rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2012-11-07
rok: 2012
data dokumentu: 2012-11-07
rok: 2012
Powiązane tematy:
- warunki udziału w postępowaniu o udzielnie zamówienia publicznego - poleganie na wiedzy i doświadczeniu, potencjale technicznym, osobach zdolnych do wykonania zamówienia lub zdolnościach finansowych innych podmiotów (art. 26 ust. 2b)
- warunki udziału w postępowaniu o udzielnie zamówienia publicznego - potencjał ekonomiczny i finansowy
sygnatury akt.:
KIO 2320/12
KIO 2320/12
KIO 2321/12
Komisja w składzie:
Przewodniczący: Izabela Kuciak, Piotr Kozłowski, Sylwester Kuchnio Protokolant: Jakub Banasiak
Przewodniczący: Izabela Kuciak, Piotr Kozłowski, Sylwester Kuchnio Protokolant: Jakub Banasiak
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 listopada 2012 r. w Warszawie odwołań wniesionych
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 25 listopada 2012 r. przez Odwołującego –
W……….. D………….., prowadzącą działalność pod firmą PUPH „SOLO” W………
D…………., Rybno 44, 42-100 Kłobuck, w postępowaniu prowadzonym przez
Zamawiającego - Kompania Węglowa S. A., ul. Powstańców 30, 40-039 Katowice.
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 25 listopada 2012 r. przez Odwołującego –
W……….. D………….., prowadzącą działalność pod firmą PUPH „SOLO” W………
D…………., Rybno 44, 42-100 Kłobuck, w postępowaniu prowadzonym przez
Zamawiającego - Kompania Węglowa S. A., ul. Powstańców 30, 40-039 Katowice.
orzeka:
1. Oddala odwołania.
2. Kosztami postępowania obciąża Odwołującego – W……… D……….., prowadzącą
działalność pod firmą PUPH „SOLO” W………. D……….. z siedzibą w Kłobucku, i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 30.000 zł 00 gr
(słownie: trzydzieści tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez Odwołującego –
W………. D……….., prowadzącą działalność pod firmą PUPH „SOLO” W………..
D………….., Rybno 44, 42-100 Kłobuck, tytułem wpisu od odwołań.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. 113, poz. 759 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Katowicach.
Przewodniczący: …………………
…………………..
…………………...
Sygn. akt: KIO 2320/12
Sygn. akt: KIO 2321/12
Uzasadnienie
Zamawiający prowadzi, w trybie przetargu nieograniczonego, postępowania o
udzielenie zamówienia publicznego pt.: „Dostawa drewna kopalnianego do Oddziałów
Kompanii Węglowej S.A. w 2013 roku” oraz pt. „Dostawa tarcicy do Oddziałów Kompanii
Węglowej S.A. w 2013 roku”. Ogłoszenia o wskazanych zamówieniach zostały opublikowane
w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej odpowiednio pod numerami: 2012/S 165-274248
oraz 2012/S 165-274231 (sprostowanie: 2012/S 182-297683).
W niniejszym postępowaniu Odwołująca wniosła odwołania wobec wyboru oferty
najkorzystniejszej i wykluczenia Odwołującej z postępowania, wskazując na naruszenie
następujących przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych
(Dz. U. z 2010 r., Nr 113, poz. 759 ze zm.), dalej „ustawa Pzp”:
1. art. 7 ust. 1 przez naruszenie zasad zachowania uczciwej konkurencji i równego
traktowania wykonawców polegającym na bezpodstawnym wykluczeniu odwołującej
pomimo spełnienia przez nią wszystkich warunków udziału w postępowaniu oraz
poprzez postawienie odwołującej w gorszej sytuacji w stosunku do podmiotów
działających na rynku zamówień publicznych przez określony czas i mogących
okazać się posiadaniem dokumentów potwierdzających zdolności ekonomiczne;
2. art. 24 ust. 2 pkt 4 oraz art. 24 ust. 4 w zw. z art. 26 ust. 3 przez wykluczenie
Odwołującej z postępowania o udzielenie zamówienia, co w konsekwencji
spowodowało uznanie oferty odwołującej za odrzuconą, pomimo wykazania
wszystkich warunków udziału w postępowaniu, w tym warunku dotyczącego sytuacji
ekonomicznej;
3. art. 26 ust. 2b przez błędne uznanie, że uprawnienie wykonawcy do opierania się na
potencjale i zdolnościach osób trzecich nie obejmuje warunku posiadania zdolności
ekonomicznych, w sytuacji gdy Odwołująca udowodniła, że będzie polegała na
sytuacji ekonomicznej innego podmiotu a przepis art. 26 ust. 2b powinien być
interpretowany w taki sposób, że przewidziana w nim możliwość korzystania przez
przedsiębiorcę z cudzych zdolności finansowych obejmuje również zdolności
ekonomiczne;
4. art. 26 ust. 2c przez żądanie od Odwołującej przedstawienia dokumentów
dotyczących sytuacji finansowej i ekonomicznej, w sytuacji gdy z uzasadnionej
przyczyny nie mogą być one przedstawione, a udowodniona została - czego
Zamawiający w żaden sposób nie podważał - możliwość korzystania z sytuacji
ekonomicznej innego podmiotu.
Wobec powyższego Odwołująca wniosła o:
•
unieważnienie czynności Zamawiającego polegającej na wykluczeniu Odwołującej z
postępowania a w konsekwencji uznaniu złożonej przez Odwołującą oferty za
odrzuconą;
•
nakazanie Zamawiającemu ponownego przeprowadzenia oceny oferty złożonej
przez Odwołującą w zakresie spełnienia warunku udziału w postępowaniu
dotyczącego posiadania zdolności ekonomicznej z uwzględnieniem dopuszczalności
polegania w zakresie tego warunku na zdolnościach podmiotu trzeciego,
•
unieważnienie czynności Zamawiającego, polegającej na zaproszeniu wykonawców
biorących udział w przetargu do udziału w aukcji elektronicznej z pominięciem
Odwołującej,
•
unieważnienie aukcji elektronicznej,
•
nakazaniu Zamawiającemu ponownego zaproszenia do udziału w aukcji
elektronicznej, z uwzględnieniem Odwołującej,
•
dopuszczenie dowodu z zeznań świadków:
- Z………… D…………… na okoliczność rodzaju prowadzonej przez świadka
działalności gospodarczej, sposobu wykonywania tej działalności gospodarczej,
braku po stronie świadka obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz
- P………… L………….. na okoliczność braku po stronie świadka obowiązku
prowadzenia ksiąg rachunkowych.
W uzasadnieniu swojego stanowiska Odwołująca wskazała, że art. 26 ust. 2b ustawy
Pzp został wprowadzony w wyniku implementacji dyrektywy 2004/18/WE, której art. 47,
zatytułowany „sytuacja ekonomiczna i finansowa”, stanowi: „Wykonawca może, w
stosownych sytuacjach oraz w przypadku konkretnego zamówienia, polegać na
zdolnościach innych podmiotów, niezależnie od charakteru prawnego łączących go z nimi
powiązań”. Odwołująca zwróciła uwagę, iż przepisy dyrektywy nie różnicują sytuacji
ekonomicznej i finansowej, tym samym dopuszczają posłużenie się zasobami innych
podmiotów w zakresie obydwu tych warunków. Istotne jest również, zdaniem Odwołującej,
że zgodnie z art. 288 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, dyrektywa wiąże
każde Państwo Członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który
ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków.
Zaś celem ww. dyrektywy było zwiększenie konkurencyjności postępowań o udzielenie
zamówienia poprzez zapewnienie wykonawcom jak najszerszej możliwości korzystania z
potencjału podmiotów trzecich, w tym także potencjału ekonomicznego podmiotów trzecich
(sygn. akt KIO 269/11).
W związku z powyższym, sytuację kiedy to polski przepis nie wymienia możliwości
polegania na zdolności ekonomicznej podmiotu trzeciego, zdaniem Odwołującej, uznać
należy za błąd legislacyjny. Pogląd odrzucający dopuszczalność powołania się na zdolność
ekonomiczną podmiotu trzeciego został zakwestionowany zarówno w orzecznictwie, jak i w
doktrynie (sygn. akt KIO 2572/11).
Skoro zatem mamy do czynienia z wadliwą implementacją ww. dyrektywy, w ocenie
Odwołującej, konieczna jest tzw. prounijna wykładnia przedmiotowego przepisu, która winna
być dokonana „(...) tak dalece, jak jest to możliwe, w świetle treści i celu dyrektywy.
Wzorcem interpretacyjnym - do którego odnieść należy wynik wykładni przepisów krajowych
- jest stosowna norma prawa unijnego” (wyrok NSA z 12 września 2012 r., sygn. akt I FSK
1781/11). Odwołująca zwróciła również uwagę, że na konieczność posługiwania się
prounijną wykładnią przepisów prawa wskazał także Trybunał Konstytucyjny w wyroku z
dnia z dnia 28 stycznia 2003 r., sygn. akt K 2/02: ,,(...)prounijna wykładnia jest uznanym
instrumentem wdrożenia prawa europejskiego do wewnętrznego porządku prawnego.
Dlatego też od organów stosujących prawo w państwach Unii Europejskiej oczekuje się
interpretacji prawa wewnętrznego zgodnej z prawem europejskim”.
Dalej Odwołująca wskazała, że dokonując właśnie takiej prounijnej wykładni art. 26
ust. 2 b ustawy Pzp w swoim wyroku z 23 lutego 2011 r., sygn. akt KIO 269/11, Krajowa Izba
Odwoławcza wyraźnie dopuściła możliwość powołania się na sytuację ekonomiczną
podmiotu trzeciego stwierdzając: „Mając na uwadze okoliczność osiągnięcia rezultatu
zakładanego przez dyrektywę 2004/18/WE, sformułowanie zawarte w treści art. 26 ust. 2b
ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych, iż wykonawca może
polegać jedynie na „zdolnościach finansowych innych podmiotów" należy rozumieć jako
zdolność dotyczącą zarówno sytuacji ekonomicznej, jak i sytuacji finansowej wykonawcy”
(również m.in. KIO 2572/11).
Wobec powyższych argumentów, wykluczenie Odwołującej z postępowania z
powodu niedostarczenia przez nią dokumentów, mających potwierdzić posiadanie przez nią
wymaganej zdolności ekonomicznej, było całkowicie bezpodstawne, w sytuacji powołania
się przez nią na zdolność ekonomiczną podmiotu trzeciego, jakim w tym wypadku jest
Zygmunt Dobrowolski, prowadzący działalność gospodarczą pod firmą: Obróbka Drewna
„TARTAK” Skład Opałowy. Nie zaszła tu bowiem sytuacja opisana w hipotezie, wynikającej z
przepisu art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy Pzp.
Odwołująca zwraca uwagę, iż samo żądanie przedłożenia rachunku zysków i strat
lub innego dokumentu określającego przychody było niedopuszczalne, gdyż Odwołująca nie
mogła posiadać takich dokumentów, skoro rozpoczęła prowadzenie działalności
gospodarczej 12 września 2012 r., co było Zamawiającemu oczywiście wiadome w związku
z treścią dokumentów składanych przez Odwołującą, przede wszystkim potwierdzenia wpisu
do centralnej ewidencji działalności gospodarczej. W takiej sytuacji, zgodnie z art. 26 ust. 2c
ustawy Pzp, wystarczającym winny być dokumenty potwierdzające możliwość korzystania
ze zdolności ekonomicznej podmiotu trzeciego.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła, co następuje:
W części X SIWZ Zamawiający określił warunki udziału w postępowaniu, wskazując,
iż w zakresie sytuacji ekonomicznej wymaga uzyskania przez wykonawcę przychodu netto w
jednym roku obrotowym w ciągu ostatnich trzech lat obrotowych, a jeżeli okres prowadzenia
działalności jest krótszy niż jeden rok – w tym okresie, na podstawie „Rachunku zysków i
strat” pozycja Przychód netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów lub Przychód
netto ze sprzedaży i zrównane z nimi o wartości nie mniejszej niż określona w pkt. 1) dla
poszczególnych części zamówienia. Jednocześnie Zamawiający zastrzegł, że w przypadku
Wykonawców nie zobowiązanych do sporządzania sprawozdania finansowego Zamawiający
dokona weryfikacji sytuacji ekonomicznej Wykonawcy na podstawie innych dokumentów
potwierdzających przychody za okres jak w zdaniu poprzednim (pkt 2 lit. a). Jeśli idzie o
sytuację finansową Zamawiający wymagał, aby Wykonawcy znajdowali się w sytuacji
finansowej zapewniającej wykonanie zamówienia (pkt 2 lit. b).
W części XI SIWZ Zamawiający postanowił, że w celu wykazania spełniania warunku
określonego w części X pkt. 2) lit. a) SIWZ Zamawiający wymaga oryginału lub kopii
poświadczonej przez Wykonawcę za zgodność z oryginałem „Rachunku zysków i strat” za
jeden rok obrotowy z ostatnich trzech lat obrotowych, a jeżeli okres prowadzenia działalności
jest krótszy niż jeden rok – za ten okres. W przypadku Wykonawców, którzy na podstawie
przepisów odrębnych nie są zobowiązani do sporządzania sprawozdania finansowego
Zamawiający wymaga innych dokumentów określających przychody za okres jak w zdaniu
poprzednim. Zaś w celu wykazania spełniania warunku określonego w części X pkt. 2) lit. b)
SIWZ Zamawiający wymaga oświadczenia Wykonawcy (złożonego na druku Formularza
Ofertowego Załącznik Nr 2 do niniejszej SIWZ), że znajduje się w sytuacji finansowej
zapewniającej wykonanie zamówienia.
Do ofert złożonych przez Odwołującą dołączone zostało oświadczenie Zygmunta
Dobrowolskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Obróbka Drewna
„TARTAK” Skład Opałowy, z którego wynika, że ww. osoba, zgodnie z umową o współpracy
gospodarczej, zawartą z Odwołującą, zobowiązuje się nieodwołalnie w okresie
obowiązywania przedmiotowej umowy do m.in. odpłatnego udostępnienia Odwołującej
zdolności finansowych i jej sytuacji ekonomicznej w zakresie potrzebnym do obsługi
udostępnionego sprzętu niezbędnego do wykonania Odwołującą zamówienia. Jednocześnie
ww. oświadczył, że w ubiegłym roku osiągnął przychód z pozarolniczej działalności
gospodarczej w wysokości powyżej 7 mln zł, przedstawiając na potwierdzenie powyższego
kopię PIT-36L.
Zamawiający wezwał, w trybie przepisu art. 26 ust. 3 ustawy Pzp, Odwołującą do
uzupełnienia dokumentu, potwierdzającego spełnienie przez Odwołującą warunku udziału w
postępowaniu, odnoszącego się do sytuacji ekonomicznej. W uzasadnieniu wezwania
Zamawiający podał, że „Wykonawca w ofercie przedstawił oświadczenie (…) dotyczące
spełniania warunku dotyczącego sytuacji ekonomicznej (…) przedstawił oświadczenie firmy
Obróbka Drewna „TARTAK” Skład Opałowy, jako podmiotu trzeciego zobowiązującego się
do udostępnienia Wykonawcy m.in. zdolności finansowych i jego sytuacji ekonomicznej.”
Dalej Zamawiający wskazał, że „jak wynika z art. 26 ust. 2b ustawy Pzp uprawnienie
Wykonawcy do opierania się na potencjale podmiotów trzecich przy wykazaniu spełniania
warunków udziału w postępowaniu nie obejmuje warunku posiadania uprawnień oraz
warunku potencjału ekonomicznego. Zgodnie z powyższym na potwierdzenie spełniania
warunku dotyczącego sytuacji ekonomicznej przez Wykonawcę Zamawiający wymagał
przedstawienia „Rachunku zysku i strat” lub innego dokumentu określającego przychody w
przypadku Wykonawców, którzy na podstawie przepisów odrębnych nie są zobowiązani do
sporządzania sprawozdania finansowego.”
Odwołująca w odpowiedzi wyjaśniła, że rozpoczęła prowadzenie działalności
gospodarczej w dniu 12 września 2012 r. i w związku z tym nie posiada dokumentów
potwierdzających zdolność ekonomiczną, korzystając w tym zakresie ze zdolności
ekonomicznej Zygmunta Dobrowolskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod
firmą: Obróbka Drewna „TARTAK” Skład Opałowy. Do pisma została załączona informacja
prawna dotycząca oceny możliwości korzystania w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego z cudzej zdolności ekonomicznej.
Pismem z dnia 16.10.2012 r. Zamawiający poinformował Odwołującą o wykluczeniu
jej z postępowania i w konsekwencji o odrzuceniu jej oferty. Jako powód wykluczenia
podano niedostarczenie wcześniej żądanego dokumentu mającego stanowić potwierdzenie
posiadania przez Odwołującą zdolności ekonomicznej.
Krajowa Izba Odwoławcza zważyła, co następuje:
Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
Istota sporu między stronami sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy
wykonawca w warunkach niniejszego postępowania może polegać na sytuacji ekonomicznej
podmiotu trzeciego.
W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę, iż ustawodawca krajowy, mimo że
pozwolił na formułowanie przez zamawiającego warunków odnoszących się do sytuacji
ekonomicznej i finansowej wykonawcy (art. 22 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp), to jednocześnie w
przepisie art. 26 ust. 2b ustawy Pzp, odwołał się jedynie do zdolności finansowej podmiotu
trzeciego, na której może polegać wykonawca. Analiza obu przepisów prowadzi do wniosku,
iż jakkolwiek zamawiający może oczekiwać, że wykonawca ubiegający się o udzielenie
zamówienia, znajduje się w sytuacji ekonomicznej i finansowej pożądanej i określonej przez
zamawiającego, to możliwość skorzystania z potencjału podmiotu trzeciego odnosi się
jedynie do jego zdolności finansowych. Ocena, czy powyższa regulacja jest wynikiem
właściwej implementacji przepisów dyrektywy, czy też obarczona jest błędem wymaga
ustalenia wzorca normatywnego, według którego ocena ta może być dokonana. Wbrew
twierdzeniom odwołującej, zważywszy na fakt, iż Zamawiający należy do grona
zamawiających sektorowych, właściwe jest odwołanie się do przepisów dyrektywy
2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynującej
procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej,
energetyki, transportu i usług pocztowych z dnia 31.03.2044 r. (Dz. Urz. UE. L 2004, Nr 134),
w szczególności do przepisu art. 54 ust. 5, który stanowi, że: Jeżeli kryteria i zasady
kwalifikacji, o których mowa w ust. 1 i 2, obejmują wymogi odnoszące się do możliwości
gospodarczych i finansowych wykonawcy, w uzasadnionych przypadkach podmiot taki może
zdać się na możliwości innych podmiotów, niezależnie od rodzaju powiązań prawnych
pomiędzy nim a tymi podmiotami. W takim przypadku wykonawca musi udowodnić
podmiotowi zamawiającemu, że będzie miał dostęp do tych zasobów przez cały okres
ważności systemu kwalifikowania, przedstawiając na przykład odpowiednie zobowiązanie
tych podmiotów. Na tych samych zasadach grupa wykonawców, o której mowa w art. 11,
może polegać na możliwościach uczestników swojej grupy lub na możliwościach innych
podmiotów.
Przytoczona regulacja po pierwsze, odnosi się do gospodarczych i finansowych
warunków danego wykonawcy, po drugie, upoważnia do skorzystania z możliwości
gospodarczych i finansowych innego podmiotu, wreszcie po trzecie, jedynie w
uzasadnionych wykonawca może skorzystać z wymienionych możliwości innego
wykonawcy. Oznacza to, iż jakkolwiek ustawodawca unijny dostrzega potencjał wykonawcy
nie tylko w aspekcie finansowym, ale również szerszym, a więc gospodarczym i co do
zasady nie ogranicza uprawnienia do skorzystania z obu potencjałów podmiotu trzeciego, to
co istotne, nakazuje badanie możliwości posłużenia się potencjałem podmiotu trzeciego w
warunkach konkretnego zamówienia. Co więcej, w powołanej regulacji nie znajdujemy
odwołania do sytuacji gospodarczej czy też finansowej, a do możliwości w tym przedmiocie,
co pozwala na stwierdzenie, iż nie chodzi jedynie o wykazanie konkretnego stanu, w jakim
znajduje się wykonawca, ale o możliwości wynikające z tej sytuacji, w postaci skorzystania
(użycia) tego potencjału, co ma tym bardziej istotne znaczenie, jeśli idzie o potencjał
podmiotu trzeciego.
Zatem, dokonując wykładni prounijnej przepisu art. 26 ust. 2b ustawy Pzp należy
dojść do przekonania, iż ograniczenie możliwości skorzystania jedynie ze zdolności
finansowych podmiotu trzeciego nie znajduje uzasadnienia i wymaga objęcia zakresem tego
pojęcia również możliwości gospodarczych wykonawcy. Nie ulega zaś wątpliwości, iż w
istocie w warunkach konkretnego zamówienia, częstokroć możliwe będzie jedynie odwołanie
się do sytuacji finansowej podmiotu trzeciego.
Odnosząc powyższe rozważania do niniejszego stanu faktycznego należy dojść do
przekonania, że skoro w niniejszym zamówieniu Zamawiający pożądaną sytuację
ekonomiczną, w której znajduje się przedsiębiorca, utożsamia z osiągnięciem przychodu
netto na określonym poziomie, w zdefiniowanym przez Zamawiającego przedziale
czasowym, to rodzi to po stronie wykonawcy obowiązek wykazania osiągnięcia konkretnych
wskaźników ekonomicznych przez przedsiębiorcę. Nie ulega zaś wątpliwości, iż jest to
wielkość ekonomiczna nierozerwalnie związana z danym wykonawcą i charakteryzująca
tylko i wyłącznie ten podmiot, a co za tym idzie „udostępnienie” tej wielkości przez podmiot
trzeci nie miałoby charakteru realnego, bowiem wykonawca nie ma żadnej możliwości
skorzystania z określonego obrazu sytuacji ekonomicznej innego podmiotu. Zatem, nie
znajduje uzasadnienia, w warunkach niniejszego postępowania, skorzystanie z sytuacji
ekonomicznej innego podmiotu, w odróżnieniu od sytuacji finansowej, którą Zamawiający
łączy z możliwością realizacji zamówieniu, w ujęciu finansowym (pieniężnym).
Warunki udziału w postępowaniu służą weryfikacji wykonawców pod kątem zdolności
do wykonania zamówienia. Ustawodawca unijny jakkolwiek nie czyni ograniczeń co rodzaju
potencjału podmiotu trzeciego, z którego może skorzystać wykonawca, to jednak warunkuje
to uprawnienie możliwością skorzystania z niego w warunkach konkretnego zamówienia. Nie
chodzi bowiem o udostępnienie potencjału, które ma charakter fikcyjny, ale wykorzystanie
tego potencjału w celu realizacji zamówienia. Zatem, jak trafnie ujął to ustawodawca polski,
chodzi o skorzystanie z określonych zdolności (możliwości) podmiotu trzeciego. Zaś,
badanie uprawnienia do skorzystania z określonych zdolności musi odbywać się z
uwzględnieniem warunków konkretnego postępowania. Poza zakresem badania, na tym
etapie postępowania, pozostaje trafność sformułowania warunków udziału w postępowaniu.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy, na podstawie art.
192 ust. 9 i 10 w zw. z § 3 pkt 1 lit. a rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15
marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów
kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238),
zaliczając do kosztów postępowania odwoławczego wpisy od odwołań w wysokości
30.000,00 zł.
Przewodniczący: ……………………
…………………….
…………………….
1. Oddala odwołania.
2. Kosztami postępowania obciąża Odwołującego – W……… D……….., prowadzącą
działalność pod firmą PUPH „SOLO” W………. D……….. z siedzibą w Kłobucku, i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 30.000 zł 00 gr
(słownie: trzydzieści tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez Odwołującego –
W………. D……….., prowadzącą działalność pod firmą PUPH „SOLO” W………..
D………….., Rybno 44, 42-100 Kłobuck, tytułem wpisu od odwołań.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. 113, poz. 759 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Katowicach.
Przewodniczący: …………………
…………………..
…………………...
Sygn. akt: KIO 2320/12
Sygn. akt: KIO 2321/12
Uzasadnienie
Zamawiający prowadzi, w trybie przetargu nieograniczonego, postępowania o
udzielenie zamówienia publicznego pt.: „Dostawa drewna kopalnianego do Oddziałów
Kompanii Węglowej S.A. w 2013 roku” oraz pt. „Dostawa tarcicy do Oddziałów Kompanii
Węglowej S.A. w 2013 roku”. Ogłoszenia o wskazanych zamówieniach zostały opublikowane
w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej odpowiednio pod numerami: 2012/S 165-274248
oraz 2012/S 165-274231 (sprostowanie: 2012/S 182-297683).
W niniejszym postępowaniu Odwołująca wniosła odwołania wobec wyboru oferty
najkorzystniejszej i wykluczenia Odwołującej z postępowania, wskazując na naruszenie
następujących przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych
(Dz. U. z 2010 r., Nr 113, poz. 759 ze zm.), dalej „ustawa Pzp”:
1. art. 7 ust. 1 przez naruszenie zasad zachowania uczciwej konkurencji i równego
traktowania wykonawców polegającym na bezpodstawnym wykluczeniu odwołującej
pomimo spełnienia przez nią wszystkich warunków udziału w postępowaniu oraz
poprzez postawienie odwołującej w gorszej sytuacji w stosunku do podmiotów
działających na rynku zamówień publicznych przez określony czas i mogących
okazać się posiadaniem dokumentów potwierdzających zdolności ekonomiczne;
2. art. 24 ust. 2 pkt 4 oraz art. 24 ust. 4 w zw. z art. 26 ust. 3 przez wykluczenie
Odwołującej z postępowania o udzielenie zamówienia, co w konsekwencji
spowodowało uznanie oferty odwołującej za odrzuconą, pomimo wykazania
wszystkich warunków udziału w postępowaniu, w tym warunku dotyczącego sytuacji
ekonomicznej;
3. art. 26 ust. 2b przez błędne uznanie, że uprawnienie wykonawcy do opierania się na
potencjale i zdolnościach osób trzecich nie obejmuje warunku posiadania zdolności
ekonomicznych, w sytuacji gdy Odwołująca udowodniła, że będzie polegała na
sytuacji ekonomicznej innego podmiotu a przepis art. 26 ust. 2b powinien być
interpretowany w taki sposób, że przewidziana w nim możliwość korzystania przez
przedsiębiorcę z cudzych zdolności finansowych obejmuje również zdolności
ekonomiczne;
4. art. 26 ust. 2c przez żądanie od Odwołującej przedstawienia dokumentów
dotyczących sytuacji finansowej i ekonomicznej, w sytuacji gdy z uzasadnionej
przyczyny nie mogą być one przedstawione, a udowodniona została - czego
Zamawiający w żaden sposób nie podważał - możliwość korzystania z sytuacji
ekonomicznej innego podmiotu.
Wobec powyższego Odwołująca wniosła o:
•
unieważnienie czynności Zamawiającego polegającej na wykluczeniu Odwołującej z
postępowania a w konsekwencji uznaniu złożonej przez Odwołującą oferty za
odrzuconą;
•
nakazanie Zamawiającemu ponownego przeprowadzenia oceny oferty złożonej
przez Odwołującą w zakresie spełnienia warunku udziału w postępowaniu
dotyczącego posiadania zdolności ekonomicznej z uwzględnieniem dopuszczalności
polegania w zakresie tego warunku na zdolnościach podmiotu trzeciego,
•
unieważnienie czynności Zamawiającego, polegającej na zaproszeniu wykonawców
biorących udział w przetargu do udziału w aukcji elektronicznej z pominięciem
Odwołującej,
•
unieważnienie aukcji elektronicznej,
•
nakazaniu Zamawiającemu ponownego zaproszenia do udziału w aukcji
elektronicznej, z uwzględnieniem Odwołującej,
•
dopuszczenie dowodu z zeznań świadków:
- Z………… D…………… na okoliczność rodzaju prowadzonej przez świadka
działalności gospodarczej, sposobu wykonywania tej działalności gospodarczej,
braku po stronie świadka obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz
- P………… L………….. na okoliczność braku po stronie świadka obowiązku
prowadzenia ksiąg rachunkowych.
W uzasadnieniu swojego stanowiska Odwołująca wskazała, że art. 26 ust. 2b ustawy
Pzp został wprowadzony w wyniku implementacji dyrektywy 2004/18/WE, której art. 47,
zatytułowany „sytuacja ekonomiczna i finansowa”, stanowi: „Wykonawca może, w
stosownych sytuacjach oraz w przypadku konkretnego zamówienia, polegać na
zdolnościach innych podmiotów, niezależnie od charakteru prawnego łączących go z nimi
powiązań”. Odwołująca zwróciła uwagę, iż przepisy dyrektywy nie różnicują sytuacji
ekonomicznej i finansowej, tym samym dopuszczają posłużenie się zasobami innych
podmiotów w zakresie obydwu tych warunków. Istotne jest również, zdaniem Odwołującej,
że zgodnie z art. 288 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, dyrektywa wiąże
każde Państwo Członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który
ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków.
Zaś celem ww. dyrektywy było zwiększenie konkurencyjności postępowań o udzielenie
zamówienia poprzez zapewnienie wykonawcom jak najszerszej możliwości korzystania z
potencjału podmiotów trzecich, w tym także potencjału ekonomicznego podmiotów trzecich
(sygn. akt KIO 269/11).
W związku z powyższym, sytuację kiedy to polski przepis nie wymienia możliwości
polegania na zdolności ekonomicznej podmiotu trzeciego, zdaniem Odwołującej, uznać
należy za błąd legislacyjny. Pogląd odrzucający dopuszczalność powołania się na zdolność
ekonomiczną podmiotu trzeciego został zakwestionowany zarówno w orzecznictwie, jak i w
doktrynie (sygn. akt KIO 2572/11).
Skoro zatem mamy do czynienia z wadliwą implementacją ww. dyrektywy, w ocenie
Odwołującej, konieczna jest tzw. prounijna wykładnia przedmiotowego przepisu, która winna
być dokonana „(...) tak dalece, jak jest to możliwe, w świetle treści i celu dyrektywy.
Wzorcem interpretacyjnym - do którego odnieść należy wynik wykładni przepisów krajowych
- jest stosowna norma prawa unijnego” (wyrok NSA z 12 września 2012 r., sygn. akt I FSK
1781/11). Odwołująca zwróciła również uwagę, że na konieczność posługiwania się
prounijną wykładnią przepisów prawa wskazał także Trybunał Konstytucyjny w wyroku z
dnia z dnia 28 stycznia 2003 r., sygn. akt K 2/02: ,,(...)prounijna wykładnia jest uznanym
instrumentem wdrożenia prawa europejskiego do wewnętrznego porządku prawnego.
Dlatego też od organów stosujących prawo w państwach Unii Europejskiej oczekuje się
interpretacji prawa wewnętrznego zgodnej z prawem europejskim”.
Dalej Odwołująca wskazała, że dokonując właśnie takiej prounijnej wykładni art. 26
ust. 2 b ustawy Pzp w swoim wyroku z 23 lutego 2011 r., sygn. akt KIO 269/11, Krajowa Izba
Odwoławcza wyraźnie dopuściła możliwość powołania się na sytuację ekonomiczną
podmiotu trzeciego stwierdzając: „Mając na uwadze okoliczność osiągnięcia rezultatu
zakładanego przez dyrektywę 2004/18/WE, sformułowanie zawarte w treści art. 26 ust. 2b
ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych, iż wykonawca może
polegać jedynie na „zdolnościach finansowych innych podmiotów" należy rozumieć jako
zdolność dotyczącą zarówno sytuacji ekonomicznej, jak i sytuacji finansowej wykonawcy”
(również m.in. KIO 2572/11).
Wobec powyższych argumentów, wykluczenie Odwołującej z postępowania z
powodu niedostarczenia przez nią dokumentów, mających potwierdzić posiadanie przez nią
wymaganej zdolności ekonomicznej, było całkowicie bezpodstawne, w sytuacji powołania
się przez nią na zdolność ekonomiczną podmiotu trzeciego, jakim w tym wypadku jest
Zygmunt Dobrowolski, prowadzący działalność gospodarczą pod firmą: Obróbka Drewna
„TARTAK” Skład Opałowy. Nie zaszła tu bowiem sytuacja opisana w hipotezie, wynikającej z
przepisu art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy Pzp.
Odwołująca zwraca uwagę, iż samo żądanie przedłożenia rachunku zysków i strat
lub innego dokumentu określającego przychody było niedopuszczalne, gdyż Odwołująca nie
mogła posiadać takich dokumentów, skoro rozpoczęła prowadzenie działalności
gospodarczej 12 września 2012 r., co było Zamawiającemu oczywiście wiadome w związku
z treścią dokumentów składanych przez Odwołującą, przede wszystkim potwierdzenia wpisu
do centralnej ewidencji działalności gospodarczej. W takiej sytuacji, zgodnie z art. 26 ust. 2c
ustawy Pzp, wystarczającym winny być dokumenty potwierdzające możliwość korzystania
ze zdolności ekonomicznej podmiotu trzeciego.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła, co następuje:
W części X SIWZ Zamawiający określił warunki udziału w postępowaniu, wskazując,
iż w zakresie sytuacji ekonomicznej wymaga uzyskania przez wykonawcę przychodu netto w
jednym roku obrotowym w ciągu ostatnich trzech lat obrotowych, a jeżeli okres prowadzenia
działalności jest krótszy niż jeden rok – w tym okresie, na podstawie „Rachunku zysków i
strat” pozycja Przychód netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów lub Przychód
netto ze sprzedaży i zrównane z nimi o wartości nie mniejszej niż określona w pkt. 1) dla
poszczególnych części zamówienia. Jednocześnie Zamawiający zastrzegł, że w przypadku
Wykonawców nie zobowiązanych do sporządzania sprawozdania finansowego Zamawiający
dokona weryfikacji sytuacji ekonomicznej Wykonawcy na podstawie innych dokumentów
potwierdzających przychody za okres jak w zdaniu poprzednim (pkt 2 lit. a). Jeśli idzie o
sytuację finansową Zamawiający wymagał, aby Wykonawcy znajdowali się w sytuacji
finansowej zapewniającej wykonanie zamówienia (pkt 2 lit. b).
W części XI SIWZ Zamawiający postanowił, że w celu wykazania spełniania warunku
określonego w części X pkt. 2) lit. a) SIWZ Zamawiający wymaga oryginału lub kopii
poświadczonej przez Wykonawcę za zgodność z oryginałem „Rachunku zysków i strat” za
jeden rok obrotowy z ostatnich trzech lat obrotowych, a jeżeli okres prowadzenia działalności
jest krótszy niż jeden rok – za ten okres. W przypadku Wykonawców, którzy na podstawie
przepisów odrębnych nie są zobowiązani do sporządzania sprawozdania finansowego
Zamawiający wymaga innych dokumentów określających przychody za okres jak w zdaniu
poprzednim. Zaś w celu wykazania spełniania warunku określonego w części X pkt. 2) lit. b)
SIWZ Zamawiający wymaga oświadczenia Wykonawcy (złożonego na druku Formularza
Ofertowego Załącznik Nr 2 do niniejszej SIWZ), że znajduje się w sytuacji finansowej
zapewniającej wykonanie zamówienia.
Do ofert złożonych przez Odwołującą dołączone zostało oświadczenie Zygmunta
Dobrowolskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Obróbka Drewna
„TARTAK” Skład Opałowy, z którego wynika, że ww. osoba, zgodnie z umową o współpracy
gospodarczej, zawartą z Odwołującą, zobowiązuje się nieodwołalnie w okresie
obowiązywania przedmiotowej umowy do m.in. odpłatnego udostępnienia Odwołującej
zdolności finansowych i jej sytuacji ekonomicznej w zakresie potrzebnym do obsługi
udostępnionego sprzętu niezbędnego do wykonania Odwołującą zamówienia. Jednocześnie
ww. oświadczył, że w ubiegłym roku osiągnął przychód z pozarolniczej działalności
gospodarczej w wysokości powyżej 7 mln zł, przedstawiając na potwierdzenie powyższego
kopię PIT-36L.
Zamawiający wezwał, w trybie przepisu art. 26 ust. 3 ustawy Pzp, Odwołującą do
uzupełnienia dokumentu, potwierdzającego spełnienie przez Odwołującą warunku udziału w
postępowaniu, odnoszącego się do sytuacji ekonomicznej. W uzasadnieniu wezwania
Zamawiający podał, że „Wykonawca w ofercie przedstawił oświadczenie (…) dotyczące
spełniania warunku dotyczącego sytuacji ekonomicznej (…) przedstawił oświadczenie firmy
Obróbka Drewna „TARTAK” Skład Opałowy, jako podmiotu trzeciego zobowiązującego się
do udostępnienia Wykonawcy m.in. zdolności finansowych i jego sytuacji ekonomicznej.”
Dalej Zamawiający wskazał, że „jak wynika z art. 26 ust. 2b ustawy Pzp uprawnienie
Wykonawcy do opierania się na potencjale podmiotów trzecich przy wykazaniu spełniania
warunków udziału w postępowaniu nie obejmuje warunku posiadania uprawnień oraz
warunku potencjału ekonomicznego. Zgodnie z powyższym na potwierdzenie spełniania
warunku dotyczącego sytuacji ekonomicznej przez Wykonawcę Zamawiający wymagał
przedstawienia „Rachunku zysku i strat” lub innego dokumentu określającego przychody w
przypadku Wykonawców, którzy na podstawie przepisów odrębnych nie są zobowiązani do
sporządzania sprawozdania finansowego.”
Odwołująca w odpowiedzi wyjaśniła, że rozpoczęła prowadzenie działalności
gospodarczej w dniu 12 września 2012 r. i w związku z tym nie posiada dokumentów
potwierdzających zdolność ekonomiczną, korzystając w tym zakresie ze zdolności
ekonomicznej Zygmunta Dobrowolskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod
firmą: Obróbka Drewna „TARTAK” Skład Opałowy. Do pisma została załączona informacja
prawna dotycząca oceny możliwości korzystania w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego z cudzej zdolności ekonomicznej.
Pismem z dnia 16.10.2012 r. Zamawiający poinformował Odwołującą o wykluczeniu
jej z postępowania i w konsekwencji o odrzuceniu jej oferty. Jako powód wykluczenia
podano niedostarczenie wcześniej żądanego dokumentu mającego stanowić potwierdzenie
posiadania przez Odwołującą zdolności ekonomicznej.
Krajowa Izba Odwoławcza zważyła, co następuje:
Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
Istota sporu między stronami sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy
wykonawca w warunkach niniejszego postępowania może polegać na sytuacji ekonomicznej
podmiotu trzeciego.
W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę, iż ustawodawca krajowy, mimo że
pozwolił na formułowanie przez zamawiającego warunków odnoszących się do sytuacji
ekonomicznej i finansowej wykonawcy (art. 22 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp), to jednocześnie w
przepisie art. 26 ust. 2b ustawy Pzp, odwołał się jedynie do zdolności finansowej podmiotu
trzeciego, na której może polegać wykonawca. Analiza obu przepisów prowadzi do wniosku,
iż jakkolwiek zamawiający może oczekiwać, że wykonawca ubiegający się o udzielenie
zamówienia, znajduje się w sytuacji ekonomicznej i finansowej pożądanej i określonej przez
zamawiającego, to możliwość skorzystania z potencjału podmiotu trzeciego odnosi się
jedynie do jego zdolności finansowych. Ocena, czy powyższa regulacja jest wynikiem
właściwej implementacji przepisów dyrektywy, czy też obarczona jest błędem wymaga
ustalenia wzorca normatywnego, według którego ocena ta może być dokonana. Wbrew
twierdzeniom odwołującej, zważywszy na fakt, iż Zamawiający należy do grona
zamawiających sektorowych, właściwe jest odwołanie się do przepisów dyrektywy
2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynującej
procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej,
energetyki, transportu i usług pocztowych z dnia 31.03.2044 r. (Dz. Urz. UE. L 2004, Nr 134),
w szczególności do przepisu art. 54 ust. 5, który stanowi, że: Jeżeli kryteria i zasady
kwalifikacji, o których mowa w ust. 1 i 2, obejmują wymogi odnoszące się do możliwości
gospodarczych i finansowych wykonawcy, w uzasadnionych przypadkach podmiot taki może
zdać się na możliwości innych podmiotów, niezależnie od rodzaju powiązań prawnych
pomiędzy nim a tymi podmiotami. W takim przypadku wykonawca musi udowodnić
podmiotowi zamawiającemu, że będzie miał dostęp do tych zasobów przez cały okres
ważności systemu kwalifikowania, przedstawiając na przykład odpowiednie zobowiązanie
tych podmiotów. Na tych samych zasadach grupa wykonawców, o której mowa w art. 11,
może polegać na możliwościach uczestników swojej grupy lub na możliwościach innych
podmiotów.
Przytoczona regulacja po pierwsze, odnosi się do gospodarczych i finansowych
warunków danego wykonawcy, po drugie, upoważnia do skorzystania z możliwości
gospodarczych i finansowych innego podmiotu, wreszcie po trzecie, jedynie w
uzasadnionych wykonawca może skorzystać z wymienionych możliwości innego
wykonawcy. Oznacza to, iż jakkolwiek ustawodawca unijny dostrzega potencjał wykonawcy
nie tylko w aspekcie finansowym, ale również szerszym, a więc gospodarczym i co do
zasady nie ogranicza uprawnienia do skorzystania z obu potencjałów podmiotu trzeciego, to
co istotne, nakazuje badanie możliwości posłużenia się potencjałem podmiotu trzeciego w
warunkach konkretnego zamówienia. Co więcej, w powołanej regulacji nie znajdujemy
odwołania do sytuacji gospodarczej czy też finansowej, a do możliwości w tym przedmiocie,
co pozwala na stwierdzenie, iż nie chodzi jedynie o wykazanie konkretnego stanu, w jakim
znajduje się wykonawca, ale o możliwości wynikające z tej sytuacji, w postaci skorzystania
(użycia) tego potencjału, co ma tym bardziej istotne znaczenie, jeśli idzie o potencjał
podmiotu trzeciego.
Zatem, dokonując wykładni prounijnej przepisu art. 26 ust. 2b ustawy Pzp należy
dojść do przekonania, iż ograniczenie możliwości skorzystania jedynie ze zdolności
finansowych podmiotu trzeciego nie znajduje uzasadnienia i wymaga objęcia zakresem tego
pojęcia również możliwości gospodarczych wykonawcy. Nie ulega zaś wątpliwości, iż w
istocie w warunkach konkretnego zamówienia, częstokroć możliwe będzie jedynie odwołanie
się do sytuacji finansowej podmiotu trzeciego.
Odnosząc powyższe rozważania do niniejszego stanu faktycznego należy dojść do
przekonania, że skoro w niniejszym zamówieniu Zamawiający pożądaną sytuację
ekonomiczną, w której znajduje się przedsiębiorca, utożsamia z osiągnięciem przychodu
netto na określonym poziomie, w zdefiniowanym przez Zamawiającego przedziale
czasowym, to rodzi to po stronie wykonawcy obowiązek wykazania osiągnięcia konkretnych
wskaźników ekonomicznych przez przedsiębiorcę. Nie ulega zaś wątpliwości, iż jest to
wielkość ekonomiczna nierozerwalnie związana z danym wykonawcą i charakteryzująca
tylko i wyłącznie ten podmiot, a co za tym idzie „udostępnienie” tej wielkości przez podmiot
trzeci nie miałoby charakteru realnego, bowiem wykonawca nie ma żadnej możliwości
skorzystania z określonego obrazu sytuacji ekonomicznej innego podmiotu. Zatem, nie
znajduje uzasadnienia, w warunkach niniejszego postępowania, skorzystanie z sytuacji
ekonomicznej innego podmiotu, w odróżnieniu od sytuacji finansowej, którą Zamawiający
łączy z możliwością realizacji zamówieniu, w ujęciu finansowym (pieniężnym).
Warunki udziału w postępowaniu służą weryfikacji wykonawców pod kątem zdolności
do wykonania zamówienia. Ustawodawca unijny jakkolwiek nie czyni ograniczeń co rodzaju
potencjału podmiotu trzeciego, z którego może skorzystać wykonawca, to jednak warunkuje
to uprawnienie możliwością skorzystania z niego w warunkach konkretnego zamówienia. Nie
chodzi bowiem o udostępnienie potencjału, które ma charakter fikcyjny, ale wykorzystanie
tego potencjału w celu realizacji zamówienia. Zatem, jak trafnie ujął to ustawodawca polski,
chodzi o skorzystanie z określonych zdolności (możliwości) podmiotu trzeciego. Zaś,
badanie uprawnienia do skorzystania z określonych zdolności musi odbywać się z
uwzględnieniem warunków konkretnego postępowania. Poza zakresem badania, na tym
etapie postępowania, pozostaje trafność sformułowania warunków udziału w postępowaniu.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy, na podstawie art.
192 ust. 9 i 10 w zw. z § 3 pkt 1 lit. a rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15
marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów
kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238),
zaliczając do kosztów postępowania odwoławczego wpisy od odwołań w wysokości
30.000,00 zł.
Przewodniczący: ……………………
…………………….
…………………….
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 263/15 z dnia 2015-12-23
- Sygn. akt KIO 245/15, KIO 305/15 z dnia 2015-03-04
- Sygn. akt KIO 270/15 z dnia 2015-03-03
- Sygn. akt KIO 273/15 z dnia 2015-02-27
- Sygn. akt KIO 267/15 z dnia 2015-02-27
