rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2009-10-23
rok: 2009
data dokumentu: 2009-10-23
rok: 2009
Powiązane tematy:
sygnatury akt.:
KIO/UZP 1467/09
KIO/UZP 1467/09
Komisja w składzie:
Przewodniczący: Jolanta Markowska Członkowie: Izabela Niedziałek - Bujak, Lubomira Matczuk - Mazuś Protokolant: Paulina Zalewska
Przewodniczący: Jolanta Markowska Członkowie: Izabela Niedziałek - Bujak, Lubomira Matczuk - Mazuś Protokolant: Paulina Zalewska
po rozpoznaniu na rozprawie
w dniu 21 października 2009 r. w Warszawie odwołania
wniesionego przez Konsorcjum: Strabag Sp. z o.o., HERMANN KIRCHNER Polska Sp.
z o.o., HERMANN KIRCHNER Bauuntemehmung GmbH, Hermann Kirchner, DYWIDAG
Bau GmbH, Mies-van der Rohe, 03-472 Warszawa, ul. Brechta 7 od rozstrzygnięcia przez
zamawiającego Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, 00-848 Warszawa,
ul. śelazna 59, protestu z dnia 10 września 2009 r.
przy udziale wykonawcy Konsorcjum: NDI S.A., SB Granit S.A. – Skopje, 81-718 Sopot,
ul. Powstańców Warszawy 19, zgłaszającego przystąpienie do postępowania
odwoławczego po stronie odwołującego,
przy udziale wykonawcy xxx zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego
po stronie zamawiającego.
w dniu 21 października 2009 r. w Warszawie odwołania
wniesionego przez Konsorcjum: Strabag Sp. z o.o., HERMANN KIRCHNER Polska Sp.
z o.o., HERMANN KIRCHNER Bauuntemehmung GmbH, Hermann Kirchner, DYWIDAG
Bau GmbH, Mies-van der Rohe, 03-472 Warszawa, ul. Brechta 7 od rozstrzygnięcia przez
zamawiającego Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, 00-848 Warszawa,
ul. śelazna 59, protestu z dnia 10 września 2009 r.
przy udziale wykonawcy Konsorcjum: NDI S.A., SB Granit S.A. – Skopje, 81-718 Sopot,
ul. Powstańców Warszawy 19, zgłaszającego przystąpienie do postępowania
odwoławczego po stronie odwołującego,
przy udziale wykonawcy xxx zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego
po stronie zamawiającego.
orzeka:
1. oddala odwołanie,
2. kosztami postępowania obciąża Konsorcjum: Strabag Sp. z o.o., HERMANN
KIRCHNER Polska Sp. z o.o., HERMANN KIRCHNER Bauuntemehmung GmbH,
Hermann Kirchner, DYWIDAG Bau GmbH, Mies-van der Rohe, 03-472 Warszawa,
ul. Brechta 7 i nakazuje:
1)
zaliczyćna rzecz Urzędu ZamówieńPublicznych koszty w wysokości 4 462 zł
00 gr (słownie: cztery tysiące czterysta sześćdziesiąt dwa złote zero groszy)
z kwoty wpisu
uiszczonego
przez Konsorcjum: Strabag Sp. z o.o.,
HERMANN KIRCHNER Polska Sp. z o.o., HERMANN KIRCHNER
Bauuntemehmung GmbH, Hermann Kirchner, DYWIDAG Bau GmbH,
Mies-van der Rohe, 03-472 Warszawa, ul. Brechta 7,
2)
dokonaćwpłaty kwoty 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych
zero groszy) przez Konsorcjum: Strabag Sp. z o.o., HERMANN KIRCHNER
Polska Sp. z o.o., HERMANN KIRCHNER Bauuntemehmung GmbH,
Hermann Kirchner, DYWIDAG Bau GmbH, Mies-van der Rohe,
03-472 Warszawa, ul. Brechta 7 na rzecz Generalna Dyrekcja Dróg
Krajowych i Autostrad, 00-848 Warszawa, ul. śelazna 59 stanowiącej
uzasadnione koszty strony poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika,
3)
dokonaćwpłaty kwoty 0 zł 0 gr (słownie: xxx) przez xxx na rzecz Urzędu
ZamówieńPublicznych na rachunek dochodów własnych UZP,
4)
dokonaćzwrotu kwoty 15 538 zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy pięćset
trzydzieści osiem złotych zero groszy) z rachunku dochodów własnych Urzędu
ZamówieńPublicznych na rzecz Konsorcjum: Strabag Sp. z o.o.,
HERMANN KIRCHNER Polska Sp. z o.o., HERMANN KIRCHNER
Bauuntemehmung GmbH, Hermann Kirchner, DYWIDAG Bau GmbH,
Mies-van der Rohe, 03-472 Warszawa, ul. Brechta 7.
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Warszawie
prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu
ograniczonego na realizacjęzadania "Budowa autostrady A4 na odcinku od węzła
Wierzchosławice do węzła Krzyżw km 499+800 -512+800". Ogłoszenie o zamówieniu
zostało opublikowane w dniu 24 grudnia 2008 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
pod nr 2008/S 250-333802.
Odwołujący: Konsorcjum firm: Strabag Sp. z o.o., HERMANN KIRCHNER Polska Sp.
z o.o., HERMANN KIRCHNER Bauuntemehmung GmbH, Hermann Kirchner, DYWIDAG Bau
GmbH, Mies-van der Rohe z siedzibąlidera konsorcjum w Warszawie, zwany dalej
„Konsorcjum Strabag” otrzymał w dniu 31 sierpnia 2009 r. od zamawiającego zaproszenie do
złożenia oferty wraz ze specyfikacjąistotnych warunków zamówienia. Wobec treści
postanowieńsiwz odwołujący wniósł protest dotyczący postanowieńzawartych
w Szczególnych Warunkach Kontraktu (tom II), dalej „SWK” oraz Formularza umowy,
zarzucając zamawiającemu ukształtowanie umowy zamawiającego z wykonawcąw sposób
powodujący rażącąnierównowagęstron oraz naruszający zasady uczciwej konkurencji
i współżycia społecznego. Odwołujący zarzucił naruszenie: art. 7 ustawy z dnia 29 stycznia
2004 r. Prawo zamówieńpublicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 ze zmianami),
zwanej dalej Pzp oraz art. 5 k.c., art. 353
1
k.c., art. 647 k.c. oraz art. 484 § 2, art. 58 § 1 i § 2
k.c. w związku z art. 14 i 139 Pzp. Wniósł o zmianęzapisów siwz poprzez modyfikacjętreści
Szczególnych Warunków Kontraktu:
1. Subklauzuli 4.4 ”Podwykonawcy" - poprzez usunięcie zapisu rozpoczynającego sięod
słów: "Umowy z Podwykonawcami, które zawieraćbędzie Wykonawca działający jako
Konsorcjum..." do końca drugiego podpunktu b).
2. Subklauzuli 8.7 "Kary umowne za opóźnienie" - poprzez usunięcie podpunktów (d), (e) i
(f), przewidujących karęumownądla wykonawcy i naniesienie odpowiednich zmian
w Załączniku do Oferty,.
3. Subklauzuli 8.7 - poprzez usunięcie zapisu "Wykonawca jest zobowiązany zapłacićkarę
umownątakże w przypadku, gdy Zamawiający nie poniósł szkody, z zastrzeżeniem
Subklauzuli 8.14."
4. Subklauzuli 1.14 - poprzez usunięcie w ppkt. (c) oraz modyfikacjętreści Formularza
Umowy:
- w pkt. 4.4. poprzez usunięcie zapisu, w pkt a i b oraz naniesienie odpowiednich zmian
w Formularzu Umowy.
W uzasadnieniu protestu odwołujący wskazał,że wprowadzone ograniczenia
dotyczące zawierania umów z przyszłymi podwykonawcami sąniezgodne z obowiązującymi
przepisami prawa, stanowiączyn nieuczciwej konkurencji oraz naruszajądobre obyczaje
kupieckie i zasady współżycia społecznego. Zamawiający narzucił bowiem wykonawcom
treśćpostanowieńw umowach zawieranych z podwykonawcami jak teżzakazał
umieszczenia określonych postanowieńw tych umowach. W ten sposób zamawiający
narusza zasadęswobody umów określonąw art. 353
1
k.c.
Postanowienia powyższe naruszająteżprzepis art. 647
1
k.c. poprzez wprowadzenie
dodatkowych warunków dotyczących wyrażania zgody przez zamawiającego na zawarcie
umowy z podwykonawcą(Subklauzula 4.4 pkt (e) nieprzewidzianych w ww. przepisie.
Ponadto, uprawnienie zamawiającego do wyrażenia zgody na zawarcie umowy
z podwykonawcąnie obejmuje ingerencji w treśćtej umowy. Zamawiający arbitralnie i bez
uzasadnienia ogranicza swobodękształtowania stosunku prawnego przez wykonawcę
z osobątrzecią. Zamawiający zamierza wpływaćna treśćwynagrodzenia podwykonawcy,
narzuca zasady wystawianiaświadectwa przyjęcia robót i zwrotu zabezpieczenia.
W ocenie odwołującego wskazane postanowienia naruszajązasadęuczciwej
konkurencji i równego traktowania wykonawców określonąw art. 7 Pzp oraz zasady
współżycia społecznego, gdyżzamawiający wykorzystuje swojąpozycjęzmuszając
wykonawców do niekorzystnych rozporządzeńi zaciągania niekorzystnych zobowiązań
wobec osób trzecich.
Odwołujący podniósł, iżkary umowne sąrażąco wygórowane, nieadekwatnie do
ewentualnych uchybieńw wykonaniu umowy, co stanowi nadużycie prawa w rozumieniu
art. 5 k.c. Natomiast postanowienie zobowiązujące wykonawcędo zapłaty kary umownej
także wówczas, gdy zamawiający nie poniósł szkody uniemożliwia dochodzenie przez
wykonawcęmiarkowania przez sąd wysokości kary umownej, gdy jest ona rażąco
wygórowana w stosunku do wysokości poniesionej szkody.
Ponadto, zamawiający nie jest uprawniony dożądania, aby zmiana statusu prawnego
wykonawcy następowała wyłącznie za jego zgodą, ponieważogranicza to swobodę
prowadzenia działalności gospodarczej. Zamawiający narzucił także podział wynagrodzenia
na 2009 r. i kolejne lata w ten sposób,że wykonawca może nie otrzymaćwynagrodzenia za
2009 r. w pełnej wysokości, ze względu na przekroczenie sumy, określonej w formularzu
umowy, a ponadto uzależnił zapłatęwynagrodzenia w kolejnych latach od zawarcia „aneksu
po określeniu limitu nakładów na kolejne lata”. Postanowienie powyższe narusza art. 647 k.c.
Odwołujący podkreślił,że zamawiający wykorzystuje swojąpozycjęw strukturze zamówień
publicznych narzucając potencjalnemu wykonawcy rażąco niekorzystne warunki przyszłej
umowy i nadmiernąingerencjęw prowadzonąprzez niego działalnośćgospodarczą.
Konsorcjum: NDI S.A., SB Granit S.A. – Skopje z siedzibąw Sopocie przystąpiło do
postępowania wszczętego w wyniku wniesienia protestu,żądając jego uwzględnienia.
Protest został w części uwzględniony przez zamawiającego tj. w zakresie dotyczącym
pkt. 4.4 Formularza Umowy (Tom II Rozd. 1 siwz) oraz w zakresie zapisu w brzmieniu:
"Warunki umowy z Podwykonawcąnie mogąbyćgorsze od Warunków niniejszego
Kontraktu",
wynikającego
z
treści
Subklauzuli
4.4
"Podwykonawcy",
zawartej
w Szczegółowych Warunkach Kontraktu (Tom II Rozdział 3 siwz), a w pozostałym zakresie
został oddalony.
Zamawiający podniósł, co następuje:
Ad. 1 Skoro art. 647
1
§ 2 k.c. uzależnia możliwośćzawarcia umowy z podwykonawcąod
zgody inwestora, a ponadto przyznaje inwestorowi prawo do składania sprzeciwu
lub zastrzeżeńdo umowy lub projektu umowy pomiędzy wykonawcąa podwykonawcą, to
zamawiający jako inwestor ma prawo do określenia ogólnych zasad na jakich akceptował
będzie treśćzawieranych umów podwykonawczych. Zamawiający może na etapie
formułowania warunków kontraktu w siwz określićjakie wymagania powinna spełnićumowa
podwykonawcza, a jakich postanowieńtaka umowa nie może zawieraći wbrew
twierdzeniom odwołującego nie narusza to ani właściwości (natury) stosunku prawnego,
który powstaje w wyniku zawarcia umowy na podwykonanie, ani przepisów prawnych, ani
zasad współżycia społecznego. Wprowadzenie zapisów Subklauzuli 1.14 "Podwykonawcy"
nie jest spowodowane zamiarem ograniczenia zasady swobody umów lecz służy
zabezpieczeniu interesów wszystkich stron stosunku prawnego, jaki powstaje w wyniku
zawarcia umowy o podwykonawstwo.
Odwołujący nie uzasadnił, dlaczego zapis: „..Umowy z Podwykonawcami, które
zawierał będzie wykonawca działający jako Konsorcjum, zawierane będąw imieniu i na
rzecz wszystkich uczestników konsorcjum" narusza swobodęzawierania umów. Jest on
zdaniem zamawiającego konsekwencjąuregulowańwynikających z art. 23 Pzp, art. 647
1
§ 5
k.c. oraz punktu (a) Subklauzuli 1.14 zgodnie z Warunkami Kontraktu na budowędla robót
budowlanych i inżynieryjnych projektowanych przez zamawiającego (Rozdział: 1 Tomu II
siwz), z których wynika solidarna odpowiedzialnośćwszystkich uczestników konsorcjum
wobec zamawiającego oraz podwykonawcy (w zakresie zapłaty wynagrodzenia). Skoro
zatem zgodnie z art. 23 Pzp wykonawcąjest konsorcjum, to równieżumowy
podwykonawcze powinny byćzawierane w imieniu i na rzecz wszystkich uczestników
konsorcjum, nie zaśpomiędzy podwykonawcami a poszczególnymi uczestnikami tego
konsorcjum.
Odwołujący nie uzasadnił równieżw jaki sposób swobodęzawierania umów
naruszająkwestionowane przez niego zapisy: "Umowa z Podwykonawcąbędzie zawierać
następujące postanowienia: a) W przypadku zwiększenia wartości umowy powyżej 10 %
wykonawca powiadomi o tym Zamawiającego na piśmie. c:) prawo wykonawcy do
odstąpienia od umowy będzie oparte na zamkniętym katalogu zdarzeń, które uprawniajądo
odstąpienia”. Zamawiający wymaga jedynie zawarcia w umowie podwykonawczej
zamkniętego katalogu zdarzeńuprawniających wykonawcędo odstąpienia od umowy
podwykonawczej, nie ingerując jednak w zawartośćtego katalogu.
Zarzut odwołującego dotyczący zapisu: "Umowa z Podwykonawcąbędzie zawierać
następujące postanowienie: a) W przypadku nie zapłacenia przez Wykonawcę
wynagrodzenia Podwykonawcy za wykonane przez podwykonawcęroboty, zamawiający
zapłaci podwykonawcyżądanąkwotęwynagrodzenia..." jednakże nie wyższąniżkwota
wynikająca z obmiaru robót wykonanych przez podwykonawcę, zatwierdzonego przez
inwestora przy cenach jednostkowych zawartych w kosztorysie ofertowym wykonawcy
stanowiącym częśćoferty, oparty został na niewłaściwej wykładni tego postanowienia
dokonanej w oderwaniu od pozostałych zapisów Subklauzuli 4.4 "Podwykonawcy",
w szczególności w punkcie (e). W pierwszej kolejności podniósł, iżnie zamierza ingerować
w sprawy związane z wysokościąwynagrodzenia ustalonego pomiędzy wykonawcą
a podwykonawcą, Z kwestionowanego zapisu wcale nie wynika, iżpodwykonawca ma
otrzymywaćwynagrodzenie obliczone według wysokości cen jednostkowych zawartych
w kosztorysie ofertowym wykonawcy, lecz jedynie może otrzymaćwynagrodzenie nie
wyższe niżtak ustalone. Ma to zabezpieczyćzamawiającego w wypadku, gdy
wynagrodzenie za wykonanie określonego zakresu robót, ustalone pomiędzy wykonawcą
a podwykonawcą, było wyższe niżwynagrodzenie ustalone na podstawie cen jednostkowych
z kosztorysu ofertowego wykonawcy. W następnej kolejności podniósł, iżkwestionowany
zapis nie może spowodowaćwypłaty na rzecz podwykonawcy wynagrodzenia bez
wyjaśnienia podstaw do wstrzymania przez wykonawcęwypłaty tego wynagrodzenia, skoro
zgodnie z treściąpunktu (e) Subklauzuli 4.4 podwykonawca zwracając siędo
zamawiającego o wypłatęwynagrodzenia, na podstawie art. 647
1
§ 5 k.c. musi
udokumentowaćzasadnośćtakiegożądania fakturązaakceptowanąprzez wykonawcę
i dokumentami potwierdzającymi wykonanie i odbiór fakturowanych robót.
Formułując zarzut, iżzamawiający nie jest uprawniony do narzucania wykonawcy
zasad wystawianiaświadectwa przejęcia i zwrotu zabezpieczenia odwołujący pominął część
Warunków Kontraktu zawartąw punkcie (e) Subklauzuli 4.4, zgodnie z którąw przypadku
powierzenia przez wykonawcęrealizacji robót podwykonawcy, wykonawca jest zobowiązany
do dokonania we własnym zakresie zapłaty wynagrodzenia należnego podwykonawcy
z zastosowaniem terminów płatności określonych z podwykonawcą. Zakresy i terminy
realizacji robót wykonywanych przez podwykonawcęnie musząpokrywaćsięz zakresami i
terminami robót, za które odpowiada wykonawca. W sytuacji, gdy podwykonawca terminowo
wykona powierzony mu zakres robot i roboty te zostanąodebrane przez wykonawcę, to nie
mażadnego uzasadnienia dla uzależnienia wystawienia przez wykonawcęprzejściowegoświadectwa płatności lub zwrotu na rzecz podwykonawcy zabezpieczenia od dokonania
analogicznych czynności względem wykonawcy przez zamawiającego.
Ad. 2. Uchybienia szczegółowo opisane w pkt. (d)-(f) Subklauzuli 8.7 sąistotnymi
uchybieniami w sposobie realizacji umowy dla zamawiającego, dlatego teżprzewidziane w
tych zapisach kary umowne mająwpływaćdyscyplinująco na wykonawcę. Nie
przestrzeganie przez wykonawcęposzczególnych terminów przywołanych w punkcie (d)
Subklauzuli 8.7 naraża zamawiającego na ryzyko opóźnienia realizacji całej inwestycji.
Analogiczne znaczenie ma dla zamawiającego kwestia terminowego usuwania przez
wykonawcęwad i wykonywania prac zaległych stwierdzonych podczas odbioru
oraz w okresie obowiązywania rękojmi, co wynika z zapisów punktu (f) Subklauzuli 8.7.
Równie istotne znaczenie ma kwestia przestrzegania obowiązku prawidłowego oznakowania
w czasie prowadzenia przez wykonawcęrobót drogowych wynikającego z zapisów punktu
(e) Subklauzuli 8.7, ponieważ, zgodnie z obowiązującymi przepisami, to zamawiający, jako
zarządca drogi, ponosićbędzie odpowiedzialnośćza szkody wynikające z niewłaściwego
oznakowania oraz organizacji ruchu. Wysokośćkar umownych przewidzianych w pkt. (d) -(f)
Subklauzuli 8.7 waha sięwprawdzie w przedziale od 2.000 zł do 10.000 zł za każdy dzień
zwłoki lub każdy dzieństwierdzonych nieprawidłowości, w porównaniu z wartością
zamówienia, stanowi jedynie ułamek promila. Nieuzasadniony jest zatem zarzut, iżwysokość
kar umownych jest nadmierna i obciąża wykonawcęw sposób nieadekwatny do
ewentualnych uchybień.
Za nieuzasadniony zamawiający uznał zarzut, iżokreślone w siwz kary umowne
stanowiąjednostronne i nieuprawnione uprzywilejowanie zamawiającego jako strony umowy,
gdyżumowa nie przewiduje zapłaty na rzecz wykonawcyżadnych kar umownych w sytuacji
,gdy zamawiający nie wykona ciążących na nim obowiązków. Odwołujący nie sprecyzował,
które obowiązki umowne zamawiającego powinny zostaćzabezpieczone karami umownymi.
Wskazał,że poza prawem odstąpienia od umowy, wykonawca może na zasadach
ogólnych dochodzićod zamawiającego roszczeńzwiązanych z nienależytym wykonaniem
warunków umowy.
Ad. 3 W ocenie zamawiającego, kwestionowany zapis Warunków Kontraktu jest zgodny
z funkcjąoraz charakterem kary umownej jako instrumentu umacniania umów, skłaniającego
dłużnika dościsłego wypełniania zobowiązania. Brak możliwości podnoszenia przez dłużnika
zarzutu peremptoryjnego w postaci nie wystąpienia szkody nie oznacza,że strony zastrzegły
innąkaręumownąniżprzewidziana w art. 483-484 k.c. Powyższy pogląd znalazł
potwierdzenie m. in. w Uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna
z dnia 6.11.2003 r. do sygn. akt III CZP 61/03 (OSN z 2004 r. Nr 5 poz. 59), zgodnie z którą
"zastrzeżenie kary umownej na wypadek. niewykonania lub nienależytego wykonania
zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania,że wierzyciel
nie poniósł szkody". Kwestionowane postanowienie nie stoi na przeszkodzie w korzystaniu
z instytucji sądowego miarkowania wysokości kary umownej na podstawie art. 484 § 2 k.c.
Przepis ten jest bowiem bezwzględnie obowiązujący i jego stosowanie nie może być
skutecznie wyłączone przez strony umowy.
Ad. 4 Zamawiający stwierdził,że powoływany przez odwołującego załącznik do oferty
(Formularz 2.1) nie zawierażadnego odesłania do Subklauzuli 1.14, wobec czegożądanie
wprowadzenia do treści tego dokumentu zmian sugerowanych przez odwołującego jest
niemożliwe do spełnienia.śądania usunięcia lub zmiany treści Subklauzuli 1.14 punkt (c) nie zasługująna
uwzględnienie, ponieważopierająsięna fragmentarycznej analizie treści siwz w zakresie
odnoszącym siędo Warunków Kontraktu. Treśćpunktu (e) Subklauzuli 1.14 uwzględnia
zarówno postanowienia Rozdziału 2 ("Warunki kontraktu na budowędla robót budowlanych
i inżynieryjnych projektowanych przez Zamawiającego", Cosmopoll Consultants, wydanie
angielsko-polskie 2000. Tłumaczenie pierwszego wydania FIDIC 1999), jak i Rozdziału 3
("Szczególne Warunki Kontraktu") " Tomu II siwz. Obowiązujący zapis stanowi modyfikację
w stosunku do pierwotnej treści punktu (c) Subklauzuli 1.14, zgodnej z "Warunkami
Kontraktu na budowędla robót budowlanych i inżynieryjnych projektowanych przez
Zamawiającego" (Rozdział 2 Tomu II siwz). Opisane postanowienie sankcjonuje jedynie
wynikający z przepisów ustawy Prawo zamówieńpublicznych zakaz zmian podmiotowych
w umowie o zamówienie publiczne. Zamówienie publiczne może byćbowiem udzielone
wyłącznie temu wykonawcy, który został wybrany w trybie ustawy oraz podlegał weryfikacji
przeprowadzonej przez zamawiającego w toku postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2004 r. sygn. akt V CK 97/03).
Zamawiający podkreślił, iżwynikające z treści postanowienia zakazy zmiany składu oraz
zmiany statusu prawnego bez zgody zamawiającego odnosząsięwyłącznie do konsorcjów,
jako całości nie zaśdo poszczególnych uczestników tych konsorcjów. W rozpatrywanym
przypadku oznacza to, iżnie można mówićo niezgodności pkt. (c) Subklauzuli 1.14
z przepisami kodeksu spółek handlowych, skoro kodeks ten w ogóle nie odnosi sięi nie
reguluje tworzenia, organizacji, funkcjonowania, rozwiązywania, łączenia, podziału
i przekształcania konsorcjów i innych nie mających osobowości prawnej ugrupowań
przedsiębiorców, co wprost wynika z treści § 1 Kodeksu spółek handlowych.
Konsorcjum Strabag wniosło odwołanie od rozstrzygnięcia protestu w części
oddalającej protest. Odwołujący podtrzymał zarzuty dotyczące naruszenia art. 7 Pzp, art.
353
1
k.c., art. 647
1
k.c., art. 484 § 2 k.c., art. 647 k.c., art. 58 § 1 i § 2 k.c., art. 5 k.c. w zw. z
art. 14 i 139 Pzp.
Odwołujący wniósł tak jak w proteście o nakazanie zamawiającemu zmiany
postanowieńspecyfikacji istotnych warunków zamówienia, poprzez modyfikacjętreści SWK:
1. Subklauzuli 4.4 przez usunięcie zapisu rozpoczynającego sięod słów: "Umowa
z Podwykonawcąbędzie zawieraćnastępujące postanowienia: a) W przypadku do
końca drugiego podpunktu b)"
2. Subklauzuli 8.7 poprzez usunięcie podpunktów (d), (e) i (f), przewidujących kary
umowne dla wykonawcy:
-
za przekroczenie terminu przedłożenia: Harmonogramu (Subklauzula 8.3 i 8.6),
raportu (Subklauzula 4.21), projektu umowy z podwykonawcą(Subklauzula 4.4)
oraz terminu określonego w (Subklauzuli 14.1) pkt (d) – 2 000 PLN za każdy
dzieńzwłoki;
-
za wprowadzenie zmian w oznakowaniu na czas prowadzenia robót, niezgodnych
z zatwierdzonym projektem organizacji ruchu, braki w oznakowaniu lub
wykonanie oznakowania z nienależytąstarannością- 10 000 PLN za każdy dzień
stwierdzonych powyższych nieprawidłowości;
-
za niedotrzymanie terminu usunięcia wad oraz wykonania drobnych zaległych
prac określonych wświadectwie przejęcia albo niedotrzymanie terminu usunięcia
wad oraz wykonania drobnych zaległych prac w okresie rękojmi za wady,
w terminie określonym przez Inżyniera/Zamawiającego – 5 000 PLN za każdy
dzieńzwłoki;
oraz odpowiednio - zmianętreści Załącznika do oferty.
3. Subklauzuli 8.7 poprzez usunięcie zapisu "Wykonawca jest zobowiązany zapłacić
karęumownątakże w przypadku, ..., gdy Zamawiający nie poniósł szkody,
z zastrzeżeniem Subklauzuli 8.14." i odpowiednio - Załącznika do oferty.
4. Subklauzuli 1.14 przez usunięcie w pkt. (c) zapisu: "Wykonawca wżadnym wypadku
nie zmieni swojego składu, zaśzmiana statusu prawnego nie nastąpi bez uprzedniej
zgody Zamawiającego" lub zmianęzapisu na zgodnąz obowiązującymi przepisami
oraz odpowiednio Załącznika do oferty.
Odwołujący podtrzymał zarzuty przedstawione w proteście, iżpostanowienia:
1) Subklauzuli 4.4. dotyczące warunków przyszłych umów z podwykonawcami naruszają
zasadęswobody zawierania umów, określonąw art. 353
1
k.c. oraz zasady akceptowania
umów podwykonawczych przez inwestora (zamawiającego) zawarte w art. 647
1
k.c.,
2) Subklauzuli 8.7 pkt (d), (e) i (f) zawierająkary umowne wygórowane i niewspółmierne do
określonych w nich uchybień,
3) Subklauzuli 8.7 ograniczająuprawnienie wykonawcy do miarkowania kary na podstawie
art. 484 § 2 k.c.
Odwołujący podkreślił w uzasadnieniu odwołania, iżnie sposób sięzgodzić,że skoro
inwestor może decydowaćo zaakceptowaniu umowy z podwykonawcami, to posiada
równieżprawo do wskazywania, jakie postanowienia powinny byćw niej zawarte. Z treści
art. 647
1
§ 2 k.c. nie wynika uprawnienie Inwestora do narzucenia wykonawcy z góry treści
postanowieńprzyszłej umowy podwykonawczej. Uprawnienie Inwestora ogranicza się
wyłącznie do zaakceptowania lub odmowy zatwierdzenia umowy. Zatwierdzenie umowy
podwykonawczej nie obejmuje ingerencji w treśćtej umowy. Powyższe postanowienia -
Subklauzuli
4.4
wpływają
w
sposób
niedopuszczalny
na
relację
wykonawcy
z podwykonawcą.
Odwołujący wskazał,że umowa o roboty budowlane powinna zmierzaćdo
zabezpieczenia zarówno interesów zamawiającego, jak i wykonawcy. Kara umowna,
podobnie jak odszkodowanie, którego jest surogatem, nie może prowadzićdo
nieuzasadnionego wzbogacenia zamawiającego. W ocenie odwołującego, przewidziane
przez zamawiającego, kary umowne sąrażąco wygórowane w stosunku do rangi uchybień,
nawet biorąc pod uwagęwartośćzamówienia oraz koniecznośćdochowania terminów przez
zamawiającego. Ponadto, kara umowna określona w siwz, stanowi jednostronne
i nieuprawnione uprzywilejowanie zamawiającego, jako strony umowy, gdyżumowa nie
przewiduje kar na rzecz wykonawcy, poza odstąpieniem od umowy przez zamawiającego.
Obowiązek zapłaty kary umownej, bez względu na istnienie szkody po stronie
zamawiającego, ogranicza możliwośćżądania miarkowania kary przez wykonawcę.
Podkreślił,że miarkowanie kary umownej w trybie art. 484 § 2 k.c. należy do tzw. prawa
sędziowskiego, zaśredakcja tego przepisu nie zawiera jakichkolwiek wyłączeń. "Przepis ten
mający charakter normy ogólnej może wchodzićw gręw każdym wypadku, gdy wświetle
oceny stanu faktycznego, można mówićo tym,że kara umowna w zastrzeżonej wysokości
jawićsiębędzie jako nieadekwatna" - wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17
grudnia 2007r., sygn. akt: V ACa 483/08. W związku z powyższym wskazany zapis jako
sprzeczny z art. 58 ust. 1 k.c. jest nieważny i winien byćuchylony.
Konsorcjum: NDI S.A., SB Granit S.A. – Skopje przystąpiło do postępowania
odwoławczego po stronie odwołującego wnosząc o uwzględnienie odwołania.
W toku rozprawy odwołujący skorygował zarzut zawarty w odwołaniu dotyczący
naruszenia art. 647 k.c., który został uwzględniony w rozstrzygnięciu protestu orazżądanie
zmiany załącznika do oferty. W pozostałym zakresie obie strony podtrzymały na rozprawie
swoje stanowiska.
Krajowa Izba Odwoławcza, w wyniku analizy dokumentów przedłożonych do akt
sprawy, oryginalnej dokumentacji postępowania oraz wyjaśnieństron i uczestnika
postępowania odwoławczego złożonych na rozprawie, ustaliła i zważyła, co następuje:
Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
KIO stwierdziła,że odwołujący legitymuje sięinteresem prawnym w rozumieniu
art. 179 ust. 1 Pzp. Izba uznała,że interes prawny odwołującego w uzyskaniu zamówienia
mógłby doznaćuszczerbku w przypadku potwierdzenia się, iżpostanowienia specyfikacji
istotnych warunków zamówienia (w tym SWK) zostały opracowane z naruszeniem
obowiązujących przepisów ustawy Prawo zamówieńpublicznych i Kodeksu cywilnego.
Izba uznała za niezasadny zarzut, iżpostanowienia Subklauzuli 4.4. [Podwykonawcy]
dotyczące ustalenia w SWK warunków przyszłych umów, które będązawierane przez
wykonawcęz podwykonawcami, naruszajązasadęswobody umów określonąw art. 353
1
k.c.
oraz zasady dotyczące akceptowania umów podwykonawczych przez inwestora zawarte
w art. 647
1
k.c.
W zaskarżonym przez odwołującego zakresie Subklauzuli 4.4 zamawiający
postanowił, iż„Wykonawca nie później niżna 28 dni przed planowanym skierowaniem
Podwykonawcy do wykonania Robót, przedłoży Zamawiającemu za pośrednictwem
Inżyniera projekt umowy z Podwykonawcą” (e), a także,że umowa z Podwykonawcąbędzie
zawieraćnastępujące postanowienia: „W przypadku zwiększenia wartości umowy powyżej
10% Wykonawca poinformuje o tym zamawiającego na piśmie” (a), „W przypadku nie
zapłacenia przez Wykonawcęwynagrodzenia Podwykonawcy za wykonane przez
Podwykonawcęroboty, Zamawiający zapłaci podwykonawcyżądanąkwotęwynagrodzenia,
jednakże nie wyższą, niżkwota wynikająca z obmiaru robot wykonanych przez
Podwykonawcę, zatwierdzonego przez Inżyniera, przy cenach jednostkowych zawartych w
kosztorysie ofertowym Wykonawcy stanowiącym częśćoferty” (b), „Prawo Wykonawcy do
odstąpienia od umowy będzie oparte na zamkniętym katalogu zdarzeń, które uprawniajągo
odstąpienia.” (c) oraz nie będzie zawierała zapisów: „uzależniających uzyskanie przez
Podwykonawcęprzejściowegoświadectwa płatności od Wykonawcy, od wystawienia przez
Inżyniera, PrzejściowegoŚwiadectwa Płatności obejmującego zakres robot wykonanych
przez Wykonawcę” (a), a także „warunkujących Podwykonawcy dokonanie zwrotu kwot
Zabezpieczenia przez Wykonawcę, od zwrotu Zabezpieczenia Wykonania na rzecz
Wykonawcy przez Zamawiającego” (b).
Izba nie przyjęła za uzasadnione twierdzenie odwołującego, iżpostanowienie
dotyczące terminu przedłożenia przez wykonawcęumowy z podwykonawcądo akceptacji
zamawiającemu zawarte w pkt (e) Subklauzuli 4.4 wprowadza warunek, dotyczący
wyrażania zgody przez zamawiającego na zawarcie umowy z podwykonawcą, który
wykracza poza dyspozycjęprzepisu art. 647
1
k.c. Przedłożenie umowy musi nastąpić
w określonym terminie i to zamawiający jest zobowiązany do jego określenia. W przypadku,
gdyby termin wykonania danej czynności nie był przewidziany w umowie, to jej wykonanie
powinno nastąpićna wezwanie zamawiającego. Oznaczenie terminu może nastąpićprzez
wskazanie konkretnej daty lub zdarzenia (tak jak w omawianym przypadku). Określenie
powyższego terminu w umowie nie narusza przepisu art. 647
1
k.c., który w § 2 reguluje
wyłącznie termin milczenia zamawiającego w sprawie akceptacji umowy oraz skutek tego
milczenia jako domniemanie wyrażenia zgody. Zgodnie z § 6 ww. przepisu nieważne są
odmienne postanowienia umów, o których mowa w tym artykule. Wobec powyższego, za
sprzeczne z ww. przepisem należy uznaćtakie postanowienia, które regulująinaczej kwestie
w nim uregulowane, co nie ma miejsca w przypadku omawianego postanowienia.
Z treści art. 647
1
§ 2 k.c. wynika uprawnienie zamawiającego do wyrażenia zgody na
zawarcie przez wykonawcęumowy z podwykonawcą. Zamawiający ma przy tym prawo
zgłosićzastrzeżenia lub sprzeciw wobec przedłożonej mu umowy lub jej projektu. Biorąc pod
uwagępowyższe, zamawiający posiada uprawnienie do oceny i zgłoszenia wymagań
(zastrzeżeń) co do treści umowy z podwykonawcąlub teżprojektu umowy (z zastrzeżeniem
formy pisemnej), co w ocenie Izby oznacza możliwośćwpływu zamawiającego na treść
postanowieńumowy o podwykonawstwo, w takim samym zakresie, jak przy określeniu przez
zamawiającego w siwz (SWK) generalnych wymagańco do treści umowy podlegającej jego
akceptacji. Z uwagi na szczególny charakter postępowania w sprawie zamówienia
publicznego, zasadętransparencji, zachowania uczciwej konkurencji i równego traktowania
wykonawców oraz pisemności i ekonomiki postępowania, Izba uznała,że określenie przez
zamawiającego w siwz wymagań, co do treści umowy podwykonawczej stanowi prawidłowe
działanie zamawiającego zarówno z punktu widzenia zadośćuczynienia podstawowym
zasadom procedury w sprawie zamówieńpublicznych, jak i z punktu widzenia interesów
wykonawców, którzy posiadając wiedzęco do tych wymagańmogąuwzględnićje jużna
etapie przygotowania ofert, w szczególności w celu prawidłowego skalkulowania ceny oferty.
Nie sposób zgodzićsięz twierdzeniem odwołującego, iżzamawiający arbitralnie i bez
uzasadnienia ogranicza swobodękształtowania stosunku prawnego przez wykonawcę
z osobątrzecią, poprzez zamiar wpłynięcia na treśćwynagrodzenia podwykonawcy,
narzucenie zasady wystawianiaŚwiadectwa Przejęcia Robót i zwrotu Zabezpieczenia.
Zważyćnależy,że podwykonawca w przypadku umowy o roboty budowlane nie jest
„zwyczajną” osobątrzecią. Dotyczy go szczególna regulacja, wynikająca z treści przepisu
art. 647
1
k.c., która z mocy ustawy stanowi pewne ograniczenie zasady swobody umów,
określonej w art. 353
1
k.c. Zgodnie z treściątego przepisu, strony zawierające umowęmogą
ułożyćstosunek prawny według swego uznania, byleby jego treśćlub cel nie sprzeciwiały się
właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zatem
wymóg zgody inwestora na zawarcie umowy pomiędzy wykonawcąa podwykonawcą
ogranicza swobodęumów lecz, co należy podkreślić, celem wprowadzenia art. 647
1
k.c. było
„zapewnienie podwykonawcom ochrony na wypadek bezprawnego zatrzymania należnego
im wynagrodzenia przez wykonawców” (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca
2007 r. sygn. akt V CSK 131/07). W ocenie Izby, postanowienia określone przez
zamawiającego w zakresie dotyczącym umowy z podwykonawcąsązgodne z celem
przyjętym przez ustawodawcęprzy wprowadzeniu tego przepisu tj. stanowiązabezpieczenie
interesu podwykonawców w kontekście inwestycji znacznych rozmiarów.
Izba nie podzieliła równieżzarzutu, iżpostanowienia Szczególnych Warunków
Kontraktu Subklauzuli 8.7 [Kary umowne za opóźnienie] pkt (d), (e) i (f) zawierająkary
umowne rażąco wygórowane i niewspółmierne do określonych w nich uchybień.
Zgodnie z treściąpowyższych postanowień, zamawiający zastrzegł kary umowne
w wysokości: 2 000,00 zł za każdy dzieńzwłoki, za przekroczenie terminu przedłożenia
harmonogramu, raportu, projektu umowy z podwykonawcą, szczegółowych kalkulacji cen
jednostkowych wszystkich pozycji kosztorysu ofertowego, 10 000,00 zł za każdy dzień
stwierdzonych nieprawidłowości we wprowadzeniu zmian w oznakowaniu na czas
prowadzenia robót, niezgodnych z zatwierdzonym projektem organizacji ruchu, braków
w oznakowaniu lub wykonaniu oznakowania z należytąstarannościąoraz 5 000,00 zł za
każdy dzieńzwłoki w niedotrzymaniu terminu usunięcia wad oraz wykonania drobnych
zaległych prac określonych wŚwiadectwie Przejęcia albo niedotrzymanie terminu usunięcia
wad oraz wykonania drobnych zaległych prac w okresie rękojmi za wady w terminie
określonym przez Inżyniera/Zamawiającego.
Nie można zakwestionowaćsłuszności twierdzeńzamawiającego, co do istotności
rodzajów uchybieńobjętych karami, a także, iżnie przestrzeganie przez wykonawcę
poszczególnych terminów przywołanych w punkcie (d) naraża zamawiającego na ryzyko
opóźnienia realizacji całej inwestycji, podobnie jak kwestia terminowego usuwania przez
wykonawcęwad i wykonywania prac zaległych stwierdzonych podczas odbioru
oraz w okresie obowiązywania rękojmi, co wynika z zapisów punktu (f). Istotne jest także
przestrzeganie obowiązku prawidłowego oznakowania w czasie prowadzenia przez
wykonawcęrobót drogowych, wynikającego z postanowieńpunktu (e), gdyżzgodnie
z
obowiązującymi
przepisami,
to
zamawiający,
jako
zarządca
drogi,
ponosi
odpowiedzialnośćza szkody wynikające z niewłaściwego oznakowania oraz organizacji
ruchu. Wskazaćnależy,że kary zostały ustalone na wypadek „zwłoki” wykonawcy
w wykonaniu obowiązków umownych, więc stosownie do treści przepisu art. 476 k.c.
warunkiem zastosowania kar umownych (postanowienia pkt d i f) jest nie spełnienieświadczenia w terminie, gdy jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi
odpowiedzialność.
Zważywszy powyższe, a także z uwagi na znacznąwartośćzamówienia (ok. 1 miliard
złotych) jak i szczególny charakter przedmiotu zamówienia - niezwykle istotny z punktu
widzenia interesu publicznego (odcinek autostrady), Izba uznała,że wysokośćoznaczonych
kar umownych jest stosowna do celu, któremu kary mająsłużyć, tj. zabezpieczeniu zarówno
interesów zamawiającego, jak i w tym przypadku - interesu publicznego, poprzez
zdyscyplinowanie wykonawcy do prawidłowego wykonywania umowy. Ustalone wysokości
kar stanowiąnieznaczne wartości w stosunku do wartości zamówienia. Bezpodstawne,
w ocenie Izby, sąw tych okolicznościach zarzuty odwołującego, iżpowyższe postanowienia
mogąprowadzićdo nieuzasadnionego wzbogacenia zamawiającego oraz zubożenia
wykonawcy. W ocenie Izby, omawiane kary umowne nie sąwygórowane oraz sąadekwatnie
do uchybieńw wykonaniu umowy. Nie ma zatem podstaw do uznania,że dane
postanowienia stanowiąnadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c.
Izba zgodziła sięz odwołującym, iżinteresy wykonawców, w równym stopniu jak
zamawiającego, powinny byćzabezpieczone w umowie o zamówienie, jednak odwołujący
nie wskazał, zarzucając brak równowagi stron w umowie, jakie obowiązki zamawiającego
powinny zostaćzabezpieczone karami umownymi w omawianych Warunkach Kontraktu.
Zgodnie z Warunkami Kontraktu wykonawcy przysługuje prawo odstąpienia od umowy,
oraz prawo dochodzenia od zamawiającego, na zasadach ogólnych, roszczeńzwiązanych
z nienależytym wykonaniem warunków umowy przez zamawiającego.
Nie podlegał uwzględnieniu przez Izbęzarzut, iżpostanowienia SWK Subklauzuli 8.7,
przewidujące obowiązek zapłaty kary umownej także w przypadku, gdy zamawiający nie
poniósł szkody ograniczająuprawnienie wykonawcy do miarkowania kary na podstawie
art. 484 § 2 k.c.
Przepis art. 484 § 1 k.c. dopuszcza zastrzeżenie kary umownej i dochodzenie
roszczenia z tego tytułu, bez względu na wysokośćponiesionej szkody. Powyższy pogląd
znalazł potwierdzenie m. in. w Uchwale Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 6 listopada
2003 r. sygn. akt III CZP 61/03 (OSN z 2004 r. Nr 5 poz. 59), której SN nadał moc zasady
prawnej, zgodnie z którą„zastrzeżenie kary umownej na wypadek. niewykonania lub
nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie
wykazania,że wierzyciel nie poniósł szkody". Nie wyłącza to stosowania przepisu zawartego
w § 2 ww. artykułu, zgodnie z którym jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części
wykonane, dłużnik możeżądaćzmniejszenia kary umownej, to samo dotyczy wypadku, gdy
kara umowna jest rażąco wygórowana. Jak stwierdził Sąd Apelacyjny w Katowicach
w wyroku z dnia 17 grudnia 2007 r., sygn. akt: V ACa 483/08, przywołanym przez
odwołującego „Przepis ten mający charakter normy ogólnej może wchodzićw gręw każdym
wypadku, gdy wświetle oceny stanu faktycznego, można mówićo tym,że kara umowna
w zastrzeżonej wysokości jawićsiębędzie jako nieadekwatna". Jest to przepis bezwzględnie
obowiązujący i jego stosowanie nie może byćskutecznie wyłączone przez strony umowy.
Nie można zatem zgodzićsięz twierdzeniem odwołującego, iżobowiązek zapłaty kary
umownej, bez względu na istnienie szkody po stronie zamawiającego, ogranicza możliwośćżądania miarkowania kary przez wykonawcę. Podnoszony przez odwołującego w toku
rozprawy argument dotyczący braku możliwości wykazania interesu prawnego wżądaniu
zmniejszenia przez sąd kary umownej, po uprzednim dokonaniu jej zapłaty, nie zasługuje na
uznanie, gdyżwykonawca, nie zgadzając sięna poniesienie kary umownej w wygórowanej
wysokości, może skierowaćpozew do sądu o ustalenie jej należnej wysokości oraz
ewentualnie o zapłatęprzez zamawiającego określonej kwoty odliczonej przez
zamawiającego od należnej płatności.
W Subklauzuli 1.14 [solidarna odpowiedzialność] pakt (c) zamawiający zawarł
postanowienie „Wykonawca wżadnym wypadku nie zmieni swojego składu, zaśzmiana
statusu
prawnego
nie
nastąpi
bez
uprzedniej
zgody
Zamawiającego”.
Powyższe postanowienie należy czytaćw pełnej treści, wynikającej ze zmiany postanowienia
klauzuli 1.14 FIDIC, jakoże SWK (Rozdz.3) stanowiąuzupełnienie, zmiany jak i dodatkowe
klauzule specjalne do Warunków Ogólnych FIDIC 1999, stanowiących element siwz.
W wyniku wykreślenia z klauzuli 1.14 FIDIC przez zamawiającego, zgodnie z klauzulą1.14
SWK, wyrazów „spółka solidarnego ryzyka”, treśćpostanowienia stanowi jednoznacznie,
iżpostanowienia tej klauzuli, w tym pkt (c) odnosząsięwyłącznie do konsorcjum lub „innego,
nie mającego osobowości prawnej ugrupowania dwóch lub więcej osób”. Izba podzieliła
zatem stanowisko zamawiającego, iżwynikające z treści tego postanowienia zakazy zmiany
składu oraz statusu prawnego, bez zgody zamawiającego, odnosząsięwyłącznie do
konsorcjów, jako całości, nie zaśdo poszczególnych uczestników tych konsorcjów.
Omawiana klauzula sankcjonuje jedynie wynikający z przepisów ustawy Prawo zamówień
publicznych zakaz zmian podmiotowych w umowie o zamówienie publiczne. Zamówienie
publiczne może byćbowiem udzielone wyłącznie temu wykonawcy, który został wybrany w
trybie ustawy oraz podlegał weryfikacji przeprowadzonej przez zamawiającego w toku
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia
13.01.2004 r. do sygn. akt V CK 97/03). Wobec powyższego nie można uznać,że powyższe
postanowienie ogranicza swobodęprowadzenia działalności gospodarczej lub jest
niezgodne z przepisami kodeksu spółek handlowych, gdyżkonsorcja nie podlegająjego
regulacjom, co wynika z treści § 1 K.s.h. W konsekwencji nie ma podstaw do stwierdzenia,że postanowienie powyższe jest sprzeczne z prawem i nieważna z mocy przepisu art. 58 § 1
i § 2 k.c. w zw. z art. 14 i 139 Pzp.
W tym stanie rzeczy brak jest podstaw do przyjęcia,że wskazane przez
odwołującego postanowienia WSK, zawarte w specyfikacji istotnych warunków zamówienia,
naruszająwymienione przepisy ustawy oraz zasadęuczciwej konkurencji i równego
traktowania wykonawców określonąw art. 7 Pzp, jak równieżzasady współżycia
społecznego, o których mowa w art. 5 k.c.
Omówione okoliczności sprawy uzasadniały oddalenie odwołania, jako pozbawionego
usprawiedliwionych podstaw. Biorąc za podstawęstan rzeczy, ustalony w toku
postępowania, Izba orzekła jak w sentencji na podstawie art.191 ust.1 Pzp.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 191 ust. 6 i 7
ustawy Prawo zamówieńpublicznych oraz § 4 ust. 1 pkt 2 lit. b rozporządzenia Prezesa
Rady Ministrów z dnia 9 lipca 2007r. w sprawie wysokości oraz sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(Dz. U. Nr 128, poz. 886 ze zm.) stosownie do wyniku postępowania.
Stosownie do art. 194 i 195 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówieńpublicznych
(Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 ze zmianami) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od
dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Urzędu Zamówień
Publicznych do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
1. oddala odwołanie,
2. kosztami postępowania obciąża Konsorcjum: Strabag Sp. z o.o., HERMANN
KIRCHNER Polska Sp. z o.o., HERMANN KIRCHNER Bauuntemehmung GmbH,
Hermann Kirchner, DYWIDAG Bau GmbH, Mies-van der Rohe, 03-472 Warszawa,
ul. Brechta 7 i nakazuje:
1)
zaliczyćna rzecz Urzędu ZamówieńPublicznych koszty w wysokości 4 462 zł
00 gr (słownie: cztery tysiące czterysta sześćdziesiąt dwa złote zero groszy)
z kwoty wpisu
uiszczonego
przez Konsorcjum: Strabag Sp. z o.o.,
HERMANN KIRCHNER Polska Sp. z o.o., HERMANN KIRCHNER
Bauuntemehmung GmbH, Hermann Kirchner, DYWIDAG Bau GmbH,
Mies-van der Rohe, 03-472 Warszawa, ul. Brechta 7,
2)
dokonaćwpłaty kwoty 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych
zero groszy) przez Konsorcjum: Strabag Sp. z o.o., HERMANN KIRCHNER
Polska Sp. z o.o., HERMANN KIRCHNER Bauuntemehmung GmbH,
Hermann Kirchner, DYWIDAG Bau GmbH, Mies-van der Rohe,
03-472 Warszawa, ul. Brechta 7 na rzecz Generalna Dyrekcja Dróg
Krajowych i Autostrad, 00-848 Warszawa, ul. śelazna 59 stanowiącej
uzasadnione koszty strony poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika,
3)
dokonaćwpłaty kwoty 0 zł 0 gr (słownie: xxx) przez xxx na rzecz Urzędu
ZamówieńPublicznych na rachunek dochodów własnych UZP,
4)
dokonaćzwrotu kwoty 15 538 zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy pięćset
trzydzieści osiem złotych zero groszy) z rachunku dochodów własnych Urzędu
ZamówieńPublicznych na rzecz Konsorcjum: Strabag Sp. z o.o.,
HERMANN KIRCHNER Polska Sp. z o.o., HERMANN KIRCHNER
Bauuntemehmung GmbH, Hermann Kirchner, DYWIDAG Bau GmbH,
Mies-van der Rohe, 03-472 Warszawa, ul. Brechta 7.
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Warszawie
prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu
ograniczonego na realizacjęzadania "Budowa autostrady A4 na odcinku od węzła
Wierzchosławice do węzła Krzyżw km 499+800 -512+800". Ogłoszenie o zamówieniu
zostało opublikowane w dniu 24 grudnia 2008 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
pod nr 2008/S 250-333802.
Odwołujący: Konsorcjum firm: Strabag Sp. z o.o., HERMANN KIRCHNER Polska Sp.
z o.o., HERMANN KIRCHNER Bauuntemehmung GmbH, Hermann Kirchner, DYWIDAG Bau
GmbH, Mies-van der Rohe z siedzibąlidera konsorcjum w Warszawie, zwany dalej
„Konsorcjum Strabag” otrzymał w dniu 31 sierpnia 2009 r. od zamawiającego zaproszenie do
złożenia oferty wraz ze specyfikacjąistotnych warunków zamówienia. Wobec treści
postanowieńsiwz odwołujący wniósł protest dotyczący postanowieńzawartych
w Szczególnych Warunkach Kontraktu (tom II), dalej „SWK” oraz Formularza umowy,
zarzucając zamawiającemu ukształtowanie umowy zamawiającego z wykonawcąw sposób
powodujący rażącąnierównowagęstron oraz naruszający zasady uczciwej konkurencji
i współżycia społecznego. Odwołujący zarzucił naruszenie: art. 7 ustawy z dnia 29 stycznia
2004 r. Prawo zamówieńpublicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 ze zmianami),
zwanej dalej Pzp oraz art. 5 k.c., art. 353
1
k.c., art. 647 k.c. oraz art. 484 § 2, art. 58 § 1 i § 2
k.c. w związku z art. 14 i 139 Pzp. Wniósł o zmianęzapisów siwz poprzez modyfikacjętreści
Szczególnych Warunków Kontraktu:
1. Subklauzuli 4.4 ”Podwykonawcy" - poprzez usunięcie zapisu rozpoczynającego sięod
słów: "Umowy z Podwykonawcami, które zawieraćbędzie Wykonawca działający jako
Konsorcjum..." do końca drugiego podpunktu b).
2. Subklauzuli 8.7 "Kary umowne za opóźnienie" - poprzez usunięcie podpunktów (d), (e) i
(f), przewidujących karęumownądla wykonawcy i naniesienie odpowiednich zmian
w Załączniku do Oferty,.
3. Subklauzuli 8.7 - poprzez usunięcie zapisu "Wykonawca jest zobowiązany zapłacićkarę
umownątakże w przypadku, gdy Zamawiający nie poniósł szkody, z zastrzeżeniem
Subklauzuli 8.14."
4. Subklauzuli 1.14 - poprzez usunięcie w ppkt. (c) oraz modyfikacjętreści Formularza
Umowy:
- w pkt. 4.4. poprzez usunięcie zapisu, w pkt a i b oraz naniesienie odpowiednich zmian
w Formularzu Umowy.
W uzasadnieniu protestu odwołujący wskazał,że wprowadzone ograniczenia
dotyczące zawierania umów z przyszłymi podwykonawcami sąniezgodne z obowiązującymi
przepisami prawa, stanowiączyn nieuczciwej konkurencji oraz naruszajądobre obyczaje
kupieckie i zasady współżycia społecznego. Zamawiający narzucił bowiem wykonawcom
treśćpostanowieńw umowach zawieranych z podwykonawcami jak teżzakazał
umieszczenia określonych postanowieńw tych umowach. W ten sposób zamawiający
narusza zasadęswobody umów określonąw art. 353
1
k.c.
Postanowienia powyższe naruszająteżprzepis art. 647
1
k.c. poprzez wprowadzenie
dodatkowych warunków dotyczących wyrażania zgody przez zamawiającego na zawarcie
umowy z podwykonawcą(Subklauzula 4.4 pkt (e) nieprzewidzianych w ww. przepisie.
Ponadto, uprawnienie zamawiającego do wyrażenia zgody na zawarcie umowy
z podwykonawcąnie obejmuje ingerencji w treśćtej umowy. Zamawiający arbitralnie i bez
uzasadnienia ogranicza swobodękształtowania stosunku prawnego przez wykonawcę
z osobątrzecią. Zamawiający zamierza wpływaćna treśćwynagrodzenia podwykonawcy,
narzuca zasady wystawianiaświadectwa przyjęcia robót i zwrotu zabezpieczenia.
W ocenie odwołującego wskazane postanowienia naruszajązasadęuczciwej
konkurencji i równego traktowania wykonawców określonąw art. 7 Pzp oraz zasady
współżycia społecznego, gdyżzamawiający wykorzystuje swojąpozycjęzmuszając
wykonawców do niekorzystnych rozporządzeńi zaciągania niekorzystnych zobowiązań
wobec osób trzecich.
Odwołujący podniósł, iżkary umowne sąrażąco wygórowane, nieadekwatnie do
ewentualnych uchybieńw wykonaniu umowy, co stanowi nadużycie prawa w rozumieniu
art. 5 k.c. Natomiast postanowienie zobowiązujące wykonawcędo zapłaty kary umownej
także wówczas, gdy zamawiający nie poniósł szkody uniemożliwia dochodzenie przez
wykonawcęmiarkowania przez sąd wysokości kary umownej, gdy jest ona rażąco
wygórowana w stosunku do wysokości poniesionej szkody.
Ponadto, zamawiający nie jest uprawniony dożądania, aby zmiana statusu prawnego
wykonawcy następowała wyłącznie za jego zgodą, ponieważogranicza to swobodę
prowadzenia działalności gospodarczej. Zamawiający narzucił także podział wynagrodzenia
na 2009 r. i kolejne lata w ten sposób,że wykonawca może nie otrzymaćwynagrodzenia za
2009 r. w pełnej wysokości, ze względu na przekroczenie sumy, określonej w formularzu
umowy, a ponadto uzależnił zapłatęwynagrodzenia w kolejnych latach od zawarcia „aneksu
po określeniu limitu nakładów na kolejne lata”. Postanowienie powyższe narusza art. 647 k.c.
Odwołujący podkreślił,że zamawiający wykorzystuje swojąpozycjęw strukturze zamówień
publicznych narzucając potencjalnemu wykonawcy rażąco niekorzystne warunki przyszłej
umowy i nadmiernąingerencjęw prowadzonąprzez niego działalnośćgospodarczą.
Konsorcjum: NDI S.A., SB Granit S.A. – Skopje z siedzibąw Sopocie przystąpiło do
postępowania wszczętego w wyniku wniesienia protestu,żądając jego uwzględnienia.
Protest został w części uwzględniony przez zamawiającego tj. w zakresie dotyczącym
pkt. 4.4 Formularza Umowy (Tom II Rozd. 1 siwz) oraz w zakresie zapisu w brzmieniu:
"Warunki umowy z Podwykonawcąnie mogąbyćgorsze od Warunków niniejszego
Kontraktu",
wynikającego
z
treści
Subklauzuli
4.4
"Podwykonawcy",
zawartej
w Szczegółowych Warunkach Kontraktu (Tom II Rozdział 3 siwz), a w pozostałym zakresie
został oddalony.
Zamawiający podniósł, co następuje:
Ad. 1 Skoro art. 647
1
§ 2 k.c. uzależnia możliwośćzawarcia umowy z podwykonawcąod
zgody inwestora, a ponadto przyznaje inwestorowi prawo do składania sprzeciwu
lub zastrzeżeńdo umowy lub projektu umowy pomiędzy wykonawcąa podwykonawcą, to
zamawiający jako inwestor ma prawo do określenia ogólnych zasad na jakich akceptował
będzie treśćzawieranych umów podwykonawczych. Zamawiający może na etapie
formułowania warunków kontraktu w siwz określićjakie wymagania powinna spełnićumowa
podwykonawcza, a jakich postanowieńtaka umowa nie może zawieraći wbrew
twierdzeniom odwołującego nie narusza to ani właściwości (natury) stosunku prawnego,
który powstaje w wyniku zawarcia umowy na podwykonanie, ani przepisów prawnych, ani
zasad współżycia społecznego. Wprowadzenie zapisów Subklauzuli 1.14 "Podwykonawcy"
nie jest spowodowane zamiarem ograniczenia zasady swobody umów lecz służy
zabezpieczeniu interesów wszystkich stron stosunku prawnego, jaki powstaje w wyniku
zawarcia umowy o podwykonawstwo.
Odwołujący nie uzasadnił, dlaczego zapis: „..Umowy z Podwykonawcami, które
zawierał będzie wykonawca działający jako Konsorcjum, zawierane będąw imieniu i na
rzecz wszystkich uczestników konsorcjum" narusza swobodęzawierania umów. Jest on
zdaniem zamawiającego konsekwencjąuregulowańwynikających z art. 23 Pzp, art. 647
1
§ 5
k.c. oraz punktu (a) Subklauzuli 1.14 zgodnie z Warunkami Kontraktu na budowędla robót
budowlanych i inżynieryjnych projektowanych przez zamawiającego (Rozdział: 1 Tomu II
siwz), z których wynika solidarna odpowiedzialnośćwszystkich uczestników konsorcjum
wobec zamawiającego oraz podwykonawcy (w zakresie zapłaty wynagrodzenia). Skoro
zatem zgodnie z art. 23 Pzp wykonawcąjest konsorcjum, to równieżumowy
podwykonawcze powinny byćzawierane w imieniu i na rzecz wszystkich uczestników
konsorcjum, nie zaśpomiędzy podwykonawcami a poszczególnymi uczestnikami tego
konsorcjum.
Odwołujący nie uzasadnił równieżw jaki sposób swobodęzawierania umów
naruszająkwestionowane przez niego zapisy: "Umowa z Podwykonawcąbędzie zawierać
następujące postanowienia: a) W przypadku zwiększenia wartości umowy powyżej 10 %
wykonawca powiadomi o tym Zamawiającego na piśmie. c:) prawo wykonawcy do
odstąpienia od umowy będzie oparte na zamkniętym katalogu zdarzeń, które uprawniajądo
odstąpienia”. Zamawiający wymaga jedynie zawarcia w umowie podwykonawczej
zamkniętego katalogu zdarzeńuprawniających wykonawcędo odstąpienia od umowy
podwykonawczej, nie ingerując jednak w zawartośćtego katalogu.
Zarzut odwołującego dotyczący zapisu: "Umowa z Podwykonawcąbędzie zawierać
następujące postanowienie: a) W przypadku nie zapłacenia przez Wykonawcę
wynagrodzenia Podwykonawcy za wykonane przez podwykonawcęroboty, zamawiający
zapłaci podwykonawcyżądanąkwotęwynagrodzenia..." jednakże nie wyższąniżkwota
wynikająca z obmiaru robót wykonanych przez podwykonawcę, zatwierdzonego przez
inwestora przy cenach jednostkowych zawartych w kosztorysie ofertowym wykonawcy
stanowiącym częśćoferty, oparty został na niewłaściwej wykładni tego postanowienia
dokonanej w oderwaniu od pozostałych zapisów Subklauzuli 4.4 "Podwykonawcy",
w szczególności w punkcie (e). W pierwszej kolejności podniósł, iżnie zamierza ingerować
w sprawy związane z wysokościąwynagrodzenia ustalonego pomiędzy wykonawcą
a podwykonawcą, Z kwestionowanego zapisu wcale nie wynika, iżpodwykonawca ma
otrzymywaćwynagrodzenie obliczone według wysokości cen jednostkowych zawartych
w kosztorysie ofertowym wykonawcy, lecz jedynie może otrzymaćwynagrodzenie nie
wyższe niżtak ustalone. Ma to zabezpieczyćzamawiającego w wypadku, gdy
wynagrodzenie za wykonanie określonego zakresu robót, ustalone pomiędzy wykonawcą
a podwykonawcą, było wyższe niżwynagrodzenie ustalone na podstawie cen jednostkowych
z kosztorysu ofertowego wykonawcy. W następnej kolejności podniósł, iżkwestionowany
zapis nie może spowodowaćwypłaty na rzecz podwykonawcy wynagrodzenia bez
wyjaśnienia podstaw do wstrzymania przez wykonawcęwypłaty tego wynagrodzenia, skoro
zgodnie z treściąpunktu (e) Subklauzuli 4.4 podwykonawca zwracając siędo
zamawiającego o wypłatęwynagrodzenia, na podstawie art. 647
1
§ 5 k.c. musi
udokumentowaćzasadnośćtakiegożądania fakturązaakceptowanąprzez wykonawcę
i dokumentami potwierdzającymi wykonanie i odbiór fakturowanych robót.
Formułując zarzut, iżzamawiający nie jest uprawniony do narzucania wykonawcy
zasad wystawianiaświadectwa przejęcia i zwrotu zabezpieczenia odwołujący pominął część
Warunków Kontraktu zawartąw punkcie (e) Subklauzuli 4.4, zgodnie z którąw przypadku
powierzenia przez wykonawcęrealizacji robót podwykonawcy, wykonawca jest zobowiązany
do dokonania we własnym zakresie zapłaty wynagrodzenia należnego podwykonawcy
z zastosowaniem terminów płatności określonych z podwykonawcą. Zakresy i terminy
realizacji robót wykonywanych przez podwykonawcęnie musząpokrywaćsięz zakresami i
terminami robót, za które odpowiada wykonawca. W sytuacji, gdy podwykonawca terminowo
wykona powierzony mu zakres robot i roboty te zostanąodebrane przez wykonawcę, to nie
mażadnego uzasadnienia dla uzależnienia wystawienia przez wykonawcęprzejściowegoświadectwa płatności lub zwrotu na rzecz podwykonawcy zabezpieczenia od dokonania
analogicznych czynności względem wykonawcy przez zamawiającego.
Ad. 2. Uchybienia szczegółowo opisane w pkt. (d)-(f) Subklauzuli 8.7 sąistotnymi
uchybieniami w sposobie realizacji umowy dla zamawiającego, dlatego teżprzewidziane w
tych zapisach kary umowne mająwpływaćdyscyplinująco na wykonawcę. Nie
przestrzeganie przez wykonawcęposzczególnych terminów przywołanych w punkcie (d)
Subklauzuli 8.7 naraża zamawiającego na ryzyko opóźnienia realizacji całej inwestycji.
Analogiczne znaczenie ma dla zamawiającego kwestia terminowego usuwania przez
wykonawcęwad i wykonywania prac zaległych stwierdzonych podczas odbioru
oraz w okresie obowiązywania rękojmi, co wynika z zapisów punktu (f) Subklauzuli 8.7.
Równie istotne znaczenie ma kwestia przestrzegania obowiązku prawidłowego oznakowania
w czasie prowadzenia przez wykonawcęrobót drogowych wynikającego z zapisów punktu
(e) Subklauzuli 8.7, ponieważ, zgodnie z obowiązującymi przepisami, to zamawiający, jako
zarządca drogi, ponosićbędzie odpowiedzialnośćza szkody wynikające z niewłaściwego
oznakowania oraz organizacji ruchu. Wysokośćkar umownych przewidzianych w pkt. (d) -(f)
Subklauzuli 8.7 waha sięwprawdzie w przedziale od 2.000 zł do 10.000 zł za każdy dzień
zwłoki lub każdy dzieństwierdzonych nieprawidłowości, w porównaniu z wartością
zamówienia, stanowi jedynie ułamek promila. Nieuzasadniony jest zatem zarzut, iżwysokość
kar umownych jest nadmierna i obciąża wykonawcęw sposób nieadekwatny do
ewentualnych uchybień.
Za nieuzasadniony zamawiający uznał zarzut, iżokreślone w siwz kary umowne
stanowiąjednostronne i nieuprawnione uprzywilejowanie zamawiającego jako strony umowy,
gdyżumowa nie przewiduje zapłaty na rzecz wykonawcyżadnych kar umownych w sytuacji
,gdy zamawiający nie wykona ciążących na nim obowiązków. Odwołujący nie sprecyzował,
które obowiązki umowne zamawiającego powinny zostaćzabezpieczone karami umownymi.
Wskazał,że poza prawem odstąpienia od umowy, wykonawca może na zasadach
ogólnych dochodzićod zamawiającego roszczeńzwiązanych z nienależytym wykonaniem
warunków umowy.
Ad. 3 W ocenie zamawiającego, kwestionowany zapis Warunków Kontraktu jest zgodny
z funkcjąoraz charakterem kary umownej jako instrumentu umacniania umów, skłaniającego
dłużnika dościsłego wypełniania zobowiązania. Brak możliwości podnoszenia przez dłużnika
zarzutu peremptoryjnego w postaci nie wystąpienia szkody nie oznacza,że strony zastrzegły
innąkaręumownąniżprzewidziana w art. 483-484 k.c. Powyższy pogląd znalazł
potwierdzenie m. in. w Uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna
z dnia 6.11.2003 r. do sygn. akt III CZP 61/03 (OSN z 2004 r. Nr 5 poz. 59), zgodnie z którą
"zastrzeżenie kary umownej na wypadek. niewykonania lub nienależytego wykonania
zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania,że wierzyciel
nie poniósł szkody". Kwestionowane postanowienie nie stoi na przeszkodzie w korzystaniu
z instytucji sądowego miarkowania wysokości kary umownej na podstawie art. 484 § 2 k.c.
Przepis ten jest bowiem bezwzględnie obowiązujący i jego stosowanie nie może być
skutecznie wyłączone przez strony umowy.
Ad. 4 Zamawiający stwierdził,że powoływany przez odwołującego załącznik do oferty
(Formularz 2.1) nie zawierażadnego odesłania do Subklauzuli 1.14, wobec czegożądanie
wprowadzenia do treści tego dokumentu zmian sugerowanych przez odwołującego jest
niemożliwe do spełnienia.śądania usunięcia lub zmiany treści Subklauzuli 1.14 punkt (c) nie zasługująna
uwzględnienie, ponieważopierająsięna fragmentarycznej analizie treści siwz w zakresie
odnoszącym siędo Warunków Kontraktu. Treśćpunktu (e) Subklauzuli 1.14 uwzględnia
zarówno postanowienia Rozdziału 2 ("Warunki kontraktu na budowędla robót budowlanych
i inżynieryjnych projektowanych przez Zamawiającego", Cosmopoll Consultants, wydanie
angielsko-polskie 2000. Tłumaczenie pierwszego wydania FIDIC 1999), jak i Rozdziału 3
("Szczególne Warunki Kontraktu") " Tomu II siwz. Obowiązujący zapis stanowi modyfikację
w stosunku do pierwotnej treści punktu (c) Subklauzuli 1.14, zgodnej z "Warunkami
Kontraktu na budowędla robót budowlanych i inżynieryjnych projektowanych przez
Zamawiającego" (Rozdział 2 Tomu II siwz). Opisane postanowienie sankcjonuje jedynie
wynikający z przepisów ustawy Prawo zamówieńpublicznych zakaz zmian podmiotowych
w umowie o zamówienie publiczne. Zamówienie publiczne może byćbowiem udzielone
wyłącznie temu wykonawcy, który został wybrany w trybie ustawy oraz podlegał weryfikacji
przeprowadzonej przez zamawiającego w toku postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2004 r. sygn. akt V CK 97/03).
Zamawiający podkreślił, iżwynikające z treści postanowienia zakazy zmiany składu oraz
zmiany statusu prawnego bez zgody zamawiającego odnosząsięwyłącznie do konsorcjów,
jako całości nie zaśdo poszczególnych uczestników tych konsorcjów. W rozpatrywanym
przypadku oznacza to, iżnie można mówićo niezgodności pkt. (c) Subklauzuli 1.14
z przepisami kodeksu spółek handlowych, skoro kodeks ten w ogóle nie odnosi sięi nie
reguluje tworzenia, organizacji, funkcjonowania, rozwiązywania, łączenia, podziału
i przekształcania konsorcjów i innych nie mających osobowości prawnej ugrupowań
przedsiębiorców, co wprost wynika z treści § 1 Kodeksu spółek handlowych.
Konsorcjum Strabag wniosło odwołanie od rozstrzygnięcia protestu w części
oddalającej protest. Odwołujący podtrzymał zarzuty dotyczące naruszenia art. 7 Pzp, art.
353
1
k.c., art. 647
1
k.c., art. 484 § 2 k.c., art. 647 k.c., art. 58 § 1 i § 2 k.c., art. 5 k.c. w zw. z
art. 14 i 139 Pzp.
Odwołujący wniósł tak jak w proteście o nakazanie zamawiającemu zmiany
postanowieńspecyfikacji istotnych warunków zamówienia, poprzez modyfikacjętreści SWK:
1. Subklauzuli 4.4 przez usunięcie zapisu rozpoczynającego sięod słów: "Umowa
z Podwykonawcąbędzie zawieraćnastępujące postanowienia: a) W przypadku do
końca drugiego podpunktu b)"
2. Subklauzuli 8.7 poprzez usunięcie podpunktów (d), (e) i (f), przewidujących kary
umowne dla wykonawcy:
-
za przekroczenie terminu przedłożenia: Harmonogramu (Subklauzula 8.3 i 8.6),
raportu (Subklauzula 4.21), projektu umowy z podwykonawcą(Subklauzula 4.4)
oraz terminu określonego w (Subklauzuli 14.1) pkt (d) – 2 000 PLN za każdy
dzieńzwłoki;
-
za wprowadzenie zmian w oznakowaniu na czas prowadzenia robót, niezgodnych
z zatwierdzonym projektem organizacji ruchu, braki w oznakowaniu lub
wykonanie oznakowania z nienależytąstarannością- 10 000 PLN za każdy dzień
stwierdzonych powyższych nieprawidłowości;
-
za niedotrzymanie terminu usunięcia wad oraz wykonania drobnych zaległych
prac określonych wświadectwie przejęcia albo niedotrzymanie terminu usunięcia
wad oraz wykonania drobnych zaległych prac w okresie rękojmi za wady,
w terminie określonym przez Inżyniera/Zamawiającego – 5 000 PLN za każdy
dzieńzwłoki;
oraz odpowiednio - zmianętreści Załącznika do oferty.
3. Subklauzuli 8.7 poprzez usunięcie zapisu "Wykonawca jest zobowiązany zapłacić
karęumownątakże w przypadku, ..., gdy Zamawiający nie poniósł szkody,
z zastrzeżeniem Subklauzuli 8.14." i odpowiednio - Załącznika do oferty.
4. Subklauzuli 1.14 przez usunięcie w pkt. (c) zapisu: "Wykonawca wżadnym wypadku
nie zmieni swojego składu, zaśzmiana statusu prawnego nie nastąpi bez uprzedniej
zgody Zamawiającego" lub zmianęzapisu na zgodnąz obowiązującymi przepisami
oraz odpowiednio Załącznika do oferty.
Odwołujący podtrzymał zarzuty przedstawione w proteście, iżpostanowienia:
1) Subklauzuli 4.4. dotyczące warunków przyszłych umów z podwykonawcami naruszają
zasadęswobody zawierania umów, określonąw art. 353
1
k.c. oraz zasady akceptowania
umów podwykonawczych przez inwestora (zamawiającego) zawarte w art. 647
1
k.c.,
2) Subklauzuli 8.7 pkt (d), (e) i (f) zawierająkary umowne wygórowane i niewspółmierne do
określonych w nich uchybień,
3) Subklauzuli 8.7 ograniczająuprawnienie wykonawcy do miarkowania kary na podstawie
art. 484 § 2 k.c.
Odwołujący podkreślił w uzasadnieniu odwołania, iżnie sposób sięzgodzić,że skoro
inwestor może decydowaćo zaakceptowaniu umowy z podwykonawcami, to posiada
równieżprawo do wskazywania, jakie postanowienia powinny byćw niej zawarte. Z treści
art. 647
1
§ 2 k.c. nie wynika uprawnienie Inwestora do narzucenia wykonawcy z góry treści
postanowieńprzyszłej umowy podwykonawczej. Uprawnienie Inwestora ogranicza się
wyłącznie do zaakceptowania lub odmowy zatwierdzenia umowy. Zatwierdzenie umowy
podwykonawczej nie obejmuje ingerencji w treśćtej umowy. Powyższe postanowienia -
Subklauzuli
4.4
wpływają
w
sposób
niedopuszczalny
na
relację
wykonawcy
z podwykonawcą.
Odwołujący wskazał,że umowa o roboty budowlane powinna zmierzaćdo
zabezpieczenia zarówno interesów zamawiającego, jak i wykonawcy. Kara umowna,
podobnie jak odszkodowanie, którego jest surogatem, nie może prowadzićdo
nieuzasadnionego wzbogacenia zamawiającego. W ocenie odwołującego, przewidziane
przez zamawiającego, kary umowne sąrażąco wygórowane w stosunku do rangi uchybień,
nawet biorąc pod uwagęwartośćzamówienia oraz koniecznośćdochowania terminów przez
zamawiającego. Ponadto, kara umowna określona w siwz, stanowi jednostronne
i nieuprawnione uprzywilejowanie zamawiającego, jako strony umowy, gdyżumowa nie
przewiduje kar na rzecz wykonawcy, poza odstąpieniem od umowy przez zamawiającego.
Obowiązek zapłaty kary umownej, bez względu na istnienie szkody po stronie
zamawiającego, ogranicza możliwośćżądania miarkowania kary przez wykonawcę.
Podkreślił,że miarkowanie kary umownej w trybie art. 484 § 2 k.c. należy do tzw. prawa
sędziowskiego, zaśredakcja tego przepisu nie zawiera jakichkolwiek wyłączeń. "Przepis ten
mający charakter normy ogólnej może wchodzićw gręw każdym wypadku, gdy wświetle
oceny stanu faktycznego, można mówićo tym,że kara umowna w zastrzeżonej wysokości
jawićsiębędzie jako nieadekwatna" - wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17
grudnia 2007r., sygn. akt: V ACa 483/08. W związku z powyższym wskazany zapis jako
sprzeczny z art. 58 ust. 1 k.c. jest nieważny i winien byćuchylony.
Konsorcjum: NDI S.A., SB Granit S.A. – Skopje przystąpiło do postępowania
odwoławczego po stronie odwołującego wnosząc o uwzględnienie odwołania.
W toku rozprawy odwołujący skorygował zarzut zawarty w odwołaniu dotyczący
naruszenia art. 647 k.c., który został uwzględniony w rozstrzygnięciu protestu orazżądanie
zmiany załącznika do oferty. W pozostałym zakresie obie strony podtrzymały na rozprawie
swoje stanowiska.
Krajowa Izba Odwoławcza, w wyniku analizy dokumentów przedłożonych do akt
sprawy, oryginalnej dokumentacji postępowania oraz wyjaśnieństron i uczestnika
postępowania odwoławczego złożonych na rozprawie, ustaliła i zważyła, co następuje:
Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
KIO stwierdziła,że odwołujący legitymuje sięinteresem prawnym w rozumieniu
art. 179 ust. 1 Pzp. Izba uznała,że interes prawny odwołującego w uzyskaniu zamówienia
mógłby doznaćuszczerbku w przypadku potwierdzenia się, iżpostanowienia specyfikacji
istotnych warunków zamówienia (w tym SWK) zostały opracowane z naruszeniem
obowiązujących przepisów ustawy Prawo zamówieńpublicznych i Kodeksu cywilnego.
Izba uznała za niezasadny zarzut, iżpostanowienia Subklauzuli 4.4. [Podwykonawcy]
dotyczące ustalenia w SWK warunków przyszłych umów, które będązawierane przez
wykonawcęz podwykonawcami, naruszajązasadęswobody umów określonąw art. 353
1
k.c.
oraz zasady dotyczące akceptowania umów podwykonawczych przez inwestora zawarte
w art. 647
1
k.c.
W zaskarżonym przez odwołującego zakresie Subklauzuli 4.4 zamawiający
postanowił, iż„Wykonawca nie później niżna 28 dni przed planowanym skierowaniem
Podwykonawcy do wykonania Robót, przedłoży Zamawiającemu za pośrednictwem
Inżyniera projekt umowy z Podwykonawcą” (e), a także,że umowa z Podwykonawcąbędzie
zawieraćnastępujące postanowienia: „W przypadku zwiększenia wartości umowy powyżej
10% Wykonawca poinformuje o tym zamawiającego na piśmie” (a), „W przypadku nie
zapłacenia przez Wykonawcęwynagrodzenia Podwykonawcy za wykonane przez
Podwykonawcęroboty, Zamawiający zapłaci podwykonawcyżądanąkwotęwynagrodzenia,
jednakże nie wyższą, niżkwota wynikająca z obmiaru robot wykonanych przez
Podwykonawcę, zatwierdzonego przez Inżyniera, przy cenach jednostkowych zawartych w
kosztorysie ofertowym Wykonawcy stanowiącym częśćoferty” (b), „Prawo Wykonawcy do
odstąpienia od umowy będzie oparte na zamkniętym katalogu zdarzeń, które uprawniajągo
odstąpienia.” (c) oraz nie będzie zawierała zapisów: „uzależniających uzyskanie przez
Podwykonawcęprzejściowegoświadectwa płatności od Wykonawcy, od wystawienia przez
Inżyniera, PrzejściowegoŚwiadectwa Płatności obejmującego zakres robot wykonanych
przez Wykonawcę” (a), a także „warunkujących Podwykonawcy dokonanie zwrotu kwot
Zabezpieczenia przez Wykonawcę, od zwrotu Zabezpieczenia Wykonania na rzecz
Wykonawcy przez Zamawiającego” (b).
Izba nie przyjęła za uzasadnione twierdzenie odwołującego, iżpostanowienie
dotyczące terminu przedłożenia przez wykonawcęumowy z podwykonawcądo akceptacji
zamawiającemu zawarte w pkt (e) Subklauzuli 4.4 wprowadza warunek, dotyczący
wyrażania zgody przez zamawiającego na zawarcie umowy z podwykonawcą, który
wykracza poza dyspozycjęprzepisu art. 647
1
k.c. Przedłożenie umowy musi nastąpić
w określonym terminie i to zamawiający jest zobowiązany do jego określenia. W przypadku,
gdyby termin wykonania danej czynności nie był przewidziany w umowie, to jej wykonanie
powinno nastąpićna wezwanie zamawiającego. Oznaczenie terminu może nastąpićprzez
wskazanie konkretnej daty lub zdarzenia (tak jak w omawianym przypadku). Określenie
powyższego terminu w umowie nie narusza przepisu art. 647
1
k.c., który w § 2 reguluje
wyłącznie termin milczenia zamawiającego w sprawie akceptacji umowy oraz skutek tego
milczenia jako domniemanie wyrażenia zgody. Zgodnie z § 6 ww. przepisu nieważne są
odmienne postanowienia umów, o których mowa w tym artykule. Wobec powyższego, za
sprzeczne z ww. przepisem należy uznaćtakie postanowienia, które regulująinaczej kwestie
w nim uregulowane, co nie ma miejsca w przypadku omawianego postanowienia.
Z treści art. 647
1
§ 2 k.c. wynika uprawnienie zamawiającego do wyrażenia zgody na
zawarcie przez wykonawcęumowy z podwykonawcą. Zamawiający ma przy tym prawo
zgłosićzastrzeżenia lub sprzeciw wobec przedłożonej mu umowy lub jej projektu. Biorąc pod
uwagępowyższe, zamawiający posiada uprawnienie do oceny i zgłoszenia wymagań
(zastrzeżeń) co do treści umowy z podwykonawcąlub teżprojektu umowy (z zastrzeżeniem
formy pisemnej), co w ocenie Izby oznacza możliwośćwpływu zamawiającego na treść
postanowieńumowy o podwykonawstwo, w takim samym zakresie, jak przy określeniu przez
zamawiającego w siwz (SWK) generalnych wymagańco do treści umowy podlegającej jego
akceptacji. Z uwagi na szczególny charakter postępowania w sprawie zamówienia
publicznego, zasadętransparencji, zachowania uczciwej konkurencji i równego traktowania
wykonawców oraz pisemności i ekonomiki postępowania, Izba uznała,że określenie przez
zamawiającego w siwz wymagań, co do treści umowy podwykonawczej stanowi prawidłowe
działanie zamawiającego zarówno z punktu widzenia zadośćuczynienia podstawowym
zasadom procedury w sprawie zamówieńpublicznych, jak i z punktu widzenia interesów
wykonawców, którzy posiadając wiedzęco do tych wymagańmogąuwzględnićje jużna
etapie przygotowania ofert, w szczególności w celu prawidłowego skalkulowania ceny oferty.
Nie sposób zgodzićsięz twierdzeniem odwołującego, iżzamawiający arbitralnie i bez
uzasadnienia ogranicza swobodękształtowania stosunku prawnego przez wykonawcę
z osobątrzecią, poprzez zamiar wpłynięcia na treśćwynagrodzenia podwykonawcy,
narzucenie zasady wystawianiaŚwiadectwa Przejęcia Robót i zwrotu Zabezpieczenia.
Zważyćnależy,że podwykonawca w przypadku umowy o roboty budowlane nie jest
„zwyczajną” osobątrzecią. Dotyczy go szczególna regulacja, wynikająca z treści przepisu
art. 647
1
k.c., która z mocy ustawy stanowi pewne ograniczenie zasady swobody umów,
określonej w art. 353
1
k.c. Zgodnie z treściątego przepisu, strony zawierające umowęmogą
ułożyćstosunek prawny według swego uznania, byleby jego treśćlub cel nie sprzeciwiały się
właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zatem
wymóg zgody inwestora na zawarcie umowy pomiędzy wykonawcąa podwykonawcą
ogranicza swobodęumów lecz, co należy podkreślić, celem wprowadzenia art. 647
1
k.c. było
„zapewnienie podwykonawcom ochrony na wypadek bezprawnego zatrzymania należnego
im wynagrodzenia przez wykonawców” (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca
2007 r. sygn. akt V CSK 131/07). W ocenie Izby, postanowienia określone przez
zamawiającego w zakresie dotyczącym umowy z podwykonawcąsązgodne z celem
przyjętym przez ustawodawcęprzy wprowadzeniu tego przepisu tj. stanowiązabezpieczenie
interesu podwykonawców w kontekście inwestycji znacznych rozmiarów.
Izba nie podzieliła równieżzarzutu, iżpostanowienia Szczególnych Warunków
Kontraktu Subklauzuli 8.7 [Kary umowne za opóźnienie] pkt (d), (e) i (f) zawierająkary
umowne rażąco wygórowane i niewspółmierne do określonych w nich uchybień.
Zgodnie z treściąpowyższych postanowień, zamawiający zastrzegł kary umowne
w wysokości: 2 000,00 zł za każdy dzieńzwłoki, za przekroczenie terminu przedłożenia
harmonogramu, raportu, projektu umowy z podwykonawcą, szczegółowych kalkulacji cen
jednostkowych wszystkich pozycji kosztorysu ofertowego, 10 000,00 zł za każdy dzień
stwierdzonych nieprawidłowości we wprowadzeniu zmian w oznakowaniu na czas
prowadzenia robót, niezgodnych z zatwierdzonym projektem organizacji ruchu, braków
w oznakowaniu lub wykonaniu oznakowania z należytąstarannościąoraz 5 000,00 zł za
każdy dzieńzwłoki w niedotrzymaniu terminu usunięcia wad oraz wykonania drobnych
zaległych prac określonych wŚwiadectwie Przejęcia albo niedotrzymanie terminu usunięcia
wad oraz wykonania drobnych zaległych prac w okresie rękojmi za wady w terminie
określonym przez Inżyniera/Zamawiającego.
Nie można zakwestionowaćsłuszności twierdzeńzamawiającego, co do istotności
rodzajów uchybieńobjętych karami, a także, iżnie przestrzeganie przez wykonawcę
poszczególnych terminów przywołanych w punkcie (d) naraża zamawiającego na ryzyko
opóźnienia realizacji całej inwestycji, podobnie jak kwestia terminowego usuwania przez
wykonawcęwad i wykonywania prac zaległych stwierdzonych podczas odbioru
oraz w okresie obowiązywania rękojmi, co wynika z zapisów punktu (f). Istotne jest także
przestrzeganie obowiązku prawidłowego oznakowania w czasie prowadzenia przez
wykonawcęrobót drogowych, wynikającego z postanowieńpunktu (e), gdyżzgodnie
z
obowiązującymi
przepisami,
to
zamawiający,
jako
zarządca
drogi,
ponosi
odpowiedzialnośćza szkody wynikające z niewłaściwego oznakowania oraz organizacji
ruchu. Wskazaćnależy,że kary zostały ustalone na wypadek „zwłoki” wykonawcy
w wykonaniu obowiązków umownych, więc stosownie do treści przepisu art. 476 k.c.
warunkiem zastosowania kar umownych (postanowienia pkt d i f) jest nie spełnienieświadczenia w terminie, gdy jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi
odpowiedzialność.
Zważywszy powyższe, a także z uwagi na znacznąwartośćzamówienia (ok. 1 miliard
złotych) jak i szczególny charakter przedmiotu zamówienia - niezwykle istotny z punktu
widzenia interesu publicznego (odcinek autostrady), Izba uznała,że wysokośćoznaczonych
kar umownych jest stosowna do celu, któremu kary mająsłużyć, tj. zabezpieczeniu zarówno
interesów zamawiającego, jak i w tym przypadku - interesu publicznego, poprzez
zdyscyplinowanie wykonawcy do prawidłowego wykonywania umowy. Ustalone wysokości
kar stanowiąnieznaczne wartości w stosunku do wartości zamówienia. Bezpodstawne,
w ocenie Izby, sąw tych okolicznościach zarzuty odwołującego, iżpowyższe postanowienia
mogąprowadzićdo nieuzasadnionego wzbogacenia zamawiającego oraz zubożenia
wykonawcy. W ocenie Izby, omawiane kary umowne nie sąwygórowane oraz sąadekwatnie
do uchybieńw wykonaniu umowy. Nie ma zatem podstaw do uznania,że dane
postanowienia stanowiąnadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c.
Izba zgodziła sięz odwołującym, iżinteresy wykonawców, w równym stopniu jak
zamawiającego, powinny byćzabezpieczone w umowie o zamówienie, jednak odwołujący
nie wskazał, zarzucając brak równowagi stron w umowie, jakie obowiązki zamawiającego
powinny zostaćzabezpieczone karami umownymi w omawianych Warunkach Kontraktu.
Zgodnie z Warunkami Kontraktu wykonawcy przysługuje prawo odstąpienia od umowy,
oraz prawo dochodzenia od zamawiającego, na zasadach ogólnych, roszczeńzwiązanych
z nienależytym wykonaniem warunków umowy przez zamawiającego.
Nie podlegał uwzględnieniu przez Izbęzarzut, iżpostanowienia SWK Subklauzuli 8.7,
przewidujące obowiązek zapłaty kary umownej także w przypadku, gdy zamawiający nie
poniósł szkody ograniczająuprawnienie wykonawcy do miarkowania kary na podstawie
art. 484 § 2 k.c.
Przepis art. 484 § 1 k.c. dopuszcza zastrzeżenie kary umownej i dochodzenie
roszczenia z tego tytułu, bez względu na wysokośćponiesionej szkody. Powyższy pogląd
znalazł potwierdzenie m. in. w Uchwale Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 6 listopada
2003 r. sygn. akt III CZP 61/03 (OSN z 2004 r. Nr 5 poz. 59), której SN nadał moc zasady
prawnej, zgodnie z którą„zastrzeżenie kary umownej na wypadek. niewykonania lub
nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie
wykazania,że wierzyciel nie poniósł szkody". Nie wyłącza to stosowania przepisu zawartego
w § 2 ww. artykułu, zgodnie z którym jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części
wykonane, dłużnik możeżądaćzmniejszenia kary umownej, to samo dotyczy wypadku, gdy
kara umowna jest rażąco wygórowana. Jak stwierdził Sąd Apelacyjny w Katowicach
w wyroku z dnia 17 grudnia 2007 r., sygn. akt: V ACa 483/08, przywołanym przez
odwołującego „Przepis ten mający charakter normy ogólnej może wchodzićw gręw każdym
wypadku, gdy wświetle oceny stanu faktycznego, można mówićo tym,że kara umowna
w zastrzeżonej wysokości jawićsiębędzie jako nieadekwatna". Jest to przepis bezwzględnie
obowiązujący i jego stosowanie nie może byćskutecznie wyłączone przez strony umowy.
Nie można zatem zgodzićsięz twierdzeniem odwołującego, iżobowiązek zapłaty kary
umownej, bez względu na istnienie szkody po stronie zamawiającego, ogranicza możliwośćżądania miarkowania kary przez wykonawcę. Podnoszony przez odwołującego w toku
rozprawy argument dotyczący braku możliwości wykazania interesu prawnego wżądaniu
zmniejszenia przez sąd kary umownej, po uprzednim dokonaniu jej zapłaty, nie zasługuje na
uznanie, gdyżwykonawca, nie zgadzając sięna poniesienie kary umownej w wygórowanej
wysokości, może skierowaćpozew do sądu o ustalenie jej należnej wysokości oraz
ewentualnie o zapłatęprzez zamawiającego określonej kwoty odliczonej przez
zamawiającego od należnej płatności.
W Subklauzuli 1.14 [solidarna odpowiedzialność] pakt (c) zamawiający zawarł
postanowienie „Wykonawca wżadnym wypadku nie zmieni swojego składu, zaśzmiana
statusu
prawnego
nie
nastąpi
bez
uprzedniej
zgody
Zamawiającego”.
Powyższe postanowienie należy czytaćw pełnej treści, wynikającej ze zmiany postanowienia
klauzuli 1.14 FIDIC, jakoże SWK (Rozdz.3) stanowiąuzupełnienie, zmiany jak i dodatkowe
klauzule specjalne do Warunków Ogólnych FIDIC 1999, stanowiących element siwz.
W wyniku wykreślenia z klauzuli 1.14 FIDIC przez zamawiającego, zgodnie z klauzulą1.14
SWK, wyrazów „spółka solidarnego ryzyka”, treśćpostanowienia stanowi jednoznacznie,
iżpostanowienia tej klauzuli, w tym pkt (c) odnosząsięwyłącznie do konsorcjum lub „innego,
nie mającego osobowości prawnej ugrupowania dwóch lub więcej osób”. Izba podzieliła
zatem stanowisko zamawiającego, iżwynikające z treści tego postanowienia zakazy zmiany
składu oraz statusu prawnego, bez zgody zamawiającego, odnosząsięwyłącznie do
konsorcjów, jako całości, nie zaśdo poszczególnych uczestników tych konsorcjów.
Omawiana klauzula sankcjonuje jedynie wynikający z przepisów ustawy Prawo zamówień
publicznych zakaz zmian podmiotowych w umowie o zamówienie publiczne. Zamówienie
publiczne może byćbowiem udzielone wyłącznie temu wykonawcy, który został wybrany w
trybie ustawy oraz podlegał weryfikacji przeprowadzonej przez zamawiającego w toku
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia
13.01.2004 r. do sygn. akt V CK 97/03). Wobec powyższego nie można uznać,że powyższe
postanowienie ogranicza swobodęprowadzenia działalności gospodarczej lub jest
niezgodne z przepisami kodeksu spółek handlowych, gdyżkonsorcja nie podlegająjego
regulacjom, co wynika z treści § 1 K.s.h. W konsekwencji nie ma podstaw do stwierdzenia,że postanowienie powyższe jest sprzeczne z prawem i nieważna z mocy przepisu art. 58 § 1
i § 2 k.c. w zw. z art. 14 i 139 Pzp.
W tym stanie rzeczy brak jest podstaw do przyjęcia,że wskazane przez
odwołującego postanowienia WSK, zawarte w specyfikacji istotnych warunków zamówienia,
naruszająwymienione przepisy ustawy oraz zasadęuczciwej konkurencji i równego
traktowania wykonawców określonąw art. 7 Pzp, jak równieżzasady współżycia
społecznego, o których mowa w art. 5 k.c.
Omówione okoliczności sprawy uzasadniały oddalenie odwołania, jako pozbawionego
usprawiedliwionych podstaw. Biorąc za podstawęstan rzeczy, ustalony w toku
postępowania, Izba orzekła jak w sentencji na podstawie art.191 ust.1 Pzp.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 191 ust. 6 i 7
ustawy Prawo zamówieńpublicznych oraz § 4 ust. 1 pkt 2 lit. b rozporządzenia Prezesa
Rady Ministrów z dnia 9 lipca 2007r. w sprawie wysokości oraz sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(Dz. U. Nr 128, poz. 886 ze zm.) stosownie do wyniku postępowania.
Stosownie do art. 194 i 195 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówieńpublicznych
(Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 ze zmianami) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od
dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Urzędu Zamówień
Publicznych do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 263/15 z dnia 2015-12-23
- Sygn. akt KIO 245/15, KIO 305/15 z dnia 2015-03-04
- Sygn. akt KIO 270/15 z dnia 2015-03-03
- Sygn. akt KIO 273/15 z dnia 2015-02-27
- Sygn. akt KIO 267/15 z dnia 2015-02-27
