dnia 06.08. 2012 r., str. 82-83 oferty.
Zakwestionowano Informację, jako niepotwierdzającą wykonanie całościowej inwestycji,
lecz tylko zadania 1, 2, 4, 7, 9, 10, 11, 12, 13 o wartości 24.276. 241,60 zł netto, a nie o
wartości kontraktu 30.048.491,65 zł netto właściwej dla całej inwestycji (wykonanie wynosi
80,8%). Wskazana w zakresie zrealizowanych zadań długość wykonanej sieci kanalizacji
sanitarnej grawitacyjnej, znacznie przekracza brakujące ponad 1 km sieci do osiągnięcia
wymaganej w SIWZ długości potwierdzającej spełnianie warunku. W Informacji podano też,
że prace obejmujące zakres w niej przedstawiony zostały wykonane zgodnie z
obowiązującymi normami i sztuką budowlaną, prawidłowo i terminowo ukończone. Na
rozprawie wykonawca (przystępujący) wykazał, że inwestycja realizowana na rzecz
Krotoszyna podzielona została na 13 zadań, każde z zadań było odrębnie realizowane,
przed upływem terminu składania ofert zakończono 9 zadań, wydano dla każdego z zadań
Świadectwa przejęcia odcinka (Zadania) oraz Protokół z odbioru końcowego odcinka
(każdego z 9 wymienionych). Przystępujący złożył zestawienie 13 zadań, już wszystkich
zakończonych, w którym wyszczególniono terminy realizacji robót, wartość robót oraz
rodzaje kanalizacji, przykanalików i sieci wodociągowej, podając odpowiednio ilość w mb i
szt. - dokumenty podpisane przez Burmistrza i Zastępcę Burmistrza Miasta i Gminy
Krotoszyn. Złożył też 5 decyzji administracyjnych, 4 zaświadczenia i 2 zawiadomienia,
dotyczące przedmiotowych robót budowlanych oraz umowę (kontrakt) na roboty
budowlane: Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji
Krotoszyn - etap II.
Na podstawie złożonych dowodów, nie ulega wątpliwości, że przystępujący wykazał
spełnianie warunku udziału w postępowaniu w terminie i zakresie wymaganym w SIWZ.
Roboty - 9 odrębnych zadań stanowiących roboty budowlane w rozumieniu ustawy Prawo
budowlane zostały wykonane i wykonanie zostało potwierdzone w wymagany przez
zamawiającego sposób. Z 9 przedstawionych zadań, dla uzyskania łącznej liczby 30 km
kanalizacji grawitacyjnej wymaganej w SIWZ wystarcza wyłącznie jedno zadanie, zadanie
numer 7 z inwestycji w Krotoszynie, tj. kanalizacji sanitarnej (1451 metrów) i kanalizacji
deszczowej (1906,23 metrów), które zostało wykonane w terminie i potwierdzone w sposób
opisany w SIWZ. Zarzut naruszenia przepisu art. 24 ust. 2 pkt 4 Pzp przez zaniechanie
wykluczenia przystępującego z postępowania nie został potwierdzony. Nie zostało też
wykazane naruszenie przepisu art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp z tego tytułu, ponieważ przepis ten
dotyczy niezgodności treści oferty z treścią SIWZ, nie dotyczy natomiast konsekwencji
niewykazania spełniania warunków udziału wykonawców w postępowaniu (warunków
podmiotowych). Izba podnosi, że granice rozpoznania odwołania są ściśle określone przez
zarzuty odwołania (art. 192 ust. 7 Pzp), oparte na konkretnej i precyzyjnej podstawie
faktycznej. Podstawa faktyczna wskazanego zarzutu podana w odwołaniu nie ma związku z
normą prawną wskazanego przepisu.
II. Zarzut rażąco niskiej ceny wybranej oferty (naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 4 oraz art.
90 ust. 3 Pzp - podstawy prawne podane w odwołaniu).
Wskazane przepisy stanowią podstawę i obowiązek zamawiającego odrzucenia oferty
w razie ziszczenia się przesłanek określonych w tych przepisach. Pierwszy z nich, art. 90
ust. 3 Pzp zobowiązuje zamawiającego do odrzucenia oferty w razie nie złożenia
wyjaśnień, o których mowa w ust. 1 tego artykułu, lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień
wraz z dostarczonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę w
stosunku do przedmiotu zamówienia. Podstawę odrzucenia oferty na mocy tego przepisu
stanowią wyjaśnienia wykonawcy złożone na wezwanie zamawiającego, oceniane w
odniesieniu do przedmiotu zamówienia lub zaniechanie złożenia wyjaśnień. Drugi przepis,
art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp, ma zastosowanie w razie stwierdzenia rażąco niskiej ceny w
stosunku do przedmiotu zamówienia. W jednym i drugim przypadku ustalenie rażąco niskiej
ceny następuje wyłącznie w odniesieniu do przedmiotu zamówienia, a nie jego części
składowych, czy cen jednostkowych. W orzecznictwie, piśmiennictwie oraz doktrynie
jednoznacznie ustalono, że przedmiot zamówienia, w rozumieniu wynikającym z podanych
przepisów Pzp, oznacza w ujęciu rzeczowym cały zakres robót, dostaw lub usług, w
finansowym wartość zamówienia ustaloną przez zamawiającego na podstawie art. 32 ust. 1
Pzp w odniesieniu do wszystkich rodzajów zamówień i art. 33 ust. 1 i 2 Pzp w odniesieniu
do robót budowlanych, powiększoną o kwotę podatku VAT. Z reguły jest to kwota, jaką
zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, podawana podczas
otwarcia ofert. W przypadku wezwania wykonawcy do złożenia wyjaśnień w trybie art. 90
ust. 1 Pzp, dowód braku zaoferowania ceny rażąco niskiej spoczywa na wykonawcy, na
którego
ustawodawca
nałożył
obowiązek
złożenia
wyjaśnień
pozwalających
zamawiającemu na ocenę, czy przedmiotowa cena nie jest rażąco niska (wyrok Sądu
Okręgowego w Częstochowie z dnia 1 kwietnia 2005 r., sygn. akt VI Ca 464/05 oraz wyrok
Sądu Okręgowego w Poznaniu z 4 czerwca 2008 r., sygn. akt X Ga 127/08 niepubl.).
W przypadku negatywnej oceny wyjaśnień i odrzucenia oferty na podstawie art. 90 ust. 3
Pzp, ciężar dowodu obciąża zamawiającego, zamawiającego również w przypadku
odrzucenia oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp. Z kolei w przypadku przedstawienia
zamawiającemu zarzutu zaniechania odrzucenia oferty na podstawie wskazanych
przepisów, ciężar udowodnienia rażąco niskiej ceny oferty obciąża wykonawcę, który z tego
faktu wywodzi skutki prawne (przy zarzucie ferowanym na podstawie art. 90 ust. 3 Pzp
przez niewłaściwą ocenę wyjaśnień wykonawcy, przy art. 89 ust. 2 pkt 4 Pzp przez
wykazanie, że kwestionowana oferta istotnie zawiera rażąco niską cenę). Przepis art. 190
ust. 1 Pzp uprawnia strony i uczestników postępowania odwoławczego do przedstawiania
dowodów na poparcie swoich twierdzeń i odparcie twierdzeń strony przeciwnej aż do
zamknięcia rozprawy, w granicach zarzutów zawartych w odwołaniu (art. 192 ust. 7 Pzp),
co oznacza, że zakres zarzutów przedstawionych w odwołaniu jest wiążący dla organu
rozpoznającego spór. W toku postępowania przed Izbą, podobnie jak przed sądem, zarzuty
niezgłoszone w odwołaniu nie mogą być przedmiotem rozpoznania (wyrok Sądu
Okręgowego w Warszawie z dnia 15 lipca 2011 r., sygn. akt XXIII Ga 416/11).
Wobec przedstawienia w odwołaniu zarzutu naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 4 oraz art. 90
ust. 3 Pzp w zakresie rażąco niskiej ceny, na odwołującym ciążył obowiązek dowodowy.
Odwołujący wskazał w odwołaniu uzasadnienie faktyczne zarzutu, następująco:
Teoretycznie wydawać by się mogło, że cena tegoż Wykonawcy jest zbliżona do ceny
zaoferowanej przez Odwołującego, jednakże w rzeczywistości różnica przy tej wielkości
zadania inwestycyjnego wynosi ponad 2.200.000,00 złotych brutto, co tym bardziej jest
niezrozumiałe, gdy weźmie się pod uwagę fakt, że Odwołujący w składzie swojego
konsorcjum ma firmę produkującą prefabrykaty do budowy kanalizacji sanitarnej, która
będzie bezpośrednim ich dostawcą na budowę, zaś drugi partner - Lider będzie wykonywał
osobiście wszystkie prace wykonawcze i tym samym do minimum zostały zredukowane
wszystkie marże, narzuty i inne koszty pośrednie, które zmuszeni są ponieść inni oferenci, w
tym wybrany Wykonawca. Tak więc w tej indywidualnej sprawie można zasadnie twierdzić,
że cena zaproponowana przez Odwołującego nie jest rażąco niska ale cena już o 10% od
niej niższa - taką rażąco niską ceną jest o czym musi świadczyć nie tylko stosunek ceny
wybranego Wykonawcy do wartości zamówienia określonej przez Zamawiającego na
poziomie 44%, ale również w stosunku do innych Wykonawców na poziomie ponad 30%
niższym od średniej wartości innych złożonych ofert.
Na rozprawie odwołujący rozszerzył zarzuty podnosząc, że w przedmiarze robót
wybrany wykonawca zaoferował w pozycjach: 57, 103, 158 i 364 rury PVC w cenie 65 zł,
zamiast rur PP, gdy odwołujący oferując rury PP wycenił te pozycje od 110 zł do 113, 26 zł,
co wpłynęło na poziom ceny, a także świadczy o zaoferowaniu niewłaściwego materiału w
stosunku do wymagań zamawiającego. Złożył do akt sprawy pismo Firmy KA-CZMAREK Sp.
z o.o. SKA, Malewo 1, z 10.01.2013 r. w którym podano, że producent ten ze względu na
wieloletnią współpracę oferuje odwołującemu rury PP SN 10 DN200 za najkorzystniejszą na
rynku cenę: 54,60 zł netto za 1mb.
Z kolei firma RUREX Sp. z o.o. Poznań-Skórzewo i Opacz k. Warszawy oferuje rury PP
Weho Tripla SN 10 w cenie 46,07 zł/j.m., przy zamawianej odpowiedniej ilości wraz z
transportem.
Przystępujący przedstawił pismo Przedsiębiorstwa Handlowo Usługowo Produkcyjnego
DE-GA Ryszard Gawroński, Pleszew, oferującego przystępującemu rury PP SN 10 TAURUS
KACZMAREK w cenie 54,20 zł za 1mb.
Z zestawienia złożonego przez przystępującego wynika, że w zrealizowanych przez
tego wykonawcę budowach kanalizacji sanitarnej ceny jednostkowe kształtowały się na
poziomie: w miejscowości Lubstów 283,70 zł/mb, w aglomeracji Zaniemyśl dla miejscowości
Zwola, Majdany, Łękno 242,57 zł/mb, w miejscowościach Ląd i Ciążeń w Gminie Lądek
376,44 zł/mb.
Dla obecnego zadania odwołujący oferuje 421,61 zł/mb, przystępujący 379,92 zł/mb.
Pierwotny przedmiar robót został zmieniony 11 września 2012 r., w którym w większości
zastąpiono rury PVC, rurami PP. Przystępujący wyjaśnił, że podał w swoim kosztorysie
wcześniejsze oznaczenie rur - PVC, aczkolwiek przyjęta wycena odpowiada właściwym
rurom. Wskazał, w szczególności w piśmie procesowym złożonym w dniu 18 stycznia 2013 r.
na obowiązujące procedury w toku realizacji zadania wykluczające jakiekolwiek
niewłaściwości przy stosowaniu materiałów.
Izba stwierdziła, że kosztorys ofertowy z przedmiarem robót został zamieszczony na str.
147-179 oferty przystępującego i był jawny od chwili otwarcia ofert. W odwołaniu nie
podniesiono żadnych zarzutów dotyczących kosztorysu ofertowego, w tym zaoferowanego
materiału (rodzaju rur), zgodności z projektem technicznym, jak również w odniesieniu do
tabeli ceny ryczałtowej zamieszczonej na str. 144-146 oferty.
Zamawiający opisał w SIWZ wymagania w zakresie ceny oferty wskazując jej charakter
ryczałtowy i pomocniczy charakter przedmiaru, następująco:
25. Opis sposobu obliczenia ceny.
25.1. Podana w ofercie cena jest ceną ryczałtową i musi być wyrażona w PLN. Cena
musi uwzględniać wszystkie wymagania niniejszej SIWZ oraz obejmować wszelkie koszty,
jakie poniesie Wykonawca z tytułu należytej oraz zgodnej z obowiązującymi przepisami
realizacji przedmiotu zamówienia.
25.2. Ceną wiążącą jest cena podana w formularzu oferty wynikająca ze wskazań
zawartych w tabeli ceny ryczałtowej, uzupełnionej w oparciu o wzór stanowiący załącznik nr
7 do niniejszych Instrukcji. Cena ujawniona w tabeli ceny ryczałtowej nie będzie
weryfikowana pod względem zgodności z danymi zawartymi w kosztorysie ofertowym, który
ma charakter wyłącznie pomocniczy
25.3. Cena ofertowa winna uwzględniać wszystkie koszty związane z uzyskaniem
przez Wykonawcę przychodu z tytułu niniejszego zamówienia jak również koszty usług nie
ujętych w dokumentacji technicznej, a których wykonanie jest niezbędne dla prawidłowego
wykonania przedmiotu zamówienia, jak np. koszty robót przygotowawczych, koszty
utrzymania porządku w trakcie realizacji robót, koszt zorganizowania placu budowy, koszty
obsługi geologicznej i geodezyjnej, wszelkie opłaty, narzuty, podatki, cła itp., wykonanie
dokumentacji powykonawczej, wykonanie niezbędnych prób, badań, uzgodnień, nadzorów,
wpięć, sprawdzeń, opinii, odbiorów, itp., ubezpieczenie budowy, wszelkie inne koszty (np.
koszty robót wynikających z dokumentacji, a nie uwzględnione w przedmiarach robót).
25.4. Przedmiar robót stanowiący załącznik do niniejszej SIWZ stanowi dokument
pomocniczy do sporządzenia kalkulacji ceny przez Wykonawcę.
Zamawiający nie wymaga, aby kosztorys ofertowy Wykonawcy został opracowany
ściśle według przedstawionego przedmiaru robót, dlatego też Wykonawca składając
kosztorys ofertowy może załączony przedmiar uzupełnić o dodatkowe pozycje konieczne
do realizacji zadania. W przeciwnym wypadku uznaje się, że wszystkie koszty realizacji
zadania, nawet te bezpośrednio niewyszczególnione w przedmiarze, a objęte
dokumentacją projektową zostały rozłożone na pozostałe pozycje kosztorysu i koszty ich
realizacji są zawarte w cenach jednostkowych robót wyszczególnionych w kosztorysie.
W kosztorysie ofertowym należy uwzględnić rozwiązanie i usuwanie wszelkich kolizji
ujętych i nieujętych w przedmiarze robót i wszystkie inne prace wynikłe w trakcie realizacji
przedmiotu zamówienia a niezbędne do osiągnięcia rezultatu umowy.
Wyliczone w kosztorysach ofertowych wartości netto za wykonanie poszczególnych
elementów robót należy przenieść do Tabeli ceny ryczałtowej, sporządzonej wg wzoru
stanowiącego zał. nr 7 do IDW oraz w tej tabeli wyliczyć cenę oferty brutto.
UWAGA!
Przedmiar robót jest materiałem pomocniczym dołączonym do SIWZ wyłącznie celem
ułatwienia Wykonawcy obliczenia ceny oferty. Podane w przedmiarach podstawy wyceny i
ilości prac należy traktować, jako orientacyjne.
Ponieważ obowiązującym wynagrodzeniem jest wynagrodzenie ryczałtowe, kosztorys
ofertowy jest jedynie dokumentem, który na tym etapie postępowania będzie dokumentem
„poglądowym” służącym zamawiającemu do zorientowania się w poziomie poszczególnych
cen. Będzie również wykorzystywany do obliczenia należnego wynagrodzenia Wykonawcy w
przypadku odstąpienia od umowy.
Kosztorys ofertowy nie będzie miał zastosowania na etapie oceny ofert.
25.5. Ceną oferty jest kwota wymieniona w Formularzu Oferty.
25.6. Sposób zapłaty i rozliczenia za realizację niniejszego zamówienia, określone
zostały w części II niniejszej SIWZ (wzór umowy) oraz w części III (opis przedmiotu
zamówienia).
25.7. W przypadku złożenia oferty, której wybór prowadziłby do powstania obowiązku
podatkowego, zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług w zakresie dotyczącym
wewnątrz wspólnotowego nabycia towarów, Zamawiający w celu oceny takiej oferty dolicza
do przedstawionej w niej ceny podatek od towarów i usług, który miałby obowiązek wpłacić
zgodnie z obowiązującymi przepisami.
25.8. Zamawiający poprawi omyłki rachunkowe stosownie do treści art. 88 uPZP
Zamawiający zawiadomi Wykonawcę o poprawieniu omyłki rachunkowej w obliczeniu ceny.
Wykonawca jest zobowiązany poinformować Zamawiającego, w terminie 3 dni od dnia
otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w poprzednim zdaniu, o zgodzie bądź odmowie
zgody na dokonane przez Zamawiającego poprawienie omyłki rachunkowej w obliczeniu
ceny.
(…)
27. Oferta z rażąco niską ceną.
27.1. Zamawiający w celu ustalenia, czy oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia, zwróci się pisemnie do Wykonawcy o udzielenie w określonym
terminie wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny.
27.2. Zamawiający, oceniając wyjaśnienia, weźmie pod uwagę obiektywne czynniki, w
szczególności: oszczędność metody wykonania zamówienia, wybrane rozwiązania
techniczne, wyjątkowo sprzyjające warunki wykonywania zamówienia dostępne dla
Wykonawcy, oryginalność projektu Wykonawcy oraz wpływ pomocy publicznej udzielonej na
podstawie odrębnych przepisów.
Izba ustaliła, że spośród 7 ocenianych merytorycznie ofert, ceny poszczególnych ofert
zostały przedstawione następująco: 1) przystępujący 20.895.825,86 zł; 2) odwołujący
23.188.939,76 zł; dalsi wykonawcy: 3) 24.154.408,77 zł; 4) 26.519.249,23 zł; 5)
29.763.360,60 zł; 6) 29.875.067,33 zł; 7) 32.258.967,19 zł. Bezpośrednio przed otwarciem
ofert zamawiający podał kwotę, jaką zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia:
47.232.000 zł brutto (protokół postępowania).
Cena oferty przystępującego stanowi 44,24% ceny przedmiotu zamówienia, cena oferty
odwołującego 49,10%. Różnica w cenach obu ofert w stosunku do ceny przedmiotu
zamówienia stanowi 4,86%, natomiast różnica cen ofert obu wykonawców wynosi 9,89%.
Zamawiający wyjaśnił w toku rozprawy, że oceniał merytorycznie siedem ofert. Ze
względu na ceny ofert, wezwał trzech wykonawców oferujących najniższe ceny do złożenia
wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny, w tym
odwołującego i przystępującego.
Odnosząc się do zarzutu rażąco niskiej ceny, zamawiający potwierdził, że obszerne
wyjaśnienia przystępującego zawierają oferty handlowe i kompleksową strategię cenową
przyjętą w firmie tego wykonawcy. Potwierdził też, że dokonał szczegółowej analizy cen
materiałów z umów - kontraktów zawieranych ostatnio przez zamawiającego, co przedstawił
w załącznikach 1-4 odpowiedzi na odwołanie. Powołał się na stronę 3, 4 i 5 załączonych
wyjaśnień, gdzie w tabeli procentowej wartości cen podano, że na 4 przypadki z dziewięciu
cena oferty, którą wybrano jako najkorzystniejszą, stanowiła w stosunku do kosztorysu
inwestorskiego wartość niższą niż w obecnym postępowaniu.
Odnośnie zarzutu zastosowania niewłaściwych materiałów przez wybranego
wykonawcę wyjaśnił, że w jego ocenie, zarzut oparty jest tylko na przypuszczeniu,
ponieważ oferta wykonawcy była analizowana ze strony zamawiającego przez pomoc
techniczną i inżyniera kontraktu i uznano na podstawie kompleksowej oceny wyjaśnień, że
oferta przedstawia właściwe rozwiązania techniczne i materiałowe. Przedstawione
stanowisko odpowiada treści specyfikacji technicznej.
Zamawiający oświadczył w toku rozprawy, że wyjaśnienia złożone przez trzech
wezwanych wykonawców, na podstawie art. 90 ust. 1 Pzp, w tym odwołującego i
przystępującego, zostały szczegółowo przeanalizowane i nie można było uznać, że
potwierdzają rażąco niskie ceny przyjęte w ofertach.
Rozpoznając odwołanie, Izba miała na uwadze, że oceniając zarzut należy uwzględnić,
iż pojęcie rażąco niskiej ceny jest subiektywne. Każdy przypadek, ze względu na przedmiot
zamówienia, sposób jego realizacji oraz wartość zamówienia należy rozpatrywać
indywidualnie (postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 17.01.2006 r., sygn.
akt II Ca 2194/05). Cena rażąco niska, to cena nierealna nierzeczywista, niemożliwa do
wykonania zamówienia. O cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest,
że przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego
nieopłacalne. Rażąco niska cena jest to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie od
realiów rynkowych. Przykładem może być oferowanie towarów poniżej kosztów zakupu lub
wytworzenia albo oferowanie usług za symboliczną kwotę (Sąd Okręgowy w Katowicach w
wyroku z dnia 30 stycznia 2007 r., sygn. akt XIX Ga 3/07). Za rażąco niską cenę należy
uznać cenę nierealistyczną, za którą wykonanie zamówienia nie jest możliwe (wyrok
Zespołu Arbitrów z dnia 4 września 2007 r., UZP/ZO/0-1082/07). Rażąco niska cena grozi
niebezpieczeństwem niewykonania lub nienależytego wykonania zamówienia w przyszłości
(wyrok Zespołu Arbitrów z dnia 19 czerwca 2007 r. UZP/ZO/0-696/07). Tak więc, ceną
rażąco niską jest cena niepokrywająca wydatków wykonawcy związanych z realizacją
zamówienia, cena nierealna w relacji do cen rynkowych podobnych zamówień, cena
niewiarygodna, oderwana od realiów rynkowych, za którą wykonanie należyte zamówienia
nie jest możliwe. Brak uregulowania ustawowych definicji rażąco niskiej ceny, brak tejże
definicji w dyrektywach jednoznacznie wskazuje na trudność i indywidualność tego
zagadnienia (wyrok Izby z dnia 2 maja 2011 r., sygn. akt KIO 832/11).
W przywoływanym przez odwołującego wyroku z dnia 6 kwietnia 2010 r., sygn. akt
KIO/UZP 360/10, KIO/UZP 385/10, Izba oceniała czynność zamawiającego podjętą w
innym stanie faktycznym, wyrażając w uzasadnieniu wyroku m.in. następujące stanowisko:
Cena rażąco niska to nie tylko cena odbiegająca od wartości rynkowych, wskazująca na
ewentualność realizacji zamówienia za kwotę niższą od ponoszonych kosztów. Cena
rażąco niska może wystąpić również wskutek nierzetelnej kalkulacji, braku ujęcia w cenie
wszystkich wymagań zamawiającego, pominięcia szczególnych uwarunkowań związanych
z realizacją przedmiotu zamówienia.
Izba stwierdza, że powoływane przez Konsorcjum ECM czynniki, co do zasady, mogą
być uznane za odpowiadające normie art. 90 ust. 1 ustawy, jednak odniesione do
szczególnych okoliczności badanego postępowania nie uzasadniają poziomu oczekiwanego
wynagrodzenia. Złożone wyjaśnienia nie uwzględniają specyfiki postępowania -
wykonywania prestiżowego specyficznego zamówienia o znacznym rozmiarze i stopniu
skomplikowania na terenie państwa obcego, poruszania się w różnych obszarach
językowych i systemach prawnych. Zatem sama treść wyjaśnień złożonych przez
Konsorcjum ECM nie może być uznana za wystarczające uzasadnienie wysokości ceny
oferty. Założenie przez Konsorcjum ECM zysku nie prowadzi do uznania złożonych
wyjaśnień za wystarczające. Przede wszystkim zysk stanowi jednocześnie założoną rezerwę
a pozostałe elementy kalkulacji nie dały zamawiającemu pewności, co do tego, że kwota
rezerwy jest wystarczająca.
Rozpoznane odwołanie dotyczyło przedmiotu zamówienia z innego obszaru i
realizowanego w innych okoliczności
(
świadczenie usług zarządzania, realizacją inwestycji
polegającą na przebudowie, modernizacji i wyposażeniu budynku znajdującego się przy Rue
Stevin 139 w 1000 Brukseli).
Analogiczne odniesienie się do tych samych okoliczności, w przypadku robót
budowlanych, w szczególności przy uwzględnieniu postępowania dowodowego w
rozpoznanej sprawie, nie jest możliwe.
Izba ustaliła, że wyjaśnienia dotyczące elementów oferty mających wpływ na wysokość
ceny złożone w trybie art. 90 ust. 1 Pzp, zostały przedstawione przez przystępującego na
str. 1-184. Część - str. 1-4 jest jawna, str. 8-184, zastrzeżono tajemnicę przedsiębiorstwa, z
czego str. 5-8 stanowią wyjaśnienia w przedmiocie kalkulacji ceny ofertowej, str. 9-11
wyjaśnienia wyceny kosztów ogólnych, str. 12-62 wyjaśnienia do oferty, wycena według
kosztorysu szczegółowego 63-124 kosztorys szczegółowy, str. 125-184 oferty handlowe.
Rozstrzygnięcie zarzutu sprowadza się do oceny wyjaśnień przystępującego w
zakresie rażąco niskiej ceny. Po analizie tychże wyjaśnień, Izba podzieliła stanowisko
zamawiającego wyrażone w odpowiedzi na odwołanie i przedstawione na rozprawie,
uznając, że zamawiający przeanalizował wyjaśnienia mając na uwadze przepis art. 90 ust.
2 Pzp w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Stanowisko odwołującego w zakresie zarzutu nie zostało poparte dowodami
potwierdzającymi wystąpienie rażąco niskiej ceny w ofercie przystępującego.
Odwołujący, bazując na czterech pozycjach cen jednostkowych rur, nie wykazał, że
przystępujący zaoferował zrealizowanie robót poniżej kosztów wytworzenia. Z faktu
zaoferowana cen jednostkowych rur w stosunku do oferty odwołującego, nie można
wywieść, że cena oferty jest rażąco niska, szczególnie w sytuacji, gdy
przystępujący wykazał taki sam poziom cen zakupu rur (
54,60 zł netto za 1mb
odwołujący, 54,20 zł za 1mb przystępujący), przy przedstawionym na rozprawie koszcie
robocizny. Z wykazu robót ziemnych - 36 pozycji załącznika do pisma z 18 stycznia 2013 r.
złożonego przez przystępującego - wynika, że ceny robót ziemnych odwołującego są
niższe od cen przystępującego. W sumie cena przystępującego z tego tytułu kształtuje się
w wysokości 3.569.738,72 zł, natomiast odwołującego to kwota 3.090.389,22 zł).
Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia, Izba uznała, że brak jest podstaw do uznania
ceny oferty przystępującego za rażąco niską, w sytuacji różnicy w stosunku do ceny oferty
odwołującego o niecałe 10%. Zarzut zaniechania odrzucenia oferty z tego tytułu nie znalazł
potwierdzenia.
III. Zarzut zaniechania badania skuteczności zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa
w odniesieniu do wyjaśnień złożonych przez przystępującego i odmowa udostępnienia
wyjaśnień odwołującemu (naruszenie art. 8 ust. 3 w zw. z art. 87 ust. 1 oraz art. 26 ust. 4 w
zw. z art. 7; art. 8 ust. 2 i 3 oraz art. 90 ust. 1 i 2 Pzp - podstawy prawne wskazane w
odwołaniu).
Przepis art. 8 ust. 3 Pzp stanowi, że nie ujawnia się informacji stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jeżeli
wykonawca, nie później niż w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do
udziału w postępowaniu, zastrzegł, że nie mogą one być udostępniane. Wykonawca nie
może przy tym zastrzec informacji, o których mowa w art. 86 ust. 4 ustawy. Zatem,
pozostałe elementy oferty wykonawca może zastrzec, o ile zawierają one informacje
stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa. Również zastrzeżeniu mogą podlegać informacje
składane zamawiającemu w toku postępowania (m.in. wyroki Izby: z 14 lutego 2011 r.,
sygn. akt KIO 228/11, z dnia 20 lutego 2012 r., sygn. akt 109/12, 125/12).
W wyroku sygn. akt KIO 228/11, którego rozstrzygnięcie podziela skład orzekający
rozpoznający odwołanie, wyrok znalazł także odzwierciedlenie w orzecznictwie Izby, Izba
uznała, że: uprawniona była czynność w zakresie utajnienia jako tajemnicy przedsiębiorstwa
informacji złożonych w toku wyjaśnień dotyczących rażąco niskiej ceny. Tym samym skład
orzekający podzielił stanowisko Krajowej Izby Odwoławczej wyrażone w wyroku sygn. akt
KIO 2721/10, 2728/10. Przekazane przez wykonawcę Przystępującego informacje, co do
których zastrzegł, iż są one tajemnicą przedsiębiorstwa, stanowiły rozwinięcie elementów
kosztowych, wskazujących na sposób kalkulacji ceny złożonej oferty. Zawierały także
informacje, których wykonawca nie udostępnił na zewnątrz, np. wysokość naliczanej marży.
(…) Wypełniona w ocenie składu orzekającego została definicja pojęcia tajemnicy
przedsiębiorstwa w rozumieniu ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji (…). Zgodnie z art. 11 ust. 4 wskazanej ustawy przez tajemnicę
przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne,
technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość
gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania
ich poufności.
Nie ulega wątpliwości, iż informacje zawarte w wyjaśnieniach mają wartość
gospodarczą. Sposób budowania strategii cenowej w ofercie i elementy składowe jej strategii
spełniają przesłanki uznania informacji tych za tajemnicę przedsiębiorstwa, jako
posiadających wartość handlową i gospodarczą, obrazują bowiem rozwiązanie dotyczące
kalkulacji ceny, która pozwoliła na uzyskanie wyniku zaprezentowanego w złożonej ofercie.
Działanie takie doprowadzić miało wykonawcę do uzyskania zamówienia publicznego
skutecznego konkurowania na danym rynku. (…) Co do twierdzeń Odwołującego, iż
Przystępujący nie mógł zastrzec w terminie złożenia wyjaśnień informacji tam zawartych z
uwagi na brzmienie art. 8 ust. 3 ustawy Pzp, ponieważ zastrzeżenie jest możliwe nie później
niż w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, Izba
wskazuje, iż dokument, w którym zastrzeżono informacje stanowiące tajemnicę
przedsiębiorstwa złożony został dopiero po wezwaniu przez Zamawiającego do złożenia
wyjaśnień. Dokument ten nie stanowi więc części oferty. Zatem jeżeli dokument ten został
złożony w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego po złożeniu oferty przez
wykonawcę, niemożliwe było zastrzeżenie jego treści w chwili złożenia oferty choćby dlatego,
że w momencie składania oferty dokument taki po prostu nie istniał. Za prawidłowe uznano
więc zastrzeżenie wyjaśnień jako stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa jednocześnie ze
złożeniem tych wyjaśnień.
Każdy wykonawca ma możliwość podjęcia czynności w celu ochrony tajemnicy
przedsiębiorstwa zawartej w swojej ofercie. W każdym z tych przypadków ocena zasadności
zastrzeżenia informacji, jako tajemnicy przedsiębiorstwa w ofercie wykonawcy, dokonywana
jest indywidualnie w określonym zakresie i w odniesieniu do konkretnych danych w sprawie
(wyrok Izby z dnia 30 lipca 2010 r., sygn. akt KIO/UZP 1498/10).
W uchwale z dnia 21 października 2005 r., sygn. akt III CZP 74/05 Sąd Najwyższy
stwierdził, że na zamawiającym ciąży obowiązek przeprowadzenia weryfikacji skuteczności
zastrzeżenia. Procedura dokonania weryfikacji oraz czas, sposób i ocena skuteczności
zastrzeżenia została pozostawiona zamawiającemu.
W ocenie Izby wyłączne znaczenie w sprawie ma poprawne zakwalifikowanie
wyjaśnień przystępującego w kontekście spełnienia przesłanek wynikających z art. 11 ust.
4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z tym przepisem „przez tajemnicę
przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje
techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje
posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania
w celu zachowania poufności”. „Przyjmuje się, że informacja ma charakter technologiczny,
techniczny, jeśli dotyczy sposobów wytwarzania, formuł chemicznych, wzorów i metod
działania. Za informację organizacyjną przyjmuje się całokształt doświadczeń i wiadomości
przydatnych do prowadzenia przedsiębiorstwa, niezwiązanych bezpośrednio z cyklem
produkcyjnym. Inne informacje mające wartość gospodarczą to w szczególności informacje
handlowe. Jej istotą jest też poufność, tj. nie może być ujawniona do wiadomości
publicznej, co oznacza, że nie może to być informacja znana ogółowi lub osobom, które ze
względu na prowadzoną działalność są zainteresowane jej posiadaniem.(…). Ponadto
zastrzegający tajemnicę musi wykazać, iż podjął czynności w celu utrzymania poufności
informacji. Przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie precyzują zakresu lub
rodzaju środków, do których przedsięwzięcia zobligowany jest przedsiębiorca” (wyrok Izby
z dnia 20 czerwca 2011 r., sygn. akt KIO 1172/11). W wyroku z dnia 5 września 2001 r.,
sygn. akt I CKN 1159/00 Sąd Najwyższy orzekł, że przepis art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16
kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (…) wyklucza objęcie tajemnicą
informacji, które osoba zainteresowana może uzyskać w zwykłej i dozwolonej drodze
(OSNC 2002 nr 5, poz. 67).
O zachowaniu poufności informacji wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7
marca 2003 r., sygn. akt I CKN 89/01, wskazując na obowiązek przedsiębiorcy podjęcia
działań w celu zachowania poufności informacji (Lex nr 583717).
Zatem, by informacje mogły uzyskać walor tajemnicy przedsiębiorstwa decydujące jest
łączne ziszczenie się przesłanek wymienionych w art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji: 1) zastrzeżone informacje są informacjami technicznymi,
technologicznymi, organizacyjnymi przedsiębiorstwa lub innymi informacjami posiadającymi
wartość gospodarczą; 2) informacje nie zostały ujawnione do wiadomości publicznej; 3)
przedsiębiorca podjął w stosunku do nich niezbędne działania w celu zachowania
poufności. Ciężar udowodnienia, że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę
przedsiębiorstwa spoczywa na wykonawcy zastrzegającym tajemnicę przedsiębiorstwa.
Oceniając przesłanki zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa, na które powoływał się
przystępujący i potwierdził zamawiający, Izba wzięła pod uwagę następujące ustalenia.
Zamawiający okazał wyjaśnienia wybranego wykonawcy - część jawną. Na stronie 3
wykonawca zamieścił oświadczenie o nie ujawnianiu informacji stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa, tj. strony 5-184 wyjaśnień. Wyjaśnienia są obszerne, zawierają
kompleksową strategię cenową przyjętą w firmie wykonawcy oraz oferty handlowe
przedstawione przystępującemu. Na stronach 5-184 zostały zamieszczone informacje,
które kwalifikują się, jako tajemnica przedsiębiorstwa, a zatem nie podlegały ujawnieniu.
Zamawiający zbadał zasadność zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa, co wynika z
protokołu komisji przetargowej z 20 listopada 2012 r. i uznał, że zastrzeżenie jest
oświadczeniem dopuszczalnym i skutecznym. Do zamawiającego nie wpłynęło pismo, w
którym odwołujący wnosiłby o udostępnienie wyjaśnień złożonych w trybie art. 90 ust. 1
Pzp. Notatka z dnia 13 grudnia 2012 r. potwierdza, że w dniu 5 grudnia 2012 r.
udostępniono odwołującemu w siedzibie zamawiającego zapytania zamawiającego
skierowane do wykonawców, dotyczące elementów oferty mających wpływ ma cenę.
Uznając zasadność zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa, zamawiający odmówił
udostępnienia odwołującemu zastrzeżonej części wyjaśnień. Zatem, odwołujący powziął
faktyczną wiadomość o utajnieniu wyjaśnień przez przystępującego oraz o akceptacji
dokonanego zastrzeżenia przez zamawiającego, już w tej dacie.
Odwołujący zakwestionował w konsekwencji utajnienie kosztów ogólnych - strony 5-
10, również kosztorys szczegółowy - strony 11-124, po wyborze najkorzystniejszej oferty.
Zarzut ten jest spóźniony i nie mógłby być uznany, jako podstawa uwzględnienia odwołania
(art. 189 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 182 ust. 3 pkt 1 Pzp).
Niezależnie od powyższego, oceniając treść wyjaśnień, Izba uznała, że brak jest
podstaw, by stwierdzić, że zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa zostało dokonane z
naruszeniem przepisów Pzp wskazanych w odwołaniu. Wyjaśnienia dotyczyły elementów
kształtowania ceny z bardzo szczegółowym rozbiciem poszczególnych składników, z
istotnym omówieniem obiektywnych czynników wpływających na organizację pracy oraz w
znacznej mierze przedstawiły oferty handlowe, przy jawności i dostępności od chwili otwarcia
ofert, kosztorysu ofertowego z przedmiarem robót (str. 147-179 oferty przystępującego) oraz
tabeli ceny ryczałtowej (str. 144-146 oferty).
Konsekwencją dokonanych ustaleń jest uznanie, że zarzut naruszenia przepisów art. 7
ust. 1 i 3 oraz art. 91 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 3 Pzp (ostatnia grupa zarzutów wskazanych w
odwołaniu), nie został potwierdzony.
Z powyższego wynika, że nie zostało wykazane w postępowaniu odwoławczym
naruszenie przez zamawiającego przepisów Pzp na skutek rozstrzygnięcia postępowania o
udzielenie zamówienia, w sposób wskazany w zawiadomieniu z dnia 10 grudnia 2012 r.
Izba oddaliła odwołanie na podstawie art. 192 ust. 1 Pzp.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10
Pzp, stosownie do jego wyniku oraz rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15
marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów
kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238),
uwzględniając uzasadnione koszty postępowania zamawiającego - wynagrodzenie
pełnomocnika i koszty dojazdu na posiedzenie i rozprawę Izby, na podstawie rachunków
przedłożonych do akt sprawy.
Przewodniczący: …………………
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 263/15 z dnia 2015-12-23
- Sygn. akt KIO 245/15, KIO 305/15 z dnia 2015-03-04
- Sygn. akt KIO 270/15 z dnia 2015-03-03
- Sygn. akt KIO 273/15 z dnia 2015-02-27
- Sygn. akt KIO 267/15 z dnia 2015-02-27
