rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2023-02-08
rok: 2023
data dokumentu: 2023-02-08
rok: 2023
sygnatury akt.:
KIO 249/23
KIO 249/23
po rozpoznaniu na rozprawie w Warszawie w dniu 8 lutego 2023
r. odwołania wniesionego
do Preze
sa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 27 stycznia 2022 r. przez wykonawcę:
Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Piaseczno Sp. z o.o. z siedzibą w Piasecznie
w
postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Urząd Miasta i Gminy Piaseczno
przy udziale wykonawcy: AG-COMPLEX S
p. z o.o. z siedzibą w Warszawie zgłaszającego
przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego
r. odwołania wniesionego
do Preze
sa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 27 stycznia 2022 r. przez wykonawcę:
Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Piaseczno Sp. z o.o. z siedzibą w Piasecznie
w
postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Urząd Miasta i Gminy Piaseczno
przy udziale wykonawcy: AG-COMPLEX S
p. z o.o. z siedzibą w Warszawie zgłaszającego
przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego
orzeka:
1. u
względnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu: unieważnienie czynności wyboru
najkorzystniejszej oferty z dnia 19 stycznia 2023 r.,
unieważnienie czynności odrzucenia
oferty
odwołującego oraz powtórzenie czynności badania i oceny ofert;
2. k
osztami postępowania obciąża zamawiającego, i
2.1.
z
alicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr
(słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez odwołującego
t
ytułem wpisu od odwołania;
2.2.
zasądza od zamawiającego na rzecz odwołującego kwotę 18 600 zł 00 gr
(słownie: osiemnaście tysięcy sześćset złotych zero groszy) stanowiącą
uzasadnione koszty strony
poniesione tytułem wpisu od odwołania oraz
wyna
grodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i 580 ust. 1 i 2
ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo
zamówień publicznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 1710 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie
14 dn
i od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: …………………………..
Sygn. akt: KIO 249/23
Uzasadnienie
Urząd Miasta i Gminy Piaseczno (dalej „zamawiający”) prowadzi postępowanie
o
udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie
ustawy z dnia 11
września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2022 r., poz.
1710 ze zm.) -
dalej „ustawa Pzp” pn. „Utrzymanie porządku i czystości na terenie Gminy
Piaseczno
” (dalej „postępowanie” lub „zamówienie”); znak sprawy zamawiającego: 23/2022.
Ogłoszenie o zamówieniu opublikowane zostało w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
w dniu 21 marca 2022 r., pod numerem 2022/S 056-146881.
W dniu 27 stycznia 2023 r. do Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej, zostało wniesione
odwołanie przez wykonawcę: Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Piaseczno
Sp. z o.o.
z siedzibą w Piasecznie (dalej „odwołujący” lub „PUK”), od czynności podjętej
przez
zamawiającego w postępowaniu, a polegającej na bezpodstawnym odrzuceniu oferty
o
dwołującego.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie następujących przepisów: art. 226
ust. 1 pkt 2 c oraz art. 226 ust. 1 pkt 13 ustawy Pzp.
Odwołujący w oparciu o wyżej wskazane zarzuty wniósł o uwzględnienie odwołania,
oraz nakazanie z
amawiającemu: unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej;
unieważnienia czynności odrzucenia oferty odwołującego; dokonania oceny ofert
z u
względnieniem oferty odwołującego.
Odwołujący uzasadniając zarzuty odwołania wskazał, że w przedmiotowym
postępowaniu, w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu, wpłynęły dwie oferty.
Z
amawiający uznał ofertę PUK za najkorzystniejszą i na podstawie art. 126 ust. 1 ustawy
Pzp, wezwał wykonawcę pismem z 23 maja 2022 r. do złożenia podmiotowych środków
dowodowych. Zgodnie z wezwaniem,
odwołujący złożył wymagane dokumenty w dniu
2 czerwca 2022 r
. Następnie zamawiający ogłosił wybór oferty PUK, jako najkorzystniejszej
w postępowaniu.
Firma, która złożyła konkurencyjną ofertę wniosła odwołanie na wybór oferty PUK
zarzucając, że zawiera ona rażąco niską cenę, a w konsekwencji powinna zostać odrzucona.
Izba, wyrokiem w sprawie o sygn. akt: KIO 2372/
22, nakazała zamawiającemu powtórzenie
czynności badania i oceny ofert, co miało związek z kwestią ceny.
Następnie zamawiający, pismem z 7 października 2022 r. poinformował o wykonaniu
wyroku Izby
, w szczególności o unieważnieniu wcześniej dokonanego wyboru oferty
najkor
zystniejszej i wezwał PUK do złożenia uzupełniającego wyjaśnienia, dotyczącego
zaoferowanej przez wykonawcę ceny, co uczynił pismem z 17 października 2022 r.
Zamawiający uznał następnie, że powtarzając czynność badania oferty PUK powinien
we
zwać odwołującego do ponownego złożenia podmiotowych środków dowodowych,
co w ocenie
odwołującego jest nieporozumieniem.
Pismem z 29 listopada 2022 r.
, a więc ponad miesiąc po wyjaśnieniu przez
o
dwołującego kwestii rażąco niskiej ceny, zamawiający wezwał odwołującego do złożenia
podmiotowych środków dowodowych. Jako podstawę żądania wskazano art. 126 ust. 1
ustawy Pzp. W odpowiedzi na to wezwanie o
dwołujący, pismem z 9 grudnia 2022 r. wskazał,
że złożył już w dniu 2 czerwca 2022 r. wszystkie wymagane dokumenty podmiotowe i wnosił
o ich uwzględnienie.
W dniu 20 grudnia 2022 r. z
amawiający ponownie wezwał odwołującego do złożenia
podmiotowych środków dowodowych, wskazując tym razem jako podstawę prawną art. 128
ust. 1 ustawy Pzp.
Odwołujący zauważył, że przepis ten dotyczy uzupełniania dokumentów
i ma zastosowanie „jeżeli wykonawca nie złożył (…) podmiotowych środków dowodowych
(…) lub są one niekompletne lub zawierają błędy (…)”. Żadna z tych okoliczności w niniejszej
sprawie
nie występuje. Podmiotowe środki dowodowe złożone w dniu 2 czerwca 2022 r. były
już przedmiotem badania zamawiającego przed ogłoszeniem wyniku postępowania i zostały
uznane za komple
tne oraz potwierdzające brak podstaw wykluczenia i spełnianie warunków
udziału w postępowaniu. Powyższe nie zostało zakwestionowane w trakcie postępowań
odwoławczych. Oznacza to, że decyzja zamawiającego w zakresie kwalifikacji PUK, jest
poprawna, wiążąca i nie wymagająca powtarzania.
Odwołujący zwrócił uwagę, że przepisy ustawy Pzp nie rozróżniają różnych aspektów
badania
ofert, ani różnych podstaw ich odrzucania, stąd wyrok Izby nakazujący powtórzenie
czynności badania ofert. Jednak wykonując wyrok należy uwzględnić fakt, iż odwołanie
kwestionuje konk
retne decyzje podjęte przez zamawiającego, a KIO orzeka w zakresie
objętym odwołaniem. W analizowanym przypadku Izba rozważała zarzuty dotyczące
wyjaśniania rażąco niskiej ceny oferty PUK, i tego tylko dotyczył wyrok.
W konsekwencji, odwołujący podkreślił, że w niniejszej sprawie nie ma żadnych
powodów do powtarzania kwalifikacji wykonawców, czyli czynności badania podstaw
wykluczenia i spełniania warunków udziału w postępowaniu na podstawie ponownej analizy
podmiotowych środków dowodowych. Gdyby nawet przyjąć, że zamawiający w wykonaniu
wyroku KIO powinien powtórzyć wszystkie czynności składające się na badanie ofert, a więc
również kwalifikację wykonawców, nie ma podstaw do żądania od odwołującego ponownego
składania podmiotowych środków dowodowych. Dokumenty te zostały już złożone
i z
amawiający może, jeśli uważa to za stosowne, ponownie je przeanalizować. Dokumenty
te były i nadal pozostają zgodne z przepisami, aktualne na dzień ich złożenia i jako takie
powinny z
ostać zweryfikowane. Ustawa Pzp nie wymaga, aby dokumenty były aktualne
na dzień ich badania, lecz na dzień ich złożenia. Oznacza to, że nawet w przypadku
powtórzenia kwalifikacji wykonawców, po kilku miesiącach od złożenia dokumentów
podmiotowych ustawa Pzp
ani nie zmusza, ani nie upoważnia zamawiającego
do ponownego ich żądania. Również Izba w wydanym wyroku nie wspomina o konieczności
wezwania P
UK do ponownego złożenia podmiotowych środków dowodowych. Fakt, iż
w międzyczasie upłynął okres czasu powodujący, że z dzisiejszego punktu widzenia
np. zaświadczenie z urzędu skarbowego czy ZUS było wystawione wcześniej niż 3 miesiące,
niczego nie
zmienia. Odwołujący wykazał, że nie zachodzą wobec niego podstawy
wykluczenia i nadal spełnia warunki udziału w postępowaniu. Złożone wcześniej,
na wezwanie zamawiającego, dokumenty podmiotowe pozostają zatem aktualne.
Odwołujący wskazał następnie, że pismem z 30 grudnia 2022 r. odwołujący raz
jeszcze wyjaśnił, że nie ma podstaw żądania ponownego złożenia podmiotowych środków
dowodowych,
zwłaszcza na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy Pzp. Pomimo powyższego,
z
amawiający pismem z 19 stycznia 2023 r. poinformował odwołującego o odrzuceniu jego
oferty i wyborze oferty konkurencyjnej, co o
dwołujący kwestionuje w niniejszym odwołaniu.
Nie jest prawdą, że odwołujący nie złożył w przewidzianym terminie oświadczenia,
o którym mowa w art. 125 ust. 1 ustawy Pzp, lub podmiotowych środków dowodowych,
potwierdzających brak podstaw wykluczenia lub spełnianie warunków udziału
w postępowaniu, przedmiotowego środka dowodowego, lub innych dokumentów czy
oświadczeń, co zostało wskazane jako podstawa odrzucenia oferty. Wszystkie wymagane
dokumenty zostały bowiem złożone dnia 2 czerwca 2022 r.
W dalszej
części odwołujący wskazał również, że kolejną podstawą odrzucenia oferty
o
dwołującego, wskazaną w piśmie zamawiającego, jest art. 226 ust. 1 pkt 13 ustawy Pzp,
zgodnie z którym odrzuca się ofertę, jeśli wykonawca nie wyraził pisemnej zgody na wybór
jego oferty po upływie terminu związania ofertą. Odwołujący przypomniał, że przepis ten
odnosi się do procedury opisanej w art. 252 ust. 2 ustawy Pzp, a zatem jeżeli termin
związania ofertą upłynął przed wyborem najkorzystniejszej oferty, zamawiający wzywa
wykonawcę, którego oferta otrzymała najwyższą ocenę, do wyrażenia, w wyznaczonym
przez zamawiającego terminie, pisemnej zgody na wybór jego oferty.
Zama
wiający wezwał pismem z 22 listopada 2022 r. odwołującego do przedłużenia
związania ofertą. Zamawiający nie wskazał terminu przedłużenia. Odwołujący w odpowiedzi
przedłużył termin związania ofertą do dnia 28 grudnia 2022 r. uznając, że jest to czas
pozwala
jący zamawiającemu na zawarcie umowy. Czas ten upłynął, a zamawiający nie
dokonał wyboru najkorzystniejszej oferty w terminie związania ofertą. Odwołujący
przypomniał, że w takiej sytuacji, zgodnie z art. 252 ust. 2 ustawy Pzp, zamawiający przed
wyborem najkorzystniejszej oferty powinien wezwa
ć PUK do wyrażenia zgody na wybór jego
oferty. Dopiero w sytuacji, gdyby o
dwołujący nie wyraził takiej zgody, jego oferta powinna
zostać odrzucona. Jednak zamawiający nigdy nie wezwał odwołującego do wyrażenia zgody
na
wybór jego oferty. Odwołujący nie miał nawet możliwości wyrażenia, bądź nie, takiej
zgody. Nie ma więc podstaw do odrzucenia oferty odwołującego.
Podsumowując, odwołujący podkreślił, że nie zachodzi żadna podstawa odrzucenia
jego oferty
, w szczególności ani wskazana w art. 226 ust. 1 pkt 2 c, ani w art. 226 ust. 1 pkt
13 ustawy Pzp.
Zamawiający poinformował wykonawców, zgodnie z art. 185 ust. 1 ustawy Pzp,
o wniesieniu odwołania, wzywając uczestników postępowania do złożenia przystąpienia.
W terminie ok
reślonym w art. 525 ust. 1 ustawy Pzp, do postępowania odwoławczego
po stronie z
amawiającego, przystąpił wykonawca: AG-COMPLEX Sp. z o.o. z siedzibą
w Warszawie (dalej
„przystępujący” lub „AG-COMPLEX”).
Zama
wiający w dniu 7 lutego 2023 r., działając w oparciu o art. 521 ust. 1 ustawy
Pzp, złożył do akt sprawy odpowiedź na odwołanie, wnosząc o jego oddalenie w całości jako
bezzasadnego.
Krajowa
Izba Odwoławcza, po przeprowadzeniu rozprawy w przedmiotowej
sprawie,
na
podstawie
z
ebranego materiału dowodowego, po zapoznaniu
się z dokumentacją postępowania o udzielenie zamówienia publicznego przekazaną
przez zamawiającego do akt sprawy w formie elektronicznej, po zapoznaniu się
z
treścią odwołania, odpowiedzią zamawiającego na nie, a także po wysłuchaniu
oświadczeń, jak też stanowisk stron, złożonych ustnie do protokołu w toku rozprawy
ustaliła i zważyła, co następuje
Izba
ustaliła, że nie zaszła żadna z przesłanek, o których stanowi art. 528 ustawy
Pzp, s
kutkujących odrzuceniem odwołania.
I
zba dokonała również badania spełnienia przez odwołującego przesłanek
określonych w art. 505 ustawy Pzp, to jest kwestii posiadania przez niego legitymacji
do
wniesienia odwołania uznając, że jego interes we wniesieniu odwołania przejawia się
w na
stępujący sposób.
Wykonawca PUK
złożył ofertę w postępowaniu i ubiega się o udzielenie zamówienia.
Zamawiający dokonał czynności polegającej na odrzuceniu oferty odwołującego pomimo,
że w ocenie odwołującego nie zaistniała żadna z podstaw odrzucenia, wskazana w piśmie
info
rmującym o dokonaniu tej czynności, wskazana w ustawie Pzp. Gdyby zarzuty odwołania
potwierdziły się, oferta odwołującego zostałaby uznana za najkorzystniejszą, a on sam
miałby szansę na wykonanie zamówienia i osiągnięcie zysku z tytułu jego realizacji.
Iz
ba dokonała ustaleń faktycznych w oparciu o dokumentację postępowania
o udzielenie zamówienia, przekazaną przez zamawiającego w formie elektronicznej.
Krajowa Izba Odwo
ławcza ustaliła i zważyła, co następuje
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, stanowiska stron
oraz z
akres zarzutów podnoszonych w odwołaniu Izba uznała, że odwołanie zasługiwało
na
uwzględnienie w całości.
W zakresie podnoszonych przez
odwołującego zarzutów Izba ustaliła następujący
stan faktyczny.
W dniu 19 stycznia 2023 r. z
amawiający dokonał wyboru, jako najkorzystniejszej,
oferty
złożonej przez przystępującego. W tym samym piśmie zamawiający poinformował,
że oferta PUK została odrzucona, zaś jako podstawę prawną odrzucenia wskazał przepisy
art. 226 ust. 1 pkt 13 ustawy Pzp oraz art. 226 ust. 1 pkt 2 c ustawy Pzp. W zakresie
pierwszej
z podstaw wskazał, że PUK nie wyraził pisemnej zgody na wybór jego oferty
p
o upływie terminu związania ofertą. Wykonawca wyraził zgodę na wybór oferty do dnia
28 grudnia 2022 r. Z kolei w zakresie drugie
j przesłanki odrzucenia oferty odwołującego,
zamawiający wskazał, że pismem z 29 listopada 2022 r. wezwał wykonawcę do uzupełnienia
dokumentów podmiotowych, w odpowiedzi na co wykonawca przesłał jedynie pismo
wyjaśniające. W konsekwencji zamawiający ponownie wezwał PUK do złożenia dokumentów
w piśmie z 20 grudnia 2022 r. Wykonawca nie przesłał żądanych dokumentów, ponownie
składając jedynie wyjaśnienia.
Izba, na podstawie akt sprawy
ustaliła ponadto, że zamawiający wezwał PUK
do złożenia podmiotowych środków dowodowych, pismem z 23 maja 2022 r., w odpowiedzi
na co wykonawca ten złożył wymagane dokumenty w piśmie z 2 czerwca 2022 r.
Zamawiaj
ący dokonał następnie wyboru oferty PUK w dniu 9 czerwca 2022 r., którą
to czynno
ść zaskarżył AG-COMPLEX, zarzucając zamawiającemu, że ten naruszył przepisy:
(1) art. 239 ustawy Pzp,
poprzez dokonanie wyboru oferty złożonej przez PUK w sytuacji,
gdy z
amawiający nie wykonał orzeczenia KIO 1640/22 z dnia 11 lipca 2022 r. i nie dokonał
czynności unieważnienia wyboru najkorzystniejszej oferty i bez ww. unieważnienia wyboru,
dokonał ponownego wyboru oferty PUK, która nie jest ofertą najkorzystniejszą; (2) art. 18
ust. 3 ustawy Pzp,
poprzez zaniechanie odtajnienia złożonych przez PUK uzupełniających
wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny, w sytuacji gdy wykonawca nie poczynił takiego
zastrzeżenia wraz ze złożonymi wyjaśnieniami i załącznikami przy piśmie z dnia 1 sierpnia
2022 r.; (3) art. 226 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp, poprzez zaniechanie odrzucenia
oferty złożonej
przez PUK
z uwagi na to, że zawiera rażącą niską cenę. Krajowa Izba Odwoławcza,
wyrokiem z
dnia 26 września 2022 r., wydanym w sprawie o sygn. akt: KIO 2372/22
u
względniła odwołanie w zakresie zarzutu pierwszego odwołania i nakazała zamawiającemu:
unieważnienie czynności wyboru najkorzystniejszej oferty z dnia 31 sierpnia 2022 r.,
unieważnienie czynności badania i oceny ofert, dokonanych po wyborze najkorzystniejszej
oferty z dnia 9 czerwca 2022 r. oraz wykonanie wyroku KIO 1640/22:
unieważnienie
cz
ynności wyboru oferty najkorzystniejszej z dnia 9 czerwca 2022 r. i powtórzenie czynności
badania ofert, w tym wezwanie PUK w trybie art. 224 ust. 1 ustawy Pzp
do złożenia
uzupełniających wyjaśnień wraz z dowodami, dotyczących zaoferowanej ceny ofertowej
we wskazanym w sentencji zakresie.
Pozostałe zarzuty odwołania Izba pozostawiła bez
rozpoznania.
Wykon
ując powyższy wyrok KIO, zamawiający pismem z 7 października 2022 r.
poinformował o unieważnieniu wcześniej dokonanego wyboru oferty najkorzystniejszej
i wezwał odwołującego do złożenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny.
Odwołujący złożył takie wyjaśnienia w piśmie z 17 października 2022 r.
Ponadto,
powołując się na przepis art. 126 ust. 1 ustawy Pzp, zamawiający wezwał
PUK pismem z 29 listopad
a 2022 r. do złożenia podmiotowych środków dowodowych,
aktualnych na dzień złożenia, w zakresie wskazanym w Części III ust. 2 A specyfikacji
istotnyc
h warunków zamówienia, wyznaczając wykonawcy termin do 9 grudnia 2022 r.
W odpowiedzi na
powyższe PUK wskazał, że dokumenty wymienione w wezwaniu zostały
j
uż wcześniej przez niego złożone w piśmie z 2 czerwca 2022 r. Zauważył, że przedmiotowe
postępowanie, pomimo dwukrotnego złożenia odwołania przez innego uczestnika, pozostaje
tym samym postepowaniem, a tym s
amym uznane powinny być dokumenty, składane
wcze
śniej na wezwanie zamawiającego.
Z
amawiający ponownie wezwał PUK do złożenia dokumentów podmiotowych
w piśmie z 20 grudnia 2022 r., wskazując jako podstawę prawną art. 128 ust. 1 ustawy Pzp.
Argumentował, że dokumenty złożone przez niego w dniu 2 czerwca 2022 r. są nieaktualne
na dzień składania oświadczenia tj. pisma z 29 listopada 2022 r., które to zamawiający
przesłał do wykonawcy. Stwierdził ponadto, że nie może uznać dokumentów złożonych
uprzednio jako
spełniających wezwanie zamawiającego, gdyż zgodnie z wyrokiem KIO
w sprawie o sygn. akt: KIO 2373/22 zos
tał zobowiązany do unieważnienia poprzednich
czynno
ści oraz do powtórzenia czynności badania i oceny ofert. PUK z tą argumentacją się
nie zgodził, w piśmie z 30 grudnia 2022 r. poinformował, że wskazana przez zamawiającego
podstawa prawna wezwania jest nieprawidłowa, gdyż wskazywany przepis nie stanowi
podstawy do ponownego wezwania wykonawcy do przedłożenia podmiotowych środków
dowodowych, jeśli te już zostały wcześniej złożone w postępowaniu. Zwrócił też uwagę, że
Izba w swoim wyroku nie
nakazała zamawiającemu wystąpienia do wykonawcy o ponowne
złożenie przedmiotowych dokumentów, a jedynie wezwanie do wyjaśnień w przedmiocie
rażąco niskiej ceny. Z kolei dokumenty podmiotowe, którymi zamawiający dysponuje, są
aktualne na dzień ich złożenia i na ich podstawie zamawiający może dokonać wyboru oferty
najkorzystniejszej.
Izba ustaliła, że pomimo złożonych wyjaśnień, zamawiający podjął decyzję
o odrzuceniu oferty PUK
, o czym poinformował wykonawcę w piśmie z 19 stycznia 2023 r.
W ocen
ie Izby zarzuty odwołania potwierdziły się. Trafnie odwołujący zarzucił
zamawiającemu, że odrzucając jego ofertę, dopuścił się naruszenia przepisów wskazanych
w treści wniesionego odwołania.
Odnosząc się do przesłanki odrzucenia oferty, opisanej w art. 226 ust. 1 pkt 2 c
ustawy Pzp w pierwszej kolejności przypomnieć należy, że ten stanowi, że zamawiający
odrzuca ofertę, jeżeli została złożona przez wykonawcę, który nie złożył w przewidzianym
terminie podmiotowego środka dowodowego, potwierdzającego brak podstaw wykluczenia
lub spełnienie warunków udziału w postępowaniu, przedmiotowego środka dowodowego lub
innych dokumentów lub oświadczeń. Nie budzi w niniejszej sprawie wątpliwości,
że odwołujący został dwukrotnie wezwany przez zamawiającego do złożenia dokumentów
podmiotowych, których ten nie przedłożył, powołując się jednocześnie na dokumenty złożone
przez niego w odpowi
edzi na wcześniejsze, analogiczne wezwanie w czerwcu 2022 r.
Istota sporu w niniejszej sprawie
sprowadzała się zatem do oceny, czy zamawiający
kierując do wykonawcy PUK kolejne wezwanie do złożenia dokumentów podmiotowych,
powołując się w pierwszym piśmie na przepis art. 126 ust. 1 ustawy Pzp, w kolejnym na art.
128 ust. 1 ustawy Pzp, miał podstawę żądać, aby ten ponownie wszystkie przedłożone
wcześniej w tym postępowaniu dokumenty przedstawił, a co za tym idzie czy brak ich
przedłożenia winien skutkować sankcją w postaci odrzucenia oferty odwołującego. Na tak
zadane pytanie
należy odpowiedzieć przecząco z przyczyn opisanych poniżej.
W pierwsz
ej kolejności zauważyć należy, że zamawiający konieczność skierowania
powtórnego wezwania upatrywał w orzeczeniach, wydanych przez Krajową Izbę
Odwoławczą z dnia 11 lipca 2022 r., sygn. KIO 1640/22, jak też w związku z wyrokiem
Krajowej Iz
by Odwoławczej z dnia 26 września 2022 r. sygn. KIO 2373/22, który to jak
twierdził, wyraźnie nakazywał zamawiającemu unieważnienie wszystkich czynności badania
i oceny ofert, dokonanych po wyborze oferty najkorzystniejszej z dnia 31 sierpnia 2022 r.
i z dnia 9 czerwca 2022 r. W konsekwencji z
amawiający twierdził, że był on zobowiązany
dokonać ponownie wszystkich czynności badania i oceny ofert, a nie dokonywać ich
w sposób częściowy. Z taką argumentacją nie sposób się zgodzić. Izba, w wydanych
orzeczeniach
istotnie nakazała powtórzenie czynności badania i oceny złożonych ofert, ale
powyższe dotyczyło wyłącznie tych czynności, które zamawiający wykonał wadliwie, a zatem
czynności badania oferty PUK pod kątem występowania rażąco niskiej ceny. Podkreślić
należy, że zarzuty podnoszone w odwołaniach nie dotyczyły i nie kwestionowały w żaden
sposób przeprowadzonej przez zamawiającego oceny w zakresie czy to spełnienia przez
PUK warunków udziału w postępowaniu, czy też przesłanek wykluczenia tego wykonawcy
z postępowania. Powyższe oznacza, że pomimo konieczności dokonania przez
zamawiającego dodatkowych czynności w postaci wezwania odwołującego do złożenia
wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny, pozostałe czynności są ważne i pozostają
w mocy pomim
o, że zgodnie z sentencją wyroku KIO zamawiającemu nakazano powtórzenie
czynności w postępowaniu. Innymi słowy, dokonana przez zamawiającego wcześniej
kwalifikacja PUK pozostaje poprawna, w
iążąca, a zatem nie wymagała powtarzania jako,
że zarzuty stawiane przez AG-COMPLEX do tej kwalifikacji się nie odnosiły.
Nie
sposób także podzielić argumentacji zamawiającego, który zauważył,
że w związku z unieważnieniem czynności wyboru oferty najkorzystniejszej, dokonując
kolejnej oceny złożonych ofert stwierdził, że dokumenty te straciły ważność w związku
z treścią przepisów rozporządzenia w sprawie podmiotowych środków dowodowych,
a w konsekwencji konieczne było skierowanie do odwołującego wezwania w trybie art. 126
ust. 1 ustawy Pzp pomimo,
co sam przyznał, odwołujący powyższe dokumenty złożył
wcześniej w dniu 2 czerwca 2022 r. W tym miejscu należy wyraźnie podkreślić, że choć
trafnie
wskazał zamawiający, iż cytowane rozporządzenie określa ściśle terminy, określające
wa
żność składanych dokumentów, nie oznacza to jednak, że po upływie tych terminów
zamawiający zobligowany jest ponownie wzywać wykonawców do ich złożenia z tego
powodu,
że te straciły swoją ważność.
Powyższe podejście oznaczałoby, że w przypadku postępowań trwających dłużej,
każdorazowo w przypadku upływu terminu ważności złożonych dokumentów, zamawiający
ponownie
byłby zmuszony wzywać wykonawcę do ich ponownego przedłożenia.
P
owodowałoby to kolejne przedłużanie się trwającej procedury udzielenia zamówienia
i byłoby nieuzasadnione. Podkreślić należy także, że zamawiający bada poprawność
i aktualność dokumentów podmiotowych na dzień ich złożenia, przy czym jako
oświadczenia
lub dokumenty „aktualne” należy rozumieć takie, które oddają rzeczywistość w momencie ich
złożenia. Innymi słowy dokumenty aktualne potwierdzają okoliczność, co do której
wykonawca wcześniej złożył wstępne oświadczenie, i która obecnie (w czasie ich
przedłożenia) występuje.
W tym miejscu należy także odnieść się do argumentacji zamawiającego, który
na rozprawie
zwracał uwagę, że z treści innej oferty przedłożonej przez PUK
zamawiającemu, w innym postepowaniu wynika, że wykonawca ten nie opłaca terminowo
składek na ubezpieczenia społeczne, a powstała zaległość wynosi ponad 600 tys. zł. Tym
samym, jak
stwierdził, zaległość ta musiała już istnieć wcześniej, także w dacie kiedy
odwołujący odmówił ponownego przedłożenia dokumentów. Odnosząc się do tych twierdzeń
w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że wezwania kierowane do PUK datowane
były na 29 listopada 2022 r. i 20 grudnia 2022 r., a więc w czasie kiedy zamawiający nie miał
wiedzy o tym
, że taka sytuacja ma miejsce (jak sam stwierdził wiedzę taką powziął z treści
oferty złożonej w lutym br.). Jeśli jednak nawet w dacie, kiedy kierował stosowne wezwanie,
posiadałby informacje dotyczące istniejących zaległości, to należy zauważyć, że przesłanką,
którą winien wskazać zamawiający byłby art. 126 ust. 3 ustawy Pzp. Ten właśnie przepis
wprowadził ustawodawca, dając uprawnienie zamawiającemu, aby ten
j
eżeli zachodzą
uzasadnione podstawy do uznania, że złożone uprzednio podmiotowe środki dowodowe nie
są już aktualne, w każdym czasie mógł wezwać wykonawcę lub wykonawców do złożenia
wszystkich,
lub niektórych, podmiotowych środków dowodowych aktualnych na dzień ich
złożenia.
Przepis ten umożliwia więc weryfikację rzetelności wykonawcy na każdym etapie
postępowania przy czym, co należy zaznaczyć, nie może być jednak postrzegany jako
narzędzie do mnożenia dokumentów w postępowaniu. Zamawiający kierując do wykonawcy
wniosek o potwierdzenie aktualności oświadczeń i dokumentów musi mieć uzasadnione
podst
awy, że złożone dokumenty są już nieaktualne. I nie chodzi tu, w ocenie Izby, o datę
ich wystawienia, ale o aktualność informacji zawartych w tych dokumentach. Odnosząc to do
informacji
zawartych w zaświadczeniu wystawionym przez ZUS zamawiający może żądać
nowych informacji (nowego dokumentu),
jeśli ma uzasadnione podstawy do przyjęcia,
że takie zaległości występują. Jednakże zamawiający winien to w treści wezwania wyraźnie
wyartyk
ułować, wskazując prawidłową podstawę prawną wezwania, jak też precyzując jakie
wątpliwości i odnośnie jakich dokumentów ma, oraz wezwać wykonawcę do przedłożenia
tych konkretnych, wskazanych
dokumentów.
Taka sytuacja jednak nie
miała miejsca w okolicznościach rozpoznawanej sprawy,
należało zatem uznać, że wezwanie odwołującego do złożenia oświadczeń i dokumentów,
wystosowane dwukrotnie przez
zamawiającego, nie miało podstawy prawnej. Wykonawca
PUK wszystkie dokumenty podmiotowe, wymagane postanowieniami
specyfikacji warunków
zamówienia przedłożył już wcześniej, w odpowiedzi na wezwanie, w dniu 2 czerwca 2022 r.
W konsekwencji nie
zaistniały też podstawy do odrzucenia oferty tego wykonawcy
na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 2 c ustawy Pzp.
W ocenie Izby nie wyst
ąpiła również przesłanka odrzucenia oferty PUK z przyczyn
opisanych w art. 226 ust. 1 pkt 13 ustawy Pzp.
Przepis ten stanowi, że
zamawiający odrzuca
ofertę, jeżeli wykonawca nie wyraził pisemnej zgody na wybór jego oferty po terminie
zw
iązania ofertą. Zamawiający nie wykazał, że takie okoliczności w przedmiotowym
postępowaniu miały miejsce.
Jak usta
lił skład orzekający na podstawie akt sprawy, zamawiający pismem
z
22 listopada
2022 r. wystąpił do odwołującego o wyrażenie zgody na przedłużenie terminu
związania ofertą, nie wskazując żadnego terminu do kiedy wykonawca powinien ten termin
przedłużyć. Odwołujący wyraził taką zgodę do dnia 28 grudnia 2022 r., co jak trafnie
zauważył powinno być terminem wystarczającym na zawarcie umowy w prowadzonym
postępowaniu.
N
astępnie zamawiający odrzucił ofertę PUK na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 13
ustawy Pzp stwierdzając, że odwołujący wyraził zgodę na wybór swojej oferty do dnia
28 grudnia 2022 r., a do tego terminu
wybór ten nie nastąpił. Z treści pisma odwołującego
wywiódł, że ten był zainteresowany wyborem jego oferty, jako najkorzystniejszej, wyłącznie
do dnia 28 grudnia 2022 r.
, gdyż sam ten termin zadeklarował. Zamawiający w odpowiedzi
na
odwołanie wyjaśniał także, że nie wystąpił do PUK o przedłużenie tego terminu,
na podstawie art. 252 ust. 2 ustawy Pzp
, ponieważ po dniu 28 grudnia 2022 roku, oferta
o
dwołującego straciła status oferty najkorzystniejszej, z uwagi na to, że ten nie przedłożył
na wezwanie
zamawiającego podmiotowych środków dowodowych.
Z
powyższym nie sposób się zgodzić. W pierwszej kolejności p
odkreślenia wymaga,
że upływ terminu związania ofertą nie oznacza automatycznego odrzucenia oferty
wykonawcy. W myśl art. 226 ust. 1 pkt 12 ustawy Pzp zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli
wykonawca nie wyraził pisemnej zgody na przedłużenie terminu związania ofertą.
Zamawiający wezwał wprawdzie do przedłużenia tego terminu pismem z 22 listopada
202
2 r., jednakże nie wskazał żadnej daty, do kiedy odwołujący winien ten termin przedłużyć.
Nie
może zatem wyciągać negatywnych konsekwencji w stosunku do wykonawcy, który
samodzielnie
ocenił, że wystarczającym terminem na zakończenie postępowania i zawarcie
umowy będzie 28 grudnia 2022 r.
Ponadto, przepisy znowelizowanej ustawy Pzp, n
ie zakazują zamawiającemu
zawarcia umowy z wykonawcą nawet w przypadku, kiedy termin związania ofertą już upłynął.
W
myśl art. 252 ust. 2 ustawy Pzp zamawiający wzywa w takim wypadku wykonawcę,
którego oferta została oceniona najwyżej, do wyrażenia przez niego zgody na wybór jego
oferty, we wskazanym przez
zamawiającego terminie. Dopiero w przypadku braku wyrażenia
takiej zgody, ustawodawca
przewidział sankcję w postaci odrzucenia oferty, w oparciu
o przywołany przez zamawiającego przepis.
Skoro zatem
zamawiający nie wystąpił do odwołującego z wnioskiem o wyrażenie
zgody na zawarcie umowy, nie dał mu możliwości wypowiedzenia się czy wolę taką wyraża,
czy te
ż nie - nie zaszły też przesłanki do odrzucenia jego oferty.
Mając na względzie powyższe orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku
na podstawie art. 574 oraz art. 575 ustawy P
zp, a także w oparciu o przepisy § 5 pkt 1 i 2 b
oraz § 7 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r.
w
sprawie szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania
ora
z wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania (Dz. U. z 2020 r., poz. 2437
ze zm.) zaliczając w poczet kosztów wpis od odwołania uiszczony przez odwołującego oraz
zasądzając od zamawiającego na rzecz odwołującego koszty postępowania odwoławczego
poniesione z tytułu wpisu od odwołania w wysokości 15 000,00 zł. i wynagrodzenia
pełnomocnika w wysokości 3 600,00 zł., na podstawie faktury złożonej przez odwołującego
na rozprawie.
Przewodniczący: ………………………………
1. u
względnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu: unieważnienie czynności wyboru
najkorzystniejszej oferty z dnia 19 stycznia 2023 r.,
unieważnienie czynności odrzucenia
oferty
odwołującego oraz powtórzenie czynności badania i oceny ofert;
2. k
osztami postępowania obciąża zamawiającego, i
2.1.
z
alicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr
(słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez odwołującego
t
ytułem wpisu od odwołania;
2.2.
zasądza od zamawiającego na rzecz odwołującego kwotę 18 600 zł 00 gr
(słownie: osiemnaście tysięcy sześćset złotych zero groszy) stanowiącą
uzasadnione koszty strony
poniesione tytułem wpisu od odwołania oraz
wyna
grodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i 580 ust. 1 i 2
ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo
zamówień publicznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 1710 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie
14 dn
i od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: …………………………..
Sygn. akt: KIO 249/23
Uzasadnienie
Urząd Miasta i Gminy Piaseczno (dalej „zamawiający”) prowadzi postępowanie
o
udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie
ustawy z dnia 11
września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2022 r., poz.
1710 ze zm.) -
dalej „ustawa Pzp” pn. „Utrzymanie porządku i czystości na terenie Gminy
Piaseczno
” (dalej „postępowanie” lub „zamówienie”); znak sprawy zamawiającego: 23/2022.
Ogłoszenie o zamówieniu opublikowane zostało w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
w dniu 21 marca 2022 r., pod numerem 2022/S 056-146881.
W dniu 27 stycznia 2023 r. do Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej, zostało wniesione
odwołanie przez wykonawcę: Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Piaseczno
Sp. z o.o.
z siedzibą w Piasecznie (dalej „odwołujący” lub „PUK”), od czynności podjętej
przez
zamawiającego w postępowaniu, a polegającej na bezpodstawnym odrzuceniu oferty
o
dwołującego.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie następujących przepisów: art. 226
ust. 1 pkt 2 c oraz art. 226 ust. 1 pkt 13 ustawy Pzp.
Odwołujący w oparciu o wyżej wskazane zarzuty wniósł o uwzględnienie odwołania,
oraz nakazanie z
amawiającemu: unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej;
unieważnienia czynności odrzucenia oferty odwołującego; dokonania oceny ofert
z u
względnieniem oferty odwołującego.
Odwołujący uzasadniając zarzuty odwołania wskazał, że w przedmiotowym
postępowaniu, w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu, wpłynęły dwie oferty.
Z
amawiający uznał ofertę PUK za najkorzystniejszą i na podstawie art. 126 ust. 1 ustawy
Pzp, wezwał wykonawcę pismem z 23 maja 2022 r. do złożenia podmiotowych środków
dowodowych. Zgodnie z wezwaniem,
odwołujący złożył wymagane dokumenty w dniu
2 czerwca 2022 r
. Następnie zamawiający ogłosił wybór oferty PUK, jako najkorzystniejszej
w postępowaniu.
Firma, która złożyła konkurencyjną ofertę wniosła odwołanie na wybór oferty PUK
zarzucając, że zawiera ona rażąco niską cenę, a w konsekwencji powinna zostać odrzucona.
Izba, wyrokiem w sprawie o sygn. akt: KIO 2372/
22, nakazała zamawiającemu powtórzenie
czynności badania i oceny ofert, co miało związek z kwestią ceny.
Następnie zamawiający, pismem z 7 października 2022 r. poinformował o wykonaniu
wyroku Izby
, w szczególności o unieważnieniu wcześniej dokonanego wyboru oferty
najkor
zystniejszej i wezwał PUK do złożenia uzupełniającego wyjaśnienia, dotyczącego
zaoferowanej przez wykonawcę ceny, co uczynił pismem z 17 października 2022 r.
Zamawiający uznał następnie, że powtarzając czynność badania oferty PUK powinien
we
zwać odwołującego do ponownego złożenia podmiotowych środków dowodowych,
co w ocenie
odwołującego jest nieporozumieniem.
Pismem z 29 listopada 2022 r.
, a więc ponad miesiąc po wyjaśnieniu przez
o
dwołującego kwestii rażąco niskiej ceny, zamawiający wezwał odwołującego do złożenia
podmiotowych środków dowodowych. Jako podstawę żądania wskazano art. 126 ust. 1
ustawy Pzp. W odpowiedzi na to wezwanie o
dwołujący, pismem z 9 grudnia 2022 r. wskazał,
że złożył już w dniu 2 czerwca 2022 r. wszystkie wymagane dokumenty podmiotowe i wnosił
o ich uwzględnienie.
W dniu 20 grudnia 2022 r. z
amawiający ponownie wezwał odwołującego do złożenia
podmiotowych środków dowodowych, wskazując tym razem jako podstawę prawną art. 128
ust. 1 ustawy Pzp.
Odwołujący zauważył, że przepis ten dotyczy uzupełniania dokumentów
i ma zastosowanie „jeżeli wykonawca nie złożył (…) podmiotowych środków dowodowych
(…) lub są one niekompletne lub zawierają błędy (…)”. Żadna z tych okoliczności w niniejszej
sprawie
nie występuje. Podmiotowe środki dowodowe złożone w dniu 2 czerwca 2022 r. były
już przedmiotem badania zamawiającego przed ogłoszeniem wyniku postępowania i zostały
uznane za komple
tne oraz potwierdzające brak podstaw wykluczenia i spełnianie warunków
udziału w postępowaniu. Powyższe nie zostało zakwestionowane w trakcie postępowań
odwoławczych. Oznacza to, że decyzja zamawiającego w zakresie kwalifikacji PUK, jest
poprawna, wiążąca i nie wymagająca powtarzania.
Odwołujący zwrócił uwagę, że przepisy ustawy Pzp nie rozróżniają różnych aspektów
badania
ofert, ani różnych podstaw ich odrzucania, stąd wyrok Izby nakazujący powtórzenie
czynności badania ofert. Jednak wykonując wyrok należy uwzględnić fakt, iż odwołanie
kwestionuje konk
retne decyzje podjęte przez zamawiającego, a KIO orzeka w zakresie
objętym odwołaniem. W analizowanym przypadku Izba rozważała zarzuty dotyczące
wyjaśniania rażąco niskiej ceny oferty PUK, i tego tylko dotyczył wyrok.
W konsekwencji, odwołujący podkreślił, że w niniejszej sprawie nie ma żadnych
powodów do powtarzania kwalifikacji wykonawców, czyli czynności badania podstaw
wykluczenia i spełniania warunków udziału w postępowaniu na podstawie ponownej analizy
podmiotowych środków dowodowych. Gdyby nawet przyjąć, że zamawiający w wykonaniu
wyroku KIO powinien powtórzyć wszystkie czynności składające się na badanie ofert, a więc
również kwalifikację wykonawców, nie ma podstaw do żądania od odwołującego ponownego
składania podmiotowych środków dowodowych. Dokumenty te zostały już złożone
i z
amawiający może, jeśli uważa to za stosowne, ponownie je przeanalizować. Dokumenty
te były i nadal pozostają zgodne z przepisami, aktualne na dzień ich złożenia i jako takie
powinny z
ostać zweryfikowane. Ustawa Pzp nie wymaga, aby dokumenty były aktualne
na dzień ich badania, lecz na dzień ich złożenia. Oznacza to, że nawet w przypadku
powtórzenia kwalifikacji wykonawców, po kilku miesiącach od złożenia dokumentów
podmiotowych ustawa Pzp
ani nie zmusza, ani nie upoważnia zamawiającego
do ponownego ich żądania. Również Izba w wydanym wyroku nie wspomina o konieczności
wezwania P
UK do ponownego złożenia podmiotowych środków dowodowych. Fakt, iż
w międzyczasie upłynął okres czasu powodujący, że z dzisiejszego punktu widzenia
np. zaświadczenie z urzędu skarbowego czy ZUS było wystawione wcześniej niż 3 miesiące,
niczego nie
zmienia. Odwołujący wykazał, że nie zachodzą wobec niego podstawy
wykluczenia i nadal spełnia warunki udziału w postępowaniu. Złożone wcześniej,
na wezwanie zamawiającego, dokumenty podmiotowe pozostają zatem aktualne.
Odwołujący wskazał następnie, że pismem z 30 grudnia 2022 r. odwołujący raz
jeszcze wyjaśnił, że nie ma podstaw żądania ponownego złożenia podmiotowych środków
dowodowych,
zwłaszcza na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy Pzp. Pomimo powyższego,
z
amawiający pismem z 19 stycznia 2023 r. poinformował odwołującego o odrzuceniu jego
oferty i wyborze oferty konkurencyjnej, co o
dwołujący kwestionuje w niniejszym odwołaniu.
Nie jest prawdą, że odwołujący nie złożył w przewidzianym terminie oświadczenia,
o którym mowa w art. 125 ust. 1 ustawy Pzp, lub podmiotowych środków dowodowych,
potwierdzających brak podstaw wykluczenia lub spełnianie warunków udziału
w postępowaniu, przedmiotowego środka dowodowego, lub innych dokumentów czy
oświadczeń, co zostało wskazane jako podstawa odrzucenia oferty. Wszystkie wymagane
dokumenty zostały bowiem złożone dnia 2 czerwca 2022 r.
W dalszej
części odwołujący wskazał również, że kolejną podstawą odrzucenia oferty
o
dwołującego, wskazaną w piśmie zamawiającego, jest art. 226 ust. 1 pkt 13 ustawy Pzp,
zgodnie z którym odrzuca się ofertę, jeśli wykonawca nie wyraził pisemnej zgody na wybór
jego oferty po upływie terminu związania ofertą. Odwołujący przypomniał, że przepis ten
odnosi się do procedury opisanej w art. 252 ust. 2 ustawy Pzp, a zatem jeżeli termin
związania ofertą upłynął przed wyborem najkorzystniejszej oferty, zamawiający wzywa
wykonawcę, którego oferta otrzymała najwyższą ocenę, do wyrażenia, w wyznaczonym
przez zamawiającego terminie, pisemnej zgody na wybór jego oferty.
Zama
wiający wezwał pismem z 22 listopada 2022 r. odwołującego do przedłużenia
związania ofertą. Zamawiający nie wskazał terminu przedłużenia. Odwołujący w odpowiedzi
przedłużył termin związania ofertą do dnia 28 grudnia 2022 r. uznając, że jest to czas
pozwala
jący zamawiającemu na zawarcie umowy. Czas ten upłynął, a zamawiający nie
dokonał wyboru najkorzystniejszej oferty w terminie związania ofertą. Odwołujący
przypomniał, że w takiej sytuacji, zgodnie z art. 252 ust. 2 ustawy Pzp, zamawiający przed
wyborem najkorzystniejszej oferty powinien wezwa
ć PUK do wyrażenia zgody na wybór jego
oferty. Dopiero w sytuacji, gdyby o
dwołujący nie wyraził takiej zgody, jego oferta powinna
zostać odrzucona. Jednak zamawiający nigdy nie wezwał odwołującego do wyrażenia zgody
na
wybór jego oferty. Odwołujący nie miał nawet możliwości wyrażenia, bądź nie, takiej
zgody. Nie ma więc podstaw do odrzucenia oferty odwołującego.
Podsumowując, odwołujący podkreślił, że nie zachodzi żadna podstawa odrzucenia
jego oferty
, w szczególności ani wskazana w art. 226 ust. 1 pkt 2 c, ani w art. 226 ust. 1 pkt
13 ustawy Pzp.
Zamawiający poinformował wykonawców, zgodnie z art. 185 ust. 1 ustawy Pzp,
o wniesieniu odwołania, wzywając uczestników postępowania do złożenia przystąpienia.
W terminie ok
reślonym w art. 525 ust. 1 ustawy Pzp, do postępowania odwoławczego
po stronie z
amawiającego, przystąpił wykonawca: AG-COMPLEX Sp. z o.o. z siedzibą
w Warszawie (dalej
„przystępujący” lub „AG-COMPLEX”).
Zama
wiający w dniu 7 lutego 2023 r., działając w oparciu o art. 521 ust. 1 ustawy
Pzp, złożył do akt sprawy odpowiedź na odwołanie, wnosząc o jego oddalenie w całości jako
bezzasadnego.
Krajowa
Izba Odwoławcza, po przeprowadzeniu rozprawy w przedmiotowej
sprawie,
na
podstawie
z
ebranego materiału dowodowego, po zapoznaniu
się z dokumentacją postępowania o udzielenie zamówienia publicznego przekazaną
przez zamawiającego do akt sprawy w formie elektronicznej, po zapoznaniu się
z
treścią odwołania, odpowiedzią zamawiającego na nie, a także po wysłuchaniu
oświadczeń, jak też stanowisk stron, złożonych ustnie do protokołu w toku rozprawy
ustaliła i zważyła, co następuje
Izba
ustaliła, że nie zaszła żadna z przesłanek, o których stanowi art. 528 ustawy
Pzp, s
kutkujących odrzuceniem odwołania.
I
zba dokonała również badania spełnienia przez odwołującego przesłanek
określonych w art. 505 ustawy Pzp, to jest kwestii posiadania przez niego legitymacji
do
wniesienia odwołania uznając, że jego interes we wniesieniu odwołania przejawia się
w na
stępujący sposób.
Wykonawca PUK
złożył ofertę w postępowaniu i ubiega się o udzielenie zamówienia.
Zamawiający dokonał czynności polegającej na odrzuceniu oferty odwołującego pomimo,
że w ocenie odwołującego nie zaistniała żadna z podstaw odrzucenia, wskazana w piśmie
info
rmującym o dokonaniu tej czynności, wskazana w ustawie Pzp. Gdyby zarzuty odwołania
potwierdziły się, oferta odwołującego zostałaby uznana za najkorzystniejszą, a on sam
miałby szansę na wykonanie zamówienia i osiągnięcie zysku z tytułu jego realizacji.
Iz
ba dokonała ustaleń faktycznych w oparciu o dokumentację postępowania
o udzielenie zamówienia, przekazaną przez zamawiającego w formie elektronicznej.
Krajowa Izba Odwo
ławcza ustaliła i zważyła, co następuje
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, stanowiska stron
oraz z
akres zarzutów podnoszonych w odwołaniu Izba uznała, że odwołanie zasługiwało
na
uwzględnienie w całości.
W zakresie podnoszonych przez
odwołującego zarzutów Izba ustaliła następujący
stan faktyczny.
W dniu 19 stycznia 2023 r. z
amawiający dokonał wyboru, jako najkorzystniejszej,
oferty
złożonej przez przystępującego. W tym samym piśmie zamawiający poinformował,
że oferta PUK została odrzucona, zaś jako podstawę prawną odrzucenia wskazał przepisy
art. 226 ust. 1 pkt 13 ustawy Pzp oraz art. 226 ust. 1 pkt 2 c ustawy Pzp. W zakresie
pierwszej
z podstaw wskazał, że PUK nie wyraził pisemnej zgody na wybór jego oferty
p
o upływie terminu związania ofertą. Wykonawca wyraził zgodę na wybór oferty do dnia
28 grudnia 2022 r. Z kolei w zakresie drugie
j przesłanki odrzucenia oferty odwołującego,
zamawiający wskazał, że pismem z 29 listopada 2022 r. wezwał wykonawcę do uzupełnienia
dokumentów podmiotowych, w odpowiedzi na co wykonawca przesłał jedynie pismo
wyjaśniające. W konsekwencji zamawiający ponownie wezwał PUK do złożenia dokumentów
w piśmie z 20 grudnia 2022 r. Wykonawca nie przesłał żądanych dokumentów, ponownie
składając jedynie wyjaśnienia.
Izba, na podstawie akt sprawy
ustaliła ponadto, że zamawiający wezwał PUK
do złożenia podmiotowych środków dowodowych, pismem z 23 maja 2022 r., w odpowiedzi
na co wykonawca ten złożył wymagane dokumenty w piśmie z 2 czerwca 2022 r.
Zamawiaj
ący dokonał następnie wyboru oferty PUK w dniu 9 czerwca 2022 r., którą
to czynno
ść zaskarżył AG-COMPLEX, zarzucając zamawiającemu, że ten naruszył przepisy:
(1) art. 239 ustawy Pzp,
poprzez dokonanie wyboru oferty złożonej przez PUK w sytuacji,
gdy z
amawiający nie wykonał orzeczenia KIO 1640/22 z dnia 11 lipca 2022 r. i nie dokonał
czynności unieważnienia wyboru najkorzystniejszej oferty i bez ww. unieważnienia wyboru,
dokonał ponownego wyboru oferty PUK, która nie jest ofertą najkorzystniejszą; (2) art. 18
ust. 3 ustawy Pzp,
poprzez zaniechanie odtajnienia złożonych przez PUK uzupełniających
wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny, w sytuacji gdy wykonawca nie poczynił takiego
zastrzeżenia wraz ze złożonymi wyjaśnieniami i załącznikami przy piśmie z dnia 1 sierpnia
2022 r.; (3) art. 226 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp, poprzez zaniechanie odrzucenia
oferty złożonej
przez PUK
z uwagi na to, że zawiera rażącą niską cenę. Krajowa Izba Odwoławcza,
wyrokiem z
dnia 26 września 2022 r., wydanym w sprawie o sygn. akt: KIO 2372/22
u
względniła odwołanie w zakresie zarzutu pierwszego odwołania i nakazała zamawiającemu:
unieważnienie czynności wyboru najkorzystniejszej oferty z dnia 31 sierpnia 2022 r.,
unieważnienie czynności badania i oceny ofert, dokonanych po wyborze najkorzystniejszej
oferty z dnia 9 czerwca 2022 r. oraz wykonanie wyroku KIO 1640/22:
unieważnienie
cz
ynności wyboru oferty najkorzystniejszej z dnia 9 czerwca 2022 r. i powtórzenie czynności
badania ofert, w tym wezwanie PUK w trybie art. 224 ust. 1 ustawy Pzp
do złożenia
uzupełniających wyjaśnień wraz z dowodami, dotyczących zaoferowanej ceny ofertowej
we wskazanym w sentencji zakresie.
Pozostałe zarzuty odwołania Izba pozostawiła bez
rozpoznania.
Wykon
ując powyższy wyrok KIO, zamawiający pismem z 7 października 2022 r.
poinformował o unieważnieniu wcześniej dokonanego wyboru oferty najkorzystniejszej
i wezwał odwołującego do złożenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny.
Odwołujący złożył takie wyjaśnienia w piśmie z 17 października 2022 r.
Ponadto,
powołując się na przepis art. 126 ust. 1 ustawy Pzp, zamawiający wezwał
PUK pismem z 29 listopad
a 2022 r. do złożenia podmiotowych środków dowodowych,
aktualnych na dzień złożenia, w zakresie wskazanym w Części III ust. 2 A specyfikacji
istotnyc
h warunków zamówienia, wyznaczając wykonawcy termin do 9 grudnia 2022 r.
W odpowiedzi na
powyższe PUK wskazał, że dokumenty wymienione w wezwaniu zostały
j
uż wcześniej przez niego złożone w piśmie z 2 czerwca 2022 r. Zauważył, że przedmiotowe
postępowanie, pomimo dwukrotnego złożenia odwołania przez innego uczestnika, pozostaje
tym samym postepowaniem, a tym s
amym uznane powinny być dokumenty, składane
wcze
śniej na wezwanie zamawiającego.
Z
amawiający ponownie wezwał PUK do złożenia dokumentów podmiotowych
w piśmie z 20 grudnia 2022 r., wskazując jako podstawę prawną art. 128 ust. 1 ustawy Pzp.
Argumentował, że dokumenty złożone przez niego w dniu 2 czerwca 2022 r. są nieaktualne
na dzień składania oświadczenia tj. pisma z 29 listopada 2022 r., które to zamawiający
przesłał do wykonawcy. Stwierdził ponadto, że nie może uznać dokumentów złożonych
uprzednio jako
spełniających wezwanie zamawiającego, gdyż zgodnie z wyrokiem KIO
w sprawie o sygn. akt: KIO 2373/22 zos
tał zobowiązany do unieważnienia poprzednich
czynno
ści oraz do powtórzenia czynności badania i oceny ofert. PUK z tą argumentacją się
nie zgodził, w piśmie z 30 grudnia 2022 r. poinformował, że wskazana przez zamawiającego
podstawa prawna wezwania jest nieprawidłowa, gdyż wskazywany przepis nie stanowi
podstawy do ponownego wezwania wykonawcy do przedłożenia podmiotowych środków
dowodowych, jeśli te już zostały wcześniej złożone w postępowaniu. Zwrócił też uwagę, że
Izba w swoim wyroku nie
nakazała zamawiającemu wystąpienia do wykonawcy o ponowne
złożenie przedmiotowych dokumentów, a jedynie wezwanie do wyjaśnień w przedmiocie
rażąco niskiej ceny. Z kolei dokumenty podmiotowe, którymi zamawiający dysponuje, są
aktualne na dzień ich złożenia i na ich podstawie zamawiający może dokonać wyboru oferty
najkorzystniejszej.
Izba ustaliła, że pomimo złożonych wyjaśnień, zamawiający podjął decyzję
o odrzuceniu oferty PUK
, o czym poinformował wykonawcę w piśmie z 19 stycznia 2023 r.
W ocen
ie Izby zarzuty odwołania potwierdziły się. Trafnie odwołujący zarzucił
zamawiającemu, że odrzucając jego ofertę, dopuścił się naruszenia przepisów wskazanych
w treści wniesionego odwołania.
Odnosząc się do przesłanki odrzucenia oferty, opisanej w art. 226 ust. 1 pkt 2 c
ustawy Pzp w pierwszej kolejności przypomnieć należy, że ten stanowi, że zamawiający
odrzuca ofertę, jeżeli została złożona przez wykonawcę, który nie złożył w przewidzianym
terminie podmiotowego środka dowodowego, potwierdzającego brak podstaw wykluczenia
lub spełnienie warunków udziału w postępowaniu, przedmiotowego środka dowodowego lub
innych dokumentów lub oświadczeń. Nie budzi w niniejszej sprawie wątpliwości,
że odwołujący został dwukrotnie wezwany przez zamawiającego do złożenia dokumentów
podmiotowych, których ten nie przedłożył, powołując się jednocześnie na dokumenty złożone
przez niego w odpowi
edzi na wcześniejsze, analogiczne wezwanie w czerwcu 2022 r.
Istota sporu w niniejszej sprawie
sprowadzała się zatem do oceny, czy zamawiający
kierując do wykonawcy PUK kolejne wezwanie do złożenia dokumentów podmiotowych,
powołując się w pierwszym piśmie na przepis art. 126 ust. 1 ustawy Pzp, w kolejnym na art.
128 ust. 1 ustawy Pzp, miał podstawę żądać, aby ten ponownie wszystkie przedłożone
wcześniej w tym postępowaniu dokumenty przedstawił, a co za tym idzie czy brak ich
przedłożenia winien skutkować sankcją w postaci odrzucenia oferty odwołującego. Na tak
zadane pytanie
należy odpowiedzieć przecząco z przyczyn opisanych poniżej.
W pierwsz
ej kolejności zauważyć należy, że zamawiający konieczność skierowania
powtórnego wezwania upatrywał w orzeczeniach, wydanych przez Krajową Izbę
Odwoławczą z dnia 11 lipca 2022 r., sygn. KIO 1640/22, jak też w związku z wyrokiem
Krajowej Iz
by Odwoławczej z dnia 26 września 2022 r. sygn. KIO 2373/22, który to jak
twierdził, wyraźnie nakazywał zamawiającemu unieważnienie wszystkich czynności badania
i oceny ofert, dokonanych po wyborze oferty najkorzystniejszej z dnia 31 sierpnia 2022 r.
i z dnia 9 czerwca 2022 r. W konsekwencji z
amawiający twierdził, że był on zobowiązany
dokonać ponownie wszystkich czynności badania i oceny ofert, a nie dokonywać ich
w sposób częściowy. Z taką argumentacją nie sposób się zgodzić. Izba, w wydanych
orzeczeniach
istotnie nakazała powtórzenie czynności badania i oceny złożonych ofert, ale
powyższe dotyczyło wyłącznie tych czynności, które zamawiający wykonał wadliwie, a zatem
czynności badania oferty PUK pod kątem występowania rażąco niskiej ceny. Podkreślić
należy, że zarzuty podnoszone w odwołaniach nie dotyczyły i nie kwestionowały w żaden
sposób przeprowadzonej przez zamawiającego oceny w zakresie czy to spełnienia przez
PUK warunków udziału w postępowaniu, czy też przesłanek wykluczenia tego wykonawcy
z postępowania. Powyższe oznacza, że pomimo konieczności dokonania przez
zamawiającego dodatkowych czynności w postaci wezwania odwołującego do złożenia
wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny, pozostałe czynności są ważne i pozostają
w mocy pomim
o, że zgodnie z sentencją wyroku KIO zamawiającemu nakazano powtórzenie
czynności w postępowaniu. Innymi słowy, dokonana przez zamawiającego wcześniej
kwalifikacja PUK pozostaje poprawna, w
iążąca, a zatem nie wymagała powtarzania jako,
że zarzuty stawiane przez AG-COMPLEX do tej kwalifikacji się nie odnosiły.
Nie
sposób także podzielić argumentacji zamawiającego, który zauważył,
że w związku z unieważnieniem czynności wyboru oferty najkorzystniejszej, dokonując
kolejnej oceny złożonych ofert stwierdził, że dokumenty te straciły ważność w związku
z treścią przepisów rozporządzenia w sprawie podmiotowych środków dowodowych,
a w konsekwencji konieczne było skierowanie do odwołującego wezwania w trybie art. 126
ust. 1 ustawy Pzp pomimo,
co sam przyznał, odwołujący powyższe dokumenty złożył
wcześniej w dniu 2 czerwca 2022 r. W tym miejscu należy wyraźnie podkreślić, że choć
trafnie
wskazał zamawiający, iż cytowane rozporządzenie określa ściśle terminy, określające
wa
żność składanych dokumentów, nie oznacza to jednak, że po upływie tych terminów
zamawiający zobligowany jest ponownie wzywać wykonawców do ich złożenia z tego
powodu,
że te straciły swoją ważność.
Powyższe podejście oznaczałoby, że w przypadku postępowań trwających dłużej,
każdorazowo w przypadku upływu terminu ważności złożonych dokumentów, zamawiający
ponownie
byłby zmuszony wzywać wykonawcę do ich ponownego przedłożenia.
P
owodowałoby to kolejne przedłużanie się trwającej procedury udzielenia zamówienia
i byłoby nieuzasadnione. Podkreślić należy także, że zamawiający bada poprawność
i aktualność dokumentów podmiotowych na dzień ich złożenia, przy czym jako
oświadczenia
lub dokumenty „aktualne” należy rozumieć takie, które oddają rzeczywistość w momencie ich
złożenia. Innymi słowy dokumenty aktualne potwierdzają okoliczność, co do której
wykonawca wcześniej złożył wstępne oświadczenie, i która obecnie (w czasie ich
przedłożenia) występuje.
W tym miejscu należy także odnieść się do argumentacji zamawiającego, który
na rozprawie
zwracał uwagę, że z treści innej oferty przedłożonej przez PUK
zamawiającemu, w innym postepowaniu wynika, że wykonawca ten nie opłaca terminowo
składek na ubezpieczenia społeczne, a powstała zaległość wynosi ponad 600 tys. zł. Tym
samym, jak
stwierdził, zaległość ta musiała już istnieć wcześniej, także w dacie kiedy
odwołujący odmówił ponownego przedłożenia dokumentów. Odnosząc się do tych twierdzeń
w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że wezwania kierowane do PUK datowane
były na 29 listopada 2022 r. i 20 grudnia 2022 r., a więc w czasie kiedy zamawiający nie miał
wiedzy o tym
, że taka sytuacja ma miejsce (jak sam stwierdził wiedzę taką powziął z treści
oferty złożonej w lutym br.). Jeśli jednak nawet w dacie, kiedy kierował stosowne wezwanie,
posiadałby informacje dotyczące istniejących zaległości, to należy zauważyć, że przesłanką,
którą winien wskazać zamawiający byłby art. 126 ust. 3 ustawy Pzp. Ten właśnie przepis
wprowadził ustawodawca, dając uprawnienie zamawiającemu, aby ten
j
eżeli zachodzą
uzasadnione podstawy do uznania, że złożone uprzednio podmiotowe środki dowodowe nie
są już aktualne, w każdym czasie mógł wezwać wykonawcę lub wykonawców do złożenia
wszystkich,
lub niektórych, podmiotowych środków dowodowych aktualnych na dzień ich
złożenia.
Przepis ten umożliwia więc weryfikację rzetelności wykonawcy na każdym etapie
postępowania przy czym, co należy zaznaczyć, nie może być jednak postrzegany jako
narzędzie do mnożenia dokumentów w postępowaniu. Zamawiający kierując do wykonawcy
wniosek o potwierdzenie aktualności oświadczeń i dokumentów musi mieć uzasadnione
podst
awy, że złożone dokumenty są już nieaktualne. I nie chodzi tu, w ocenie Izby, o datę
ich wystawienia, ale o aktualność informacji zawartych w tych dokumentach. Odnosząc to do
informacji
zawartych w zaświadczeniu wystawionym przez ZUS zamawiający może żądać
nowych informacji (nowego dokumentu),
jeśli ma uzasadnione podstawy do przyjęcia,
że takie zaległości występują. Jednakże zamawiający winien to w treści wezwania wyraźnie
wyartyk
ułować, wskazując prawidłową podstawę prawną wezwania, jak też precyzując jakie
wątpliwości i odnośnie jakich dokumentów ma, oraz wezwać wykonawcę do przedłożenia
tych konkretnych, wskazanych
dokumentów.
Taka sytuacja jednak nie
miała miejsca w okolicznościach rozpoznawanej sprawy,
należało zatem uznać, że wezwanie odwołującego do złożenia oświadczeń i dokumentów,
wystosowane dwukrotnie przez
zamawiającego, nie miało podstawy prawnej. Wykonawca
PUK wszystkie dokumenty podmiotowe, wymagane postanowieniami
specyfikacji warunków
zamówienia przedłożył już wcześniej, w odpowiedzi na wezwanie, w dniu 2 czerwca 2022 r.
W konsekwencji nie
zaistniały też podstawy do odrzucenia oferty tego wykonawcy
na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 2 c ustawy Pzp.
W ocenie Izby nie wyst
ąpiła również przesłanka odrzucenia oferty PUK z przyczyn
opisanych w art. 226 ust. 1 pkt 13 ustawy Pzp.
Przepis ten stanowi, że
zamawiający odrzuca
ofertę, jeżeli wykonawca nie wyraził pisemnej zgody na wybór jego oferty po terminie
zw
iązania ofertą. Zamawiający nie wykazał, że takie okoliczności w przedmiotowym
postępowaniu miały miejsce.
Jak usta
lił skład orzekający na podstawie akt sprawy, zamawiający pismem
z
22 listopada
2022 r. wystąpił do odwołującego o wyrażenie zgody na przedłużenie terminu
związania ofertą, nie wskazując żadnego terminu do kiedy wykonawca powinien ten termin
przedłużyć. Odwołujący wyraził taką zgodę do dnia 28 grudnia 2022 r., co jak trafnie
zauważył powinno być terminem wystarczającym na zawarcie umowy w prowadzonym
postępowaniu.
N
astępnie zamawiający odrzucił ofertę PUK na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 13
ustawy Pzp stwierdzając, że odwołujący wyraził zgodę na wybór swojej oferty do dnia
28 grudnia 2022 r., a do tego terminu
wybór ten nie nastąpił. Z treści pisma odwołującego
wywiódł, że ten był zainteresowany wyborem jego oferty, jako najkorzystniejszej, wyłącznie
do dnia 28 grudnia 2022 r.
, gdyż sam ten termin zadeklarował. Zamawiający w odpowiedzi
na
odwołanie wyjaśniał także, że nie wystąpił do PUK o przedłużenie tego terminu,
na podstawie art. 252 ust. 2 ustawy Pzp
, ponieważ po dniu 28 grudnia 2022 roku, oferta
o
dwołującego straciła status oferty najkorzystniejszej, z uwagi na to, że ten nie przedłożył
na wezwanie
zamawiającego podmiotowych środków dowodowych.
Z
powyższym nie sposób się zgodzić. W pierwszej kolejności p
odkreślenia wymaga,
że upływ terminu związania ofertą nie oznacza automatycznego odrzucenia oferty
wykonawcy. W myśl art. 226 ust. 1 pkt 12 ustawy Pzp zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli
wykonawca nie wyraził pisemnej zgody na przedłużenie terminu związania ofertą.
Zamawiający wezwał wprawdzie do przedłużenia tego terminu pismem z 22 listopada
202
2 r., jednakże nie wskazał żadnej daty, do kiedy odwołujący winien ten termin przedłużyć.
Nie
może zatem wyciągać negatywnych konsekwencji w stosunku do wykonawcy, który
samodzielnie
ocenił, że wystarczającym terminem na zakończenie postępowania i zawarcie
umowy będzie 28 grudnia 2022 r.
Ponadto, przepisy znowelizowanej ustawy Pzp, n
ie zakazują zamawiającemu
zawarcia umowy z wykonawcą nawet w przypadku, kiedy termin związania ofertą już upłynął.
W
myśl art. 252 ust. 2 ustawy Pzp zamawiający wzywa w takim wypadku wykonawcę,
którego oferta została oceniona najwyżej, do wyrażenia przez niego zgody na wybór jego
oferty, we wskazanym przez
zamawiającego terminie. Dopiero w przypadku braku wyrażenia
takiej zgody, ustawodawca
przewidział sankcję w postaci odrzucenia oferty, w oparciu
o przywołany przez zamawiającego przepis.
Skoro zatem
zamawiający nie wystąpił do odwołującego z wnioskiem o wyrażenie
zgody na zawarcie umowy, nie dał mu możliwości wypowiedzenia się czy wolę taką wyraża,
czy te
ż nie - nie zaszły też przesłanki do odrzucenia jego oferty.
Mając na względzie powyższe orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku
na podstawie art. 574 oraz art. 575 ustawy P
zp, a także w oparciu o przepisy § 5 pkt 1 i 2 b
oraz § 7 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r.
w
sprawie szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania
ora
z wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania (Dz. U. z 2020 r., poz. 2437
ze zm.) zaliczając w poczet kosztów wpis od odwołania uiszczony przez odwołującego oraz
zasądzając od zamawiającego na rzecz odwołującego koszty postępowania odwoławczego
poniesione z tytułu wpisu od odwołania w wysokości 15 000,00 zł. i wynagrodzenia
pełnomocnika w wysokości 3 600,00 zł., na podstawie faktury złożonej przez odwołującego
na rozprawie.
Przewodniczący: ………………………………
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 395/23 z dnia 2023-02-27
- Sygn. akt KIO 419/23 z dnia 2023-02-24
- Sygn. akt KIO 408/23 z dnia 2023-02-24
- Sygn. akt KIO 389/23 z dnia 2023-02-20
- Sygn. akt KIO 372/23 z dnia 2023-02-20
