rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2017-07-24
rok: 2017
data dokumentu: 2017-07-24
rok: 2017
sygnatury akt.:
KIO 1395/17
KIO 1395/17
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 lipca 2017 roku w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 07.07.2017 r. przez
wykonawcę
K. N. Sp. z o.o., ul. (…) w postępowaniu prowadzonym przez Szkołę Główną Handlową w
W., (…),
przy udziale wykonawcy
W. S.A., ul. (…), zgłaszającego swoje przystąpienie do
postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego.
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 07.07.2017 r. przez
wykonawcę
K. N. Sp. z o.o., ul. (…) w postępowaniu prowadzonym przez Szkołę Główną Handlową w
W., (…),
przy udziale wykonawcy
W. S.A., ul. (…), zgłaszającego swoje przystąpienie do
postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego.
orzeka
1.
oddala odwołanie
2.
zalicza w poczet kosztów postępowania kwotę 7 500,00 (siedem tysięcy pięćset)
złotych uiszczoną przez odwołującego
K. N. Sp. z o.o., ul. (…) tytułem wpisu od odwołania
3.
zasądza od
K. N. Sp. z o.o., ul. (…) na rzecz Szkoły Głównej Handlowej w W., (…)
kwotę 3 600 zł
00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych, zero groszy) stanowiącą koszty
postępowania odwoławczego poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2015, poz. 2164) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia jego
doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do
Sądu Okręgowego w
Warszawie
Przewodniczący:
……………………….
Sygn. akt KIO 1395/17
UZASADNIENIE
Szkoła Główna Handlowa w W., (…), dalej zwana „Zamawiającym” prowadzi
postępowanie o udzielenie zamówieni publicznego w trybie przetargu nieograniczonego pn.
„Dostawa przełączników sieciowych oraz serwera plików z dyskami na rzecz Szkoły Głównej
Handlowej w W.”.
Zamówienie zostało podzielone na dwa zadania, przy czym odwołanie zostało wniesione od
zadania nr 1 obejmującego dostawę 40 szt. przełączników sieciowych wraz ze szkoleniem 6
pracowników zamawiającego.
W dniu 04.07.2017 r. Zamawiający poinformował wykonawców o wyborze
najkorzystniejszej oferty oraz o odrzuceniu oferty wykonawcy - Przedsiębiorstwa
Handlowego „K. N." Sp. z o.o. z siedzibą w G., ul.(…), zwanego dalej „Odwołującym”.
Od takiej czynności Zamawiającego, Odwołujący wniósł odwołanie do Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej. We wniesionym odwołaniu zarzucił Zamawiającemu naruszenie
art. 89 ust. 1 pkt 4, w związku z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp, poprzez odrzucenie oferty
Odwołującego przy braku wystąpienia przesłanek dokonania tej czynności.
Podnosząc powyższy zarzut wniósł o nakazanie Zamawiającemu unieważnienia
czynności o odrzuceniu oferty Odwołującego, powtórzenia czynności badania i oceny ofert z
uwzględnieniem oferty Odwołującego oraz dokonania wyboru oferty Odwołującego jako
najkorzystniejszej.
Wskazał, że dnia 4 lipca 2017 r. Zamawiający przekazał zawiadomienie o odrzuceniu jego
oferty na podstawie art. 89 ust 1 pkt 4 w związku z art. 90 ust 3 ustawy Pzp. W uzasadnieniu
odrzucenia Zamawiający podał, że „Podstawą prawną odrzucenia oferty K. N. Sp.z o.o. jest
art. 89 ust 1 pkt 4 w związku z art. 90 ust 3 ustawy pzp - „Zamawiający odrzuca ofertę
wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień wraz z
złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia”. Wskazał nadto, że złożone wyjaśnienia spółki K. „nie zawierają żadnych konkretnych wyliczeń szczegółowych ceny oferty, nie wskazują ceny nabywczej
przełączników i wysokości marży, kosztów dostawy, instalacji i konfiguracji oprogramowania
do zarządzania przełącznikami oraz kosztów szkolenia. Wykonawca w swoich wyjaśnieniach
nie wykazał ekonomicznego i technicznego uzasadnienia ofertowanych wartości oraz nie
przedstawił dowodów ( w postaci wyliczenia matematycznego lub innego wyspecyfikowania.)
na poparcie przedstawionej w ofercie niskiej ceny na wykonania zamówienia. Wykonawca
wyjaśnił wprawdzie, iż miał możliwość uzyskania niezwykle korzystnych rabatów od
współpracujących stale z Wykonawcą podmiotów, nie wskazał jednak w jakim stopniu ten
czynnik wpłynął na jego obniżenie. Formalnie udzielenie odpowiedzi na żądanie wyjaśnienia
ceny przy równoczesnym nie odniesieniu się w treści wyjaśnień do wszystkich elementów
cenotwórczych, nie może być uznane za złożenie merytorycznych wyjaśnień”.
Odwołujący odnosząc się do powyższego podniósł, że nie zgadza się z powyższymi
zarzutami. Poza sporem jest fakt, iż działanie to w sposób rażący narusza przepisy prawa.
Odwołujący swoją ofertę przygotował z należytą starannością, wszystkie ceny zostały
wyliczone w sposób poprawny oraz dostarczył wszelkich wyjaśnień i dowód Zamawiającemu
do stwierdzenia, że oferta Odwołującego nie jest ofertą zawierającą rażąco niską cenę. W
pierwszej kolejności Odwołujący nie zgadza się ze stanowiskiem Zamawiającego, że brak
przedstawienia cen nabywczych przełączników i wysokości marży lub innych wyliczeń
matematycznych przesądza o fakcie rażąco niskiej ceny. Wezwanie Zamawiającego nie
precyzowało jakiego rodzaju informacji i dokumentów Zamawiający oczekuje. Jeśli w ocenie
Zamawiającego konieczne było przedstawienie cen nabywczych przełączników i wysokości
marży lub innych wyliczeń matematycznych powinien je wskazać w wezwaniu do wyjaśnień.
Podniósł, że Zamawiający kierując wezwanie do udzielenia wyjaśnień powinien był w sposób
precyzyjny określić jakie okoliczności wzbudzają jego wątpliwości, a które wpływają na
oferowaną cenę oraz powinien wskazać, jakie informacje chciałby uzyskać od wykonawcy
celem ustalenia tego, czy cena oferty jest prawidłowa (rynkowa) i gwarantuje wykonanie
zamówienia zgodnie z jego oczekiwaniami. Podkreślił, że wezwanie powinno być konkretne,
precyzyjne, szczegółowe; zawierać podstawę prawną wezwania. Przygotowując wezwanie
zamawiający zawsze powinien też pamiętać, że ocena udzielonych wyjaśnień zawsze
następuje w granicach zakreślonych treścią wezwania i wykonawca może odnieść się tylko
do elementów wskazanych przez zamawiającego w wezwaniu.
Stwierdził, że Odwołujący cenę swojej oferty oparł w głównej mierze na cenach
zaoferowanych przez producenta, a te jak oświadczył w załączonym do wyjaśnień
oświadczeniu producenta, jest ceną kompletną zawierającą wszystkie koszty wytworzenia.
Zamawiający nie złożył na piśmie odpowiedzi na odwołanie. W złożonym Prezesowi
KIO piśmie informującym o wartości zamówienia i terminach podjętych czynności w
postepowaniu, wniósł o odrzucenie odwołania wykonawcy w oparciu o przepis art. 189 ust.
2 pkt 2 ustawy Pzp.
Uzasadniając powyższy wniosek podał, że w dniu 04.07.2017 r. Odwołujący otrzymał droga
elektroniczną informację o odrzuceniu oferty. Natomiast w dniu 7 lipca 2017 roku już po
upływie terminu związania ofertą, który to okres upłynął w dniu 6 lipca 2017 roku wniósł
odwołanie do Prezesa KIO. Podkreślił, że odwołujący jeśli zamierzał wnosić odwołanie to
mógł samodzielnie dokonać przedłużenia terminu związania ofertą. Zdaniem Zamawiającego
pozostawanie przez wykonawcę w terminie związania ofertą determinuje jego dalszy udział
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, w tym także możliwość składaniaśrodków ochrony prawnej.
Dlatego też ewentualne uwzględnienie wniesionego Odwołania, doprowadziłoby do
unieważnienia czynności badania i oceny ofert, w wyniku której oferta złożona przez
Odwołującego nie mogłaby zostać uznana za najkorzystniejszą, z uwagi na fakt, iż
przerwany został stan związania ofertą. Podkreślił, że celu odwołania należy upatrywać w
poprawieniu sytuacji w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego podmiotu, który z
tego środka korzysta. W niniejszej sprawie taki efekt nie zostałby osiągnięty przede
wszystkim ze względu na brak możliwości wyboru oferty Odwołującego, z uwagi na upływ
terminu związania ofertą. W tym zakresie wskazał na tezy z wyroków KIO z 26 maja 2014 r.
(KIO 883/14, KIO 900/14, KIO 904/14, KIO 905/14), gdzie Izba stwierdziła, że wykonawca
nie będąc związany ofertą w dacie złożenia środka ochrony prawnej - nie ma interesu w
uzyskaniu zamówienia oraz nie może ponieść szkody w wyniku naruszenia przez
zamawiającego przepisów ustawy Pzp wskazywanych w odwołaniu, bowiem w następstwie
uwzględnienia odwołania i dokonania - zgodnie jego żądaniami - powtórnej oceny ofert
Zamawiający nie będzie miał możliwości wyboru oferty Odwołującego i zawarcia, z nim
umowy w sprawie zamówienia publicznego. Natomiast na rozprawie Zamawiający wnosił o
oddalenie odwołania jako niezasadnego.
Do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego przystąpił wykonawca
W. S.A., ul. (…), którego oferta została uznana najkorzystniejszą. W prezentowanym
stanowisku poparł stanowisko zaprezentowane przez Zamawiającego zarówno co do
odrzucenia odwołania jak i jego oddalenia.
Krajowa Izba Odwoławcza rozpoznając złożone odwołanie na rozprawie
i uwzględniając dokumentację z niniejszego postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego oraz stanowisko odwołującego wskazane w odwołaniu, zamawiającego
zaprezentowane na rozprawie i piśmie procesowym oraz przystępującego wyrażone
na rozprawie ustaliła i zważyła co następuje.
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Izba uznała, iż
odwołanie podlega oddaleniu ponieważ upłynął termin związania ofertą odwołującego.
W pierwszej kolejności Izba odnosząc się do wniosku Zamawiającego o odrzucenie
odwołania w oparciu o przepis art. 189 ust.2 pkt 2 Pzp postanowiła oddalić przedmiotowy
wniosek . W ramach oceny przedmiotowego wniosku za wyrokiem KIO z 7 marca 2017 roku
sygn. KIO 374/17 wskazać należy iż w świetle przepisów ustawy Pzp nie zostało wyraźnie
rozstrzygnięte, jaka czynność Zamawiającego będzie właściwa w sytuacji nieprzedłużenia
terminu związania ofertą, i jakie są skutki wynikające z bezskutecznego upływu terminu
związania ofertą w toku postępowania o udzielenie zamówienia. Można zastanawiać się, czy
oferta co do której upłynął termin związania ofertą, nadal jest ofertą, a także czy po upływie
tego terminu jest ofertą ważną. Ustawa nie rozstrzyga wyraźnie tej kwestii, przewidując
jedynie w art. 89 ust.1 pkt 7a Pzp w powiązaniu z wymogiem określonym w art. 85 ust.2 Pzp
podstawę do odrzucenia oferty wykonawcy, który nie zgodził się na przedłużenie terminu
związania ofertą.
Zamawiający w przedmiotowej sprawie stanął na stanowisku iż wykonawca któremu
upłynął termin związania ofertą pozbawiony jest legitymacji do wniesienia odwołania w
oparciu o przepis art. 189 ust.2 pkt 2 Pzp. Brak związania ofertą winien skutkować
odrzuceniem odwołania. W ocenie Zamawiającego Odwołujący nie jest już podmiotem
uprawnionym do wniesienia odwołania, gdyż taki wykonawca utracił możliwość domagania
się od Zamawiającego zawarcia z nim umowy o wykonanie zamówienia. Jednakże zdaniem
Izby brak jest podstaw do przyjęcia, iż podmiot zdefiniowany w art. 2 pkt 11 Pzp będący
osobą fizyczna, osobą prawna albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości
prawnej, która ubiega się o udzielenie zamówienia publicznego, złożyła ofertę lub zawarła
umowę w sprawie zamówienia publicznego, z chwilą upływu terminu związania złożoną
ofertą przestaje być wykonawcą mogącym składać środki ochrony prawnej. Podkreślić
należy, że definicja ta nie ogranicza kręgu podmiotów, którym można przypisać status
wykonawcy, wyłącznie do tych, którzy mają szansę na uzyskanie zamówienia. Dlatego też
pomimo upływu terminu związania ofertą po wyborze najkorzystniejszej oferty, okoliczność ta
nie stanowi negatywnej przesłanki o charakterze formalnym, uniemożliwiającej takiemu
wykonawcy wniesienia odwołania. Wobec powyższego wniosek o odrzucenie odwołania
został przez Izbę oddalony.
W tej sytuacji Izba stwierdziła, że brak jest podstaw do odrzucenia odwołania w
oparciu o przesłanki wskazane w art. 189 ust.2 Pzp.
Wracając do kwestii braku związania ofertą wskazać należy, iż wykonawca, wnosząc
odwołanie, w efekcie którego konieczne byłoby powtórzenie czynności badania i oceny ofert
oraz wyboru jego oferty jako najkorzystniejszej, winien wykazać spełnianie przesłanek o
których mowa w przepisie art. 179 ust.1 Pzp tj. interesu w uzyskaniu zamówienia,
kwalifikowanego poniesieniem lub możliwością poniesienia szkody, rozumianej w tym
wypadku jako utrata możliwości pozyskania zamówienia. W tym zakresie Krajowa Izba
Odwoławcza z urzędu w każdym rozpatrywanym przypadku zobowiązana jest do badania
przesłanek wskazanych w art. 179 ust. 1 Pzp. Są to przesłanki materialno--prawne, co
oznacza, iż w przypadku ich braku lub nieudowodnienia odwołanie podlega oddaleniu
niezależnie od zasadności podnoszonych w odwołaniu zarzutów.
Niewątpliwym jest iż skutki upływu terminu związania ofertą są różnie postrzegane w
orzecznictwie tak sądów okręgowych jak i Krajowej Izby Odwoławczej. Izba odnosząc się do
tej kwestii wskazuje, że podziela w pełni stanowisko Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w
orzeczeniu z dnia 24 lutego 2010 r. (sygn. akt SK 22/08), iż dla zawarcia umowy o
wykonanie zamówienia publicznego nie jest wymagana ważności terminu związania ofertą
(dopuszczalne jest zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego po upływie terminu
związania ofertą). Jednakże Izba wyraża stanowisko znajdujące odzwierciedlenie w
przeważającym orzecznictwie Izby, iż niedopuszczalne jest dokonywanie wyboru oferty
najkorzystniejszej spośród ofert, wśród których znajdują się oferty pozostające w terminie
związania ofertą i takich, wobec których termin związania ofertą upłynął. W sytuacji wyboru
wykonawcy z ofertą, której termin związania wygasł, Zamawiający nie mógłby skutecznie
gwarantować sobie podpisania umowy. Tym samym inna jest sytuacja prawna wykonawcy
wybranego w dacie związania ofertą i wykonawcy wybranego po upływie terminu związania
ofertą, który to bez negatywnych dla siebie konsekwencji finansowych może uchylać się od
zawarcia umowy i to także w sytuacji, gdy jego oferta nadal pozostaje zabezpieczona
wadium. Prowadzi to do sytuacji, w której wyboru dokonuje się spośród ofert wykonawców,
którzy muszą zawrzeć umowę bo inaczej tracą wadium i takich, którzy mogą ale nie muszą
zawrzeć umowy i to bez negatywnych konsekwencji. Izba uważa, że taka sytuacja nie
znajduje oparcia w przepisach ustawy i narusza art. 7 ust. 1 ustawy Pzp, wybór wykonawcy
do realizacji zamówienia może nastąpić tylko spośród wykonawców którzy na dzień wyboru
pozostają związani złożoną ofertą.
W przedmiotowym postępowaniu niewątpliwym jest, że ze termin związania ofertą
Odwołującego minął. Tym samym w sytuacji uwzględnienia odwołania i wyboru jego oferty
jako najkorzystniejszej w postępowaniu możliwość zawarcia umowy pozostawiona byłaby
woli Odwołującego. Dlatego też w takiej sytuacji zasadnym jest przyjęcie, że po pierwsze
wykonawca któremu termin związania ofertą minął nie może skutecznie domagać się od
Zamawiającego zawarcia z nim umowy, a po drugie brak jest podstaw prawnych do
zobowiązania Zamawiającego do oceny i wyboru takiej oferty.
Skoro Odwołujący nie pozostawał w związaniu ofertą i nie może skutecznie domagać
się zawarcia umowy to odpadła możliwość poniesienia przez niego szkody( brak możliwości
wykazania nawet potencjalnej szkody na skutek naruszenia przepisów przez
Zamawiającego). W takim wypadku odwołanie, wobec którego nie zostały spełnione
materialno prawne przesłanki warunkujące jego wniesienie – podlega oddaleniu bez
konieczności jego merytorycznego rozpoznania.
Jednakże w związku z różnym postrzeganiem skutków upływu terminu związania
ofertą i tym, że ocena występowania przesłanek z art. 179 ust.1 Pzp następuje dopiero na
rozprawie, a rozstrzygnięcie następuje w orzeczeniu Izby, Izba dokonała rozpoznania
podniesionego zarzutu rażąco niskiej ceny. W tym zakresie Izba ze względu na oddalenie
odwołania, informacyjnie podaje, że brak było podstawy do odrzucenia oferty Odwołującego
z powodu rażąco niskiej ceny oferty.
Zgodnie z art. 90 ust.1 - 3 Pzp, aby Zamawiający miał podstawy do odrzucenia oferty
Odwołującego, musiałoby dojść do ustalenia, że albo wezwany Odwołujący w ogóle nie
złożył wyjaśnień albo, że złożone wyjaśnienia wraz z innymi dowodami potwierdzają, że
została zaoferowana cena rażąco niska. Wyjaśnienie kwestii związanych z podejrzeniem
rażąco niskiej ceny stanowi obowiązkowy element badania i oceny ofert w sytuacji
wskazanej a przepisie art. 90 usst.1a Pzp. W przedmiotowym postępowaniu Zamawiający
wezwał wykonawców w tym i Odwołującego do złożenia wyjaśnień, które to wyjaśnienia
otrzymał w dniu 16 czerwca 2017 roku. Zamawiający odrzucił ofertę bo uznał iż wyjaśnienia
były zbyt ogólne i nie zawierały szczegółowych i wyczerpujących wyjaśnień w zakresie
podstaw zaoferowanej ceny. Izba podkreśla, że wyjaśnienia dotyczyły oferty gdzie Formularz
cenowy składał się tylko z czterech pozycji z czego dwie dotyczyły przełączników, trzecia
kosztów ich instalacji i konfiguracji, a czwarta kosztu szkolenia 6 osób. Niewątpliwym jest
także, że do wyjaśnień załączono oświadczenie producenta przełączników, potwierdzające
iż zaoferowane w tym zakresie ceny są cenami pokrywającymi ich koszt zakupu.
Analiza tego dokumentu oraz zaoferowanych przez innych oferentów cen, w ocenie
Izby pozwala przyjąć, że w przedmiotowej sprawie nie zachodziła przesłanka odrzucenia
oferty Odwołującego, gdyż oferta to nie zawierała ceny rażąco niskiej. Okoliczność tę
dodatkowo potwierdza fakt porównania cen ofertowych zaoferowanych w postepowaniu
przez wykonawców. Sama różnica między zaproponowanymi cenami ofertowymi zawiera
się w kwocie od około 10 do 15 tys. złotych, tj. przy cenie oferty wybranej w wysokości
215 433, 46 zł, oferty C. S.A. 210 765 zł i Odwołującego 200 371 zł, nie stwarza
jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, aby wybrana oferta opiewała na kwotę rażąco niską.
Analiza przedłożonych ofert wskazuje bowiem, że złożone przez powołanych kontrahentów
oferty miały zbliżone parametry i były podobnie skalkulowane, a z całą pewnością cena
zaoferowana przez Odwołującego nie była ceną nierealną. Zamawiający starał się
kwestionować realność cen za przełączniki w ofercie Odwołującego, jednakże do protokołu
podał, że były także takie oferty, gdzie wykazana cena przełączników była niższa niż w
ofercie Odwołującego.
Podkreślenia zdaniem Izby wymaga także kwestia, że obowiązkiem dowodowym w
zakresie wykazania realnej ceny oferty obciążony jest zgodnie z art. 90 ust.2 Pzp
wykonawca. Jednakże zwrócić uwagę należy na fakt, że Zamawiającego, jako
wywodzącego określony skutek prawny w postaci odrzucenia oferty, obciąża ciężar
dowodowy polegający na obowiązku wykazania iż „złożone wyjaśnienia wraz z innymi
dowodami potwierdzają, że została zaoferowana cena rażąco niska”. Jednakże ocena
złożonych wyjaśnień została sprowadzona przez Zamawiającego do określenia ich jako
ogólnikowych, natomiast nie zawiera jakiejkolwiek merytorycznej oceny i wykazania, iż
zaoferowana cena jest rażąco niska, jest nierynkowa za którą nie jest możliwe wykonanie
zamówienia. Za rażąco niską powinna być uznana cena niewiarygodna, nierealistyczna w
porównaniu z cenami rynkowymi podobnych zamówień odbiegającą od cen przyjętych,
wskazująca na fakt realizacji poniżej kosztów wytworzenia dostawy. W ocenie Izby na
podstawie zgromadzonych w sprawie materiałów kwota zaproponowana przez
Odwołującego nie jest ceną rażąco niską i w żaden sposób nie odbiega od ceny oferty
wybranej.
Odnosząc się do powyższych ustaleń Izba wskazuje, że oddalenie odwołania było
wynikiem braku występowania po stronie Odwołującego związania ofertą, co skutkowało
niespełnieniem materialno-prawnej przesłanki możliwości poniesienia szkody o której mowa
w przepisie art. 179 ust.1 Pzp. Zasadnym jest przywołanie w tym zakresie treści z orzeczenia
SO w P. sygn. akt X Ga 85/15 z 15 maja 2015 r., gdzie Sąd stwierdził, że Wykonawca,
wnosząc środek ochrony prawnej obowiązany jest posiadać interes w uzyskaniu danego
zamówienia, kwalifikowany możliwością poniesienia szkody w wyniku naruszenia prawa
przez zamawiającego, a także orzeczenia Sądu Okręgowego w G. z dnia 3 czerwca 2016
roku sygn. akt XII Ga 40/16/za, gdzie sąd stwierdził, że oferta co do której upłynął termin
związania nie może być skutecznie wybrana.
Izba orzekła jak w sentencji wyroku, orzekając na podstawie przepisów art. 190 ust.7,
191 ust.2 i 192 ust. 2 ustawy Pzp,.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku, na podstawie art. 192 ust.
9 i 10 ustawy Pzp, oraz w oparciu o przepisy § 3 pkt.1a) i 1b rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 15 marca 2010 roku w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(Dz. U. Nr 41 poz. 238 ze zm.).
Przewodniczący ………………………….
1.
oddala odwołanie
2.
zalicza w poczet kosztów postępowania kwotę 7 500,00 (siedem tysięcy pięćset)
złotych uiszczoną przez odwołującego
K. N. Sp. z o.o., ul. (…) tytułem wpisu od odwołania
3.
zasądza od
K. N. Sp. z o.o., ul. (…) na rzecz Szkoły Głównej Handlowej w W., (…)
kwotę 3 600 zł
00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych, zero groszy) stanowiącą koszty
postępowania odwoławczego poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2015, poz. 2164) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia jego
doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do
Sądu Okręgowego w
Warszawie
Przewodniczący:
……………………….
Sygn. akt KIO 1395/17
UZASADNIENIE
Szkoła Główna Handlowa w W., (…), dalej zwana „Zamawiającym” prowadzi
postępowanie o udzielenie zamówieni publicznego w trybie przetargu nieograniczonego pn.
„Dostawa przełączników sieciowych oraz serwera plików z dyskami na rzecz Szkoły Głównej
Handlowej w W.”.
Zamówienie zostało podzielone na dwa zadania, przy czym odwołanie zostało wniesione od
zadania nr 1 obejmującego dostawę 40 szt. przełączników sieciowych wraz ze szkoleniem 6
pracowników zamawiającego.
W dniu 04.07.2017 r. Zamawiający poinformował wykonawców o wyborze
najkorzystniejszej oferty oraz o odrzuceniu oferty wykonawcy - Przedsiębiorstwa
Handlowego „K. N." Sp. z o.o. z siedzibą w G., ul.(…), zwanego dalej „Odwołującym”.
Od takiej czynności Zamawiającego, Odwołujący wniósł odwołanie do Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej. We wniesionym odwołaniu zarzucił Zamawiającemu naruszenie
art. 89 ust. 1 pkt 4, w związku z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp, poprzez odrzucenie oferty
Odwołującego przy braku wystąpienia przesłanek dokonania tej czynności.
Podnosząc powyższy zarzut wniósł o nakazanie Zamawiającemu unieważnienia
czynności o odrzuceniu oferty Odwołującego, powtórzenia czynności badania i oceny ofert z
uwzględnieniem oferty Odwołującego oraz dokonania wyboru oferty Odwołującego jako
najkorzystniejszej.
Wskazał, że dnia 4 lipca 2017 r. Zamawiający przekazał zawiadomienie o odrzuceniu jego
oferty na podstawie art. 89 ust 1 pkt 4 w związku z art. 90 ust 3 ustawy Pzp. W uzasadnieniu
odrzucenia Zamawiający podał, że „Podstawą prawną odrzucenia oferty K. N. Sp.z o.o. jest
art. 89 ust 1 pkt 4 w związku z art. 90 ust 3 ustawy pzp - „Zamawiający odrzuca ofertę
wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień wraz z
złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia”. Wskazał nadto, że złożone wyjaśnienia spółki K. „nie zawierają żadnych konkretnych wyliczeń szczegółowych ceny oferty, nie wskazują ceny nabywczej
przełączników i wysokości marży, kosztów dostawy, instalacji i konfiguracji oprogramowania
do zarządzania przełącznikami oraz kosztów szkolenia. Wykonawca w swoich wyjaśnieniach
nie wykazał ekonomicznego i technicznego uzasadnienia ofertowanych wartości oraz nie
przedstawił dowodów ( w postaci wyliczenia matematycznego lub innego wyspecyfikowania.)
na poparcie przedstawionej w ofercie niskiej ceny na wykonania zamówienia. Wykonawca
wyjaśnił wprawdzie, iż miał możliwość uzyskania niezwykle korzystnych rabatów od
współpracujących stale z Wykonawcą podmiotów, nie wskazał jednak w jakim stopniu ten
czynnik wpłynął na jego obniżenie. Formalnie udzielenie odpowiedzi na żądanie wyjaśnienia
ceny przy równoczesnym nie odniesieniu się w treści wyjaśnień do wszystkich elementów
cenotwórczych, nie może być uznane za złożenie merytorycznych wyjaśnień”.
Odwołujący odnosząc się do powyższego podniósł, że nie zgadza się z powyższymi
zarzutami. Poza sporem jest fakt, iż działanie to w sposób rażący narusza przepisy prawa.
Odwołujący swoją ofertę przygotował z należytą starannością, wszystkie ceny zostały
wyliczone w sposób poprawny oraz dostarczył wszelkich wyjaśnień i dowód Zamawiającemu
do stwierdzenia, że oferta Odwołującego nie jest ofertą zawierającą rażąco niską cenę. W
pierwszej kolejności Odwołujący nie zgadza się ze stanowiskiem Zamawiającego, że brak
przedstawienia cen nabywczych przełączników i wysokości marży lub innych wyliczeń
matematycznych przesądza o fakcie rażąco niskiej ceny. Wezwanie Zamawiającego nie
precyzowało jakiego rodzaju informacji i dokumentów Zamawiający oczekuje. Jeśli w ocenie
Zamawiającego konieczne było przedstawienie cen nabywczych przełączników i wysokości
marży lub innych wyliczeń matematycznych powinien je wskazać w wezwaniu do wyjaśnień.
Podniósł, że Zamawiający kierując wezwanie do udzielenia wyjaśnień powinien był w sposób
precyzyjny określić jakie okoliczności wzbudzają jego wątpliwości, a które wpływają na
oferowaną cenę oraz powinien wskazać, jakie informacje chciałby uzyskać od wykonawcy
celem ustalenia tego, czy cena oferty jest prawidłowa (rynkowa) i gwarantuje wykonanie
zamówienia zgodnie z jego oczekiwaniami. Podkreślił, że wezwanie powinno być konkretne,
precyzyjne, szczegółowe; zawierać podstawę prawną wezwania. Przygotowując wezwanie
zamawiający zawsze powinien też pamiętać, że ocena udzielonych wyjaśnień zawsze
następuje w granicach zakreślonych treścią wezwania i wykonawca może odnieść się tylko
do elementów wskazanych przez zamawiającego w wezwaniu.
Stwierdził, że Odwołujący cenę swojej oferty oparł w głównej mierze na cenach
zaoferowanych przez producenta, a te jak oświadczył w załączonym do wyjaśnień
oświadczeniu producenta, jest ceną kompletną zawierającą wszystkie koszty wytworzenia.
Zamawiający nie złożył na piśmie odpowiedzi na odwołanie. W złożonym Prezesowi
KIO piśmie informującym o wartości zamówienia i terminach podjętych czynności w
postepowaniu, wniósł o odrzucenie odwołania wykonawcy w oparciu o przepis art. 189 ust.
2 pkt 2 ustawy Pzp.
Uzasadniając powyższy wniosek podał, że w dniu 04.07.2017 r. Odwołujący otrzymał droga
elektroniczną informację o odrzuceniu oferty. Natomiast w dniu 7 lipca 2017 roku już po
upływie terminu związania ofertą, który to okres upłynął w dniu 6 lipca 2017 roku wniósł
odwołanie do Prezesa KIO. Podkreślił, że odwołujący jeśli zamierzał wnosić odwołanie to
mógł samodzielnie dokonać przedłużenia terminu związania ofertą. Zdaniem Zamawiającego
pozostawanie przez wykonawcę w terminie związania ofertą determinuje jego dalszy udział
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, w tym także możliwość składaniaśrodków ochrony prawnej.
Dlatego też ewentualne uwzględnienie wniesionego Odwołania, doprowadziłoby do
unieważnienia czynności badania i oceny ofert, w wyniku której oferta złożona przez
Odwołującego nie mogłaby zostać uznana za najkorzystniejszą, z uwagi na fakt, iż
przerwany został stan związania ofertą. Podkreślił, że celu odwołania należy upatrywać w
poprawieniu sytuacji w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego podmiotu, który z
tego środka korzysta. W niniejszej sprawie taki efekt nie zostałby osiągnięty przede
wszystkim ze względu na brak możliwości wyboru oferty Odwołującego, z uwagi na upływ
terminu związania ofertą. W tym zakresie wskazał na tezy z wyroków KIO z 26 maja 2014 r.
(KIO 883/14, KIO 900/14, KIO 904/14, KIO 905/14), gdzie Izba stwierdziła, że wykonawca
nie będąc związany ofertą w dacie złożenia środka ochrony prawnej - nie ma interesu w
uzyskaniu zamówienia oraz nie może ponieść szkody w wyniku naruszenia przez
zamawiającego przepisów ustawy Pzp wskazywanych w odwołaniu, bowiem w następstwie
uwzględnienia odwołania i dokonania - zgodnie jego żądaniami - powtórnej oceny ofert
Zamawiający nie będzie miał możliwości wyboru oferty Odwołującego i zawarcia, z nim
umowy w sprawie zamówienia publicznego. Natomiast na rozprawie Zamawiający wnosił o
oddalenie odwołania jako niezasadnego.
Do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego przystąpił wykonawca
W. S.A., ul. (…), którego oferta została uznana najkorzystniejszą. W prezentowanym
stanowisku poparł stanowisko zaprezentowane przez Zamawiającego zarówno co do
odrzucenia odwołania jak i jego oddalenia.
Krajowa Izba Odwoławcza rozpoznając złożone odwołanie na rozprawie
i uwzględniając dokumentację z niniejszego postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego oraz stanowisko odwołującego wskazane w odwołaniu, zamawiającego
zaprezentowane na rozprawie i piśmie procesowym oraz przystępującego wyrażone
na rozprawie ustaliła i zważyła co następuje.
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Izba uznała, iż
odwołanie podlega oddaleniu ponieważ upłynął termin związania ofertą odwołującego.
W pierwszej kolejności Izba odnosząc się do wniosku Zamawiającego o odrzucenie
odwołania w oparciu o przepis art. 189 ust.2 pkt 2 Pzp postanowiła oddalić przedmiotowy
wniosek . W ramach oceny przedmiotowego wniosku za wyrokiem KIO z 7 marca 2017 roku
sygn. KIO 374/17 wskazać należy iż w świetle przepisów ustawy Pzp nie zostało wyraźnie
rozstrzygnięte, jaka czynność Zamawiającego będzie właściwa w sytuacji nieprzedłużenia
terminu związania ofertą, i jakie są skutki wynikające z bezskutecznego upływu terminu
związania ofertą w toku postępowania o udzielenie zamówienia. Można zastanawiać się, czy
oferta co do której upłynął termin związania ofertą, nadal jest ofertą, a także czy po upływie
tego terminu jest ofertą ważną. Ustawa nie rozstrzyga wyraźnie tej kwestii, przewidując
jedynie w art. 89 ust.1 pkt 7a Pzp w powiązaniu z wymogiem określonym w art. 85 ust.2 Pzp
podstawę do odrzucenia oferty wykonawcy, który nie zgodził się na przedłużenie terminu
związania ofertą.
Zamawiający w przedmiotowej sprawie stanął na stanowisku iż wykonawca któremu
upłynął termin związania ofertą pozbawiony jest legitymacji do wniesienia odwołania w
oparciu o przepis art. 189 ust.2 pkt 2 Pzp. Brak związania ofertą winien skutkować
odrzuceniem odwołania. W ocenie Zamawiającego Odwołujący nie jest już podmiotem
uprawnionym do wniesienia odwołania, gdyż taki wykonawca utracił możliwość domagania
się od Zamawiającego zawarcia z nim umowy o wykonanie zamówienia. Jednakże zdaniem
Izby brak jest podstaw do przyjęcia, iż podmiot zdefiniowany w art. 2 pkt 11 Pzp będący
osobą fizyczna, osobą prawna albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości
prawnej, która ubiega się o udzielenie zamówienia publicznego, złożyła ofertę lub zawarła
umowę w sprawie zamówienia publicznego, z chwilą upływu terminu związania złożoną
ofertą przestaje być wykonawcą mogącym składać środki ochrony prawnej. Podkreślić
należy, że definicja ta nie ogranicza kręgu podmiotów, którym można przypisać status
wykonawcy, wyłącznie do tych, którzy mają szansę na uzyskanie zamówienia. Dlatego też
pomimo upływu terminu związania ofertą po wyborze najkorzystniejszej oferty, okoliczność ta
nie stanowi negatywnej przesłanki o charakterze formalnym, uniemożliwiającej takiemu
wykonawcy wniesienia odwołania. Wobec powyższego wniosek o odrzucenie odwołania
został przez Izbę oddalony.
W tej sytuacji Izba stwierdziła, że brak jest podstaw do odrzucenia odwołania w
oparciu o przesłanki wskazane w art. 189 ust.2 Pzp.
Wracając do kwestii braku związania ofertą wskazać należy, iż wykonawca, wnosząc
odwołanie, w efekcie którego konieczne byłoby powtórzenie czynności badania i oceny ofert
oraz wyboru jego oferty jako najkorzystniejszej, winien wykazać spełnianie przesłanek o
których mowa w przepisie art. 179 ust.1 Pzp tj. interesu w uzyskaniu zamówienia,
kwalifikowanego poniesieniem lub możliwością poniesienia szkody, rozumianej w tym
wypadku jako utrata możliwości pozyskania zamówienia. W tym zakresie Krajowa Izba
Odwoławcza z urzędu w każdym rozpatrywanym przypadku zobowiązana jest do badania
przesłanek wskazanych w art. 179 ust. 1 Pzp. Są to przesłanki materialno--prawne, co
oznacza, iż w przypadku ich braku lub nieudowodnienia odwołanie podlega oddaleniu
niezależnie od zasadności podnoszonych w odwołaniu zarzutów.
Niewątpliwym jest iż skutki upływu terminu związania ofertą są różnie postrzegane w
orzecznictwie tak sądów okręgowych jak i Krajowej Izby Odwoławczej. Izba odnosząc się do
tej kwestii wskazuje, że podziela w pełni stanowisko Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w
orzeczeniu z dnia 24 lutego 2010 r. (sygn. akt SK 22/08), iż dla zawarcia umowy o
wykonanie zamówienia publicznego nie jest wymagana ważności terminu związania ofertą
(dopuszczalne jest zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego po upływie terminu
związania ofertą). Jednakże Izba wyraża stanowisko znajdujące odzwierciedlenie w
przeważającym orzecznictwie Izby, iż niedopuszczalne jest dokonywanie wyboru oferty
najkorzystniejszej spośród ofert, wśród których znajdują się oferty pozostające w terminie
związania ofertą i takich, wobec których termin związania ofertą upłynął. W sytuacji wyboru
wykonawcy z ofertą, której termin związania wygasł, Zamawiający nie mógłby skutecznie
gwarantować sobie podpisania umowy. Tym samym inna jest sytuacja prawna wykonawcy
wybranego w dacie związania ofertą i wykonawcy wybranego po upływie terminu związania
ofertą, który to bez negatywnych dla siebie konsekwencji finansowych może uchylać się od
zawarcia umowy i to także w sytuacji, gdy jego oferta nadal pozostaje zabezpieczona
wadium. Prowadzi to do sytuacji, w której wyboru dokonuje się spośród ofert wykonawców,
którzy muszą zawrzeć umowę bo inaczej tracą wadium i takich, którzy mogą ale nie muszą
zawrzeć umowy i to bez negatywnych konsekwencji. Izba uważa, że taka sytuacja nie
znajduje oparcia w przepisach ustawy i narusza art. 7 ust. 1 ustawy Pzp, wybór wykonawcy
do realizacji zamówienia może nastąpić tylko spośród wykonawców którzy na dzień wyboru
pozostają związani złożoną ofertą.
W przedmiotowym postępowaniu niewątpliwym jest, że ze termin związania ofertą
Odwołującego minął. Tym samym w sytuacji uwzględnienia odwołania i wyboru jego oferty
jako najkorzystniejszej w postępowaniu możliwość zawarcia umowy pozostawiona byłaby
woli Odwołującego. Dlatego też w takiej sytuacji zasadnym jest przyjęcie, że po pierwsze
wykonawca któremu termin związania ofertą minął nie może skutecznie domagać się od
Zamawiającego zawarcia z nim umowy, a po drugie brak jest podstaw prawnych do
zobowiązania Zamawiającego do oceny i wyboru takiej oferty.
Skoro Odwołujący nie pozostawał w związaniu ofertą i nie może skutecznie domagać
się zawarcia umowy to odpadła możliwość poniesienia przez niego szkody( brak możliwości
wykazania nawet potencjalnej szkody na skutek naruszenia przepisów przez
Zamawiającego). W takim wypadku odwołanie, wobec którego nie zostały spełnione
materialno prawne przesłanki warunkujące jego wniesienie – podlega oddaleniu bez
konieczności jego merytorycznego rozpoznania.
Jednakże w związku z różnym postrzeganiem skutków upływu terminu związania
ofertą i tym, że ocena występowania przesłanek z art. 179 ust.1 Pzp następuje dopiero na
rozprawie, a rozstrzygnięcie następuje w orzeczeniu Izby, Izba dokonała rozpoznania
podniesionego zarzutu rażąco niskiej ceny. W tym zakresie Izba ze względu na oddalenie
odwołania, informacyjnie podaje, że brak było podstawy do odrzucenia oferty Odwołującego
z powodu rażąco niskiej ceny oferty.
Zgodnie z art. 90 ust.1 - 3 Pzp, aby Zamawiający miał podstawy do odrzucenia oferty
Odwołującego, musiałoby dojść do ustalenia, że albo wezwany Odwołujący w ogóle nie
złożył wyjaśnień albo, że złożone wyjaśnienia wraz z innymi dowodami potwierdzają, że
została zaoferowana cena rażąco niska. Wyjaśnienie kwestii związanych z podejrzeniem
rażąco niskiej ceny stanowi obowiązkowy element badania i oceny ofert w sytuacji
wskazanej a przepisie art. 90 usst.1a Pzp. W przedmiotowym postępowaniu Zamawiający
wezwał wykonawców w tym i Odwołującego do złożenia wyjaśnień, które to wyjaśnienia
otrzymał w dniu 16 czerwca 2017 roku. Zamawiający odrzucił ofertę bo uznał iż wyjaśnienia
były zbyt ogólne i nie zawierały szczegółowych i wyczerpujących wyjaśnień w zakresie
podstaw zaoferowanej ceny. Izba podkreśla, że wyjaśnienia dotyczyły oferty gdzie Formularz
cenowy składał się tylko z czterech pozycji z czego dwie dotyczyły przełączników, trzecia
kosztów ich instalacji i konfiguracji, a czwarta kosztu szkolenia 6 osób. Niewątpliwym jest
także, że do wyjaśnień załączono oświadczenie producenta przełączników, potwierdzające
iż zaoferowane w tym zakresie ceny są cenami pokrywającymi ich koszt zakupu.
Analiza tego dokumentu oraz zaoferowanych przez innych oferentów cen, w ocenie
Izby pozwala przyjąć, że w przedmiotowej sprawie nie zachodziła przesłanka odrzucenia
oferty Odwołującego, gdyż oferta to nie zawierała ceny rażąco niskiej. Okoliczność tę
dodatkowo potwierdza fakt porównania cen ofertowych zaoferowanych w postepowaniu
przez wykonawców. Sama różnica między zaproponowanymi cenami ofertowymi zawiera
się w kwocie od około 10 do 15 tys. złotych, tj. przy cenie oferty wybranej w wysokości
215 433, 46 zł, oferty C. S.A. 210 765 zł i Odwołującego 200 371 zł, nie stwarza
jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, aby wybrana oferta opiewała na kwotę rażąco niską.
Analiza przedłożonych ofert wskazuje bowiem, że złożone przez powołanych kontrahentów
oferty miały zbliżone parametry i były podobnie skalkulowane, a z całą pewnością cena
zaoferowana przez Odwołującego nie była ceną nierealną. Zamawiający starał się
kwestionować realność cen za przełączniki w ofercie Odwołującego, jednakże do protokołu
podał, że były także takie oferty, gdzie wykazana cena przełączników była niższa niż w
ofercie Odwołującego.
Podkreślenia zdaniem Izby wymaga także kwestia, że obowiązkiem dowodowym w
zakresie wykazania realnej ceny oferty obciążony jest zgodnie z art. 90 ust.2 Pzp
wykonawca. Jednakże zwrócić uwagę należy na fakt, że Zamawiającego, jako
wywodzącego określony skutek prawny w postaci odrzucenia oferty, obciąża ciężar
dowodowy polegający na obowiązku wykazania iż „złożone wyjaśnienia wraz z innymi
dowodami potwierdzają, że została zaoferowana cena rażąco niska”. Jednakże ocena
złożonych wyjaśnień została sprowadzona przez Zamawiającego do określenia ich jako
ogólnikowych, natomiast nie zawiera jakiejkolwiek merytorycznej oceny i wykazania, iż
zaoferowana cena jest rażąco niska, jest nierynkowa za którą nie jest możliwe wykonanie
zamówienia. Za rażąco niską powinna być uznana cena niewiarygodna, nierealistyczna w
porównaniu z cenami rynkowymi podobnych zamówień odbiegającą od cen przyjętych,
wskazująca na fakt realizacji poniżej kosztów wytworzenia dostawy. W ocenie Izby na
podstawie zgromadzonych w sprawie materiałów kwota zaproponowana przez
Odwołującego nie jest ceną rażąco niską i w żaden sposób nie odbiega od ceny oferty
wybranej.
Odnosząc się do powyższych ustaleń Izba wskazuje, że oddalenie odwołania było
wynikiem braku występowania po stronie Odwołującego związania ofertą, co skutkowało
niespełnieniem materialno-prawnej przesłanki możliwości poniesienia szkody o której mowa
w przepisie art. 179 ust.1 Pzp. Zasadnym jest przywołanie w tym zakresie treści z orzeczenia
SO w P. sygn. akt X Ga 85/15 z 15 maja 2015 r., gdzie Sąd stwierdził, że Wykonawca,
wnosząc środek ochrony prawnej obowiązany jest posiadać interes w uzyskaniu danego
zamówienia, kwalifikowany możliwością poniesienia szkody w wyniku naruszenia prawa
przez zamawiającego, a także orzeczenia Sądu Okręgowego w G. z dnia 3 czerwca 2016
roku sygn. akt XII Ga 40/16/za, gdzie sąd stwierdził, że oferta co do której upłynął termin
związania nie może być skutecznie wybrana.
Izba orzekła jak w sentencji wyroku, orzekając na podstawie przepisów art. 190 ust.7,
191 ust.2 i 192 ust. 2 ustawy Pzp,.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku, na podstawie art. 192 ust.
9 i 10 ustawy Pzp, oraz w oparciu o przepisy § 3 pkt.1a) i 1b rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 15 marca 2010 roku w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(Dz. U. Nr 41 poz. 238 ze zm.).
Przewodniczący ………………………….
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 86/17 z dnia 2017-12-01
- Sygn. akt KIO 1352/17, KIO 1439/17 z dnia 2017-08-07
- Sygn. akt 1313/17 z dnia 2017-08-04
- Sygn. akt KIO 1389/17 z dnia 2017-07-27
- Sygn. akt KIO 1374/17 z dnia 2017-07-26
