rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2013-07-26
rok: 2013
data dokumentu: 2013-07-26
rok: 2013
Powiązane tematy:
- specyfikacja istotnych warunków zamówienia - modyfikacja specyfikacji
- termin wykonania zamówienia
- umowy ws. zamówień publicznych
- warunki udziału w postępowaniu o udzielnie zamówienia publicznego - opis sposobu dokonywania oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu
- warunki udziału w postępowaniu o udzielnie zamówienia publicznego - potencjał kadrowy
sygnatury akt.:
KIO 1702/13
KIO 1702/13
KIO 1708/13
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 lipca 2013 roku w Warszawie odwołań wniesionych
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 12 lipca 2013 roku przez Odwołujących:
A)
Bilfinger Infrastructure S.A. z siedzibą w Warszawie (sygn. akt KIO 1702/13)
B)
Przedsiębiorstwo Robót Mostowych „MOSTY-ŁÓDŹ” S.A. z siedzibą w Łodzi
(sygn. akt KIO 1708/13)
w postępowaniu prowadzonym przez Zamawiającego - Gminę Miasto Rzeszów, które
reprezentuje Miejski Zarząd Dróg w Rzeszowie
przy udziale Wykonawców:
A)
STRABAG Sp. z o.o. z siedzibą w Pruszkowie (sygn. akt KIO 1702/13)
B)
Bilfinger Infrastructure S.A. z siedzibą w Warszawie (sygn. akt KIO 1708/13)
zgłaszających swoje przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Odwołujących
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 12 lipca 2013 roku przez Odwołujących:
A)
Bilfinger Infrastructure S.A. z siedzibą w Warszawie (sygn. akt KIO 1702/13)
B)
Przedsiębiorstwo Robót Mostowych „MOSTY-ŁÓDŹ” S.A. z siedzibą w Łodzi
(sygn. akt KIO 1708/13)
w postępowaniu prowadzonym przez Zamawiającego - Gminę Miasto Rzeszów, które
reprezentuje Miejski Zarząd Dróg w Rzeszowie
przy udziale Wykonawców:
A)
STRABAG Sp. z o.o. z siedzibą w Pruszkowie (sygn. akt KIO 1702/13)
B)
Bilfinger Infrastructure S.A. z siedzibą w Warszawie (sygn. akt KIO 1708/13)
zgłaszających swoje przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Odwołujących
orzeka:
1.
uwzględnia oba odwołania i nakazuje Zamawiającemu:
a) modyfikację § 9 umowy ust. 4 przez ukształtowanie zapisu w następujący sposób:
„Jeżeli Inżynier Kontraktu w ciągu 7 dni roboczych od daty złożenia dokumentów nie
będzie miał zastrzeżeń co do kompletności przedłożonych dokumentów
warunkujących odbiór końcowy, wyznaczy niezwłocznie datę odbioru końcowego
powiadamiając wszystkie strony procesu budowlanego.”;
b) Modyfikację § 9 umowy ust. 5 przez ukształtowanie zapisu w następujący sposób:
„Jeżeli Inżynier Kontraktu w ciągu 7 dni roboczych od daty złożenia dokumentów
warunkujących odbiór będzie miał zastrzeżenia, co do kompletności przedłożonych
dokumentów określonych w ust. 1 pkt 1-10, w porozumieniu z Wykonawcą robót
wyznaczy termin uzupełnienia dokumentów do zgłoszenia do odbioru końcowego.”;
c) wyłączenie
z
zakresu
dokumentacji
projektowej,
która
będzie
podlegać
przygotowaniu w terminie 8 miesięcy od podpisania umowy dokumentacji określonej
w pkt 10, 14, 17, 18, 19 i określenie momentu realizacji zadania, w którym ma być
ona wykonana;
d) powiązania i ujednolicenie postanowienia znajdującego się na str. 32 SIWZ
z postanowieniami § 11 ust. 1 wzoru umowy, określenie wzajemnej relacji między
tymi postanowieniami oraz podniesienie progu wartości dokumentacji projektowej do
5% wartości robót budowlanych;
e) modyfikację § 11 ust. 2 wzoru umowy przez ukształtowanie zapisu w następujący
sposób „Zamawiającemu przysługuje prawo jednostronnego ograniczenia zakresu
rzeczowego przedmiotu umowy, jeżeli zaistnieje istotna zmiana okoliczności
powodująca, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym, czego nie można
było przewidzieć w chwili zawarcia umowy. W takiej sytuacji roszczenia Wykonawcy
ograniczają się do zapłaty za wykonane roboty. Wynagrodzenie ryczałtowe
Wykonawcy zostanie pomniejszone o wartość niewykonanych robót według cen
z kosztorysu.”;
f) modyfikację § 10 ust. 4 wzoru umowy przez ukształtowanie zapisu w następujący
sposób ”Wykonawca, bez dodatkowego wynagrodzenia, wyraża zgodę na dokonanie
zmian i przeróbek w dokumentacji przez inne osoby (wykonanie utworu zależnego),
jeżeli będzie to obiektywnie niezbędne dla prawidłowego zaprojektowania lub
prawidłowej realizacji inwestycji. Obiektywność powinna wynikać z konieczności
przestrzegania przepisów prawa oraz obowiązujących norm budowlanych”;
g) modyfikację pkt 6 ppkt 6.2.2.8 SIWZ i nadanie mu następującego brzmienia:
„Dyrektor Kontraktu - wymagania: w opisie doświadczenia zawodowego winien
wykazać się doświadczeniem na stanowisku Dyrektora Kontraktu na: kontrakcie
dotyczącym budowy, przebudowy lub rozbudowy drogi (ulicy) klasy G lub wyższej
wraz z obiektem mostowym podwieszonym klasy A”
h) dokonanie stosownych modyfikacji ogłoszenia o zamówieniu i innych dokumentów
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w zakresie w jakim wynika to
z uwzględnienia odwołania.
i) W pozostałym zakresie oba odwołania oddala.
2. kosztami postępowania obciąża Zamawiającego Gminę Miasto Rzeszów, które
reprezentuje Miejski Zarząd Dróg w Rzeszowie i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 40 000 zł 00 gr
(słownie: dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez Odwołujących
tytułem wpisu od odwołań,
2.2. zasądza od Zamawiającego Gminy Miasto Rzeszów, którą reprezentuje Miejski
Zarząd Dróg w Rzeszowie na rzecz Odwołującego Bilfinger Infrastructure S.A
z siedzibą w Warszawie kwotę 22 583 zł 00 gr (słownie: dwudziestu dwóch tysięcy
pięciuset osiemdziesięciu trzech złotych zero groszy) stanowiącą koszty
postępowania odwoławczego poniesione z tytułu wpisu od odwołania oraz
wynagrodzenia pełnomocnika oraz
2.3. zasądza od Zamawiającego Gminy Miasto Rzeszów, którą reprezentuje Miejski
Zarząd Dróg w Rzeszowie na rzecz Odwołującego Przedsiębiorstwa Robót
Mostowych „MOSTY-ŁÓDŹ” S.A. z siedzibą w Łodzi kwotę 20 000 zł 00 gr
(słownie: dwudziestu tysięcy złotych zero groszy) stanowiącą koszty postępowania
odwoławczego poniesione z tytułu wpisu od odwołania.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. 113, poz. 759 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Rzeszowie.
Przewodniczący:
Sygn. akt: KIO 1702/13, KIO 1708/13
UZASADNIENIE
Sygn. akt KIO 1702/13
W dniu 12 lipca 201 roku do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej, na podstawie art.
180 ust. 1 i 4 w związku z art.179 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.), dalej jako „ustawy
Pzp”, odwołanie wniósł wobec treści ogłoszenia o zamówieniu oraz postanowień specyfikacji
istotnych warunków zamówienia, dalej „SIWZ” wykonawca Bilfinger Infrastructure S.A.
z siedzibą w Warszawie.
Postępowanie
o
udzielenie
zamówienia
publicznego
trybie
przetargu
nieograniczonego pn. „Zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych obejmujących
budowę drogi od ul. Załęskiej do ul. Lubelskiej wraz z budową mostu na rzece Wisłok
i rozbudową skrzyżowania ul. Rzęcha z ul. Załęską” prowadzi Zamawiający Gmina Miasto
Rzeszów, które reprezentuje Miejski Zarząd Dróg w Rzeszowie.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej w dniu 02.07.2013r., pod numerem: 2013/S 126-215179. SIWZ została
zamieszczona na stronie zamawiającego:
http://bip.erzeszow.pl
w dniu 02.07.2013r. Zadanie
jest planowane do współfinansowania przez Unię Europejską ze środków Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski
Wschodniej 2007-2013.
Odwołujący wskazał, że odwołanie jest wnoszone wobec czynności Zamawiającego,
polegających na niezgodnym z przepisami ustawy przygotowaniu i przeprowadzaniu
postępowania w sposób niezapewniający zachowania uczciwej konkurencji oraz równego
traktowania wykonawców, z naruszeniem art. 7 ust. 1 Pzp, a w szczególności:
1.1.
poprzez naruszenie art. 647 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 14 Pzp w zw. z art. 139
ust. 1 i 29 ust. 1 i 2 Pzp oraz art. 18 ust. 1 pkt 4 Prawa budowlanego, poprzez zapisy par. 9
wzoru umowy, a w szczególności ust. 4 i 5 w związku z pkt 5 SIWZ i par. 2 ust. 1 i 2 projektu
umowy, przez przyjęcie, że Wykonawca zobowiązany jest zgłaszać przedmiot zamówienia
do odbioru końcowego w nieskończoność, gdyż nawet drobne, bądź jakiekolwiek wskazane
przez Zamawiającego zastrzeżenia, co do jakości wykonanych robót, uniemożliwiają
Wykonawcy oddanie przedmiotu zamówienia i to w okresie przewidzianym na realizację
zamówienia. Te postanowienia umowy i SIWZ otwierają nieograniczone możliwości
Zamawiającego do nie odebrania inwestycji oraz naliczenia z tego tytułu kar. Innymi słowy
przez włączenie do okresu realizacji zamówienia okresu procedury odbiorowej, której zasady
są niejasne i czas trwania może być niezależny od Wykonawcy;
1.2.
poprzez naruszenie art. 14 Pzp w zw. z art. 139 ust. 1 Pzp w zw. naruszeniem art.
353
1
k.c, art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 647 k.c. w zw. z art. 387 § 1 k.c. w zw. z art. 7 ust. 1
oraz 29 ust. 1 i 2 Pzp, przez zastrzeżenie przez Zamawiającego w par. 9 wzoru umowy,
a w szczególności ust. 4 i 5 w związku z pkt 5 SIWZ i par. 2 ust. 1 i 2 projektu umowy, prawa
odmowy odbioru końcowego w przypadku wad (jakiejkolwiek niezgodności) do czasu ich
usunięcia w dowolnie wyznaczonym przez siebie terminie i z prawem naliczenia kar
umownych z tego tytułu;
1.3.
poprzez naruszenie art. 14 Pzp w zw. z art. 139 ust. 1 Pzp w zw. z naruszeniem art.
353
1
k.c, art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 647 k.c. w zw. z art. 387 § 1 k.c. w zw. z art. 7 ust. 1
Pzp w zw. z art. 36 ust. 1 pkt 4 Pzp w zw. z art. 41 pkt 6 Pzp, przez przyjęcie niemożliwego
do dotrzymania terminu wykonania zamówienia, co stanowi naruszenie obowiązku
Zamawiającego przygotowania i przeprowadzenia postępowania w sposób zapewniający
zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie Wykonawców, gdyż umowa
o świadczenie niemożliwe jest nieważna, Zamawiający pozbawia zatem Wykonawców
możliwości uzyskania przedmiotowego zamówienia;
1.4.
poprzez naruszenie art. 14 Pzp w zw. z art. 139 ust. 1 Pzp w zw. z naruszeniem art.
353
1
k.c, art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 647 k.c. w zw. z art. 387 § 1 k.c. w zw. z art. 7 ust. 1
oraz 29 ust. 1 i 2 Pzp, przez opisanie przedmiotu zamówienia w sposób niepełny,
niejednoznaczny, mało wyczerpujący, bez uwzględnienia wszystkich wymagań i okoliczności
mogących mieć wpływ na sporządzenie oferty, w szczególności poprzez przerzucenie na
Wykonawcę niemożliwych do oszacowania ryzyk związanych z możliwością odstąpienia od
umowy, o której mowa na str. 32 SIWZ;
1.5.
poprzez naruszenie art. 14 Pzp w zw. z art. 139 ust. 1 Pzp w zw. z naruszeniem art.
353
1
k.c, art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 647 k.c. w zw. z art. 387 § 1 k.c. w zw. z art. 7 ust. 1
oraz 29 ust. 1 i 2 Pzp w zw. z art. 36 ust. 1 pkt 11, przez żądanie zbyt krótkiego terminu
składania ofert, mając na uwadze fakt, że nieprawidłowy i niekompletny opis przedmiotu
zamówienia utrudnia lub wręcz uniemożliwia kalkulację ceny oferty, czym Zamawiający
utrudnił uczciwą konkurencję i naruszył wskazane przepisy;
1.6.
poprzez przygotowanie warunków kontraktu, w sposób naruszający przepisy ustawy
Pzp oraz Kodeksu Cywilnego wskazane powyżej i w uzasadnieniu odwołania.
1.7.
poprzez naruszenie innych przepisów Pzp wymienionych w uzasadnieniu, które
uniemożliwiają Wykonawcy udział w postępowaniu oraz złożenie oferty i zawarcie ważnej
umowy w sprawie zamówienia publicznego.
Zamawiający dokonał zarzucanych mu czynności w dniu 02 lipca 2013r., publikując
ogłoszenie o przetargu oraz SIWZ z załącznikami. Niniejsze odwołanie wniesiono w dniu 12
lipca 2012 r., a zatem z zachowaniem ustawowego terminu, określonego w art. 182 ust. 1 pkt
1 Pzp. Zgodnie z art. 180 ust. 5 Pzp, kopia niniejszego odwołania została przekazana
Zamawiającemu.
Zgodnie z dyspozycją art. 180 ust. 3 Pzp, Odwołujący wnosił o uwzględnienie
odwołania oraz o: nakazanie Zamawiającemu modyfikacji postanowień SIWZ w sposób
wskazany w treści uzasadnienia odwołania, oraz odpowiednio zmiany treści ogłoszenia
o zamówieniu.
Odwołujący wskazał, że posiada interes do wniesienia odwołania, gdyż działania
Zamawiającego uniemożliwiają Odwołującemu udział w przedmiotowym postępowaniu,
złożenie konkurencyjnej oferty, wobec czego interes Odwołującego w uzyskaniu zamówienia
może ponieść szkodę. Gdyby Zamawiający prawidłowo i w sposób zapewniający uczciwą
konkurencję oraz w sposób jednoznaczny, pełny i wyczerpujący, z uwzględnieniem
wszystkich wymagań i okoliczności mogących mieć wpływ na sporządzenie oferty określił
opis przedmiotu zamówienia w postępowaniu to wówczas Odwołujący mógłby wziąć w nim
udział, dotrzymując także ustalonych terminów składania ofert oraz realizacji zamówienia,
zaś oferta Odwołującego mogłaby otrzymać największą ilość punktów w ramach kryteriów
i uzyskałaby status oferty najkorzystniejszej, a co za tym idzie, Odwołujący nie zostałby
bezprawnie pozbawiony możliwości uzyskania przedmiotowego zamówienia publicznego.
Powyższe, zdaniem wykonawcy, niezbicie dowodzi istnienia interesu Odwołującego
i - w myśl art. 179 ust. 1 Pzp - legitymuje do wniesienia odwołania.
W zakresie poszczególnych zarzutów, w uzasadnieniu wskazano, że:
1.1. i 1.2.
Przez włączenie do okresu realizacji zamówienia okresu procedury
odbiorowej, której zasady są niejasne i czas trwania może być niezależny od wykonawcy,
ponieważ odbiór przeprowadza Zamawiający. Dlatego też zasadne jest dodatkowo
zarzucenie naruszenia art. 14 Pzp w zw. z art. 139 ust. 1 Pzp w zw. naruszeniem art. 353
1
k.c, art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 647 k.c. w zw. z art. 387 § 1 k.c. w zw. z art. 7 ust. 1 oraz 29
ust. 1 i 2 Pzp, przez zastrzeżenie przez Zamawiającego prawa odmowy odbioru końcowego
w przypadku wad (jakiejkolwiek niezgodności) do czasu ich usunięcia w wyznaczonym przez
siebie terminie i z prawem naliczenia kar umownych z tego tytułu.
Odwołujący w sposób szczególny podkreślił, że w ten sposób odbiory robót
budowlanych uregulowane w par. 8 stają się fikcją skoro zamawiający na etapie odbioru
końcowego jest w stanie zakwestionować dowolne prace, nawet te wykonane na początku
inwestycji lub inne już odebrane i nie ponosi przy tym żadnej odpowiedzialności za czynność
odbioru dokonaną na postawie par. 8, a jedynym podmiotem który z pewnością taką
odpowiedzialność poniesienie jest Wykonawca tych robót.
W związku z powyższym Wykonawca wnosił o wyłączenie odbioru końcowego
z terminu realizacji zamówienia poprzez dodanie postanowienia w treści ogłoszenia, SIWZ
i projekcie umowy, iż termin zakończenia robót budowlanych oraz wykonania umowy nie
obejmuje procedury związanej z odbiorem końcowym.
A ponadto żądał modyfikacji par. 9 umowy ust. 4 w następujący sposób: „Jeżeli
Inżynier Kontraktu w ciągu 7 dnia od daty złożenia dokumentów nie będzie miał zastrzeżeń
co do kompletności przedłożonych dokumentów warunkujących odbiór końcowy, wyznaczy
niezwłocznie datę odbioru końcowego powiadamiając wszystkie strony procesu
budowlanego.”
oraz par. 9 umowy ust. 5 w następujący sposób: „Jeżeli Inżynier Kontraktu w ciągu 7
dni od daty złożenia dokumentów warunkujących odbiór będzie miał zastrzeżenia, co do
kompletności przedłożonych dokumentów określonych w ust. 1 pkt 1-10, w porozumieniu
z Wykonawcą robót wyznaczy termin uzupełnienia dokumentów do zgłoszenia do odbioru
końcowego.”
Dodatkowo wnosił o dodanie do par. 9 ust. 8 w brzmieniu „Zakres prac i robót objęty
wcześniejszymi protokołami odbioru robót w poszczególnych okresach rozliczeniowych nie
podlega ponownemu odbiorowi w ramach odbioru końcowego. Na etapie odbioru końcowego
Zamawiający nie może zgłaszać zastrzeżeń czy też wad w odniesieniu do zakresu robót
określonego w zdaniu poprzednim.”;
1.3.
Termin przygotowania dokumentacji projektowej i jej zakres określono w par. 2
projektu umowy, określając iż dokumentacja projektowa ma być wykonana najpóźniej
w terminie do 8 miesięcy od dnia podpisania umowy, co jest w ocenie Odwołującego
terminem zbyt krótkim biorąc pod uwagę zakres dokumentacji projektowej wymagany przez
Zamawiającego. Realny termin wykonania wymaganego zakresu, to co najmniej 12 m-cy od
daty podpisania umowy.
Odwołujący podkreślał rozmach inwestycji i związaną z takim przedmiotem
zamówienia i sekwencję zdarzeń wymaganych prawem (terminy ustawowe na decyzje
administracyjne), jakie muszą zaistnieć w trakcie przygotowania i uzgadniania dokumentacji
projektowej - vide par 1 ust. 2 projektu umowy. Odesłano do spisu opracowań jakie wejdą
w skład dokumentacji projektowej, który znajduje się na str. 26 SIWZ i składa się z 23 (!)
punktów. W szczególności pkt. 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 20, 21, 22 i 23 wpłyną w znaczący sposób
na możliwość wykonania projektu w terminie.
Z uwagi na powyższe wnioskowano o wydłużenie terminu na przygotowanie
dokumentacji projektowej do 12 m-cy od dnia podpisania umowy, bądź o wyłączenie
z zakresu dokumentacji projektowej, która będzie podlegać przygotowaniu w ww. terminie
dokumentacji określonej w pkt 10, 14, 17, 18, 19, które są zupełnie zbędne na etapie
uzyskania pozwolenia na realizację i powinny być przygotowywane przez Wykonawcę
w trakcie oczekiwania na rozpoczęcie realizacji robót budowlanych (to jest aż 150 dni!)
i w trakcie realizacji robót (dok. wykonawcza). Są to opracowania projektowe, które na
pewno nie zmieszczą się w terminie 8 m-cy, dlatego też powinny być one wyłączone
z zakresu objętego terminem określonym w par. 2 ust. 1 wzoru umowy. Wymienione w nich
projekty wykonawcze, projekt stałej organizacji ruchu, przedmiary robót, kosztorys oraz
szczegółowe specyfikacje techniczne mogą być przygotowane dopiero po wystąpieniu
z wnioskiem o zezwolenie na realizację inwestycji, ponieważ dopiero wtedy będzie znany
dokładny zakres i rodzaj robót do wykonania. Poza tym po złożeniu wniosku o zezwolenie na
realizację inwestycji Wykonawca musi czekać z rozpoczęciem robót budowlanych do czasu
otrzymania pozwolenia co jak wyżej wykazano potrwa 135 + 14 dni tj. ok. 5 miesięcy.
Przedstawiono wyliczenie terminów realizacji dokumentacji projektowej.
1/ Rozpoczęcie robót
14 dni - na uprawomocnienie się decyzji + zgłoszenie rozpoczęcia robót do Nadzoru
Budowlanego + przekazanie terenu budowy wraz z przejęciem działek po rozbiórce przy
założeniu, że wydanej decyzji nadano tryb natychmiastowej wykonalności
2/ Otrzymanie decyzji ZRiD
135 dni - (90 dni ma urząd na rozpatrzenie wniosku i wydanie decyzji + 45 dni ma
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska na wydanie postanowienia w sprawie ponownej
oceny oddziaływania na środowisko)
3/ Złożenie wniosku o ZRiD
4/uzyskanie pozwolenia wodno-prawnego - ok. 60 dni
5/ pozyskanie decyzji administracyjnych i zwolnień wynikających z prawa wodnego (z opinią
hydrogeologiczną) wraz ze złożeniem wniosku o uzyskanie pozwolenia wodno- prawnego -
ok. 40 dni
6/operat hydrologiczny i określenie świateł mostu wraz z uzgodnieniem - ok. 30 dni
7/zatwierdzenie wraz z uprawomocnieniem się zatwierdzonej dokumentacji geologiczno-
inżynierskiej - 21 dni + 14 dni
8/ wykonanie prac w terenie wraz ze złożeniem dokumentacji geologiczno- inżynierskiej do
zatwierdzenia - 40 dni
9/złożenie Projektu prac geologicznych do zatwierdzenia - 30 dni na zatwierdzenie +14 dni
czas od złożenia informacji o wejściu w teren
10/wykonanie projektu prac geologicznych - 20 dni
11/ aktualizacja mapy do celów projektowych + wywiady branżowe - 90 dni
12/ opracowanie koncepcji architektonicznej wraz z uzgodnieniem z gestorami przyjętych
rozwiązań - 90 dni (uzależnione od sprawności działań gestorów – nie obowiązują ich
terminy KPA)
13/opracowanie Projektu Budowlanego wraz z uzyskaniem wymaganych opinii do ZRiD +
Raport oddziaływania na środowisko - 90 dni
Wskazano, że istnieją dwa sposoby liczenia niezbędny czas:
Ścieżka nr 1: - badania geologiczne
Poz.10 + 9 + 8 + 7 = 20 + 44 + 40 + 35 = 139 dni + Poz. 13 (90 dni). W sumie: 229 dni czyli
ok. 8 m-cy - przy założeniu, że pozostałe wymagane dokumenty są pozyskiwane równolegle
(koncepcja, zatwierdzenie koncepcji, pozwolenie wodno-prawne, podziały działek)
Ścieżka nr 2: - pozwolenie wodno-prawne
Poz.6 (30dni) + Poz.5 (40 dni) + Poz.4 (60 dni) + Poz. 13 (90 dni). W sumie: 220 dni czyli ok.
7 m-cy przy założeniu, że pozostałe wymagane dokumenty są pozyskiwane równolegle
(koncepcja, zatwierdzenie koncepcji, badania geologiczne, podziały działek)
Uwaga: Pozostałe prace projektowe można wykonywać równolegle.
Wnioski: 7-8 miesięcy czasu to niezbędne minimum, przy założeniu, że po drodze nie ma
żadnych problemów z gestorami i uzgodnieniami, które nie zawsze terminowo mieszczą się
w ramach administracyjnych.
Odwołujący wnioskował o dopisanie do pkt. 19.1.1 SIWZ dodatkowej okoliczności
powodującej możliwość zmiany postanowień umowy w stosunku do treści oferty o brzmieniu:
„przekroczenie przez organy administracji biorące udział w procesie związanym
z uzyskaniem zezwolenia na realizację inwestycji drogowej terminów określonych prawem”.
Termin zakończenia realizacji robót budowlanych został określony w par. 2 umowy na
dzień 30 września 2015r., co jest terminem zbyt krótkim, biorąc pod uwagę konieczność
przygotowania dokumentacji projektowej, uzyskania pozwolenia na realizację inwestycji
drogowej oraz realizacji robót budowlanych. Wypada w tym miejscu zauważyć, że nawet jeśli
przyjąć optymistyczne założenie, że Zamawiający uwzględni niniejsze odwołanie, to trudno
nie liczyć się z odwołaniem na etapie wyboru oferty najkorzystniejszej, zatem już tylko te
zdarzenia mogą odebrać Wykonawcy dwa miesiące, co może wpłynąć na harmonogram
rozpoczęcia realizacji zamówienia z uwagi na wejście w okres zimowy, w sytuacji gdy termin
realizacji zamówienia jest zamknięty datą sztywną. Odwołujący podnosił, iż wskazany przez
Zamawiającego czas realizacji zamówienia jest czasem nierealnym z perspektywy czasu
trwania procedur przetargowych, czasu na wnoszenie środków ochrony prawnej, czasu
rozpatrywania wniesionych środków ochrony prawnej, czasu przeprowadzenia obligatoryjnej
kontroli uprzedniej oraz faktycznego czasu pozostałego na zaprojektowanie i prowadzenie
robot budowlanych zgodnie z warunkami kontraktu, normami technicznymi i obowiązującymi
przepisami prawa.
Odwołujący zwracał szczególną uwagę, że przetarg obejmuje budowę:
a)
Obiektu mostowego klasy A podwieszanego o długości ok. 480m i szer. 28,5m nad
rzeką Wisłok, zbiornikiem wody technologicznej i ul. Wioślarską o skomplikowanej
konstrukcji (przęsła główne długości 240 i 150m, pylon wysokości 107,2m w kształcie litery
H, konstrukcja zespolona - stalowo-betonowa)
b)
Jezdni dł. 1,8 km klasy G o przekroju 2x2 wraz z obustronnymi chodnikami
i ścieżkami rowerowymi,
c)
Kanalizacji deszczowej z odprowadzeniem wód opadowych,
d)
Przebudowę kolektora deszczowego wraz z budową urządzeń podczyszczających,
z wylotem do rzeki Wisłok i drogą dojazdową
e)
Przebudowę sieci kolidujących z projektowanym układem drogowym
f)
Budowę oświetlenia drogowego,
g)
Wycinkę i odtworzenie zieleni.
Odwołujący zaznaczył, że jest bardzo doświadczonym wykonawcą w zakresie robót
drogowo-mostowych i jego praktyka wskazuje (w ostatnich latach wykonał wiele obiektów
mostowych o podobnej skali trudności: most w Płocku - 2 pylony - czas realizacji 36
miesięcy, dł. 600m; most w Koninie - 1 pylon, dł. 200m - czas realizacji 24 miesiące; most
w Gdańsku - 1 pylon, dł. 300m, - czas realizacji 24 miesiące ; most w Kędzierzynie Koźlu -
dł. 420m - termin realizacji 24 miesiące, most w Toruniu - dł. 957m - termin realizacji 32
miesiące), , że sama budowa podobnego mostu powinna trwać od 18 do 24 miesięcy, biorąc
pod uwagę w trakcie jakiej pory roku rozpocznie się sama budowa, co z uwagi na termin
rozpoczęcia tej procedury przetargowej i tempo jej prowadzenia jest okolicznością całkowicie
niezależną od Wykonawcy. Biorąc pod uwagę terminy
wynikające z prawa
administracyjnego, a także doświadczenie Wykonawcy można przedstawić następujące
obliczenia:
a)
Podpisanie umowy może nastąpić po 90 dniach od złożenia oferty (taka jest
wymagana jej ważność), a najwcześniej po ok. 1 m-cu (ze względu na kontrolę uprzednią)
czyli najwcześniej 1.09.2013, a najpóźniej 9.11 2013
b)
Przygotowanie dokumentacji projektowej niezbędnej do uzyskania zezwolenia na
budowę potrwa najmniej 8 m-cy (jak wykazano), - wystąpić o pozwolenie będzie można
najwcześniej 1.05.2014
c)
Uzyskanie prawomocnej decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej
zgodnie z terminami administracyjnymi potrwa 135+14 dni czyli prawomocna decyzja będzie
najwcześniej 1.10.2014 i wówczas dopiero będzie można przystąpić do realizacji robót.
Z powyższych wyliczeń wynika, że dochowując terminu zakończenia robót
określonego przez Zamawiającego na wykonanie robót budowlanych w najbardziej
optymistycznym wariancie pozostanie 12 miesięcy (w tym 3 miesiące zimowe). Termin ten
jest niemożliwy do dotrzymania biorąc pod uwagę kolejność wykonywania robót w obiekcie
mostowym podwieszanym i reżim technologiczny. Minimalnie zdaniem Odwołującego winno
to być 19 miesięcy, a wykonywanie robót w okresie zimowym spowoduje wydłużenie
wymaganego terminu do 21-22 m-cy. Jest to absolutnie minimalny termin na realizację
podobnego obiektu w technologii narzuconej przez Zamawiającego.
Z uwagi na przedstawioną argumentację wnioskowano o wydłużenie terminu
zakończenia robót budowlanych do dnia 30.07.2016r., a terminu wykonania umowy - do
dnia 30.08.2016r.
1.4.
Postanowienie dotyczące możliwości ograniczenia zakresu inwestycji znajdujące się
na str. 32 SIWZ: „Zamawiający zastrzega sobie możliwość ograniczenia przedmiotu
zamówienia wyłącznie do zakresu opracowania dokumentacji projektowej i uzyskania
zezwolenia na realizację inwestycji drogowej, przy czym wartość dokumentacji wraz
z uzyskaniem właściwych decyzji administracyjnych nie może przekroczyć 2 % wartości
robót budowlanych. Decyzja w sprawie realizacji pozostałego zakresu zamówienia zostanie
przez zamawiającego podjęta najpóźniej w terminie 10 miesięcy od podpisania umowy,
o czym zamawiający poinformuje wykonawcę."
oraz zapis z par. 11 ust. 1 umowy: „Zamawiającemu przysługuje prawo jednostronnego
ograniczenia przedmiotu zamówienia do dokumentacji projektowej i uzyskania decyzji
o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej w przypadku nieotrzymania dofinansowania
ze środków Unii Europejskiej dla projektu. Decyzja w sprawie realizacji pozostałego zakresu
zamówienia zostanie przez Zamawiającego podjęta najpóźniej w terminie 10 miesięcy od
podpisania umowy, o czym Zamawiający poinformuje Wykonawcę. W takiej sytuacji
roszczenia Wykonawcy ograniczają się zapłaty za należycie wykonaną dokumentację."
Odwołujący żądał powiązania obu ww. postanowień, bowiem postanowienie na str.
32 SIWZ daje Zamawiającemu nieskrępowane możliwości odstąpienia od umowy w części
dotyczącej wykonania robót budowlanych. Postanowienie to nadto zmusza Wykonawcę do
popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji i oferowania usług poniżej ich wartości, bowiem
koszty tego zakresu to 5 - 7 % wartości zamówienia (w zależności czy do tego zakresu
wliczy się punkty 10, 14, 17, 18, 19 zakresu projektowego). Tym samym poprzez
pozbawienie możliwości przeniesienia różnicy ceny do wartości robót, wykonawca poniesie
rażące straty na realizacji zamówienia publicznego.
Wykonawca akceptuje, że Zamawiający może wycofać się z realizacji zadania
w przypadku nieotrzymania środków z Unii Europejskiej, jednakże nie może zaakceptować
faktu ograniczenia wartości dokumentacji projektowej do kwoty 2% wartości robót
budowlanych. Zdaniem Wykonawcy dobrej jakości projekt (w szczególności w tak obszernym
zakresie jak wymagany przez Zamawiającego) nie może być tańszy niż 7% wartości robót
budowlanych, a doliczając do wartości projektu koszty które wykonawca poniesie w związku
z koordynacją robót projektowych, a także koszty gwarancji należytego wykonania umowy
(10% wartości zamówienia, a nie tylko wartości projektu) i koszty niezbędnych ubezpieczeń
ograniczenie wartości dokumentacji projektowej może być dokonane do kwoty min. 10-11%
wartości robót budowlanych.
Odwołujący wnioskuje więc o zlikwidowanie limitu wartości dokumentacji projektowej
lub ograniczenie go do wysokości 11% wartości robót budowlanych, co będzie uczciwą
wielkością uwzględniającą rzeczywiste koszty wykonawcy poniesione w związku z realizacją
zadania na etapie przygotowania dokumentacji projektowej. Odwołujący podkreśla, że
Zamawiający nie może wykorzystywać swojego stanowiska, funkcji i środków publicznych
aby niszczyć wykonawcę, zmuszając go do wyrażenia zgody na pracę poniżej kosztów jej
wykonania i do łamania prawa. Odwołujący także zwraca uwagę na korupcyjny charakter
tego postanowienia, gdyż Wykonawca może być zmuszany do zachowań nieetycznych
w sytuacji gdy tylko od „widzi mi się” Zamawiającego zależeć będzie czy poniesie straty na
kontrakcie czy nie. Dalej postanowienie to daje nieskrępowaną możliwość Zamawiającemu
do manipulacją wynikiem przetargu, czy manipulację celem tej procedury, wreszcie
manipulację sytuacją ekonomiczną i faktyczną wybranego Wykonawcy.
Zamawiający ma wpływ na termin otrzymania dofinansowania, gdyż formalnie może
tak procedować aby w 10 miesiącu móc zdecydować o kontynuowaniu zamówienia
z wybranym Wykonawcą lub o rozstaniu się z nim, przy zachowaniu dorobku tego etapu
zaangażowania Wykonawcy za 2% wartości robót, co będzie ceną po pięciokroć rażącą.
Kolejne zapisy SIWZ budzące sprzeciw Wykonawcy to
zapisy dające
Zamawiającemu jednostronne prawo do ograniczenia zakresu inwestycji i do dokonywania
zmian w dokumentacji projektowej wykonawcy, wynikające z zapisów par. 10 ust. 4 umowy:
„Wykonawca, bez dodatkowego wynagrodzenia, wyraża zgodę na dokonanie zmian
i przeróbek w dokumentacji przez inne osoby (wykonanie utworu zależnego), jeżeli
Zamawiający uzna to za potrzebne dla prawidłowego zaprojektowania lub prawidłowej
realizacji inwestycji." oraz par. 11 ust. 2 umowy: „Zamawiającemu przysługuje prawo
jednostronnego ograniczenia zakresu rzeczowego przedmiotu umowy, jeżeli uzna, że
wykonanie wszystkich robót jest niecelowe lub jeżeli postanowi wykonać te roboty w ramach
innego zamówienia publicznego. W takiej sytuacji roszczenia Wykonawcy ograniczają się do
zapłaty za wykonane roboty. Wynagrodzenie ryczałtowe Wykonawcy zostanie pomniejszone
o wartość niewykonanych robót według cen z kosztorysu."
Wykonawca składając ofertę powinien mieć pewność, że Zamawiający ma zamiar
zrealizować zadanie określone warunkami przetargu i że nie czekają go ze strony
Zamawiającego szykany w trakcie realizacji, kończące się w praktyce ostatnich lat
odstąpieniem od umów (brak zrealizowania celu w ogóle lub w zakładanym terminie, startami
na kontraktach, wieloletnimi procesami, czy unicestwieniem Wykonawcy). W przeciwnym
wypadku Zamawiający może np. najpierw zaakceptować projekt Wykonawcy a potem
jednostronnie dojść do wniosku, że „prawidłowa” realizacja inwestycji wymaga zmian
w projekcie wg swojego uznania, co może spowodować znaczące i niemożliwe do określenia
na obecnym etapie koszty po stronie wykonawcy. Odwołujący podkreśla, że procedura
przetargowa, jak i realizacja umów w sprawie zamówienia publicznego jest fragmentem
obrotu profesjonalnego, zatem profesjonalizm działań nie może być przypisany wyłącznie
Wykonawcy. Podobnie ograniczenie zakresu rzeczowego przedmiotu umowy, wg uznania
Zamawiającego np. w przypadku postanowienia o wykonaniu danych robót w ramach innego
zamówienia publicznego może prowadzić do powstania po stronie Wykonawcy dodatkowych
kosztów związanych z wprowadzeniem na plac budowy innego Wykonawcy. Koszty te na
obecnym etapie są nie do oszacowania, innymi słowy żaden Wykonawca nie jest w stanie
oszacować poziomu takiego ryzyka i związanego z tym kosztu finansowego, co znakomicie
uniemożliwia realną wycenę kontraktu. Wykonawca składając ofertę na określoną kwotę
powinien mieć pewność, jakie roboty będzie miał do zrealizowania w ramach wartości swojej
oferty. Oczywiście Zamawiający ma prawo do rezygnacji z części zamówienia, ale tylko
w przypadkach jasno określonych ustawą Pzp.
Wnioskowano o wykreślenie obu zapisów umowy, bądź wprowadzenie w nich zmian
zapewniających Wykonawcę o pewności obrotu gospodarczego.
Proponowano aby par. 10 ust. 4 umowy przyjął brzmienie ”Wykonawca, bez
dodatkowego wynagrodzenia, wyraża zgodę na dokonanie zmian i przeróbek
w dokumentacji przez inne osoby (wykonanie utworu zależnego), jeżeli będzie to obiektywnie
niezbędne dla prawidłowego zaprojektowania lub prawidłowej realizacji inwestycji.
Obiektywność powinna wynikać z konieczności przestrzegania przepisów prawa oraz
obowiązujących norm budowlanych” oraz
par. 11 ust. 2 umowy „Zamawiającemu przysługuje prawo jednostronnego
ograniczenia zakresu rzeczowego przedmiotu umowy, jeżeli zaistnieje istotna zmiana
okoliczności powodująca, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym, czego nie
można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy. W takiej sytuacji roszczenia Wykonawcy
ograniczają się do zapłaty za wykonane roboty. Wynagrodzenie ryczałtowe Wykonawcy
zostanie pomniejszone o wartość niewykonanych robót według cen z kosztorysu.”
Odwołujący podkreślił, że proponowana zmiana ma dla niego tylko wtedy sens gdy
Izba uwzględni niniejsze odwołanie w zakresie podniesienia wskazanego progu z 2 do 11%
wartości robót, w przeciwnym wypadku i tak dojdzie do kolejnego zubożenia Wykonawcy.
Odwołujący w sposób szczególny podkreśla, że choć Zamawiający ma swobodę
w ustaleniu rodzaju wynagrodzenia za wykonanie zamówienia, w tym przypadku
ryczałtowego, to nie sposób nie zauważyć, że wtedy Zamawiający traktują cenę, jako
absolutnie stałą nie podlegającą żadnym zmianom. Takie stanowisko wynika głównie
z uproszczonej interpretacji treści art. 144, który ogranicza prawo Zamawiającego do
wprowadzania zmian w ustaleniach kontraktowych. Jednak Odwołujący podkreśla, że
oceniając tę kwestię konieczne jest przyjęcie założenia Ustawodawcy, że Zamawiający
ustalając wynagrodzenie ryczałtowe za wykonanie zamówienia winien wcześniej zgodnie
z przepisem art. 29 ustawy Pzp wykonać obowiązek jednoznacznego i wyczerpującego
opisu przedmiotu zamówienia, a skoro przepis ten posługuje się zwrotem „jednoznacznie”
i „wyczerpująco”, to należy odczytywać, że wykonawca musi mieć zidentyfikowane wszystkie
ryzyka aby rzetelnie wycenić ofertę i zaproponować rzetelną cenę ryczałtową za tak opisany
przedmiot zamówienia. Wiele dalszych uregulowań przepisów Pzp, w tym także cena
ryczałtowa, są uzależnione od założenia, że Zamawiający ten bezwzględnie obowiązujący
wymóg spełnił. Ponadto możliwość jednolitego rozumienia przez wykonawców opisu
przedmiotu zamówienia oraz jego zupełność jest podstawowym warunkiem uczciwej i równej
konkurencji pomiędzy oferentami przystępującymi do przetargu.
Ustawa Pzp w odniesieniu do robot budowlanych w art. 29, 30 i 31 wyraźnie określiła
jakimi cechami powinien się oznaczać opis przedmiotu zamówienia. Treść dokumentacji
przetargowej (w tym projekt umowy) musi jednoznaczna, musi być czytelna, wskazywać
ryzyka do oszacowania przez wykonawcę i nie może pozostawiać obszarów samowoli po
stronie zamawiającego, który miałby narzędzia do sekowania wykonawcy. Tym samym
stwierdzić należy, że cena ryczałtowa powinna być jednoznacznie związana z jasnym
i wyczerpującym opisem przedmiotu zamówienia i dopiero wtedy może stanowić niezmienny
element kontraktu.
Zamawiający w wielu ww. przypadkach sugeruje Wykonawcom, iż może wystąpić
sytuacja, że jeśli nie będzie jemu odpowiadał z uwagi na cokolwiek, to koszty takiej sytuacji
będą rażące straty na tym kontrakcie. Niezaprzeczalne jest, że takie sytuacje są
niewyliczalne w pieniądzu, a zatem obecna treść SIWZ uniemożliwia prawidłowe
skalkulowanie kosztu ich wykonania. Odwołujący podkreśla, że dla bezpieczeństwa
wykonawcy z ww. powodu należałoby zarezerwować i ująć w cenie ofertowej dodatkowo
kwotę może nawet kilka milionów złotych, biorąc pod uwagę wartość przedmiotowego
zamówienia ale każda przyjęta kwota będzie czystą spekulacją co jest niedopuszczalne,
o czym wspomniano powyżej przy omawianiu charakteru wynagrodzenia ryczałtowego.
Zamawiający zdaje się nie dostrzegać, że właśnie taka patologiczna sytuacja od 3 lat niszczy
miejsca pracy. Wykonawcy nie są w stanie wyliczyć podobnych ryzyk, a potem one na placu
budowy się realizują przybierając konkretne kwoty, co przekłada się na realność osiągnięcia
celu postępowania o zamówienie publiczne.
1.5.
Termin złożenia oferty został ustalony przez Zamawiającego na dzień 9.08.2013r., co
przy przyjętej formule „projektuj i buduj”, nie pozwala na należyte przygotowanie oferty
i właściwe skalkulowanie kosztów. Zgodnie z przekazanym Programem Funkcjonalno
Użytkowym,
Wykonawca
będzie
zobowiązany
wykonać
wstępny
projekt
wraz
z przedmiarami, a to wymaga co najmniej terminu jednego miesiąca. Kolejnym obowiązkiem
i zarazem etapem będzie sporządzenie kalkulacji, a w tym w celu konieczne jest zwrócenie
się do podwykonawców i dostawców o złożenie ofert. Zoptymalizowanie więc oferty to okres
kolejnego miesiąca. Odwołujący podkreśla, że przedmiotem zamówienia nie są standardowe
dostawy ale roboty budowlane, gdzie należy pozyskać informacje o setkach cen,
zoptymalizować
asortyment
pod
względem
przedmiotowym,
funkcjonalnym,
technologicznym i wreszcie cenowym. Tak kompleksowe zadanie zajmuje również około
1 m-ca.
Z tego względu wnioskowano o przedłużenie terminu składania ofert przynajmniej
o co najmniej 3 tygodnie.
Odwołujący wnosił o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa
na okoliczność możliwości pod względem technicznym realizacji kontraktu w przewidzianych
przez zamawiającego terminach z uwzględnieniem m.in. warunków pogodowych i wymagań
zamawiającego zawartych w kontrakcie.
Mając na uwadze argumenty przedstawione w odwołaniu, wskazano, że odwołanie
jest w pełni uzasadnione, a żądania określone w jego petitum zasługują na uwzględnienie.
W dniu 15 lipca 2013 roku do postępowania odwoławczego po stronie Odwołującego
zgłoszenie przystąpienia złożył wykonawca STRABAG Sp. z o.o. z siedzibą w Pruszkowie.
Wykonawca wnosił o uwzględnienie odwołania w całości. Wskazał, że posiada interes
w uzyskaniu rozstrzygnięcia na korzyść wykonawcy, do którego przystępuje, ponieważ
zapisy SIWZ uniemożliwiają mu złożenie ważnej oferty i uzyskanie kontraktu. Kopia
przystąpienia została przekazana Stronom Postępowania. Przystąpienie uznano za
skuteczne.
Sygn. akt KIO 1708/13
W dniu 12 lipca 2013 roku do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w tym samym
postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego odwołanie złożył wykonawca
Przedsiębiorstwo Robót Mostowych „MOSTY-ŁÓDŹ" S.A. z siedzibą w Łodzi w zakresie
ukształtowania treści SIWZ, a w szczególności warunków udziału w postępowaniu oraz opisu
sposobu spełniania warunków udziału w zakresie potencjału kadrowego, w sposób
sprzeczny z przepisami i naruszający obowiązujące przepisy prawa. Narusza to art. 7 ust. 1
u. Pzp.1 oraz zasady określone w art. 22 ust. 1, 4 i 5 u. Pzp. Opis sposobu spełniania
warunków udziału w postępowaniu jest niezwiązany z przedmiotem zamówienia,
nieproporcjonalny
do
przedmiotu
zamówienia
oraz
uniemożliwiający
prawidłowe
zweryfikowanie zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia.
Odwołujący wskazał, że posiada interes w pozytywnym rozpoznaniu odwołania,
ponieważ, jako podmiot posiadający odpowiedni potencjał kadrowy, techniczny,
ekonomiczny, wiedzę i doświadczenie oraz w pełni zdolny do realizacji zamówienia, poprzez
niezgodnie z przepisami prawa ukształtowanie przez Zamawiającego treści SIWZ w zakresie
warunków udziału w postępowaniu oraz opisu sposobu spełniania warunków udziału, został
pozbawiony możliwości złożenia ważnej oferty, a w konsekwencji potencjalnie również
zawarcia umowy z Zamawiającym, co skutkuje możliwością poniesienia przez niego szkody.
Wadliwe sformułowanie zapisów pkt 6 a w szczególności ppkt 6.2.2.8. SIWZ narusza zasady
uczciwej konkurencji i uniemożliwia udział w postępowaniu podmiotom w pełni zdolnym do
realizacji zamówienia.
Termin zawity do wniesienia środka ochrony prawnej, określony przepisami ustawy
Pzp, został zachowany. Kopia odwołania przesłana została Zamawiającemu.
W ppkt 6.2.2.8 SIWZ określono, że:
„Dyrektor Kontraktu - wymagania: w opisie doświadczenia zawodowego winien
wykazać się doświadczeniem na stanowisku Dyrektora kontraktu na:
1) kontrakcie dotyczącym budowy, przebudowy lub rozbudowy drogi (ulicy) klasy G lub
wyższej,
2) kontrakcie dotyczącym budowy, przebudowy lub rozbudowy drogi (ulicy) klasy G lub
wyższej wraz z obiektem mostowym podwieszonym klasy A.
Odwołujący wnosi o uwzględnienie odwołania w całości oraz nakazanie
Zamawiającemu dokonania modyfikacji treści zaskarżonego zapisu zawartego w ppkt 6.2.2.8
SIWZ i nadanie mu następującego brzmienia:
„Dyrektor Kontraktu - wymagania: w opisie doświadczenia zawodowego winien
wykazać się doświadczeniem na stanowisku Dyrektora Kontraktu na: kontrakcie dotyczącym
budowy, przebudowy lub rozbudowy drogi (ulicy) klasy G lub wyższej wraz z obiektem
mostowym podwieszonym klasy A”
lub, w przypadku jeżeli KIO uzna, iż uzasadnione jest oczekiwanie przez
zamawiającego wyższego doświadczenia Dyrektora kontraktu:
„Dyrektor Kontraktu - wymagania: w opisie doświadczenia zawodowego winien
wykazać się doświadczeniem na stanowisku Dyrektora Kontraktu na:
1)
Minimum jednym kontrakcie dotyczącym budowy, przebudowy lub rozbudowy drogi
(ulicy) klasy G lub wyższej wraz z obiektem mostowym podwieszonym klasy A
2)
Minimum jednym kontrakcie dotyczącym budowy obiektu mostowego podwieszonego
klasy A.
W uzasadnieniu podkreślono, że zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa opis
sposobu dokonywania oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu powinien być
obiektywny, przejrzysty i jednoznaczny. Zamawiający zobowiązany jest również do ustalania
warunków udziału w postępowaniu w sposób nie utrudniający uczciwej konkurencji. Zasada
uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców zobowiązuje Zamawiającego do
dokonania opisu tak, aby żaden z wykonawców nie był uprzywilejowany w stosunku do
pozostałych. Wszyscy wykonawcy będący w stanie wykonać dane zamówienia powinni mieć
równe szanse wzięcia udziału w prowadzonym przez Zamawiającego postępowaniu. Opis
powinien zostać sporządzony tak, żeby z jednej strony w postępowaniu wzięli udział
wyłącznie wykonawcy będący w stanie należycie zrealizować zamówienie, a równocześnie,
żeby nadmierne wymagania takich wykonawców z postępowania nie wyeliminowały.
Zamawiający nie ma bowiem prawa ograniczyć dostępu do zamówienia żadnemu
wykonawcy, który jest w stanie je wykonać.
W postępowaniu
będącym
przedmiotem
odwołania
mamy
do
czynienia
z ograniczeniem dostępu do zamówienia wykonawcy, który posiada w pełni możliwość
prawidłowego, należytego zrealizowania zamówienia. Odwołujący, jako firma o znacznej
renomie na polskim rynku kontraktów drogowo-mostowych z całą pewnością jest bowiem
podmiotem zdolnym do zrealizowania zamówienia, tym bardziej iż zrealizował z dużym
sukcesem zamówienia o podobnym lub wyższym stopniu złożoności.
Z całą pewnością Odwołujący posiada więc odpowiedni pod każdym względem
potencjał kadrowy umożliwiający należytą realizację kontraktu. Warto podkreślić, iż główny
przedmiot zamówienia, będącego przedmiotem niniejszego odwołania stanowi wykonanie
mostu podwieszonego. Wstępne kalkulacje dokonane przez Odwołującego wskazują, iż
roboty mostowe stanowić będą około 70% - 80% całego zamówienia. Z tego względu
Zamawiający powinien odnosić postawione przez siebie warunki udziału głównie do robót
mostowych, które stanowią podstawę Kontraktu. Zakres i rodzaj prac drogowych będzie miał
bowiem w przypadku powyższego zamówienia charakter jedynie marginalny. W powyższym
kontekście wymaganie aby osoba zaproponowana na stanowisko Dyrektora Kontraktu
wykazała się doświadczeniem w realizacji aż dwóch prac typowo drogowych (w tym jedynie
jedna wraz z budową mostu) jest wymaganiem zdecydowanie nadmiernym i nieadekwatnym
do przedmiotu zamówienia. Jeżeli Zamawiający chce w sposób rzeczywisty zweryfikować
zdolność wykonawcy do realizacji Kontraktu winien żądać aby osoby, które realizują
zamówienie miały doświadczenie w realizacji Kontraktów polegających na budowie mostów,
a nie dróg - tak jak Odwołujący proponuje w postulowanej treści opisu sposobu oceny
warunku dot. Dyrektora Kontraktu. Warto bowiem podkreślić, iż opis musi więc być
obiektywny, a jego treść ściśle powiązana z przedmiotem zamówienia, jego charakterem,
wartością, rodzajem i rozmiarem.
Należy pamiętać, iż w obecnym stanie prawnym ustawodawca w art. 22 ust. 4 ustawy
Pzp. dał Zamawiającemu wyraźne wytyczne w oparciu, o które ma obowiązek dokonywać
opisu sposobu oceny spełniania warunków. Wprowadzony wprost do ustawy przepis
zobowiązuje Zamawiającego do tego, by sporządzony przez niego opis był proporcjonalny
do przedmiotu zamówienia i z nim związany. Sposób w jaki Zamawiający powinien rozumieć
te sformułowania łączy się z koniecznością przestrzegania opisanej wyżej zasady uczciwej
konkurencji. Powiązanie opisu z przedmiotem zamówienia jest niezbędne dla zachowania
określonego w art. 22 ust. 5 ustawy Pzp. celu jakiemu mają służyć warunki udziału
w postępowaniu, a mianowicie zweryfikowaniu wiarygodności, a w konsekwencji dokonaniu
wyboru wykonawcy zdolnego do należytej realizacji zamówienia. śeby tak się stało
Zamawiający powinien wymagać od wykonawców jedynie tego co faktycznie jest niezbędne
do realizacji konkretnego zamówienia. Adekwatność opisu do przedmiotu zamówienia musi
polegać na dostosowaniu kryteriów oceny do skali, zakresu, złożoności, rodzaju, a także
wartości zamówienia. Kolejnym instrumentem mającym zapobiegać nieprawidłowościom,
jest wymóg proporcjonalności opisu do przedmiotu zamówienia. Opis będzie proporcjonalny
wtedy kiedy będzie mógł mu sprostać każdy wykonawca faktycznie zdolny do wykonania
zamówienia. Zamawiający powinien precyzyjnie powiązać dokonany opis z charakterem
zamówienia i celami jakim będzie ono służyło. Obecne ukształtowanie opisu sposobu oceny
spełnienia warunku wobec osoby zaproponowanej na stanowisko Dyrektora Kontraktu
powyższym zasadom w sposób bezzasadny zaprzecza.
Konkludując - w związku z powyższym, sformułowany przez Zamawiającego,
a przedstawiony powyżej opis sposobu spełniania warunków udziału w postępowaniu
narusza w sposób całkowicie bezpodstawny przepisy ustawy Pzp., a w konsekwencji
powinien zostać skorygowany.
Z uwagi na powyższe Odwołujący wnosił jak na wstępie.
W dniu 15 lipca 2013 roku do postępowania odwoławczego po stronie Odwołującego
zgłoszenie przystąpienia złożył wykonawca Bilfinger Infrastructure S.A. z siedzibą
w Warszawie.. Wykonawca wnosił o uwzględnienie odwołania w całości. Wskazał, że
posiada interes w uzyskaniu rozstrzygnięcia na korzyść wykonawcy, do którego przystępuje,
ponieważ zapisy SIWZ uniemożliwiają mu złożenie ważnej oferty i uzyskanie kontraktu.
Kopia przystąpienia została przekazana Stronom Postępowania. Przystąpienie uznano za
skuteczne.
Zamawiający na rozprawie przedłożył pisemną odpowiedź na odwołanie, w której
przedstawił obszerną argumentację przemawiającą jego zdaniem za oddaleniem obu
odwołań w całości.
Na
podstawie
zebranego
materiału
dowodowego,
tj.
treści
ogłoszenia
o zamówieniu, SIWZ, stanowisk i oświadczeń stron postępowania zaprezentowanych
pisemnie i w toku rozprawy, skład orzekający Izby ustalił i zważył, co następuje:
Ustalono, że nie została wypełniona żadna z przesłanek skutkujących odrzuceniem
któregokolwiek z odwołań w trybie art. 189 ust. 2 ustawy Pzp i nie stwierdziwszy ich,
skierowała odwołania na rozprawę.
Ustalono dalej, że wykonawcy wnoszący odwołania posiadają interes w uzyskaniu
przedmiotowego zamówienia, kwalifikowany możliwością poniesienia szkody w wyniku
naruszenia przez Zamawiającego przepisów ustawy, o których mowa w art. 179 ust. 1
ustawy Prawo zamówień publicznych.
Czynności Zamawiającego uniemożliwiają Odwołującym
złożenie oferty. Gdyby Zamawiający nie naruszył przepisów ustawy Pzp wskazanych
w odwołaniu, Odwołujący mogliby złożyć oferty, które mogłyby zostać wybrane jako oferta
najkorzystniejsza
. Na etapie kształtowania zapisów specyfikacji istotnych warunków
zamówienia i postanowień przyszłego kontraktu łączącego strony, brak jest możliwości
określenia i udowodnienia konkretnej szkody, którą wykonawca może ponieść.
Wystarczające jest zatem wskazanie na naruszenie przepisów prowadzące do powstania
hipotetycznej szkody w postaci utrudnienia dostępu do zamówienia lub spowodowania
konieczności ubiegania się o zamówienie niezgodnie z prawem, w tym zawarcia niezgodnej
z przepisami prawa umowy w sprawie zamówienia publicznego. Wypełnione zostały zatem
materialnoprawne przesłanki do rozpoznania odwołania, wynikające z treści art. 179 ust. 1
ustawy Pzp.
Ustalono, iż Odwołujący przywołali kwestionowane zapisy ogłoszenia o zamówieniu i
SIWZ w sposób zgodny z rzeczywistością.
W ocenie składu orzekającego Izby oba odwołania zasługiwały na uwzględnienie,
choć nie potwierdziły się wszystkie podniesione w nich zarzuty.
Co do kwestii natury ogólnej, znajdujących zastosowanie do obu odwołań, zauważyć
należy, że zasada swobody umów doznaje na gruncie ustawy Pzp pewnych ograniczeń,
zarówno w odniesieniu do swobody Zamawiającego w wyborze kontrahenta, jak i swobody
kształtowania stosunku umownego. Co do zasady, to Zamawiający w sposób dyskrecjonalny
kształtuje treść dokumentacji decydując o przedmiocie zamówienia, jego rodzaju,
parametrach, zakresie, warunkach realizacji czy innych obowiązkach umownych. Zasada
swobody kontraktowania ze strony wykonawcy nie zostaje w ten sposób ograniczona –
przed terminem złożenia ofert może on składać wszelkie propozycje co do kształtu
i brzmienia postanowień umownych, które Zamawiający zgodnie z własnymi interesami
może ale nie musi uwzględnić. Natomiast w przypadku, gdy postanowienia takie wykonawcy
nie odpowiadają, może do tego typu stosunku umownego w ogóle nie przystąpić (nie składać
oferty w postępowaniu). Ponadto w momencie składania ofert w postępowaniu
o udzielenie zamówienia publicznego to wykonawca może dostosować swoją ofertę do
warunków wykonania zamówienia narzuconych przez Zamawiającego, np. tak skalkulować
cenę, aby w jej ramach uwzględnić kompensację wszelkich ryzyk i obowiązków, które
wynikają dla niego z postanowień umowy w sprawie zamówienia.
Sygn. akt KIO 1702/13
Dokonując oceny zasadności zarzutu dotyczącego regulacji umownych w zakresie
sposobu odbioru robót, powyższy zarzut uwzględniono w części dotyczącej wprowadzenia
zmian w § 9 ust. 4 i ust. 5 wzoru umowy. W ocenie Izby zasadnym jest dookreślenie
i wyznaczenie Inżynierowi Kontraktu czasu, w którym zobowiązany on będzie ustosunkować
się do dokumentów przedłożonych przez Wykonawcę zgłaszającego gotowość do
przystąpienia do odbioru końcowego. Powyższe pozwoli jednoznacznie określić obowiązki
każdej ze Stron kontraktu, tak aby w przyszłości nie powodowały one niepotrzebnych sporów
oraz nie powodowały przedłużania (celowego lub nie) procedury odbioru końcowego. Jak
słusznie podkreślił w odpowiedzi na odwołanie Zamawiający, zarówno w interesie samego
Zamawiającego, jak też wybranego wykonawcy leży terminowa i prawidłowa realizacja
inwestycji. Uchylanie się od odbioru prac stanowi naruszenie przepisów prawa, dobrych
obyczajów wśród podmiotów profesjonalnych w danej branży. Sytuacji takich pozwoli
uniknąć dookreślenie obowiązków leżących po stronie Inwestora (Zamawiającego), którego
w trakcie realizacji inwestycji reprezentował będzie Inżynier Kontraktu.
Uznano przy tym, iż właściwe będzie wprowadzenie do wzoru umowy w § 9 ust. 4
i ust. 5 zapisów w kształcie proponowanym w odwołaniu przez Odwołującego,
z zaznaczeniem że termin siedmiu dni dotyczy dni roboczych.
Jednocześnie nie uwzględniono żądania dodania w § 9 ust. 8, ponieważ powyższe
wymagałoby głębszej analizy § 8 i najprawdopodobniej całkowitej zmiany koncepcji
przeprowadzania odbiorów częściowych, do czego skład, wobec niezakwestionowania tej
procedury przez Odwołującego i niezaproponowania jej nowego kształtu, nie był uprawniony.
Wzór umowy skonstruowano w ten sposób, że odbiory częściowe mają znaczenie dla
zapłaty wykonawcy części wynagrodzenia. Nie ocenia się w ich trakcie jakości wykonanych
robót. Potencjalnie może zaistnieć sytuacja, że podczas odbioru końcowego Zamawiający
może zakwestionować elementy robót, za które wykonawca otrzymał już wynagrodzenie ale
z uwagi na brak propozycji zmiany Odwołującego, zarzut uznano za niemożliwy do
uwzględnienia.
W zakresie zarzutu pierwszego nie uwzględniono żądań Odwołującego odnoszących
się do dodania do wzoru umowy postanowienia, że termin zakończenia robót budowlanych
oraz wykonania umowy nie obejmuje procedury związanej z odbiorem końcowym. Innymi
słowy Odwołujący żądał wyłączenia odbioru końcowego z terminu realizacji zamówienia.
W tym miejscu, za Zamawiającym, dostrzeżenia wymaga, że takie ukształtowanie
postanowień umowy byłoby sprzeczne z istotną umowy o roboty budowlane. Elementem
istotnym umowy o roboty budowlane jest nie tylko zobowiązanie wykonawcy do wykonania
obiektu budowlanego zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej ale także
odebranie obiektu i zapłata wynagrodzenia przez Inwestora. Wyłączenie terminu
zakończenia robót budowlanych i wykonania umowy poza ramy umowy o roboty budowlane
uznano za niedopuszczalne, a co więcej nie leżące w interesie żadnej ze stron, a już
z pewnością nie zabezpieczające interesu wykonawcy realizującego kontrakt. Potencjalnie
mogłyby zaistnieć problemy z określeniem terminów gwarancyjnych, rękojmi, a nawet
uzyskaniem wynagrodzenia za prawidłowo zrealizowany kontrakt.
Odnosząc się do zarzutu przyjęcia niemożliwego do dotrzymania terminu wykonania
zamówienia, w części dotyczącej terminu wykonania dokumentacji projektowej uznano, że
na uwzględnienie zasługuje propozycja Odwołującego o wyłączenie z zakresu dokumentacji
projektowej przygotowywanej w terminie 8 miesięcy od podpisania umowy dokumentacji
określonej w pkt 10, 14, 17, 18, 19 opisu przedmiotu zamówienia. Zgodzić należy się
z Odwołującym, iż dokumentacja ta na etapie starania się o uzyskanie pozwolenia na
realizację nie jest konieczna, a możliwe jest jej wykonywanie podczas oczekiwania na
realizację robót budowlanych lub w zakresie niezbędnym podczas realizacji robót.
Przypomnieć jednocześnie należy, że 8 miesięcy jest terminem maksymalnym, nie jest więc
wykluczone przygotowanie dokumentacji wcześniej. Podobne wnioski płyną z ekspertyzy
przedłożonej na rozprawie przez Zamawiającego, gdzie sporządzający ekspertyzę wskazał,
że „projekty wykonawcze można sporządzać rozsunięte w czasie z wyprzedzeniem
czasowym co najmniej 1 miesiąca przed terminem rozpoczęcia danej roboty, wynikłym
z harmonogramu (bo konieczny jest czas na weryfikację dokumentacji przez Zamawiającego
– Inżyniera i ewentualne poprawki (…)” oraz, że „zwolniłby jedynie wykonawcę
z konieczności opracowania w terminie wszystkich projektów wykonawczych zwłaszcza tych,
których realizacja nastąpi w drugim roku trwania budowy (…)”. Nakazano więc modyfikację
opisu przedmiotu zamówienia i innych dokumentów, z którymi powiązana jest wprowadzana
zmiana.
Dostrzeżenia dalej wymaga, iż nie ma racji Zamawiający wskazując w odpowiedzi na
odwołanie, że wykonawca wyliczając czas niezbędny dla przygotowania kompletu
dokumentacji powinien przyjąć średni czas realizacji inwestycji danego rodzaju i średni czas
oczekiwania na uzyskanie niezbędnych pozwoleń. W ocenie Izby zasadnym było przyjęcie
przez wykonawcę do wyliczeń maksymalnego czasu, w którym organy uprawnione są do
wydania stosowanych dokumentów. Wykonawca chcąc rzetelnie oszacować ryzyko
i należycie wykonać zadanie musi założyć wariant najmniej optymistyczny, w innym wypadku
narazić może się na konieczność zapłaty kar umownych z powodu niedotrzymania terminu
realizacji z powodu niedoszacowania okresu niezbędnego do prawidłowej realizacji zadania.
Jeżeli pozyskanie odpowiednich pozwoleń nastąpi szybciej niż zakładano, to wykonawca
będzie miał więcej czasu na wykonanie następnych obowiązków, ale założenia takiego nie
można przyjąć jako pewnik.
Nie uwzględniono jednak żądania Odwołującego w zakresie dopisania we wzorze
umowy dodatkowej możliwości zmiany postanowień umownych w stosunku do treści oferty,
że zmianę terminu spowoduje „przekroczenie przez organy administracji biorące udział
w procesie związanym z uzyskaniem zezwolenia na realizację inwestycji drogowej terminów
określonych prawem”. Skład orzekający Izby wyraża stanowisko, iż pod tym względem
interes wykonawcy zabezpieczają postanowienia pkt 19.1.1.ppkt 3,6,7,8 SIWZ.
Wprowadzanie kolejnego przypadku dopuszczającego zmianę terminu realizacji zamówienia
uznać należy za działanie zbędne.
Z uwagi na okoliczność, że zmniejszeniu uległ zakres dokumentacji do wykonania
w terminie 8 miesięcy, uznano, że nie zachodzi konieczność zmiany terminu realizacji robót
budowlanych i przesunięcie go na 30 lipca 2016 roku. Wykonawca powinien tak
zoptymalizować prace nad dokumentacją, aby uzyskać maksymalnie duże oszczędności
czasowe możliwe do wykorzystania na wykonywanie prac budowlanych. Tożsamy wniosek
płynie z przywołanej już ekspertyzy, że „terminy ustalone w SIWZ są możliwe do
dotrzymania przez wykonawców przy pełnym dostosowaniu się do wymogów specyfikacji.
Głównym
problemem
jest
dochowanie
ośmiomiesięcznego
okresu
opracowania
dokumentacji projektowej”. Ponadto, w przypadku wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności,
uniemożliwiających wykonywanie prac, wykonawca ma instrumenty, w ramach których
wnioskować może o zmianę terminu realizacji zadania.
W przypadku zarzutu dotyczącego naruszenia art. 29 ust. 1 i 2 ustawy Pzp przez
opisanie przedmiotu zamówienia w sposób niepełny, niejednoznaczny, mało wyczerpujący
przez przerzucenie na wykonawcę niemożliwych do oszacowania ryzyk związanych
z możliwością odstąpienia od umowy, rację należy przyznać Odwołującemu, gdzie
przywołuje on postanowienia ze strony 32 SIWZ oraz wydawać by się mogło powiązaną
z tym postanowieniem regulację § 11 ust. 1 i ust. 2 wzoru umowy.
Po pierwsze zauważyć należy, że regulacja zamieszczona na stronie 32 SIWZ ma
szerszy zakres podmiotowo-przedmiotowy niż uregulowania § 11 wzoru umowy. Umożliwia
ona bowiem Zamawiającemu ograniczenie przedmiotu zamówienia wyłącznie do zakresu
opracowania dokumentacji projektowej i uzyskania zezwolenia na realizację inwestycji
drogowej, czy czym wartość dokumentacji nie może przekroczyć 2% wartości robót
budowlanych w każdym przypadku, gdy tymczasem § 11 ust. 1 wzoru umowy stanowi, że
ograniczenie przedmiotu zamówienia do dokumentacji projektowej i uzyskania zezwolenia na
realizację inwestycji drogowej możliwe jest tylko w przypadku nieotrzymania dofinansowania
ze środków Unii Europejskiej dla projektu. Nie wiadomo, czy § 11 wzoru umowy zawiera
odrębne postanowienie umożliwiające Zamawiającemu ograniczenie zakresu rzeczowego,
odnoszące się tylko do jednego przypadku, mianowicie nieuzyskania dofinansowania,
a zastrzeżenie ze strony 32 SIWZ działać będzie w innych przypadkach, nie dotyczących
dofinansowania. Ponadto w § 11 nie ma mowy o 2% wartości dokumentacji w stosunku do
wartości robót budowlanych. Choć Zamawiający na rozprawie zapewniał, że jedynym
przypadkiem, kiedy ograniczy on zakres zadania do dokumentacji projektowej będzie
nieuzyskanie dofinansowania, a zapis na stronie 32 SIWZ powtarzać miał zapis § 11 wzoru
umowy, to intencja ta winna znaleźć odzwierciedlenie w brzmieniu SIWZ. Dlatego też skoro
jest tak, jak wskazywał na rozprawie Zamawiający należy dokonać modyfikacji SIWZ na
stronie 32 i powiązać oba zapisy, na co słusznie wskazywał Odwołujący. Pozostawienie
SIWZ w brzmieniu dotychczasowym powoduje niejednoznaczność opisu przedmiotu
zamówienia.
W przypadku tego zarzutu skład orzekający Izby przychylił się również do żądania
Odwołującego odnośnie podniesienia wysokości progu wynagrodzenia za dokumentację do
wysokości 5 % wartości robót. Nawet jeżeli w postępowaniu wynagrodzenie ma charakter
ryczałtowy, a wykonawca tylko w bardzo ograniczonych przypadkach będzie mógł żądać
zmiany wynagrodzenia, nie oznacza to że Zamawiający może sztucznie narzucić i wskazać
wysokości wynagrodzenia prac projektowych. O ile za dopuszczalne uznano w ogóle
postawienie progu procentowego wynagrodzenia za dokumentację, to uznano, że
Zamawiający w przekonywujący sposób nie wykazał, że próg 2 % jest progiem
wystarczającym, oddającym charakter i zakres wykonywanej przez wykonawcę
dokumentacji. Wielokrotnie bowiem wszystkie Strony sporu podkreślały okoliczność, że
takiego rodzaju inwestycja (obejmująca budowę mostu w wybranej przez Zamawiającego
technologii) nie była dotychczas przez Zamawiającego realizowana, więc nawet jeżeli cena
za wykonanie dokumentacji projektowej w innych postępowaniach kształtowała się na
poziomie do 2 %, to nie był to argument przemawiający za pozostawieniem wartości
procentowej na poziomie 2 %. Jednocześnie uznano, iż żądanie Odwołującego, aby próg ten
określić na poziomie 11% za nadmierne. Wystarczającym w ocenie składu orzekającego
Izby będzie ustalenie tego progu na poziomie 5 %.
Odnośnie brzmienia § 11 ust. 2 wzoru umowy, za Odwołującym powtórzyć należy, że
przewidziana możliwość ograniczenia zakresu rzeczowego umowy, jeżeli Zamawiający uzna,
że wykonywanie wszystkich robot jest niecelowe lub jeżeli postanowi wykonać te roboty
w ramach innego zamówienia publicznego, nie ma nic wspólnego z możliwością odstąpienia
od umowy, do której odwoływał się Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie przewidzianą
art. 145 ustawy Pzp. Ponownie we wzorze umowy zastosowano bliżej nieokreśloną
konstrukcję prawną jednostronnego ograniczenia zakresu umowy z bliżej nie określonych
przyczyn, o wystąpieniu których decydował będzie Zamawiający. Nie wyjaśniono jak należy
rozumieć przesłankę niecelowości robót, zwłaszcza że dotyczyć może ona wszystkich robót
(!). Ponadto niezrozumiałym jest w jaki sposób Zamawiający zamierza wykonywać roboty
w ramach innego zamówienia publicznego, kiedy przedmiotowe zamówienie realizowane jest
w trybie „zaprojektuj i wybuduj”, gdzie projekt i roboty powinny być wykonane przez jednego
wykonawcę w sposób kompleksowy. Czy Zamawiający jeszcze raz zamierza ogłosić
postępowanie na „to samo”? O ile zrozumiałe może być przewidzenie ograniczenia
rzeczowego w przypadku wystąpienia istotnych okoliczności, których na etapie podpisywania
kontraktu nie można było przewidzieć, o tyle niebezpieczne staje się dopuszczenie takiej
możliwości uzależnionej od arbitralnych decyzji Zamawiającego. Wykonawca przystępując
do udziału w postępowaniu o udzielnie zamówienia publicznego i decydując się na złożenie
oferty musi wiedzieć jaki zakres prac i jakie ryzyko na siebie przyjmuje. Profesjonalizmu nie
można oczekiwać tylko od wykonawcy. Cechę tę winny przede wszystkim nosić działania po
stronie Zamawiającego, jako gospodarza postępowania i dysponenta środków publicznych.
Co do treści § 10 ust. 4 wzoru umowy, to uznano, iż rację ma Odwołujący wskazując
w odwołaniu, że zbyt szeroko ujęto uprawnienie Zamawiającego do wykonywania praw
zależnych do projektu. Na rozprawie Zamawiający podkreślał, że prawo to ograniczało
będzie się do drobnych poprawek ale ponownie powtórzyć należy, że brzmienie § 10 ust. 4
wzoru umowy nie oddaje w takim razie rzeczywistej intencji Zamawiającego. Niewątpliwie
Zamawiającemu przysługuje pełne prawo nabycia zezwolenia na wykonywanie autorskich
praw zależnych od twórcy dokumentacji. Ani Odwołujący, ani Przystępujący po jego stronie
faktu tego nie negowali. Zamawiający jednak uprawniony został do dokonywania zmian jeżeli
uzna to za potrzebne dla prawidłowego zaprojektowania lub prawidłowej realizacji inwestycji.
Dostrzeżenia wymaga, że za „prawidłowe zaprojektowanie” odpowiada projektant, a nie
Zamawiający. Wprowadzenie do wzoru umowy przesłanki „obiektywności” zmiany przyczyni
się do uniezależnienia decyzji od woli którejkolwiek ze stron, co nie będzie jednocześnie
rodziło konfliktów przy wykonywaniu kontraktu. To wystąpienie obiektywnej konieczności
dokonania zmiany w projekcie, niezależnej od stron, zadecyduje o dokonaniu poprawki. Sam
Zamawiający pisze w odpowiedzi na odwołanie, że będą to zmiany spowodowane
obiektywną koniecznością (np. kolizja sieci), którym twórca projektu nie będzie mógł się
przeciwstawić. Wprowadzona modyfikacja do wzoru umowy nie stanie na przeszkodzie praw
przysługujących Zamawiającemu.
W odwołaniu nie uwzględniono zarzutu naruszenia art. 36 ust. 2 pkt 11 ustawy Pzp
przez wyznaczenie zbyt krótkiego czasu na składanie ofert. Zważyć należy, iż Zamawiający
wyznaczając termin składania ofert wyznaczył go zgodnie z postanowieniami ustawy Pzp.
Termin ten nie jest krótszy niż przewidują przepisy, nie musi także być on dłuższy. Taka
okoliczność wynika jedynie z dobrej woli Zamawiającego, a nie jest mu treścią przepisów
narzucona. Nie dopatrzono się zatem naruszenia wskazanych regulacji prawnych. Biorąc
jednak pod uwagę zakres zmian, które Zamawiający zobowiązany będzie wprowadzić do
SIWZ i ogłoszenia o zamówieniu w wyniku uwzględnienia przez Izbę obu odwołań, de facto
żądanie Odwołującego powinno zostać wykonane, a termin składania ofert ulec
przesunięciu.
Izba oddaliła zgłoszony w odwołaniu wniosek o powołanie biegłego z zakresu
budownictwa na okoliczność możliwości pod względem technicznym realizacji kontraktu w
przewidzianych przez zamawiającego terminach z uwzględnieniem m.in. warunków
pogodowych i wymagań Zamawiającego zawartych w kontrakcie. Wniosek ten nie został
przez Odwołującego podtrzymany na rozprawie. Ponadto Zamawiający złożył ekspertyzę
wykonaną przez rzeczoznawcę budowlanego i choć dokument ten jest dokumentem o
charakterze prywatnym, to Odwołujący nie podważał prawidłowości sporządzenia opinii, a
wskazywał wręcz, że potwierdza on zarzuty podniesione w odwołaniu. Z tych względów
uznano, że korzystanie z wiedzy specjalistycznej i powoływanie odrębnego specjalisty (z
tożsamej specjalności) nie jest w postępowaniu niezbędne.
Sygn. akt KIO 1708/13
Dokonując oceny zasadności zarzutu naruszenia art. art. 22 ust. 1, 4 i 5 ustawy Pzp
przyznano rację Odwołującemu, że opis sposobu spełniania warunków udziału
w postępowaniu jest nie do końca związany z przedmiotem zamówienia, można uznać go za
nieproporcjonalny
do
przedmiotu
zamówienia
oraz
uniemożliwiający
prawidłowe
zweryfikowanie zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia.
Choć niewątpliwie z opisu przedmiotu zamówienia wynika, że realizacja zadania
obejmuje zarówno budowę i rozbudowę dróg, to niesporne było między Stronami
postępowania odwoławczego, że o sukcesie i powodzeniu całego przedsięwzięcia
zadecyduje zaprojektowanie i wykonanie mostu. Podobny wniosek płynie ze złożonej przez
Zamawiającego ekspertyzy, gdzie jej autor stwierdza, że „decydującym o powodzeniu
terminowym kontraktu będzie most. Jest to zadanie bardzo nowoczesne w rozwiązaniu
technicznym, ale i bardzo pracochłonne, a finansowo równe prawie 50 % wartości całego
kontraktu (…)”. Nie ulega zatem wątpliwości, że osoba, które wykonywała będzie zadania na
stanowisku Dyrektora Kontraktu powinna mieć doświadczenie na kontrakcie dotyczącym
zarówno budowy, przebudowy lub rozbudowy drogi o odpowiednio wysokiej kategorii ale
także doświadczenie na kontrakcie przy budowie, przebudowie lub rozbudowie obiektu
mostowego podwieszanego klasy A.
Zauważyć jednak należy, że Zamawiający określając warunki, które powinien
spełniać kandydat na Dyrektora Kontraktu skupił się na doświadczeniu na kontraktach
drogowych, wymagając wykazania się realizacją aż dwóch takich zadań, w tym jednego
łącznie z budową mostu w określonej technologii. Rację ma Zamawiający, wskazując
w odpowiedzi na odwołanie, że oba elementy opisu przedmiotu zamówienia muszą być
zrealizowane w sposób należyty i prawidłowy. Jednakże ustalenie warunku udziału
w postępowaniu w zakresie dysponowania odpowiednimi osobami o określonych
kwalifikacjach na dane stanowiska w brzmieniu zaproponowanym przez Odwołującego
osiągnięciu zakładanego celu nie przeczy.
Dać wiarę należy wyjaśnieniom złożonym na rozprawie przez Odwołującego
i Przystępującego, że znalezienie osoby o takich kwalifikacjach jak wymaga tego
Zamawiający może być utrudnione lub nawet niemożliwe. Ponadto osoby specjalizujące się
w kontraktach polegających na budowie mostu, nieczęsto pełnią obowiązki Dyrektora
Kontraktu. Być może w ostatnich latach w Polsce realizowano wiele kontraktów drogowych
ale jednocześnie niewiele takich zadań obejmowało jednocześnie budowę mostu. W branży
budowlanej mamy do czynienia z pewnego rodzaju specjalizacją osób posiadających
stosowne uprawnienia i niekoniecznie osoba specjalizująca się w kontraktach mostowych
musi mieć też doświadczenie przy realizacji zadań dużo mniej skomplikowanych
i dotyczących typowo branży drogowej realizowanych oddzielnie, jako samodzielnie
inwestycje.
Ukształtowanie warunku w brzmieniu zaproponowanym przez Odwołującego nie
spowoduje jednak, że Zamawiający będzie musiał wybrać wykonawcę bez doświadczenia,
ponieważ reguła opisana powyżej nie działa w drugą stronę. Oznacza to, że osoba
realizująca kontrakty mostowe ma także doświadczenie w branży drogowej, ponieważ
zazwyczaj budowa obiektów mostowych powiązana jest z budową dróg dojazdowych. Jest to
więc doświadczenie zarówno przy budowie dróg, jak i mostów (związane zatem z opisem
przedmiotu zamówienia), z tym ograniczeniem, że doświadczenie to jest ze sobą powiązane
charakterem inwestycji. Zachowany zostanie zatem wymóg wykonania co najmniej jednego
zadania danego typu, odpowiadającego przedmiotowi zamówienia, który to warunek nie
można uznać za nadmierny i nieproporcjonalny.
Prawdziwe są twierdzenia Zamawiającego, że wykonawcy mogą wspólnie ubiegać
się o udzielenie zamówienia i tworzyć konsorcja, sumując wtedy potencjał poszczególnych
członków wchodzących w skład konsorcjum lub korzystać z potencjału podmiotów trzecich
na zasadach określonych w art. 26 ust. 2b ustawy Pzp. Z drugiej jednak strony dostrzec
należy, że warunki udziału w postępowaniu nie mogą być w ten sposób skonstruowane, aby
sztucznie zmuszać wykonawców do tworzenia konsorcjum lub „pożyczania” doświadczenia.
Niewątpliwie, zgodnie z orzecznictwem Krajowej Izby Odwoławczej, za naganne na etapie
oceny ofert uznano by sumowanie doświadczenia zawodowego tylko w celu wykazania
spełnienia ustanowionego przez Zamawiającego warunku udziału. Przepis stanowi wyraźnie,
że dysponowanie potencjałem podmiotu trzeciego musi być realne i niezbędne do realizacji
zamówienia. Sztuczne zaś tworzenie konsorcjum, podczas gdy wykonawca mógłby sam
wykazać spełnianie warunku, gdyby został on prawidłowo skonstruowany i powiązany
z przedmiotem zamówienia, także wypacza sens tworzenia konsorcjum, którego stworzenie
znajduje uzasadnienie, gdy żaden z jego członków nie jest w stanie samodzielnie spełnić
warunków. Warunki udziału w postępowaniu są stawiane przez Zamawiającego
i wykazywane przez wykonawcę nie w celu dopełnienia sfery formalnej, bez związku
z danym postępowaniem, ale w celu zapewnienia, że wykonawca posiada pewne niezbędne,
reprezentatywne dla wykonania zamówienia walory, które uprawdopodabniają poprawną
i niezakłóconą realizację zamówienia. Warunki udziału w postępowaniu nie stanowią jedynie
ogólnej, niezwiązanej z danym zamówieniem charakterystyki wykonawcy, jego opisu, ale
mają służyć do wykonania zamówienia, są wiązane ze sferą jego realizacji.
Mimo to nie dopatrzono się w działaniach Zamawiającego naruszenia art. 22 ust. 5
ustawy Pzp, zarzut ten nie był przez Odwołującego uzasadniony, a więc nie został uznany za
udowodniony.
Konkludując, uznano, że za spełniające wymogi art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp uznać
należy brzmienie warunku zaproponowane przez Odwołującego w odwołaniu i w takim
zakresie nakazano zmianę SIWZ oraz ogłoszenia o zamówieniu w odpowiednich punktach
dotyczących wymagań dla Dyrektora Kontraktu.
Zgodnie z treścią art. 192 ust. 2 ustawy Pzp Izba uwzględnia odwołanie, jeżeli
stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny wpływ na
wynik postępowania o udzielenie zamówienia. Wobec powyższego stwierdzenie przez Izbę,
iż potwierdziła się część zarzutów przedstawionych w odwołaniach powoduje, iż
w przedmiotowym stanie faktycznym została wypełniona hipoteza normy prawnej wyrażonej
w art. 192 ust. 2 ustawy Pzp.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10
ustawy Pzp, tj. stosownie do wyniku postępowania z uwzględnieniem postanowień
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. z 2010 r., Nr 41, poz. 238), w tym w
szczególności na podstawie § 5 ust. 2 pkt 1.
Przewodniczący:
1.
uwzględnia oba odwołania i nakazuje Zamawiającemu:
a) modyfikację § 9 umowy ust. 4 przez ukształtowanie zapisu w następujący sposób:
„Jeżeli Inżynier Kontraktu w ciągu 7 dni roboczych od daty złożenia dokumentów nie
będzie miał zastrzeżeń co do kompletności przedłożonych dokumentów
warunkujących odbiór końcowy, wyznaczy niezwłocznie datę odbioru końcowego
powiadamiając wszystkie strony procesu budowlanego.”;
b) Modyfikację § 9 umowy ust. 5 przez ukształtowanie zapisu w następujący sposób:
„Jeżeli Inżynier Kontraktu w ciągu 7 dni roboczych od daty złożenia dokumentów
warunkujących odbiór będzie miał zastrzeżenia, co do kompletności przedłożonych
dokumentów określonych w ust. 1 pkt 1-10, w porozumieniu z Wykonawcą robót
wyznaczy termin uzupełnienia dokumentów do zgłoszenia do odbioru końcowego.”;
c) wyłączenie
z
zakresu
dokumentacji
projektowej,
która
będzie
podlegać
przygotowaniu w terminie 8 miesięcy od podpisania umowy dokumentacji określonej
w pkt 10, 14, 17, 18, 19 i określenie momentu realizacji zadania, w którym ma być
ona wykonana;
d) powiązania i ujednolicenie postanowienia znajdującego się na str. 32 SIWZ
z postanowieniami § 11 ust. 1 wzoru umowy, określenie wzajemnej relacji między
tymi postanowieniami oraz podniesienie progu wartości dokumentacji projektowej do
5% wartości robót budowlanych;
e) modyfikację § 11 ust. 2 wzoru umowy przez ukształtowanie zapisu w następujący
sposób „Zamawiającemu przysługuje prawo jednostronnego ograniczenia zakresu
rzeczowego przedmiotu umowy, jeżeli zaistnieje istotna zmiana okoliczności
powodująca, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym, czego nie można
było przewidzieć w chwili zawarcia umowy. W takiej sytuacji roszczenia Wykonawcy
ograniczają się do zapłaty za wykonane roboty. Wynagrodzenie ryczałtowe
Wykonawcy zostanie pomniejszone o wartość niewykonanych robót według cen
z kosztorysu.”;
f) modyfikację § 10 ust. 4 wzoru umowy przez ukształtowanie zapisu w następujący
sposób ”Wykonawca, bez dodatkowego wynagrodzenia, wyraża zgodę na dokonanie
zmian i przeróbek w dokumentacji przez inne osoby (wykonanie utworu zależnego),
jeżeli będzie to obiektywnie niezbędne dla prawidłowego zaprojektowania lub
prawidłowej realizacji inwestycji. Obiektywność powinna wynikać z konieczności
przestrzegania przepisów prawa oraz obowiązujących norm budowlanych”;
g) modyfikację pkt 6 ppkt 6.2.2.8 SIWZ i nadanie mu następującego brzmienia:
„Dyrektor Kontraktu - wymagania: w opisie doświadczenia zawodowego winien
wykazać się doświadczeniem na stanowisku Dyrektora Kontraktu na: kontrakcie
dotyczącym budowy, przebudowy lub rozbudowy drogi (ulicy) klasy G lub wyższej
wraz z obiektem mostowym podwieszonym klasy A”
h) dokonanie stosownych modyfikacji ogłoszenia o zamówieniu i innych dokumentów
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w zakresie w jakim wynika to
z uwzględnienia odwołania.
i) W pozostałym zakresie oba odwołania oddala.
2. kosztami postępowania obciąża Zamawiającego Gminę Miasto Rzeszów, które
reprezentuje Miejski Zarząd Dróg w Rzeszowie i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 40 000 zł 00 gr
(słownie: dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez Odwołujących
tytułem wpisu od odwołań,
2.2. zasądza od Zamawiającego Gminy Miasto Rzeszów, którą reprezentuje Miejski
Zarząd Dróg w Rzeszowie na rzecz Odwołującego Bilfinger Infrastructure S.A
z siedzibą w Warszawie kwotę 22 583 zł 00 gr (słownie: dwudziestu dwóch tysięcy
pięciuset osiemdziesięciu trzech złotych zero groszy) stanowiącą koszty
postępowania odwoławczego poniesione z tytułu wpisu od odwołania oraz
wynagrodzenia pełnomocnika oraz
2.3. zasądza od Zamawiającego Gminy Miasto Rzeszów, którą reprezentuje Miejski
Zarząd Dróg w Rzeszowie na rzecz Odwołującego Przedsiębiorstwa Robót
Mostowych „MOSTY-ŁÓDŹ” S.A. z siedzibą w Łodzi kwotę 20 000 zł 00 gr
(słownie: dwudziestu tysięcy złotych zero groszy) stanowiącą koszty postępowania
odwoławczego poniesione z tytułu wpisu od odwołania.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. 113, poz. 759 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Rzeszowie.
Przewodniczący:
Sygn. akt: KIO 1702/13, KIO 1708/13
UZASADNIENIE
Sygn. akt KIO 1702/13
W dniu 12 lipca 201 roku do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej, na podstawie art.
180 ust. 1 i 4 w związku z art.179 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.), dalej jako „ustawy
Pzp”, odwołanie wniósł wobec treści ogłoszenia o zamówieniu oraz postanowień specyfikacji
istotnych warunków zamówienia, dalej „SIWZ” wykonawca Bilfinger Infrastructure S.A.
z siedzibą w Warszawie.
Postępowanie
o
udzielenie
zamówienia
publicznego
trybie
przetargu
nieograniczonego pn. „Zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych obejmujących
budowę drogi od ul. Załęskiej do ul. Lubelskiej wraz z budową mostu na rzece Wisłok
i rozbudową skrzyżowania ul. Rzęcha z ul. Załęską” prowadzi Zamawiający Gmina Miasto
Rzeszów, które reprezentuje Miejski Zarząd Dróg w Rzeszowie.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej w dniu 02.07.2013r., pod numerem: 2013/S 126-215179. SIWZ została
zamieszczona na stronie zamawiającego:
http://bip.erzeszow.pl
w dniu 02.07.2013r. Zadanie
jest planowane do współfinansowania przez Unię Europejską ze środków Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski
Wschodniej 2007-2013.
Odwołujący wskazał, że odwołanie jest wnoszone wobec czynności Zamawiającego,
polegających na niezgodnym z przepisami ustawy przygotowaniu i przeprowadzaniu
postępowania w sposób niezapewniający zachowania uczciwej konkurencji oraz równego
traktowania wykonawców, z naruszeniem art. 7 ust. 1 Pzp, a w szczególności:
1.1.
poprzez naruszenie art. 647 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 14 Pzp w zw. z art. 139
ust. 1 i 29 ust. 1 i 2 Pzp oraz art. 18 ust. 1 pkt 4 Prawa budowlanego, poprzez zapisy par. 9
wzoru umowy, a w szczególności ust. 4 i 5 w związku z pkt 5 SIWZ i par. 2 ust. 1 i 2 projektu
umowy, przez przyjęcie, że Wykonawca zobowiązany jest zgłaszać przedmiot zamówienia
do odbioru końcowego w nieskończoność, gdyż nawet drobne, bądź jakiekolwiek wskazane
przez Zamawiającego zastrzeżenia, co do jakości wykonanych robót, uniemożliwiają
Wykonawcy oddanie przedmiotu zamówienia i to w okresie przewidzianym na realizację
zamówienia. Te postanowienia umowy i SIWZ otwierają nieograniczone możliwości
Zamawiającego do nie odebrania inwestycji oraz naliczenia z tego tytułu kar. Innymi słowy
przez włączenie do okresu realizacji zamówienia okresu procedury odbiorowej, której zasady
są niejasne i czas trwania może być niezależny od Wykonawcy;
1.2.
poprzez naruszenie art. 14 Pzp w zw. z art. 139 ust. 1 Pzp w zw. naruszeniem art.
353
1
k.c, art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 647 k.c. w zw. z art. 387 § 1 k.c. w zw. z art. 7 ust. 1
oraz 29 ust. 1 i 2 Pzp, przez zastrzeżenie przez Zamawiającego w par. 9 wzoru umowy,
a w szczególności ust. 4 i 5 w związku z pkt 5 SIWZ i par. 2 ust. 1 i 2 projektu umowy, prawa
odmowy odbioru końcowego w przypadku wad (jakiejkolwiek niezgodności) do czasu ich
usunięcia w dowolnie wyznaczonym przez siebie terminie i z prawem naliczenia kar
umownych z tego tytułu;
1.3.
poprzez naruszenie art. 14 Pzp w zw. z art. 139 ust. 1 Pzp w zw. z naruszeniem art.
353
1
k.c, art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 647 k.c. w zw. z art. 387 § 1 k.c. w zw. z art. 7 ust. 1
Pzp w zw. z art. 36 ust. 1 pkt 4 Pzp w zw. z art. 41 pkt 6 Pzp, przez przyjęcie niemożliwego
do dotrzymania terminu wykonania zamówienia, co stanowi naruszenie obowiązku
Zamawiającego przygotowania i przeprowadzenia postępowania w sposób zapewniający
zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie Wykonawców, gdyż umowa
o świadczenie niemożliwe jest nieważna, Zamawiający pozbawia zatem Wykonawców
możliwości uzyskania przedmiotowego zamówienia;
1.4.
poprzez naruszenie art. 14 Pzp w zw. z art. 139 ust. 1 Pzp w zw. z naruszeniem art.
353
1
k.c, art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 647 k.c. w zw. z art. 387 § 1 k.c. w zw. z art. 7 ust. 1
oraz 29 ust. 1 i 2 Pzp, przez opisanie przedmiotu zamówienia w sposób niepełny,
niejednoznaczny, mało wyczerpujący, bez uwzględnienia wszystkich wymagań i okoliczności
mogących mieć wpływ na sporządzenie oferty, w szczególności poprzez przerzucenie na
Wykonawcę niemożliwych do oszacowania ryzyk związanych z możliwością odstąpienia od
umowy, o której mowa na str. 32 SIWZ;
1.5.
poprzez naruszenie art. 14 Pzp w zw. z art. 139 ust. 1 Pzp w zw. z naruszeniem art.
353
1
k.c, art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 647 k.c. w zw. z art. 387 § 1 k.c. w zw. z art. 7 ust. 1
oraz 29 ust. 1 i 2 Pzp w zw. z art. 36 ust. 1 pkt 11, przez żądanie zbyt krótkiego terminu
składania ofert, mając na uwadze fakt, że nieprawidłowy i niekompletny opis przedmiotu
zamówienia utrudnia lub wręcz uniemożliwia kalkulację ceny oferty, czym Zamawiający
utrudnił uczciwą konkurencję i naruszył wskazane przepisy;
1.6.
poprzez przygotowanie warunków kontraktu, w sposób naruszający przepisy ustawy
Pzp oraz Kodeksu Cywilnego wskazane powyżej i w uzasadnieniu odwołania.
1.7.
poprzez naruszenie innych przepisów Pzp wymienionych w uzasadnieniu, które
uniemożliwiają Wykonawcy udział w postępowaniu oraz złożenie oferty i zawarcie ważnej
umowy w sprawie zamówienia publicznego.
Zamawiający dokonał zarzucanych mu czynności w dniu 02 lipca 2013r., publikując
ogłoszenie o przetargu oraz SIWZ z załącznikami. Niniejsze odwołanie wniesiono w dniu 12
lipca 2012 r., a zatem z zachowaniem ustawowego terminu, określonego w art. 182 ust. 1 pkt
1 Pzp. Zgodnie z art. 180 ust. 5 Pzp, kopia niniejszego odwołania została przekazana
Zamawiającemu.
Zgodnie z dyspozycją art. 180 ust. 3 Pzp, Odwołujący wnosił o uwzględnienie
odwołania oraz o: nakazanie Zamawiającemu modyfikacji postanowień SIWZ w sposób
wskazany w treści uzasadnienia odwołania, oraz odpowiednio zmiany treści ogłoszenia
o zamówieniu.
Odwołujący wskazał, że posiada interes do wniesienia odwołania, gdyż działania
Zamawiającego uniemożliwiają Odwołującemu udział w przedmiotowym postępowaniu,
złożenie konkurencyjnej oferty, wobec czego interes Odwołującego w uzyskaniu zamówienia
może ponieść szkodę. Gdyby Zamawiający prawidłowo i w sposób zapewniający uczciwą
konkurencję oraz w sposób jednoznaczny, pełny i wyczerpujący, z uwzględnieniem
wszystkich wymagań i okoliczności mogących mieć wpływ na sporządzenie oferty określił
opis przedmiotu zamówienia w postępowaniu to wówczas Odwołujący mógłby wziąć w nim
udział, dotrzymując także ustalonych terminów składania ofert oraz realizacji zamówienia,
zaś oferta Odwołującego mogłaby otrzymać największą ilość punktów w ramach kryteriów
i uzyskałaby status oferty najkorzystniejszej, a co za tym idzie, Odwołujący nie zostałby
bezprawnie pozbawiony możliwości uzyskania przedmiotowego zamówienia publicznego.
Powyższe, zdaniem wykonawcy, niezbicie dowodzi istnienia interesu Odwołującego
i - w myśl art. 179 ust. 1 Pzp - legitymuje do wniesienia odwołania.
W zakresie poszczególnych zarzutów, w uzasadnieniu wskazano, że:
1.1. i 1.2.
Przez włączenie do okresu realizacji zamówienia okresu procedury
odbiorowej, której zasady są niejasne i czas trwania może być niezależny od wykonawcy,
ponieważ odbiór przeprowadza Zamawiający. Dlatego też zasadne jest dodatkowo
zarzucenie naruszenia art. 14 Pzp w zw. z art. 139 ust. 1 Pzp w zw. naruszeniem art. 353
1
k.c, art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 647 k.c. w zw. z art. 387 § 1 k.c. w zw. z art. 7 ust. 1 oraz 29
ust. 1 i 2 Pzp, przez zastrzeżenie przez Zamawiającego prawa odmowy odbioru końcowego
w przypadku wad (jakiejkolwiek niezgodności) do czasu ich usunięcia w wyznaczonym przez
siebie terminie i z prawem naliczenia kar umownych z tego tytułu.
Odwołujący w sposób szczególny podkreślił, że w ten sposób odbiory robót
budowlanych uregulowane w par. 8 stają się fikcją skoro zamawiający na etapie odbioru
końcowego jest w stanie zakwestionować dowolne prace, nawet te wykonane na początku
inwestycji lub inne już odebrane i nie ponosi przy tym żadnej odpowiedzialności za czynność
odbioru dokonaną na postawie par. 8, a jedynym podmiotem który z pewnością taką
odpowiedzialność poniesienie jest Wykonawca tych robót.
W związku z powyższym Wykonawca wnosił o wyłączenie odbioru końcowego
z terminu realizacji zamówienia poprzez dodanie postanowienia w treści ogłoszenia, SIWZ
i projekcie umowy, iż termin zakończenia robót budowlanych oraz wykonania umowy nie
obejmuje procedury związanej z odbiorem końcowym.
A ponadto żądał modyfikacji par. 9 umowy ust. 4 w następujący sposób: „Jeżeli
Inżynier Kontraktu w ciągu 7 dnia od daty złożenia dokumentów nie będzie miał zastrzeżeń
co do kompletności przedłożonych dokumentów warunkujących odbiór końcowy, wyznaczy
niezwłocznie datę odbioru końcowego powiadamiając wszystkie strony procesu
budowlanego.”
oraz par. 9 umowy ust. 5 w następujący sposób: „Jeżeli Inżynier Kontraktu w ciągu 7
dni od daty złożenia dokumentów warunkujących odbiór będzie miał zastrzeżenia, co do
kompletności przedłożonych dokumentów określonych w ust. 1 pkt 1-10, w porozumieniu
z Wykonawcą robót wyznaczy termin uzupełnienia dokumentów do zgłoszenia do odbioru
końcowego.”
Dodatkowo wnosił o dodanie do par. 9 ust. 8 w brzmieniu „Zakres prac i robót objęty
wcześniejszymi protokołami odbioru robót w poszczególnych okresach rozliczeniowych nie
podlega ponownemu odbiorowi w ramach odbioru końcowego. Na etapie odbioru końcowego
Zamawiający nie może zgłaszać zastrzeżeń czy też wad w odniesieniu do zakresu robót
określonego w zdaniu poprzednim.”;
1.3.
Termin przygotowania dokumentacji projektowej i jej zakres określono w par. 2
projektu umowy, określając iż dokumentacja projektowa ma być wykonana najpóźniej
w terminie do 8 miesięcy od dnia podpisania umowy, co jest w ocenie Odwołującego
terminem zbyt krótkim biorąc pod uwagę zakres dokumentacji projektowej wymagany przez
Zamawiającego. Realny termin wykonania wymaganego zakresu, to co najmniej 12 m-cy od
daty podpisania umowy.
Odwołujący podkreślał rozmach inwestycji i związaną z takim przedmiotem
zamówienia i sekwencję zdarzeń wymaganych prawem (terminy ustawowe na decyzje
administracyjne), jakie muszą zaistnieć w trakcie przygotowania i uzgadniania dokumentacji
projektowej - vide par 1 ust. 2 projektu umowy. Odesłano do spisu opracowań jakie wejdą
w skład dokumentacji projektowej, który znajduje się na str. 26 SIWZ i składa się z 23 (!)
punktów. W szczególności pkt. 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 20, 21, 22 i 23 wpłyną w znaczący sposób
na możliwość wykonania projektu w terminie.
Z uwagi na powyższe wnioskowano o wydłużenie terminu na przygotowanie
dokumentacji projektowej do 12 m-cy od dnia podpisania umowy, bądź o wyłączenie
z zakresu dokumentacji projektowej, która będzie podlegać przygotowaniu w ww. terminie
dokumentacji określonej w pkt 10, 14, 17, 18, 19, które są zupełnie zbędne na etapie
uzyskania pozwolenia na realizację i powinny być przygotowywane przez Wykonawcę
w trakcie oczekiwania na rozpoczęcie realizacji robót budowlanych (to jest aż 150 dni!)
i w trakcie realizacji robót (dok. wykonawcza). Są to opracowania projektowe, które na
pewno nie zmieszczą się w terminie 8 m-cy, dlatego też powinny być one wyłączone
z zakresu objętego terminem określonym w par. 2 ust. 1 wzoru umowy. Wymienione w nich
projekty wykonawcze, projekt stałej organizacji ruchu, przedmiary robót, kosztorys oraz
szczegółowe specyfikacje techniczne mogą być przygotowane dopiero po wystąpieniu
z wnioskiem o zezwolenie na realizację inwestycji, ponieważ dopiero wtedy będzie znany
dokładny zakres i rodzaj robót do wykonania. Poza tym po złożeniu wniosku o zezwolenie na
realizację inwestycji Wykonawca musi czekać z rozpoczęciem robót budowlanych do czasu
otrzymania pozwolenia co jak wyżej wykazano potrwa 135 + 14 dni tj. ok. 5 miesięcy.
Przedstawiono wyliczenie terminów realizacji dokumentacji projektowej.
1/ Rozpoczęcie robót
14 dni - na uprawomocnienie się decyzji + zgłoszenie rozpoczęcia robót do Nadzoru
Budowlanego + przekazanie terenu budowy wraz z przejęciem działek po rozbiórce przy
założeniu, że wydanej decyzji nadano tryb natychmiastowej wykonalności
2/ Otrzymanie decyzji ZRiD
135 dni - (90 dni ma urząd na rozpatrzenie wniosku i wydanie decyzji + 45 dni ma
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska na wydanie postanowienia w sprawie ponownej
oceny oddziaływania na środowisko)
3/ Złożenie wniosku o ZRiD
4/uzyskanie pozwolenia wodno-prawnego - ok. 60 dni
5/ pozyskanie decyzji administracyjnych i zwolnień wynikających z prawa wodnego (z opinią
hydrogeologiczną) wraz ze złożeniem wniosku o uzyskanie pozwolenia wodno- prawnego -
ok. 40 dni
6/operat hydrologiczny i określenie świateł mostu wraz z uzgodnieniem - ok. 30 dni
7/zatwierdzenie wraz z uprawomocnieniem się zatwierdzonej dokumentacji geologiczno-
inżynierskiej - 21 dni + 14 dni
8/ wykonanie prac w terenie wraz ze złożeniem dokumentacji geologiczno- inżynierskiej do
zatwierdzenia - 40 dni
9/złożenie Projektu prac geologicznych do zatwierdzenia - 30 dni na zatwierdzenie +14 dni
czas od złożenia informacji o wejściu w teren
10/wykonanie projektu prac geologicznych - 20 dni
11/ aktualizacja mapy do celów projektowych + wywiady branżowe - 90 dni
12/ opracowanie koncepcji architektonicznej wraz z uzgodnieniem z gestorami przyjętych
rozwiązań - 90 dni (uzależnione od sprawności działań gestorów – nie obowiązują ich
terminy KPA)
13/opracowanie Projektu Budowlanego wraz z uzyskaniem wymaganych opinii do ZRiD +
Raport oddziaływania na środowisko - 90 dni
Wskazano, że istnieją dwa sposoby liczenia niezbędny czas:
Ścieżka nr 1: - badania geologiczne
Poz.10 + 9 + 8 + 7 = 20 + 44 + 40 + 35 = 139 dni + Poz. 13 (90 dni). W sumie: 229 dni czyli
ok. 8 m-cy - przy założeniu, że pozostałe wymagane dokumenty są pozyskiwane równolegle
(koncepcja, zatwierdzenie koncepcji, pozwolenie wodno-prawne, podziały działek)
Ścieżka nr 2: - pozwolenie wodno-prawne
Poz.6 (30dni) + Poz.5 (40 dni) + Poz.4 (60 dni) + Poz. 13 (90 dni). W sumie: 220 dni czyli ok.
7 m-cy przy założeniu, że pozostałe wymagane dokumenty są pozyskiwane równolegle
(koncepcja, zatwierdzenie koncepcji, badania geologiczne, podziały działek)
Uwaga: Pozostałe prace projektowe można wykonywać równolegle.
Wnioski: 7-8 miesięcy czasu to niezbędne minimum, przy założeniu, że po drodze nie ma
żadnych problemów z gestorami i uzgodnieniami, które nie zawsze terminowo mieszczą się
w ramach administracyjnych.
Odwołujący wnioskował o dopisanie do pkt. 19.1.1 SIWZ dodatkowej okoliczności
powodującej możliwość zmiany postanowień umowy w stosunku do treści oferty o brzmieniu:
„przekroczenie przez organy administracji biorące udział w procesie związanym
z uzyskaniem zezwolenia na realizację inwestycji drogowej terminów określonych prawem”.
Termin zakończenia realizacji robót budowlanych został określony w par. 2 umowy na
dzień 30 września 2015r., co jest terminem zbyt krótkim, biorąc pod uwagę konieczność
przygotowania dokumentacji projektowej, uzyskania pozwolenia na realizację inwestycji
drogowej oraz realizacji robót budowlanych. Wypada w tym miejscu zauważyć, że nawet jeśli
przyjąć optymistyczne założenie, że Zamawiający uwzględni niniejsze odwołanie, to trudno
nie liczyć się z odwołaniem na etapie wyboru oferty najkorzystniejszej, zatem już tylko te
zdarzenia mogą odebrać Wykonawcy dwa miesiące, co może wpłynąć na harmonogram
rozpoczęcia realizacji zamówienia z uwagi na wejście w okres zimowy, w sytuacji gdy termin
realizacji zamówienia jest zamknięty datą sztywną. Odwołujący podnosił, iż wskazany przez
Zamawiającego czas realizacji zamówienia jest czasem nierealnym z perspektywy czasu
trwania procedur przetargowych, czasu na wnoszenie środków ochrony prawnej, czasu
rozpatrywania wniesionych środków ochrony prawnej, czasu przeprowadzenia obligatoryjnej
kontroli uprzedniej oraz faktycznego czasu pozostałego na zaprojektowanie i prowadzenie
robot budowlanych zgodnie z warunkami kontraktu, normami technicznymi i obowiązującymi
przepisami prawa.
Odwołujący zwracał szczególną uwagę, że przetarg obejmuje budowę:
a)
Obiektu mostowego klasy A podwieszanego o długości ok. 480m i szer. 28,5m nad
rzeką Wisłok, zbiornikiem wody technologicznej i ul. Wioślarską o skomplikowanej
konstrukcji (przęsła główne długości 240 i 150m, pylon wysokości 107,2m w kształcie litery
H, konstrukcja zespolona - stalowo-betonowa)
b)
Jezdni dł. 1,8 km klasy G o przekroju 2x2 wraz z obustronnymi chodnikami
i ścieżkami rowerowymi,
c)
Kanalizacji deszczowej z odprowadzeniem wód opadowych,
d)
Przebudowę kolektora deszczowego wraz z budową urządzeń podczyszczających,
z wylotem do rzeki Wisłok i drogą dojazdową
e)
Przebudowę sieci kolidujących z projektowanym układem drogowym
f)
Budowę oświetlenia drogowego,
g)
Wycinkę i odtworzenie zieleni.
Odwołujący zaznaczył, że jest bardzo doświadczonym wykonawcą w zakresie robót
drogowo-mostowych i jego praktyka wskazuje (w ostatnich latach wykonał wiele obiektów
mostowych o podobnej skali trudności: most w Płocku - 2 pylony - czas realizacji 36
miesięcy, dł. 600m; most w Koninie - 1 pylon, dł. 200m - czas realizacji 24 miesiące; most
w Gdańsku - 1 pylon, dł. 300m, - czas realizacji 24 miesiące ; most w Kędzierzynie Koźlu -
dł. 420m - termin realizacji 24 miesiące, most w Toruniu - dł. 957m - termin realizacji 32
miesiące), , że sama budowa podobnego mostu powinna trwać od 18 do 24 miesięcy, biorąc
pod uwagę w trakcie jakiej pory roku rozpocznie się sama budowa, co z uwagi na termin
rozpoczęcia tej procedury przetargowej i tempo jej prowadzenia jest okolicznością całkowicie
niezależną od Wykonawcy. Biorąc pod uwagę terminy
wynikające z prawa
administracyjnego, a także doświadczenie Wykonawcy można przedstawić następujące
obliczenia:
a)
Podpisanie umowy może nastąpić po 90 dniach od złożenia oferty (taka jest
wymagana jej ważność), a najwcześniej po ok. 1 m-cu (ze względu na kontrolę uprzednią)
czyli najwcześniej 1.09.2013, a najpóźniej 9.11 2013
b)
Przygotowanie dokumentacji projektowej niezbędnej do uzyskania zezwolenia na
budowę potrwa najmniej 8 m-cy (jak wykazano), - wystąpić o pozwolenie będzie można
najwcześniej 1.05.2014
c)
Uzyskanie prawomocnej decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej
zgodnie z terminami administracyjnymi potrwa 135+14 dni czyli prawomocna decyzja będzie
najwcześniej 1.10.2014 i wówczas dopiero będzie można przystąpić do realizacji robót.
Z powyższych wyliczeń wynika, że dochowując terminu zakończenia robót
określonego przez Zamawiającego na wykonanie robót budowlanych w najbardziej
optymistycznym wariancie pozostanie 12 miesięcy (w tym 3 miesiące zimowe). Termin ten
jest niemożliwy do dotrzymania biorąc pod uwagę kolejność wykonywania robót w obiekcie
mostowym podwieszanym i reżim technologiczny. Minimalnie zdaniem Odwołującego winno
to być 19 miesięcy, a wykonywanie robót w okresie zimowym spowoduje wydłużenie
wymaganego terminu do 21-22 m-cy. Jest to absolutnie minimalny termin na realizację
podobnego obiektu w technologii narzuconej przez Zamawiającego.
Z uwagi na przedstawioną argumentację wnioskowano o wydłużenie terminu
zakończenia robót budowlanych do dnia 30.07.2016r., a terminu wykonania umowy - do
dnia 30.08.2016r.
1.4.
Postanowienie dotyczące możliwości ograniczenia zakresu inwestycji znajdujące się
na str. 32 SIWZ: „Zamawiający zastrzega sobie możliwość ograniczenia przedmiotu
zamówienia wyłącznie do zakresu opracowania dokumentacji projektowej i uzyskania
zezwolenia na realizację inwestycji drogowej, przy czym wartość dokumentacji wraz
z uzyskaniem właściwych decyzji administracyjnych nie może przekroczyć 2 % wartości
robót budowlanych. Decyzja w sprawie realizacji pozostałego zakresu zamówienia zostanie
przez zamawiającego podjęta najpóźniej w terminie 10 miesięcy od podpisania umowy,
o czym zamawiający poinformuje wykonawcę."
oraz zapis z par. 11 ust. 1 umowy: „Zamawiającemu przysługuje prawo jednostronnego
ograniczenia przedmiotu zamówienia do dokumentacji projektowej i uzyskania decyzji
o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej w przypadku nieotrzymania dofinansowania
ze środków Unii Europejskiej dla projektu. Decyzja w sprawie realizacji pozostałego zakresu
zamówienia zostanie przez Zamawiającego podjęta najpóźniej w terminie 10 miesięcy od
podpisania umowy, o czym Zamawiający poinformuje Wykonawcę. W takiej sytuacji
roszczenia Wykonawcy ograniczają się zapłaty za należycie wykonaną dokumentację."
Odwołujący żądał powiązania obu ww. postanowień, bowiem postanowienie na str.
32 SIWZ daje Zamawiającemu nieskrępowane możliwości odstąpienia od umowy w części
dotyczącej wykonania robót budowlanych. Postanowienie to nadto zmusza Wykonawcę do
popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji i oferowania usług poniżej ich wartości, bowiem
koszty tego zakresu to 5 - 7 % wartości zamówienia (w zależności czy do tego zakresu
wliczy się punkty 10, 14, 17, 18, 19 zakresu projektowego). Tym samym poprzez
pozbawienie możliwości przeniesienia różnicy ceny do wartości robót, wykonawca poniesie
rażące straty na realizacji zamówienia publicznego.
Wykonawca akceptuje, że Zamawiający może wycofać się z realizacji zadania
w przypadku nieotrzymania środków z Unii Europejskiej, jednakże nie może zaakceptować
faktu ograniczenia wartości dokumentacji projektowej do kwoty 2% wartości robót
budowlanych. Zdaniem Wykonawcy dobrej jakości projekt (w szczególności w tak obszernym
zakresie jak wymagany przez Zamawiającego) nie może być tańszy niż 7% wartości robót
budowlanych, a doliczając do wartości projektu koszty które wykonawca poniesie w związku
z koordynacją robót projektowych, a także koszty gwarancji należytego wykonania umowy
(10% wartości zamówienia, a nie tylko wartości projektu) i koszty niezbędnych ubezpieczeń
ograniczenie wartości dokumentacji projektowej może być dokonane do kwoty min. 10-11%
wartości robót budowlanych.
Odwołujący wnioskuje więc o zlikwidowanie limitu wartości dokumentacji projektowej
lub ograniczenie go do wysokości 11% wartości robót budowlanych, co będzie uczciwą
wielkością uwzględniającą rzeczywiste koszty wykonawcy poniesione w związku z realizacją
zadania na etapie przygotowania dokumentacji projektowej. Odwołujący podkreśla, że
Zamawiający nie może wykorzystywać swojego stanowiska, funkcji i środków publicznych
aby niszczyć wykonawcę, zmuszając go do wyrażenia zgody na pracę poniżej kosztów jej
wykonania i do łamania prawa. Odwołujący także zwraca uwagę na korupcyjny charakter
tego postanowienia, gdyż Wykonawca może być zmuszany do zachowań nieetycznych
w sytuacji gdy tylko od „widzi mi się” Zamawiającego zależeć będzie czy poniesie straty na
kontrakcie czy nie. Dalej postanowienie to daje nieskrępowaną możliwość Zamawiającemu
do manipulacją wynikiem przetargu, czy manipulację celem tej procedury, wreszcie
manipulację sytuacją ekonomiczną i faktyczną wybranego Wykonawcy.
Zamawiający ma wpływ na termin otrzymania dofinansowania, gdyż formalnie może
tak procedować aby w 10 miesiącu móc zdecydować o kontynuowaniu zamówienia
z wybranym Wykonawcą lub o rozstaniu się z nim, przy zachowaniu dorobku tego etapu
zaangażowania Wykonawcy za 2% wartości robót, co będzie ceną po pięciokroć rażącą.
Kolejne zapisy SIWZ budzące sprzeciw Wykonawcy to
zapisy dające
Zamawiającemu jednostronne prawo do ograniczenia zakresu inwestycji i do dokonywania
zmian w dokumentacji projektowej wykonawcy, wynikające z zapisów par. 10 ust. 4 umowy:
„Wykonawca, bez dodatkowego wynagrodzenia, wyraża zgodę na dokonanie zmian
i przeróbek w dokumentacji przez inne osoby (wykonanie utworu zależnego), jeżeli
Zamawiający uzna to za potrzebne dla prawidłowego zaprojektowania lub prawidłowej
realizacji inwestycji." oraz par. 11 ust. 2 umowy: „Zamawiającemu przysługuje prawo
jednostronnego ograniczenia zakresu rzeczowego przedmiotu umowy, jeżeli uzna, że
wykonanie wszystkich robót jest niecelowe lub jeżeli postanowi wykonać te roboty w ramach
innego zamówienia publicznego. W takiej sytuacji roszczenia Wykonawcy ograniczają się do
zapłaty za wykonane roboty. Wynagrodzenie ryczałtowe Wykonawcy zostanie pomniejszone
o wartość niewykonanych robót według cen z kosztorysu."
Wykonawca składając ofertę powinien mieć pewność, że Zamawiający ma zamiar
zrealizować zadanie określone warunkami przetargu i że nie czekają go ze strony
Zamawiającego szykany w trakcie realizacji, kończące się w praktyce ostatnich lat
odstąpieniem od umów (brak zrealizowania celu w ogóle lub w zakładanym terminie, startami
na kontraktach, wieloletnimi procesami, czy unicestwieniem Wykonawcy). W przeciwnym
wypadku Zamawiający może np. najpierw zaakceptować projekt Wykonawcy a potem
jednostronnie dojść do wniosku, że „prawidłowa” realizacja inwestycji wymaga zmian
w projekcie wg swojego uznania, co może spowodować znaczące i niemożliwe do określenia
na obecnym etapie koszty po stronie wykonawcy. Odwołujący podkreśla, że procedura
przetargowa, jak i realizacja umów w sprawie zamówienia publicznego jest fragmentem
obrotu profesjonalnego, zatem profesjonalizm działań nie może być przypisany wyłącznie
Wykonawcy. Podobnie ograniczenie zakresu rzeczowego przedmiotu umowy, wg uznania
Zamawiającego np. w przypadku postanowienia o wykonaniu danych robót w ramach innego
zamówienia publicznego może prowadzić do powstania po stronie Wykonawcy dodatkowych
kosztów związanych z wprowadzeniem na plac budowy innego Wykonawcy. Koszty te na
obecnym etapie są nie do oszacowania, innymi słowy żaden Wykonawca nie jest w stanie
oszacować poziomu takiego ryzyka i związanego z tym kosztu finansowego, co znakomicie
uniemożliwia realną wycenę kontraktu. Wykonawca składając ofertę na określoną kwotę
powinien mieć pewność, jakie roboty będzie miał do zrealizowania w ramach wartości swojej
oferty. Oczywiście Zamawiający ma prawo do rezygnacji z części zamówienia, ale tylko
w przypadkach jasno określonych ustawą Pzp.
Wnioskowano o wykreślenie obu zapisów umowy, bądź wprowadzenie w nich zmian
zapewniających Wykonawcę o pewności obrotu gospodarczego.
Proponowano aby par. 10 ust. 4 umowy przyjął brzmienie ”Wykonawca, bez
dodatkowego wynagrodzenia, wyraża zgodę na dokonanie zmian i przeróbek
w dokumentacji przez inne osoby (wykonanie utworu zależnego), jeżeli będzie to obiektywnie
niezbędne dla prawidłowego zaprojektowania lub prawidłowej realizacji inwestycji.
Obiektywność powinna wynikać z konieczności przestrzegania przepisów prawa oraz
obowiązujących norm budowlanych” oraz
par. 11 ust. 2 umowy „Zamawiającemu przysługuje prawo jednostronnego
ograniczenia zakresu rzeczowego przedmiotu umowy, jeżeli zaistnieje istotna zmiana
okoliczności powodująca, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym, czego nie
można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy. W takiej sytuacji roszczenia Wykonawcy
ograniczają się do zapłaty za wykonane roboty. Wynagrodzenie ryczałtowe Wykonawcy
zostanie pomniejszone o wartość niewykonanych robót według cen z kosztorysu.”
Odwołujący podkreślił, że proponowana zmiana ma dla niego tylko wtedy sens gdy
Izba uwzględni niniejsze odwołanie w zakresie podniesienia wskazanego progu z 2 do 11%
wartości robót, w przeciwnym wypadku i tak dojdzie do kolejnego zubożenia Wykonawcy.
Odwołujący w sposób szczególny podkreśla, że choć Zamawiający ma swobodę
w ustaleniu rodzaju wynagrodzenia za wykonanie zamówienia, w tym przypadku
ryczałtowego, to nie sposób nie zauważyć, że wtedy Zamawiający traktują cenę, jako
absolutnie stałą nie podlegającą żadnym zmianom. Takie stanowisko wynika głównie
z uproszczonej interpretacji treści art. 144, który ogranicza prawo Zamawiającego do
wprowadzania zmian w ustaleniach kontraktowych. Jednak Odwołujący podkreśla, że
oceniając tę kwestię konieczne jest przyjęcie założenia Ustawodawcy, że Zamawiający
ustalając wynagrodzenie ryczałtowe za wykonanie zamówienia winien wcześniej zgodnie
z przepisem art. 29 ustawy Pzp wykonać obowiązek jednoznacznego i wyczerpującego
opisu przedmiotu zamówienia, a skoro przepis ten posługuje się zwrotem „jednoznacznie”
i „wyczerpująco”, to należy odczytywać, że wykonawca musi mieć zidentyfikowane wszystkie
ryzyka aby rzetelnie wycenić ofertę i zaproponować rzetelną cenę ryczałtową za tak opisany
przedmiot zamówienia. Wiele dalszych uregulowań przepisów Pzp, w tym także cena
ryczałtowa, są uzależnione od założenia, że Zamawiający ten bezwzględnie obowiązujący
wymóg spełnił. Ponadto możliwość jednolitego rozumienia przez wykonawców opisu
przedmiotu zamówienia oraz jego zupełność jest podstawowym warunkiem uczciwej i równej
konkurencji pomiędzy oferentami przystępującymi do przetargu.
Ustawa Pzp w odniesieniu do robot budowlanych w art. 29, 30 i 31 wyraźnie określiła
jakimi cechami powinien się oznaczać opis przedmiotu zamówienia. Treść dokumentacji
przetargowej (w tym projekt umowy) musi jednoznaczna, musi być czytelna, wskazywać
ryzyka do oszacowania przez wykonawcę i nie może pozostawiać obszarów samowoli po
stronie zamawiającego, który miałby narzędzia do sekowania wykonawcy. Tym samym
stwierdzić należy, że cena ryczałtowa powinna być jednoznacznie związana z jasnym
i wyczerpującym opisem przedmiotu zamówienia i dopiero wtedy może stanowić niezmienny
element kontraktu.
Zamawiający w wielu ww. przypadkach sugeruje Wykonawcom, iż może wystąpić
sytuacja, że jeśli nie będzie jemu odpowiadał z uwagi na cokolwiek, to koszty takiej sytuacji
będą rażące straty na tym kontrakcie. Niezaprzeczalne jest, że takie sytuacje są
niewyliczalne w pieniądzu, a zatem obecna treść SIWZ uniemożliwia prawidłowe
skalkulowanie kosztu ich wykonania. Odwołujący podkreśla, że dla bezpieczeństwa
wykonawcy z ww. powodu należałoby zarezerwować i ująć w cenie ofertowej dodatkowo
kwotę może nawet kilka milionów złotych, biorąc pod uwagę wartość przedmiotowego
zamówienia ale każda przyjęta kwota będzie czystą spekulacją co jest niedopuszczalne,
o czym wspomniano powyżej przy omawianiu charakteru wynagrodzenia ryczałtowego.
Zamawiający zdaje się nie dostrzegać, że właśnie taka patologiczna sytuacja od 3 lat niszczy
miejsca pracy. Wykonawcy nie są w stanie wyliczyć podobnych ryzyk, a potem one na placu
budowy się realizują przybierając konkretne kwoty, co przekłada się na realność osiągnięcia
celu postępowania o zamówienie publiczne.
1.5.
Termin złożenia oferty został ustalony przez Zamawiającego na dzień 9.08.2013r., co
przy przyjętej formule „projektuj i buduj”, nie pozwala na należyte przygotowanie oferty
i właściwe skalkulowanie kosztów. Zgodnie z przekazanym Programem Funkcjonalno
Użytkowym,
Wykonawca
będzie
zobowiązany
wykonać
wstępny
projekt
wraz
z przedmiarami, a to wymaga co najmniej terminu jednego miesiąca. Kolejnym obowiązkiem
i zarazem etapem będzie sporządzenie kalkulacji, a w tym w celu konieczne jest zwrócenie
się do podwykonawców i dostawców o złożenie ofert. Zoptymalizowanie więc oferty to okres
kolejnego miesiąca. Odwołujący podkreśla, że przedmiotem zamówienia nie są standardowe
dostawy ale roboty budowlane, gdzie należy pozyskać informacje o setkach cen,
zoptymalizować
asortyment
pod
względem
przedmiotowym,
funkcjonalnym,
technologicznym i wreszcie cenowym. Tak kompleksowe zadanie zajmuje również około
1 m-ca.
Z tego względu wnioskowano o przedłużenie terminu składania ofert przynajmniej
o co najmniej 3 tygodnie.
Odwołujący wnosił o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa
na okoliczność możliwości pod względem technicznym realizacji kontraktu w przewidzianych
przez zamawiającego terminach z uwzględnieniem m.in. warunków pogodowych i wymagań
zamawiającego zawartych w kontrakcie.
Mając na uwadze argumenty przedstawione w odwołaniu, wskazano, że odwołanie
jest w pełni uzasadnione, a żądania określone w jego petitum zasługują na uwzględnienie.
W dniu 15 lipca 2013 roku do postępowania odwoławczego po stronie Odwołującego
zgłoszenie przystąpienia złożył wykonawca STRABAG Sp. z o.o. z siedzibą w Pruszkowie.
Wykonawca wnosił o uwzględnienie odwołania w całości. Wskazał, że posiada interes
w uzyskaniu rozstrzygnięcia na korzyść wykonawcy, do którego przystępuje, ponieważ
zapisy SIWZ uniemożliwiają mu złożenie ważnej oferty i uzyskanie kontraktu. Kopia
przystąpienia została przekazana Stronom Postępowania. Przystąpienie uznano za
skuteczne.
Sygn. akt KIO 1708/13
W dniu 12 lipca 2013 roku do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w tym samym
postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego odwołanie złożył wykonawca
Przedsiębiorstwo Robót Mostowych „MOSTY-ŁÓDŹ" S.A. z siedzibą w Łodzi w zakresie
ukształtowania treści SIWZ, a w szczególności warunków udziału w postępowaniu oraz opisu
sposobu spełniania warunków udziału w zakresie potencjału kadrowego, w sposób
sprzeczny z przepisami i naruszający obowiązujące przepisy prawa. Narusza to art. 7 ust. 1
u. Pzp.1 oraz zasady określone w art. 22 ust. 1, 4 i 5 u. Pzp. Opis sposobu spełniania
warunków udziału w postępowaniu jest niezwiązany z przedmiotem zamówienia,
nieproporcjonalny
do
przedmiotu
zamówienia
oraz
uniemożliwiający
prawidłowe
zweryfikowanie zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia.
Odwołujący wskazał, że posiada interes w pozytywnym rozpoznaniu odwołania,
ponieważ, jako podmiot posiadający odpowiedni potencjał kadrowy, techniczny,
ekonomiczny, wiedzę i doświadczenie oraz w pełni zdolny do realizacji zamówienia, poprzez
niezgodnie z przepisami prawa ukształtowanie przez Zamawiającego treści SIWZ w zakresie
warunków udziału w postępowaniu oraz opisu sposobu spełniania warunków udziału, został
pozbawiony możliwości złożenia ważnej oferty, a w konsekwencji potencjalnie również
zawarcia umowy z Zamawiającym, co skutkuje możliwością poniesienia przez niego szkody.
Wadliwe sformułowanie zapisów pkt 6 a w szczególności ppkt 6.2.2.8. SIWZ narusza zasady
uczciwej konkurencji i uniemożliwia udział w postępowaniu podmiotom w pełni zdolnym do
realizacji zamówienia.
Termin zawity do wniesienia środka ochrony prawnej, określony przepisami ustawy
Pzp, został zachowany. Kopia odwołania przesłana została Zamawiającemu.
W ppkt 6.2.2.8 SIWZ określono, że:
„Dyrektor Kontraktu - wymagania: w opisie doświadczenia zawodowego winien
wykazać się doświadczeniem na stanowisku Dyrektora kontraktu na:
1) kontrakcie dotyczącym budowy, przebudowy lub rozbudowy drogi (ulicy) klasy G lub
wyższej,
2) kontrakcie dotyczącym budowy, przebudowy lub rozbudowy drogi (ulicy) klasy G lub
wyższej wraz z obiektem mostowym podwieszonym klasy A.
Odwołujący wnosi o uwzględnienie odwołania w całości oraz nakazanie
Zamawiającemu dokonania modyfikacji treści zaskarżonego zapisu zawartego w ppkt 6.2.2.8
SIWZ i nadanie mu następującego brzmienia:
„Dyrektor Kontraktu - wymagania: w opisie doświadczenia zawodowego winien
wykazać się doświadczeniem na stanowisku Dyrektora Kontraktu na: kontrakcie dotyczącym
budowy, przebudowy lub rozbudowy drogi (ulicy) klasy G lub wyższej wraz z obiektem
mostowym podwieszonym klasy A”
lub, w przypadku jeżeli KIO uzna, iż uzasadnione jest oczekiwanie przez
zamawiającego wyższego doświadczenia Dyrektora kontraktu:
„Dyrektor Kontraktu - wymagania: w opisie doświadczenia zawodowego winien
wykazać się doświadczeniem na stanowisku Dyrektora Kontraktu na:
1)
Minimum jednym kontrakcie dotyczącym budowy, przebudowy lub rozbudowy drogi
(ulicy) klasy G lub wyższej wraz z obiektem mostowym podwieszonym klasy A
2)
Minimum jednym kontrakcie dotyczącym budowy obiektu mostowego podwieszonego
klasy A.
W uzasadnieniu podkreślono, że zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa opis
sposobu dokonywania oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu powinien być
obiektywny, przejrzysty i jednoznaczny. Zamawiający zobowiązany jest również do ustalania
warunków udziału w postępowaniu w sposób nie utrudniający uczciwej konkurencji. Zasada
uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców zobowiązuje Zamawiającego do
dokonania opisu tak, aby żaden z wykonawców nie był uprzywilejowany w stosunku do
pozostałych. Wszyscy wykonawcy będący w stanie wykonać dane zamówienia powinni mieć
równe szanse wzięcia udziału w prowadzonym przez Zamawiającego postępowaniu. Opis
powinien zostać sporządzony tak, żeby z jednej strony w postępowaniu wzięli udział
wyłącznie wykonawcy będący w stanie należycie zrealizować zamówienie, a równocześnie,
żeby nadmierne wymagania takich wykonawców z postępowania nie wyeliminowały.
Zamawiający nie ma bowiem prawa ograniczyć dostępu do zamówienia żadnemu
wykonawcy, który jest w stanie je wykonać.
W postępowaniu
będącym
przedmiotem
odwołania
mamy
do
czynienia
z ograniczeniem dostępu do zamówienia wykonawcy, który posiada w pełni możliwość
prawidłowego, należytego zrealizowania zamówienia. Odwołujący, jako firma o znacznej
renomie na polskim rynku kontraktów drogowo-mostowych z całą pewnością jest bowiem
podmiotem zdolnym do zrealizowania zamówienia, tym bardziej iż zrealizował z dużym
sukcesem zamówienia o podobnym lub wyższym stopniu złożoności.
Z całą pewnością Odwołujący posiada więc odpowiedni pod każdym względem
potencjał kadrowy umożliwiający należytą realizację kontraktu. Warto podkreślić, iż główny
przedmiot zamówienia, będącego przedmiotem niniejszego odwołania stanowi wykonanie
mostu podwieszonego. Wstępne kalkulacje dokonane przez Odwołującego wskazują, iż
roboty mostowe stanowić będą około 70% - 80% całego zamówienia. Z tego względu
Zamawiający powinien odnosić postawione przez siebie warunki udziału głównie do robót
mostowych, które stanowią podstawę Kontraktu. Zakres i rodzaj prac drogowych będzie miał
bowiem w przypadku powyższego zamówienia charakter jedynie marginalny. W powyższym
kontekście wymaganie aby osoba zaproponowana na stanowisko Dyrektora Kontraktu
wykazała się doświadczeniem w realizacji aż dwóch prac typowo drogowych (w tym jedynie
jedna wraz z budową mostu) jest wymaganiem zdecydowanie nadmiernym i nieadekwatnym
do przedmiotu zamówienia. Jeżeli Zamawiający chce w sposób rzeczywisty zweryfikować
zdolność wykonawcy do realizacji Kontraktu winien żądać aby osoby, które realizują
zamówienie miały doświadczenie w realizacji Kontraktów polegających na budowie mostów,
a nie dróg - tak jak Odwołujący proponuje w postulowanej treści opisu sposobu oceny
warunku dot. Dyrektora Kontraktu. Warto bowiem podkreślić, iż opis musi więc być
obiektywny, a jego treść ściśle powiązana z przedmiotem zamówienia, jego charakterem,
wartością, rodzajem i rozmiarem.
Należy pamiętać, iż w obecnym stanie prawnym ustawodawca w art. 22 ust. 4 ustawy
Pzp. dał Zamawiającemu wyraźne wytyczne w oparciu, o które ma obowiązek dokonywać
opisu sposobu oceny spełniania warunków. Wprowadzony wprost do ustawy przepis
zobowiązuje Zamawiającego do tego, by sporządzony przez niego opis był proporcjonalny
do przedmiotu zamówienia i z nim związany. Sposób w jaki Zamawiający powinien rozumieć
te sformułowania łączy się z koniecznością przestrzegania opisanej wyżej zasady uczciwej
konkurencji. Powiązanie opisu z przedmiotem zamówienia jest niezbędne dla zachowania
określonego w art. 22 ust. 5 ustawy Pzp. celu jakiemu mają służyć warunki udziału
w postępowaniu, a mianowicie zweryfikowaniu wiarygodności, a w konsekwencji dokonaniu
wyboru wykonawcy zdolnego do należytej realizacji zamówienia. śeby tak się stało
Zamawiający powinien wymagać od wykonawców jedynie tego co faktycznie jest niezbędne
do realizacji konkretnego zamówienia. Adekwatność opisu do przedmiotu zamówienia musi
polegać na dostosowaniu kryteriów oceny do skali, zakresu, złożoności, rodzaju, a także
wartości zamówienia. Kolejnym instrumentem mającym zapobiegać nieprawidłowościom,
jest wymóg proporcjonalności opisu do przedmiotu zamówienia. Opis będzie proporcjonalny
wtedy kiedy będzie mógł mu sprostać każdy wykonawca faktycznie zdolny do wykonania
zamówienia. Zamawiający powinien precyzyjnie powiązać dokonany opis z charakterem
zamówienia i celami jakim będzie ono służyło. Obecne ukształtowanie opisu sposobu oceny
spełnienia warunku wobec osoby zaproponowanej na stanowisko Dyrektora Kontraktu
powyższym zasadom w sposób bezzasadny zaprzecza.
Konkludując - w związku z powyższym, sformułowany przez Zamawiającego,
a przedstawiony powyżej opis sposobu spełniania warunków udziału w postępowaniu
narusza w sposób całkowicie bezpodstawny przepisy ustawy Pzp., a w konsekwencji
powinien zostać skorygowany.
Z uwagi na powyższe Odwołujący wnosił jak na wstępie.
W dniu 15 lipca 2013 roku do postępowania odwoławczego po stronie Odwołującego
zgłoszenie przystąpienia złożył wykonawca Bilfinger Infrastructure S.A. z siedzibą
w Warszawie.. Wykonawca wnosił o uwzględnienie odwołania w całości. Wskazał, że
posiada interes w uzyskaniu rozstrzygnięcia na korzyść wykonawcy, do którego przystępuje,
ponieważ zapisy SIWZ uniemożliwiają mu złożenie ważnej oferty i uzyskanie kontraktu.
Kopia przystąpienia została przekazana Stronom Postępowania. Przystąpienie uznano za
skuteczne.
Zamawiający na rozprawie przedłożył pisemną odpowiedź na odwołanie, w której
przedstawił obszerną argumentację przemawiającą jego zdaniem za oddaleniem obu
odwołań w całości.
Na
podstawie
zebranego
materiału
dowodowego,
tj.
treści
ogłoszenia
o zamówieniu, SIWZ, stanowisk i oświadczeń stron postępowania zaprezentowanych
pisemnie i w toku rozprawy, skład orzekający Izby ustalił i zważył, co następuje:
Ustalono, że nie została wypełniona żadna z przesłanek skutkujących odrzuceniem
któregokolwiek z odwołań w trybie art. 189 ust. 2 ustawy Pzp i nie stwierdziwszy ich,
skierowała odwołania na rozprawę.
Ustalono dalej, że wykonawcy wnoszący odwołania posiadają interes w uzyskaniu
przedmiotowego zamówienia, kwalifikowany możliwością poniesienia szkody w wyniku
naruszenia przez Zamawiającego przepisów ustawy, o których mowa w art. 179 ust. 1
ustawy Prawo zamówień publicznych.
Czynności Zamawiającego uniemożliwiają Odwołującym
złożenie oferty. Gdyby Zamawiający nie naruszył przepisów ustawy Pzp wskazanych
w odwołaniu, Odwołujący mogliby złożyć oferty, które mogłyby zostać wybrane jako oferta
najkorzystniejsza
. Na etapie kształtowania zapisów specyfikacji istotnych warunków
zamówienia i postanowień przyszłego kontraktu łączącego strony, brak jest możliwości
określenia i udowodnienia konkretnej szkody, którą wykonawca może ponieść.
Wystarczające jest zatem wskazanie na naruszenie przepisów prowadzące do powstania
hipotetycznej szkody w postaci utrudnienia dostępu do zamówienia lub spowodowania
konieczności ubiegania się o zamówienie niezgodnie z prawem, w tym zawarcia niezgodnej
z przepisami prawa umowy w sprawie zamówienia publicznego. Wypełnione zostały zatem
materialnoprawne przesłanki do rozpoznania odwołania, wynikające z treści art. 179 ust. 1
ustawy Pzp.
Ustalono, iż Odwołujący przywołali kwestionowane zapisy ogłoszenia o zamówieniu i
SIWZ w sposób zgodny z rzeczywistością.
W ocenie składu orzekającego Izby oba odwołania zasługiwały na uwzględnienie,
choć nie potwierdziły się wszystkie podniesione w nich zarzuty.
Co do kwestii natury ogólnej, znajdujących zastosowanie do obu odwołań, zauważyć
należy, że zasada swobody umów doznaje na gruncie ustawy Pzp pewnych ograniczeń,
zarówno w odniesieniu do swobody Zamawiającego w wyborze kontrahenta, jak i swobody
kształtowania stosunku umownego. Co do zasady, to Zamawiający w sposób dyskrecjonalny
kształtuje treść dokumentacji decydując o przedmiocie zamówienia, jego rodzaju,
parametrach, zakresie, warunkach realizacji czy innych obowiązkach umownych. Zasada
swobody kontraktowania ze strony wykonawcy nie zostaje w ten sposób ograniczona –
przed terminem złożenia ofert może on składać wszelkie propozycje co do kształtu
i brzmienia postanowień umownych, które Zamawiający zgodnie z własnymi interesami
może ale nie musi uwzględnić. Natomiast w przypadku, gdy postanowienia takie wykonawcy
nie odpowiadają, może do tego typu stosunku umownego w ogóle nie przystąpić (nie składać
oferty w postępowaniu). Ponadto w momencie składania ofert w postępowaniu
o udzielenie zamówienia publicznego to wykonawca może dostosować swoją ofertę do
warunków wykonania zamówienia narzuconych przez Zamawiającego, np. tak skalkulować
cenę, aby w jej ramach uwzględnić kompensację wszelkich ryzyk i obowiązków, które
wynikają dla niego z postanowień umowy w sprawie zamówienia.
Sygn. akt KIO 1702/13
Dokonując oceny zasadności zarzutu dotyczącego regulacji umownych w zakresie
sposobu odbioru robót, powyższy zarzut uwzględniono w części dotyczącej wprowadzenia
zmian w § 9 ust. 4 i ust. 5 wzoru umowy. W ocenie Izby zasadnym jest dookreślenie
i wyznaczenie Inżynierowi Kontraktu czasu, w którym zobowiązany on będzie ustosunkować
się do dokumentów przedłożonych przez Wykonawcę zgłaszającego gotowość do
przystąpienia do odbioru końcowego. Powyższe pozwoli jednoznacznie określić obowiązki
każdej ze Stron kontraktu, tak aby w przyszłości nie powodowały one niepotrzebnych sporów
oraz nie powodowały przedłużania (celowego lub nie) procedury odbioru końcowego. Jak
słusznie podkreślił w odpowiedzi na odwołanie Zamawiający, zarówno w interesie samego
Zamawiającego, jak też wybranego wykonawcy leży terminowa i prawidłowa realizacja
inwestycji. Uchylanie się od odbioru prac stanowi naruszenie przepisów prawa, dobrych
obyczajów wśród podmiotów profesjonalnych w danej branży. Sytuacji takich pozwoli
uniknąć dookreślenie obowiązków leżących po stronie Inwestora (Zamawiającego), którego
w trakcie realizacji inwestycji reprezentował będzie Inżynier Kontraktu.
Uznano przy tym, iż właściwe będzie wprowadzenie do wzoru umowy w § 9 ust. 4
i ust. 5 zapisów w kształcie proponowanym w odwołaniu przez Odwołującego,
z zaznaczeniem że termin siedmiu dni dotyczy dni roboczych.
Jednocześnie nie uwzględniono żądania dodania w § 9 ust. 8, ponieważ powyższe
wymagałoby głębszej analizy § 8 i najprawdopodobniej całkowitej zmiany koncepcji
przeprowadzania odbiorów częściowych, do czego skład, wobec niezakwestionowania tej
procedury przez Odwołującego i niezaproponowania jej nowego kształtu, nie był uprawniony.
Wzór umowy skonstruowano w ten sposób, że odbiory częściowe mają znaczenie dla
zapłaty wykonawcy części wynagrodzenia. Nie ocenia się w ich trakcie jakości wykonanych
robót. Potencjalnie może zaistnieć sytuacja, że podczas odbioru końcowego Zamawiający
może zakwestionować elementy robót, za które wykonawca otrzymał już wynagrodzenie ale
z uwagi na brak propozycji zmiany Odwołującego, zarzut uznano za niemożliwy do
uwzględnienia.
W zakresie zarzutu pierwszego nie uwzględniono żądań Odwołującego odnoszących
się do dodania do wzoru umowy postanowienia, że termin zakończenia robót budowlanych
oraz wykonania umowy nie obejmuje procedury związanej z odbiorem końcowym. Innymi
słowy Odwołujący żądał wyłączenia odbioru końcowego z terminu realizacji zamówienia.
W tym miejscu, za Zamawiającym, dostrzeżenia wymaga, że takie ukształtowanie
postanowień umowy byłoby sprzeczne z istotną umowy o roboty budowlane. Elementem
istotnym umowy o roboty budowlane jest nie tylko zobowiązanie wykonawcy do wykonania
obiektu budowlanego zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej ale także
odebranie obiektu i zapłata wynagrodzenia przez Inwestora. Wyłączenie terminu
zakończenia robót budowlanych i wykonania umowy poza ramy umowy o roboty budowlane
uznano za niedopuszczalne, a co więcej nie leżące w interesie żadnej ze stron, a już
z pewnością nie zabezpieczające interesu wykonawcy realizującego kontrakt. Potencjalnie
mogłyby zaistnieć problemy z określeniem terminów gwarancyjnych, rękojmi, a nawet
uzyskaniem wynagrodzenia za prawidłowo zrealizowany kontrakt.
Odnosząc się do zarzutu przyjęcia niemożliwego do dotrzymania terminu wykonania
zamówienia, w części dotyczącej terminu wykonania dokumentacji projektowej uznano, że
na uwzględnienie zasługuje propozycja Odwołującego o wyłączenie z zakresu dokumentacji
projektowej przygotowywanej w terminie 8 miesięcy od podpisania umowy dokumentacji
określonej w pkt 10, 14, 17, 18, 19 opisu przedmiotu zamówienia. Zgodzić należy się
z Odwołującym, iż dokumentacja ta na etapie starania się o uzyskanie pozwolenia na
realizację nie jest konieczna, a możliwe jest jej wykonywanie podczas oczekiwania na
realizację robót budowlanych lub w zakresie niezbędnym podczas realizacji robót.
Przypomnieć jednocześnie należy, że 8 miesięcy jest terminem maksymalnym, nie jest więc
wykluczone przygotowanie dokumentacji wcześniej. Podobne wnioski płyną z ekspertyzy
przedłożonej na rozprawie przez Zamawiającego, gdzie sporządzający ekspertyzę wskazał,
że „projekty wykonawcze można sporządzać rozsunięte w czasie z wyprzedzeniem
czasowym co najmniej 1 miesiąca przed terminem rozpoczęcia danej roboty, wynikłym
z harmonogramu (bo konieczny jest czas na weryfikację dokumentacji przez Zamawiającego
– Inżyniera i ewentualne poprawki (…)” oraz, że „zwolniłby jedynie wykonawcę
z konieczności opracowania w terminie wszystkich projektów wykonawczych zwłaszcza tych,
których realizacja nastąpi w drugim roku trwania budowy (…)”. Nakazano więc modyfikację
opisu przedmiotu zamówienia i innych dokumentów, z którymi powiązana jest wprowadzana
zmiana.
Dostrzeżenia dalej wymaga, iż nie ma racji Zamawiający wskazując w odpowiedzi na
odwołanie, że wykonawca wyliczając czas niezbędny dla przygotowania kompletu
dokumentacji powinien przyjąć średni czas realizacji inwestycji danego rodzaju i średni czas
oczekiwania na uzyskanie niezbędnych pozwoleń. W ocenie Izby zasadnym było przyjęcie
przez wykonawcę do wyliczeń maksymalnego czasu, w którym organy uprawnione są do
wydania stosowanych dokumentów. Wykonawca chcąc rzetelnie oszacować ryzyko
i należycie wykonać zadanie musi założyć wariant najmniej optymistyczny, w innym wypadku
narazić może się na konieczność zapłaty kar umownych z powodu niedotrzymania terminu
realizacji z powodu niedoszacowania okresu niezbędnego do prawidłowej realizacji zadania.
Jeżeli pozyskanie odpowiednich pozwoleń nastąpi szybciej niż zakładano, to wykonawca
będzie miał więcej czasu na wykonanie następnych obowiązków, ale założenia takiego nie
można przyjąć jako pewnik.
Nie uwzględniono jednak żądania Odwołującego w zakresie dopisania we wzorze
umowy dodatkowej możliwości zmiany postanowień umownych w stosunku do treści oferty,
że zmianę terminu spowoduje „przekroczenie przez organy administracji biorące udział
w procesie związanym z uzyskaniem zezwolenia na realizację inwestycji drogowej terminów
określonych prawem”. Skład orzekający Izby wyraża stanowisko, iż pod tym względem
interes wykonawcy zabezpieczają postanowienia pkt 19.1.1.ppkt 3,6,7,8 SIWZ.
Wprowadzanie kolejnego przypadku dopuszczającego zmianę terminu realizacji zamówienia
uznać należy za działanie zbędne.
Z uwagi na okoliczność, że zmniejszeniu uległ zakres dokumentacji do wykonania
w terminie 8 miesięcy, uznano, że nie zachodzi konieczność zmiany terminu realizacji robót
budowlanych i przesunięcie go na 30 lipca 2016 roku. Wykonawca powinien tak
zoptymalizować prace nad dokumentacją, aby uzyskać maksymalnie duże oszczędności
czasowe możliwe do wykorzystania na wykonywanie prac budowlanych. Tożsamy wniosek
płynie z przywołanej już ekspertyzy, że „terminy ustalone w SIWZ są możliwe do
dotrzymania przez wykonawców przy pełnym dostosowaniu się do wymogów specyfikacji.
Głównym
problemem
jest
dochowanie
ośmiomiesięcznego
okresu
opracowania
dokumentacji projektowej”. Ponadto, w przypadku wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności,
uniemożliwiających wykonywanie prac, wykonawca ma instrumenty, w ramach których
wnioskować może o zmianę terminu realizacji zadania.
W przypadku zarzutu dotyczącego naruszenia art. 29 ust. 1 i 2 ustawy Pzp przez
opisanie przedmiotu zamówienia w sposób niepełny, niejednoznaczny, mało wyczerpujący
przez przerzucenie na wykonawcę niemożliwych do oszacowania ryzyk związanych
z możliwością odstąpienia od umowy, rację należy przyznać Odwołującemu, gdzie
przywołuje on postanowienia ze strony 32 SIWZ oraz wydawać by się mogło powiązaną
z tym postanowieniem regulację § 11 ust. 1 i ust. 2 wzoru umowy.
Po pierwsze zauważyć należy, że regulacja zamieszczona na stronie 32 SIWZ ma
szerszy zakres podmiotowo-przedmiotowy niż uregulowania § 11 wzoru umowy. Umożliwia
ona bowiem Zamawiającemu ograniczenie przedmiotu zamówienia wyłącznie do zakresu
opracowania dokumentacji projektowej i uzyskania zezwolenia na realizację inwestycji
drogowej, czy czym wartość dokumentacji nie może przekroczyć 2% wartości robót
budowlanych w każdym przypadku, gdy tymczasem § 11 ust. 1 wzoru umowy stanowi, że
ograniczenie przedmiotu zamówienia do dokumentacji projektowej i uzyskania zezwolenia na
realizację inwestycji drogowej możliwe jest tylko w przypadku nieotrzymania dofinansowania
ze środków Unii Europejskiej dla projektu. Nie wiadomo, czy § 11 wzoru umowy zawiera
odrębne postanowienie umożliwiające Zamawiającemu ograniczenie zakresu rzeczowego,
odnoszące się tylko do jednego przypadku, mianowicie nieuzyskania dofinansowania,
a zastrzeżenie ze strony 32 SIWZ działać będzie w innych przypadkach, nie dotyczących
dofinansowania. Ponadto w § 11 nie ma mowy o 2% wartości dokumentacji w stosunku do
wartości robót budowlanych. Choć Zamawiający na rozprawie zapewniał, że jedynym
przypadkiem, kiedy ograniczy on zakres zadania do dokumentacji projektowej będzie
nieuzyskanie dofinansowania, a zapis na stronie 32 SIWZ powtarzać miał zapis § 11 wzoru
umowy, to intencja ta winna znaleźć odzwierciedlenie w brzmieniu SIWZ. Dlatego też skoro
jest tak, jak wskazywał na rozprawie Zamawiający należy dokonać modyfikacji SIWZ na
stronie 32 i powiązać oba zapisy, na co słusznie wskazywał Odwołujący. Pozostawienie
SIWZ w brzmieniu dotychczasowym powoduje niejednoznaczność opisu przedmiotu
zamówienia.
W przypadku tego zarzutu skład orzekający Izby przychylił się również do żądania
Odwołującego odnośnie podniesienia wysokości progu wynagrodzenia za dokumentację do
wysokości 5 % wartości robót. Nawet jeżeli w postępowaniu wynagrodzenie ma charakter
ryczałtowy, a wykonawca tylko w bardzo ograniczonych przypadkach będzie mógł żądać
zmiany wynagrodzenia, nie oznacza to że Zamawiający może sztucznie narzucić i wskazać
wysokości wynagrodzenia prac projektowych. O ile za dopuszczalne uznano w ogóle
postawienie progu procentowego wynagrodzenia za dokumentację, to uznano, że
Zamawiający w przekonywujący sposób nie wykazał, że próg 2 % jest progiem
wystarczającym, oddającym charakter i zakres wykonywanej przez wykonawcę
dokumentacji. Wielokrotnie bowiem wszystkie Strony sporu podkreślały okoliczność, że
takiego rodzaju inwestycja (obejmująca budowę mostu w wybranej przez Zamawiającego
technologii) nie była dotychczas przez Zamawiającego realizowana, więc nawet jeżeli cena
za wykonanie dokumentacji projektowej w innych postępowaniach kształtowała się na
poziomie do 2 %, to nie był to argument przemawiający za pozostawieniem wartości
procentowej na poziomie 2 %. Jednocześnie uznano, iż żądanie Odwołującego, aby próg ten
określić na poziomie 11% za nadmierne. Wystarczającym w ocenie składu orzekającego
Izby będzie ustalenie tego progu na poziomie 5 %.
Odnośnie brzmienia § 11 ust. 2 wzoru umowy, za Odwołującym powtórzyć należy, że
przewidziana możliwość ograniczenia zakresu rzeczowego umowy, jeżeli Zamawiający uzna,
że wykonywanie wszystkich robot jest niecelowe lub jeżeli postanowi wykonać te roboty
w ramach innego zamówienia publicznego, nie ma nic wspólnego z możliwością odstąpienia
od umowy, do której odwoływał się Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie przewidzianą
art. 145 ustawy Pzp. Ponownie we wzorze umowy zastosowano bliżej nieokreśloną
konstrukcję prawną jednostronnego ograniczenia zakresu umowy z bliżej nie określonych
przyczyn, o wystąpieniu których decydował będzie Zamawiający. Nie wyjaśniono jak należy
rozumieć przesłankę niecelowości robót, zwłaszcza że dotyczyć może ona wszystkich robót
(!). Ponadto niezrozumiałym jest w jaki sposób Zamawiający zamierza wykonywać roboty
w ramach innego zamówienia publicznego, kiedy przedmiotowe zamówienie realizowane jest
w trybie „zaprojektuj i wybuduj”, gdzie projekt i roboty powinny być wykonane przez jednego
wykonawcę w sposób kompleksowy. Czy Zamawiający jeszcze raz zamierza ogłosić
postępowanie na „to samo”? O ile zrozumiałe może być przewidzenie ograniczenia
rzeczowego w przypadku wystąpienia istotnych okoliczności, których na etapie podpisywania
kontraktu nie można było przewidzieć, o tyle niebezpieczne staje się dopuszczenie takiej
możliwości uzależnionej od arbitralnych decyzji Zamawiającego. Wykonawca przystępując
do udziału w postępowaniu o udzielnie zamówienia publicznego i decydując się na złożenie
oferty musi wiedzieć jaki zakres prac i jakie ryzyko na siebie przyjmuje. Profesjonalizmu nie
można oczekiwać tylko od wykonawcy. Cechę tę winny przede wszystkim nosić działania po
stronie Zamawiającego, jako gospodarza postępowania i dysponenta środków publicznych.
Co do treści § 10 ust. 4 wzoru umowy, to uznano, iż rację ma Odwołujący wskazując
w odwołaniu, że zbyt szeroko ujęto uprawnienie Zamawiającego do wykonywania praw
zależnych do projektu. Na rozprawie Zamawiający podkreślał, że prawo to ograniczało
będzie się do drobnych poprawek ale ponownie powtórzyć należy, że brzmienie § 10 ust. 4
wzoru umowy nie oddaje w takim razie rzeczywistej intencji Zamawiającego. Niewątpliwie
Zamawiającemu przysługuje pełne prawo nabycia zezwolenia na wykonywanie autorskich
praw zależnych od twórcy dokumentacji. Ani Odwołujący, ani Przystępujący po jego stronie
faktu tego nie negowali. Zamawiający jednak uprawniony został do dokonywania zmian jeżeli
uzna to za potrzebne dla prawidłowego zaprojektowania lub prawidłowej realizacji inwestycji.
Dostrzeżenia wymaga, że za „prawidłowe zaprojektowanie” odpowiada projektant, a nie
Zamawiający. Wprowadzenie do wzoru umowy przesłanki „obiektywności” zmiany przyczyni
się do uniezależnienia decyzji od woli którejkolwiek ze stron, co nie będzie jednocześnie
rodziło konfliktów przy wykonywaniu kontraktu. To wystąpienie obiektywnej konieczności
dokonania zmiany w projekcie, niezależnej od stron, zadecyduje o dokonaniu poprawki. Sam
Zamawiający pisze w odpowiedzi na odwołanie, że będą to zmiany spowodowane
obiektywną koniecznością (np. kolizja sieci), którym twórca projektu nie będzie mógł się
przeciwstawić. Wprowadzona modyfikacja do wzoru umowy nie stanie na przeszkodzie praw
przysługujących Zamawiającemu.
W odwołaniu nie uwzględniono zarzutu naruszenia art. 36 ust. 2 pkt 11 ustawy Pzp
przez wyznaczenie zbyt krótkiego czasu na składanie ofert. Zważyć należy, iż Zamawiający
wyznaczając termin składania ofert wyznaczył go zgodnie z postanowieniami ustawy Pzp.
Termin ten nie jest krótszy niż przewidują przepisy, nie musi także być on dłuższy. Taka
okoliczność wynika jedynie z dobrej woli Zamawiającego, a nie jest mu treścią przepisów
narzucona. Nie dopatrzono się zatem naruszenia wskazanych regulacji prawnych. Biorąc
jednak pod uwagę zakres zmian, które Zamawiający zobowiązany będzie wprowadzić do
SIWZ i ogłoszenia o zamówieniu w wyniku uwzględnienia przez Izbę obu odwołań, de facto
żądanie Odwołującego powinno zostać wykonane, a termin składania ofert ulec
przesunięciu.
Izba oddaliła zgłoszony w odwołaniu wniosek o powołanie biegłego z zakresu
budownictwa na okoliczność możliwości pod względem technicznym realizacji kontraktu w
przewidzianych przez zamawiającego terminach z uwzględnieniem m.in. warunków
pogodowych i wymagań Zamawiającego zawartych w kontrakcie. Wniosek ten nie został
przez Odwołującego podtrzymany na rozprawie. Ponadto Zamawiający złożył ekspertyzę
wykonaną przez rzeczoznawcę budowlanego i choć dokument ten jest dokumentem o
charakterze prywatnym, to Odwołujący nie podważał prawidłowości sporządzenia opinii, a
wskazywał wręcz, że potwierdza on zarzuty podniesione w odwołaniu. Z tych względów
uznano, że korzystanie z wiedzy specjalistycznej i powoływanie odrębnego specjalisty (z
tożsamej specjalności) nie jest w postępowaniu niezbędne.
Sygn. akt KIO 1708/13
Dokonując oceny zasadności zarzutu naruszenia art. art. 22 ust. 1, 4 i 5 ustawy Pzp
przyznano rację Odwołującemu, że opis sposobu spełniania warunków udziału
w postępowaniu jest nie do końca związany z przedmiotem zamówienia, można uznać go za
nieproporcjonalny
do
przedmiotu
zamówienia
oraz
uniemożliwiający
prawidłowe
zweryfikowanie zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia.
Choć niewątpliwie z opisu przedmiotu zamówienia wynika, że realizacja zadania
obejmuje zarówno budowę i rozbudowę dróg, to niesporne było między Stronami
postępowania odwoławczego, że o sukcesie i powodzeniu całego przedsięwzięcia
zadecyduje zaprojektowanie i wykonanie mostu. Podobny wniosek płynie ze złożonej przez
Zamawiającego ekspertyzy, gdzie jej autor stwierdza, że „decydującym o powodzeniu
terminowym kontraktu będzie most. Jest to zadanie bardzo nowoczesne w rozwiązaniu
technicznym, ale i bardzo pracochłonne, a finansowo równe prawie 50 % wartości całego
kontraktu (…)”. Nie ulega zatem wątpliwości, że osoba, które wykonywała będzie zadania na
stanowisku Dyrektora Kontraktu powinna mieć doświadczenie na kontrakcie dotyczącym
zarówno budowy, przebudowy lub rozbudowy drogi o odpowiednio wysokiej kategorii ale
także doświadczenie na kontrakcie przy budowie, przebudowie lub rozbudowie obiektu
mostowego podwieszanego klasy A.
Zauważyć jednak należy, że Zamawiający określając warunki, które powinien
spełniać kandydat na Dyrektora Kontraktu skupił się na doświadczeniu na kontraktach
drogowych, wymagając wykazania się realizacją aż dwóch takich zadań, w tym jednego
łącznie z budową mostu w określonej technologii. Rację ma Zamawiający, wskazując
w odpowiedzi na odwołanie, że oba elementy opisu przedmiotu zamówienia muszą być
zrealizowane w sposób należyty i prawidłowy. Jednakże ustalenie warunku udziału
w postępowaniu w zakresie dysponowania odpowiednimi osobami o określonych
kwalifikacjach na dane stanowiska w brzmieniu zaproponowanym przez Odwołującego
osiągnięciu zakładanego celu nie przeczy.
Dać wiarę należy wyjaśnieniom złożonym na rozprawie przez Odwołującego
i Przystępującego, że znalezienie osoby o takich kwalifikacjach jak wymaga tego
Zamawiający może być utrudnione lub nawet niemożliwe. Ponadto osoby specjalizujące się
w kontraktach polegających na budowie mostu, nieczęsto pełnią obowiązki Dyrektora
Kontraktu. Być może w ostatnich latach w Polsce realizowano wiele kontraktów drogowych
ale jednocześnie niewiele takich zadań obejmowało jednocześnie budowę mostu. W branży
budowlanej mamy do czynienia z pewnego rodzaju specjalizacją osób posiadających
stosowne uprawnienia i niekoniecznie osoba specjalizująca się w kontraktach mostowych
musi mieć też doświadczenie przy realizacji zadań dużo mniej skomplikowanych
i dotyczących typowo branży drogowej realizowanych oddzielnie, jako samodzielnie
inwestycje.
Ukształtowanie warunku w brzmieniu zaproponowanym przez Odwołującego nie
spowoduje jednak, że Zamawiający będzie musiał wybrać wykonawcę bez doświadczenia,
ponieważ reguła opisana powyżej nie działa w drugą stronę. Oznacza to, że osoba
realizująca kontrakty mostowe ma także doświadczenie w branży drogowej, ponieważ
zazwyczaj budowa obiektów mostowych powiązana jest z budową dróg dojazdowych. Jest to
więc doświadczenie zarówno przy budowie dróg, jak i mostów (związane zatem z opisem
przedmiotu zamówienia), z tym ograniczeniem, że doświadczenie to jest ze sobą powiązane
charakterem inwestycji. Zachowany zostanie zatem wymóg wykonania co najmniej jednego
zadania danego typu, odpowiadającego przedmiotowi zamówienia, który to warunek nie
można uznać za nadmierny i nieproporcjonalny.
Prawdziwe są twierdzenia Zamawiającego, że wykonawcy mogą wspólnie ubiegać
się o udzielenie zamówienia i tworzyć konsorcja, sumując wtedy potencjał poszczególnych
członków wchodzących w skład konsorcjum lub korzystać z potencjału podmiotów trzecich
na zasadach określonych w art. 26 ust. 2b ustawy Pzp. Z drugiej jednak strony dostrzec
należy, że warunki udziału w postępowaniu nie mogą być w ten sposób skonstruowane, aby
sztucznie zmuszać wykonawców do tworzenia konsorcjum lub „pożyczania” doświadczenia.
Niewątpliwie, zgodnie z orzecznictwem Krajowej Izby Odwoławczej, za naganne na etapie
oceny ofert uznano by sumowanie doświadczenia zawodowego tylko w celu wykazania
spełnienia ustanowionego przez Zamawiającego warunku udziału. Przepis stanowi wyraźnie,
że dysponowanie potencjałem podmiotu trzeciego musi być realne i niezbędne do realizacji
zamówienia. Sztuczne zaś tworzenie konsorcjum, podczas gdy wykonawca mógłby sam
wykazać spełnianie warunku, gdyby został on prawidłowo skonstruowany i powiązany
z przedmiotem zamówienia, także wypacza sens tworzenia konsorcjum, którego stworzenie
znajduje uzasadnienie, gdy żaden z jego członków nie jest w stanie samodzielnie spełnić
warunków. Warunki udziału w postępowaniu są stawiane przez Zamawiającego
i wykazywane przez wykonawcę nie w celu dopełnienia sfery formalnej, bez związku
z danym postępowaniem, ale w celu zapewnienia, że wykonawca posiada pewne niezbędne,
reprezentatywne dla wykonania zamówienia walory, które uprawdopodabniają poprawną
i niezakłóconą realizację zamówienia. Warunki udziału w postępowaniu nie stanowią jedynie
ogólnej, niezwiązanej z danym zamówieniem charakterystyki wykonawcy, jego opisu, ale
mają służyć do wykonania zamówienia, są wiązane ze sferą jego realizacji.
Mimo to nie dopatrzono się w działaniach Zamawiającego naruszenia art. 22 ust. 5
ustawy Pzp, zarzut ten nie był przez Odwołującego uzasadniony, a więc nie został uznany za
udowodniony.
Konkludując, uznano, że za spełniające wymogi art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp uznać
należy brzmienie warunku zaproponowane przez Odwołującego w odwołaniu i w takim
zakresie nakazano zmianę SIWZ oraz ogłoszenia o zamówieniu w odpowiednich punktach
dotyczących wymagań dla Dyrektora Kontraktu.
Zgodnie z treścią art. 192 ust. 2 ustawy Pzp Izba uwzględnia odwołanie, jeżeli
stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny wpływ na
wynik postępowania o udzielenie zamówienia. Wobec powyższego stwierdzenie przez Izbę,
iż potwierdziła się część zarzutów przedstawionych w odwołaniach powoduje, iż
w przedmiotowym stanie faktycznym została wypełniona hipoteza normy prawnej wyrażonej
w art. 192 ust. 2 ustawy Pzp.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10
ustawy Pzp, tj. stosownie do wyniku postępowania z uwzględnieniem postanowień
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. z 2010 r., Nr 41, poz. 238), w tym w
szczególności na podstawie § 5 ust. 2 pkt 1.
Przewodniczący:
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 263/15 z dnia 2015-12-23
- Sygn. akt KIO 245/15, KIO 305/15 z dnia 2015-03-04
- Sygn. akt KIO 270/15 z dnia 2015-03-03
- Sygn. akt KIO 273/15 z dnia 2015-02-27
- Sygn. akt KIO 267/15 z dnia 2015-02-27
